S T E D E L I J K W O N E N

b

e

S O

T U

D

eindhoven

w

o

E

D

E

H

n

E A

V

e

L E

I N

r

J e

s

v

i

s

i

e

K

W

O

N

E

N

n

I

R

I

S

B

U

U

R

T

1 mei 2007

STEDELIJK WONEN

OUDE HAVEN EN IRISBUURT IRISWIJK

Eindhoven, 1 mei 2007 BouwhulpGroep Projectnr.: C06.093 in opdracht van Werkgroep Woonvisie Iriswijk tel: 040 - 244 57 58 fax: 040 - 244 11 90 [email protected] www.bouwhulp.nl (rapp-1)

INHOUDSOPGAVE

1 1.1 1.2 1.3

OUDE HAVEN EN IRISBUURT Inleiding Historie Onderzoeksgebieden

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

ANALYSE GEBIED Ligging Bebouwd - onbebouwd Woonmilieu Verkeer en parkeren Groen Ontwikkellocaties

5 6 7 8 9 11 12

3 3.1 3.2 3.3 3.4

ANALYSE BEBOUWING Bouwjaar Monumenten Eigendom Typologie en functies

13 14 15 16 17

4

BELEID GEMEENTE

18

5

WOONTHEMA´S

20

6

CONCLUSIE

28

BIJLAGE A Samenvattingen beleidsplannen gemeente Eindhoven

2 2 3 4

A1

1

OUDE HAVEN EN IRISBUURT

1.1

INLEIDING

Gezien de bedreigingen die er voor het woonklimaat in de buurt de ‘Oude Haven’ zijn (de oprukkende stad met parkeerdruk, bedrijven, A-locatie) en de kansen die er bij de herontwikkeling van het bedrijventerrein ‘Car Cleaning Terrein’ voor het wonen in de Irisbuurt liggen, is er vanuit de bewonersorganisatie Iriswijk behoefte om een visie op de toekomst van het wonen in deze twee buurten/locaties te formuleren. Gemeentelijk gezien zijn er voor de ontwikkeling van de Iriswijk stedenbouwkundige kaders vastgesteld. Binnen deze kaders wordt er door de gemeente op dit moment niet gestuurd, noch worden er plannen ontwikkeld. Wel heeft de gemeente (stadsdeel Stratum) het initiatief van de Iriswijk om een woonvisie vanuit de bewoners te ontwikkelen ondersteund door een budget beschikbaar te stellen voor de door een onafhankelijk bureau te verrichten werkzaamheden. Een en ander onder de voorwaarde dat de visie binnen de gemeentelijke kaders blijft. Bronnen Van verschillende bronnen is gebruik gemaakt bij het opstellen van dit rapport. Veel informatie is te vinden op sites waar bewoners van Eindhoven foto’s en teksten plaatsen, met name de site www.theoldhometown.com is gebruikt. Ook via de gemeente Eindhoven (gesprekken, visies, bestemmingsplan) en het Regionaal Historisch Centrum (bouwarchief, foto’s, kaarten) is informatie verkregen. Daarnaast is gebruik gemaakt van het afstu-

rond 1900

deerverslag ‘Levende Linten’ van J.P. Balkestein uit 2006 en van beschikbare informatie van de TU/e.

rond 2000 BouwhulpGroep

Woonvisie Oude Haven en Irisbuurt - Werkgroep Woonvisie Iriswijk - 1 mei 2007 - 2 -

1.2

HISTORIE

Eindhoven heeft zich ontwikkeld uit een middeleeuwse stad en vijf omliggende dorpen: Woensel, Gestel, Stratum, Strijp en Tongelre. Deze dorpen bestonden uit verschillende nederzettingen, die aanvankelijk te vinden waren op de hoger gelegen zandruggen tussen de beekdalen. De stad zelf ontstond aan de samenvloeiing van de Dommel en de Gender. Eeuwenlang bleef Eindhoven een marktstadje met een centrumfunctie voor de dorpen in de omgeving. Vanaf de 19e eeuw vonden echter vooral door de industrialisatie ingrijpende veranderingen plaats. Die had gevolgen voor de aard van de bebouwing en voor de infrastructuur - kanaal, spoorlijnen en wegen. Fabrieken verrezen in en rond het centrum. De belangrijkste bedrijfstakken waren de textiel- en tabaksnijverheid en in het voetspoor daarvan ook de houtindustrie. De bevolkingstoename leidde tot een steeds dichter aaneen gegroeide lintbebouwing langs de verbindingswegen. De dorpen behielden nog lang een agrarisch karakter, wat op sommige plaatsen nog te zien is aan gehuchten in het landelijk buitengebied en aan verspreide boerderijen te midden van nieuwbouwwijken.

1832 De Irisbuurt en de Oude Haven liggen beide in Oud Stratum. Voor de ontwikkeling van deze twee buurten is de aanleg van het Eindhovensch Kanaal (1846) van belang geweest. Het kanaal met de haven zorgde voor veel industrie. Die bedrijvigheid is vandaag de dag nog steeds zichtbaar. Had men toen aan het havenhoofd de sigarenfabriek, de bierbrouwerij (later ijsfabriek) en de houthandel, nu zijn het de bouwmarkten, autobedrijven en de detailhandel die de overhand hebben. Rond 1900 lag de buurt aan de rand van de stad, nu ligt de buurt praktisch in het centrum en zijn de buitengebieden volgebouwd. Door de verschuivingen in de tijd en plaats binnen de stad heeft het gebied steeds meer een woonfunctie gekregen. De oude bedrijvigheid maakt plaats voor wonen dicht bij het centrum.

rond 1920

Bron: Gemeente Eindhoven en ‘Levende Linten’ rond 2000 BouwhulpGroep


1.3

ONDERZOEKSGEBIEDEN

Oude Haven Het kanaal komt uit bij het havenhoofd, waar nu het kantoor van de NRE gelegen is. Voorheen was hier de haven, gasfabriek, tabaksindustrie, textielindustrie en houtindustrie gevestigd. Vanaf deze tijd is ook de bouw van (arbeiders)woningen en kleine bedrijven sterk toegenomen. Nu is vrijwel alle industrie uit de buurt vervangen door wonen.

CarCleaning-terrein Deel van het bedrijventerrein langs het Kanaal dat aan drie zijden omgeven is door woonfunctie uit de Irisbuurt. Het terrein is genoemd naar het zich daar gevestigde autobedrijf.

Irisbuurt De Irisbuurt is vernoemd naar stomerij en ververij De Iris, in 1905 gesticht. Het bedrijf heeft tot 1971 bestaan op een terrein tussen de Stuiverstraat en de Tongelresestraat en maakte deel uit van de textielfabriek Kodijko (Koninklijke Linnen- en Damastweverij C.B. van Dijk).

Bron: Gemeente Eindhoven en TU/e BouwhulpGroep


2

ANALYSE GEBIED

In dit hoofdstuk wordt het gebied op de volgende aspecten geanalyseerd:

2.1

Ligging

De Irisbuurt en de Oude Haven liggen tussen het Eindhovensch Kanaal, het industrieterrein en het centrum.

2.2

Morfologie

De vorm en de structuur van de straten, de verkavelingstypologie, de afwisseling tussen bebouwd en onbebouwd en de bebouwingshoogte bepalen de morfologische structuur.

2.3

Woonmilieu

In het gebied wonen mensen. Wat is hun achtergrond, wat is de gemiddelde leeftijd en hoe wordt er gewoond?

2.4

Verkeer en parkeren

Hoe lopen de ontsluitingswegen en waar wordt geparkeerd?

2.5

Groenstructuur

Onderscheid wordt gemaakt tussen openbaar groen, bomen en privé-groen dat als zichtgroen fungeert.

2.6

Ontwikkellocaties

Verschillende plekken in de buurt kunnen worden aangemerkt als ontwikkellocatie. Op deze kaart zowel bekende ontwikkellocaties als gebieden waarvan bekend is dat er ontwikkelingen zullen gaan plaatsvinden.

Bron: www.theoldhometown.com Deze foto is uit 1964, de ring is al aangelegd (op de voorgrond) en het gebied tussen het centrum en de ring is redelijk dicht bebouwd.

BouwhulpGroep


2.1

LIGGING

De Irisbuurt en de Oude Haven zijn onderdeel van de Iriswijk en liggen tussen het Eindhovensch Kanaal (Kanaaldijk Zuid), de Dommel (Bleekstraat) en het centrum (Geldropseweg en Vestdijk) aan de zuidwestzijde en aan de noordoostzijde het industrieterrein (Breitnerstraat en Lucas van Gasselstraat). Van oudsher is het een industriegebied, maar tegenwoordig voert het wonen de boventoon. De Oude Haven en de Irisbuurt worden gescheiden door de Tongelresestraat (geel). De locatie CarCleaningterrein is (nog) onderdeel van het bedrijventerrein, maar ligt eigenlijk geheel in een woonbuurt (Irisbuurt). Het ligt dan ook voor de hand dat dit terrein in de toekomst een woonbestemming zal krijgen.

Kanaaldijk Zuid

Bleekstraat

Vestdijk

Carcleaningterrein Breitnerstraat-Stuiverstraat BouwhulpGroep


2.2

BEBOUWD - ONBEBOUWD

De vorm en de structuur van de straten, de verkavelingtypologie, de afwisseling tussen bebouwd en onbebouwd en de bebouwingshoogte bepalen de morfologische structuur. Verkaveling Door de eerdere invulling van het gebied als bedrijventerrein met fabrieken en bleekvelden waren de kavels erg groot. Toen de fabrieken vervangen werd door woningen ontstond een ander, kleiner verkavelingtype. Door de omvang van de fabrieksterreinen waren de ingrepen grootschalig. Er moest invulling worden gegeven aan grote terreinen binnen een bestaande wegenstructuur. Hierdoor ontstonden nieuwe straten, zelfs nieuwe wijkjes binnen de buurt. De Geldropseweg en de Vestdijk en de Bleekstraat zijn van oudsher straten met winkels en woningen. De percelen zijn smal en erg diep, waardoor enkel uitbreiding naar achter mogelijk was. Door de jaren heen zijn de meeste percelen dan ook volgebouwd met winkelen opslagruimtes. Bouwblokken De bouwblokken zijn op veel plaatsen onderbroken door niet vormgegeven open terreinen, veelal in gebruik als parkeerplek. Dit geeft een rommelig beeld. Op meerdere plekken zijn in de bebouwing onderdoorgangen naar privé-achterterreinen, dit bevordert het contact met de buurt erachter niet omdat dit geen openbare verbindingen zijn. Het is alleen mogelijk om van de Geldropseweg te voet over het parkeerterrein van Super de Boer door te steken naar het Speelbos en de Blokhut. Bouwhoogte De bebouwing aan de randen is hoger en van een ander karakter dan de bebouwing in het binnengebied. De randen zijn dan ook een combinatie van wonen en werken, het binnengebied is voornamelijk een woongebied incidenteel onderbroken door een bedrijf.

Panden die qua bouwlagen op twee lagen met kap zouden uitkomen, maar een aanzienlijk hogere verdiepingshoogte hebben, zijn aangemerkt als drie-laagse bebouwing. De lagen zijn geteld vanuit het binnengebied, de beleving vanaf de Kanaaldijk is een laag minder door het hoogteverschil.

BouwhulpGroep


2.3

WOONMILIEU Iriswijk

Eindhoven

oppervlakte

54 ha. (0.6%)

8.830 ha.

inwoners

1.819 (0.9%)

209.179

Nederlandse nationaliteit westerse allochtonen niet-westerse allochtonen

77% 12% 11%

73% 11% 15%

huishoudens 1-2 personen huishoudens met kinderen

74% 20%

66% 28%

leeftijd 0-14 jaar leeftijd 15-64 jaar leeftijd > 65 jaar

12% 77% 11%

16% 69% 15%

€ 19.300 (107%)

€ 18.100

4.2%

5.1%

totaal woningen huurwoningen eengezinswoningen

960 (1%) 44% 55%

93.806 54% 70%

woningwaarde (2003)

€ 198.700 (101%)

€ 196.400

9% 10%

6% 6%

inkomen per inkomensontvanger werkeloosheid

verhuizingen (2004) vestigers vertrekkers

De cijfers betreffen de CBSbuurt 211 Iriswijk en daarmee een groter gebied dan het onderzoeksgebied. De grenzen van de Iriswijk zijn de rondweg, Geldropseweg, Vestdijk en de Kanaaldijk Zuid. Conclusie In verhouding met heel Eindhoven ligt de Iriswijk net boven het gemiddelde. De verschillen liggen met name in de verdeling van huishoudens, de soort woningen en de mutatiegraad. Er wonen naar verhouding veel 1- en 2-persoonshuishoudens van middelbare leeftijd (stadsbewoners). In de wijk zijn in verhouding weinig gezinnen. Dit uit zich ook in een lager percentage eengezinswoningen in de Iriswijk. Toch wordt de Iriswijk beleeft als een wijk met voornamelijk grondgebonden woningen. Aan de randen en langs de wijkontsluitingswegen zijn er vormen van gestapeld wonen, zowel in een woongebouw als in wonen boven winkels/bedrijfsruimte. In de Iriswijk zijn in verhouding met Eindhoven minder huurwoningen, het inkomen per ontvanger ligt dan ook net boven het gemiddelde. Het aantal verhuizingen ligt aanzienlijk hoger dan in heel Eindhoven, Dit zal samenhangen met het hogere aantal 1- en 2-persoonshuishoudens, het lagere aantal eengezinswoningen en de ligging van de wijk in Eindhoven. Met name de Oude Haven ligt tegen het centrum aan. In de sterkte-zwakte analyse van Stadsdeel Stratum wordt de buurt getypeerd als een leuke woonbuurt met een gevarieerd woningaanbod, zowel in leeftijd van de woningen als in de verhouding huur-koop. De wijk heeft een gunstige ligging voor wat betreft stedelijke voorzieningen (centrum, Stadsschouwburg, Stadswandelpark en Plaza Futura). De aanwezige bewonersorganisatie wordt door het stadsdeel als een sterk punt van de wijk ervaren. BouwhulpGroep


2.4

VERKEER EN PARKEREN

Verkeersstructuur De Geldropseweg en de Vestdijk zijn ontsluitingswegen van het centrum van de stad. Rond de wijk liggen de wijkontsluitingswegen; de Tongelresestraat scheidt de twee buurten. In het binnengebied liggen de woningen aan woonstraten en woonerven. De Vestdijk, Geldropseweg, Bleekstraat, Kleine Bleekstraat, Havenstraat, Stuiverstraat en de Voorterweg maken deel uit van de wegenstructuur van voor 1900. Bijna alle straten zijn tweerichtingsverkeer. Twee straten zijn deels éénrichtingsverkeer, het eerste deel van de Tongelresestraat is met de auto alleen vanuit de Geldropseweg te bereiken en vrijwel de hele Kleine Bleekstraat is met de auto alleen toegankelijk vanuit de Vestdijk.Op de Tongelresestraat wil dit nog wel eens verwarring ge-

Vestdijk

Geldropseweg

ven bij vrachtverkeer van buiten de stad, zij zouden eigenlijk over de Kanaaldijk Zuid moeten gaan. Net buiten het plangebied, na het Dela-kantoor, wordt de Vestdijk ook éénrichtingsverkeer naar het station toe. Dit houdt in dat mensen die uit de stad komen (uit de parkeergarage onder de Heuvelgalerie) over de Kanaaldijk Zuid of door de Bleekstraat komen. Dit geeft meer verkeersdruk voor beide buurten.

BouwhulpGroep

Kanaaldijk Zuid

Tongelresestraat

Lodewijk Houbenstraat

Kleine Bleekstraat

Schellingstraat

Havensingel Woonvisie Oude Haven en Irisbuurt - Werkgroep Woonvisie Iriswijk - 1 mei 2007 - 9 -

Parkeren In het gebied is een hoge parkeerdruk, met veel dubbel gebruik van de parkeerplaatsen, met name in de Oude Haven. Daarnaast wordt er verkeerd geparkeerd. In de Oude Haven wordt overdag geparkeerd door mensen die werken en winkelen in het centrum en ‘s avonds door bewoners. In de Irisbuurt is de hoge woondichtheid en het smalle straatprofiel onderdeel van het parkeerprobleem. De woonstraten in het hele gebied hebben een smal profiel, wat weinig ruimte laat voor optimaal parkeren. In de

terrein Super de Boer

meeste straten wordt één- of tweezijdig langsgeparkeerd, soms zijn parkeervakken aangegeven. L. Houbenstraat, A. Cortenbachstraat, J. van Eindhovenstraat en F. Sonniusstraat zijn woonerfstraten met parkeervakken aangegeven in de bestrating. Dit wordt door bewoners over het algemeen als prettig ervaren omdat er nu niet hard wordt gereden en kinderen veilig kunnen spelen. Deze manier van parkeren komt evenwel het beeld niet ten goede, maar ook hier is het profiel van de straat te smal om een betere oplossing te bieden. Op verschillende achter- en binnenterrein zijn parkeerplekken ingericht, zoals bij winkels aan de Geldropseweg, maar ook achter de Bleekstraat en de Stuiverstraat. Onder de van Abberesidentie aan de Kanaaldijk Zuid is een parkeergarage opgenomen voor eigen bewoners. Achter het Gildecentrum aan de Kanaal Zuid - Breitnerstraat is het Muntplein de parkeervoorziening.

Adolf Cortenbachstraat

Havenstraat

achter de Bleekstraat BouwhulpGroep


2.5

GROENSTRUCTUUR

De wijk wordt begrensd door het Kanaal, de Dommel en het centrum. Hierbij zou men verwachten dat de Dommelzijde en de Kanaalzijde een groen karakter zouden hebben, maar dat valt tegen. Dit beeld stamt nog uit de tijd dat het Kanaal een industriegebied met een haven was. Binnen de wijk is ook weinig openbaar groen aanwezig en dit zorgt, met het op grote schaal ontbreken van voortuinen, voor een stenig karakter. Op het kaartje is -naast openbaar groen- aangegeven welk privé-groen bijdraagt aan een groenere beleving van de straat (zichtgroen).

Havensingel

Een deel van het groen verdwijnt als er gebouwd gaat worden, zoals het openbaar groen in de Havenstraat.

Bleekstraat—Vestdijk

Havenstraat

Speelbos BouwhulpGroep


2.6

ONTWIKKELLOCATIES

Op verschillende plekken in het gebied Oude Haven en in de Irisbuurt zijn ontwikkelingen te verwachten. Geen enkel plan heeft nog een openbare status, dat wil zeggen er is nog nergens een bouwvergunning gegeven. Over de plannen voor het Tapijtcentrum zijn de bewoners door de gemeente, architect en ontwikkelaar informeel geinformeerd. Voor de hoek Bleekstraat-Kanaaldijk Zuid, het CarCleaningterrein en de Stuiverstraat zijn al wel plannen in ontwikkeling, maar ook hier is nog geen vergunning afgegeven. De overige aangegeven locaties zijn gebieden waar de gemeente veel bezit heeft, waar veel leegstand is, of waar door de invulling op dit moment op termijn ontwikkeling te verwachten is.

Tapijtcentrum Oude Haven

Kanaaldijk Zuid—Bleekstraat

CarCleaningterrein Breitnerstraat

kraakpanden Stuiverstraat BouwhulpGroep


3

ANALYSE BEBOUWING

In dit hoofdstuk wordt de (woon)bebouwing op de volgende aspecten geanalyseerd:

3.1

Bouwjaar

Het gebied is steeds in beweging, bedrijventerreinen worden omgebouwd tot woongebied. Zo zijn verschillende ingrepen in de tijd te zien.

3.2

Monumenten

In deze buurten zijn een aantal panden aangemerkt als gemeentelijk monument. Deze panden moeten gehandhaafd blijven. Hierdoor rijst de vraag wat te doen met andere panden uit het verleden. Welke hebben waarde en welke kunnen plaatsmaken voor het heden.

3.3

Eigendom

De meeste woningen zijn particulier eigendom, slechts 44% van de woningen zijn in bezit van het Woonbedrijf. De gemeente heeft op enkele plaatsen een aantal kavels opgekocht. Op de kaart is tevens aangegeven waar één eigenaar veel bezit heeft. Hierbij zijn alleen locaties beschouwd waar op kortere termijn ontwikkelingen plaats kunnen gaan vinden.

3.4

Typologie en functies

Onderscheid wordt gemaakt tussen voorzieningen, wonen, wonen+werken en bedrijven. Ook is aangegeven waar (zover bekend) kamerbewoning plaatsvindt.

Bron: www.theoldhometown.nl Deze foto is van voor 1932, de woonerven in de Irisbuurt zijn nog niet gebouwd (linksboven). Voor de sigarenfabriek (midden) zijn arbeiderswoningen gebouwd en ook de Havenstraat is helemaal bebouwd.

BouwhulpGroep


3.1

BOUWJAAR

Na aanleg van het Kanaal heeft het gebied zich ontwikkeld als bedrijventerrein. Zo vestigden onder andere een houtfabriek, een sigarenfabriek en een wolververij zich rond het Havenhoofd. In die tijd was het gebruikelijk om vlak naast de fabriek woningen te bouwen voor de arbeiders, maar ook de directeur liet vaak dicht bij de fabriek zijn woning bouwen. Zo staat nu de Rietvink nog aan de Tongelresestraat, aan het voormalige terrein van de Karel I sigarenfabriek. Vier woningen aan de Stuiverstraat zijn voorbeelden van oude chefwoningen van de sigarenfabriek Boelaers. In de Oude Haven en de Irisbuurt zijn verschillende bouwperioden te herkennen, maar twee grote ingrepen zijn het meest kenmerkend. Begin jaren dertig heeft Bredero’s Bouwbedrijf veel woningen gebouwd in de Irisbuurt, tussen de Stuiverstraat en de Voorterweg. Een andere grote ingreep in het gebied komt uit eind jaren negentig. Op het terrein van de sigarenfabriek (rond de Havensingel 1997) en van de ververij (Muntplein tot Schellingstraat) zijn appartementen en woningen geplaatst. De Geldropseweg is continu in verandering. Winkelpanden worden aangebouwd, oude arbeiderswoningen bijna onherkenbaar verbouwd of gesloopt. Met name in de jaren 70-80 zijn veel panden uitgebreid of vervangen door appartementengebouwen met winkels in de plint. Aan deze weg is dan ook een diversiteit aan bebouwing te herkennen. De Bleekstraat heeft een rijker karakter. Grote, hoge panden waarvan sommige in gebruik zijn als winkel of bedrijfsruimte. De Vestdijk is grootschaliger opgezet, appartementengebouwen uit de jaren twintig afgewisseld met kleinschalige woonhuizen uit dezelfde periode of zelfs eerder. Dissonanten zijn de winkel van Schellens met de ervoor gelegen parkeerplaats en het naastgelegen appartementengebouw.

Van de donker gekleurde panden is het bouwjaar in het bouwarchief teruggevonden, van de licht gekleurde panden is het bouwjaar ingeschat.

1906 BouwhulpGroep

1930

1989

1997


3.2

GEMEENTELIJKE MONUMENTEN

In het gebied staan geen rijksmonumenten. De gemeentelijke monumenten, allemaal aan de westzijde van het gebied, moeten behouden blijven. De gemeente pleit zelfs voor het benadrukken van monumenten bij nieuwbouwplannen.

Bleekstraat 1-3, gebouwd in 1925

Tongelresestraat 24-20 en 18

Kanaaldijk Zuid 9 BouwhulpGroep

Tongelresestraat 15

Korte Havenstraat 12-26 (1906), in 1983 gerenoveerd tot appartementen


3.3

EIGENDOM

De meeste panden zijn particulier eigendom. Alleen in de Iriswijk is een gedeelte van de jaren dertig woningen en van de jaren negentig nieuwbouw wat in bezit is van het Woonbedrijf (voorheen SWS). Op de kaart is aangegeven waar één eigenaar meerdere percelen heeft. Hierbij zijn niet alle situaties aangegeven, maar alleen daar waar op termijn ontwikkelingen te verwachten zijn. Ook de gemeente heeft, met name in de Oude Haven een aankoopbeleid gevolgd. Tussen de Havenstraat en de Vestdijk zijn dan ook ontwikkelingen te verwachten.

huurwoningen BouwhulpGroep

gemeentelijk en particulier eigendom

eigendom ontwikkelaar

particulier eigendom


3.4

TYPOLOGIE EN FUNCTIES

De continue veranderende functie van het gebied heeft zijn sporen nagelaten. Tot aan de aanleg van het Kanaal was het met name agrarische grond buiten Eindhoven, waar enkele huisjes stonden. Na de aanleg van het Kanaal in 1846 begon de industrie zich hier te vestigen. Bij die industrie werden ook arbeiderswoningen gebouwd. Door de samenvoeging van Eindhoven met de kerkdorpen in 1920 veranderde ook de ligging van het gebied van een buitengebied naar een centrumgebied. Vanaf 1930, toen de woningen in de Irisbuurt grotendeels gebouwd zijn kreeg het wonen dan ook een steeds belangrijkere plek. In de jaren negentig heeft de sigarenfabriek plaatsgemaakt voor wonen en nu neemt de bedrijvigheid in het gebied steeds meer af. Op enkele bedrijfjes na overheerst in het gebied de woonfunctie. De gemeente wil wel graag de functiemenging behouden, het gebied ligt dan ook tussen het centrum en het bedrijventerrein in. Aan de Kanaaldijk Zuid staat één woon-werkcomplex, wat inhoudt dat op de begane grond kleine bedrijfjes gevestigd zijn (geen detailhandel) en op de verdiepingen appartementen. Het complex voorziet in parkeren op eigen terrein en zorgt niet voor overlast in de buurt. Het binnengebied, met voornamelijk wonen, heeft een kleinschalig karakter, veel verschillende typen woningen variërend van oude arbeiderswoningen tot appartementenblokjes tot nieuwbouwwoningen. De Irisbuurt heeft een hoge dichtheid, wat voor parkeerproblemen zorgt, maar wat ook een hechte buurt betekent. Op verschillende plekken verhuren particuliere eigenaars woningen aan studenten. In straten met meerdere panden met kamerbewoning zorgt dit voor overlast in de buurt. In de Oude Haven zijn geen voorzieningen. Dit wordt niet direct als een nadeel ervaren, omdat de buurt zo dicht tegen het centrum en de Geldropseweg aanligt. In de Irisbuurt zijn wel voorzieningen. Voor de dagelijkse boodschappen is er de Geldropseweg. Verder is er de Blokhut als gemeenschapshuis en een kinderdagverblijf aan de Lucas Gasselstraat. De meeste kinderen gaan naar de basisschool in de Tuinstraat, waarvoor ze de Geldropseweg moeten oversteken. Wat ontbreekt is een zorg- annex dienstencentrum in de Irisbuurt (-wijk).

werken op begane grond en wonen op de verdiepingen BouwhulpGroep

voorziening: Speelbos en de Blokhut

rand Geldropseweg met winkels en wonen


4

BELEID GEMEENTE

De gemeente Eindhoven heeft op verschillende niveaus uitspraken gedaan over een te volgen beleid met betrekking tot de omgeving van de Oude Haven en de Irisbuurt. De afzonderlijk stukken zijn samengevat in bijlage A. Daarbij is alleen relevante informatie voor dit project opgenomen. Hieronder worden een aantal belangrijke uitgangspunten van het gemeentelijk beleid weergegeven.

groen

bouwhoogte

! behouden linden en platanen Tongelresestraat

! max. bouwhoogte Oude Haven 3-4 lagen,

! versterken groen Kanaal en Dommel

! hoek Vestdijk-Bleekstraat 5 lagen

! toevoegen straatgroen in buurten

! hoek Kanaaldijk Zuid-Tongelresestraat 5-6 lagen

BouwhulpGroep


water

routes

! wand Kanaaldijk Zuid openen voor contact met Kanaal,

! Bleekstraat autovrij: Dommelfietsroute doorzetten

Havenhoofd en Dommel ! gesloten wand Bleekstraat en Vestdijk is een gegeven

! concept der hoven: groene voetgangerroutes naar de stad ! doorbraken tussen Havenstraat - Vestdijk als langzaam verkeerroute ! Kanaaldijk Zuid -naast Vestdijk en Geldropseweg- als ontsluiting centrum

straatprofielen

functies

! straatprofielen daar waar mogelijk verbreden t.b.v. groen en parkeren

! binnengebied wonen en woon-werkcombinaties

! nieuwbouw: voldoende parkeren op eigen terrein

! randen gemengd en kleinschalige economische activiteiten ! studentenhuisvesting bij voorkeur aan randen

BouwhulpGroep


5

WOONTHEMA´S

Uit de analyse volgen een aantal verschillende thema´s die samen het programma vormen voor het wonen in de Oude Haven en rond het CarCleaningterrein. Al deze aspecten dragen bij aan een buurt die betrokken is, waar iets te beleven is, waar je naar toe gaat als bezoeker, maar waar ook als bewoner te wonen is. Nieuwe ontwikkelingen in de Oude Haven en de Irisbuurt kunnen aan deze thema´s worden getoetst om zo de kwaliteit te kunnen vergelijken. Deze visie is gemaakt met het oog op de komende tien jaar.

1.

stedelijkheid

2.

routes

3.

privé en openbaar

4.

verleden en heden

5.

parkeren

6.

groen

7.

nooit af

Op de volgende pagina´s zijn deze zeven thema´s elk samengevat op een bladzijde (kaart), die tezamen de woonvisie verbeelden en verwoorden.

BouwhulpGroep


S

T

E

D

E

L

I

J

K

H

E

I

D

wonen en werken in hetzelfde gebied, in het wisselend ritme van de stad

een bedrijf met lawaai en parkeeroverlast is niet de bedrijvigheid die wenselijk is bevindingen

visie

De mate van stedelijkheid wordt groter naar mate je vanuit de Irisbuurt naar de Oude Haven gaat. Hoe dichter

De randen zijn geschikt voor (kleine) bedrijfjes en horeca. Hierbij is het wonen en werken naast elkaar mogelijk.

bij het centrum, hoe meer bedrijvigheid, voornamelijk langs de randen. Dit kan overlast geven voor de bewoners,

In het binnengebied is alleen wonen+werken gewenst. Door te werken waar je woont, wordt meer betrokkenheid

met name als de parkeerdruk wordt verhoogd. Industrie en bedrijven met (parkeer)overlast voor bewoners zijn

bij de buurt verkregen. Deze combinatie is gewenst op plekken waar dit de levendigheid vergroot (routes) en

niet meer gewenst. Winkeltjes en kleine ateliers kunnen, op kleine schaal, in het binnengebied best hun plaats

dan alleen wanneer dit geen overlast voor omwonenden met zich meebrengt in de vorm van extra parkeerdruk

behouden.

en lawaai.

Wonen dicht bij het centrum maakt de buurt aantrekkelijk voor studenten. Een beperkt aantal studentenpanden

Daarnaast is het mogelijk om studentenhuisvesting aan de randen te realiseren, daar waar meer bedrijvigheid

verspreid over de buurt geeft geen probleem (de oude 10% regeling), maar clusters wel. Het beeld wordt dan te

en minder wonen plaatsvindt.

rommelig en het leefgedrag van studenten bij concentraties wijkt teveel af van dat van andere huishoudens (gezinnen).

ateliers of winkeltjes kunnen in het binnengebied op kleine schaal best gecombineerd worden met wonen

BouwhulpGroep

combinaties van wonen en werken op grotere schaal is mogelijk aan de randen


R

O

U

T

E

S

routes aantrekkelijker maken

onaantrekkelijke ontsluitingsroute Lucas Gasselstraat

bevindingen

visie

Routes kunnen de buurt ontsluiten (zoals de Breitnerstraat, Lucas Gasselstraat, Gabriel Metsulaan, Tongelre-

Routes in de buurt, of deze nu met de auto, met de fiets of te voet worden genomen, moeten aantrekkelijk zijn.

sestraat, Geldropseweg en Vestdijk). De Breitnerstraat en de Lucas Gasselstraat zijn de minst aantrekkelijke

Dit omdat de routes dan vanzelfsprekend worden en de samenhang tussen de buurten wordt vergroot. Door het

routes. De bebouwing is rommelig en het profiel is te breed voor een 30 km/h - zone straat. Hier wordt dan ook

vervangen of verbeteren van bebouwing en het toevoegen van functies zullen routes aantrekkelijker worden.

vaak te hard gereden.

Routes in het binnengebied hebben meer behoefte aan levendigheid. Dit kan worden bereikt door meer wonen

Een voorbeeld van een route veel gebruikt door fietsers en voetgangers van en naar het centrum, is de Haven-

aan de straat, of door kleine ateliers of bedrijfjes om de levendigheid op deze routes te verhogen.

straat. Door de sloop van de woningen aan de Havenstraat zijn hier voornamelijk zijgevels te zien. Dit maakt de

Het is belangrijk dat de straatinrichting vertelt wat voor soort route het is en er voor zorgt dat men zich aan de

straat minder levendig.

snelheid houdt. Dit kan onder andere door middel van bestrating, vluchtheuvels, bomen, verlichting en fietspa-

De route naar de supermarkt aan de Geldropseweg is voor mensen uit de Irisbuurt een ontmoetingsroute. De

den. Dit zou in deze buurten consequent doorgevoerd moeten worden. Ontsluitingsroutes zouden op die manier

mensen lopen over het woonerf waar kinderen spelen, langs of door het groene Speelbos en komen uit op de

geen 30 km/h - zone moeten zijn.

parkeerplaats aan de achterzijde van de supermarkt.

De functie van een route moet helder zijn, zoals doorsteken in grote bouwblokken of aantrekkelijke verbindingen naar voorzieningen en andere buurten. Zo past een doorsteek van de A. Cortenbachstraat, langs Super de Boer, naar de Geldropseweg en de Rochusbuurt in deze visie (zie ook ‘Levende Linten’, J.P. Balkestein).

Havenstraat: door het slopen van voorgevels heeft de straat aan levendigheid verloren, ondanks dat de functie als route naar de stad is blijven bestaan

BouwhulpGroep

Voorterweg: wisselende (authentieke) bebouwing, bomen en inrichting van de straat maakt dit tot een prettige route


P

R

I

V

É

E

N

O

P

E

N

B

A

A

R

ruimte teruggeven aan de openbaarheid en er niet van afkeren

privé: dakterras en achtertuin

semi-privé: gedeeld achterterrein

bevindingen

visie

In een buurt zijn verschillende zones van privé en openbaar nodig om de buurt prettig leefbaar te houden. De

Door het toevoegen van (semi-)openbare ruimte wordt de samenhang in de buurt vergroot. De mensen kunnen

huizen en de achtertuinen zijn privé, gedeelde achterterreinen zijn semi-privé, woonerven zijn semi-openbaar en

elkaar ontmoeten op deze plekken, kinderen kunnen er spelen. De verantwoordelijkheid voor het gebied wordt

de straat is openbaar.

samen gedragen, omdat het ook samen gebruikt wordt.

Een goed voorbeeld van deze (semi-)openbaarheid zijn de woonerven. De woningen hebben geen voortuin,

Nieuwe plannen moeten deels de bebouwde ruimte teruggeven aan de openbaarheid. Er moet dan in de plan-

maar delen de straat. Mede door de inrichting (bestrating en drempels) voelen ook bezoekers de menging van

nen wel voldoende overzicht gecreëerd worden (en géén nauwe doorgangen) om afsluiten van de locatie te ver-

openbaar en privé.

mijden. Ook is het belangrijk om de samenhang in straten te versterken, bijvoorbeeld door het bouwen van wo-

Het Speelbos is een voorbeeld van een openbare ruimte die door de samenhang binnen de buurt is ontstaan en

ningen met voordeuren aan de straat.

wordt voortgezet. Doordat ook iedereen in de buurt deze plek gebruikt, wordt de verantwoordelijkheid om deze plek schoon en veilig te houden ook samen gedragen.

semi-openbaar: woonerf

BouwhulpGroep

openbaar: Kanaal

woningen rond een openbaar pleintje aan het woonerf


V

E

R

L

E

D

E

N

E

N

H

E

D

E

N

behouden of vervangen? eerst een plan en dan pas vervangen Tongelresestraat 1985

Tongelresestraat 1996

Tongelresestraat 2007

Op een aantal plekken in de buurt zijn panden verwaarloosd, gekraakt en uiteindelijk gesloopt. Deze manier van vernieuwen is niet wenselijk

bevindingen

visie

Naast de gemeentelijke monumenten in de buurt zijn er nog andere sporen uit het verleden te vinden. Langs

Slopen van het verleden wordt niet direct als een probleem gezien, maar het is wel van belang eerst te weten

oude routes als de Stuiverstraat, de Voorterweg en de (Kleine) Bleekstraat staat nog karakteristieke bebouwing.

wat er voor terugkomt. De schaal en de mate van toegevoegde waarde voor de buurt spelen hierbij een grote

De meeste panden zijn particulier bezit.

rol. De schaal moet in verhouding staan met hetgeen dat in de omgeving staat. De toegevoegde waarde wordt

In het verleden zijn op verschillende plekken panden verwaarloosd om vervolgens sloop te rechtvaardigen. Deze

onder andere bepaalt door bijdrage van de nieuwbouw aan bestaande problemen in de buurt.

manier van vernieuwen van de buurt is niet wenselijk. Het karakter van een straat bepaalt wat je wilt behouden, er is eigenlijk een beeldkwaliteitsplan per straat nodig. Dit zou door de gemeente, in samenspraak met de bewoners, gemaakt moeten worden en niet door de particuliere ontwikkelaar.

de verschillende monumenten zijn mooi opgeknapt en moeten behouden blijven

BouwhulpGroep

eerst een plan overeenkomen, dan pas slopen


P

A

R

K

E

R

E

N

voldoende parkeren zonder blik als beeld

parkeren voor de deur maakt het beeld rommelig

bevindingen

visie

De parkeerdruk in beide buurten is hoog. In de Oude Haven komt dit met name door bezoekers van het centrum

Bij nieuwbouw moet, naast de behoefte van het nieuwe plan, ook worden bijgedragen aan parkeerruimte voor de

die hier een makkelijke (gratis) parkeerplaats vinden. In de Irisbuurt komt dit vooral door te weinig parkeerplaat-

buurt. Om het straatbeeld te verzachten zijn oplossingen als vormgegeven parkeren op eigen (achter)terrein en

sen in verhouding met het aantal woningen. Hierdoor wordt het straat beeld verstoord door het grote aantal ge-

ondergrondse parkeergarages gewenst.

parkeerde auto’s. De straatprofielen zijn smal, waardoor het beeld erg rommelig wordt.

Ook de discussie over invoeren van parkeervergunningen en betaald parkeren, om zo de parkeerdruk te verlagen, zou gevoerd moeten worden.

parkeren in parkeerhoven: ook hier is de auto beeldbepalend

BouwhulpGroep

parkeren op het achterterrein: auto’s zijn van de straat


G

R

O

E

N

meer KIJKgroen en SPEELgroen

zonder structureel groen zijn straten stenig en minder levendig

bevindingen

visie

In beide buurten is weinig groen aanwezig, de straten hebben een stenig karakter. Dit door gebrek aan open-

Bestaand groen (zowel privé als openbaar) moet zoveel mogelijk behouden blijven. Bij nieuwe ingrepen is het

baar groen, maar ook aan straatgroen. Er zijn weinig voortuinen en de straten hebben nauwelijks bomen. Na-

van belang dat het bestaande groen wordt uitgebreid. Niet alleen als privé-groen door middel van voortuinen en

tuurlijk zijn hier enkele uitzonderingen op, zoals de linden op de Tongelresestraat en het Speelbos in de Iris-

achtertuinen, maar ook door het toevoegen van openbaar groen als een speelveld of bomenperkje. Van belang

buurt.

is dat dit nieuwe groen wordt vormgegeven waardoor de functie van het groen benadrukt wordt.

niet vormgegeven groen is weliswaar openbaar groen, maar fungeert meestal als uitlaatplek

BouwhulpGroep

vormgegeven groen met een speelfunctie zorgt voor uitzicht en een ontmoetingsplek in de buurt, wat de samenhang ten goede komt


N

O

O

I

T

A

F

ruimte laten voor veranderingen

In 1992 was in het gebied de industrie uit het verleden nog voelbaar. Nu is deze functie bijna geheel verdwenen.

bevindingen

visie

Kenmerkend voor het gebied is de steeds aanwezige verandering. Aanpassing aan de tijd toont zich in de veran-

Het gebied moet verandering kunnen blijven opnemen. Kleinschalige ingrepen die inspelen op de veranderingen

dering van buitengebied naar industrie, van industrie naar wonen en werken dicht bij het centrum en nu ligt het

van het karakter van het gebied in de tijd passen hierbij. De ingrepen die gedaan worden, moeten passen in

accent, met name in het binnengebied steeds meer op het wonen.

deze visie, waardoor versnippering wordt tegengegaan.

de verandering van het gebied in 50 jaar tijd is groot: dichter bebouwd, industrie is grotendeels vervangen door wonen, verkeersstructuren aangepast; veranderingen die ook in de toekomst zullen doorzetten

luchtfoto 1944

BouwhulpGroep

luchtfoto rond 2000

veranderingen in de toekomst


6 woonthema’s

SAMENVATTING

De Oude Haven en de Irisbuurt zijn als onderdeel van de Iriswijk gewaardeerde woonbuurten in Eindhoven. De Oude Haven ligt direct tegen het centrum aan, de Irisbuurt in wat luwer vaarwater. Aan beide buurten is de his-

wonen en werken

torie van Eindhoven af te lezen, van dorp naar stad. Deze veranderingen in de tijd geven wijzigingen in functies

De stedelijkheid van beide buurten is een gegeven. Daar waar stadscentrum, wonen en bedrijvig-

en daarmee in grond- en ruimtegebruik. Zo is het gegaan en zo staan ook nu veranderingen voor de deur.

heid elkaar raken, mag dit best tot uiting komen in nieuwe plannen. Deze functiemenging is wenselijk langs de randen en langs de routes. In het binnengebied staat het wonen echter voorop en is

Als het om wonen gaat zijn er twee voor de hand liggende tekorten in beide buurten: parkeerruimte en groen.

menging van wonen en werken alleen mogelijk als het geen overlast voor de buurt toevoegt.

Maar er is meer aan de hand. Deze zijn in een zevental thema´s beschreven die tezamen de kwaliteit van het wonen in deze twee buurten beïnvloeden. In het vorige hoofdstuk zijn per thema zowel de bevindingen uit dit

scheiding privé en openbaar

onderzoek als de visie erop voor de komende tien jaar samengevat.

Schaalverkleining van kavels en bouwblokken is gewenst en door het toevoegen van openbare ruimte wordt de samenhang in beide buurten vergroot. Nieuwe woningen moeten hun voordeur

Bewoners willen een integrale aanpak van beide buurten. Alhoewel er op dit moment gemeentelijk nog geen

hebben aan de openbare ruimte en nieuwbouwprojecten moeten betrokkenheid en samenhang

prioriteit aan de integrale vernieuwing van beide buurten wordt gegeven, bestaat er minimaal de mogelijkheid

stimuleren, zowel in bebouwing als in bewoning.

om het particuliere initiatief op ontwikkellocaties te beïnvloeden. Met de zeven woonthema´s in de hand kunnen alle plannen getoetst worden op hun bijdrage aan verbetering van de woonkwaliteit in deze buurten.

routes levendiger Het wonen wordt aantrekkelijker als bestaande en nieuwe routes (door nieuwbouw) worden verlevendigd en door de straatinrichting aan te passen aan de functie van de straat. heden en verleden In het verleden is op verschillende plekken sloop uitgelokt door panden bewust te verwaarlozen. Ook is er in het verleden gesloopt zonder vooraf een goed plan voor nieuwbouw te hebben. Deze manier van werken is voor de bewoners niet langer acceptabel. méér parkeerplaatsen Nieuwbouwprojecten zullen, naast hun eigen parkeerbehoefte, een deel van de parkeerdruk van de buurt weg moeten nemen. Naast dubbel grondgebruik zullen er oplossingen moeten worden gezocht, waarbij het straatbeeld niet door geparkeerde auto’s wordt gedomineerd. méér groen Met name in de Oude Haven, maar ook in de Irisbuurt, zal middels nieuwbouw meer kijk- en speelgroen aan de buurten moeten worden toegevoegd. Bestaand groen moet behouden blijven.

In het Vondelparc in Utrecht is het park eigendom van de bewoners, maar het blijft voor iedereen toegankelijk door twee voetpaden, waar tevens de leidingen en kabels onder lopen. De auto’s staan onder het parkeerdek en zijn dus uit het zicht.

nooit af De bewoners vragen aan de gemeente, ondanks dat de Iriswijk geen prioriteitswijk is, een actievere betrokkenheid bij de herontwikkeling van gemeentelijk (grond)bezit of bezit van corporaties. Deze locaties kunnen conform de bewonersvisie ontwikkeld worden en zo een bijdrage aan de buurt leveren en tevens een voorbeeld voor particuliere ontwikkelaars zijn.

BouwhulpGroep


BIJLAGE A SAMENVATTINGEN BELEIDSPLANNEN GEMEENTE EINDHOVEN

VISIE CENTRUMGEBIED januari 2004 In de visie worden een sterke en zwakke punten en de daarbij behorende kansen en bedreigingen genoemd. De

Dommelzone

meeste punten hebben betrekking op de binnenstad, maar een deel is zeker ook van toepassing op het gebied

De rustzone wordt gekenmerkt door de Dommel, groen en cultuur. Het groen langs de Dommel moet worden

Oude Haven en Irisbuurt. Het onderzoeksgebied valt onder de Binnenstadsrandzone Zuid en ligt in de rustzone

versterkt. Voor het gebied houdt dit in dat de Bleekstraat autovrij wordt gemaakt waardoor de groenzone zoals

van de stad, naast het centrum. Aan de andere kant van het centrum ligt de activiteitenzone. Door benadrukken

deze aan het van Abbemuseum is gerealiseerd kan worden doorgezet. Ook moet straatgroen worden toege-

en versterken van eigenheid van deelgebieden ontstaan specifieke identiteiten aan de rand van de binnenstad.

voegd om de Dommel ook in het binnengebied voelbaar te maken. De ontwikkeling van het Havenhoofd is rele-

Binnenstadsrandzones moeten wel een eigen ‘hart’ krijgen. Thema hierbij is “het concept der hoven”. Voor-

vant, zoals intensivering bebouwing Bleekstraat-Kanaaldijk Zuid gekoppeld aan herinrichting omgeving, die

beelden zijn het Lichtplein van de Witte Dame en het Piazza, een eigen sfeer mits passende functies en passen-

meer recht doet aan de bijzondere betekenis van deze plek.

de activiteiten hier een plaats krijgen. Met dit concept kan een nieuwe dimensie aan de open, grofmazige struc-

Op verschillende plekken is cultuur reeds aanwezig, maar dit wordt in de toekomst aangevuld met projecten op

tuur worden toegevoegd. Intieme plekken kunnen ontstaan en er kunnen kansen ontstaan om aanwezige monu-

bijvoorbeeld het terrein van de Trijpfabriek Schellens (levert samen met naoorlogse bebouwing geen bijdrage

menten beter tot hun recht te laten komen. Voorbeelden: Don Boscohof en Cicogne.

aan kwaliteit binnenstad ! sloop). Zo moet aan deze zijde van de binnenstad een culturele tegenhanger van het Piazza gaan ontstaan. De woonfunctie moet worden versterkt, daarnaast heeft een zekere menging met kleinschalige economische activiteiten (al dan niet aan huis) heeft de voorkeur, dit past bij de sfeer van een binnenstadrandzone, met name op de radialen Tongelresestraat, Geldropseweg (kwaliteitsimpuls nodig) en Stratumsedijk . Visie op wonen Mogelijkheden liggen op nu slecht benutte binnenterreinen. Daarnaast kan vastgesteld worden dat huidige expeditiehoven achter winkelstraten steeds meer hun oorspronkelijke functie verliezen. Dit biedt nieuwe mogelijkheden om het wonen boven winkels terug te brengen en de ontsluitingen via (nieuw in te richten) binnenhoven dan wel stijgpunten in de winkelstraten plaats te laten vinden. Bij locaties waar plannen in voorbereiding zijn, of waar studies naar gedaan worden, wordt zuinig ruimtegebruik waarbij meervoudig ruimtegebruik en intensief ruimtegebruik voorop staan meegenomen in de planvorming. Cultuurhistorie Centraal in de visie staat het respect voor cultuurhistorische ondergrond en de nog schaars aanwezige oudere bebouwing met de strikte toepassing “niet slopen tenzij”. De Tongelresestraat, Geldropseweg, Voorterweg en het Eindhovensch Kanaal maken deel uit van de water– en wegen structuur van voor 1900. Daarnaast zijn in het gebied de gemeentelijk monumenten aan de Bleekstraat, de Kanaaldijk Zuid en de Tongelresestraat te vinden. Bij herinrichting van de openbare ruimte dient respect te worden getoond voor de cultuurhistorische ondergrond maar met ruimte voor voortdurende verandering, experiment en risico. Verkeer en veiligheid Fiets: De Dommelroute met de fiets door de Bleekstraat doorzetten met een dubbel fietspad. Auto: Kanaaldijk Zuid (tot aan Ring) opnieuw inrichten en gebruiken als ontsluiting van de binnenstad, naast de route Vestdijk-Geldropseweg en Tongelresestraat. Geldropseweg, Bleekstraat en Kanaaldijk Zuid 50km/h zones (gebiedontsluiting), rest zou 30km/h moeten worden. Voet: concept der hoven voorziet in schakelpunten voor de voetganger die via aantrekkelijke, groene routes, gescheiden van auto’s uit de wijken naar de binnenstad lopen.

BouwhulpGroep

Woonvisie Oude Haven en Irisbuurt - Werkgroep Woonvisie Iriswijk - 1 mei 2007 - A1 -

BESTEMMINGSPLAN 1998 Vooralsnog is dit het geldende bestemmingsplan. De gemeente is bezig met het uitwerken van een nieuw bestemmingsplan van het centrum. Hier vallen de Oude Haven en de Irisbuurt ook onder. Oude Haven A.

Ruimtelijk/functioneel 1. Bij de ontwikkeling van het gebied dienen de kwaliteiten van de aangrenzende structurele elementen

C.

Groenvoorzieningen 1. Ter plaatse van de Bleekstraat de groenstructuur inhoud geven aan de hand van de huidige beschikba-

zoals de Dommel, Havenhoofd en Eindhovensch Kanaal zo goed mogelijk betrokken te worden. Ook het binnengebied zal moeten kunnen profiteren van deze elementen. De toekomstige wand aan de Ka-

re openbare ruimte in relatie tot een goede verkeerscirculatie. 2. Bestaande bomen aan de Vestdijk nabij de hoek Tongelresestraat (platanen) en langs de Tongelre-

naaldijk Zuid zal in verband hiermede een wat open karakter moeten hebben. De bestaande gesloten, deels karakteristieke, bebouwing aan de Bleekstraat en aan de Vestdijk is een gegeven. Vernieuwing

sestraat (linden) handhaven. 3. Voorhands speelvoorziening reserveren (max. 400m2) in plangebied en realiseren indien kinderaantal daartoe aanleiding geeft.

van deze wand kan plaatsvinden via particulier initiatief. Voor de binnengebieden dient verder gestreefd te worden naar verbetering van de kwaliteit van de bebouwing en de openbare ruimte. 2. Het gebied zal voor woondoeleinden worden aangewend. Uitzonderingen hierop kunnen zijn: Vestdijk, Bleekstraat (begane grond) en Tongelresestraat (ter plaatse van de eventuele nieuwbouw nabij Vest-

Iriswijk

dijk en de hoekbebouwing Kanaaldijk Zuid).

De bestaande ruimtelijke en functionele structuur mag niet wezenlijk worden veranderd. Waar mogelijk dient de

3. De differentiatie van de bebouwingshoogte is als volgt: Vestdijk, Bleekstraat, Kanaaldijk Zuid en Tongelresestraat : maximaal 4 bouwlagen

woonfunctie te worden versterkt en de bedrijvigheid dient zodanig te worden gereguleerd dat geen overlast voor de woonfunctie ontstaat.

Binnengebied: maximaal 3 bouwlagen Ten behoeve van het creëren van een ruimtelijk accent op de hoek Kanaaldijk Zuid-Tongelresestraat en Bleekstraat-Vestdijk mag ter plaatse tot 6 respectievelijk 5 bouwlagen worden gebouwd. 4. Het handhaven van het beeldbepalende element aan de Kanaaldijk Zuid 7c is een optie bij concrete planvorming.

Bedrijfsterrein Kanaaldijk Zuid Op het bedrijfsterrein omsloten door Kanaaldijk Zuid, Gabriël Metsulaan en Breitnerstraat wordt voortzetting van het huidige gebruik nagestreefd.

5. De bestaande villa’s aan de Tongelresestraat worden gehandhaafd. Naast traditionele eengezinshuizen is het bouwen van meergezinshuizen in de vorm van “urban villa’s” aan de Tongelresestraat eveneens een optie. 6. Tegen de achtergrond van de nieuwbouw en de verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte zal een afweging dienen plaats te vinden naar het handhaven van de overige woningen aan de Haven-

Verbinding Gabriël Metsulaan - Tenierslaan Tussen deze straten wordt over het Eindhovensch Kanaal een verbinding voor tenminste fietsers voorzien. Nader zal worden onderzocht of deze verbinding ook dient te worden gerealiseerd voor autoverkeer.

straat op het moment dat concrete planvorming aan de orde is. Op dit moment wordt gewerkt aan een nieuw bestemmingsplan voor het centrum. De Oude Haven en de Irisbuurt vallen onder dit bestemmingsplan. Het plan is nog niet ter inzage, maar zal conserverend zijn. B.

Verkeer 1. De bestaande interne openbare structuurlijnen zullen in principe worden gehandhaafd met dien verstande dat de: a. profielen waar mogelijk verruimd dienen te worden in die zin dat parkeermogelijkheden, alsmede bomen inpasbaar zijn. b. aansluiting van de Havenstraat op de Kanaaldijk Zuid in oostelijke richting kan worden verschoven. c. Korte Havenstraat qua structuur veranderd kan worden, met dien verstande dat een ontsluiting van het gebied vanaf de Tongelresestraat op of nabij de huidige aansluiting gehandhaafd dient te worden. 2. Bij nieuwe bouwinitiatieven dient op bij het bouwinitiatief behorende terrein in voldoende parkeergelegenheid te worden voorzien. 3. De parkeer– en expeditieterreinen dienen (Tongelresestraat uitgezonderd) via de interne wegenstructuur te worden ontsloten.

BouwhulpGroep


KADER OUDE HAVEN juli 2004 (DSOB, Sector strategie, afdeling Stedelijke ontwikkeling) De gemeente heeft een rapport opgesteld met uitgangspunten voor het gebied Oude Haven. Naast beleidsplan-

Bleekstraat, Havenstraat, NRE en DAFmuseum). Nieuwe ontwikkelingen dienen binnen de vergunde rech-

nen die in dit hoofdstuk ook besproken worden, haalt dit kader ook de beleidsnota Klimaat 2003 aan.

ten te vallen, of maatregelen te treffen waardoor de vergunde rechten gerespecteerd worden.

De belangrijkste doelstellingen van deze beleidsnota zijn: !

het behalen van een EPL (Energieprestatie op Locatie) van 7 voor nieuwbouw en 6 voor bestaande bouw

!

toepassing van tenminste 5% duurzame energie

!

verscherping van de EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt) met 10%

Voorafgaand aan een definitief stedenbouwkundig ontwerp dienen de optimale energievoorzieningen in beeld

!

De openbare ruimte aan de Havensingel/Havenstraat is standaard ingericht met aansluiting op de Irisbuurt.

!

Bekeken moet worden of een belanghebbendenregeling de parkeeroverlast kan oplossen. Er lijkt binnen de buurt een draagvlak te bestaan. Dit dient verder onderzocht te worden.

!

Door het ontbreken van bewegwijzering aan de Kanaaldijk Zuid en de Tongelresestraat rijden vrachtwagens zich vaak vast in de buurt. Betere bewegwijzering kan dit (wellicht deels) verhelpen.

gebracht te worden. Hiertoe zal door een adviesbureau een onderzoek moeten worden uitgevoerd waarin mogelijke energievoorzieningen, financiële haalbaarheid, ruimtelijke consequenties, comfort ed. in beeld worden gebracht. Inhoudelijke begeleiding door een werkgroep energie is aan te bevelen. Op basis van onderzoek zal een

!

Uit cultuurhistorische studie is gebleken dat de Kleine Bleekstraat en de Treurenburgstraat in elkaars verlengde liggen. Het is wenselijk deze verbinding te leggen, cq. herstellen voor een logischere opbouw aan

voorkeursvariant moeten worden gekozen die in het definitief stedenbouwkundig ontwerp wordt opgenomen.

weerszijden van het Kanaal. In het kader van de op te stellen ontwikkelingsvisie Eindhovensch Kanaalzone zal hier een definitief standpunt over worden ingenomen. Verder stelt het rapport aanvullende uitgangspunten. !

Het gebied wordt gekenmerkt door zijn kleinschaligheid. Dit geeft het gebied een bijzonder karakter, ge-

!

Bij realisatie van woonbebouwing zijn een aantal woonvormen gewenst:

streefd moet worden naar behoud fijnmazigheid. Dit bijzondere karakter komt ook tot uiting in de functie-

- liever alleen studenten aan randen (Kanaaldijk Zuid, Bleekstraat, Tongelresestraat en Vestdijk)

menging. Handhaving van bijzondere functies (detailhandel, bedrijvigheid, horeca) is uitdrukkelijk gewenst,

- streven naar behouden woon-werkcombinaties

uiteraard voor zoverre dit geen onevenredige overlast veroorzaakt bij bewoners van het gebied.

- stadswoningen (stedelijke laagbouw), aaneengesloten bebouwing in de vorm van individueel herkenbare huizen (grachtenpanden) met een directe oriëntatie op de straat, met name aan de Bleekstraat.

!

De Bleekstraat is een bijzondere straat, hier zouden grachtenpanden gerealiseerd kunnen worden, bv. ter plaatse van de voormalige Tegelhandel aan de Vestdijk. Deze vorm van nieuwbouw zou goed aansluiten bij

!

Bij realisatie van gestapelde woningbouw is aanleggen van ondergrondse parkeerfaciliteiten verplicht.

!

Bij realisatie van gestapelde woningbouw hebben ondergrondse afvalcontainers de voorkeur.

!

Bij ontwikkeling van de Oude Haven aandacht voor:

de noordelijke helft van de Bleekstraat. !

Ter hoogte van de Vestdijk bevindt zich een doorlopende wand met een aantal onderdoorgangen die dood lopen op (privé)binnenterreinen. Bij realisatie van nieuwe woningen zijn meerdere doorsteken, welke de Vestdijk op het niveau van langzaam verkeer met de Havenstraat verbinden, gewenst.

- differentiëren naar grootte, vorm en financieringscategorie - basislijsten Duurzaam Bouwen en Aanpasbaar Bouwen en PolitieKeurmerk Veilig Wonen

!

De gemeentelijke monumenten in het gebied moeten allemaal behouden blijven.

- vergroten zeggenschap over woning en woonomgeving, consument in vroeg stadium betrekken bij planvorming

!

Voorwaarden herontwikkeling Tapijtcentrum: - er moet nieuwe woonruimte gecreëerd worden - max. bouwhoogte van 3, aan Kanaaldijk Zuid deels 4 lagen - 500m2 mag ingericht worden als winkel- of kantoorruimte - parkeren moet op eigen terrein worden opgelost

!

Aan de Kanaaldijk Zuid bij het Tapijtcentrum bevinden zich een aantal ondergrondse particuliere kelders.

!

Aan de Kanaaldijk Zuid bij het Tapijtcentrum is de bodem verontreinigd (geweest). Binnen het gebied bevinden zich diverse locaties waar de bodem verontreinigd zou kunnen zijn. Tijdig onderzoek is noodzakelijk.

!

Ten aanzien van de Kanaaldijk Zuid dient een akoestisch onderzoek uitgevoerd te worden. In de directe omgeving bevinden zich een aantal inrichtingen Wet Milieubeheer (o.a. Tongelresestraat, Kleine

BouwhulpGroep


PRIORITEITENNOTA 2005

GROENBELEID 2006

Het al bestaande dan wel dreigende overaanbod aan kantooroppervlak, detailhandel, “leisurevoorzieningen” en

De Oude Haven en de Irisbuurt zijn groenarme buurten, daar waar de stad overheerst. Het groen wat aanwezig

appartementen vraagt om een uitgekiende prioritering van ontwikkellocaties, respectievelijk fasering van voorge-

is heeft een ondersteunende functie aan de stedelijke identiteit (aankledingsgroen) of recreatieve functie voor de

nomen ontwikkelingen.

woonomgeving (parken; hier het Speelbos). Binnen deze groenarme buurten zou gestreefd moeten worden naar een uitbreiding van het groen tot minimaal 4m 2/inwoner, bij voorkeur 8m2. Het openbare groen dient in bestem-

Woonvisie

mingsplannen een zelfde beschermingsniveau te krijgen als de hoofdgroenstructuur.

Trends: er blijft sprake van een grote vraag naar grondgebonden huur- en koopwoningen (alle prijsklassen) in

Ook bomen hebben in de stad een belangrijke beeldondersteunende functie. Nu is dat ongeveer 1 gemeentelijke

groenstedelijke woonmilieus en een meer bescheiden maar strategisch belangrijke vraag naar gestapelde huur-

boom per woning. Bij nieuwe woningbouwplannen zou dit aantal van 1 nieuwe boom per woning (straatbomen

en koopwoningen in centrumstedelijke woonmilieus en wijkgebonden locaties. Met name de jonge, hoger opge-

en plantsoenbomen) als minimale randvoorwaarde gehanteerd moeten worden. De Dommelzone en het Kanaal

leiden en koopkrachtige senioren en/of zij die in deze moeilijke economische tijden even willen wachten vragen

vallen onder de hoofdgroenstructuur. De Dommelzone wordt nader uitgewerkt, groen langs het Kanaal moet

om (luxe) huurwoningen in gestapelde vorm. Ook de markt voor studenten en eenpersoonshuishoudens vraagt,

versterkt worden. De ontwerpstrategie voor de twee buurten houdt in dat de stedenbouwkundige identiteit ver-

in verband met lange wachttijden, grotendeels aandacht in het goedkopere segment en dan met name in het

sterkt moet worden.

centrumstedelijke omgeving. de voortgaande vergrijzing vraagt om een gedifferentieerd aanbod van levensloopbestendige woningen en een snelle adequate en kwaliteitsbewuste “ombouw” van verspreid gelegen verzor-

Binnen de buurten is voornamelijk standaard cultuurgroen te vinden. Dit groen bestaat voor een groot deel uit

gings- en verpleeghuizen.

gemaaid gras en niet-inheems plantmateriaal (bodembedekkers, heesters, bomen). Deze invulling van groen

Om balans te krijgen in de verhouding eengezins-/meergezinswoningen is de gewenste verdeling daarvan voor

wordt op de meeste plekken zo behouden, omdat in Eindhoven geen draagvlak lijkt te zijn voor het veranderen

de nieuwbouwopgave 67%-33%.

van standaard cultuurgroen naar ecologisch groenbeheer. Deze omslag wordt alleen daar voorgesteld waar dat een meerwaarde oplevert voor de natuur dan wel voor de eigen identiteit van de buurt.

Prioriteiten op een rijtje Bij de keuze van met voorrang te ontwikkelen locaties in de prioritaire zones Westcorridor, Centrumgebied en Dommelzone zijn de volgende criteria gehanteerd: !

economische, ruimtelijke en sociale impulsverwerking: van welke locaties wordt de grootste meerwaarde voor de stad verwacht?

!

reeds aangegane verplichtingen, respectievelijk onomkeerbaarheid van lopende planprocessen

!

financieel-economische risico’s

Vooralsnog wordt niet gestart met planvorming voor gronduitgifte bij onder andere de herontwikkeling van het Eindhovensch Kanaal (wel kwaliteitsimpuls als bedrijven- en voorzieningenconcentratie; geen transformatie).

BouwhulpGroep


S T E D E L I J K W O N E N

Recommend Documents