E E N
EEN
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
ANDERE WERELD IS MOGELIJK
!
Initiatief
Jaarlijks vieren we op 8 mei de dag van de bevrijding. V-dag is een initiatief van de Minister voor Onderwijs en Vorming om bij deze gelegenheid scholen hulpmiddelen aan te reiken om te onderwijzen over universele waarden als vrijheid, vrede en verdraagzaamheid.
Voorwoord
Um outro mundo é possível, een andere wereld is mogelijk, dat was de slogan van het Wereld Sociaal Forum 2002 over globalisering dat begin dit jaar voor de tweede keer in Porto Alegre, Brazilië, doorging. We stellen u tien organisaties voor die op een vreedzame en geweldloze manier ijveren voor een betere wereld: een wereld waarin niet de economische belangen, maar de menselijke, sociale en ecologische noden prioritair worden gesteld. Een wereld ook waarin de rijkdommen beter verdeeld zijn en waarin al het leven gerespecteerd wordt. We bieden u ook enkele krantenartikels en een getuigenis aan waarin we de organisaties aan het woord laten. Ze geven heel wat stof tot nadenken en kunnen in de klas gebruikt worden als basis voor o.a. rondetafelgesprekken, spreek- en schrijfoefingen.
1
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Mogelijke opdrachten
1. Neem een interview af van een medewerker, een voorman of een actief lid van een organisaties.
Voorbeeld 1: interview een actief lid van Greenpeace.
Voorbeeld 2: interview iemand die voor Amnesty International een briefschrijfactie coördineert.
2. Maak een samenvatting van een van de artikels.
Voorbeeld 1: in ‘Globalisering staat voor globale apartheid’ vertelt Gorik Ooms, medewerker van Artsen Zonder Grenzen, over de dramatische gevolgen van een gedwongen vrijemarkteconomie op de gezondheidszorg en de sociale voorzieningen in Mozambique. Geef de essentie weer van dit artikel.
Voorbeeld 2: in ‘Water is een gemeenschappelijk erfgoed’ wordt de strijd voor het democratisch recht op water belicht. Geef de essentie weer van dit artikel.
3. Houd een toespraak waarin je de standpunten van een van de organisaties verdedigt.
Voorbeeld 1: beeld je in dat je een actief lid bent van Gaia. Je staat op een veemarkt en spreekt de veehandelaars toe. In je speech neem je het op voor de rechten van het dier en je probeert de veehandelaars ervan te overtuigen dat veemarkten dieronvriendelijk zijn en dus moeten worden afgeschaft.
Voorbeeld 2: je bent een actief lid van Pax Christi en je moet omstanders warm maken voor de vredesproblematiek. Je moet hen ook overtuigen dat er een wapenembargo moet komen voor landen of regio’s die in een gewelddadig conflict verwikkeld zijn.
2
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
4. Houd een rondetafelgesprek over de problemen die de organisaties aankaarten of over hun acties en strategieën.
Voorbeeld 1: vraag bij Handicap International meer informatie op over het probleem van de antipersoonsmijnen in de wereld. Bespreek dit in groep.
Voorbeeld 2: Movimento dos sem terra is een beweging van landloze boeren en werkloze landarbeiders die braakliggende terreinen van grootgrondbezitters bezetten tot de gronden hun eigendom worden. Wat vind je van deze ‘illegale’ acties? Bespreek in groep.
5. Ga op zoek naar het verhaal achter de organisatie.
Voorbeeld 1: wie richtte Oxfam-Solidariteit op en wat was de aanleiding? Hoe evolueerde de organisatie? Vanaf wanneer was de organisatie ook actief in België en wat zijn de voornaamste hedendaagse acties?
Voorbeeld 2: wie richtte Artsen Zonder Grenzen op en wat was de aanleiding? Hoeveel centra telt Artsen Zonder Grenzen nu en in welke landen? Hoe gebeurt de coördinatie van de projecten en wanneer treedt de organisatie op?
6. Schrijf een omzendbrief, een pamflet of de tekst voor een affiche waarin je een actie van een organisatie aankondigt en medestanders ronselt.
Voorbeeld 1: je wil met je klas een briefschrijfactie voor Amnesty International beginnen. Hoe maak je dit bekend in de rest van de school en hoe ronsel je medestanders?
Voorbeeld 2: je maakt deel uit van een groep vrijwilligers die in je dorp of stad een Oxfam-Wereldwinkel heeft geopend. Hoe maak je deze winkel bekend?
3
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
7. Schrijf een geëngageerd gedicht over de wantoestanden in de wereld.
Voorbeeld 1: schrijf een gedicht over kinderen in de oorlog of over kindsoldaten.
Voorbeeld 2: schrijf een gedicht over kinderen die aan een hongerloon ganse dagen moeten werken in fabrieken waar producten worden gemaakt voor de rijke landen.
8. Maak een strijdlied of protestsong voor een bepaalde actie of actiegroep.
Voorbeeld 1: maak een strijdlied voor de landloze boeren in Brazilië.
Voorbeeld 2: maak een protestsong over het gebruik van antipersoonsmijnen.
9. De meeste organisaties hebben ook een internationale site. Vervang in het internetadres ‘be’ door ‘net’ of kies www.mstbrazil.org. Vertaal een pagina uit het Engels.
10. Zet zelf een actie op touw voor een goed doel.
4
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Artsen Zonder Grenzen, 1971, Frankrijk
Artsen Zonder Grenzen verleent vooral medische hulp aan volkeren in nood over heel de wereld, met name aan slachtoffers van natuurrampen of oorlogsgeweld. Artsen Zonder Grensen voert ook campagne voor de productie van goedkope basisgeneesmiddelen voor de Derde Wereld, omdat gezondheidszorg een recht voor iedereen is.
www.azg.be
Inleiding op het artikel
In Mozambique is de levensverwachting de laatste vijftien jaar met vijf jaar gedaald, het aantal weeskinderen is verdrievoudigd en de schuldenlast vertienvoudigd. Hoe het zo ver is kunnen komen beschrijft Gorik Ooms, een medewerker van Artsen Zonder Grenzen, in het onderstaande artikel: de gevolgen van een gedwongen vrijemarkteconomie hebben de gezondheidszorg en de sociale voorzieningen in Mozambique dramatische slagen toegebracht. Gorik Ooms geeft hier onthutsende voorbeelden van en trekt dan ook ten strijde tegen een globalisering die alleen uit is op economisch winstbejag.
5
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Globalisering staat voor 'globale apartheid'
Vijftien jaar na een gedwongen bekering tot het kapitalisme is de levensverwachting in Mozambique gedaald met 5 jaar (van 42 naar 37), is het aantal weeskinderen verdrievoudigd en de schuldenlast vertienvoudigd. Ja, het nationaal product is gestegen, maar slechts 3 procent van de bevolking geniet de voordelen die dat met zich brengt. De andere 97 procent leeft nog steeds in een der armste landen ter wereld, nu zonder sociale voorzieningen. ,,De wereld wordt ons dorp’’, schrijft Mark Eyskens in een opiniestuk over globalisering (De Standaard 1 augustus 2001) , ,,maar niet iedereen is er gelukkig.’’ Je zou voor minder ongelukkig worden. De wereld wordt ons dorp als het op handel drijven aankomt. Als het op sociale voorzieningen aankomt, dan moet elk land zijn eigen boontjes doppen. Of erger: in het geval van Mozambique moesten de uitgaven voor gezondheidszorg worden gehalveerd opdat dit land in aanmerking zou komen voor leningen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank. De gevolgen daarvan zijn duidelijk en dodelijk. Om de door IMF en Wereldbank opgelegde budgettaire beperkingen te kunnen respecteren gebruikt Mozambique nog steeds chloroquine als eerstelijnsgeneesmiddel tegen malaria, al is naar schatting 60 procent van de malariagevallen er resistent tegen. Daardoor en enkel daardoor sterven jaarlijks duizenden Mozambikaanse kinderen. IMF en Wereldbank hadden ook een recept klaar om de gevolgen van die budgettaire beperkingen op te vangen. Laat artsen toe een privépraktijk te vestigen, dat kost niets aan de staat en zal een meer dynamische gezondheidszorg creëren. De economische groei zorgt er wel voor dat steeds meer mensen zich die privégezondheidszorg zullen kunnen veroorloven. Een kleine tien jaar later is die dynamische gezondheidszorg er inderdaad. Een consultatie kost zowat het minimum maandelijks salaris en slechts een minderheid van de Mozambikaanse
6
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
bevolking heeft een salaris. Naar schatting 1 procent van de bevolking maakt regelmatig gebruik van de privégezondheidszorg, maar 50 procent van de Mozambikaanse artsen werkt voltijds of deeltijds in dat systeem. Jonge artsen worden naar de provincies gestuurd, maar hebben er alles voor over om zo snel mogelijk in de hoofdstad benoemd te worden, waar drie consultaties in een privépraktijk evenveel opbrengen als het maandelijks salaris van een arts die een staatsziekenhuis op het platteland leidt. Gevolg: in een provincie zoals Tete (waar Artsen Zonder Grenzen werkt) is op dit ogenblik één enkele arts per honderdduizend inwoners beschikbaar. In een dergelijk uitermate verzwakt gezondheidssysteem zijn de gevolgen van de aidsepidemie catastrofaal. Aids treft het gezondheidssysteem driemaal: het aantal zieken stijgt angstwekkend, het aantal beschikbare artsen en verplegers vermindert (want zij zijn evenmin immuun), de druk op de artsen om zo snel mogelijk een privépraktijk te vestigen wordt enorm (want iedereen heeft wel een aidspatiënt in de familie en enkel privéconsultaties brengen voldoende op om de dure behandeling te betalen). Het gevecht tegen aids wordt een uitzichtloze strijd. Ook op economisch vlak draait aids uit op een regelrechte ramp. In tegenstelling tot malaria, een ziekte die vooral de kinderen treft, zaait aids verwoesting onder de jongvolwassen bevolking: jonge ouders, de meest productieve landbouwers, kleine en grote handelaars, leraars, verplegers en artsen. Er bestaat een efficiënte behandeling voor aids (die geen genezing biedt, maar de ziekte in veel gevallen tot een chronische aandoening reduceert.) Waarom zegt niemand: ,,De wereld is een dorp, de wereld kan zich die behandeling probleemloos veroorloven, de wereld zal die behandeling betalen’’? Omdat de wereld slechts een dorp is wanneer het op handel drijven aankomt, niet wanneer het aankomt op solidariteit. En zelfs wanneer het handel betreft, is de wereld slechts een dorp wanneer het de rijken van dat dorp goed uitkomt.
7
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Mozambique beging de vergissing om nieuwe investeerders in de door de oorlog vernietigde industrie gedurende enkele jaren een zachte vorm van ,,protectionisme’’ te beloven. Door een uitvoertaks van 20 procent te heffen op onbewerkte noten (die uitvoerders van bewerkte noten dus niet zouden moeten betalen), werd ter plaatse noten bewerken lonender gemaakt. De bedoeling was om die investeringen de tijd te geven om rendabel te worden en nieuwe investeringen aan te trekken. Maar nee, de waakhonden van het IMF en de Wereldbank stonden en staan klaar om elke poging in die richting de kop in te drukken. Protectionisme! Aan de schandpaal! Geen kredieten meer! Bepaalde - levensreddende - geneesmiddelen kosten in India of Thailand slechts een tiende van wat ze in deze regio kosten. Dezelfde firma, hetzelfde product, tien keer goedkoper. Goed, denkt men dan, de vrije markt zal dat varkentje wel even wassen. Vroeg of laat komt er een slimme handelaar die deze geneesmiddelen in India of Thailand koopt en ze hier verkoopt. De wereld is een dorp, nietwaar? Fout! De Wereld Handelsorganisatie, spreekbuis van het vrije ondernemerschap die steevast pleit tegen protectionisme en staatsinterventionisme, heeft al haar leden gedwongen om dergelijke vrije handel te verbieden of aan strenge banden te leggen. Staten worden verplicht om de investeringen van de farmaceutische industrie te beschermen. Gedurende twintig jaar na de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel geniet de uitvinder een kunstmatig monopolie, waarvan het gebruik of misbruik op geen enkele manier wordt gecontroleerd. Als rechtvaardiging wordt aangevoerd dat een dergelijk monopolie nieuwe investeringen in onderzoek en ontwikkeling aanmoedigt. Of daarvoor een winstmarge van 95 procent op de verkoopprijs nodig is? Maar daarvoor bestaat geen internationale waakhond. Het zijn pijnlijke tegenstrijdigheden.
8
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Misschien is de grootste tegenstrijdigheid wel dat diegenen die in feite twee werelden voorstaan - de wereld van diegenen die hebben en de wereld van diegenen die niet hebben - zich de benaming globalisten hebben toegeëigend, terwijl de werkelijke globalisten - diegenen die een wereldwijde solidariteit voorstaan - het met de noemer ,,antiglobalisten’’ moeten doen. Een organisatie als Artsen Zonder Grenzen moet zich beginnen afvragen of dat ,,zonder grenzen’’ niet al te pro-globalisering klinkt, kwestie van misverstanden te vermijden. Absurd, niet? Er moet een soort ,,basispakket voor een menswaardig bestaan’’ komen, een pakket waarop elk mens recht heeft, ongeacht de economische omstandigheden van het oord waar zij of hij geboren is. Onderwijs, gezondheidszorg, bescherming tegen willekeur: al wat een mens nodig heeft om een echte kans te krijgen. Er bestaan al internationale verdragen die een inventaris van dat basispakket bekrachtigen. Alleen hebben de wereldleiders die dergelijke verdagen ondertekenden de inhoud ervan nooit als ware rechten beschouwd. Want als bijvoorbeeld gezondheidszorg een recht is, dan moet er ook zoiets bestaan als een wereldwijde plicht om gezondheidszorg voor iedereen te verzekeren. De povere bijdragen aan het Global Aids Fund, de weigering om de kwijtschelding van schuldenlast van de armste landen ernstig te bespreken, het zijn maar voorbeelden van het feit dat de wereldtop het verschaffen van gezondheidszorg voor iedereen geenszins als een plicht beschouwt. De wereld zal pas op een dorp beginnen te lijken wanneer er niet alleen één enkele markt is, maar ook één enkele school en één enkel ziekenhuis. Zonder die sociale dimensie verdient economische globalisering de juistere naam ,,globale apartheid’’, en die tendens moet inderdaad krachtdadig worden verworpen.
Dit is een ingekorte versie van een artikel dat verscheen op maandag 20 augustus 2001 in De Standaard. De auteur, Gorik Ooms, is missiehoofd voor Artsen Zonder Grenzen in Mozambique. U kan het volledige artikel vinden op: www.standaard.be
9
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Protos, 1976, België
Protos komt op voor een rechtvaardig, duurzaam en democratisch waterbeheer in Noord en Zuid. Want al lijkt er water in overvloed te zijn op deze planeet, toch heeft een kwart van de bevolking geen drinkbaar water. Protos streeft voor het basisrecht op water, waarbij iedereen een minimale toegang moet hebben tot dit levensnoodzakelijke en gemeenschappelijke goed.
www.protos.be
Inleiding op het artikel
‘Als het donker wordt, dan sterf je niet, zelfs al heb je geen licht omdat de elektriciteit werd afgesloten. Maar als ze je water afpakken, dan overleef je niet,’ dat zei de Boliviaan Pablo Solon op het Wereld Sociaal Forum 2002 in Porto Alegre. Zijn pakkende getuigenis deed de mensen in de zaal muisstil worden: een Amerikaans bedrijf verwierf de privé-rechten op de watervoorziening in de regio Cochabamba. In enkele weken tijd verdrievoudigde de prijs. Frans Vandeputte, journalist van de Standaard, bracht verslag uit van de strijd voor het democratisch recht op water die wereldwijd wordt gevoerd en die op het Forum werd besproken.
10
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
‘Water is een gemeenschappelijk erfgoed’
PORTO ALEGRE - ,,Ik wil niet pathetisch doen en de term klinkt wat gek op een antiglobalistenforum. Maar ik ben ervan overtuigd dat op dit tweede Wereld Sociaal Forum de globalisering van het waterprobleem een feit is geworden. Hier is een belangrijke dynamiek gelanceerd.’’ Dixit Riccardo Petrella, hoogleraar globalisering (sic) aan de universiteit van Louvain-la-Neuve, in Porto Alegre.
De 60-jarige Italo-Belg, zweetdruppels op het gezicht en watertje in de hand, glimt van tevredenheid. Als inleider en afsluiter van één van de 24 grote conferenties op dit Wereld Sociaal Forum, heeft hij er in het Instituto Germano net een zeer intense meeting op zitten. ,,Of ik verbaasd ben dat dit symposium over 'water als gemeenschappelijk goed' een afgeladen volle zaal lokte? Totaal niet. Als secretaris-generaal van het Global Water Contract voel ik het belang van dit onderwerp al een tijdje opborrelen. Het is logisch dat al die diverse, lokale bekommernissen hier in Porte Alegre in één brede stroom uitmondden.’’ Muisstil waren de 600 aanwezigen geweest bij het pakkende getuigenis van de Boliviaan Pablo Solon. ,,Als het donker wordt, dan sterf je niet, zelfs al heb je geen licht omdat de elektriciteit werd afgesloten. Maar als ze je water afpakken, dan overleef je niet. Het gebeurde in de regio Cochabamba. Het Amerikaanse bedrijf Bechtel verwierf met de zegen van de Boliviaanse regering en voor een termijn van veertig jaar de privé-rechten op onze watervoorzieningen die tot dan toe openbaar waren.’’ ,,In enkele weken tijd verdrievoudigde de prijs. De armste huisgezinnen zagen de waterkraan tot een derde van hun krappe maandbudget opslokken. Wij zijn in opstand gekomen. We weigerden de rekeningen te betalen. Vier maanden van protest culmineerden in een onvervalste straatoorlog met de politie. Victor
11
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Hugo Daza, 17 jaar, werd doodgeschoten. Tientallen anderen werden gewond. Maar we wonnen de strijd. Bechtel pakte zijn koffers. De forse schadevergoedingen die het eist, zijn een probleem dat de regering moet oplossen. Onze boodschap was duidelijk: water privatiseer je niet. Water is leven. En leven is een gemeen goed waar ieder mens recht op heeft.’’ Het relaas van de Boliviaan ontlokte een stormachtig applaus. Mensen hadden waterlanders in de ogen. En er volgden nog meer schrijnende getuigenissen. Van de Filipijnse Aurora Parong: ,,Intensieve koperontginning van een Canadese multinational vervuilde in onze regio twee rivieren. Alle vis stierf. De mensen verloren hun basisvoedsel. Elders laat de overheid de aanleg van privé-golfterreinen toe waar horden Japanners op afkomen. Voor het onderhoud van één golfterrein van 18 holes is 53.000 kubieke meter water nodig, het equivalent waarmee honderd gezinnen bevoorraad zouden kunnen worden.’’ En een groep Braziliaanse boeren van het antistuwdammenfront Movimento dos Atingidos por Barragens (MAB) kwam met luid gezang en vlaggenvertoon het Belgische Tractebel verketteren, dat op de rivier Tocatins de Cana Bravastuwdam aan het bouwen is. ,,Alweer een ontregeling van het watersysteem en alweer duizenden gezinnen die op straat komen te staan’’, fulmineerde MAB-woordvoerder Marco Antonio Triervelier in oer-socialistische combattieve stijl. ,,Bij dit soort megaprojecten heeft enkel het grootkapitaal belang, niet de gewone Braziliaan. Want de elektriciteit geraakt bij gebrek aan infrastructuur toch niet op het platteland.’’ Gedreven door de sfeer in de vergaderzaal had Riccardo Petrella in zijn slottoespraak al zijn toehoorders nog een hart onder de riem gestoken: ,,Wij, bepleiters van het recht op water, zijn geen loosers. We hébben bewezen dat we privatiseringen van drinkwater kunnen herroepen. Wat in Cochabamba lukte met Bechtel, lukte door dezelfde massale burgerlijke ongehoorzaamheid ook al in het
12
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Argentijnse Tucuman: daar beet de Franse maatschappij Compagnie Generales des Eaux in het zand.’’ ,,Er zíjn door volksprotesten ook al stuwdamprojecten afgeblazen. Wat we vanaf nu moeten doen, is onze krachten nog méér bundelen. Het is een wereldwijde schande dat bijna twee miljard mensen nog steeds geen of zeer gebrekkige toegang heeft tot drinkbaar water. Het is wraakroepend dat er dagelijks 30.000 mensen sterven aan ziekten, veroorzaakt door vervuild water.’’ ,,Water is een basisgegeven in het mensenleven. Het genereert voedsel, het geeft werk, het zorgt voor gezondheid, het heeft betrekking op het milieu. Heel veel sociale bewegingen hebben rechtstreeks of onrechtstreeks met water te maken. Samen staan we sterker. Water mag geen machtsfactor worden in het bezit van privé-kapitaal. Is het normaal dat we steeds meer mineraal water drinken dat eigendom is van Danone, Nestlé of Coca-Cola? Water mag geen commercieel exportproduct worden. We kunnen en mogen niet aanvaarden dat parlementen, dus het volk, geen macht meer hebben over wateraangelegenheden. Water behoort tot ons gemeenschappelijk erfgoed.’’
Dit artikel verscheen op dinsdag 5 februari 2002 in De Standaard, www.standaard.be
13
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Movimento dos Sem Terra, 1979, Brazilië
Movimento dos Sem Terra is een beweging van landloze boeren en werkloze landarbeiders die braakliggende terreinen van grootgrondbezitters bezetten tot de gronden hun eigendom worden. Want terwijl duizenden gezinnen in armoede leven is het grootste deel van de landbouwgrond in Brazilië in handen van grootgrondbezitters. Movimento dos Sem Terra verzet zich tegen dit onrecht omdat volgens hen het recht op grond het recht op leven is.
www.mstbrazil.org
Inleiding op het artikel
Sinds levende legende Joao Pedro Stedile in 1979, met een eerste legertje landloze boeren en arbeiders, grond inpalmde op de fazenda Macali, is MST anno 2002 uitgegroeid tot een monsterbeweging die 350.000 Braziliaanse families een overlevingskans biedt. Ook Belgische ngo’s steunen de protestactie van de Braziliaanse landloze boeren. Hoe het probleem van deze landloze boeren is ontstaan en hoe het komt dat hun illegale acties toch op veel steun en sympathie kunnen rekenen, lees je in het onderstaande artikel dat Frans Vandeputte voor De Standaard schreef naar aanleiding van het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre, Brazilië.
14
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
‘Het recht op grond is het recht op leven’
PORTO ALEGRE - ,,Recht op land! Recht op leven! Desalojamento no! Geen uitzetting!’’ Met die kreten wordt er vandaag, op het Wereld Sociaal Forum (WSF) in het Braziliaanse Porte Alegre, betoogd voor het kantoor van de grootgrondbezitter Giacometti Marondin. Zij aan zij met landloze Braziliaanse boeren eist een internationale delegatie van WSF-gangers er het herroepen van een uitzettingsbevel waardoor 750 gezinnen op straat dreigen te komen. Omdat de landbezetting in kwestie, Bacia, een partner is van 11.11.11, staan de Vlamingen mee op de eerste rij.
Er brandt een bijna angstaanjagende onverzettelijkheid in de ogen van Luiz Antonio Pasquetti en zijn kompanen van het Movimento dos Sem Terra (MST) , letterlijk vertaald ,,De beweging van mensen zonder grond’’. De beslissing van de overheid dat ze met geweld door de politie zullen worden verdreven als ze binnen de dertig dagen Bacia niet ontruimen, vreet niet aan de vastberadenheid. ,,We hebben geen andere keuze’’, zegt Pasquetti tijdens de zondagmeeting waarop de actie wordt voorbereid. ,,Ofwel vechten we om te mogen blijven, ofwel sterven we de hongerdood.’’ Bacia is één van de vele grondbezettingen die van MST in Brazilië een begrip heeft gemaakt. Sinds levende legende Joao Pedro Stedile in 1979, met een eerste legertje landloze boeren en arbeiders, grond inpalmde op de fazenda Macali, is MST anno 2002 uitgegroeid tot een monsterbeweging die 350.000 Braziliaanse families een overlevingskans biedt. Al loopt de weg niet over rozen. Jaarlijks sneuvelen enkele MST-militanten in vuurgevechten met privé-milities van grootgrondbezitters. Pasquetti: ,,Vlakbij São Paulo werd vorige week nog een MST-leider in een hinderlaag gelokt en door pistoleros in de rug geschoten. Gelukkig niet fataal. Diagnose van de politie: een ongeval.’’
15
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Hoe overtuigd van je gelijk moet je zijn, dat je, ondanks het besef dat wat je doet illegaal is, toch doordrijft en in brede kringen zelfs sympathie en legitimiteit voor je daden afdwingt. Gilberto Ferreira, Braziliaanse Belg van de ngo Mensenbroeders , kent het MST-dossier. ,,De MST-successtory is terzelfder tijd het verhaal van het sociaal failliet van een neoliberaal beleid’’, aldus Ferreira (42) die net aan de UCL afstudeerde in de sociale en politieke wetenschappen. ,,Eerste kwaad was de keuze van de militaire dictatuur in de jaren zeventig voor een grootscheepse mechanisatie van de Braziliaanse landbouw, met op export gerichte monoculturen. Het dreef landarbeiders massaal in de werkloosheid. Een doordacht landhervormingsbeleid was er evenmin. Kleine boeren die hun stukjes grond bij elke generatiewissel verder onder hun familieleden moesten versnipperen, hielden op de duur niks meer over. De dos sem terra waren geboren.’’ Ferreira: ,,De massale stuwdamprojecten - 90 procent van de Braziliaanse elektriciteit is opgewekt door waterkracht - was een extra kwaad voor de gewone Braziliaanse boer. Ofwel was hij zijn land kwijt, ofwel werd zijn watertoevoer ontregeld. Daar bovenop kwam de economische malaise met jaren waarin de inflatie tot 500 á zelfs 800 procent opliep.’’ ,,De graad van radicaliteit kreeg nog een extra injectie toen de enige poging van het centrale gezag om iets aan het grondprobleem te doen, de zogeheten kolonisatie van het Amazonegebied, een mislukking bleek. Landloze families uit het zuiden werden met het vooruitzicht op gratis grond naar het noordelijke Amazonegebied gelokt. Maar daar werden ze ,,gedumpt’’ in the middle of nowhere, zonder de nodige primaire infrastructuur. Nieuwe kandidaat-vertrekkers, die van de eerste avonturiers waarschuwende brieven kregen dat malaria hun gezinnen had gehalveerd en dat ze door hevige regens soms drie maanden van de buitenwereld waren afgesneden, voelden zich bekocht.’’ Het resultaat was een golf van bezettingen. MST-actievoerder Pasquetti: ,,De grootgrondbezitters
16
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
vragen erom. Ze laten vaak een kwart tot de helft van hun gronden braak liggen. Gronden die ze in vele gevallen zelf op een onwettige manier verworven hebben. Dat is een van de redenen waarom we de uitwijzing van Bacia afwijzen.’’ Niet dat landloze boeren op hun bezette gronden een prinsenleven leiden. ,,De behuizing in gammele barakken, vaak enkel van bamboe en plastic, laat veel te wensen over’’, weet Ferreira. ,,En er is de constante angst door privé-milities of de politie verdreven te worden. Maar ze hebben tenminste grond waarop ze voedsel kunnen kweken. En dus overleven.’’ Zowel de kerk als vakbonden en arbeiderspartijen kozen snel partij voor MST-militanten. Ferreira: ,,Toen zij zelfs op eigen kosten braakliggende gronden van grootgrondbezitters wilden kopen om te verdelen onder de dos sem terra , snapten ook de meest conservatieve en liberale Braziliaanse gezagdragers dat ze zélf iets moesten ondernemen. En dus werden mondjesmaat gronden onteigend en officieel toegewezen aan de landlozen. Of werden bezettingen gedoogd. Al bewijst dit nieuwe uitzettingsbevel dat de problematiek zéér gevoelig blijft.’’ Binnen de andersglobalistische beweging is de Braziliaanse MST tot een voorbeeld uitgegroeid van de wereldwijde strijd voor het recht op grond. Op dit forum trekt MST-stichter João Pedro Stedile het debat nog breder open: ,,De strijd voor grond moet gekoppeld worden aan de strijd tegen verarmende monoculturen van de agro-industrie en tegen genetisch gemanipuleerd voedsel’’, verklaart Stedile. ,,In een recente enquête sprak 74 procent van de Brazilianen, en we zijn toch met 175 miljoen, zich daar tegen uit. Die kracht van het volk moeten we aanwenden. Vreedzaam. Ons sterkste wapen blijft ons hoofd.’
Dit artikel verscheen op maandag 4 februari 2002 in De Standaard, www.standaard.be
17
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Amnesty International, 1961, Groot-Britannië
Amnesty International ijvert voor de eerbiediging van de mensenrechten en meer specifiek voor de vrijlating van mensen die gevangen zitten omwille van hun politieke of godsdienstige overtuiging, voor eerlijke processen voor alle politieke gevangenen, voor de afschaffing van marteling en doodstraf, en tegen politieke moorden en verdwijningen. Amnesty International oefent druk uit op regeringen door kritische jaarrapporten en briefschrijfacties.
www.aivl.be
Inleiding op het artikel
Amnesty International komt op voor respect voor de rechten van alle mensen. Hun leden van overal in de wereld protesteren indien mensen die het voor het zeggen hebben andere mensen kwaad berokkenen om wie ze zijn (kind, zigeuner, homo, vrouw...) of wat ze denken (godsdienst, politiek...). Amnesty International nam die taak op zich omdat er geen doeltreffende internationale instantie was om te waken over de naleving van de mensenrechten, zoals die vervat liggen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. In bijgaand artikel belicht De Standaard-journalist Freddy De Pauw de basismethodes en successen van de organisatie, maar hij toont ook aan dat het begrip ‘mensenrechten’ voor discussie vatbaar is.
18
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
De schendingen van de mensenrechten maakt ons bestaan noodzakelijk
Na de rellen in Genua bij de Top van de G8 organiseerde Amnesty International (AI) snel een eerste onderzoek naar de gebeurtenissen. De mening van Amnesty dat Italiaanse politiediensten gewelddadig waren opgetreden tegen mensen die geen geweld hadden gebruikt of uitgelokt, had veel meer gewicht dan de klachten van de ,,anti-globalisten’’ zelf. Want Amnesty heeft nu eenmaal het prestige van een ,,multinational’’ voor de verdediging van de mensenrechten, waar ook ter wereld.
De jaarrapporten van Amnesty International zijn de voorbije decennia druk geraadpleegde handboeken over repressie geworden die ook autoritaire regimes niet meer kunnen negeren. AI krijgt echter regelmatig het verwijt de mensenrechten zeer eng te interpreteren door zich te beperken tot de individuele vrijheden die vooral in de Angelsaksische wereld hoog staan aangeschreven. AI bekommert zich weinig of niet om collectieve rechten, tenzij iemand die daarvoor opkomt ook wordt vervolgd. Amnesty-militanten hebben daar diverse replieken op. Collectieve rechten zoals het recht op onderwijs, gezondheidszorg, redelijke behuizing enzovoort werden al lang voor er van Amnesty sprake was, verdedigd. AI is niet blind voor die rechten, maar vindt dat mensenrechten, zoals het recht op een vrije meningsuiting, universeel zijn en als dusdanig ook werden aanvaard. Dat die rechten in een zeer groot deel van de wereld niet werden/worden nageleefd, maakt het bestaan van een beweging die vanuit de samenleving internationaal voor die rechten opkomt, noodzakelijk. Amnesty put zijn legitimiteit uit het ontbreken van doeltreffende internationaal aanvaarde instanties om over de naleving ervan te waken, wars van elke bijbedoeling.
19
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Geen enkele overheid staat boven elke verdenking, onze sterkte is de universaliteit van onze kritiek, zegt AI. Vandaar ook dat zoveel landen in de jaarrapporten aan bod komen, ook landen met democratische instellingen en tradities als België. De Nobelprijs voor de vrede van 1977 gaf misschien geen extra legitimiteit, maar alleszins wel prestige aan een beweging die in de beginperiode vaak te horen kreeg dat ze een clubje was van welmenende Angelsaksische dames die dachten de wijsheid en waarheid in pacht te hebben en zich daarmee in de plaats stelden van de Verenigde Naties. Klopt wel een beetje, zeggen pioniers van het eerste uur, maar niemand kon ernstig beweren dat de VN waakten over de naleving van de mensenrechten. Die staan nochtans vervat in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, op 10 december 1948 goedgekeurd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. AI baseert zijn mandaat eenvoudigweg op die Verklaring. Jamaar, zeggen critici, die Verklaring is goedgekeurd op een ogenblik dat de VN werden gedomineerd door de westerse mogendheden waaronder nogal wat koloniale machten. Die Verklaring zou volgens de kritiek te eng zijn. Binnen Amnesty International is er eveneens discussie over engere of ruimere interpretatie van mensenrechten. Met de groei van de beweging in gebieden buiten West-Europa en Noord-Amerika, kwamen er de jongste jaren ook nieuwe invalshoeken. Meer aandacht voor sociale en economische rechten van individuen en groepen staat alleszins op de agenda van de internationale bijeenkomsten. Over de methodes is er minder discussie. Amnesty doet lobbywerk, op zeer uiteenlopende niveaus. Dat één persoon brieven stuurt naar een regering van een ander land om bij voorbeeld tegen de opsluiting van een gewetensgevangene te protesteren, zal weinig indruk maken. Dat grote groepen uit diverse landen dat doen, mogelijk wel, dat is al voldoende aangetoond. Dat is de klassieke Amnestymanier van lobbyen.
20
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Maar het lobbywerk is met de jaren professioneler geworden. Het hoofdkwartier in Londen met zijn 320 personeelsleden bundelt de inzet van een miljoen leden uit 162 landen. Daarmee kan men niet alleen opkomen voor vervolgde individuen, maar ook voor ingrijpende veranderingen die een betere naleving van de mensenrechten mogelijk maken. Met andere woorden: op aanpassingen van nationale wetten en betere internationale regels. Vandaar ook dat Amnesty nu actief lobbyt bij de Europese Unie. Na veertig jaar zijn we jammer genoeg nog altijd nodig, zegt Bruno Tuybens, voorzitter van AI Vlaanderen en AI België. Maar successen kunnen we voorleggen. Veel gewetensgevangenen zijn dankzij AI vrijgekomen, velen kregen dankzij AI een eerlijk proces, veel politieke executies zijn vermeden. Bovendien zijn er grote collectieve successen. Toen Amnesty in de beginjaren een internationale campagne tegen martelen startte, stuitte dat op zeer veel scepticisme en zelfs vijandigheid. Een pionierster: ,,We kregen te maken met argumenten als: indien een terrorist uw kind heeft ontvoerd, zou u hem dan niet martelen om te weten te komen waar uw kind is? Dus zelfs de legitimiteit van onze campagne werd sterk in twijfel getrokken. Nu wordt toch bijna wereldwijd aanvaard dat martelen ongeoorloofd is. De campagnes tegen de doodstraf hebben toch ook in veel landen tot de afschaffing ervan geleid.’’
Dit artikel verscheen op vrijdag 17 augustus 2001 in De Standaard, www.standaard.be
21
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Greenpeace, 1971, Canada
Greenpeace startte met een campagne tegen kernproeven in de Verenigde Staten en stelde daar tegenover een ‘groene en vreedzame’ wereld. De voornaamste internationale actiethema’s van Greenpeace zijn: het klimaat, alternatieve energie, de bescherming van wouden en oceanen, de strijd tegen giftig en nucleair afval. Greenpeace voert geweldloze acties, maar zorgt bewust voor spectaculaire beelden die de media halen.
www.greenpeace.be
Inleiding op het artikel
‘Wij ijveren voor nieuwe wetten of wetswijzigingen ten gunste van het milieu en meten ons succes af aan de wetgeving. Neem nu de normen voor uitstoten, de wet op schadelijke stoffen in rioleringen, de controles op verbrandingsovens enzovoort, daaraan zien we of onze acties iets uithalen.’’ In een gesprek met De Standaard-journalist Freddy De Pauw verdedigt Roland Moreau, algemeen directeur van Greenpeace in België, de strategie en spectaculaire acties van Greenpeace en antwoordt hij op een aantal kritische vragen over de werking van de organisatie.
22
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Greenpeace als wetgever
,,Greenpeace heeft gewonnen. Althans voorlopig. In de supermarkt vind je nauwelijks nog voedingsmiddelen met genetisch gemodificeerde ingrediënten’’, meldde de krant De Standaard op 3 maart 2001. ,,Greenpeace heeft eigenlijk meer invloed op de markt dan de wetgever’’, zei Chris Morris, de directeur van de federatie van de voedingsindustrie. ,,Wetgevend werk is onze belangrijkste doelstelling’’, zegt Roland Moreau, algemeen directeur van Greenpeace in België en die zelf uit de industrie (Unilever, Union Minière, Watco) komt.
,,Wij ijveren voor nieuwe wetten of wetswijzigingen ten gunste van het milieu, ziedaar onze allereerste doelstelling. Wij meten ons succes af aan de wetgeving. Neem nu recyclage, normen voor uitstoten, enzovoort, daar zien we of onze acties iets uithalen.’’
Wie geeft Greenpeace het recht om met meestal spectaculaire acties hun visie te willen opdringen, bij voorbeeld tegenover de GGO's - genetisch gemanipuleerde organismen.
Dat verwijt horen we al zolang we bestaan en komt vooral van de industrie. Alsof zij wel een onbetwistbaar mandaat zouden hebben om hun visie op te leggen. Om te beginnen zijn wij de spreekbuis van een georganiseerd deel van de samenleving. Greenpeace heeft wereldwijd 2,5 miljoen leden waarvan 83.000 in België. Een ngo als Greenpeace ijvert voor het algemeen belang. De industrie is gewoon de keuze van de consument te bepalen, zoals met de GGO's het geval was. Wij deden een marktonderzoek in dat verband en stelden vast dat de overgrote meerderheid de beslissing van de industrie afwees. We weten ook
23
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
waarover we praten, we hebben een gefundeerde argumentatie gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. De industriewereld heeft overigens weinig reden tot klagen. Kijk hier maar in Brussel naar het groot aantal lobby's van de industrie bij de Europese Unie. Wat is de legitimatie van al dat lobbywerk waarmee wij vergeleken toch kleine jongens zijn. En tenslotte is het recht op vrije meningsuiting dat wij beoefenen een van de belangrijkste waarden van een democratische maatschappij.
Waarom gebruikt Greenpeace dan zware drukkingsmiddelen om van dat recht gebruik te maken, zoals het blokkeren van transporten?
Bij Greenpeace benadrukken we een geweldloze organisatie te zijn, die wel spectaculaire acties onderneemt omdat zo de media en de publieke opinie doeltreffend wordt bereikt. Maar die acties zijn legitiem. Want daarmee brengen we steevast overtredingen van de wet of zware aantastingen van het milieu aan het licht. Blokkades dienen om een toestand in positieve zin te doen veranderen.
Het gaat dan wel om wat Greenpeace positief acht?
Daar antwoorden we bij Greenpeace op met een resem voorbeelden: door blokkades is de wet op schadelijke stoffen in riolen veranderd, wordt de invoer van illegaal gekapt hout bemoeilijkt, worden controles uitgevoerd op verbrandingsovens.
In de regel richt Greenpeace zich tot bedrijven en overheden, tot de 'decision makers'. Vandaar dat de beweging bij voorbeeld de automobilisten spaart?
24
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Waarom zouden we tegen de gewone verbruiker iets ondernemen. We vinden het onze taak eventueel alternatieven te propageren, zodat de verbruiker bij voorbeeld kan zien dat een voedingsmiddel GGO-vrij is, of dat een label aangeeft dat hout niet illegaal gekapt is.
Greenpeace beroept zich ook op wetenschappelijke bevindingen, al geven die niet altijd uitsluitsel.
Het eigen wetenschappelijk onderzoek is erg beperkt, ook al door de beperkte financiële middelen. Er is in Groot-Brittanniëéén labo van zes mensen om monsters uit alle hoeken van de wereld te onderzoeken en er is een minieenheid van twee mensen die bezig zijn met nieuwe technologieën. Onze eigen studies kunnen inzake geloofwaardigheid niet op tegen de research van bij voorbeeld de olie-industrie. Daarom is het zo belangrijk dat er grondig onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek aan de universiteiten kan blijven gebeuren.
En bij twijfel of grote tegenspraak?
Dan geldt het voorzorgprincipe. Dat hanteren we in onze campagne rond de GGO's. De vroegere federale minister van Landbouw Jaak Gabriëls zei bitter dat het debat rond de GGO's gebeurde op het niveau van de slogans van Greenpeace. Dat is absoluut niet waar, dit is een debat op wetenschappelijk niveau waarin we vooral aantonen dat de industrie haar beweringen niet kan staven, dat ze geen resultaten kan voorleggen.
Maar Greenpeace kan zich vergissen. Zoals in 1995 bleek met de actie van de
25
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Britse Greenpeace tegen het dumpen van een Shell-olieplatform, Brent Star.
Dat was een zeer domme en nutteloze vergissing. De actievoerders hadden toen aangevoerd dat door die operatie overmatig veel gevaarlijke stoffen zouden vrijkomen, wat achteraf onjuist bleek.
Heeft Greenpeace zich daar dan niet onverantwoordelijk gedragen?
Sindsdien worden we veel kritischer op de vingers gekeken en dat is een goede zaak. Er zijn daarop maatregelen genomen om omzichtiger tewerk te gaan, sindsdien zijn er geen dergelijke vergissingen meer begaan. Als recyclagespecialist wil ik in die affaire toch onderstrepen dat het accent daar meer had moeten liggen op het recyclage-effect. Aan de gewone burger worden dagelijks inspanningen gevraagd en daar zou zomaar een platform worden gedumpt.
Maar wat met het nu in het Engels verschenen boek van een vroegere Greenpeace-activist in Denemarken die al die acties fel overtrokken vindt omdat de situatie van het milieu statistisch gezien veel minder erg is dan wordt voorgesteld.
We hebben in de archieven van Greenpeace geen enkel spoor gevonden dat die man inderdaad ooit iets voor Greenpeace heeft gedaan zoals hij zelf beweert. Toen dat boek twee jaar geleden in Denemarken verscheen, braken gezaghebbende wetenschapslui daar zijn stelling volledig af. Wat die man zegt vertolkt slechts het overbekende standpunt van een deel van de industrie. Een deel, want talrijke grote ondernemingen zien bij voorbeeld wel iets in het protocol van Kyoto en nemen maatregelen om het toe te passen - onder meer Shell, BP en cementbedrijven.
26
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Zoals zoveel andere ngo's krijgt ook Greenpeace vaak te horen dat het een uitloper is van de Angelsaksische charity en de Noord-Europese bemoeizucht en betweterij.
Greenpeace staat zeer sterk in Noord-Europa, vooral Nederland waar meer dan 600.000 mensen bijdragen storten. De jongste tijd is er een snelle groei in Latijns Amerika, en er zijn nu ook vertegenwoordigingen in Hongkong, Delhi en Bangkok. Maar West-Europa is nu eenmaal een motor. De EU is internationaal een voortrekker op vlak van milieuwetgeving. Vandaar dat lobbywerk naar de EU zo belangrijk is voor de rest van de wereld.
In die rest zit ook Greenpeace België, betrokken bij een campagne rond de wouden in Centraal-Afrika.
We leggen in Azië, Afrika en Latijns Amerika wel het accent op preventieve campagnes, bij voorbeeld voor hernieuwbare energie. Zo is zonne-energie in veel gebieden erg geschikt voor de ontzilting van water. Waarbij Greenpeace zoveel mogelijk tracht uit het vaarwater van andere ngo's te blijven, want elke ngo heeft haar specifieke steen bij te dragen tot de gemeenschappelijke strijd voor duurzame ontwikkeling.
Dit artikel verscheen op vrijdag 17 augustus 2001 in De Standaard, www.standaard.be
27
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Gaia, 1992, België
Gaia (Global Action in the Interest of Animals) ziet het als zijn taak om georganiseerde vormen van dierenmishandeling en uitbuiting op te sporen en te bestrijden. Gaia gaat uit van de idee dat dieren ook levende wezens zijn met gevoelens en verlangens, die net als de mens recht hebben op een leven in de best mogelijke omstandigheden.
www.gaia.be
Inleiding op het artikel
Bij gebrek aan een officiële instantie die zich bekommert om de rechten van dieren startte de Zwitser Franz Weber in 1979 Animal United Nations. Een van de initiatieven van die stichting is het Internationaal Gerechtshof voor Dierenrechten in Genève. De uitspraken van dat hof zijn niet bindend, maar hebben een sterke morele en symbolische waarde. Het Internationaal Gerechtshof voor Dierenrechten stelt het rampzalig beleid van de Europese Unie aan de kaak. De Belgische aanklager, Michel Vandenbosch van Gaia, oogstte een stormachtig applaus bij het talrijk opgekomen publiek voor zijn scherpe aanklacht. De begeleidende, intussen beruchte beelden over de veebeulen in Anderlecht en Ciney sloegen de zaal met verstomming. Een verslag van De Morgen-journalist Peter Dupondt.
28
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
België ‘veroordeeld’ voor mishandeling van slachtvee
Samen met onder meer de EU is België gisteren veroordeeld door het Internationaal Gerechtshof voor Dierenrechten in Genève. Annemie Neyts - zij stond ook symbool voor de ministers Aelvoet, Verwilghen en Happart - werd gelaakt voor de manier waarop ze de beestachtigheden op Belgische veemarkten tolereert en toelaat dat dierenbeulen hun straf ontlopen. Aanklager Michel Vandenbosch van Gaia: ,,Dit is een sterk signaal naar de Belgische politiek en rechtspraak om de virtuele politiek inzake dierenwelzijn reëel te maken.’’
Bij gebrek aan een officiële instantie die zich bekommert om de rechten van dieren startte de Zwitser Franz Weber in 1979 Animal United Nations. Een van de initiatieven van die stichting is het Internationaal Gerechtshof voor Dierenrechten in Genève. De uitspraken van dat hof zijn niet bindend, maar hebben een sterke morele en symbolische waarde. Vorig jaar nog werd Duitsland de mantel uitgeveegd voor het vervolgen en vernietigen van zijn ‘gevaarlijke’ honden. Dit jaar bogen 11 juryleden, onder wie vier vrouwen, en twee rechters van Animal United Nations zich over de beestachtige behandeling van slachtdieren in de EU en Polen. De twintig aanklagers uit onder meer Duitsland, Frankrijk, Spanje, Polen en Groot-Brittannië klaagden een reeks politici, ambtenaren en bedrijfsleiders aan die een hand hebben in de gruwelijke manier waarop die dieren behandeld worden. Onder hen EU-commissaris Franz Fischler, commissaris David Byrne, de Britse minister Margaret Beckett en de voorzitter van de Duitse landbouwvereniging Gerd Sonnleitner. De Belgische aanklager, Michel Vandenbosch van Gaia, oogstte een stormachtig applaus bij het talrijk opgekomen publiek voor zijn scherpe aanklacht. De begeleidende, intussen beruchte beelden over de veebeulen
29
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
in Anderlecht en Ciney sloegen de zaal met verstomming. Vandenbosch had de ministers Happart, Aelvoet, Neyts en Verwilghen voor het gerechtshof gedaagd. Vandenbosch: ,,Alleen stuurden ze hun kat. Vreemd, terwijl niemand de situatie in België begrijpt. Prins Sadruddin Aga Khan, de raadgever van Kofi Anan, heeft me nog gevraagd hoe het mogelijk is dat de Belgische politici ondanks duidelijke signalen van de bevolking dierenwelzijn in de onderste lade laten liggen’’ De beelden die in Genève getoond werden, getuigden van een falende aanpak in de hele EU. Velen waren gewoonweg te gruwelijk om op de Belgische televisie getoond te worden. Bijvoorbeeld de manier waarop joden en moslims in Oostenrijk runderen op een rituele manier slachten. De helft van de zaal kokhalsde, de andere helft weigerde te kijken. Hetzelfde bij de stierengevechten in Zuid-Frankrijk, voor de meeste Fransen zelfs een goedbewaard geheim. Of de Poolse paarden, die met honderdduizenden ergens in Europa op een gruwelijke manier aan hun einde komen. ,,Het is tijd dat men stopt met slachtdieren te beschouwen als een bezit of een voorwerp’’, stelde de Duitse aanklager, advocaat Christian Sailer. ,,Dieren moeten rechtspersonen worden en voor een gerechtshof verdedigd kunnen worden.’’ De beslissing van rechters en jury na de vijf uur durende getuigenissen was vernietigend. Alle aangeklaagden werden veroordeeld. Europees commissaris Fischler werd gevraagd zijn portefeuille in te leveren. Verder eiste het gerechtshof dat het dierenwelzijn als een apart item zou opnemen in de grondwet. Het hof achtte het bewezen dat de EU en de staten niet in staat zijn om zelfs de ergste beestachtigheden in slachthuizen te stoppen en de dieren een minimum aan bescherming te geven. De wetgeving is een gatenkaas. ,,Sinds de oprichting van de EU is het lot van de slachtdieren achteruitgegaan’’, stelde het hof. ,,Zeker de landbouwpolitiek van Europa is tegen het dier. In veel slachthuizen sterven de dieren zonder en met onvoldoende
30
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
verdoving. Dat draagt bij tot een onmenselijke samenleving. Een voorbeeld is het toenemen van rituele slachtingen in heel Europa.’’ Michel Vandenbosch: ,,Mijn enige bedenking gaat over de eis omtrent de installatie van camera's in slachthuizen. Kwestie is dat dat door een extern orgaan zou moeten worden gecontroleerd. Ik ben blij dat de minachting, de onverschilligheid en de medeplichtigheid van de overheden op een serene manier aan de kaak werden gesteld.’’ Opvallend ook was het enige europarlementslid in de zaal: de Oostenrijkse Marilies Flemming, voorzitter van een semi-officiële groep over dierenwelzijn. Zij trok aan de alarmbel: ,,Als Europa deze keer de boot van het dierenwelzijn mist, is het voor een hele tijd. Oog in oog met de machtige landbouwlobby zijn het parlement en de commissie nu meestal machteloos.’’ Met andere woorden: de enige hoop op beterschap moet komen van een daadwerkelijke mentaliteitsverandering bij de consument. ,,Dat is geen illusie maar een werk van lange adem’’, aldus Michel Vandenbosch.
Dit artikel verscheen op 12 maart 2002 in De Morgen, www.demorgen.be
31
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Pax Christi, 1945, Frankrijk
Pax Christi zet zich in voor vrede, verzoening en mensenrechten. Volgens Pax Christi zijn eerbied voor de waardigheid van iedere mens, zorg voor de natuur, geweldvrije dialoog en het herontdekken van solidariteit de bouwstenen voor een meer vredevolle samenleving. De beweging is religieus geïnspireerd en ligt mee aan de basis van de Vlaamse Vredesweek, een jaarlijkse campagne voor de vrede.
www.paxchristi.be www.vredesweek.be
Inleiding op het artikel
Naar aanleiding van de jaarlijkse Vlaamse vredesweek sprak De Standaardjournaliste Inge Ghijs met enkele medewerkers van Pax Christi. ‘We willen dat er gewerkt wordt aan de oorzaken van oorlog en geweld door het bestrijden van armoede, schuldenlast en oneerlijke noordzuidverhoudingen,’ zegt algemeen secretaris Gio De Weerdt. ‘En we eisen een Europees wapenembargo op landen en regio’s die verwikkeld zijn in gewelddadige conflicten.’ Maar kun je de bevolking nog wel warm maken voor de vredesproblematiek en steun vinden voor je acties?
32
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
De wereldvrede is actueler dan ooit
BRUGGE - Sinds de aanslagen in de VS is de wereldvrede actueler dan ooit. Met een Europese Vredesbus willen de vredesorganisaties de mensen opnieuw warm maken om op te stappen voor een geweldloze wereld.
Tientallen scoutsjongeren lopen met een ballon met het woord vrede over 't Zand in Brugge. Ze hebben allemaal een petitiekaart ondertekend met de vraag aan premier Guy Verhofstadt om binnen de Europese Unie werk te maken van een echt vredesbeleid. Van 1 tot 7 oktober loopt de jaarlijkse Vlaamse Vredesweek. Een Europese Vredesbus geeft de visie van de vredesbeweging op het veiligheidsbeleid van de EU weer. Hij rijdt elke dag naar een andere stad. Voorbijgangers kunnen een petitiekaart invullen. Al die kaarten worden eind november aan Verhofstadt overhandigd. ,,Met die kaarten vragen wij aan de Europese Unie om middelen vrij te maken om gewelddadige conflicten op een preventieve en niet militaire wijze te voorkomen en op te lossen’’, zegt Gio De Weerdt, algemeen secretaris van Pax Christi. ,,We willen dat er gewerkt wordt aan de oorzaken van oorlog en geweld. Door het bestrijden van armoede, schuldenlast en oneerlijke noordzuidverhoudingen. En we eisen een Europees wapenembargo op landen en regio's die verwikkeld zijn in gewelddadige conflicten.’’ Maar kun je de bevolking nog wel warm maken voor de vredesproblematiek? ,,Vóór de aanslagen waren mensen vooral geïnteresseerd in het thema vrede tussen mensen. Thema's zoals pesten op school of op het werk bijvoorbeeld’’, zegt Karen Vandenberghe van Pax Christi. ,,De meeste mensen gaan voorbij aan de oorlogen in Afrika of de aanslagen in Israël. Ze raken eraan
33
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
gewend. Wij organiseren jaarlijks een Vredesweek om duidelijk te maken dat al die oorlogen níet gewoon zijn.’’ Maar door de oorlogsdreiging na de aanslagen in de VS is de wereldvrede opnieuw actueel geworden, merkt Vandenberghe. ,,We hadden 100.000 actiekaarten gedrukt en ze zijn bijna allemaal de deur uit.’’ De Weerdt vindt dat de vredesbeweging vlak na de aanslagen in de VS afwezig was in het debat. Daar willen ze nu wat aan doen. In geval van een massale militaire aanval van de VS, zullen alle vredesbewegingen zich de volgende dag verzamelen aan de VS-ambassade in Brussel.
Dit artikel verscheen op maandag 1 oktober 2001 in De Standaard, www.standaard.be
34
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Unicef, 1946, Verenigde Staten
Unicef is het kinderfonds van de Verenigde Naties. Unicef bekommert zich om de meest achtergestelde kinderen in de wereld en ijvert voor de verbetering van hun levensomstandigheden. Unicef wil voor alle kinderen het recht garanderen op bescherming, basisonderwijs, gezondheidszorg, voeding en zuiver water. Unicef baseert zijn werk op het Internationaal Verdrag van de Rechten van het kind.
www.unicef.be
Inleiding op het artikel
Aan de kindertop van de Verenigde Naties voor staats- en regeringsleiders gaat een kinderforum vooraf waarop 300 jongeren uit de hele wereld hun problemen bespreken. Maar zullen de ‘groten’ luisteren naar de ‘kleinen’? Volgens de Vlaamse kinderrechtencommissaris Ankie Vandekerckhove is er ook in België nog veel werk aan de winkel. Kinderen en jongeren hebben hier dan wel rechten, maar nog te weinig inspraak. ‘Bij een scheiding zijn er nog altijd veel paren die elkaar de duvel aandoen. Maar er zijn er ook die een prachtige overeenkomst met elkaar sluiten. Het is echter vaak een overeenkomst waar het kind zich niet prettig in voelt,’ zegt ze in een gesprek met De Standaard-journaliste Veerle Beel.
35
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Schattig of lastig
In New York ging gisteren het kinderforum van start: 300 jongeren uit de hele wereld geven er een voorzet bij de VN-kindertop voor staats- en regeringsleiders. Wat hopen landgenoten er uit de wacht te slepen? ,,Meer aandacht voor inspraakrechten van kinderen’’, zegt de Vlaamse kinderrechtencommissaris Ankie Vandekerckhove. Maar de VS liggen dwars.
Hoe belangrijk is zo’n hoogmis van de Verenigde Naties, die maar eens in de tien jaar plaatsvindt? Volgens Unicef is er sinds de vorige top van 1990 vooruitgang geboekt in het welzijn van kinderen wereldwijd, maar is er tegelijk ook achteruitgang. Polio is bijna uitgeroeid. In 1990 werden nog 300.000 gevallen geregistreerd, vorig jaar maar 1.000 meer. Meer kinderen gaan naar school, maar nog altijd niet alle. In Afrika gaat het bijzonder slecht: daar heeft maar de helft van de kinderen nog toegang tot onderwijs. En in de hele wereld zijn er nu 13 miljoen aids-wezen. De Vlaamse kinderrechtencommissaris, Ankie Vandekerckhove, gelooft dat zo’n internationale top vooral strategisch belang heeft. ,,De jongste tien jaar gingen almaar meer mensen aan de slag met kinderrechten.’’ In België heeft de zaak-Dutroux evenwel meer teweeggebracht dan het Kinderrechtenverdag en de eerste kindertop, denkt ze. Daardoor ligt de klemtoon vooral op de bescherming van kinderen. ,,Er zijn enkele wetten goedgekeurd die de bescherming van kinderen opvoeren. Wat inspraak en participatie betreft, kan ik het decreet op de leerlingenraden voor middelbare scholen aanhalen. Maar dat is ook het enige.’’ Sinds haar aanstelling door het Vlaams Parlement, vijf jaar geleden - ook een uitvloeisel van de groeiende bewustwording na de vorige VN-kindertop - blijft ze
36
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
op dezelfde nagel kloppen: ,,Beschermingsrechten verkopen als zoete broodjes, maar participatierechten stuiten nog op veel weerstand. Daarom hebben wij de voorbije vijf jaar consequent die kaart getrokken.’’ Hoeveel kinderen hangen er niet wekelijks, zelfs dagelijks, bij het kinderrechtencommissariaat aan de lijn om te laken dat ze niet kunnen meebeslissen in wat er met ze gebeurt, bijvoorbeeld na de scheiding van hun ouders. Ankie: ,,Er zijn nog altijd veel paren die elkaar de duvel aandoen. Maar er zijn er ook die een prachtige overeenkomst in onderlinge overeenkomst hebben gesloten, waar het kind zich niet prettig bij voelt. Kinderen worden groter, willen zich engageren in een sport- of jeugdclub, en kunnen dat niet omdat ze om het andere weekend naar de andere ouder moeten.’’ Door alle voorbeelden loopt dezelfde rode draad, vindt ze. ,,Kinderen hebben wel rechten in dit land, maar ze kunnen er vaak niets mee. Neem het decreet op de leerlingenraden: scholen waar minstens een derde van de leerlingen erom vraagt, moeten zo'n leerlingenraad oprichten. Hoeveel leerlingen wéten dat? En in sommige scholen krijgen leerlingenraden nauwelijks ondersteuning: geen lokaal om in te vergaderen, geen toegang tot de kopieermachine. Daarin heeft het decreet niet voorzien.’’ Of die besognes de top in New York beroeren? Het programma van de officiële driedaagse, van woensdag tot vrijdag, vertoont een hoog ‘Unicefgehalte’, zegt de kinderrechtencommissaris. Ze bedoelt daarmee dat er in New York veel gepraat zal worden over honger, armoede, uitbuiting en over nijpende problemen van kinderen in derdewereldlanden, zoals aids of kindsoldaten. ,,Dat is terecht, maar ik hoop dat het lot van kinderen in het Westen niet vergeten wordt. Wat als je al een dak boven je hoofd hebt en voldoende te eten? Moet je dan zwijgen? Ik vind dat geen luxeprobleem. Je kunt niet jaren aan een stuk tegen kinderen lopen vertellen dat ze rechten hebben, om ze dan met hun kop tegen de muur te laten lopen als ze er iets mee willen doen.’’
37
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
,,Al vrees ik dat dit niet zozeer een kwestie van wetten is, maar van attitudes. Denk aan de Megafoon-boekjes over kinderrechten die ik via de lagere scholen aan alle kinderen van de derde graad wilde bezorgen. Hoeveel van die boekjes zijn niet onmiddellijk bij het oud papier beland?’’ En aan haar voorstel om kennis van de mensenrechten en het kinderrechtenverdrag expliciet op te nemen in de eindterm ‘burgerzin’ voor de tweede en derde graad van het middelbaar onderwijs, is geen gevolg gegeven. ,,Nochtans zegt het Verdrag, dat ook door ons land is geratificeerd, dat de overheid kinderen en jongeren expliciet over hun rechten moet informeren.’’ Ach, misschien is ze te pessimistisch. ,,Ons modelproject met de participatiebus die langs Vlaamse scholen trok, was een succes. We hebben een heleboel scholen moeten teleurstellen. Volgend jaar komt daar zeker een vervolg op. Blijkbaar leeft er aan de basis wel veel enthousiasme.’’ Terug naar New York. Het document waarover op de slotzitting wordt gestemd, is al lang min of meer klaar. Er is de voorbije weken zwaar over onderhandeld, want zoals gebruikelijk bij evenementen van een dergelijke allure, liggen weer enkele landen dwars. Zo weigeren de Verenigde Staten een tekst goed te keuren waarin het Kinderrechtenverdrag als internationale juridische norm erkend wordt. Conservatieve Amerikanen willen het recht van het familiehoofd niet aangetast zien en in sommige staten, waaronder Texas, wordt de doodstraf soms nog toegepast op minderjarigen. ,,Kinderen zijn schattig en moeten worden beschermd, maar adolescenten geven overlast, schieten hun school overhoop en moeten worden gestraft. Dat is het beeld van minderjarigen in de publieke opinie. In beide gevallen is het ongenuanceerd,’’ zegt Ankie Vandekerckhove. Ze is niet tegen bestraffing van minderjarigen. ,,Maar het ontgoochelt me dat deze regering een jeugdgevangenis heeft opgericht voordat er een
38
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
jeugdsanctierecht was goedgekeurd. Everberg is er gekomen omdat Genève ons op de vingers had getikt wegens de opsluiting van minderjarigen in gewone gevangenissen. Men heeft dat knelpunt niet opgelost, men heeft een nieuwe gevangenis gebouwd.’’ Op 23 mei moet België op het hoofdkwartier van Unicef in Genève verslag uitbrengen over de situatie van kinderen in ons land. ,,Benieuwd hoe ze dát gaan uitleggen.’’
Dit artikel verscheen op maandag 6 mei 2002 in De Standaard, www.standaard.be
39
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Handicap International, 1982, Frankrijk
Handicap International helpt gehandicapte personen hun autonomie en waardigheid terug te vinden op plaatsen waar de levensomstandigheden door armoede en oorlog moeilijk zijn. Handicap International verwierf vooral bekendheid door zijn hulp aan slachtoffers van mijnen en zijn acties tegen het gebruik van anti-persoonsmijnen.
www.handicap.be
Een getuigenis
De cijfers zijn indrukwekkend. Volgens Handicap International liggen er momenteel tussen de 60 en 80 miljoen antipersoonsmijnen, en dit in meer dan zestig landen. Om de 20 minuten trapt er ergens in de wereld iemand op een mijn. De laatste 20 jaar zijn er meer dan een miljoen mannen, vrouwen en kinderen gedood of verminkt door mijnen. Mijnen brengen oneindig veel persoonlijk en familiaal leed met zich mee. Ook verhinderen mijnenvelden landbouw en veeteelt. Soms worden drinkwaterbronnen ontoegankelijk en verbindingswegen onbruikbaar gemaakt. De burgerbevolking slaat massaal op de vlucht en de mensen kunnen niet terugkeren voor hun streek ontmijnd is. Een getuigenis.
40
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Het verhaal van Marta Manegane
Met mijn man en kinderen leefde ik gelukkig in Massinga, Mozambique, tot de oorlog ons dorp trof. De avond dat de bandieten kwamen was ik alleen thuis. Ze plunderden ons huis en namen me mee, samen met andere vrouwen van het dorp. Twee dagen later kwamen we aan in een zone die door de strijdkrachten van de overheid ondermijnd was. Tien vrouwen, onder wie ik, werden eruit gepikt om een weg te banen in het mijnenveld. Met een bang hart zijn we beginnen stappen. Alleen een mirakel kon ons redden. Vier vrouwen werden gedood, ik en de anderen werden zwaar gewond. De bandieten lieten ons in het mijnenveld achter en vluchtten weg met de overige gijzelaars. De ontploffing van de mijnen had de aandacht getrokken van soldaten die daar op twee kilometer vandaan gestationeerd waren. Ze vonden ons liggend op de grond en kermend van de pijn. Ze brachten ons naar het ziekenhuis, waar mijn rechterbeen en rechterarm werden geamputeerd. Een week later is mijn man me komen bezoeken. Ik las de ontgoocheling op zijn gezicht. We hebben geen woord gesproken. Het was zijn eerste en laatste bezoek. De arbeiders van het atelier van Handicap International in Inhambane hebben een prothese voor me gemaakt en elke dag oefen ik om te leren lopen. Voor mijn arm is er echter nog geen oplossing. Hoe moet mijn leven nu verder? Ik heb nog twee jonge kinderen die door hun vader in de steek zijn gelaten. Ik weet niet hoe ik hen zal kunnen opvoeden, kleden of naar school sturen. Ik kan niets alleen doen. Zelfs om een bad te nemen heb ik hulp nodig. Mijn dochter van twaalf moet zich met het huishouden bezighouden. Ze moet op het land werken, water halen, hout zoeken en koken.
41
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Het is nog maar een kind dat zou moeten kunnen spelen en naar school gaan, maar dat is niet voor haar weggelegd.
Uit het Algemeen informatiedossier van Handicap International.
42
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Oxfam-Solidariteit, 1942, Groot-Britannië
Oxfam-Solidariteit wil de scheve verhoudingen in de wereld rechttrekken en neemt daarvoor de verdediging van de sociaal-economische mensenrechten op zich. Het recht garanderen op voedsel en de middelen om voedsel te produceren, op waardig werk en goede werkomstandigheden, op onderwijs, gezondheidszorg en zuiver water is hun voornaamste doelstelling.
www.oxfamsol.be
Inleiding op het artikel
‘Als een multinational zoals Monsanto in India een patent krijgt op zaden voor de Basmati-rijst, is dat een aanslag op de economische en sociale rechten van de Indiase bevolking,’ zegt Stefaan Declercq, secretarisgeneraal van Oxfam-Solidariteit in een gesprek met De Standaard-journalist Freddy De Pauw. ‘We zijn er niet zozeer om de armoede te verlichten, maar om onrechtvaardige toestanden te bestrijden.’ In bijgaand artikel beschrijft Declercq het uitgangspunt en de werking van zijn organisatie.
43
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Ons doel? De scheve verhoudingen in de wereld rechttrekken
Oxfam heeft zijn verre wortels in Britse liefdadigheid. Zeker in België is daar een flinke dosis militant Derde-Wereldengagement bijgekomen. Dat trekt nieuwe generaties vrijwilligers aan met als gemeenschappelijke noemer hun verontwaardiging over scheve verhoudingen in de wereld.
De grote drijfveer van de Oxfam-mensen is inderdaad nog altijd de drang om die verhoudingen concreet een klein beetje rechter te trekken. Door materiële hulp, maar ook door bewustmaking in zowel de rijkere als de armere delen van de wereld. ,,We willen met bescheiden middelen op het beleid hier en in de armere landen werken’’, zegt Stefaan Declercq, secretaris-generaal van Oxfam-België. ,,Er is een verschuiving geweest van hulpverlening naar de verdediging van sociaal-economische mensenrechten. Het actieterrein van Oxfam-Solidariteit ligt zowel in de Derde Wereld als hier, in België. Dat gaat dan vooral over bewustmaking van wat een rechtvaardiger wereld zou moeten zijn, al zijn er ook wel kleinere projecten ten bate van de Vierde Wereld bij ons.’’ ,,Ons uitgangspunt’’, aldus Declercq, ,,is de verdediging van sociaaleconomische mensenrechten. Om u dat concreet voor te stellen: we huldigen het beginsel van de voedselsoevereiniteit. Als een multinational zoals Monsanto in India een patent krijgt op zaden voor de Basmati-rijst, is dat een aanslag op de economische en sociale rechten van de Indiase bevolking. Als we trouwens naar de voedselsituatie in de wereld kijken, zien we dat de productie 115 procent van de behoeften dekt. Er is dus een probleem van de verdeling, niet van de productie. We zijn er met andere woorden niet om de armoede te verlichten, maar om onrechtvaardige toestanden te bestrijden.’’
44
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
,,Onze partners in het Zuiden worden voortdurend geconfronteerd met de negatieve invloed op hun productie van overdreven voedselinvoer, met het overheersende landbouwmodel dat op export is gericht, met de schendingen van internationale handelsverdragen, met de productie van genetisch gemanipuleerde gewassen en met de eenzijdige industrialisering van de landbouw die de arme landen veel te afhankelijk maakt van grote voedselconcerns in de rijke landen. Daarom stond de voorbije jaren vooral het voedselthema in de kijker.’’ Oxfam-Solidariteit gaat ervan uit dat ngo's in principe geen taken van de staat mogen overnemen. ,,We hebben al projecten afgewezen die parallel liepen met taken van de overheid, bij voorbeeld in de gezondheidszorg. Het is niet aan ons om die lacunes op te vullen, hoogstens om op te treden als signaal dat er iets schort. Daarom staan we achter de mobilisaties in Seattle waar de anderglobalisten voor het eerst actie voerden of achter het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre waar projecten werden uitgewerkt voor een andere vorm van globalisering. Want ook deze acties hebben een signaalfunctie, het zijn waarschuwingen dat de kloof tussen arm en rijk in de wereld dieper is dan ooit.’’ Oxfam-Solidariteit heeft vooral naambekendheid gekregen met concrete projecten van solidariteit. Waarbij grote campagnes voor onder meer Vietnam, het Nicaragua van de sandinisten, het Polisariofront van de westelijke Sahara, Cuba en de Palestijnen, Oxfam bij velen een label van radicaal links bezorgden. Recent heeft Oxfam-Solidariteit actief campagne gevoerd tegen de firma Bacardi die aandringt op een nog strakkere blokkade tegen Cuba. ,,De cocktail Cuba libra die Bacardi ons aanprijst, bevat geen druppel Cubaanse rum,’’ stond in de aanhef tot de campagnefolder. Oxfam-Solidariteit wuift het verwijt weg dat hiermee een pro-Castro campagne wordt gevoerd. ,,Ons uitgangspunt is gewoon het bestrijden van onrecht, namelijk de blokkade van Cuba die de VS ook aan Europa wil opleggen en waarin een firma als Bacardi als een machtige lobby in Washington stevig aan
45
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
de kar duwt. In zo’n geval treden wij op als een lobby die het beleid van zowel België als de Europese Unie in omgekeerde richting wil beïnvloeden.’’ Ondanks een eerste indruk dat Oxfam zich lukraak op allerlei problemen in de wereld stort, is al hun werk zorgvuldig gestructureerd. En zeer transparant, beklemtoont Declercq die geen moeite spaart om de structuur (en de financiën) in detail toe te lichten. Bij de sector Projecten vinden we de urgenties, zoals bij de wervelstorm Mich die een groot deel van Centraal-Amerika verwoestte, met daarnaast concrete langlopende projecten in Latijns Amerika, Afrika en Azië. Rond vijftien bezoldigde personeelsleden en een massa vrijwilligers staan in voor die projecten waarbij steevast met lokale partners wordt samengewerkt. Mobilisatie bestaat uit lobbywerk, publicaties en animatie. Die animatie bestaat onder meer uit de zogenaamde inleefateliers waarmee vooral naar de jeugd wordt getrokken om op basis van reële situaties, bij voorbeeld die van Palestijnse kinderen, duidelijk te maken wat de concrete problemen zijn waarvoor projecten worden uitgewerkt. Dan is er de sector Beheer en Logistiek en tenslotte de sector waarin de meeste van de 180 bezoldigde personeelsleden werken, Productie. ,,Het gaat om onze welbekende tweehandssector, met kledij, informatica, meubelen enzovoort, verspreid over 19 centra. We hebben daarmee ook een ecologisch doel, namelijk recyclage. We stellen daarmee ook veel mensen tewerk die in een moeilijke situatie verkeren. En we bieden kwaliteit tegen lage prijs.’’
Dit is een ingekorte versie van een artikel dat verscheen op zaterdag 18 augustus 2001 in De Standaard, www.standaard.be
46
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Uitsmijter
‘Nu is alleen de economie geglobaliseerd: voor multinationals is de wereld een dorp waarin ze hun goesting kunnen doen. Ze vestigen zich in landen waar de arbeidskrachten goedkoop zijn, dumpen afval in landen waar de milieuwetten niet streng zijn, sluiten handelsakkoorden af die tegen het belang van gewone mensen ingaan, veroorzaken werkloosheid, zijn verantwoordelijk voor mensenrechtenschendingen. We moeten dus méér globaliseren: ook rechtvaardige arbeidsvoorwaarden, mensenrechten, milieuwetten, sociale rechten enzovoort moeten overal ter wereld gelden.’
Dit zegt Pieter (16) in een interview met ‘Maks! 16’. Samen met Tobias (16), Karen (19), Anne (16) en Lore (20) trok hij naar Porto Alegro in Brazilië om het tweede Wereld Sociaal Forum over globalisering bij te wonen. Ze draaiden er een videofilm waarin ze verslag uitbrengen van hun wedervaren: ze interviewden deelnemers uit verschillende landen, en filmden o.a. nederzettingen van landloze boeren (zie: Movimento dos sem terra). Je kan de video voor 5 euro kopen bij de jongerenwerking van 11.11.11, Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel, 02-536.11.60. Je kan ook een van hen naar je klas halen of de workshop over globalisering ‘Trouble in Paradise’ bestellen. Meer info vind je op: www.11.be
47
E E N
A N D E R E
W E R E L D
I S
M O G E L I J K
Adressenlijst
Artsen Zonder Grenzen, Dupréstraat 94, 1090 Brussel, tel.: 02-474.74.74 Protos, Limburgstraat 62, 9000 Gent, tel.: 09-225.27.93 Oxfam-Solidariteit België, Vierwindenstraat 60, 1080 Brussel, tel.: 02-501.67.00 Amnesty International Vlaanderen, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen, tel.: 03-271.16.16 Greenpeace België, Vooruitgangstraat 317, 1030 Brussel, tel.: 02-274.02.00 Gaia, Paleizenstraat 90, 1030 Brussel, tel.: 02-245.29.50 Pax Christi Vlaanderen, Italiëlei 98a, 2000 Antwerpen, tel.: 03-225.07.99 Unicef België, Kunstlaan 20, 1000 Brussel, tel.: 02-230.59.70 Handicap International België, Spastraat 67, 1000 Brussel, tel.: 02-280.16.01
48
