Ruud Janssen, Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg, Hogeschool Windesheim

Ruud Janssen, Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg, Hogeschool Windesheim Netwerkbijeenkomst “decentraliseren = innoveren”, georganiseerd door Zorg voor Innoveren, Utrecht, 26 juni 2014

Zorgverzekeringswet (Zvw)

Wet langdurige zorg (Wlz)

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

kortdurende (medische) zorg

langdurig verblijf in een instelling

ondersteuning in de thuisomgeving

gericht op genezing of herstel

gericht op kwaliteit van leven

gericht op behoud van zelfstandigheid

huisartsenzorg, ziekenhuiszorg, revalidatiezorg, behandeling GGZ, verpleging en persoonlijke verzorging thuis

24-uurs verpleging en verzorging

huishoudelijke hulp, verzorging, begeleiding, dagbesteding, opvang, hulpmiddelen, jeugdzorg, re-integratie

voor iedereen die het nodig heeft (zorgverlener bepaalt, zorgverzekeraar betaalt)

alleen voor de meest kwetsbaren voor iedereen die het nodig heeft (CIZ bepaalt, zorgkantoor (gemeente bepaalt én betaalt) betaalt)

verzekerd recht (vergoeding)


collectieve voorziening (compensatie)

Het landschap De partijen in de zorg waarmee een ondernemer te maken kan krijgen. patiëntenvereniging behartigt belangen

patiënt verleent zorg

betaalt premie en eigen risico bepaalt wat vergoed wordt

ondernemer levert product of dienst

zorgaanbieder

stelt richtlijnen op beroepsvereniging

koopt zorg in

zorgverzekeraar

overheid reguleert de zorgmarkt

De partijen Binnen de organisatie van sommige partijen kunt u weer met andere partijen te maken krijgen. patiëntenvereniging verpleegkundige ICTmedewerker

innovatie

behartigt belangen

inkoop

bestuurder

investeringsfonds

specialist


commercie



zorgaanbieder


koopt zorg in

zorgverzekeraar


Zorginstituut Nederland

Nederlandse Zorgautoriteit

Inspectie Gezondheidszorg

Ministerie van VWS

De belangen

verbetert het de zorg voor onze doelgroep?

Enkele voorbeelden van de belangen die partijen kunnen hebben bij een zorginnovatie.

patiëntenvereniging behartigt belangen

draagt het bij aan mijn herstel of welzijn?

patiënt

kan ik er mijn brood mee verdienen?


verleent zorg

kan ik er efficiënter of beter door werken?

zorgaanbieder

koopt zorg in

stelt richtis hetopwel veilig lijnen

en verantwoord?

beroepsvereniging

betaalt premie en eigen risico

is het goede zorg voor een bepaalt lage prijs? wat

is het bewezen effectief? houdt het de zorg betaalbaar?

vergoed wordt

zorgverzekeraar


De bewijslast

onderzoeksresultaten en ervaringen van onze doelgroep

Vormen van bewijslast waarmee partijen overtuigd kunnen worden van de meerwaarde van een zorginnovatie.


positieve ervaringen van andere patiënten


betaalt premie en eigen risico

een sterke visie of solide business case


zorgaanbieder

koopt zorg in

stelt richtonderzoeksresultaten lijnen op en ervaringen van zorgprofessionals

beroepsvereniging

onderzoeksresultaten van hoge kwaliteit

een business case onderbouwd met bepaalt wat onderzoeksresultaten

vergoed wordt

zorgverzekeraar

draagvlak onder zorgprofessionals


Innovatieroute 1: de consumentenroute

De innovatie wordt rechtstreeks aangeboden aan de (zorg)consument. Deze betaalt zelf. • • • •


Los een herkenbaar probleem voor de patiënt op. Let op de betaalbaarheid voor de doelgroep. Werk samen met belangenorganisaties. Zorgconsument wordt overtuigd door advies van zorgverlener of ervaringen van medepatiënten.




zorgaanbieder


koopt zorg in

zorgverzekeraar


Innovatieroute 2: de aanbiedersroute

De innovatie wordt aangeboden aan de zorgaanbieder. Deze investeert uit eigen middelen. • Los een urgent probleem voor de zorgaanbieder op (efficiencyverbetering, imagoversterking). • Ontwikkel samen met zorgverleners (acceptatie). • Zorgaanbieder wordt overtuigd door een solide business case of een sterke visie op herkenbare problematiek.





zorgaanbieder


koopt zorg in

zorgverzekeraar


Innovatieroute 3: de verzekeraarsroute De innovatie wordt onderdeel van zorg die al wordt vergoed door de zorgverzekeraar. De inhoud van de zorg verandert niet, alleen de aanbiedingsvorm. patiëntenvereniging behartigt belangen


• Werk samen met zorgverleners, patiëntenvereniging en beroepsvereniging (draagvlak). • Stap niet zelf naar de verzekeraar maar laat een enthousiaste zorgaanbieder het woord voeren. • Zorgverzekeraars zullen eisen dat de innovatie bestaande zorg vervangt (substitutie) en leidt tot minder zorgkosten (schadelastreductie). • Beiden dienen te worden aangetoond (business betaalt premie en case op basis van onderzoeksresultaten). eigen risico bepaalt wat vergoed wordt


zorgaanbieder


koopt zorg in

zorgverzekeraar


Innovatieroute 4: de overheidsroute De innovatie leidt tot nieuwe zorg, die nog niet wordt aangeboden of vergoed. De aard of werking van de zorg veranderen, of omdat er zorg kan worden geboden die voorheen niet mogelijk was. patiëntenvereniging

• Zie aandachtspunten voor de verzekeraarsroute. • Er dient sterk wetenschappelijk bewijs te worden verzameld om (kosten)effectiviteit aan te tonen. • Complex en kostbaar traject, schakel experts in. • Check of deze route echt wel nodig is!!!

behartigt belangen




zorgaanbieder


koopt zorg in

zorgverzekeraar

Ministerie van VWS

adviseert over basispakket

Zorginstituut Nederland

reguleert de zorgmarkt Nederlandse Zorgautoriteit

de drie partijen zijn via één informatiepunt bereikbaar: www.zorgvoorinnoveren.nl


















Het landschap Het landschap, de partijen, en de belangen zijn min of meer hetzelfde als bij de Zvw. Wat is er anders: • Zorgaanbieders hebben relatief veel vrijheid doordat ze worden bekostigd op basis van zorgzwaarte i.p.v. geleverde zorg. • Er worden i.h.a. minder hoge eisen gesteld aan de bewijslast voor zorginnovaties. • De verzekeraarsroute en overheidsroute liggen minder snel voor de hand dan bij de Zvw.

cliëntenvereniging behartigt belangen

cliënt verleent zorg

betaalt premie en eigen bijdrage bepaalt wat vergoed wordt


zorginstelling

koopt zorg in

zorgkantoor

stelt zorgindicatie vast

CIZ



















Het landschap In plaats van het zorgkantoor speelt de gemeente straks de rol van bekostiger. Gemeenten hebben hierbij verhoudingsgewijs veel vrijheid. De partijen

lokale Wmo-raad

thuiszorgorganisaties

opvang en dagbesteding

woningbouw verenigingen

Gemeenten zullen zoveel mogelijk maatwerk willen leveren, en gaan hiertoe met (veelal lokale) partijen samenwerken.

behartigt belangen

lokale vervoerders

cliënt verleent (zorg-)dienst

betaalt belasting en eigen bijdrage bepaalt wat vergoed wordt


(zorg-) aanbieder

gemeente koopt (zorg-) diensten in


stelt zorgindicatie vast

CIZ

De belangen

wordt er rekening gehouden met de belangen van cliënten?

lokale Wmo-raad behartigt belangen

hoe kan ik onze zorg veel goedkoper leveren?

wat betekent dit voor mijn zelfstandigheid en welzijn?

cliënt

verleent hoe overleef ik hoe blijf ik een (zorg-)dienst deze transitie? interessante partner voor de gemeente? ondernemer levert product of dienst

(zorg-) aanbieder

Voorbeelden van uitdagingen waarmee partijen te maken hebben in het kader van de nieuwe Wmo. De bewijslast

Veel gemeenten organiseren Wmo-proeftuinen om ervaring op te doen met innovatieve zorg en de meerwaarde in de praktijk te toetsen.

hoe gaan we 25 tot 40% bezuinigen?

betaalt belasting en eigen bijdrage hoe gaan we het

aanbod inrichten?


hoe bevorderen we zelfredzaamheid?

De innovatieroutes In principe zijn dit dezelfde routes als in de Zvw en de Wlz, maar met deze verschillen: • Er bestaat voor de Wmo géén overheidsroute zoals bij de Zvw en Wlz. • De gemeenteroute vervangt de verzekeraarsroute. • Voor hulpmiddelen is er ook een rechtstreekse gemeenteroute mogelijk.

lokale Wmo-raad behartigt belangen

cliënt

consumentenroute verleent (zorg-)dienst aanbiedersroute ondernemer levert product of dienst

betaalt belasting en eigen bijdrage gemeenteroute

(zorg-) aanbieder

gemeenteroute (rechtstreeks)


Drie uitdagingen voor de gemeente (en kansen voor de innovator!)

Hoe gaan we het aanbod inrichten? • Welke rol kiest de gemeente? • Kiest de gemeente voor samenwerking met andere gemeenten? • Verschillende inkoopmodellen* waarin de gemeente: • … hetzelfde blijft doen als het zorgkantoor nu; • … cliënten gaat toewijzen aan zorgaanbieders; • … zorgaanbieders per wijk gaat contracteren; • … gaat werken met sociale wijkteams; • … een “zorgregisseur” toewijst aan elke cliënt. • De meeste gemeenten hebben hun keuze voor een inkoopmodel al gemaakt en zijn nu bezig met uitwerking en aanbesteding. (*) Zie ook: Jan Telgen, “Zorginkoop door gemeenten”, www.zorgvisie.nl/PageFiles/80908/Jan%20Telgen.pdf‎

Hoe gaan we 25 tot 40% bezuinigen? • Bezuinigingsdoelstellingen voor de nieuwe Wmo: • Jeugdzorg: -10% • Voormalige AWBZ-zorg: -25% • Huishoudelijke hulp: -40% • Let wel: bezuinigingsdoelstellingen zijn hard (en ten opzichte van 2012!). • Bezuinigingen zullen in elk model anders vormgegeven worden, maar uiteindelijk neerkomen op: • Minder professionele zorg en ondersteuning bieden; • Zorg en ondersteuning goedkoper leveren. • Open vraag: tot welke prijs is een gemeente bereid om mensen thuis te ondersteunen? (dus wanneer stroomt een cliënt alsnog door van Wmo naar Wlz)

kansen!

Hoe bevorderen we zelfredzaamheid? • Bezuinigingen zijn alleen te realiseren als zelfredzaamheid daadwerkelijk wordt benut en bevorderd: • “Wat kan een cliënt nog wel?” in plaats van “wat kan een cliënt niet meer?” • Veel meer nadruk op het zelf organiseren van hulp vanuit de eigen sociale omgeving. • Gemeenten én zorgaanbieders zijn zoekende hoe dit praktisch kan worden vormgegeven: 1. Door het effectiever mobiliseren van mantelzorg; nadruk op beperken 2. Met hulpmiddelen en technische voorzieningen in huis; van de zorgvraag 3. Door zorgverlening anders te organiseren; nadruk op efficiëntere 4. Door de inzet van diverse vormen van zorg op afstand. zorgverlening • Innovaties die zich richten op (1) en (2) lijken vooral geschikt voor de consumentenroute en de gemeenteroute. • Innovaties die zich richten op (3) en (4) lijken vooral geschikt voor de aanbiedersroute.

Meer informatie? • Ons boekje “Succesvol ondernemen met eHealth: Innovatieroutes in de Zorg”: www.windesheim.nl/~/media/Files/Windesheim/Research%20Publications/ SuccesvolondernemenmeteHealthInnovatieroutesindeZorg.pdf. • Om interactief de beste route(s) voor uw zorginnovatie te bepalen: www.innovatieroutesindezorg.nl. • Voor alle resultaten van het project “Succesvol ondernemen met eHealth”: www.somehealth.nl. • Voor een scan en een toolbox ten behoeve van een levensvatbaar business model voor uw zorginnovatie: www.ehix.nl (“eHealth Innovatie Matrix”). Ruud Janssen, email [email protected], telefoon 088-4698892

Ruud Janssen, Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg, Hogeschool Windesheim

Recommend Documents