t r aj ec t H1
Je wandelt door het oude hart van Hélécine en het gehucht Hampteau, door de straten van Opheylissem, voorbij een enorme historische site, die van het Provinciaal Domein. Ontdek de plaatselijke folklore in het museum Armand Pellegrin. Kies je voor de langere variant, dan wandel je door het open landschap van het platteland van Chapeauvau. Veel wandelplezier! Het is belangrijk nog even mee te geven dat veel van de gebouwen die we hierna bespreken, in privébezit zijn. Wij vragen u de privacy van de bewoners te respecteren.
gemeente hélécine
| H1 | wandeling door Chapeauvau
wa n de l i ng door
CH A PE AU VAU
Origineel is hier dat het V e rt r e k pu n t: museum een indrukwekkende het museum A r m a n d Pe l l e g r i n . verzameling koekendozen (rue du Moulin 15 in Opheylissem). Maak een reis door de tijd en bezoek dit museum dat in 1930 werd opgericht door Armand Pellegrin, onderwijzer in het dorp. De verzamelingen hebben voornamelijk aandacht voor de plaatselijke folklore en de regionale geschiedenis. Doorheen de zes zalen van het museum ontdek je de volgende thema’s: de oude beroepen, het bewerken van vlas, een oude school, het vroegere café annex winkel, de oude keuken, rites en verschillende fases in het leven of ook de dynastie, wapens en het vaderland. 55 | 55
heeft, meer dan 2000 dozen uit verschillende landen die hier per thema uitgestald zijn. Het verkeersbureau ligt in de meeste gevallen ook hier; in de bar kun je een glaasje drinken en het lekkere bier van de abdij van Heylissem proeven.
Het museum ligt in een van de twee schoolgebouwen die hier
t r aj ec t H1 in de 19 eeuw werden gebouwd. Wandel in de richting van het De ruimten zijn typisch voor opmerkelijkste erfgoed hier, een schoolgebouw uit die tijd het Provinciaal Domein van (1874) dat ook het gemeentehuis Hélécine (Rue A. Dewolf 2), op de
was. Een gebouw met een verdieping waar de publieke zaal lag en de woonvertrekken van de onderwijzer; een lange lage en lichte ruimte als klaslokaal. In 1927 werd een derde school (Rue du Moulin 12) gesticht, die vandaag nog steeds geopend is. Deze school bevindt zich net tegenover de andere en werd geopend om tegemoet te komen aan het stijgende aantal leerlingen. Neem de weg die hier in de jaren 1770 werd aangelegd om Hannuit met Tienen te verbinden. Als
commercieel kruispunt droeg deze weg bij tot de ontwikkeling van de dorpen Opheylissem en Hampteau.
de terreinen van de norbertijner abdij van Heylissem die in 1129 werd gesticht door René de Zétrud, een Haspengouwse landheer. De abdijgebouwen werden door de opeenvolgende oorlogen beschadigd. Het abdijkasteel werd in de 18 de eeuw (1760-1780) opnieuw
opgebouwd door LaurentBenoît Dewez, ˝ Eerste architect van de gouverneur-generaal van de Oostenrijkse Nederlanden ˝. De monumentale gebouwen zijn opgetrokken in Lodewijk XVI -stijl. Het kasteel wordt gedomineerd door de voorgevel in Gobertangesteen van de
vroegere abdijkerk, waarvan het koor is verdwenen. Tal van decoratieve elementen luisteren de architectuur op: pilasters , driehoekige frontons , guirlandes,
gemeente hélécine
| H1 | wandeling door Chapeauvau
wa n de l i ng door
CH A PE AU VAU bewerkte medaillons... In de twee identieke vleugels aan de tuin bevinden zich de garage, de stallen en de oranjerie. Rond 1870 kreeg het gebouw een nieuwe bestemming als buitenkasteel en onderging het enkele aanpassingen. Architect Alphonse Balat was verantwoordelijk. De koepel die de hele omgeving domineert, werd aangepast alsook de zuidwestelijke gevel, die een neoklassiek uitzicht kreeg. In die tijd was dat in. Een stenen balustrade werd onderaan het dak toegevoegd. De abdij van Heylissem speelde een belangrijke sociaaleconomische rol in de omgeving aangezien ze uitgestrekte landbouwgronden bezat die ze bijna zes eeuwen lang bebouwde. Na de Franse Revolutie werd de abdij geseculariseerd, zoals heel wat religieuze gebouwen. Er werden verschillende industrieën in ondergebracht: een weverij en nadien een fabriek waar aardappeljenever werd gestookt. In 1836 werd het hier een suikerraffinaderij, die al snel een van de belangrijkste in de hele streek werd. Veel dorpelingen werkten hier in de tweede helft van de 19de eeuw. Maar door de steeds groter wordende invloed van de raffinaderij van Tienen ging ze langzaam achteruit tot ze in 1927 haar deuren moest sluiten. 57 | 57
Er is geen spoor meer te vinden van de industriële gebouwen, die in de jaren 1950 werden afgebroken.
Het gebouw is sinds 1955 geklasseerd. In 1962 werd het een Provinciaal Domein, vandaag is het zowel een culturele als een toeristische trekpleister waar seminars gehouden worden. Dit 28 ha grote domein staat open voor het publiek, er kan aan sport en ontspanning gedaan worden. We geven u nog twee belangrijke bezienswaardigheden mee: een 19 de-eeuwse ijskelder en een reuzengrote zonnewijzer. Tegenover het domein strekt zich een landschap uit met rijen bomen. In 1962 bouwde de laatste privé-eigenaar van de abdij, de familie d’Oultremont, hier een klassiek kasteel. Verlaat het Provinciaal Domein en neem de weg naar links, naar de oude stallen.
t r aj ec t H1 daarvan is dit boerderijtje (nr. 2 , aan de hoek met de Rue Armand Dewolf) dat gedeeltelijk
Daar zie je de SintMaartenskerk van Opheylissem, een neoklassieke kerk die in 1830 werd gebouwd. Sla nu de Rue de l’Abbaye in, wandel langs de slotmuren van het domein, versierd met lijsten in tufkrijtsteen uit Linsmeau. Sla links af en steek het kruispunt over. Nu kom je in de oude wijk Al Tram. Deze kleine wijk ontwikkelde zich toen de buurtspoorweg van Jodoigne naar Ezemaal werd aangelegd. Dit was een van de stations. Op de voorgevel van deze vroegere halte, tevens het huis van de overwegwachter (Rue A. Dewolf 19) en gebouwd in 1907, staat in witte stenen ˝ OpHeyllisem ˝. Deze lijn was nog tot de jaren 1950 in gebruik. Het traject volgt de Rue Olivier Benne . De architectuur van dit geheel, dat in de buurt ligt van belangrijke verkeersaders naar steden als Brussel en Luik, is residentieel. Er zijn maar weinig getuigen over van de landbouwarchitectuur. Een
is opgetrokken in tufkrijtsteen uit Linsmeau. De kern van het gebouw dateert uit de 18de eeuw. De omliggende huizen, de nummers 11 en 13, dateren van 1800, net als de woning met nummer 28. Als je de Rue Hubert Vollon volgt, zie je links de kapel Onze-Lieve-Vrouw van Genade. Deze kapel werd na de Tweede Wereldoorlog gebouwd na een belofte die de pastoor van het dorp had gedaan als zijn gemeente niet te erg zou lijden onder het conflict. Sla nu af naar links en steek de brug over de snelweg over. De Sint-Jozefskapel aan het rond punt dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw. Er zijn twee mogelijkheden om de wandeling verder te zetten:
Kortere variant: aan het
rond punt sla je links af, de Rue de Noduwez in, naar de Rue de Tirlemont. Daar
gemeente hélécine
| H1 | wandeling door Chapeauvau
wa n de l i ng door
CH A PE AU VAU kom je opnieuw uit op de standaardwandeling.
Langere variant: maak een lus via de veldwegen en de boerderij van Chapeauvau. Neem rechts de verharde weg met de veel betekenende naam ˝ du Bon Dieu de Gembloux ˝. Vervolgens neem je links de Rue de Chapeauvau
en sla je opnieuw links af langs de boerderij van Chapeauvau, die afgelegen op het platteland ligt. Het domein van Chapeauvau werd al in 1132 vermeld. In 1207 werd ze eigendom van de abdij van Heylissem . De religieuzen maakten er een klooster van. Twee eeuwen later nemen de hertogen van Brabant hier hun intrek. De boerderij wordt een kasteeltje. De huidige gebouwen dateren voor een stuk uit de 18de eeuw. De wandeling duikt opnieuw het platteland in. Sla links af de Rue Longue in, daarna volg je de verharde weg rechts die door het Pardonbos loopt. Vervolgens sla je links de Rue André Mathys in die naar de Rue de Tirlemont loopt.
59 | 59
Dit is het dorp Noduwez , deelgemeente van Orp-Jauche .
In de Rue de Tirlemont komen beide varianten opnieuw samen.
Je wandelt door prachtige velden waar de beken Gollard en Piétrain samenvloeien. In deze prachtige omgeving raak je onder de indruk van de omvang van de vierkantshoeve Tilleraye (Rue de Tirlemont 12). Het hoge woongedeelte, dat uitzonderlijk goed bewaard is gebleven, gaat terug tot de 17de eeuw. De kleine ramen met vensterkruisen , de hoge trapgevels en de ondermuur met schuin afgewerkte breukstenen zijn elementen uit de tijd toen het gebouw werd opgetrokken. Sla links af, de Rue du Tumulus in. Voor je de brug over de T.G.V.-spoorlijn en de snelweg oversteekt, kijk je naar rechts. Daar zie je, helemaal afgelegen ten noordoosten van het dorp, bij een populier, de kleine
t r aj ec t H1 Tomboiskapel (19 de eeuw). Maak een klein ommetje naar de kapel en geniet van de sobere elegantie van de neoklassieke architectuur. Vanaf de brug, boven deze nieuwe constructies, geniet je van een mooi uitzicht op de gemeente Hélécine . Volg de weg die naar links leidt in de richting van Opheylissem . Je wandelt door een drassig weidegebied langs de Kleine Gete . Een dichte bomenrij volgt de loop van de rivier door het landschap. Omdat de Kleine Gete hier stroomt, was dit de juiste plek om molens op te richten. Langsheen de loop van de rivier stonden er vele, maar daar blijft vandaag niets meer van over. Aan het eind van de Rue Georges Dupont staat een kapel (1908) gewijd aan de Heilige Antonius van Padua (1195-1231).
Hij werd geboren in Portugal , de heiligenverering strekte zich van daar uit over heel Europa .
ondergebracht, je vertrekpunt waar je via de Rue du Brasseur opnieuw uitkomt.
Daar tegenover bemerkt je een belangrijke vierkantshoeve, de oude Schoonaertsboederij (Rue Georges Dupont 5). Dit is een van de weinige vierkantshoeven, een typische Brabants Haspen gouwse architectuur, die in deze gemeente bewaard zijn gebleven. De gebouwen werden in de 20 ste echter grotendeels gerenoveerd. De spitse toren op het woongebouw bereikt een opmerkelijke hoogte. De toren is al van ver te zien en wordt vaak verward met een kerktoren.
Een documentaire
over de zes gemeenten van Brabants Haspengouw
Wandel verder naar links, de Rue Haute Pierrée in. Deze straat dankt haar naam aan de vroegere steenwinningen, die vandaag gedempt zijn.
Erfgoed, feesten, musea... Onze prachtige streek is op heel wat manieren te ontdekken... Bekijk de film in de lokalen van het Huis van Toerisme in Brabants Haspengouw.
In het centrum van Hélécine ligt het wijkje Hameau dat niet afhing van de abdij van Heylissem zoals de meeste andere leenheerlijkheden in die tijd. Het werd beschouwd als een bijzonder leengoed, afhankelijk van het kapittel Sainte-Croix in Luik . Aan het eind van het ancien régime werd het bij Op-Heylissem gevoegd en werd in de 19 de eeuw het administratief centrum van de gemeente. De wijk bestond uit het gemeentehuis en drie scholen, in een daarvan is vandaag het museum Pellegrin
gemeente hélécine
| H1 | wandeling door Chapeauvau
6 0 | 61
wa n de l i ng door
CH A PE AU VAU
10,9 - 6,2 km
ru e a r m a n d d e wo l f
ru e d e c h a p e au vau
ru e o l i v i e r b e n n e ru e du m o u l i n
c h e m i n du b o n d i e u d e g e m b l o u x
m usé e Pe l l e gr i n ru e h au t e p i e r r é e
ru e h u b e r t vo l l o n
ru e g e o rg e s du p o n t
ru e l o n g u e
ru e d e n o du w e z s e n t i e r du t u m u l u s
ru e a n d r é m at h y s ru e du t u m u l u s ru e d e t i r l e m o n t
gemeente hélécine
| H1 | wandeling door Chapeauvau
63 | 63
