ROM; wordt de zorg voor mensen met schizofrenie er beter van ?
18 februari, 2010 Ede Ronald van Gool, MANP GGZ inGeest
Agenda
Inleiding Routine Outcome Monitoring (ROM) Pilot ROM psychose GGZinGeest Ervaringen en resultaten Invoering ROM
Routine Outcome Monitoring (ROM)
Resultaten van de pilot ROM psychose GGz inGeest
Waarom Routine Outcome Monitoring ?
Prestatie-indicatoren GGZN en IGZ Multidisciplinaire richtlijnen Evaluatie en effectmeting van individuele zorg Vroegsignalering somatisch problemen Regionale/locale zorgbehoeften en zorgontwikkeling
(diseasemanagement)
ROM; wat zegt de richtlijn Schizofrenie ?
Behandelaren moeten patienten met schizofrenie jaarlijks screenen op hun algeheel functioneren en hun bijkomende gezondheidsproblemen. Tevens wordt aanbevolen om de voortgang van de behandeling systematisch na te gaan en te evalueren.
Duurzame verbeteringen in de zorg voor mensen met schizofrenie
1.
Vergroten van patiëntenparticipatie; CAN, actueel behandel- en begeleidingsplan
2.
Verbeteren van somatische gezondheidstoestand; (vroeg)signalering, behandeling en preventie van somatische gezondheidsproblemen incl. bijwerkingen
3.
Beschikbaar krijgen van effectieve interventies uit de richtlijn schizofrenie; CGT, Psychoeducatie, Lotgenotencontact, screening negatieve symptomen
4.
Routinematig monitoren van uitkomsten; kwaliteit van leven, tevredenheid, symptomen en functioneren
Kenmerken Schizofrenie
Complexe hersen- en ontwikkelingsziekte Prevalentie van 0,8 %, in Nederland ruim 100.000 mensen Suïcide 8 -10 % Oorzaak: genetische- en omgevingsfactoren (geboortecomplicatie, virale infecties, migratie/exclusie, cannabisgebruik en emotionele trauma/stress) Behandeling: farmacotherapie en psychosociale interventies Mogelijk invaliderende gevolgen op (gehele) functioneren, herstel mogelijk (Chronisch) fluctuerend karakter Validiteit schizofrenieconcept ter discussie
Schizofrenie
Positieve symptomen
Sociaal
Lichamelijke gezondheid
Negatieve symptomen
Cognitieve symptomen Arbeid
Intieme relaties Zelfzorg
Affectieve symptomen
Veel voorkomende somatische aandoeningen bij schizofrenie
Obesitas Diabetes mellitus type 2 Metabool syndroom Hart- en vaatziekten Bewegingsstoornissen Seksuele functiestoornissen Marder et al, (2004) Physical health monitoring of patients with Schizophrenia.Am.J.Psychiatry
Burden of disease Stoornis 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Depressie Gehoorsverlies Ferriprive anemie COPD Stoornissen gebruik van alcohol Osteoarthritis Schizofrenie Gevolgen van vallen Bipolaire stoornis Asthma
World Health Report, WHO 2001
% YLD’s 11,9 % 4,6 % 4,5 % 3,3 % 3,1 % 3,0 % 2,8 % 2,8 % 2,5 % 2,1 %
Mortaliteits onderzoek Tiihonen et al. (2009)
Schizofrenie-patiënten sterven 22,5 jaar eerder
Mortaliteits onderzoek Tiihonen et al. (2009)
Schizofrenie-patiënten sterven 22,5 jaar eerder In 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiënten die antipsychotica slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar. Dat blijkt uit een groot Fins bevolkingsonderzoek naar de mortaliteit van niet opgenomen patiënten die antipsychotica slikken. Het onderzoek strekt zich over elf jaar uit en is onlangs gepubliceerd in The Lancet.
Ontwikkeling Mortaliteit
Studie
SMR (all causes, m/v)
Brown(1997) Harris(1998) Saha (2007)
1.51 1.57 2.58
Osby (2000)
4.70/2.70 (CV, m/v)
SMR = Standardized mortality ratio Brown et al. Excess mortality of schizophrenia: a meta analysis. BJP (1997) Harris et al. Excess mortality of mental disorder. BJP (1998) Saha et al. A systematic review of mortality in Schizophrenia. Ach. Gen. Psy. (2007) Osby et al. Time trends in schizophrenia mortality. BJP (2000)
Pilot ROM psychotische stoornissen
November ’08 tot augustus ’09 4 teams langdurende zorg: Amsterdam, Hoofddorp, Amstelveen en Haarlem Ambulant FACT (n=120) Uitvoering; ROM verpleegkundigen en behandelaren (SPV in Haarlem)
Deelnemende instellingen UCP - UMCG Lentis Van Mesdag Kliniek GGZ Friesland GGZ Drenthe ECPS Adhesie Mediant Parnassia
GGZ inGeest
UCP
Uitkomstmaten en instrumenten Phamous Algeheel functioneren/ernstmeting Remissie Functioneren Medicatie en bijwerkingen Tevredenheid van zorg Kwaliteit van leven
HoNOS PANNS-r GAF SRA CSQ MANSA
Somatische gezondheidstoestand; incl. bloed- en lichamelijk onderzoek
Uitkomsten pilot
Ervaringen pilot
Patiënten bereidwillig en positief ook over onafhankelijke onderzoeker, wel overlap ervaren in vragenlijsten Tegenvallend aantal screeningen Gemiddelde duur ROM assessment langer dan verwacht Zelfinvullijsten (MANSA en CSQ) worden soms als lastig ervaren Veel afstemmingsproblemen bij betrokkenheid van meerdere hulpverleners (aanmelding, uitnodiging, labonderzoek, terugrapportage) Behandelaren afwachtend en voorzichtig
Kenmerken patiënten pilot en database
Overige
Ingeest
2122
113
41
43,4
Ziekteduur
13.7 jr
17 jr
M/V
64/ 36
59/ 41
86%
76%
n= Leeftijd
Etniciteit caucasisch
Kenmerken patiënten Ingeest
Haarlem
A’veen
H’dorp
Osdorp
22
11
68
12
Leeftijd
52.5
47.1
40.9
37.7
Ziekteduur
27.8
20.1
13.1
14.7
n=
Overgewicht
Body Mass Index (BMI) Geselecteerde instelling Overige instellingen InGeest
40
Percent
30
20
10
0 gezond
overgewicht
BMI_klasse
Obesitas
Overgewicht en obesitas
MetS GGZinGeest
Criteria Mets
Gebruik medicatie
Voorschrijfgedrag geselecteerde instelling
Voorschrijfgedrag overige instellingen Antipsychoticum Geen antipsychotica Clozapine (leponex) Olanzapine (zyprexa) Risperidon (risperdal) Quetiapine (seroquel) Aripiprazol (abilify) Haloperidol (haldol) Pimozide (orap) Zuclopentixol (cisordinol) Pipamperon (Dipiperon) Perfenazine Penflurdol (Semap) Chloorprotixeen (truxal) Lithium (lithiumcarbonaat; priadel) Sulpiride (dogmatil) Overige
Antipsychoticum Geen antipsychotica Clozapine (leponex) Olanzapine (zyprexa) Risperidon (risperdal) Quetiapine (seroquel) Aripiprazol (abilify) Haloperidol (haldol) Pimozide (orap) Zuclopentixol (cisordinol) Pipamperon (Dipiperon) Perfenazine Penflurdol (Semap) Chloorprotixeen (truxal) Lithium (lithiumcarbonaat; priadel) Sulpiride (dogmatil) Overige
Metabool syndroom benchmark
8
31 pt
6 pt
7
Instelling
6
28 pt
40 pt
5
4
12 pt
44 pt
3
6 pt
2
67 pt
1
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
Percentage patienten met het metabool syndroom
65%
70%
Onderdiagnostiek en onderbehandeling
Risico factor
Aantal patienten (n=35)
Hypertensie (bloeddruk ≥130/85 mmHg) 17 (49%) Hoog cholesterol (totaal ≥ 6.5 mmol/L of
20 (57%)
LDL≥2.5 mmol/L)
Diabetes (nuchter plasma glucose ≥7.0 mmol/L)
3 (9%)
Conclusies en aanbevelingen
Sluit aan bij de heersende praktijkvoering en behandelplancyclus Ontwikkeling van ROM Severe Mental Illness/EPA Kiezen voor beperkte basisset van generieke instrumenten Aanvullend gebruik van stoornisspecifieke instrumenten Dekking van prestatie-indcatoren GGZ en richtlijn schizofrenie Uitvoering ROM (bij voorkeur) door eigen behandelaren
Bruikbaarheid ROM informatie
Evaluatie individuele behandeling/doelen Ontwikkeling zorgaanbod en diseasemanagement Benchmarking (Wetenschappelijk) onderzoek
Project ROM GGZinGeest circuits LZ
Vijf circuits langdurende zorg: Amstelland, Meerlanden, Zuid-Kennemerland, Amsterdam west en Amsterdam zuid Totaal 4000 patienten 500/3500 28 teams klinisch en ambulant > 200 behandelaren Start ROM GGZinGeest: voorjaar 2010
ROM-EPA Uitkomsten en instrumenten
Evaluatie individuele rehabilitatiedoelen Functioneren/ernstmeting * Kwalteit van leven * Zorgbehoeften ** Lichamelijke gezondheidstoestand **
Behandelplan HoNOS en GAF MANSA CANSAS Somatische screening
Aanvullend stoornisspecifiek onderzoek
bijv. PANSS, MATE, CAGE, BDI, CDSS
* prestatie-indicatoren GGZ ; ** richtlijn Schizofrenie
ROM 2e lijn
ROM somatoforme stoornis
ROM 0e en 1e lijn
SCREENING / DIAGNOSTIEK:
ROM stemmingsstoornis
WSQ
ROM angststoornis
MINI
Standaard basisset generieke instrumenten
ROM persoonlijkheidsstoornis
ROM psychose / SMI
ROM Ouderen (gerontopsychiatrie)
SCID-II / IPDE
BSI (p)
SF 36 (p)
BSI (p)
SF 36 (p)
BSI (p)
SF 36 (p)
LKV55 (p)
CQI (io)
DAPPs (p)
CQI (io)
DAPPs (p)
CQI (io)
OQ (p)
SIPP-SF (?)
MINI
HoNOS (b)
GAF (b)
HoNOS 65+ (b)
Mansa (p)
CANSAS (b)
MNSE
GAF (b)
CQI (io)
Facultatief basisset generieke instrumenten
OQ (p)
CGI (o)
OQ (p)
CGI (o)
IDS (p)
GAF (o)
IDS (p)
GAF (o)
WAV (?)
?somscr?
SRA
CGI (o)
SRS (?) vCPRS (o)
Standaard specifieke instrumenten
BSI (p)
vCPRS (o)
depressie
alcohol
somatisatie
fibromyalgie
CVS
depressie
dysthemie
paniek
paniek + ag.fobie
(1e) psychose
verslaving
angst
depressie
PHQ
AUDIT
SOM-SR (o)
FIQ (p)
CIS-20R (p)
BDI-II (p)
BDI-II (p)
POL (p)
POL (p) + AGO (p)
PANSS-R
MATE
HADS-A
GDS (p)
dwang
GAD
ongediff som
PDS
NC-POB
bipolair
agorafobie
socialefobie
YBOCS
GAD7
SOM-SR (o)
CS-FBD (p)
BSQ (p)
BDI-II (p)
AGO (p)
SFS (p) + SIAS (p)
paniek
PTSS
conversie st.
hypochondrie
BDD
dwang
PTSS
PDSS
IES
CIS 20R (p)
IAS (/) + WI (p)
BICI (p)
PADUA (p)
IES (p)
fobie
som.st NAO
pijnstoornis
GAD
FQ
SOM-SR (o)
MPI (?)
PSWQ (p)
Facultatief specifieke instrumenten
conversie st.
depressie
dysthemie
GAD
paniek
hechting
borderline
SOM-SR (o)
DAS13 (p)
DAS13 (p)
WDQ (p)
PDSS (o)
ECR
BPDSI
paniek + ag.fobie
socialefobie
PDSS (o)
LSAS (o)
bipolair DAS13 (p) +MDQNL (p) O= afname door onderzoeker / testmedewerker B= afname door beoordelaar P=zelfinvullijst
gedrag GIP (semi+intram.)
Meet ernst klachten Meet functioneren / kwaliteit van leven
Meet tevredenheid Meet somatische klachten
Meet behandelrelatie Meet zorgbehoefte
MPI (?)
Lijst met onderbroken lijn = niet publiek / afspraken over gebruik nodig
ROM Severe Mental Illness
Aandachtspunten en te overwegen interventies uit de richtlijn:
Behandelplan (richtlijnproof) Evaluatie individuele doelen behandelplan
Kwaliteit van leven (MANSA) Somatische screening incl. bloed- en lichamelijk onderzoek Evaluatie bijwerkingen farmacotherapie Ernstmeting/algeheel functioneren (HoNOS en GAF) Zorgsatisfactie (CQ) Inventariseren van zorgbehoeften (CANSAS) Aanvullend stoornisspecifiek onderzoek Herstel (Mental Health Confidence Scale)
Evaluatie behandelplan
IPS/dagbesteding Familiebegeleiding/ gezinsinterventie
Uitvoering van behandel- en begeleidingsplan
Signaleringsplan/crisiskaart Cognitieve gedragstherapie Lotgenotencontact
Vaststellen begeleidingsplan
Psycho-educatie Risicotaxatie suïcidaliteit Farmacotherapie o.a. Clozapine
Definitief behandelplan en overeenkomst
Gezondheidsbevord. interventies Indiceren zorgint.: FACT, BOR, opname, PTV, ADB, deeltijd
Bespreken en vaststellen doelen
(Terug)verwijzing naar huisarts, tandarts of specialist Elektroconvulsie therapie Relevante aanbevelingen uit richtlijn depressie en angst
Concept Behandelplan
Bevindingen Jaarlijkse Evaluatie Psychosecircuit Assen (2005, n=416) Symptomatologie en sociaal functioneren, bijwerkingen en tevredenheid Positieve symptomen Negatieve symptomen Depressieve symptomen Cognitieve symptomen
Matig 31 46 38 58
Wonen
Nauwelijks Contacten
Familie herkomst Familie procreatie Zelfstandig alleen Verblijf APZ RIBW Zwervend Spec interventies Bereik Dubbele Diagnose
13 15 42 13 16 1
GAF SY =< 50 GAF SF =< 50 Quality of life =< 5 Quality of care =< 5
Familie Vrienden Beiden
20 30 8
Problemen met… Zelfverzorging Huishouding
20 35
Betaald werk Studie/ opleiding Beschermd werk Arbeidsrehabilitatie Vrijwilligerswerk Totaal Geheel geen Overig alleen (hobby’s etc)
Antidepressiva Anxiolytica Slaapmiddel Beide Anticholinergica Stemmingsstabilisatoren Overig somatisch
11 6 8 9 14 48 30 22
Ontevredenheid met…
Comedicatie 78 28 62 38 19 39 15
26 21 28 10
Dagbesteding
29 11
Bijwerkingen med. Totaal Metabool syndroom Overgewicht Moeheid, lusteloosheid EPS Hypertensie Diabetes
Ernstig 9 9 4 13
38 17 16 5 8 17 26
Geestelijke gezondheid Lichamelijke gezondheid Wonen Werk en opleiding Contact behandelaar Contacten vrienden/kennissen
18 16 9 24 5 12
Implementatie Ersösz
Visie
Vaardig heden
Prikkels
Middelen
Plan van aanpak
Succesvolle verandering
Vaardig heden
Prikkels
Middelen
Plan van aanpak
Verwarring
Prikkels
Middelen
Plan van aanpak
Onzekerheid
Middelen
Plan van aanpak
Weerstand
Plan van aanpak
Frustratie
Visie
Visie
Vaardig heden
Visie
Vaardig heden
Prikkels
Visie
Vaardig heden
Prikkels
Middelen
Valse start
Samenvatting
ROM geeft aanknopingspunten voor behandelovereenkomst ROM gegevens vormen onderlegger voor behandelplan ROM geeft aanwijzingen voor zorgontwikkeling en diseasemanagement
ROM biedt informatie voor SDM De kwaliteit van de behandeling voor patiënten met schizofrenie kan beter worden door ROM
Dank voor de aandacht !
[email protected]
