Robert de Vries Oud DGA van keukenbladenfabriek Sinds 2006 Register Adviseur Bedrijfsopvolging Specialisatie: Het Familiebedrijf
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
2
Wanneer besluit tot overdracht? als men het zat is als de DGA niet meer scherp is als men “ten dans wordt gevraagd” door een koper bij noodsituaties zoals ziekte, overlijden van ondernemer liefst lang van tevoren gepland (verkoop klaar maken)
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
3
Mijn advies aan de Ondernemer overleg met uw levenspartner bespreek het met uw eventuele kinderen neem geen impulsief besluit overleg met uw accountant (of MKB Adviseur?) win advies in bespreek het effect op uw financiële planning
doe het niet zelf, schakel een onafhankelijke specialist in!
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
4
Uw rol als risico adviseur in het proces?
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
5
Het Familiebedrijf Bijna 70% van alle bedrijven is een familiebedrijf Ruim 270.000 familiebedrijven in Nederland Ruim 200.000 DGA’s (1 op de 5 ondernemers)
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
6
Aan Verzekeringen geen gebrek
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
7
Belangrijkste risico is niet afgedekt!
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
8
Continuïteit
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
9
Noodopvolging bij OASE Waar staat OASE voor?
Overlijden Arbeidsongeschiktheid Stoppen Echtscheiding 70% van alle familiebedrijven (dus: 189.000!) heeft vrijwel niets geregeld als het gaat om Noodopvolging in een OASE situatie.
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
10
Noodopvolging bij OASE (vervolg) De afgelopen 10 jaar hebben 1 op de 3 bedrijven een noodsituatie meegemaakt! Extrapolatie van deze gegevens betekent dat 63.000 bedrijven iets gaat overkomen op OASE gebied in de komende 10 jaar. 25.000 bedrijven zullen moeten vrezen voor continuïteit van het bedrijf en/of de harmonie in de familie.
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
11
Mogelijke vraagstukken bij overlijden Wie wordt de opvolger? Weet die persoon dat wel? Is hij/zij daar klaar voor? Wat vinden andere familieleden daarvan (zijn ze op de hoogte)? Wat moet hij/zij gaan verdienen? Tegen welke waarde wordt het bedrijf overgedragen (gevolgen overige erfgenamen)? Hoe te financieren? Is het fiscaal goed geregeld? Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
12
Mogelijke vraagstukken bij overlijden Geen geschikte opvolger, wordt bedrijf dan verkocht of wordt er een directeur aangesteld? Toch aan derden verkopen, wie gaat dit regelen? etc. etc. etc
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
13
Mogelijke vraagstukken bij Arbeidsongeschiktheid Dezelfde als bij overlijden Wordt er een interim Directeur aangesteld? Komt deze uit de familie? Wie bewaakt de strategie en is die bekend? Op welk moment moet het bedrijf worden verkocht?
etc. etc. etc
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
14
Mogelijke vraagstukken bij Scheiding Wat te doen met aandelen? Wat zijn de gevolgen van een scheiding voor het (werk)kapitaal van de onderneming? Welke afspraken zijn er over de invulling van de functie door de vertrekkende partner gemaakt?
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
15
Mogelijke vraagstukken reguliere opvolging Wie, wel/niet geschikt, acceptatie etc. Is het bedrijf er klaar voor? Tegen welke waarde wordt het bedrijf overgedragen? Hoe te financieren? Is het fiscaal goed geregeld? Wat is de financiële toekomst van de overdrager?
Wat wordt de rol van de overdrager (geen zwart gat)? etc. etc. etc. etc. Verkoop klaar maken vergt 4 – 5 jaar voorbereiding Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
16
Onderzoek naar het hoe en waarom
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015. Bron: BDO
17
Redenen om in actie te komen Verantwoordelijkheid richting personeel (Financiële) zekerheid nabestaanden Waarborgen Familiekapitaal Geeft een gerust gevoel dat het geregeld is
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015. Bron: BDO
18
Waarom nog niets geregeld? (80% van de redenen)
Geen behoefte aan bij zichzelf Nooit eerder met noodsituaties geconfronteerd Voldoende veronderstelde financiële zekerheid Gebrek aan tijd Vind mezelf nog te jong Bang voor verstoorde familiebanden!
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015. Bron: BDO
19
Wanneer gaat men wel anticiperen? (> 75% van de redenen)
Als ik er behoefte aan krijg Als ik met een noodsituatie geconfronteerd word Als ik er advies over heb gekregen Als er behoefte aan financiële zekerheid voor nabestaanden is
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015. Bron: BDO
20
Hoe te anticiperen op eventuele noodsituaties
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
21
Hoe te anticiperen op eventuele noodsituaties Draaiboek Noodopvolging Familieraad en/of Familiestatuut Bestuursreglement (o.a. Raad van Advies/Commissarissen) Directiereglement Statuten van de vennootschap Aandeelhoudersovereenkomst Testament Huwelijkse voorwaarden/echtscheidingsconvenant
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
22
Uw Rol als MKB Adviseur?
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
23
Fases bedrijfsopvolging 1. Bewustwording en oriëntatie 2. Voorbereiding en communicatie
3. De planning/het stappenplan
4. De uitvoering van het plan 5. De feitelijke overdracht en het contract 6. De nazorg na het afscheid
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
24
Uw Rol als MKB Adviseur? U komt 1 keer per jaar bij de klant.
Bespreek het belangrijkste risico voor de ondernemer en het bedrijf Zorg dat u vertrouwenspersoon van de familie wordt. Fase 1 t/m 3 van het proces is uw aandachtsgebied. 1. Bewustwording en oriëntatie 2. Voorbereiding en communicatie 3. De planning/het stappenplan
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
25
Uw Rol als MKB Adviseur? U bent neutraal, eerlijk en objectief tegenover alle betrokkenen. Neem leiderschap o.a. om OASE situatie geregeld te krijgen.
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
26
What’s in for you? Advies uren Opvolgingsplan, Familiestatuut, Directiereglement, Aandeelhoudersovereenkomst etc. kunt u ook zelf maken. Jaarlijks monitoring van stukken Reguliere bedrijfsopvolging vergt jarenlange planning: financieel en fiscaal Behoud van portefeuilles
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
27
Vragen?
Rol MKB Adviseur bij bedrijfsopvolging
22 september 2015
28
