DGA 2012 v1. DGA Memo 2012 Fiscale aspecten van de directeur grootaandeelhouder (DGA) en zijn B.V

DGA Memo 2012 Fiscale aspecten van de directeur grootaandeelhouder (DGA) en zijn B.V.

DGA 2012 v1

maart 2012

Horlings Belastingadviseurs

Onze vestigingen:

Amsterdam Jozef Israëlskade 46 NL-1072 SB AMSTERDAM T +31 (0)20 570 02 00 F +31 (0)20 676 44 78

Heemstede Bronsteeweg 10 NL-2101 AC HEEMSTEDE T +31 (0)23 516 06 20 F +31 (0)23 531 14 58

[email protected] www.horlings.nl

De lezer van dit document kan op geen enkele wijze vertrouwen ontlenen aan de inhoud, strekking of bedoeling van dit document. Hoewel dit document met de uiterste zorgvuldigheid, nauwkeurigheid en nauwgezetheid is samengesteld, kan en wil Horlings op geen enkele wijze aansprakelijkheid aanvaarden voor de eventuele onjuistheid en volledigheid van de inhoud van dit document. Indien lezer desondanks op grond van de inhoud, strekking of bedoeling van dit document handelt, handelt de lezer voor eigen rekening en risico en kan Horlings op geen enkele wijze aansprakelijkheid houden voor de fiscale en /of andere gevolgen van diens handelen.

HORLINGS IS A MEMBER OF NEXIA INTERNATIONAL, A WORLDWIDE NETWORK OF INDEPENDENT ACCOUNTING AND CONSULTING FIRMS.

DGA 2012 v1

Inleiding 1.

DGA en Start B.V.

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

De besloten vennootschap (B.V.) De belangrijkste veranderingen in het nieuwe B.V.-recht B.V. ja/nee?: de voor- en nadelen van de B.V. Omzetting in een B.V. Conclusie

2.

DGA en enkele relevante fiscale begrippen

2.1 2.2 2.3

Aanmerkelijk belang Deelnemingsvrijstelling Fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting

3.

DGA en (zakelijke) beloning

3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.3 3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.4.5 3.4.6 3.4.7 3.5 3.6

Gebruikelijk loonregeling Hoogte van het gebruikelijk loon (minimaal € 42.000) Bewijslast “Holdingsituaties’ Belangrijke aandachtspunten Gebruikelijkloonregeling geldt ook bij verliesgevende B.V. Dividend of salaris/pensioen? DGA en werknemersverzekeringen (ZVW, WAZ en BTW) Werknemersverzekeringen (WIA, WW, ZFW en ZVW) Arbeidsongeschiktheidsverzekering Verklaring arbeidsrelatie (VAR DGA) BTW Loon in natura Vrije vergoedingen en verstrekkingen Vrije vergoedingen De algemene onkostenvergoeding Vrije verstrekkingen Feestdagenregeling Niet vergoedbare kosten Eindheffing bovenmatige vergoedingen en verstrekkingen Afsluitend De aandelenoptieregeling Bedrijfsspaarregelingen (premiespaarregeling, spaarloonregeling, winstdelingsregeling en levensloopregeling) Lenen van en aan de B.V. Aftrek bij de B.V. Werkkostenregeling 2011

3.7 3.8 3.9.

DGA Memorandum 2012 V01

7

8 9 9-11 12 12

13-14 14-16 16-17

18 18 19 19 19 19 20 20 20-21 21 21-22 23 22 22-23 23-28 28-29 29 29 29 30 30 30 30-31 31-32 32 33

3

4.

DGA en Auto

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8

Personenauto van de zaak Auto van de zaak of privé? Stallingskosten, parkeren, wassen, tol Oldtimer (> 15 jaar oud) Bijtelling beperken Verhoging salaris met autokostenforfait Grijze kentekens Milieuvriendelijke auto’s 2010

5.

DGA en bedrijfsruimte

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7

(TBS) Terbeschikkingstellingsregeling en eigen woning Ter beschikking stellen pand aan B.V. Ter beschikking stellen werkruimte thuis aan B.V. TBS-pand overdragen aan B.V.? Kantoorpand van B.V. Hypotheek bij de eigen B.V. Administreren TBS-pand

6.

DGA en Innovatie

6.1. 6.2.

Afdrachtvermindering loonbelasting S&O Innovatiebox

7.

DGA en Kind

7.1 7.2 7.3

Kosten van kinderopvang Schenking aan kind TBS-pand en kind

8.

DGA en verkoop onderneming

8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 8.8.1 8.8.2 8.9

Inleiding De waardering van de B.V. De positie van de fiscaliteit in het overnameproces Verkoop of samenwerking? De doelgroep van de overdrager: de opvolger Verkoop middels activa / passiva transactie of aandelentransactie? Activa / passiva transactie Aandelentransactie Eén B.V. Holdingstructuur Conclusie


34-35 35 35 36 36 36 36-37 37

37-38 38 39 39 39 40 40

40 41

41 42-43 43

43 43-44 44 44 44-47 47 48 48-49 49 49-50 50-51

4

9.

DGA en Beleggen

9.1 9.2 9.2.1 9.2.2 9.2.3 9.2.4 9.2.5 9.2.6 9.3

Inleiding Beleggingsvarianten Uitkeren dividend en beleggen in privé Beleggen in de B.V. Lenen van de B.V. en beleggen in privé B.V. belegt in 5% belangen, stapelconstructie Curaçao route Vrijgestelde beleggingsinstelling (VBI) Conclusie

10.

DGA en terugkeer uit de B.V.

10.1.1 10.2 10.2.1 10.2.2

Inleiding Methoden terugkeer uit de B.V. “Ruisende” terugkeer uit de B.V. “Geruisloze” terugkeer uit de B.V.

11.

DGA en Pensioen

11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8 11.9 11.10 11.11 11.12

Inleiding Fiscale aspecten Toe te zeggen pensioen Pensioensystemen Pensioengevend salaris / diensttijdnorm Eigen Pensioen-B.V. Eigen beheer of verzekeren? Inkoop van dienstjaren en waardeoverdracht Lijfrenten en kapitaalverzekeringen / banksparen 2008-2010 Erfbelasting Box III Tot slot

12.

DGA en emigratie

12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7 12.8 12.9 12.10 12.11 12.12 12.13

Inleiding Woonplaats Inkomsten uit arbeid Aanmerkelijk belang Pensioen Lijfrente Dividend Woning Erfbelasting Algemene Ouderdomswet (AOW) Emigratie B.V. Fiscaal interessante emigratiebestemmingen Conclusie


51 51 51 51-52 52 52 52-53 53 53

54 54 54 54

55 56 56-57 57-59 59-60 60 61 62 63-65 65 65 65

66 66 66--67 67--68 68 68 68 69 69 69 70 70 71

5

13.

DGA en Echtscheiding en Overlijden

13.1 13.2 13.3

Echtscheiding Overlijden Doorschuiffaciliteit krachtens erfrecht, schenking en huwelijksvermogensrecht m.b.t. 25% inkomstenbelasting Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten m.b.t. schenken erfbelasting

13.4


71-72 72-73 73-74 74-75

6

Inleiding Als directeur-grootaandeelhouder (hierna: DGA) bent u in de loop van de tijd in diverse hoedanigheden aan de B.V. verbonden, als:

oprichter; aandeelhouder; werknemer; bestuurder; debiteur en/of crediteur; huurder en/of verhuurder; pensioengerechtigde; verkoper; emigrant; erflater.

In dit memo hebben wij de fiscale aspecten van uw positie binnen de B.V. voor u op een rij gezet. Wij wensen u veel leesplezier en zijn uiteraard altijd bereid tot het geven van een nadere toelichting.

Amsterdam, maart 2012 Horlings Accountants & Belastingadviseurs B.V.

mr. A.P. (Alex) Berkhout Senior Tax Manager


7

1.

DGA en Start B.V.

1.1

De besloten vennootschap (B.V.)

De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, afgekort B.V., is geregeld in boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Het is een rechtspersoonlijkheid bezittende vennootschap met een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal, waarin ieder der aandeelhouders voor een of meer aandelen deelneemt. De oprichting van de B.V. geschiedde tot 1 juli 2011 door de notaris nadat het ministerie van Justitie de zogenaamde verklaring van geen bezwaar had verleend. Het preventieve antecedentenonderzoek van Justitie is inmiddels vervangen door een permanente controle van rechtspersonen en hun bestuurders. De notariële oprichtingsakte bevat ook de statuten van de B.V. Dat de B.V. een rechtspersoon is, houdt in dat zij een zelfstandige drager van rechten en verplichtingen is. Zo is de B.V. bijvoorbeeld als belastingplichtige zelfstandig onderworpen aan de vennootschapsbelasting. Het besloten karakter van de B.V. betekent dat de aandelen slechts in beperkte kring, afhankelijk van de statutaire regeling daaromtrent, overdraagbaar zijn. Voor iedere andere overdracht dan die welke ingevolge de statuten of de wet vrijelijk kan geschieden, dienen de statuten van de B.V. een zogenaamde blokkeringsregeling, goedkeurings- of aanbiedingsprocedure te bevatten. De beperkte aansprakelijkheid houdt in dat de aandeelhouders in beginsel niet persoonlijk aansprakelijk zijn voor hetgeen in naam van de B.V. wordt verricht en in beginsel niet gebonden zijn in de verliezen van de B.V. bij te dragen boven het bedrag dat op hun aandelen behoort te worden gestort (in beginsel € 18.000). De B.V. heeft de volgende organen: de algemene vergadering van aandeelhouders (ava) en het bestuur. Wie aandeelhouder is, wordt in het aandeelhoudersregister bijgehouden. Aan de ava komt, binnen de door de wet en de statuten gestelde grenzen, alle bevoegdheid toe, die niet aan het bestuur of een ander is toegekend. Het bestuur is belast met het besturen van de B.V. en vertegenwoordigt de B.V. in en buiten rechte. Vanaf 6 december 2010 leidt inschrijving bij het handelsregister van de Kamer van Koophandel met uitgifte van een Rechtspersonen Samenwerkingsverbanden Informatienummer (RSIN), automatisch tot aanmelding bij de belastingdienst met hetzelfde nummer. Het Nederlandse B.V.-recht wordt binnen afzienbare tijd gewijzigd. De wijzigingen hebben op de volgende gebieden betrekking:

orgaanstructuur en bevoegdheden, aandelen en certificaten; beslotenheid en geschillenregeling; kapitaalbescherming: (minimum kapitaal € 0,01 alsmede afschaffing verplichte blokkeringregeling, bankverklaring en accountantsverklaring bij inbreng in natura); crediteurenbescherming middels het voorkomen van uitkeringen uit de winst of reserves die ertoe leiden dat de B.V. niet meer aan haar opeisbare verplichtingen kan voldoen [hoofdelijke aansprakelijkheid bestuurder / restitutieverplichting aandeelhouder].

Zowel het wetsvoorstel tot vereenvoudiging en flexibilisering B.V.-recht als het wetsvoorstel Invoeringswet vereenvoudiging en flexibilisering B.V.-recht zijn door de Tweede Kamer aangenomen. De Eerste Kamer moet beide wetsvoorstellen nog goedkeuren. Het nieuwe B.V.-recht zal naar verwachting niet eerder dan op 1 juli 2012 in werking treden. De wetsvoorstellen hebben ingrijpende gevolgen voor iedereen die als bestuurder of aandeelhouder die betrokken is bij een B.V. omdat het nieuwe B.V.-recht op alle bestaande besloten vennootschappen van toepassing is. DGA Memorandum 2012 V01

8

1.2

De belangrijkste veranderingen in het nieuwe B.V.-recht:

1.3

De minimumkapitaaleis van € 18.000 wijzigt. Deze eis verdwijnt. De verplichte accountantsverklaring bij storting op aandelen in natura vervalt. De vermelding van het maximum aantal aandelen dat op grond van de statuten kan worden uitgegeven (het maatschappelijk kapitaal) is niet meer verplicht. De blokkeringsregeling is niet meer verplicht (als een aandeelhouder zijn aandelen wil verkopen, is hij verplicht om deze aandelen eerst te koop aan te bieden aan zijn eventuele mede-aandeelhouders). Een andere vereenvoudiging is dat de regels voor het doen van dividenduitkeringen en uitkeringen uit een reserve worden gewijzigd. Het uitgangspunt is dat uitkeringen zijn toegestaan, mits de B.V. kan blijven voldoen aan haar betalingsverplichtingen. Het bestuur van de vennootschap dient goedkeuring te verlenen aan het besluit van de aandeelhouders om over te gaan tot een uitkering. Als de B.V. na de dividenduitkering niet meer (volledig) kan voldoen aan haar betalingsverplichtingen zijn de bestuurders hoofdelijk aansprakelijk. Een andere wijziging is dat aandelen met verschillende soorten stemrechten mogelijk zijn (ook aandelen zonder stemrecht). Tot slot is het ook nieuw dat aandelen zonder winstrecht mogelijk zijn. Deze aandelen moeten dan wel recht geven op de winst. B.V. ja/nee?: de voor- en nadelen van de B.V.

Hieronder zullen de belangrijkste voor- en nadelen kort besproken worden. Als voordelen kunnen genoemd worden: a.

risicobeperking aansprakelijkheid Voor wat betreft de aansprakelijkheid is de B.V. vaak te prefereren boven de eenmanszaak. In tegenstelling tot het privévermogen van de eigenaar van een eenmanszaak, is het privévermogen van de DGA afgescheiden van het vermogen van de B.V. De DGA is in beginsel niet persoonlijk aansprakelijk voor de bedrijfsschulden boven het bedrag dat hij op zijn aandelen heeft gestort. Dit is echter anders als de DGA geld heeft geleend aan de B.V. dan wel: borg staat voor de schulden van de B.V.; of hij zich schuldig heeft gemaakt aan onbehoorlijk bestuur dan wel; een onrechtmatige daad; of een strafbaar feit begaat. Als onbehoorlijk in dit kader kan onder andere worden aangemerkt: het niet op orde hebben van de boekhouding, de jaarrekening niet of niet tijdig publiceren, het niet tijdig melden (binnen 14 dagen na verval betalingstermijn) van betalingsonmacht richting de belastingdienst. Het melden kan alleen nog schriftelijk of digitaal via de website van de Belastingdienst. De betalingen door de DGA in verband met aansprakelijkheid kunnen fiscaal als volgt worden gekwalificeerd: aftrekbaar negatief loon (betaling door DGA als bestuurder); aftrekbaar negatief resultaat uit overige werkzaamheid (betaling door DGA als financier/tbs’er); kostprijs van de aandelen verhogende informele kapitaalstorting.


9

b.

het fiscale voordeel Dit voordeel betreft vooral een liquiditeitsvoordeel. Bij de eenmanszaak wordt de gehele jaarlijkse winst na aftrek van de toepasselijke ondernemersaftrek: zelfstandigenaftrek (2012: vast bedrag van € 7.280) alsmede aftrek S&O, meewerkaftrek, startersaftrek AO en stakingsaftrek, naar het progressieve tarief met inkomstenbelasting (IB) belast. Voor de 65-plusser bedraagt de zelfstandigenaftrek 50% van de tabelbedragen. Vanaf 2010 is de zelfstandigenaftrek – behoudens voor starters - nog slechts verrekenbaar met winst uit onderneming tot nihil. Voor niet verrekende zelfstandigenaftrek geldt een carry forward termijn van 9 jaar. Het IB-tarief loopt op van 33,1% tot 52% (2012). Verder geldt sinds 2007 de zgn. MKB- winstvrijstelling voor een eenmanszaak. Sinds 2010 is het 1225-urencriterium vervallen m.b.t. de MKB-winstvrijstelling: dit is gunstig voor hybride ondernemers die naast hun baan ondernemen. De MKB-winstvrijstelling bedraagt 12% (2012) van de winst na toepassing van de ondernemersaftrek. Het effectieve toptarief IB neemt hierdoor in beginsel af naar 45,76% (52% x (100% -/- 12%)). Inzake de verliesverrekening is de carry back termijn voor de B.V. sinds 2007 beperkt tot 1 jaar (optioneel 2009/2010/2011: 3 jaar) en voor de eenmanszaak 3 jaar gebleven (carry forward: 9 jaar). Echter indien een B.V. kiest voor 3 jaar carry back 2009/2010/2011 dan is de carry forward termijn nog slechts 6 jaar. Normaliter is voor carry back een beschikking verliesverrekening vereist. Echter middels de aangifte vennootschapsbelasting kan reeds een voorlopige verliesverrekening plaatsvinden van 80%. De carry back van het verlies 2008 kan op basis van voorlopige cijfers. Bij de B.V. wordt de jaarlijkse winst tot € 200.000 met 20% en hierboven met 25% (2012) vennootschapsbelasting (Vpb) belast. De inkomstenbelasting op door de B.V. uitgekeerde winst (ab-heffing) bedraagt 25%. Hierdoor komt de gecombineerde belastingheffing op door de B.V. uitgekeerde hoge winsten uit op een percentage tussen de 40 (20% VPB + 25% IB over 80%) en 43,75 (25% VPB + 25% IB over 75%). Hetgeen een tariefvoordeel betekent van tussen 2,01% en 5,76% ten opzichte van het effectieve toptarief IB (45,76%). Indien de winst niet direct wordt uitgekeerd door de B.V. is er tevens een liquiditeitsvoordeel in de B.V. van maximaal 20,76% (het verschil tussen 45,76% inkomstenbelasting en 25% vennootschapsbelasting). Voor ondernemingen die de cash flow nodig hebben voor de (groei van de) onderneming of aflossing van een financiering is de B.V. dus interessant.

c.

pensioen (in eigen beheer) PEB De eigenaar van een eenmanszaak die recht heeft op zelfstandigenaftrek, kan via de fiscale oudedagsreserve (FOR) een oudedagsvoorziening vormen. De jaarlijkse dotatie beloopt 12% van de winst, met in 2012 een maximum van € 9.542. Een DGA kan pensioenrechten ten laste van de winst van de B.V. opbouwen; de omvang van deze rechten is afhankelijk van zijn dienstjaren bij de B.V. en de hoogte van zijn salaris. Bij hogere salarissen geeft een pensioentoezegging door de B.V. vaak een betere oudedagsverzorging dan de FOR. Bovendien wordt de omvang van de pensioendotatie niet, zoals de omvang van de FOR-dotatie, getoetst aan de omvang van het fiscale ondernemingsvermogen. In het rapport van de commissie van Weeghel uit 2010 inzake een visie op het huidige belastingstelsel wordt voorgesteld het PEB en de FOR af te schaffen. Vooralsnog is onbekend wat de politiek met het voorstel gaat doen.

d.

continuïteit Bij een B.V. kan bedrijfsopvolging en samenwerking alsmede participatie door werknemers of derden vaak eenvoudiger en fiscaal voordeliger verlopen dan bij de eenmanszaak. De onderneming dient dan wel in een holdingstructuur te zijn ondergebracht.


10

Holdingstructuur: aandeelhouder

onderneming

aandelen

Holding B.V.

Werk B.V.

Verder kan de boekwinst op een verkocht bedrijfsmiddel in een herinvesteringreserve (HIR) worden ondergebracht indien en zolang (max. 3 jaar) het voornemen tot herinvestering van de opbrengst bestaat. Bij het staken van een eenmanszaak moet echter over de vrijval van de HIR in beginsel worden afgerekend, tenzij sprake is van staken door overheidsingrijpen of herinvestering in een nieuwe onderneming binnen 1 jaar. De HIR kan echter in beginsel over het stakingsmoment van de activiteiten in de B.V. worden meegenomen, behoudens in combinatie met een aandeelhouderswisseling van meer dan 30% (tegengaan handel in HIR B.V.’s). Er zijn ook nadelen te noemen: a.

de B.V. heeft structureel hogere administratie- en advieskosten; (dit nadeel is minder geworden door de wet inzake vereenvoudiging opstelling jaarrekening van kleine rechtspersonen, waardoor de jaarrekening sinds 2007 op fiscale grondslagen mag worden gebaseerd en zodoende de jaarrekening en de aangifte vennootschapsbelasting in 1 (XBRL) document kunnen worden vastgelegd);

b.

de B.V. heeft extra juridische verplichtingen (bijv. publicatie handelsregister, gebruikelijkloonregeling: minimum jaarsalaris in de B.V. van in beginsel € 42.000).

Verder kan niet onvermeld blijven dat volgens de Zorgverzekeringswet (ZVW) naast de nominale premie ad € 1.402 (2012) per verzekerde per jaar een inkomensafhankelijke premie verschuldigd is. Voor de DGA bedraagt deze laatste premie in 2012: 5,0% x € 50.064 (maximaal € 2.503), voor een eenmanszaak bedraagt deze premie in 2012 eveneens 5,0%. Verder is de B.V. als werkgever sinds 2008 niet meer verplicht deze premie te vergoeden, doet de B.V. dit toch dan vormt de vergoeding belastbaar loon voor de DGA. Onder voorwaarden (enig werknemer / niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen) hoeft een DGA sinds 2010 nog maar 1x per jaar aangifte loonheffing te doen. Ook hoeft voor loon tot € 5.000 dat niet wordt uitbetaald, geen loonadministratie meer gevoerd te worden (gebruikelijkloonregeling n.v.t.). Het antwoord op de vraag B.V., ja of nee? hangt af van veel factoren. In elk concreet geval moet worden bezien of de voordelen opwegen tegen de nadelen. Standaardoplossingen zijn niet voorhanden.


11

1.4

Omzetting in een B.V.

De omzetting van een eenmanszaak in een B.V. kan, fiscaal gezien, op twee manieren gerealiseerd worden: (1) ruisend of (2) geruisloos. De ruisende omzetting Van een ruisende omzetting is sprake als het bedrijf aan de B.V. wordt overgedragen tegen de werkelijke waarde. Door de overdracht aan de B.V. staakt de eenmanszaak haar onderneming. Fiscaal moet dan afgerekend worden over de daarbij vrijvallende stille- en fiscale reserves, goodwill en eventueel vrijval fiscale oudedagsreserve alsmede desinvesteringen. Voor zover deze stakingswinst meer bedraagt dan het bedrag van de maximaal 1 toepasbare stakingsaftrek ad € 3.630 en de stakingslijfrente, is zij belast met het normale progressieve tarief inkomstenbelasting (inclusief de MKB-winstvrijstelling maximaal 45,76%). De B.V. plaatst de overgenomen activa en passiva van de eenmanszaak op haar openingsbalans voor de werkelijke waarden. Wanneer de ondernemer de intentieverklaring waarin hij besluit zijn onderneming ruisend om te zetten in een B.V., registreert bij de Belastingdienst, kan de omzetting plaatsvinden met een terugwerkende kracht van maximaal 3 maanden. Registratie vóór 1 april betekent dat de onderneming fiscaal met ingang van 1 januari van dat jaar voor rekening en risico van de B.V. kan worden gedreven. De geruisloze omzetting Van een geruisloze omzetting is sprake als in beginsel de gehele onderneming aan de B.V. wordt overgedragen tegen fiscale boekwaarden. In dat geval wordt voor fiscale doeleinden aangenomen dat de onderneming niet is gestaakt. Fiscaal hoeft dan niet afgerekend te worden over de stille- en fiscale reserves, goodwill en is geen sprake van desinvesteringen. Vrijval van de fiscale oudedagsreserve zal ook bij deze omzettingsmethode plaatsvinden. Heffing van inkomstenbelasting over de vrijval FOR kan meestal voorkomen worden door toepassing van de stakingsaftrek en de stakingslijfrente. Voor geruisloze inbreng gelden een groot aantal (standaard)voorwaarden. Commercieel vindt de overdracht wel tegen werkelijke waarde plaats. Behoudens een aantal crediteringen wordt in beginsel de waarde van de gehele onderneming omgezet in aandelenkapitaal (en agio). Fiscaal wordt deze zgn. commerciële herwaardering (hoog aandelenkapitaal) vanaf 2001 niet meer erkend. Dit betekent dat sinds 2001 op de geruisloos overgedragen meerwaarden van de eenmanszaak een IB-claim gaat rusten van 25%. Wanneer de ondernemer de geruisloze intentieverklaring vóór 1 oktober van een bepaald jaar registreert bij de Belastingdienst, kan de omzetting fiscaal met terugwerkende kracht per 1 januari van dat jaar plaatsvinden. Welke methode? Het antwoord op de vraag welke omzettingsmethode voordeliger zal zijn, verschilt van geval tot geval. In het algemeen is het hierbij zo dat als er sprake is van (zeer) hoge stakingswinst de geruisloze methode de voorkeur geniet. In dat geval kan uitsluitend via deze methode heffing van inkomstenbelasting over de stakingswinst geheel uitgesteld worden. 1.5

Conclusie

Met ingang van 2001 zal de keuze: B.V. ja of nee? nog nauwkeuriger gemaakt moeten worden. De fiscale verschillen tussen de rechtsvormen zijn immers kleiner geworden.

1

Overgangsregeling voor ondernemers die per 1 januari 2001 reeds ondernemer waren (verhoogde stakingsaftrek).


12

2.

DGA en enkele relevante fiscale begrippen

In dit hoofdstuk wordt een aantal fiscale begrippen welke bij de B.V. veelvuldig aan bod komen nader toegelicht. 2.1

Aanmerkelijk belang

De particulier die beleggingen heeft in aandelen wordt normaliter voor de winst of het verlies dat hij op deze aandelen maakt niet progressief belast. Deze beleggingen worden jaarlijks belast in box 3. Hierbij worden de effecten geacht een fictief rendement te maken van 4% welke wordt belast met 30% inkomstenbelasting. Per saldo resulteert dit in 1,2% heffing over de netto vermogenswaarde van de effecten. Echter indien personen of groepen van personen een bepaalde macht in een B.V. kunnen uitoefenen, kan de winst of het verlies bij verkoop van de aandelen wel in de belastingheffing worden betrokken. Dit is de zgn. aanmerkelijkbelangregeling (ab-regeling). De achtergrond hiervan is dat deze aandeelhouders middels hun belang op een lijn kunnen worden gesteld met een ondernemer die voor de winst progressief in box 1 wordt belast Zonder ab-regeling zou bij verkoop van de aandelen, de meerwaarde van de B.V. alleen forfaitair in box 3 worden belast. Dit heeft de wetgever willen voorkomen. De winst die op ab-aandelen bij verkoop wordt gemaakt is daarom in box 2 belast met 25% inkomstenbelasting. Daarentegen is een eventueel boekverlies in box 2 aftrekbaar tegen hetzelfde percentage (carry back termijn 1 jaar / carry forward termijn 9 jaar). Hierbij dient bedacht te worden dat de winst van de B.V. reeds is belast met 20% - 25% vennootschapsbelasting. De dubbele heffing vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting zal zodoende uitkomen op 40% (20% + 25% x 80%) tot 43,75% (25% + 25% x 75%). Een aanmerkelijk belang wordt aanwezig geacht indien: de belastingplichtige, al dan niet tezamen met zijn partner, voor tenminste 5% van het geplaatste en nominaal gestorte aandelenkapitaal (beoordeeld per soort) direct of indirect aandeelhouder is van de B.V.; het belang van belastingplichtige minder dan 5% bedraagt, maar zijn partner of een van de bloed- en aanverwanten in rechte lijn van de belastingplichtige of zijn partner wel een ab heeft (meetrekregeling). De familiegroep van de meetrekregeling kan schematisch als volgt worden weergegeven:

Overgrootouders Grootouders Ouders

Belastingplichtige

Overgrootouders Grootouders Ouders

Partner van de belastingplichtige

Kinderen en partners Kleinkinderen en partners Achterkleinkinderen en partners


13

Sinds 2011 geldt er een uniform fiscaal (basis)partnerbegrip, welke per belastingwet nader kan worden uitgebreid of waarvan de voorwaarden kunnen worden aangevuld. Partner betekent in dit kader degene met wie de belastingplichtige is getrouwd (of een geregistreerd partnerschap is aangegaan) dan wel ongehuwd samenwonenden die allebei op hetzelfde woonadres in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) staan ingeschreven en aan 1 of meer van de volgende voorwaarden voldoen: notarieel samenlevingscontract / (erkend) kind / partner pensioenregeling / beide eigenaar woning. Gescheiden van tafel en bed betekent in dit kader pas einde fiscaal partnerschap als partners niet meer op hetzelfde woonadres staan ingeschreven en het verzoek tot scheiding is ingediend. Met ingang van 1 januari 2012 is het begrip fiscaal partnerbegrip voor de inkomstenbelasting uitgebreid. Vanaf die datum worden ook ongehuwd samenwonenden die een of meer kinderen in hun gezin hebben uit een andere relatie, aangemerkt als fiscale partners. Dit worden de samengestelde gezinnen genoemd. Van fiscale partners is dan sprake als zij samen met een minderjarig kind van een van hen op hetzelfde woonadres in de gemeentelijke basisadministratie staan ingeschreven. Voorts geldt vanaf 2012 partnerschap ook als in het voorafgaande jaar partnerschap heeft bestaan en men nog steeds op hetzelfde adres in de GBA staat ingeschreven. De inkomsten uit aanmerkelijk belang kunnen worden onderscheiden in:

reguliere voordelen (bijv. dividend); vervreemdingsvoordelen (bijv. verkoopwinst ab-aandelen).

Beide soorten voordelen zijn in box 2 belast met 25% inkomstenbelasting. Als winst wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders met een aanmerkelijk belang, dan wordt hierop door de B.V. reeds 15% dividendbelasting ingehouden. Deze dividendbelasting is verrekenbaar met de verschuldigde 25% inkomstenbelasting in de jaarlijkse belastingaangifte inkomstenbelasting / premie volksverzekeringen. Omdat de dividendbelasting sinds 2007 15% bedraagt, wordt aanvullend 10% IB ‘bijgeheven’ in de inkomstenbelasting. Het vervreemdingsvoordeel bij verkoop van ab-aandelen wordt gesteld op het verschil tussen de overdrachtsprijs en de verkrijgingsprijs. Deze laatste prijs is het bedrag dat men voor de aandelen heeft betaald bij aankoop of heeft gestort op de aandelen (bij oprichting) van de B.V. Overgangsrecht: tot en met 2011 konden alle nog niet verrekende verliezen uit ab van voor 2003 worden verrekend met de inkomens uit ab. Per 1 januari 2012 zijn verliezen uit 2002 en oudere jaren niet meer verrekenbaar. Vanaf 1 januari 2012 is nieuw huwelijksvermogensrecht in werking getreden. Indien een buiten gemeenschap van goederen gehuwde echtgenoot geld verstrekt aan de andere echtgenoot die dat geld gebruikt om aandelen in een B.V. te kopen waarin een aanmerkelijk belang wordt verkregen of dat geld gebruikt om te storten op geplaatste aandelen in een eigen B.V.. dan verkrijgt de eerstgenoemde echtgenoot vanaf 1 januari 2012 een economisch belang bij deze aandelen en wordt zelf ook aanmerkelijkbelanghouder. Dit geeft fiscale gevolgen. In dit soort situaties is het daarom verstandig tevoren advies in te winnen. 2.2

Deelnemingsvrijstelling

Besloten vennootschappen worden zelfstandig belast. Als in concernverband de winst van een dochter-B.V. wordt uitgekeerd aan de moeder-B.V., dan zou dezelfde winst tweemaal worden belast met vennootschapsbelasting. Namelijk eenmaal bij de dochter en eenmaal bij de moeder. Dit heeft de wetgever als ongewenst gezien. Zij heeft dit geregeld in de bepalingen omtrent de deelnemingsvrijstelling. Hierdoor wordt de door de dochter-B.V. uitgekeerde winst niet nog een keer belast bij de moeder-B.V.


14

cijfervoorbeeld: winst dochter-B.V. af: vennootschapsbelasting 20% uitkering aan moeder-B.V.

20.000 4.000 16.000

De door de dochter-B.V. uitgekeerde winst ad € 16.000 is vrijgesteld van heffing van vennootschapsbelasting bij de moeder-B.V. In beginsel blijven alle voor- en nadelen, welke uit de deelneming naar de moeder-B.V. vloeien, voor de heffing vennootschapsbelasting buiten aanmerking. Als gevolg van het Bosal-arrest van het Hof van Justitie van de EG d.d. 18 september 2003, zijn zowel de kosten van binnenlandse deelnemingen als kosten van buitenlandse deelnemingen aftrekbaar. In verband hiermee is een zogenoemde thin-capitalization regeling ingevoerd. Hierdoor zijn rente en kosten van geldleningen van groepsmaatschappijen niet aftrekbaar indien de vennootschap bovenmatig (fiscaal vreemd vermogen : fiscaal eigen vermogen > 3:1) is gefinancierd met vreemd vermogen. Daarbij geldt nog wel een drempel van € 500.000 en een zogenoemde concerntoets. Tevens is de verliesverrekening van (pure) houdstermaatschappijen aan banden gelegd. Aankoopkosten van deelnemingen zijn sinds 2005 niet meer aftrekbaar en vanaf 2007 is aftrek van verkoopkosten van deelnemingen ook niet meer mogelijk. Wellicht kunnen deze laatste kosten (voor een zakelijk gedeelte) door de deelneming zelf worden gemaakt. Ook de 'koerswinst' bij verkoop van de aandelen van de dochter-B.V. valt onder de deelnemingsvrijstelling. Bij verkoop met betaling in termijnen, wordt het voordeel uit de deelneming bepaald door de contante waarde van de betalingstermijnen. Hetgeen te zijner tijd meer wordt ontvangen, is aan te merken als rente welke is belast met vennootschapsbelasting. Bij earn-outregelingen (= verkoper financiert deel van de koopsom van de aandelen tegen één of meer onzekere betalingen in de toekomst), zullen de daadwerkelijk ontvangen termijnen wel geheel onder de deelnemingsvrijstelling vallen. Als voorwaarden voor toepassing van de deelnemingsvrijstelling kunnen worden genoemd:

er is sprake van een dochtervennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal; het aandeelhouderschap in het nominaal gestorte kapitaal van D bedraagt tenminste 5%; de moedermaatschappij is geen zogenaamde fiscale beleggingsinstelling (onder voorwaarden vrijgesteld van vennootschapsbelasting); D is een kwalificerende beleggingsdeelneming (er is geen sprake van een zgn. laagbelaste (heffing naar een tarief van minder dan 10% over een naar Nederlandse maatstaven bepaalde belastbare winst) passieve beleggings- of financieringsdochter).

Vanaf 2010 wordt aanvullend m.b.t. de laatste voorwaarde weer de subjectieve ‘niet-ter beleggingstoets’ van voor 2007 van belang (het subjectieve doel is het verkrijgen van een resultaat dat normaal actief vermogensbeheer te boven gaat), hetgeen een aanmerkelijke versoepeling betekent voor Nederlandse (tussen) holdings met deelnemingen in actieve dochter ondernemingen ten opzichte van de objectieve onderworpenheid (10% reële heffing) en bezittingentoets (activa minder dan 50% laagbelaste vrije beleggingen) welke als ‘escapes’ blijven fungeren.


15

Voor een structuur met meer dan 20 gelijke aandeelhouders (belang <5%) kan de coöperatie een alternatief zijn. Een lidmaatschapsrecht in een coöperatie kwalificeert voor de deelnemingsvrijstelling ongeacht belang %. Wetgeving 2012 bevat voor coöperaties wijzigingen in de dividendbelasting. Coöperaties kunnen buiten de sfeer van de dividendbelasting blijven, behalve als er sprake is van een misbruiksituatie en het lidmaatschapsrecht niet tot het ondernemingsvermogen behoort, of als de coöperatie is tussen geschoven om een al bestaande dividendbelastingclaim op winsten en reserves van Nederlandse deelnemingen te ontgaan. 2.3

Fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting

Zoals al eerder opgemerkt is elke B.V. zelfstandig belastingplichtig. Zij doet zelf aangifte vennootschapsbelasting en heeft een eigen fiscale balans en verlies- en winstrekening. In sommige gevallen kunnen de B.V.'s echter verzoeken te worden 'samengevoegd' voor de heffing van de vennootschapsbelasting. Indien een moeder-B.V. 95% aandelen bezit in een andere B.V., kan zij om toepassing van de fiscale eenheid verzoeken. Dit houdt in dat de dochter-B.V. voor de heffing van vennootschapsbelasting wordt geacht geheel te zijn opgegaan in de moeder-B.V. Het verzoek moet binnen drie maanden na het beoogde ingangstijdstip worden ingediend. Het is ook mogelijk een fiscale eenheid te vormen met ingang van de datum van oprichting van de dochter-B.V. of de moeder-B.V. (mits die statutair een kort eerste boekjaar heeft). Voorbeeld: Winst A: Winst B: Verlies C: Fiscale eenheid Winst:

10 4 -7 7

Holding BV A

>95% aandelenbezit

Dochter BV B

>95% aandelenbezit

Kleindochter BV C

Volgens de fiscale-eenheidregeling is het mogelijk dat de fiscale eenheid in de loop van het jaar een aanvang zal nemen. Van het 100% aandelenbelang in de dochtervennootschap zal 5% in handen van derden mogen zijn bij het aangaan van een fiscale eenheid.


16

Als voordelen van een fiscale eenheid kunnen genoemd worden:

verruiming onderlinge verrekening van winsten en verliezen; overdracht van vermogensbestanddelen tussen de leden van de fiscale eenheid zonder belastingheffing; mogelijkheid tot reorganisatie binnen fiscale eenheid zonder belastingheffing onder voorwaarden; geen winstneming op inter-company transacties; één aangifte vennootschapsbelasting; financieringslasten van een overname holding-B.V. kunnen worden verrekend met de winsten van de gekochte werk-B.V. onder voorwaarden.

Als nadelen van een fiscale eenheid kunnen genoemd worden:

verrekening van verliezen van voor en na de fiscale eenheid met winsten uit de fiscale-eenheidperiode is aan beperkingen gebonden. Hetzelfde geldt voor de verrekening van verliezen uit de fiscaleeenheidperiode met winsten voor en na die periode; voor toepassing van de investeringsaftrek worden de investeringen van de gehele groep samengeteld, waardoor eerder een lager aftrekpercentage van toepassing kan zijn; iedere B.V. die tot de fiscale eenheid behoort is hoofdelijk aansprakelijk (bijv. bij faillissement) voor de totale Vpb-schuld van de fiscale eenheid; door de belastingdienst te stellen voorwaarden om oneigenlijk gebruik van de fiscale eenheid te voorkomen kunnen in geval van verkoop zeer nadelig uitwerken; de ontvanger heeft de bevoegdheid om belastingschulden van de ene maatschappij te verrekenen met belastingvorderingen van de andere maatschappij; tariefsopstapje in de vennootschapsbelasting (2012: 20% over eerste € 200.000 belastbare winst) kan slechts per fiscale eenheid en niet per vennootschap gebruikt worden.

In geval van verkoop kan toepassing van artikel 15ai Wet op de Vennootschapsbelasting 1969 nadelig uitpakken. Het verbreken van de fiscale eenheid binnen 3 tot 6 kalenderjaren (wachttijd) na het jaar van verschuiven van stille reserves of goodwill binnen de fiscale eenheid (bijvoorbeeld door overdracht van een onderneming of een pand binnen fiscale eenheid), heeft een verplichte fiscale afrekening tot gevolg. De sanctie leidt er namelijk toe dat de verschoven meerwaarden op het moment vóór verbreking van de fiscale eenheid op werkelijke waarde gezet dienen te worden. Dit betekent heffing van 20-25% vennootschapsbelasting over de verschoven stille reserves en goodwill. In bijzondere situaties kan de sanctie van artikel 15ai Vpb c.q. de besmette transactie worden doorgeschoven naar een nieuw te vormen fiscale eenheid. Bijvoorbeeld in de situatie van een verdwijnende moedermaatschappij bij een door de belastingdienst begeleide juridische fusie, waarbij de meerwaarden zijn verschoven tussen de dochter- en kleindochtermaatschappij. De verbreking van de fiscale eenheid vindt, net als de aanvang, in de loop van het jaar plaats (dag van verkoop dus). Ten behoeve van een fiscaal optimale tijdsplanning dient de voorbereiding, in verband met het bovenstaande, reeds 3 tot 6 jaar voor de verkoop plaats te vinden.


17

3.

DGA en (zakelijke) beloning

3.1

Gebruikelijk loonregeling

De wetgever wil voorkomen dat de DGA geen salaris of een onzakelijk laag salaris opneemt in de B.V. In verband hiermee is de zogenaamde gebruikelijkloonregeling ingevoerd. Sinds 2009 zou een inhoudingsvrijstelling loonheffing voor B.V.’s worden ingevoerd, die uitsluitend een of meerdere, voor de werknemersverzekeringen niet-verzekerde, DGA’s op de loonlijst hebben staan. De arbeidsbeloning van de DGA zou dan rechtstreeks belast worden in de inkomstenbelasting en hoefde niet meer te worden verloond. Dit voorstel is echter niet doorgegaan (DGA blijft in LB). Echter vanaf 2010 zijn er wel wijzigingen doorgevoerd. Wijzigingen in de gebruikelijkloonregeling vanaf 2010: meewerkende partner zonder ab valt ook onder de gebruikelijkloonregeling; gebruikelijkloonregeling per B.V. toepassen tenzij doorbetaaldloonregeling; gebruikelijkloonregeling niet van toepassing indien loon niet hoger dan € 5.000 en loon niet wordt uitbetaald (toetsen per concern, niet per B.V.); omzetdaling 2009/2010 t.o.v. 2008: evenredig lager gebruikelijk loon 2009/2010 is mogelijk; mogelijkheid om op verzoek 1 x per jaar aangifte loonheffing te doen (betaling mag in 11 maandelijkse termijnen) indien DGA enig werknemer is en niet verzekerd is voor de werknemersverzekeringen. 3.1.1

Hoogte van het gebruikelijk loon (minimaal € 42.000)

Het fictief loon van een DGA (of andere werknemer met een aanmerkelijk belang) bedraagt in principe niet minder dan € 42.000 (2012). Als echter aannemelijk is dat voor vergelijkbare banen elders een hoger loon gebruikelijk is, dan zijn er twee mogelijkheden: als er geen andere werknemers zijn in het bedrijf van de DGA, dan moet worden uitgegaan van het loon dat elders gebruikelijk is. De fiscus zal het loon van de DGA echter alleen corrigeren als dit 30% of meer afwijkt van het gebruikelijk loon, of als het loon lager is dan € 42.000. De fiscus gebruikt hierbij wel de afroommethode: opbrengst BV -/- kosten (excl. loon dga) -/- redelijk rendement eigen vermogen. als bij het bedrijf van de DGA nog meer werknemers in dienst zijn, dan dient het elders gebruikelijke loon ook als uitgangspunt, maar het fictief loon moet dan bovendien minstens even hoog zijn als dat van de meest verdienende werknemer binnen het bedrijf. Alleen in uitzonderingsgevallen mag het daaronder zitten. De bewijslast ligt bij de belastingplichtige. Vanaf 2010 wordt de gebruikelijkloonregeling buiten toepassing gelaten (geen loonadministratie) als het gebruikelijk loon € 5.000 of minder bedraagt tenzij de B.V. feitelijk loon betaalt. Verder mocht het gebruikelijk loon 2009/2010 tijdelijk lager worden vastgesteld, evenredig met de omzetdaling 2009/2010 t.o.v. 2008. Sinds 1 januari 2011 is deze maatregel niet meer van toepassing.


18

3.1.2

Bewijslast

Als het loon van de DGA lager ligt dan het geldende minimum, dan moet aannemelijk worden gemaakt (bewijslast ligt bij de belastingplichtige) dat dit loon ook in normale zakelijke verhoudingen redelijk is. Dat kan zijn op grond van het type werkzaamheden, maar ook bij: een deeltijdfunctie of een functie die maar een deel van het jaar is vervuld; vermogensbeheer: het fictief loon moet dan overeenkomen met de gangbare zakelijke tarieven van vermogensbeheerders; een schoolgaand of studerend kind dat in het kader van de meetrekregeling (zie § 2.1.) een aanmerkelijk belang heeft en voor de B.V. werkt. Het fictief loon moet dan minstens op het niveau van het minimumloon voor werknemers van dezelfde leeftijd liggen. Ter vermijding van boetes is het verstandig om een onderbouwing van het gebruikelijk loon in het dossier te hebben. 3.1.3

"Holdingsituaties"

De gebruikelijkloonregeling geldt in principe per vennootschap waarin men een direct of indirect aanmerkelijk belang heeft. Theoretisch zou dit betekenen dat een aanmerkelijk belang in zeven vennootschappen een gebruikelijk loon zou moeten opleveren van € 294.000 (7 x € 42.000), doch de praktijk leert dat deze zienswijze niet wordt gevolgd. Op grond van jurisprudentie van de Hoge Raad mag voor de gebruikelijkloontoets bij een B.V. rekening worden gehouden met het salaris dat van een andere concernvennootschap is ontvangen. Wel zal per vennootschap moeten worden beoordeeld of het gehanteerde salaris voor de werkzaamheden betrekking heeft op een bepaalde vennootschap, de regels van het gebruikelijk loon kan doorstaan. Verder kan de doorbetaaldloonregeling binnen concernverband normaliter soelaas bieden. 3.1.4

Belangrijke aandachtspunten

De regeling is op een aantal punten aangepast in 2001: de mogelijkheid bestaat om de Belastingdienst te verzoeken vooraf een standpunt in te nemen over de hoogte van het gebruikelijke loon; de gebruikelijkloonregeling komt ook aan de orde als de DGA op grond van een andere rechtsbetrekking dan de arbeidsovereenkomst arbeid verricht voor een B.V. (bijvoorbeeld op grond van een managementovereenkomst); in situaties van een holding met meerdere werkmaatschappijen kan de DGA een verzoek indienen om de inhoudingsplicht op het gebruikelijke salaris te centraliseren (veelal bij de moedervennootschap). Het verleggen van de inhoudingsplicht heeft overigens geen invloed op de hoogte van het loon dat tenminste als gebruikelijk loon moet worden genoten. Hiervoor kan een aparte afspraak worden gemaakt. 3.1.5

Gebruikelijkloonregeling geldt ook bij verliesgevende B.V.

De gebruikelijkloonregeling geldt in beginsel ook als de B.V. slecht draait. Slechts in het geval sprake is van het direct veilig stellen van de continuïteit van het bedrijf mag het fictief loon lager worden gesteld dan het geldende minimum. Volgens de staatssecretaris dient bij de beoordeling van een dergelijke situatie in beginsel geen acht te worden geslagen op een min of meer incidentele verliessituatie (er moet sprake zijn van een structurele verliessituatie). In deze situatie mag de rekening-courantschuld van de DGA aan de vennootschap niet verder oplopen. Als crisismaatregel mocht het gebruikelijk loon evenredig aan de omzetdaling 2009/2010 t.o.v. 2008, lager worden vastgesteld. Daarnaast kan per geval afspraken met de belastingdienst gemaakt worden.


19

3.1.6

Dividend of salaris / pensioen?

Door de verlaging van de hoogste tarieven inkomstenbelasting vanaf 2001 met 8% (van 60% naar 52% en van 50% naar 42%) zou verhoging van het salaris overwogen kunnen worden. Dit verhoogt dan meteen de pensioengrondslag (zie hoofdstuk 10). Indien de DGA reeds in de 52%-schijf zit zou overwogen kunnen worden om dividend (gecombineerde belastingdruk Vpb/IB 40% - 43,75%) uit te keren in plaats van het salaris te verhogen. Per € 1.000 bruto winst scheelt dit € 120 (12%) - € 82,50 (8,25%) aan belasting. Ter beperking van heffingsrente (liep tot en met 2009 vanaf 1 juli lopende jaar) kon tot en met 2009 dividend beter aan begin van het volgende jaar worden uitgekeerd in plaats van aan het einde van het lopende jaar. Vanaf 2010 loopt de heffingsrente pas vanaf 1 januari van het daaropvolgende jaar. Vanaf IB/Vpb aanslagen over 2012 gaat de belastingrente zoals de heffingsrente gaat heten, lopen vanaf 1 juli na afloop van het kalenderjaar.

3.2

DGA en werknemersverzekeringen, ZVW, WAZ en BTW

3.2.1

Werknemersverzekeringen (WIA, WW, ZFW) en ZVW

Of sprake is van een dienstbetrekking voor toepassing van de werknemersverzekeringen hangt af van de feitelijke situatie. Met name het ondergeschikt zijn c.q. de reële gezagsverhouding uit de civiele arbeidsovereenkomst is daarbij van belang voor de eventuele verzekeringsplicht van de DGA. Van een niet-verzekeringsplichtige DGA is in vier gevallen sprake: 1. de DGA houdt, al dan niet tezamen met zijn echtgeno(o)te, 50% of meer van de stemmen in de algemene vergadering van aandeelhouders (ava). Er is dan geen sprake van ondergeschiktheid aan de ava; 2. de DGA kan niet tegen zijn wil worden geschorst of ontslagen door de ava. Ook in dat geval is geen sprake van ondergeschiktheid; 3. bij meerdere DGA's die allen gelijk of nagenoeg gelijk stemgerechtigd zijn, omdat ook dan geen sprake is van ondergeschiktheid (nevengeschiktheid); 4. een bestuurder die zelf geen aandelen heeft, maar wiens familie (tot en met de derde graad) tenminste tweederde van de aandelen houdt, kan ook niet als ondergeschikt worden aangemerkt. Onder bestuurder wordt de statutair bestuurder verstaan, niet de zogeheten 'titulair' of 'commercieel' directeur. Overigens geldt een en ander ook voor de bestuurder die zeggenschap heeft in de ava van de vennootschap door middel van een (tussen-)B.V. dan wel stichting administratiekantoor (STAK). In deze situaties zal de DGA zich in de regel particulier bijverzekeren voor het risico van ziekte en arbeidsongeschiktheid. Voor de WIA kan de DGA zich onder voorwaarden vrijwillig verzekeren. Als een DGA op grond van bovenvermelde bepalingen als niet-ondergeschikt moet worden aangemerkt, maar de feitelijke situatie toch een ondergeschiktheid laat zien, dan kan het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) op verzoek van de DGA toch verzekeringsplicht aannemen. De DGA moet dan aantonen dat er daadwerkelijk sprake is van ondergeschiktheid. De minderheidsaandeelhouder zal in de regel dus wel verzekerd zijn voor de werknemerverzekeringen. De verzekeringsplicht van de meewerkende echtgeno(o)te wordt apart beoordeeld op grond van de feitelijke omstandigheden. Als feitelijk sprake is van ondergeschiktheid dan zal zij verzekerd zijn voor de werknemersverzekeringen.


20

De doorbetaaldloonregeling uit zich in de praktijk o.a. in situaties waarbij de eigen houdster-B.V. het loon voor de loonheffing aan de DGA verantwoordt en de werk-B.V. de premies werknemersverzekeringen afdraagt. Vanaf 2009 is deze regeling in de wet opgenomen (art. 32d LB). De regeling is ook van toepassing op in Nederland werkende bestuurders van naar buitenlands recht opgerichte vennootschappen. Tot slot leidt een stemovereenkomst dan wel een aandeelhoudersovereenkomst in het algemeen niet tot voorkoming van verzekeringsplicht voor de minderheidsaandeelhouder. Aanbevelingswaardig kan zijn, indien mogelijk, om de statuten van de vennootschap zodanig te wijzigen (stemverhouding bij ontslag bijv. middels prioriteitsaandelen) dat de minderheidsaandeelhouder niet langer tegen zijn wil kan worden ontslagen door de AVA. De beperking daarbij is dat het wettelijk niet is toegestaan om een grotere meerderheid dan 2/3 te hanteren in de statuten voor ontslag van directeuren. Deze statutenwijziging werkt dus alleen als de DGA zelf meer dan 1/3 van de aandelen heeft. Als dat niet het geval is dan kan een STAK mogelijk een oplossing bieden.

De mogelijkheid van de statutaire beperking van het aantal uit te brengen stemmen wordt mogelijk beperkt door de uitspraak CRvB 4 augustus 2010, waarin tevens een gelijkwaardig economisch belang (gelijkelijk verdeeld aandelenbezit over alle bestuurders) van belang werd geacht. De DGA is voor de ZVW (Zorgverzekeringswet) steeds werknemer. Via de aangifte loonheffing moet de B.V. dus de inkomensafhankelijke bijdrage van 5,0% (2012) inhouden en afdragen. Vanaf 2013 zullen volgens de Wet Uniformering Loonbegrip de loonbegrippen voor de loonheffing (LB/PVV), de premies werknemersverzekeringen (WNV) en de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (ZVW) vrijwel geheel gelijk worden getrokken. 3.2.2

Arbeidsongeschiktheidsverzekering

DGA’s waren tot 1 juli 2004 verplicht verzekerd op grond van de WAZ voor het risico van langdurige arbeidsongeschiktheid, indien zij niet verzekerd waren voor de WAO en andere werknemersverzekeringen. De B.V. zal thans in de regel voor het gehele WAO-risico een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten voor de DGA. Het is echter ook mogelijk de arbeidsongeschiktheidsverzekering in privé af te sluiten. De premie is dan aftrekbaar in de IB-aangifte als uitgave voor een inkomensvoorziening. 3.2.3

Verklaring arbeidsrelatie (VAR DGA)

In een aantal situaties kan onduidelijkheid bestaan of een bepaalde contractuele relatie al dan niet tot een dienstverband kan leiden tussen de DGA en de opdrachtgever. Denk hierbij aan een zzp-er (zelfstandige zonder personeel) die zijn werkzaamheden heeft ingebracht in een B.V. Vanaf 1 januari 2002 geeft de Belastingdienst verklaringen over de status van een arbeidsrelatie af die zowel voor de loonheffing als voor de werknemersverzekeringen gelden. Staat in de verklaring dat de inkomsten uit een bepaalde arbeidsrelatie met een uiteindelijke opdrachtgever voor rekening en risico van de eigen vennootschap zijn, dan is de verklaring een zogenaamde zelfstandigheidsverklaring zodat géén premies werknemersverzekeringen hoeven te worden afgedragen. In situaties van twijfel is het verstandig van deze mogelijkheid gebruik te maken. De belastingdienst toetst nog wel of toch niet sprake is van een echte dienstbetrekking. Indien dit toch het geval is en de opdrachtgever is te goeder trouw, dan wordt de correctienota opgelegd aan de opdrachtnemer. Bij eventuele onzekerheden met betrekking tot de verzekeringsplicht van een DGA met een minderheidspakket, is het aan te bevelen direct in contact te treden met de belastingdienst.


21

De regeling luidt als volgt: 1. De VAR DGA leidt tot vrijwaring van de opdrachtgever en opdrachtnemer van premieheffing en loonbelastingheffing, tenzij er sprake is van frauduleus handelen. 2. De VAR-procedure is aangepast om het risico te beperken dat een VAR-DGA wordt verstrekt aan werknemers die arbeid in dienstbetrekking (gaan) verrichten. 3. De belastingdienst geeft de VAR af. 4. Werkloosheid of arbeidsongeschiktheid ontstaan uit een arbeidsrelatie waarover – door toepassing van een VAR – geen premies zijn afgedragen, leidt niet tot een uitkering op grond van de WW, ZW of WIA. 5. De looptijd van de VAR is beperkt tot één kalenderjaar. De VAR wordt automatisch gecontinueerd door de belastingdienst indien in de voorgaande 3 jaren reeds eenzelfde VAR is afgegeven. 3.2.4

BTW

De BTW-positie van de DGA is de afgelopen jaren erg in beweging geweest. De Hoge Raad deed op 26 april 2002 de uitspraak dat een DGA die werkt voor een B.V. waarin hij rechtstreeks meer dan de helft van de aandelen bezit als ondernemer voor de BTW dient te worden beschouwd. Dit betekende dat de DGA die in dienst is van de ‘bovenste’ B.V. in beginsel BTW in rekening moest brengen aan de B.V. over vergoedingen voor verrichtte prestaties. Hof Amsterdam heeft in oktober 2006 prejudiciële vragen gesteld aan het EU Hof van Justitie omtrent deze materie. Op 18 oktober 2007 heeft het EU Hof van Justitie in het Van der Steen-arrest beslist dat een DGA die 100% van de aandelen houdt in beginsel geen ondernemer is voor de BTW. In een besluit van 21 december 2007 zijn de standpunten van de belastingdienst inzake de gevolgen van het arrest beschreven. De hierin beschreven fictieve levering per 18 oktober 2007 en correcties wegens privégebruik worden wel bestreden met de stelling dat uit de HvJ-uitspraak volgt dat de DGA met terugwerkende kracht nooit BTW-ondernemer is geweest, zodat een fictieve levering of correctie privégebruik niet aan de orde kan komen. De DGA kan uiteraard nog wel anderszins BTW-ondernemer zijn, bijvoorbeeld als hij/zij een vermogensbestanddeel (bijv. pand) exploiteert/verhuurt om er duurzaam opbrengst uit te verkrijgen. Inmiddels heeft sinds 2007 de BTW-correctie privégebruik voor BTW-ondernemers een wettelijke basis gekregen. Vanaf 2011 wordt over privégebruik om niet door de DGA van onroerende zaken van de BV niet langer BTW geheven. Hiermee is een einde gekomen aan het sinds 14 juli 2005 (Charles-Tijmensarrest) bestaande systematiek van algehele btw-aftrek bij aanschaf en vervolgens heffing over privégebruik van tot het bedrijfsvermogen behorende onroerende zaken. Vooraftrek van BTW die is betaald voor uitgaven in verband met privégebruik door de DGA van een onroerende zaak van de BV is niet langer mogelijk. Daar staat tegenover dat er in deze gevallen vanaf 2011 geen BTW meer wordt geheven over privégebruik. In de regeling is voorzien dat bij veranderingen in gebruik ‘privé-zakelijk’ de in aftrek gebrachte btw kan worden herzien. 3.3

Loon in natura

Loon in natura is voordelig wanneer de Belastingdienst het genot van die beloning lager belast dan de waarde die de beloning in het economische verkeer heeft. In beginsel wordt loon in natura gewaardeerd op de werkelijke waarde. Waardering op besparingswaarde is echter toegestaan indien de uitoefening van het dienstverband het noodzakelijk maakt dat de DGA het goed gebruikt dat hij ontvangt. Voor een aantal vormen van loon in natura gelden bijzondere afwijkende regels. Zo kunnen bijvoorbeeld branche - eigen producten/diensten voor gezinsgebruik onder voorwaarden tegen kostprijs van de B.V. worden gekocht. De regeling geldt niet als producten (diensten) speciaal worden vervaardigd of aangeschaft om aan de DGA verstrekt te worden en ook niet voor geldleningen.


22

3.4

Vrije vergoedingen en verstrekkingen

Sinds 2001 zijn beroepskosten ter zake van inkomsten uit dienstbetrekking niet meer aftrekbaar in de inkomstenbelasting. Onbelaste vergoedingen en verstrekkingen door de werkgever blijven echter wél mogelijk. Deze paragraaf behandelt de mogelijkheden voor de werkgever (lees: B.V.) om de werknemer (lees: DGA) te compenseren voor kosten die hij of zij maakt teneinde het dienstverband op behoorlijke wijze te kunnen verrichten. Hierbij wordt in paragraaf 3.4.1. een groot aantal kosten besproken die veelvuldig in de praktijk voorkomen. Vervolgens gaan wij in paragraaf 3.4.2. in op de zogenaamde "algemene onkostenvergoedingen" waarna de vrije verstrekkingen aan bod komen. Tenslotte behandelen wij in paragraaf 3.4.5. de kosten waarvan de wetgever een vergoeding geheel heeft uitgesloten. Uitgangspunt is dat vrije vergoedingen en verstrekkingen (29 categorieën) zijn toegestaan voor zover ze dienen tot bestrijding van kosten, lasten en afschrijvingen ter behoorlijke vervulling van de dienstbetrekking of voor zover ze naar algemeen maatschappelijke opvatting niet als beloningsvoordeel worden ervaren. Zoals reeds hierboven opgemerkt dienen de kosten te worden opgeroepen door het dienstverband. Voor de kosten die niet bijdragen aan het dienstverband, kan een vergoeding niet aan de orde zijn. Met ingang van 2011 is de nieuwe werkkostenregeling ingevoerd, welke de huidige regeling met betrekking tot vrije vergoedingen en verstrekkingen zal vervangen (zie ook par. 3.9.). Er geldt een overgangstermijn tot en met 2013, waarin het oude regime nog kan worden toegepast. 3.4.1

Vrije vergoedingen

De volgende kostenposten kunnen belastingvrij vergoed worden binnen de genoemde maxima.

Woon-werkverkeer: openbaar vervoer inclusief OV-kaarten en auto De kosten van openbaar vervoer van woon-werkverkeer (strippen, treinkaartjes en trajectkaarten) zijn integraal vergoedbaar mits de vervoerbewijzen worden overhandigd en overeenkomstig worden geadministreerd. De werkgever kan echter ook kiezen voor een kilometervergoeding van € 0,19 per woon-werkkilometer. Ook bij woon-werkkilometers per eigen auto heeft de werkgever de mogelijkheid tot het verstrekken van een vrije vergoeding van € 0,19 per kilometer. In geval van een vaste arbeidsplaats kan een jaarlijkse vaste reiskostenvergoeding worden berekend volgens een praktische regeling: maximaal 214 dagen x reisafstand heen en weer x € 0,19.

Woon-werkverkeer: carpool / meerijdersregeling De carpoolregeling is per 1 januari 2004 afgeschaft. Ook voor een werknemer die in zijn auto meerdere collega’s meeneemt naar de arbeidsplaats, geldt de onbelaste vergoeding van maximaal € 0,19 per kilometer. Indien de chauffeur en de meerijder(s) zonder regeling van de werkgever uit privéoverwegingen hebben besloten om te gaan carpoolen, kan de werkgever aan de chauffeur maar ook aan de meerijder(s) de onbelaste vergoeding betalen van € 0,19 per kilometer. In dat geval mag de werkgever echter geen vrije vergoeding geven voor eventuele omrijdkilometers, omdat de omrijdkilometers een privékarakter hebben. Als de meerijders op grond van een onderlinge afspraak (een deel van) hun vergoeding aan de chauffeur geven heeft dat geen fiscale gevolgen.


23

Zakelijke ritten met de eigen auto (auto in privé) Ter zake van zakelijke ritten in een eigen auto mag maximaal € 0,19 per kilometer worden vergoed. Dit maximum is all-in: de kosten van parkeren, veerponten en dergelijke mogen niet additioneel onbelast worden vergoed. Kosten van taxiritten zijn apart vergoedbaar. Woon-werkverkeer is sinds 2004 een zakelijke rit. Telefonie (hoofd c.q. eerste aansluiting) kosten van mobiele telefonie of een tweede telefoon Sinds 2007 zijn vergoedingen en verstrekkingen van (mobiele) telefoon en internet onbelast als de werknemer de internet- of telefoonaansluiting voor meer dan 10% zakelijk gebruikt. Dit geldt ook voor een tweede telefoonaansluiting. Een Smartphone en de Blackberry zijn voor deze regeling ook een mobiele telefoon. Indien de werknemer de internet- of telefoonaansluiting voor 10% of minder zakelijk gebruikt, is de vergoeding of verstrekking loon. De waarde van dit loon bedraagt het hele bedrag van de vergoeding of de waarde in het economisch verkeer van de verstrekking. De regeling geldt niet voor mobiele apparaten met een computer- en telefoonfunctie, waarvan de telefoonfunctie ondergeschikt is. Hiervoor gelden de regels voor computers, welke niet zijn gewijzigd.

Reis- en verblijfkosten, koffie, thee, enzovoort onderweg De kosten verbonden aan zakelijke reizen mogen in beginsel onbelast worden vergoed. Dit geldt behalve voor de directe reiskosten ook voor de kosten van hotels, maaltijden, koffie, thee, enzovoort onderweg. Overigens is het niet ongebruikelijk dat de werkgever een algemene kostenvergoeding verstrekt ter dekking van de hier genoemde kosten. De DGA die bijvoorbeeld regelmatig naar het buitenland reist, kan gebruik maken van een vaste onbelaste dagvergoeding. Zie verder onder "algemene kostenvergoeding". Met ingang van 2007 is de zgn. 80- maaltijdenregeling vervallen.

Vakliteratuur De kosten van vakliteratuur kunnen onbelast worden vergoed.

Eten met zakenrelaties De kosten van het eten met zakenrelaties konden tot en met 2006 onbelast worden vergoed voor zover het aantal maaltijden per kalenderjaar niet meer bedraagt dan 80, anders golden hiervoor normbedragen. Thans kunnen alle meer dan bijkomstig (>10%) zakelijke maaltijden onbelast worden vergoed.

Personeelsfeesten en personeelsreizen e.d. Onder voorwaarden is de verstrekking onbelast of de vergoeding vrijgesteld. Vanaf 2007 zijn de maximum vrijstellingen ad € 340 en € 454 vervallen. De vrijstelling geldt voortaan ook als de kosten per deelnemer hoger zijn dan deze bedragen. Als alleen een DGA en zijn evt. partner van deze regeling gebruik maakt is de vergoeding of verstrekking geheel belast. Met ingang van 2012 is de maximum vrijstelling van € 454 wederom ingevoerd.

Representatie en relatiegeschenken De kosten van representatie en relatiegeschenken kunnen onbelast worden vergoed. Denk hierbij ook aan traktaties, bloemetjes en andere attenties voor feestelijke gelegenheden. Overigens is het niet ongebruikelijk dat de werkgever een algemene kostenvergoeding verstrekt ter dekking van de hier genoemde kosten. Zie verder onder "algemene kostenvergoeding."


24

Computer en toebehoren (zoals modems en printers) Sinds 1 januari 2005 mag de werkgever aan een werknemer een computer en dergelijke apparatuur (en bijbehorende apparatuur) alleen onbelast vergoeden, verstrekken of ter beschikking stellen als de apparatuur voor 90% of meer zakelijk wordt gebruikt. Als de apparatuur een meerjarig belang heeft, mag de werkgever maximaal het bedrag van de jaarlijkse afschrijving onbelast vergoeden of verstrekken. Als de kostprijs inclusief omzetbelasting minder is dan € 450, dan mag de werkgever het hele bedrag ineens onbelast vergoeden of verstrekken. Als de kostprijs hoger is dan € 450, dan komt alleen de afschrijving voor onbelaste vergoeding in aanmerking.

Auto van de zaak: parkeren, wassen, tol, autoradio, trekhaak Dergelijke kosten zijn wettelijk gezien niet aftrekbaar voor werknemers. Ze mogen echter wel onbelast worden vergoed. Het is te overwegen om - in het kader van fiscaal aantrekkelijk belonen - de werknemers met een zakenauto in de gelegenheid te stellen dergelijke kosten (tot een bepaald maximum) te declareren. De stallingkosten van de zakenauto in een eigen garage van de werknemer kunnen niet onbelast worden vergoed. Overigens is het niet ongebruikelijk dat de werkgever een algemene kostenvergoeding verstrekt ter dekking van de hier genoemde kosten. Zie verder onder "algemene kostenvergoeding". Sinds 1 januari 2004 kan een werkgever het genot van parkeergelegenheid in of bij het gebouw van de werkgever vrij verstrekken. Vergoedingen voor parkeergelegenheid naast de kilometervergoeding van € 0,19 zijn belast.

Verhuiskosten Van onbelast te vergoeden verhuiskosten kan sprake zijn als de werknemer in verband met zijn huidige of nieuw te aanvaarden dienstbetrekking verhuist. In de volgende gevallen is er sprake van een wettelijk vermoeden van een zakelijke verhuizing:

binnen twee jaren na het aanvaarden van een nieuwe dienstbetrekking of na overplaatsing, en de werknemer bekort zijn reisafstand van meer dan 25 km naar minder dan 10 km.

Er mag € 7.750 in aanmerking worden genomen, naast de kosten van het overbrengen van de inboedel.

Huisvesting buiten woonplaats tot twee jaar De kosten van dubbele huisvesting buiten de woonplaats mogen gedurende maximaal twee jaren onbelast worden vergoed, mits het dienstverband de werknemer hiertoe noodzaakt.

Kosten werkruimte in woning werknemer Vanaf 1 januari 2005 is de regeling van de werkruimte in de woning geheel gewijzigd. De belangrijkste wijziging is dat vanaf die datum slechts sprake kan zijn van een kwalificerende werkruimte indien voldaan is aan het zelfstandigheidscriterium en het inkomenscriterium.


25

Er is voldaan aan het zelfstandigheidscriterium indien de werkruimte is voorzien van een eigen ingang of opgang en met eigen sanitaire voorzieningen. Een dergelijke werkruimte zou ook ter beschikking kunnen zijn gesteld aan een willekeurige derde. Indien dat mogelijk is, voldoet de werkruimte aan het zelfstandigheidscriterium. Vanaf 1 januari 2005 zijn slaapkamers, woonkamers en zolderkamers niet langer aan te merken als werkruimten. De slaap- en woonkamers hebben een dermate hoog privé-karakter dat deze op basis daarvan niet kunnen kwalificeren. De zolderkamer wordt nagenoeg uitsluitend gebruikt als opslag van administratie en dergelijke zaken. Ook deze eigenschap is niet voldoende om aan het zelfstandigheidscriterium te voldoen. Het inkomenscriterium houdt het volgende in. Heeft de werknemer elders werkruimte ter beschikking, dan zijn de aan de werkruimte thuis verbonden kosten vergoedbaar als 70% of meer van de inkomsten fysiek in deze ruimte worden verdiend. Als de werknemer elders geen werkruimte heeft, is de eis dat de inkomsten hoofdzakelijk vanuit (dus niet persé in) de werkruimte worden verworven. Als aanvullend vereiste geldt hierbij dat de inkomsten voor 30% of meer fysiek in de werkruimte moeten worden verworven. Zie ook paragraaf 5.3.

Bijzondere ziektekosten (tot 2009) Bijzondere ziektekosten die niet onder het basispakket van de zorgverzekering vallen, mochten tot en met 2008 onbelast worden vergoed. De vrijstelling gold alleen indien de werknemer géén aanspraak (recht) had op een dergelijke vergoeding. Aldus diende de vergoeding op vrijblijvende basis plaats te vinden. Denk hierbij aan tandartskosten en kosten van fysiotherapie en opticien (bril/contactlenzen) danwel laserbehandeling! Deze regeling is ingaande 2009 afgeschaft. Als de B.V. een ziektekostenverzekering afsluit voor de DGA worden de premies tot het loon gerekend.

Telewerkplek De kosten voor de inrichting van een telewerkplek mogen tot € 1.815 per vijf kalenderjaren onbelast worden vergoed. Voor de telewerkplek gelden de volgende aanvullende voorwaarden: 1. er is sprake van een schriftelijke regeling, waarin wordt opgenomen op welke dagen men thuis pleegt te werken; 2. er wordt tenminste op één volle dag per week in de werkruimte gewerkt met behulp van telematica (computer met modem of een fax); 3. de inrichting voldoet aan de ARBO-wetgeving.

Werkkleding Kosten van werkkleding kunnen onbelast worden vergoed. Werkkleding kan ook onbelast worden verstrekt. Dit geldt ook voor gewone kleding, mits het een bedrijfslogo bevat met een grootte van ten minste 70 cm2. Uniformen en speciale isolerende of beschermende kleding worden als werkkleding aangemerkt. Van een uniform is sprake als werknemers gelijke kleding dragen die ook buiten de werkomgeving door derden wordt geassocieerd met een bedrijf of beroep (vgl. postbestellers en stewardessen).


26

Schade tijdens werk aan persoonlijke goederen Te denken valt hierbij aan schade van kleding en fiets. Deze kosten zijn onbelast vergoedbaar mits deze kosten zijn veroorzaakt door een bijzondere gebeurtenis op het werk.

Studiekosten Voor opleidingen die de werkgever ten goede komen, kan de werkgever een onbelaste vergoeding verstrekken voor studiekosten. Hierop gelden twee uitzonderingen. De kosten die verband houden met de studieruimte zijn niet vergoedbaar en voor de studiereizen geldt een forfait van € 0,19 per kilometer.

Kinderopvang Vanaf 2007 is gekozen voor een systematiek waarbij de overheid (Belastingdienst/ Toeslagen: kinderopvangtoeslag) de verstrekking van de werkgeversbijdrage voor zijn rekening neemt en de werkgevers zorgdragen voor de bekostiging daarvan in de vorm van een heffing van 0,50% (2012) over de hele loonsom, met in achtneming van de het minimum dagloon (= opslag op de WW-WGF/ sectorfonds premie). Een separate onbelaste vergoeding van de werkgever is dan niet meer mogelijk.

Congressen en seminars De werkgever kan de kosten van het bezoek van congressen, seminars, symposia, cursussen onbelast vergoeden, mits het bezoek binnen de grenzen der redelijkheid is gemaakt ter behoorlijke vervulling van de dienstbetrekking. Het is ook mogelijk de kosten te splitsen in zakelijk deel en in een privédeel.

(Renteloze) personeelsleningen Voor renteloze leningen of laagrentende leningen geldt dat het rentevoordeel onbelast is, mits de lening is aangegaan voor de eigen woning (indien rente aftrekbaar in box 1) dan wel voor de aanschaf van zaken waarvoor geheel of nagenoeg geheel een vrije vergoeding of een vrije verstrekking mogelijk is. Voor andere leningen geldt een minimum rentepercentage van 2,85% (2012). Indien door een renteloze personeelshypotheek, de DGA geen rente meer hoeft te betalen voor zijn eigen woning, had dat in beginsel als bijkomend voordeel dat tot en met 2010 tevens recht bestond op de aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld ter grootte van het eigenwoningforfait. Vanaf 2011 is dit niet bedoeld gebruik van de ‘Wet Hillen’ niet meer mogelijk. Het heeft de voorkeur deze regeling toe te zeggen in een ava als secondaire arbeidsvoorwaarde, waarbij nog gecontroleerd dient te worden of door dit rentevoordeel de totale arbeidsbeloning niet bovenmatig wordt.

Consumpties tijdens werktijd Voor consumpties tijdens de werktijd die geen deel uitmaken van een maaltijd kan zonder bewijs aan de werknemer € 3,25 (2012) per gewerkte week (€ 0,65 per gewerkte dag) worden vergoed. Een vergoeding is niet mogelijk als tijdens de werktijd consumpties worden verstrekt.

Bedrijfsfitness Onbelaste vergoeding voor fitness is mogelijk voor zover de bedrijfsfitness geheel of nagenoeg geheel (90% of meer) openstaat voor alle werknemers en plaatsvindt op de werkplek of op een vaste locatie die de werkgever heeft aangewezen. Vanaf 2007 is de vergoeding of verstrekking belast, als alleen de DGA of evt. partner (33,33% of meer belang) gebruikmaken van de bedrijfsfitness.


27

Aktetassen De kosten van aktetassen kunnen onbelast worden vergoed.

Overig Tot slot merken wij op dat er aparte vergoedingsregels bestaan voor onregelmatige diensten en continudiensten en zelfbeschermingscursussen (EHBO).

3.4.2

De algemene onkostenvergoeding

Voor een groot aantal terugkerende kosten zoals kosten van representatie, kosten van onderweg, kosten van kleine geschenken (zogenaamde "out of pocket expenses") is het voor de werkgever mogelijk om een algemene kostenvergoeding toe te kennen. Wel is het als werkgever raadzaam om vooraf een kostenvergoedingreglement op te stellen en dit reglement ook aan werknemers te communiceren. Ter voorkoming van problemen bij een fiscale controle moeten vaste kostenvergoedingen vooraf (HR 7 maart 2008) worden onderbouwd en moeten de verschillende componenten worden benoemd. Temeer omdat bij naheffing in de regel brutering plaatsvindt, kunnen correcties op dit punt kostbaar zijn. Vaak wordt gekozen voor een combinatie van vaste vergoedingen en het vergoeden op declaratiebasis. Voor zover een kostensoort wordt gedekt door een algemene kostenvergoeding staat de fiscus niet toe dat deze kosten apart worden gedeclareerd bij de werkgever. Voorbeeld Een DGA krijgt een vaste onkostenvergoeding van € 100,00 per maand, welke als volgt is bepaald. Representatiekosten Vakliteratuur Kosten onderweg Zakelijke gesprekskosten telefoon Kleine kantoorkosten Totaal per maand

€ 50,00 € 20,00 € 17,50 € 7,50 € 5,00 € 100,00

De fiscus gaat niet akkoord met een vaste onkostenvergoeding als er geen sprake is van regelmatig terugkerende kosten ("out of pocket expenses"). Niet regelmatig terugkerende kosten zouden op declaratiebasis moeten worden vergoed. Denk in dit verband bijvoorbeeld aan reiskosten van niet-ambulante werknemers. Ter voorkoming van fiscale problemen dient de juistheid van onkostenvergoeding te worden onderbouwd door middel van een controle. De werkgever doet er verstandig aan bonnen en betaalbewijzen te eisen gedurende een periode van tenminste drie maanden, zodat bij een fiscale controle de inspecteur kan worden overtuigd van de juistheid van de verstrekte onkostenvergoeding. 3.4.3

Vrije verstrekkingen

Vanaf 1 januari 2001 geldt een nieuwe evenwichtsgedachte waarbij het uitgangspunt is dat, indien de verstrekkingen in natura voldoen aan de voorwaarden voor belastingvrije vergoedingen, deze verstrekkingen ook onbelast door de werkgever aan de werknemer kunnen worden gegeven. Dit heeft als gevolg dat alleen voor zakelijke verstrekkingen de fiscaal gunstige waarderingsforfaits nog mogelijk zijn. Als gevolg hiervan zal een lagere waardering voor kost en inwoning, maaltijden, energie, licht en water e.d. niet meer mogelijk zijn, indien daaraan een overwegend privé belang van de werknemer ten grondslag ligt. DGA Memorandum 2012 V01

28

In de wet wordt als specifieke categorie genoemd:

vervoer door de werkgever; geschenken met een ideële waarde.

Een ideële verstrekking is alleen vrijgesteld, indien ze wordt gegeven ter gelegenheid van bepaalde feestdagen (bijv. verjaardag van werknemer) en andere gelegenheden. De gebruikswaarde van de geschenken mag niet overheersen. Een gouden horloge met inscriptie, een portret en een vulpen (bij een jubileum) kwalificeren in beginsel wel, maar een dvd-speler, fiets of TV niet. 3.4.4

Feestdagenregeling

Verstrekt de werkgever de werknemer geschenken in natura van maximaal € 70 ter gelegenheid van een algemeen erkende feestdag of Sint-Nicolaas, dan mag de werkgever vanaf 2007 hiervoor een eindheffing van 20% toepassen. Voor zover de waarde meer is dan € 70, kan gebruik worden gemaakt van de regeling voor kleine verstrekkingen (eindheffing tegen tabeltarief voor verstrekkingen van maximaal € 272 op jaarbasis en maximaal € 136 per verstrekking). 3.4.5

Niet vergoedbare kosten

De volgende kostenposten kunnen niet onbelast vergoed worden: 3.4.6

kosten van (verkeers-)boeten; kosten van persoonlijke verzorging; kosten van personeelsverenigingen; gewone kosten van kleding; loonbelasting en ingehouden premies volksverzekeringen. Eindheffing bovenmatige vergoedingen en verstrekkingen

Sinds 1 januari 2005 mag de werkgever eindheffing toepassen over het belaste (bovenmatige) deel van kostenvergoedingen en verstrekkingen aan werknemers. De nieuwe eindheffingsmogelijkheid geldt tot een maximum van € 200 per maand per werknemer. 3.4.7

Afsluitend

In het vorenstaande zijn wij ingegaan op een aantal veel in de praktijk voorkomende kosten. Het niet behandeld zijn van bepaalde kostensoorten wil niet zeggen dat daarmee een vergoeding niet mogelijk zou zijn. De belangrijkste stelregel blijft dat wanneer kosten zijn gedaan ter behoorlijke vervulling van het dienstverband, deze kosten vergoed c.q. onbelast verstrekt kunnen worden. Loon in natura wordt in aanmerking genomen naar de waarde in het economische verkeer. Als de behoorlijke uitoefening van de dienstbetrekking met zich meebrengt dat de werknemer het loon in natura verbruikt, wordt uitgegaan van de besparingswaarde. In het geval sprake is van min of meer toevallige voordelen (oftewel het dient het bredere belang van de werkgever) voor de werknemer, dan hoeft ter zake van het voordeel van de werknemer c.q. de besparing op de privé-uitgaven niets tot het loon te worden gerekend. Van een min of meer toevallig voordeel is géén sprake indien de vergoeding of verstrekking een aanmerkelijk privévoordeel met zich meebrengt. Van een aanmerkelijk privévoordeel is in absolute zin sprake, indien de besparing op de privéuitgaven meer is dan € 454 ten aanzien van vergelijkbare werknemers.


29

3.5 De aandelenoptieregeling De DGA kan net als de andere werknemers deelnemen aan een aandelenoptieregeling. Dit heeft uiteraard pas zin als de DGA minder dan 100% van de aandelen heeft en sprake is van een situatie waarin nog een behoorlijke waardeontwikkeling te verwachten is (bijvoorbeeld: start-up van nieuwe B.V. of turn-around bestaande B.V.). De waarde van niet beursgenoteerde opties wordt bepaald aan de hand van een speciale ontwikkelde formule. De waarde van de optierechten wordt als loon in natura in box 1 progressief belast. De heffing ter zake van de toekenning van aandelenoptierechten vindt sinds 1 januari 2005 uitsluitend plaats op het moment dat de optierechten worden uitgeoefend of vervreemd. De heffing over de intrinsieke waarde en verwachtingswaarde is in alle gevallen vervangen door een heffing over het werkelijk gerealiseerde voordeel. Door ondernemingen verstrekte (optierechten op) eigen aandelen zijn vanaf 24 mei 2006 niet meer aftrekbaar in de vennootschapsbelasting. Er is een overgangsregeling tot 2010. Een SAR (Stock Appreciation Right) is vanaf 2009 ook niet meer aftrekbaar voor werknemers met een jaarloon van meer dan € 531.000 (2012). Opties die zijn toegekend vóór 1 januari 2005 en waarbij er voor die datum reeds een heffingsmoment is geweest dat heeft geleid tot het constateren van genoten loon, worden volledig afgewikkeld volgens het tot en met 2004 geldende regime. 3.6 Bedrijfsspaarregelingen (premiespaarregeling, spaarloonregeling, winstdelingsregeling, levensloopregeling en vitaliteitsregeling) Een DGA en diens partner kunnen als enige werknemers van een B.V. niet meedoen aan bedrijfsspaarregelingen indien zij een derde of meer van de aandelen in de B.V. houden. Deelname moet openstaan voor tenminste 75% van het personeel. Is er behalve de DGA en zijn partner nog tenminste een “gewone” werknemer, dan konden ze tot 1 januari 2012 alle drie aan de spaarloonregeling deelnemen. De spaarloonregeling is per 1 januari 2012 afgeschaft. Dit betekent dat het opgebouwde spaarloon met ingang van 1 januari 2012 vrij op te nemen is. De spaarloonregeling en levensloopregeling zullen opgaan in de nieuwe regeling ‘vitaliteitssparen’. Degene die al gebruikmaken van de spaarloonregeling of de levensloopregeling kunnen deze per 2013 omzetten naar vitaliteitssparen. De spaarloonregeling hield in dat er maximaal € 613 van het brutoloon per jaar gespaard kon worden. De tegoeden werden op een geblokkeerde spaarrekening gestort en vrijgegeven onder bepaalde voorwaarden, maar in ieder geval na 4 jaar. De geblokkeerde tegoeden werden niet meegerekend bij het box 3-vermogen in de inkomstenbelasting en over de vrijgegeven bedragen hoefde werknemer geen belasting te worden betaald. Het opgebouwde vermogen op de spaarloonregeling valt op 1 januari 2012 vrij, maar de deelnemers aan de spaarloonregeling kunnen hun tegoed ook laten staan op de geblokkeerde spaarrekening. Als men zich aan de voorwaarden van de spaarloonregeling houdt, dan blijft voor die tegoeden de vrijstelling in box 3 in stand. De tegoeden worden dan jaarlijks gedeeltelijk vrijgegeven. Op dat deel is dan niet langer de vrijstelling van box 3 van toepassing. Voor het deel van het spaarloon dat op de spaarloonrekening blijft staan – met uitzondering van het vrijgevallen tegoed – blijft de vrijstelling van box 3 gelden tot 1 januari 2016. De levensloopregeling is een regeling waarbij een DGA of een gewone werknemer maximaal 12% van zijn bruto salaris kan storten op een geblokkeerd levenslooprekening bij een bank. Onder voorwaarden kan dit geld dan later worden opgenomen, waarmee een belastingvoordeel kan worden behaald. Opname van het tegoed kan bijvoorbeeld voor een sabbatical of voor vroegpensioen. Een voordeel van de regeling is dat de deelnemer, per jaar waarin hij heeft gestort op de levenslooprekening, recht heeft op een netto belastingkorting van ongeveer € 200.


30

Per 1 januari 2012 is de levensloopregeling niet meer beschikbaar voor nieuwe deelnemers. De levensloopregeling wordt vanaf 2012 nog opengehouden voor deelnemers die op 31 december 2011 een saldo van € 3.000 op hun levensloopregeling hebben staan. Deelnemers met een saldo minder dan € 3.000 kunnen in 2012 en 2013 niet meer bijstorten, overige deelnemers kunnen dat wel. Bij de inleg wordt echter geen levensloopverlofkorting meer opgebouwd. Vanaf het jaar 2014 kunnen alleen nog deelnemers die op 31 december 2011 € 3.000 of meer hebben opgebouwd, gebruikmaken van de levensloopregeling totdat zij de AOW-gerechtigde leeftijd hebben bereikt of met pensioen zijn gegaan. Alle deelnemers aan de levensloopregeling kunnen in 2013 hun levenslooptegoed zonder belastingheffing omzetten in vitaliteitssparen. Van de deelnemers die op 31 december 2011 minder dan € 3.000 hebben opgebouwd en het tegoed in 2013 niet omzetten in vitaliteitssparen, wordt het levenslooptegoed op 31 december 2013 belast als loon. Vanaf 2014 kan er alleen nog circa € 20.000 uit de levensloopregeling zonder belastingheffing worden omgezet in vitaliteitssparen. Over het meerdere dient dan belasting te worden betaald. Per 1 januari 2013 wordt de vitaliteitsregeling ingevoerd. Een groot verschil met de levensloopregeling is dat aan de vitaliteitsregeling niet alleen werknemers en DGA´s kunnen deelnemen, maar ook IB-ondernemers zoals ZZP’ers en genieters van ‘resultaat uit overige werkzaamheden’. In deze regeling is het mogelijk om bedragen te sparen die aftrekbaar zijn in box 1 en die pas belast zijn bij opname van het tegoed. Onder de vitaliteitsregeling kan maximaal € 20.000 worden gespaard, met een maximale inleg van € 5.000 per jaar. 3.7 Lenen van en aan de B.V. Debetstand bij B.V. Onder de Wet IB 2001 is geen aftrek van rente voor consumptieve doeleinden meer mogelijk. Als de DGA bij zijn B.V. leent, ontstaat de ongewenste situatie dat de rente bij de B.V. wel belast is maar niet aftrekbaar bij de DGA in box 1 (schuld aftrekbaar in box 3). Het is daarom aan te raden de gewoonte om allerlei privé-uitgaven via de B.V. te laten lopen te beperken. Verder kan een hoge debetstand ook een negatief signaal zijn richting de bank. De hoogte van de debetrente dient zakelijk te zijn. Indien deze te hoog is, zal voor dat deel sprake zijn van een informele kapitaalstorting (vanaf 2006 niet meer belast met kapitaalsbelasting; is afgeschaft) door de DGA in de B.V. en wordt de rente slechts tot een zakelijke hoogte in de B.V. belast. Indien de debetrente te laag is, zal in beginsel voor dit gedeelte sprake zijn van een verkapte dividenduitkering (belast met 25% inkomstenbelasting) aan de DGA. Indien de DGA in privé over voldoende vrije middelen beschikt, kan de schuld aan de B.V. worden afgelost. Indien vrije middelen in privé ontbreken, verdient het de voorkeur om het benodigde bedrag ter aflossing van de lening als dividend uit te keren. Dit ‘kost’ wel 25% aanmerkelijkbelangheffing. In 1997 heeft de Hoge Raad uitgemaakt voor een situatie waarin een aandeelhouder – natuurlijk persoon van zijn B.V. leende, de depositorente die banken bieden als zakelijk is aan te merken en niet de rente die banken vragen voor zakelijke financieringen. Creditstand bij B.V. Op een creditstand van de DGA is de terbeschikkingstellings(TBS)-regeling van toepassing. Dit betekent dat de rente tegen maximaal 52% belast is in box I, terwijl de aftrek van de rente bij de B.V. leidt tot slechts een gecombineerd vennootschaps- en inkomstenbelastingvoordeel van 40 tot 43,75%. Inbreng van kapitaal (storting op aandelen) ter financiering van de B.V. verdient dan ook de voorkeur. Ter vermijding van de TBS-regeling kan verder een vordering op de B.V. in de meeste gevallen worden omgezet in aandelenkapitaal. Dit kost vanaf 2006 geen kapitaalsbelasting meer. Een eventuele (zakelijke) afwaardering van de vordering op de eigen B.V. is aftrekbaar in Box 1 indien geen sprake is van een onzakelijke lening.


31

Een schuldeiser (aandeelhouder/natuurlijk persoon) die een afgewaardeerde vordering heeft op een B.V. waarin hij tevens een aanmerkelijk belang houdt, dient in beginsel het bedrag van de eerdere afwaardering tot zijn belastbaar resultaat te rekenen als hij deze vordering omzet in aandelenkapitaal of kwijtscheldt. Acute heffing van inkomstenbelasting kan op verzoek worden voorkomen door toepassing van een zogenoemde opwaarderingsreserve. Deze reserve dient jaarlijks (deels) tot het resultaat te worden gerekend naarmate de waarde van de aandelen in de schuldenaar/B.V. na het omzetten van de vordering ten opzichte van voorafgaande jaren is gestegen totdat de gehele reserve is vrijgevallen. De verkrijgingsprijs van de verkregen aandelen wordt verhoogd met het bedrag van de waardestijging dat in een jaar in box I is belast met inkomstenbelasting. De hoogte van de creditrente dient tevens zakelijk te zijn. Indien deze te hoog is, zal voor dat deel sprake zijn van een verkapte dividenduitkering aan de DGA. Bij een te lage of geen creditrente wordt fictief een bedrag ter grootte van de marktrente bij de DGA progressief belast in box 1. In rekening-courantverhoudingen met de DGA wordt de rente vaak gesteld op (bijv. 12-maands) Euribor of depositorente ECB verhoogd met een risico-opslag (lenen als aandeelhouder). Ook wordt wel aangesloten bij het percentage heffingsrente, dat de Belastingdienst in rekening brengt (zie ook blz. 29 inzake personeelsleningen: lenen als werknemer). Voorwaarden van ‘familie’-leningen hoeven niet exact overeen te stemmen met voorwaarden die banken stellen. Een gebrek aan zekerheden kan gecompenseerd worden door een hogere rente. Verder dient de belastingdienst de redelijkheid en billijkheid in acht te nemen (zie brief van de staatssecretaris uit 2010 aan Nexia Nederland). Als de rekening-courantverhouding in het jaar regelmatig wisselt van positief naar negatief, dan dient in beginsel de TBS-rente tijdsevenredig bepaald te worden. Goedgekeurd is echter dat geen rente in aanmerking genomen hoeft te worden indien de rc-schuld en de rc-vordering van de DGA gedurende het gehele kalenderjaar tussen € 17.500 (negatief) en € 17.500 (positief) schommelt. Bij een schuld aan de B.V. op de peildatum mag de DGA deze niet in box 3 in aftrek brengen. Tot slot is het verstandig / zakelijk om de lening schriftelijk vast te leggen en evt. zekerheden en een zakelijke ‘vaste’ rente te regelen. In geval van een onzakelijke lening (HR 8 mei 2008), blijft rente op de lening wel belast cq. aftrekbaar, maar kan een verlies op de lening in beginsel niet ten laste van het resultaat worden gebracht. De Hoge Raad heeft op 25 november 2011 beslist dat een verlies op een onzakelijke lening in de vennootschapsbelasting het opgeofferde bedrag voor de aandelen verhoogt. Bij een DGA wordt in elk geval bij kwijtschelding van een afgewaardeerde onzakelijke lening de verkrijgingsprijs van de aandelen met het nominale bedrag verhoogd. Het gevolg is dat bij verkoop van de aandelen de ab-winst wordt beperkt. De TBS-regeling is ingaande 2010 aanzienlijk verbeterd (zie paragraaf 5.2: TBS-vrijstelling 12%, HIR, KER). Conclusie is dat de DGA een creditstand en een debetstand bij zijn B.V. beter kan vermijden. 3.8

Aftrek bij de B.V.

Voor de B.V. zijn kosten normaliter voor de volle 100% aftrekbaar, echter bepaalde kosten (met een privéelement) voor maar 73,50% bijvoorbeeld voedsel en drank, relatiegeschenken, representatie -daaronder begrepen feestelijke bijeenkomsten en vermaak-, congressen en excursies). Uitgangspunt is dat de B.V. (met werknemers) een bijtelling bij de winst doet van 0,4% van het belastbaar loon van alle werknemers samen, met een minimum van € 4.400 (2012). De B.V. kan ook in de aangifte kiezen voor een bijtelling van 26,50% van deze gemengde kosten, als dit voordeliger is.


32

3.9.

Werkkostenregeling 2011

De nieuwe werkkostenregeling (WKR) is van kracht met ingang van 1 januari 2011, tenzij de werkgever kiest voor toepassing van het overgangsrecht. Op grond van het overgangsrecht kan de werkgever in de jaren 2011 – 2013 er per kalenderjaar voor kiezen om voor alle werknemers het regime van vrije vergoedingen en verstrekkingen te hanteren op basis van de wettelijke bepalingen zoals die gelden op 31 december 2010. Na 2013 geldt de werkkostenregeling voor alle werkgevers. De belangrijkste kenmerken van de werkkostenregeling 2011 zijn:

vergoedingen en verstrekkingen vallen ook onder het loonbegrip; belangrijk blijft te beoordelen of überhaupt sprake is van loon; intermediaire kosten zijn kosten van de werkgever dus vormen in beginsel ook geen loon; forfaitaire vrijstelling van (maximaal) 1,4% van de totale fiscale loonsom (excl. eindheffingsbestanddelen) in beginsel per loontijdvak (wordt flexibel mee omgegaan); bepaalde vergoedingen en verstrekkingen kunnen onbelast worden vergoed en verstrekt zonder dat dit ten koste gaat van de vrije ruimte [gerichte vrijstellingen en loon in natura met nihil waardering]; een beperkt aantal gerichte vrijstellingen voor zakelijke kosten, bijv. [1] reiskosten voor zakelijke reizen incl. woon-werkverkeer [2] tijdelijke verblijfskosten tijdens dienstreizen [3] maaltijden i.v.m. overwerk, dienstreizen e.d. [4] bijscholing, cursussen en vakliteratuur en kosten opleiding/studie van belang voor werk van de werknemer en EVC-procedures [5] outplacement [6] verhuiskosten bij bedrijfsverplaatsing [7] extra territoriale kosten van uitgezonden werknemers: 30%-regeling; over het bedrag boven de forfaitaire vrijstelling, betaalt de werkgever een gebruteerde eindheffing van 80% (geen premies wnv / zvw); grondslag van de eindheffing (kan niet negatief zijn) is het totale bedrag van vergoedingen/verstrekkingen aangewezen als eindheffingsbestanddelen -/- (max) 1,4% van de totale loonsom -/- het bedrag van de gerichte vrijstellingen; werkgever wijst de eindheffingsbestanddelen aan maar mag daarbij niet in belangrijke mate (30%) afwijken van wat gebruikelijk (toets) is in overeenkomstige situaties [niet 1 werknemer bevoordelen]; niet als eindheffingsbestanddelen kunnen worden aangewezen (loonheffing bij werknemer): [1] privé gebruik auto van de zaak [2] genot dienstwoning [3] strafrechtelijke kosten m.b.t. criminele activiteiten; waardering in beginsel op de waarde in het economische verkeer van vergoedingen en verstrekkingen; voor de volgende soorten loon in natura geldt een nihil waardering: [1] voorzieningen op de werkplek bijv. bedrijfsfitness [2] arbo voorzieningen [3] consumpties tijdens werk [4] werkkleding/uniformen [5] rentevoordeel personeelslening voor fiets, elektrische fiets/scooter [6] kosten en rente voordeel personeelslening ten behoeve van box 1 eigen woning [7] de mobiele telefoon, de BlackBerry of smartphone met meer dan 10% zakelijk gebruik [8] mobiele hulpmiddelen, computers e.d. met meer dan 90% zakelijk gebruik [9] ov-kaarten mits gebruik ook voor het werk [10] niet permanente huisvesting op werkplek, zeeschip / kazerne; loon in natura met speciale waardering: maaltijd op werkplek € 2,95 (2012) en huisvesting/inwoning op werkplek € 5,10 (2012) per dag, tenzij werknemer zich redelijkerwijs niet hieraan kan onttrekken.

Indien de werkgever tot en met 2010 weinig of geen vergoedingen en verstrekkingen gaf aan de werknemers dan is het in beginsel gunstig om de 1,4% regeling te gaan toepassen. In andere situaties dient per werkgever berekend te worden of het aantrekkelijk kan zijn over te stappen naar het nieuwe systeem. In het kader van de Wet uniformering loonbegrip wordt de premiegrondslag voor de Zorgverzekeringswet vanaf 2013 verbreed. Ter compensatie zal het WKR-percentage van 1,4% worden verhoogd naar 1,6%.


33

4.

DGA en auto

4.1 Personenauto van de zaak De DGA die een auto van de zaak heeft, heeft vanaf 2006 te maken met een bijtelling in de loonbelasting (2011: ook premieheffing WNV). Vanaf 2008 is er een lagere bijtelling voor milieuvriendelijke auto’s, welke in 2009 is uitgebreid met een 20% categorie en in 2010 met een 0% categorie (nul-emissie auto’s). Met ingang van 1 januari 2012 worden de CO₂-grenzen voor het 14%-tarief (zeer zuinige auto’s) en het 20%-tarief (zuinige auto’s) van de bijtelling auto van de zaak aangescherpt. Daarna vindt een jaarlijkse aanpassing plaats per 1 januari (vanaf 1 januari 2013). Het huidige onderscheid in CO₂-grenzen voor benzine en diesel verdwijnt. De komende jaren groeien deze grenzen langzaam naar elkaar toe. Vanaf 2015 wordt er geen onderscheid meer gemaakt. Voor de bijtelling gelden, afhankelijk van het aantal privékilometers per jaar, de volgende percentages van de cataloguswaarde per 1 januari 2012: Aantal privé kilometers Percentage Tot en met 500 km 0% Vanaf 501 km geldt onderstaande tabel Uitstoot CO₂ p/km 116gr
25% 20% 14%

25% 20% 14% 0%

Hieronder de volgende percentage van de cataloguswaarde per 1 juli 2012: Aantal privé kilometers Tot en met 500 km Vanaf 501 km geldt volgende tabel

Percentage 0%

Uitstoot CO₂ p/km 114gr
25% 20% 14%

Overige brandstoffen 132gr
25% 20% 14% 0%


34

Verder wordt ook het woon-werkverkeer geheel als zakelijk aangemerkt. In verband met de 500 km-grens voor de bijtelling kunt u overwegen om een kilometeradministratie te gaan bijhouden. De Belastingdienst heeft hiervoor een model-rittenstaat ontworpen, met als belangrijkste onderdelen: de begin- en eindstand in kilometers; het begin- en eindpunt van de rit; het bezoekadres. Deze regeling geldt eveneens voor bestelauto’s, met uitzondering van bestelauto’s die alleen gebruikt kunnen worden voor het vervoer van goederen. Indien de DGA geen bijtelling wil op zijn loonstrook, zal hij een zogenoemde “verklaring geen privégebruik” bij de Belastingdienst dienen aan te vragen. De werkgever kan met deze verklaring inhouding van loonbelasting achterwege laten. 4.2 Auto van de zaak of privé? Het vergt een rekensom om te beoordelen wat het meest gunstig is: auto op de balans of in privé? Bepaald dient te worden in welk geval de netto autokosten het laagst zijn: bij declareren van € 0,19 per zakelijke kilometer vanuit privé of ‘met’ het autokostenforfait en aftrek van autokosten in de B.V.? Bij de afweging spelen de volgende elementen een rol:

het aantal te rijden zakelijke en privékilometers; de cataloguswaarde van de auto; het al of niet recht hebben op aftrek van BTW met betrekking tot aanschaf-, onderhouds- en brandstofkosten etc.

Hierbij is van belang dat sinds 2004 het reiskostenforfait is afgeschaft. Ook voor woon-werkkilometers kan een kilometervergoeding van € 0,19 worden geclaimd. Hierdoor kunnen werknemers die relatief ver van hun werk wonen vanaf 2004 een aanzienlijk hogere vergoeding krijgen dan voorheen. Normaliter is de privécorrectie BTW voor privégebruik auto van 1 januari tot 1 juli 2011: 6% (12% op jaarbasis) x IB bijtelling x cataloguswaarde. In verband met het laagst mogelijke IB-bijtellingspercentage van 14% (diesel) en 0% (overige brandstoffen) kan met een beroep op de Rechtbank Haarlem uitspraak van 1 juni 2011 voor de periode tot 1 juli 2011 het standpunt worden ingenomen dat de correctie moet worden bepaald aan de hand van het laagst mogelijk bijtellingspercentage. Tegen de uitspaak van Rechtbank Haarlem van 1 juni 2011 is door de ficus beroep ingesteld zodat niet vaststaat of een berekening op basis de laagst mogelijke bijtellingspercentage uiteindelijk bij de rechter overeind zal blijven.Vanaf 1 juli 2011 is op basis van gewijzigde regelgeving de correctie 2,7% x cataloguswaarde (inclusief BTW en BPM) of een correctie op basis van werkelijk gebruik waarbij woonwerkverkeer als privéverkeer geldt. Er worden over de correctie privégebruik auto over 2011 meerdere proefprocedures opgestart waarbij belastingplichtigen via hun belastingadviseur zich kunnen aansluiten. 4.3 Stallingskosten, parkeren, wassen, tol De kosten van parkeren, wassen en tolgelden kunnen onbelast worden vergoed. Werknemers met een auto van de zaak mogen geen onbelaste vergoeding voor het gebruik van de garage of een parkeergelegenheid bij de eigen woning ontvangen. Sinds 1 januari 2004 is het mogelijk voor de werkgever om het genot van parkeergelegenheid in of bij het gebouw van de werkgever vrij te verstrekken. Vergoedingen voor parkeergelegenheid naast de kilometervergoeding van € 0,19 zijn belast.


35

4.4 Oldtimer (30 jaar of ouder) Vanaf 2001 kan voor een "oldtimer" van de zaak niet meer worden bijgeteld over de (lage) historische kostprijs (cataloguswaarde) maar geldt de werkelijke waarde als grondslag voor de bijtelling. Hierdoor is de fiscale aantrekkelijkheid om met een exclusieve/dure oldtimer te rijden voor een groot deel verdwenen. Sinds 2010 is de ‘oldtimer’ bijtelling privégebruik auto verhoogd van 25% naar 35%. De vrijstelling van motorrijtuigenbelasting voor oldtimers is per 1 janauri 2012 gewijzigd. De voorwaarde dat het motorrijtuig 25 jaar of ouder moet zijn is vervangen door de voorwaarde dat het motorrijtuig ten minste 30 jaar geleden voor het eerst in gebruik is genomen. Voor motorrijtuigen die op 31 december 2011 nog geen 25 jaar oud zijn, geldt de vrijstelling niet langer voor een eventuele brandstoftoeslag. Voor motorrijtuigen die op 31 december 2011 al 25 jaar of ouder zijn blijft de huidige vrijstelling van toepassing, inclusief eventuele brandstoftoeslag. Voor auto’s die in de jaren 1987 t/m 1990 voor het eerst in gebruik zijn genomen geldt als overgangsmaatregel de MRB vrijstelling na gebruik van resp. 26, 27, 28 of 29 jaar. 4.5

Bijtelling beperken

De DGA kan de bijtelling over de auto die hij van de B.V. ter beschikking krijgt gesteld onder andere op de volgende wijzen beperken:

bij afwezigheid (bijv. vakantie, zakenreizen, ziekte) de auto en sleutels afgeven op de zaak en dit schriftelijk vastleggen zodat de auto in deze periode niet ter beschikking staat van de DGA en door anderen kan worden gebruikt; de B.V. een auto met een lage catalogusprijs of een oldtimer met een lage actuele aankoopprijs of een milieuvriendelijke auto laten leasen of kopen ten behoeve van de DGA; extra accessoires door de dealer (niet door de fabriek) er op laten zetten (deze zitten dan in beginsel niet in de catalogusprijs); eigen bijdrage laten betalen door de DGA: deze komt in mindering op de bijtelling; kilometeradministratie bijhouden indien het privé gebruik minder dan 500 km per jaar bedraagt.

4.6

Verhoging salaris met autokostenforfait

Door het salaris van de DGA te verhogen met het bedrag van het autokostenforfait en het hiermee gemoeide bedrag door de DGA aan de B.V. te laten vergoeden, wordt de pensioengrondslag verhoogd. De eigen bijdrage komt in mindering op de bijtelling privégebruik auto. 4.7

Bestelauto

Sinds medio 2005 worden bestelauto's in de BPM gelijkgesteld aan personenauto's. Dit betekent dat bij aanschaf van een bestelauto wel BPM betaald moet worden. De betaalde BPM konden BTW-ondernemers (en gehandicapten) echter terugkrijgen via de Belastingdienst. Vanaf 2007 is de teruggaafregeling voor BTW-ondernemers omgezet in een (automatische) vrijstellingsregeling. De DGA kwalificeert in beginsel niet meer als BTWondernemer (zie paragraaf 3.2.4). Daarbij geldt als voorwaarde dat de bestelauto meer dan bijkomstig (>10%) in het kader van de onderneming moet worden gebruikt. Wanneer binnen 5 jaar na registratie van de bestelauto niet meer wordt voldaan aan het ondernemerschap, moet alsnog BPM betaald worden. De verlaagde MRBtarieven (op zowel de hoofdsom als de brandstoftoeslagen) voor bestelauto's van BTW-ondernemers en voor vervoer van gehandicapten zijn blijven bestaan. Particulieren die in een bestelauto rijden, betalen sinds 2005 het (hogere) tarief van personenauto's. Voor een ter beschikking gestelde bestelauto die buiten werktijd niet gebruikt kan worden (’s avonds op afgesloten terrein werkgever) of waarvoor een schriftelijk verbod op privégebruik geldt, hoeft geen bijtelling in de salarisadministratie plaats te vinden.


36

Voor een bestelauto die in verband met de aard van het werk doorlopend afwisselend aan verschillende personeelsleden ter beschikking wordt gesteld, wordt het privégebruik door middel van een eindheffing van € 300 bij de werkgever belast.

Voor de bestelauto is een oplossing gevonden om de rittenregistratie te vermijden. Vanaf 1 januari 2012 kent de wet de ‘verklaring uitsluitend zakelijk gebruik bestelauto’. De ondernemer kan de verklaring alleen afleggen als hij voornemens is de bestelauto uitsluitend zakelijk te gebruiken. Actueel toezicht wordt door de Belastingdienst uitgevoerd aan de hand van bijvoorbeeld camerabeelden. Gedurende het jaar kan de ondernemer de verklaring weer intrekken als wel sprake is van privégebruik van de bestelauto. Overigens is melding van privégebruik van de bestelauto verplicht, op straffe van een boete. 4.8

Milieuvriendelijke auto’s

Milieuvriendelijke auto’s met een bijtelling wegens privégebruik van 14% (benzineauto: uitstoot minder dan 111 gr. en meer dan 50 gr. CO2 p/km / dieselauto: uitstoot minder dan 96 gr. CO2 p/km), vallen vanaf 2010 onder vrijstellingen BPM en motorrijtuigenbelasting (MRB). Per 1 januari 2014 vervalt deze vrijstelling voor zowel nieuwe als bestaande personenauto’s. Vanaf 2014 zal de MRB hierdoor alleen nog op gewicht gebaseerd zijn. Verder kunnen deze auto’s willekeurig worden afgeschreven en komen zij in aanmerking voor kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA). In beginsel zullen, met terugwerkende kracht tot 1 januari 2010, elektrische personenauto’s ook in aanmerking komen voor milieu-investeringsaftrek (MIA). De vrijstelling MRB voor (elektrische) personenauto´s met een CO2-uitstoot van niet meer dan 50 gr/km zal per 1 januari 2016 vervallen. Vanaf 2011 is de afbouw van de BPM onder gelijktijdige evenredige verhoging van de MRB stopgezet. Voor de jaren 2011 tot 2013 worden de reeds vastgestelde CO2-afhankelijke tarieven BPM verhoogd. Vanaf 2013 zal de heffing van BPM nog uitsluitend gebaseerd zijn op absolute CO2-uitstoot. Ter stimulering van milieuvriendelijke Euro-6 dieselpersonenauto’s wordt een korting op de BPM verleend (2011: € 1.500 / 2012: € 1.000 / 2013: € 500).

5.

DGA en Bedrijfsruimte

5.1 Terbeschikkingstellings (TBS) -regeling en eigen woning Indien vermogensbestanddelen aan bepaalde personen ter beschikking worden gesteld, moeten de inkomsten en vermogenswinsten worden aangegeven in box 1 (max. 52% inkomstenbelasting). Indien geen vergoeding is overeengekomen, moeten de inkomsten worden aangegeven welke onder normale omstandigheden zouden zijn ontvangen. Bij het ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen kan o.a. gedacht worden aan:

verhuur van een pand; het verstrekken van een lening; het hebben van een (voorwaardelijke) regresvordering uit hoofde van een borgtocht..


37

Het gaat o.a. om vermogensbestanddelen die ter beschikking zijn gesteld aan een B.V. waarin de belastingplichtige, diens fiscaal partner of een andere verbonden persoon een aanmerkelijk belang heeft. Als verbonden personen kunnen worden genoemd: de echtgenoot/geregistreerd partner/(notarieel) samenlevingspartner/fiscaal partner/minderjarig kind van belastingplichtige of partner/ouders van een minderjarig kind. Indien de terbeschikkingstelling maatschappelijk ongebruikelijk is, gelden als verbonden personen tevens de bloed- en aanverwanten in de rechte lijn van de belastingplichtige en zijn fiscale partner. Bij gemeenschap van goederen was het beleid van de fiscus om het TBS-resultaat 50:50 toe te rekenen, de rechter was echter van mening dat de bestuurder/eigenaar van het pand 100% toegerekend dient te worden (HR 15 januari 2010). De wetgever heeft de 50/50 toerekening vanaf 2011 in de wet vastgelegd. Gelijktijdig is in de wet een doorschuifregeling opgenomen indien als gevolg van het huwen in gemeenschap van goederen de helft van een terbeschikkinggesteld vermogen overgaat op de echtgenoot. Tevens is per 1 januari 2012 in de wet vastgelegd dat overeenkomstig de bedoeling van de regeling de terbeschikkingstelling zonder tussentijdse afrekening kan worden voortgezet indien het vermogensbestanddeel bij echtscheiding wordt toegerekend aan een echtgenoot die een aanmerkelijk belang houdt in de vennootschap waaraan het vermogensbestanddeel ter beschikking wordt gesteld. Belastingplichtigen kunnen er echter voor kiezen om bij de verdeling van de huwelijksgemeenschap toch af te rekenen. De rigide TBS-regeling is ingaande 2010 verzacht. Verder is van belang dat in de periode 2010-2016 het eigenwoningforfait voor woningen met een WOZ-waarde boven de € 1.040.000 (2012) aanzienlijk wordt verhoogd van 0,55% in 2009 naar 1,30% (2012) tot 2,35% (2016). Toepassing van de TBS-regeling op een zakelijk verhuurbaar deel van een grote eigen woning zou voor de DGA mogelijk een oplossing kunnen bieden om de renteaftrek in stand te laten. 5.2 Terbeschikkingstellen pand aan B.V. Indien de DGA een pand dat hij in privé in eigendom heeft aan zijn B.V. verhuurt, wordt de huuropbrengst bij de DGA progressief belast in box 1 en zijn de financieringskosten van het pand aftrekbaar. De huurkosten zijn aftrekbaar bij de B.V. De DGA mag op het pand afschrijven waardoor de boekwaarde van het pand daalt en de toekomstige verkoopwinst toeneemt. Op de betreffende inkomsten en uitgaven is het winstregime (vorderingenstelsel) van toepassing. Als een privépand gedeeltelijk aan de B.V. en gedeeltelijk aan derden wordt verhuurd, geldt deze regeling alleen voor het aan de B.V. verhuurde gedeelte van het pand. Heffing over de meerwaarde boven de boekwaarde komt aan de orde bij beëindiging van de terbeschikkingstelling. Indien dit laatste gebeurt wanneer er geen vervreemding plaatsvindt, wanneer de koopsom wordt schuldig gebleven of in geval van schenking door de terbeschikkingsteller, kan onder voorwaarden, middels een conserverende aanslag, 10 jaar renteloos uitstel van betaling worden verkregen voor de verschuldigde inkomstenbelasting over de stakingswinst. Sinds 2010 is de uitstel van betalingsregeling versoepeld doordat de vermogenstoets – er zijn onvoldoende middelen om de IB te voldoen - is vervallen. Overige verbeteringen in TBS-regeling vanaf 2010:

invoering van de TBS-vrijstelling van 12% van TBS-resultaat voor de TBS’er; De herinvesteringsreserve (HIR) en kostenegalisatiereserve (KER) zijn ook van toepassing op een TBS’er; In 2010 bestond eenmalig de mogelijkheid een TBS-pand zonder afrekening voor de heffing van de inkomstenbelasting (IB) en overdrachtsbelasting (OVB) in een eigen B.V. in te brengen waarbij wel een vervreemdingsverbod van 3 jaar geldt voor alle aandelen in de B.V. i.v.m. OVB-vrijstelling.; In 2011 en 2012 zijn vrijstellingen ingevoerd in geval van gedeeltelijke overgang van een TBS-vermogensbestanddeel in geval van aangaan van huwelijk in gemeenschap van goederen (2011) en in geval van verdeling van een huwelijksgemeenschap bij echtscheiding (2012).


38

5.3 Terbeschikkingstellen werkruimte thuis aan B.V. Een DGA die kantoor- of praktijkruimte in zijn privéwoning aan de B.V. ter beschikking stelt, valt voor dat gedeelte in beginsel onder de TBS-regeling. Als de werkruimte evenwel fysiek niet als een zelfstandig deel van de woning kan worden aangemerkt, blijft de TBS-regeling buiten toepassing. Een belangrijke aanwijzing in dit verband kan bijvoorbeeld zijn dat de werkruimte niet bereikbaar is door middel van een aparte ingang van de woning. Op dit gedeelte is dan de eigenwoningsregeling van toepassing. De werkkamerregeling luidt vanaf 2005 globaal als volgt: a. onzelfstandige werkruimte thuis: eigenwoningforfait inclusief werkruimte; vergoeding van B.V. is loon; B.V. heeft recht op aftrek vergoeding. b. zelfstandige werkruimte thuis: eigenwoningforfait exclusief werkruimte; werkruimte en vergoeding onder TBS-regeling (box 1); B.V. heeft recht op aftrek vergoeding. In situatie b geldt er naast de zelfstandigheidseis nog een inkomenseis van 70% van het loon dat de DGA in de werkkamer moet hebben verdiend indien de DGA nog over werkruimte elders beschikt. Beschikt hij niet over werkruimte elders dan geldt een aangepaste voorwaarde. 5.4 TBS-pand overdragen aan B.V.? Overdracht van een pand dat onder de TBS-regeling valt, aan de B.V. lijkt een goede oplossing te zijn om de TBSregeling te ontgaan. De vraag is in hoeveel jaren de bij overdracht aan de B.V. verschuldigde 6% overdrachtsbelasting kan worden terugverdiend. De overdrachtsbelasting wordt geheven over de waarde van het onroerend goed. Uit berekeningen blijkt dat de terugverdienperiode naar schatting een kleine 20 jaar kan duren. Hieruit blijkt dat overdracht aan de B.V. in de regel niet aantrekkelijk zal zijn. Een betere manier om de TBS-regeling te ontgaan kan zijn: De B.V. een pand laten huren van derden; Het privépand verhuren aan derden. Dit kan bijvoorbeeld door van pand/etage te ruilen. Tussenschakeling van een derde is niet voldoende omdat ook indirecte terbeschikkingstelling onder de tbsregeling valt. Met terugwerkende kracht tot en met 15 juni 2011 is het tarief van de overdrachtsbelasting voor de verkrijging van woningen of van rechten waaraan deze zijn onderworpen, verlaagd naar 2 procent. Deze maatregel is alleen van toepassing op onroerende zaken die op het moment van de juridische overdracht naar hun aard zijn bestemd voor bewoning. Deze verlaging vervalt weer met ingang van 1 juli 2012. 5.5 Kantoorpand van B.V. De kosten van het kantoorpand van de B.V. zijn uiteraard aftrekbaar als bedrijfskosten. Onder andere kan gedacht worden aan financieringskosten en afschrijvingskosten. Hierbij spelen de volgende begrippen een belangrijke rol: de afschrijvingsbasis, de verwachte restwaarde en gebruikswaarde. Tevens is van belang dat over de waarde van de grond niet afgeschreven kan worden. Sinds 2007 is de fiscale afschrijving op vastgoed versoberd doordat ondernemingen hun bedrijfspand nog maar tot 50% van de WOZ-waarde kunnen afschrijven. Op beleggingsvastgoed mag nog maar worden afgeschreven tot 100% van de WOZ-waarde.


39

5.6 Hypotheek bij de eigen B.V. Het komt in de praktijk vaak voor dat de DGA van zijn B.V. wil lenen ter financiering van de eigen woning. Tegenover de belastbaarheid van de rente in de B.V. staat de aftrekbaarheid in box 1 bij de DGA. Zie in dit kader ook par. 3.4.1. inzake (renteloze) personeelsleningen. 5.7 Administreren TBS-pand Indien sprake is van het terbeschikkingstellen van vermogen door de DGA aan zijn B.V., moet een beginbalans van deze werkzaamheid worden opgesteld. De hoofdregel is dat op de openingsbalans de waarde in het economische verkeer (meestal de verkoopwaarde) van het desbetreffende vermogensbestanddeel komt te staan. In verband met in de toekomst te belasten verkoopwinsten, is het in het belang van de DGA om het pand zo hoog mogelijk te waarderen op de openingsbalans. Tot slot is de DGA verplicht om van het terbeschikkingstellen van het pand (resultaat uit overige werkzaamheid) een administratie te voeren en de daartoe behorende boeken, bescheiden en andere gegevensdragers te bewaren.

6.

DGA en Innovatie

De DGA die in zijn BV speur- en ontwikkelingswerk (S&O) verricht kan in de BV in aanmerking komen voor een afdrachtvermindering loonbelasting en toepassing van het regime van de innovatiebox met een effectief tarief vennootschapsbelasting van 5%. Voor de toepassing is een octrooi dan wel S&O-verklaring van het Agentschap NL noodzakelijk. Binnen een kalenderjaar mag de werkgever voor maximaal 3 perioden van minstens 3 kalendermaanden en maximaal 6 kalendermaanden een S&O-aanvraag indienen. Een S&O-verklaring voor een heel kalenderjaar wordt alleen onder bepaalde voorwaarden afgegeven. 6.1. Afdrachtvermindering loonbelasting S&O Werkgevers kunnen een afdrachtvermindering van loonbelasting krijgen voor werknemers die (gekwalificeerd) speur- en ontwikkelingswerk verrichten. De afdrachtvermindering S&O bedraagt in 2012 42% van de S&O-loonsom voor zover dit loon in totaal niet meer bedraagt dan € 110.000 en 14% over de resterende S&O-loonsom. De S&O-loonsom wordt bepaald door het verwachte aantal S&O-uren te vermenigvuldigen met het gemiddelde S&O-uurloon. De S&O-afdrachtsvermindering bedraagt maximaal € 14 miljoen (plafond). Voor de toepassing van de afdrachtvermindering S&O is een S&O-verklaring van het Agentschap NL noodzakelijk. Binnen een kalenderjaar mag de werkgever voor maximaal drie perioden van minstens drie kalendermaanden en maximaal zes kalendermaanden een aanvraag indienen. Een verklaring voor een heel kalenderjaar wordt alleen onder bepaalde voorwaarden afgegeven.


40

6.2. Research & Development-aftrek 2012 / Innovatiebox 2010 / Octrooibox 2007 Vanaf 2007 geldt de octrooibox in de vennootschapsbelasting. Deze regeling is in 2010 verruimd tot de zgn. innovatiebox. Allereerst is van belang dat de ontwikkelingskosten van het intellectuele eigendom niet hoeven te worden geactiveerd, maar in plaats daarvan ten laste van de winst mogen worden gebracht. De belastingplichtige kan er verder voor kiezen om het intellectuele eigendom, waarvoor een octrooi is verleend [vanaf 2008 ook erkend S&O zonder octrooi,etc.] te laten belasten in de octrooibox nadat de winsten de ontwikkelingskosten van het octrooi hebben overstegen. Het plafond van gefacilieerd octrooi-inkomen ad € 400.000 per belastingplichtige per jaar is vanaf 2010 afgeschaft. Na keuze voor het regime, wordt 80% van het netto octrooi-inkomen, geëlimineerd uit het belastbaar inkomen, door gebruik van de vermenigvuldigingsfactor 5/25. Zodoende zal het netto octrooi inkomen belastbaar zijn tegen een tarief vanaf 2010 van effectief 5% (5/25 x 25% Vpb). Het totaal van de winsten van intellectuele eigendom die vallen onder het octrooibox regime, waren gemaximeerd tot 4 x het bedrag van de ontwikkelingskosten (dit maximum is eveneens vanaf 2010 afgeschaft). Het maximum tot 2010 wordt jaarlijks beoordeeld door de belastingdienst. Bronbelasting op royalty’s kan verrekend worden met vennootschapsbelasting, rekening houdend met de normale beperkingen. Het regime is niet van toepassing op merknamen, bedrijfslogos, enz. De primaire focus van de regeling is op S&Oactiviteiten. Echter software S&O kan kwalificeren. Voor de jaren 2009 en 2010 kunnen verliezen worden verrekend met het normale Vpb-tarief in plaats van het 5%-tarief. Het 5%-tarief is van toepassing nadat de verliezen zijn ingehaald welke zijn verrekend tegen 20-25% vennootschapsbelasting. Vanaf 2011 kunnen winsten gemaakt vanaf het jaar van octrooiaanvraag tot het jaar van toekenning (pre-octrooiwinsten) worden gebruikt voor de inhaalberekening. Naast de bovengenoemde belastingmaatregelen is met ingang van 1 januari 2012 de regeling Research & Development-aftrek (RDA) ingevoerd. Deze regeling biedt een belastingvoordeel in de vorm van een extra aftrek voor research & development-kosten. Deze aftrek wordt berekend door een bepaald percentage te nemen van de kosten (niet zijnde loonkosten; deze vallen reeds onder de S&O-afdrachtvermindering) en uitgaven (daarmee ook investeringen) die direct toerekenbaar zijn aan speur- en ontwikkelingswerk. De RDA is gericht op de S&Ouitgaven van ondernemers die niet zien op arbeid, bijvoorbeeld investeringen in apparatuur en materialen. De RDA wordt als extra aftrekpost in aanmerking genomen bij de fiscale winstbepaling. De aftrek bedraagt in 2012 40% van de door het Agentschap NL vastgestelde kosten en uitgaven die direct toerekenbaar zijn aan S&O dat is erkend in een S&O-verklaring.

7.

DGA en kind

7.1. Kosten van kinderopvang Sinds 1 januari 2007 is de kinderopvangregeling gewijzigd. Er is gekozen voor een systematiek waarbij de overheid (Belastingdienst/ Toeslagen: kinderopvangtoeslag) de verstrekking van de tot 2007 geldende werkgeversbijdrage voor zijn rekening neemt en de werkgevers zorgdragen voor de bekostiging daarvan in de vorm van een heffing van 0,5% (2012) over de hele loonsom, met in achtneming van de het minimum dagloon (= opslag op de WW-WGF/sectorfonds premie). Een separate onbelaste vergoeding van de werkgever is niet meer mogelijk. Op www.toeslagen.nl kan voor de kinderopvangtoeslag een proefberekening worden gemaakt.


41

7.2 Schenking aan kind Schenking in contanten De ouder kan ieder jaar zijn kinderen een - voor de schenkbelasting vrijgesteld - bedrag schenken. Zo hevelt de ouder vermogen over, waardoor in de toekomst onder meer erfbelasting (maximaal 20%) wordt bespaard. De jaarlijkse schenkingsvrijstelling voor ouders aan kinderen bedraagt in 2012 € 5.030. Voor kinderen tussen de 18 en 35 jaar geldt in 2012 een éénmalige vrijstelling van € 24.144. Het kleinkind kan 1x per kalenderjaar een bedrag van € 2.012 (2012) belastingvrij worden geschonken. Om de eenmalige hoge vrijstelling te benutten, dient aangifte schenkbelasting gedaan te worden. Voor de andere schenkingen dient aangifte te worden gedaan als meer wordt geschonken dan het belastingvrije bedrag. Alle vrijstellingen zijn sinds 2010 voetvrijstellingen (d.w.z. de vrijstelling vervalt niet als meer wordt verkregen dan de vrijstelling). Onder voorwaarden bedraagt de verhoogde vrijstelling eenmalig € 50.300 (2012), indien de schenking is gedaan ter zake van de aankoop van een eigen woning van een kind tussen de 18 en 35 jaar (vanaf 2011 geldt de verruimde vrijstelling ook voor schenkingen ter dekking van de kosten van verbetering of onderhoud van de eigen woning, voor de afkoop van een recht van erfpacht, opstal, of beklemming en de aflossing van de eigenwoningschuld) dan wel wordt gebruikt voor een studie of beroepsopleiding van dat kind waarvan de kosten hoger zijn dan € 20.000 per jaar. Is voor een kind vóór 1 januari 2010 reeds van de eenmalige verhoogde vrijstelling gebruik gemaakt dan mag aan dat kind mits nog steeds tussen de 18 en 35 jaar een bedrag van maximaal € 26.156 (2012) worden bijgeschonken mits de schenking is gedaan voor de aankoop van een eigen woning door het kind, ter dekking van de kosten van verbetering of onderhoud van de eigen woning van het kind, voor de afkoop van een recht van erfpacht, opstal, of beklemming dan wel voor de aflossing van de eigenwoningschuld van het kind. Ook voor deze aanvullende verhoogde vrijstelling geldt aangifteplicht. Schenking op papier Heeft de ouder op dit moment geen liquide middelen of wil deze het geld voorlopig zelf blijven beheren, dan biedt schenking door schuldigerkenning een oplossing. Een voorwaarde hierbij is dat de notaris een en ander vastlegt in een notariële akte. Ook moet ieder jaar daadwerkelijk tenminste 6% (2012) rente worden betaald door de schenker. Door de rente binnen zakelijke grenzen zo hoog mogelijk vast te zetten hevelt de ouder extra vermogen over. De schuld vormt bij de schenker/ouder een schuld die de heffingsgrondslag voor box 3 boven de drempel ad € 2.900 (partners: € 5.800) verlaagd. De vordering valt bij het kind ook in box 3, maar deze hoeft hierover geen 1,2% inkomstenbelasting te betalen zolang het box 3-vermogen van het kind binnen de vrijstelling van € 21.139 (partners: € 42.278) valt. Deze constructie werkt niet bij minderjarige kinderen. Schenking in contanten met teruglenen Indien de ouder het beheer over het geschonken geld wil behouden en niet naar de notaris wil (vereist bij schulderkenning) dan is het volgende mogelijk: de ouder maakt het geld daadwerkelijk over op de bankrekening van het kind en leent het vervolgens terug (kasrondje). De ouder betaalt over zijn schenking dan ook nog eens rente aan het kind. Lening aan kind De ouder zou ook een lening aan een kind kunnen verstrekken. De lening kon t/m 2009 fiscaal gefailleerd renteloos zijn indien de lening direct opeisbaar was (het kind moest dan de lening op elk moment kunnen aflossen). De niet verschuldigde rente door het kind is vanaf 2010 echter voor 6% belast met schenkbelasting. Een variant op dit thema is bijvoorbeeld dat de ouder geld leent aan het kind voor de aankoop van diens eigen woning. De vordering is bij de ouder belast in box 3 en de rente is bij het kind aftrekbaar in box 1. Deze rente kan de ouder dan bijv. weer kwijtschelden tot het bedrag van de jaarlijkse vrijstelling schenkbelasting (€ 5.030).


42

Zie voor verdere wijzigingen van de schenkbelasting (Successiewet 2010) paragraaf 13.2. 7.3 TBS-pand en kind Ter beschikking stellen van een pand aan de B.V. van een minderjarig kind en door minderjarige kinderen aan de B.V. van ouders valt in box 1. Het ter beschikking stellen van een pand aan de B.V. van een meerderjarig kind valt in beginsel in box 3. Echter, indien de terbeschikkingstelling maatschappelijk ongebruikelijk is valt het pand toch in box 1. Zie ook hoofdstuk 5 met betrekking tot verbetering van de TBS-regeling vanaf 2010.

8.

DGA en verkoop onderneming

8.1 Inleiding Bedrijfsopvolging is een complex proces waarin onder meer de volgende factoren een belangrijke rol spelen: 1. 2. 3. 4.

de tijdsplanning; de fiscaaljuridische aspecten; de opvolger; de waarde van de onderneming.

In dit hoofdstuk schetsen wij een algemeen beeld van de fiscaaljuridische aspecten van bedrijfsovername en opvolging van de DGA. De fiscaliteit speelt een belangrijke rol bij het verkoopproces, doordat belastingheffing bij verkoop mede van invloed is op de prijs die de verkoper voor de onderneming wil hebben en de koper bereid is voor de onderneming te betalen. Ten behoeve van een fiscaal optimale tijdsplanning dient de voorbereiding het zgn. 'verkooprijp maken' reeds 3 tot 6 jaar voor de verkoop plaats te vinden. Een aantal potentiële opvolgers passeert in paragraaf 8.5 de revue. Een onderneming kan meteen vanaf de start in de B.V.-vorm gedreven worden of kan eerst als eenmanszaak, maatschap of VOF starten en later worden omgezet in de B.V.-vorm. In het vervolg van dit hoofdstuk gaan wij ervan uit dat de rechtsvorm van de onderneming een besloten vennootschap (B.V.) is. Verder zal dit hoofdstuk zich beperken tot binnenlandse transacties. In verband met de complexiteit van de materie is het verstandig een specialist in te schakelen als de DGA overgaat tot samenwerking, verkoop dan wel aankoop of waardering van het familiebedrijf. 8.2

De waardering van de B.V.

De waardering van de onderneming kan op diverse manieren plaatsvinden. Alle waarderingsmethoden proberen de werkelijke waarde zo goed mogelijk te benaderen. De werkelijke waarde is echter de prijs die een koper (derde) voor de aandelen maximaal wil uitgeven. Het is verstandig voor de waardering van een te verkopen of aan te kopen B.V. een specialist (business valuator) in de arm te nemen. Als waarden kunnen onder andere worden genoemd: intrinsieke waarde (IW) Dit is de zichtbare vermogenswaarde op de balans van de B.V.; rentabiliteitswaarde (RW) Dit is de gemiddelde jaarwinst ná vennootschapsbelasting vermenigvuldigd met een kapitalisatiefactor. DGA Memorandum 2012 V01

43

Discounted Cash Flow waarde (DCFW) Dit is de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen, die vrij ter beschikking kunnen worden gesteld aan de aandeelhouder(s).

De IW heeft betrekking op het verleden. Wat is er in het verleden verdiend in de onderneming? De RW heeft betrekking op verleden en toekomst. Wat was de gemiddelde winst na vennootschapsbelasting in het verleden en hoe lang kan ik deze nog vasthouden in de toekomst? De DCFW heeft betrekking op de toekomst. Wat is de geschatte toekomstige kasstroom gekapitaliseerd over een reeks van jaren? In discussies met de Belastingdienst zal bij de waardering een mix van de RW en IW in de regel de waarde bepalen. Daarentegen bepaalt bij een 'echte' verkoop aan derden de DCF-methode meestal de waarde van de onderneming. 8.3 De positie van de fiscaliteit in het overnameproces Bij verkoop van de onderneming speelt de belastingdienst als onzichtbare partij op de achtergrond een belangrijke rol. Immers het gaat de verkoper om zijn netto-opbrengst na belasting en de koper kijkt naar de kostprijs van zijn (bruto) investering inclusief belasting. Beide partijen hebben er echter belang bij de belastingheffing richting de fiscus zo beperkt mogelijk te houden. Het is dus van groot belang dat partijen globaal de fiscale gevolgen kennen van de door hen gekozen overnamemethode. In beginsel zal hetgeen contractueel is overeengekomen, bepalend zijn voor de fiscale gevolgen van de transactie. De verleiding is vaak groot de beloning voor arbeidsinspanningen vorm te geven als (potentiële) vermogenswinst. Indien echter het contract niet wordt gedekt door de feitelijke situatie zal de belastingdienst correcties kunnen aanbrengen op grond van het leerstuk van 'schijn en wezen'. 8.4

Verkoop of samenwerking?

Indien de verkoper nog geen afscheid wil of kan nemen van zijn onderneming, kan worden besloten niet te verkopen, maar te gaan samenwerken. Dit heeft als bijkomend voordeel dat, indien geen contanten worden betaald bij het aangaan van de samenwerking, afrekening met de fiscus voorkomen kan worden. Met de samenwerking wordt wel het proces van bedrijfsopvolging in gang gezet. Gunstig voor de continuïteit van de onderneming is dat de verkoper in ieder geval nog een aantal jaren bij de onderneming betrokken blijft. Toch komt samenwerking middels fusie in de praktijk minder vaak voor dan verkoop tegen contanten aangezien de verkoper/overdrager in geval van fusie de koopsom betaald krijgt in de vorm van aandelen in de koper. Verkopers hebben daar veelal geen behoefte aan. Indien gekozen wordt voor samenwerking middels fusie of splitsing tegen verkrijging van aandelen in de overnemende vennootschap kan middels fiscale (doorschuif) mogelijkheden acute belastingheffing worden voorkomen. Samenwerking kan ook plaatsvinden middels het aangaan van een joint venture. Een voorbeeld hiervan is dat de samenwerkers ieder een nieuwe dochter-B.V. oprichten welke dochters bijvoorbeeld een v.o.f. aangaan. Dit speelt met name bij het opstarten van nieuwe activiteiten en is dus normaliter geen stap in het overnameproces. 8.5 De doelgroep van de overdrager: de opvolger De verkoop of samenwerking kan plaatsvinden aan/met: a.

een andere ondernemer Dit speelt als er geen opvolger in de zaak aanwezig is. Vaak vindt de overdracht plaats in contanten. Hierbij heeft de verkoper de meeste zekerheid omtrent wat hij ontvangt voor de overdracht van zijn onderneming. Dit heeft vaak de vorm van een 'earn-out'-regeling. Een deel van de koopsom wordt ineens voldaan en een ander deel in toekomstige winstafhankelijke termijnen. Overdracht tegen aandelen is ook mogelijk.


44

b.

management Dit speelt vaak als het concern af wil van een bepaald bedrijfsonderdeel. Verkoop kan plaatsvinden aan het zittende management (management buy-out = mbo) of aan nieuw aan te trekken management (management buy-in = mbi). Dit laatste geeft de mogelijkheid een 'turn around' in het bedrijf door te voeren. Opgelet dient te worden hoe de financiering wordt vormgegeven. Bij deze vorm van deelname doet vaak een Venture Capitalist (VC) mee, als medefinancier van de overname. In de regel zal het management meedoen middels een persoonlijke holding. Zie ook onderdeel f. ‘lucratieve belangen’.

Standaardstructuur management buy-out:

Management team

Participatie maatschappij Banken

A%

(100-A%) Holding BV 100%

Achtergestelde leningen

Leningen Fiscale eenheid

Werkmij BV

c.

werknemers Hierbij is vaak de financiering een probleem. Dit hoeft niet zo te zijn, indien de vertrekkende ondernemer meefinanciert. Indien de werknemers minder betalen dan de werkelijke waarde van de aandelen, zal deze bevoordeling in beginsel worden aangemerkt als loon. Om de onderneming bestuurbaar te houden, zal vaak gewerkt worden met een Stichting Administratiekantoor. Optieregelingen voor werknemers zijn vaak slechts interessant, indien een nieuw bedrijfsonderdeel wordt opgestart in een nieuwe vennootschap. Hier is dan een behoorlijke waardeontwikkeling mogelijk c.q. te verwachten. Ook kan het mogelijk aantrekkelijk zijn de werknemers te laten participeren voor minder dan 5% (bijv. 4,8%) waardoor 25% aanmerkelijkbelangheffing over de waardestijging kan worden voorkomen. Deze aandelen vallen dan wel voor hun netto vermogenswaarde in box 3, waar ze belast worden met 30% inkomstenbelasting, uitgaande van een fictief rendement van 4% (per saldo 1,2% heffing inkomstenbelasting). Ander voordeel is geen aanvullende heffing loonbelasting, zoals bij opties wel het geval is.

d.

kind(eren) Indien een kind de zaak wil overnemen dat inmiddels voldoende ervaring heeft opgedaan, dan kan dit een aantrekkelijke optie zijn. Er dient een zakelijke prijs te worden vastgesteld anders kan sprake zijn van een bevoordeling welke belast kan worden als dividend of schenking dan wel loon. Het kind zal vaak de koopsom schuldig blijven. Het risico hiervan is dat indien de voortzetting niet goed gaat, deze lening nooit afbetaald zal kunnen worden.


45

Financiering (van een deel) van de koopsom via de bank lijkt dan een oplossing. Ook kan de onderneming middels bedrijfsfusie worden overgedragen tegen uitreiking van cumulatief preferente aandelen voor de verkoper. Ook al zijn deze aandelen eigen vermogen, feitelijk vormen zij een achtergestelde lening aan de koper. Zij geven jaarlijks recht op een bepaald percentage dividend over de werkelijke waarde van de onderneming op het moment van verkoop (zie ook onderdeel f. hierna). Indien de onderneming wordt overgedragen aan meerdere kinderen verdient certificering van aandelen in verband met de bestuurbaarheid van de onderneming de aandacht. Het stemrecht blijft dan achter bij een stichting en de certificaten voor de overige kinderen geven recht op een aandeel in de winst. In het bestuur van de stichting zit het kind dat vader opvolgt en mogelijk de overdragende ouder(s) en andere deskundige bestuurders. Tot slot is er voor de verkopende ouder de mogelijkheid van 10 jaar uitstel van betaling van de 25% abheffing indien het kind de koopsom is schuldig gebleven of de aandelen aan het kind zijn geschonken. Hierbij is onder andere vereist dat de bezittingen van de overgedragen B.V. niet in belangrijke mate uit beleggingen bestaan (zie ook par. 13.4).

Certificering aandelen overnameholding: 1 o

2 o

3 o

S tic hting A dm inis tratiek antoor 100% aandelenbez it

V ader

Rente + aflos s ing V . Holding B V (vordering)

Overnam e B V (s c huld) 100% aandelenbez it verk oop aandelen W erk B V f.e. V pb

e.

Renteaftrek bij de opvolger Fiscaal dient onder andere erop gelet te worden dat de overdracht fiscaal zodanig wordt vormgegeven dat de renteaftrek over het schuldig gebleven deel van de koopsom geen gevaar loopt. Dit speelt met name als de verkoper nog verbonden blijft bij de verkochte werk-B.V. (gedeeltelijke bedrijfsopvolging). Van verbondenheid in dit kader is sprake als het resterend belang van de verkoper in de werk-B.V. een derde of meer bedraagt. Bestreden (middels fraus legis) kunnen worden (internationale) constructies waarbij de financieringsstructuur onzakelijk is (bijv. via de Belgische notionele interestaftrek). Renteaftrek zou bij de overname-B.V. binnen fiscale eenheid ook beperkt kunnen worden door thin-cap regels, indien het belang van de verkoper meer dan 50% in de overname-B.V. is en de verkoper een lening verstrekt waardoor de thin-cap ratio (3:1 = VV:EV) wordt overschreden. Ook zou renteaftrek kunnen worden beperkt als de lening kwalificeert als kapitaal.


46

In de wet is per 1 januari 2012 een nieuwe bepaling opgenomen tegen overnameholdingsconstructies. Het gaat hierbij om de beperking van de aftrek van rente (inclusief kosten en valutaresultaten) op schulden die verband houden met die overname. Deze rente kan alleen nog maar verrekend worden met de eigen winsten van de overnameholding. De renteaftrekbeperking geldt voor alle rente, dus zowel voor rente verschuldigd aan groepslichamen als aan derden (zoals banken). De renteaftrek wordt tot een bedrag van € 1.000.000 ongemoeid gelaten. De renteaftrek wordt beperkt voorzover er sprake is van een teveel overnameschulden. De overnameschuld mag in het jaar van de verwerving of uitbreiding van een belang niet meer dan 60% van de verkrijgingsprijs bedragen. Dit percentage neemt per jaar af met 5 procentpunten tot 25% in het zevende jaar. Tot slot heeft staatssecretaris Weekers van Financiën aangekondigd dat er een wetsvoorstel komt inzake de aftrekbaarheid van deelnemingsrente waarbij ook de renteaftrekbeperkende regelingen (zoals de hiervoor genoemde thincap-regeling) opnieuw tegen het licht zullen worden gehouden. Dit wetsvoorstel wordt voor het zomerreces van de Tweede Kamer verwacht. f.

Lucratieve belangen (carried interest) Sinds 2009 is de winst op bepaalde aandelen, vorderingen of rechten waarvan de voordelen mede een beloning voor werkzaamheden beogen te zijn, belast in box 1 als resultaat uit overige werkzaamheid (row). Deze zgn. ‘carried interest’-regeling is in beginsel gericht op het belasten van excessieve beloningsbestanddelen van investment managers van private equity bedrijven. In verband met de ruime formulering van de regeling heeft de staatssecretaris de Eerste Kamer geantwoord dat reguliere bedrijfsopvolgingen in het MKB (cumpref-structuren) met zakelijke condities niet onder het regime van de lucratieve belangen vallen. Verder is dit in beginsel ook het geval als de overdrager / cumpref-gerechtigde niet meer werkzaam is in de onderneming.

8.6 Verkoop middels activa/passiva transactie of aandelentransactie? Ten eerste kan de verkoop te zijner tijd eenvoudig plaatsvinden door verkoop van de aandelen van de (werk)B.V. door de (holding-B.V. van de) DGA. Een andere manier is de activa/passiva transactie. Daarbij wordt het geheel of een deel van de vermogensbestanddelen van de onderneming verkocht door de B.V.. Na de activa/passiva transactie resteert een min of meer 'lege' B.V. bij de verkoper. Aan beide methoden zitten voor- en nadelen. Bij elke overname of opvolging dient opnieuw beoordeeld te worden welke methode in casu de voorkeur verdient. Hierbij kunnen de belangen van de koper en de verkoper conflicteren. De belangentegenstelling tussen koper en verkoper blijkt onder andere uit het volgende. Het voordeel van de aandelentransactie voor de verkoper is dat deze geen vennootschapsbelasting verschuldigd is over de stille reserves en goodwill (deelnemingsvrijstelling). Hiermee hangt samen het belangrijkste nadeel voor de koper van de aandelen: geen afschrijving over de goodwill en stille reserves begrepen in de koopprijs van de aandelen. Bij de activa/passiva transactie heeft de koper als voordeel dat hij wel kan gaan afschrijven over de gekochte goodwill en stille reserves. Hiermee hangt weer samen het nadeel voor de verkoper van de activa en passiva: heffing van in beginsel 25% (2012) vennootschapsbelasting over de verkochte goodwill en stille reserves. De keuze voor een activa/passiva transactie of aandelentransactie hangt af van een groot aantal factoren. Beide partijen hebben er belang bij de belastingheffing richting de fiscus zo beperkt mogelijk te houden. Overleg tussen koper en verkoper hieromtrent is dus van groot belang.


47

8.7

Activa/passiva transactie

Bij een activa/passivatransactie wordt de onderneming of een deel daarvan (een reeks balansposten) door de B.V. verkocht aan de koper, al dan niet met bijbetaling voor de daarin schuilende meerwaarde.

Aandeelhouder

verkoop Onderneming B.V. onderneming (activa/passiva)

cijfervoorbeeld 1: verkoop activa/passiva De koper is bereid € 1.018.000 te betalen voor de activa en passiva van de onderneming. Er zijn geen passiva in de B.V. De B.V. is destijds opgericht met een geplaatst en gestort kapitaal van € 18.000. De boekwaarde van de activa bedraagt € 0. Na verkoop liquideert de aandeelhouder zijn B.V. om het geld naar privé te halen. Dubbele heffing bij verkoper: Verkoopprijs onderneming (activa / passiva) Af: 20-25% vennootschapsbelasting

€ €

1.018.000 244.500

Netto opbrengst in B.V.

€

773.500

Liquidatie-uitkering aan ab-houder (a) Verkrijgingsprijs aandelen

€ €

773.500 18.000

Boekwinst op aandelen

€

755.500

Af: IB (25%) (b)

€

188.875

Netto in privé (a-b)

€

584.625

Meestal is deze transactie interessanter voor de koper dan voor de verkoper. Als uitzondering op deze regel kan o.a. gelden de situatie dat de verkoper over nog te verrekenen verliezen beschikt. Mogelijk kan ook het toepassen van de herinvesteringreserve hier acute heffing van vennootschapsbelasting voorkomen. Als vuistregel zou kunnen gelden dat hoe hoger de te betalen som voor goodwill, des te interessanter wordt de activa/passivatransactie voor de koper. 8.8 Aandelentransactie De verkoper kan zijn onderneming hebben ondergebracht in een B.V. of in een holdingstructuur. Dit heeft invloed op de fiscale gevolgen van de transactie. De verkoper zal bij een aandelentransactie de koper in de regel een discount/ korting verlenen op de koopprijs in verband met het lagere afschrijvingspotentieel. Deze korting komt overeen met de belastinglatentie over de in de activa en passiva schuilende stille reserves. DGA Memorandum 2012 V01

48

8.8.1

Eén B.V.

De meest eenvoudige situatie is die waarin de ondernemer alle aandelen houdt van de B.V. waarin de onderneming wordt uitgeoefend. Aandeelhouder 100% aandelenbezit

Onderneming B.V.

cijfervoorbeeld 2: verkoop aandelen enkelvoudige B.V.

opbrengst aandelen B.V. (a) af: verkrijgingspijs aandelen Af: 25% inkomstenbelasting (b) Netto opbrengst in privé (a-b)

€ € € € €

1.018.000 18.000 1.000.000 250.000 768.000

Als de verkoper van de activa en passiva uit het eerste cijfervoorbeeld, meer ontvangt voor de aandelen dan € 773.500, dan houdt deze meer over dan bij een activa/passivatransactie ad € 1.018.000. Het verschil ad € 244.500 is meestal groter dan het belastingvoordeel van de koper bij een activa/passivatransactie. Dit komt doordat het belastingvoordeel van de koper in de loop van de jaren ontstaat via hogere afschrijvingen. De belastingkosten van de verkoper ontstaan direct bij de activa/passivaverkoop. In dit kader is van belang dat sinds 2007 de fiscale afschrijving op goodwill en overige bedrijfsmiddelen is gemaximeerd. De afschrijving van goodwill bedraagt op jaarbasis ten hoogste 10% (10 jaar) van de aanschaffingskosten. Voor de overige bedrijfsmiddelen geldt een maximum van 20% (5 jaar). De crisismaatregel, willekeurige afschrijving m.b.t. bepaalde investeringen in 2009, 2010 dan wel 2011 (maximale afschrijving 50% 2009-2010 / 50% 2010-2011 / 50% 2011-2012) geldt niet voor immateriële activa zoals software en goodwill. Partijen zullen in onderling overleg moeten bepalen wat de discount t.b.v. de koper wordt bij de aandelentransactie. Stel dat de discount voor de latente vennootschapsbelastingschuld € 200.000 bedraagt. De verkoopprijs voor aandelen zou dan € 818.000 bedragen. De nettoopbrengst in privé voor de verkoper van de aandelen zou dan € 618.000 (818 -/- ((818 - 18) x 25%)) bedragen. De aandelentransactie heeft dan dus de voorkeur voor de verkoper. 8.8.2

Holdingstructuur

Duidelijk is dat in de situatie met één B.V. verkoop altijd leidt tot inkomstenbelastingheffing. Dit is fiscaal niet wenselijk. Daarom is het in verband met de overdraagbaarheid van de onderneming fiscaal te prefereren dat de B.V. een dochter-B.V. opricht waarin de onderneming zal uitzakken tegen uitreiking van aandelen of betaling van contanten. Dit uitzakken zal fiscaal zonder heffing kunnen plaatsvinden door toepassing van de bedrijfsfusiefaciliteit of door uitzakking binnen fiscale eenheid.


49

Hierdoor ontstaat een eenvoudige holdingstructuur:

Aandeelhouder 100% aandelenbezit

Holding B.V.

100% aandelenbezit

Werk B.V.

De Werk-B.V. is een deelneming van de Holding-B.V.

cijfervoorbeeld 3: verkoop aandelen dochter-B.V.

verkoopprijs aandelen dochter-B.V. af: discount aandelentransactie (belastinglatentie) Af: vennootschapsbelasting (dnv) Netto opbrengst in holding-B.V.

€ € € € €

1.018.000 200.000 818.000 818.000

De holding-B.V. kan de aandelen van de werk-B.V. aan de bedrijfsopvolger verkopen. Deze verkoop kan in beginsel zonder heffing van vennootschapsbelasting over de meerwaarden van de onderneming plaatsvinden. We noemen de faciliteit waarbij geen heffing plaatsvindt over de boekwinst op de aandelen van de werk-B.V. : deelnemingsvrijstelling (zie § 2.2). Soms is een in het verleden opgerichte holdingstructuur met vele vennootschappen niet meer optimaal. Overwogen zou dan kunnen worden deze structuur aan te passen middels juridische fusie. Bij de juridische fusie verdwijnen er in de regel één of meer vennootschappen. De juridische fusie kan onder voorwaarden fiscaal geruisloos verlopen. Opgelet dient te worden dat in verband met sanctiebepalingen in ieder geval een wachttijd van 3 tot 6 jaar in acht wordt genomen na herstructurering, alvorens de aandelen van de werk-B.V. worden verkocht. 8.9 Conclusie De bedrijfsopvolging van de B.V. van de DGA kan op vele manieren worden uitgevoerd. De vormgeving is van invloed op de fiscale heffingen bij dit opvolgingsproces. Dit is van groot belang aangezien de overdrager kijkt naar zijn netto opbrengst (na belasting) en de verkrijger kijkt naar zijn bruto-investering (incl. belasting). De te nemen fiscale stappen kunnen als volgt luiden. Eerst dient in dit proces beoordeeld te worden wie de doelgroep is van de overdrager. Verder zal een keuze gemaakt moeten worden tussen verkoop of samenwerking.


50

Indien wordt gekozen voor verkoop zal een keuze gemaakt moeten worden tussen de aandelentransactie dan wel de activa/passivatransactie. Deze keuze dient gemaakt te worden op basis van de concrete omstandigheden waarin overdrager c.q. verkrijger bevinden. Indien gekozen wordt voor samenwerking middels fusie of splitsing tegen uitreiking van aandelen kan middels de fiscale (doorschuif)mogelijkheden acute belastingheffing worden voorkomen. Het is fiscaal in ieder geval aan te raden, ongeacht of u koper of verkoper bent dan wel samenwerking overweegt, een fiscaal ‘due diligence’-onderzoek te laten uitvoeren om niet bij onderhandelingen of na de aan-/verkoop voor verrassingen te komen te staan.

9.

DGA en beleggen

9.1 Inleiding Als DGA met een B.V. met belegbaar vermogen, staat u voor de vraag hoe dit te beleggen. Hierbij spelen vragen omtrent de keuze van waarin te beleggen en de structurering van het belegbaar vermogen (beleggen in B.V. of in privé) een belangrijke rol. De structurering wordt met name bepaald door de fiscaliteit. Hierna wordt ingegaan op een aantal mogelijkheden die een DGA heeft sinds invoering van de Wet inkomstenbelasting 2001. Afhankelijk van de omstandigheden kan het aantrekkelijk zijn om fiscaal af te rekenen tegen 25% en vervolgens in privé te beleggen (onder de vermogensrendementsheffing in box 3) dan wel te blijven beleggen in de B.V. en daardoor de 25% heffing uit te stellen. De DGA kan daarentegen ook het belegbaar vermogen van zijn B.V. lenen en dit in privé gaan beleggen. In feite komt dit neer op een mix van de twee andere varianten: 'niet afrekenen en toch in privé beleggen'. Een variant die ook een aantrekkelijk fiscaal effect heeft is de stapelconstructie waarbij de B.V. onbelast belegt in aandelenpakketten van minimaal 5% van het geplaatst kapitaal van de vennootschap waarin wordt belegd. Tot slot komt de Curaçao-route aan bod. 9.2 Beleggingsvarianten Hieronder worden de verschillende varianten nader toegelicht en met elkaar vergeleken. 9.2.1

Uitkeren dividend en beleggen in privé

Indien de B.V. dividend uitkeert waardoor vervolgens in privé in box 3 kan worden belegd, dan heeft dat een heffing van 25% inkomstenbelasting tot gevolg. Dit betekent dat er met de resterende 75% van de middelen in privé kan worden belegd. De vraag is of dit wel voordelig kan zijn na het betalen van 25% belasting, gevolgd door een jaarlijkse betaling van 1,2% vermogensrendementsheffing. Per 1 januari 2011 geldt voor de vaststelling van de rendementsgrondslag in box 3 nog maar 1 peildatum (1 januari), waar dit tot en met 2010 nog 2 peildata waren (1 januari en 31 december). 9.2.2

Beleggen in de B.V.

In eerste instantie heeft de B.V. een "volumevoordeel" ten opzicht van de voorgaande variant. Er is immers niet afgerekend waardoor per saldo 25% meer overblijft om te beleggen. Er moet echter rekening worden gehouden met de jaarlijks door de B.V. verschuldigde vennootschapsbelasting over de met de beleggingen behaalde rendementen. Bovendien rust op het vermogen in de B.V. nog een latente aanmerkelijkbelangclaim van 25%.


51

Een vergelijking op basis van het eindvermogen tussen beide varianten leert dat het uitkeren van dividenden naar privé gevolgd door het beleggen in privé (box 3), ondanks de omstandigheid dat er 25% minder belegd kan worden, aantrekkelijker kan zijn dan het beleggen in de B.V.. Een keuze is echter afhankelijk van het verwachte rendement. Bijvoorbeeld bij een rendement van 2% is de effectieve box 3-belastingdruk in beginsel 60%. Beleggen in de BV heeft dan normaliter de voorkeur. Een voordeel van een belegging in aandelen in de B.V. is verder dat eventuele verliezen op een effectenportefeuille normaliter fiscaal aftrekbaar zijn. Bij lage of negatieve rendementen kan beleggen in de BV ten opzichte van beleggen in privé aldus een hoger nettorendement opleveren. 9.2.3

Lenen van de B.V. en beleggen in privé

Zoals hiervoor reeds is aangegeven is een nadeel van het uitkeren van dividend dat het beleggingsvolume met 25% afneemt. Door nu het belegbaar vermogen te lenen van de B.V. kan in privé worden belegd zonder dat de aanmerkelijkbelangclaim hoeft te worden afgerekend. Voorwaarde hierbij is wel dat er geleend wordt tegen zakelijke condities. Dit betekent onder meer dat er een zakelijke rente (bijv. 12-maands Euribor) betaald zal moeten worden alsmede een schriftelijke leningsovereenkomst dient te worden opgesteld en zekerheden dienen te worden vastgelegd (positieve/negatieve hypotheekverklaring en/of verpanding effecten). Bij effectenkrediet door banken wordt verder normaliter een buffer in privé geëist van 30% (aandelen) dan wel 10% (obligaties) om verliezen te kunnen opvangen. Door de rentebetaling wordt een deel van het in privé behaalde rendement weer ingeleverd. Deze rente is normaliter niet aftrekbaar in box 1, de schuld valt namelijk net als de beleggingsportefeuille in box 3. Een deel van de rente haalt de DGA echter weer terug doordat de rente is betaald aan zijn eigen B.V. Het door de B.V. behaalde rendement op de lening (namelijk de in privé betaalde rente) vloeit onder aftrek van de vennootschapsbelasting die door de B.V. is verschuldigd, uiteindelijk weer terug naar de DGA, waarbij wederom rekening moet worden gehouden met de latente aanmerkelijkbelangclaim van 25%. De leenvariant is niet onder alle omstandigheden gunstiger dan de dividendvariant. De mate van succes van de leenvariant is sterk afhankelijk van de hoogte van de rente op de lening (zie paragraaf 3.7), het rendement op de beleggingen en de omvang van het vermogen. Bij een hogere rente op de lening dan het in privé gerealiseerde beleggingsrendement wordt deze variant minder aantrekkelijk. Tot slot dient nog erop gewezen te worden dat de Hoge Raad begin 2011 - anders dan Hof en rechtbank ’sGravenhage daarvoor - het verkrijgen van een zekere winstmarge, bij lenen van de BV gevolgd door storting op een privé (internet)spaarrekening, niet heeft aangemerkt als resultaat uit overige werkzaamheid (box 1). 9.2.4

B.V. belegt in 5% belangen, stapelconstructie

In de stapelvariant belegt de B.V. in 5%-aandelenpakketten. Door gebruik te maken van de zogenoemde deelnemingsvrijstelling in de vennootschapsbelasting kunnen koersresultaten en dividenden onbelast door de B.V. worden gerealiseerd. Een van de voorwaarden voor toepassing van de deelnemingsvrijstelling is dat een vennootschap een belang heeft verworven van 5% of meer in een andere vennootschap. Een aantal banken heeft speciale beleggingsvennootschappen in het leven geroepen waarin 5%aandelenpakketten kunnen worden verworven (instapbedrag vanaf € 0,15 – 1,0 miljoen). Op de met deze aandelenpakketten behaalde rendementen is dan in beginsel de deelnemingsvrijstelling van toepassing.


52

9.2.5

Curaçaoroute

De Curaçao routevariant :

verplaatsen kasgeldvennootschap door Nederlandse aandeelhouders (natuurlijk persoon) naar Curacao: na verplaatsing richt de verplaatste kasgeldvennootschap een Curacao besloten vennootschap (CUR B.V.) op. De CUR B.V. kan op verzoek worden vrijgesteld van winstbelasting. Het vermogen van de verplaatste kasgeld B.V. wordt gestort als kapitaal in de CUR B.V. en rendeert vervolgens belastingvrij. Uitkeringen zijn per saldo belast met 10,2% (37% x 27,5% Vpb) door de 63% deelnemingsvrijstelling met betrekking tot de CUR B.V.

Curaçao en Nederland hebben op hoofdlijnen een akkoord bereikt over een nieuwe bilaterale regeling ter voorkoming van dubbele belasting (BRK) tussen beide landen. Deze regeling zal met ingang van 1 januari 2013 moeten gaan gelden. Naast een bronheffingspercentage voor dividenden van 15% zal er voor actieve vennootschappen een nulprocenttarief komen op deelnemingsdividend. Hierbij zal worden voorzien in een zogenoemde ‘limitation on benefitsbepaling’. Voor bestaande participaties van ten minste 25% die niet in aanmerking komen voor het nulprocenttarief geldt tot uiterlijk eind 2019 een bronheffingspercentage op deelnemingsdividenden van 5%. Voorheen kon een Nederlandse coöperatieve vereniging (coöperatie) een oplossing zijn in een (actieve) houdsterstructuur, aangezien de coöperatie niet als inhoudingsplichtige onderworpen was aan de dividendbelasting. Met ingang van 1 januari 2012 is in de dividendbelasting een anti-misbruikmaatregel in werking getreden. Een coöperatie die direct of indirect aandelen houdt met als doel de heffing van Nederlandse dividendbelasting of buitenlandse belasting bij een ander te ontgaan, is inhoudingsplichtige voor de dividendbelasting. Met deze maatregel is voorkomen dat om fiscale redenen coöperaties zonder reële betekenis worden tussen geschoven om belasting te ontgaan. De inhoudingsplicht wordt in beginsel beperkt tot uitdelingen aan leden waarbij het lidmaatschapsrecht niet tot een ondernemingsvermogen behoort. Leden waarbij het lidmaatschapsrecht wel tot het vermogen van een onderneming behoort, zijn slechts belastingplichtig voor zover anders een latente dividendbelastingclaim verloren zou gaan die ziet op de reeds aanwezige zuivere winst van een Nederlandse vennootschap op het moment waarop de coöperatie het belang in die Nederlandse vennootschap heeft verworven. 9.2.6

Vrijgestelde Beleggingsinstelling (VBI)

Op 1 augustus 2007 is de vrijgestelde beleggingsinstelling (VBI) ingevoerd. De VBI is vrijgesteld van vennootschapsbelasting en dividendbelasting en is bedoeld om het Nederlandse vestigingsklimaat voor beleggingsinstellingen te verbeteren ten opzichte van België, Luxemburg en de Antillen. De VBI biedt - onbedoeld – interessante mogelijkheden voor DGA’s met een kasgeldvennootschap, omdat zonder vennootschapsbelasting alleen ab-heffing van 25% overblijft in box 2. Die 25% ab-heffing wordt jaarlijks geheven over een fictief dividend van 4% van de waarde van de aandelen (per saldo 1% IB over het VBI-vermogen). Er gelden wel stringente voorwaarden o.a.:

minimaal twee aandeelhouders; B.V.’s zijn uitgesloten (N.V. of fonds voor gemene rekening is vereist); specifieke beleggingseisen; open-end karakter: d.w.z. aan de deelnemers statutair de mogelijkheid bieden op hun verzoek participaties te laten inkopen.

Door middel van een besluit van 10 maart 2008 probeert de staatssecretaris van Financiën de VBI als oplossing voor DGA-vermogens feitelijk min of meer af te remmen. Volgens het besluit wordt in DGA-situaties in de regel niet voldaan aan de vereisten van collectief beleggen en open end karakter. Per geval dient beoordeeld te worden of de DGA toch van de VBI gebruik kan maken. In de uitvoeringspraktijk worden onder voorwaarden situaties met twee aandeelhouders met eigen vermogen in de VBI en een aandelenverhouding van maximaal 90%: 10% geaccordeerd (Belastingdienst Oost/kantoor Almelo). DGA Memorandum 2012 V01

53

9.3

Conclusie

Aan de hand van de specifieke financiële situatie van de B.V. en de DGA alsmede de beleggingsvoorkeuren van de DGA dient te worden beoordeeld welk van de varianten de meest aantrekkelijke is. Bij hoge beleggingsrendementen zijn met name de leenvariant met beleggen in privé (tenzij hoge rente op de lening) en stapelconstructie gunstig. Middels een rekenprogramma kan bepaald worden welke variant in welke situatie fiscaal de voorkeur heeft.

10

DGA en terugkeer uit de B.V.

10.1

Inleiding

Indien de winsten van de B.V. tegenvallen valt terugkeer uit de B.V. te overwegen. Immers een B.V. wordt pas bij hogere winsten fiscaal voordeliger dan een eenmanszaak. Zodra de ondernemingswinst duurzaam beneden het fiscale omslagpunt daalt, is een terugkeer uit de B.V. vanuit fiscaal oogpunt te overwegen. Ook de andere motieven (bijv. toegenomen 'verplichtingen') voor rechtsvormwijziging kunnen een reden zijn voor terugkeer. 10.2

Methoden terugkeer uit de B.V.

Terugkeer uit de B.V. kan volgens de volgende methoden: "ruisende" terugkeer uit de B.V. (met fiscale afrekening); "geruisloze" terugkeer uit de B.V. (zonder fiscale afrekening). 10.2.1 "Ruisende" terugkeer uit de B.V. Vormen van "ruisende" terugkeer uit de B.V. zijn: a. b. c.

overdracht van alle activa/passiva aan de aandeelhouder; de B.V. aanhouden en een gedeeltelijke overdracht van activa/passiva aan de aandeelhouder; de B.V. een VOF of CV laten aangaan met de aandeelhouder.

Van de 'ruisende' terugkeermethoden is methode c in veel gevallen vanuit fiscaal oogpunt de meest aantrekkelijke methode. In beginsel kan slechts via deze methode heffing van vennootschapsbelasting over de fiscale en stille reserves geheel voorkomen worden. Ook kunnen desinvesteringsbijtellingen en heffing van overdrachtsbelasting bij de inbreng van de onderneming (incl. onroerende zaken) in de VOF / CV voorkomen worden. Afhankelijk van de gekozen terugkeermethode kan de DGA de overblijvende B.V. aanhouden (methode b en c) dan wel verkopen of liquideren (methode a). 10.2.2 "Geruisloze" terugkeer uit de B.V. Sinds 2001 kan op verzoek zonder belastingheffing (vennootschapsbelasting en 25% inkomstenbelasting) worden teruggekeerd uit de B.V.. Het verzoek moet binnen 12 maanden na het gewenste overgangstijdstip worden ingediend. Heffing bij ontbinding van de B.V. wordt voorkomen via een zogenaamde terugkeerreserve. Vereist is onder andere dat de onderneming wordt voortgezet door de voormalige aandeelhouder/natuurlijk persoon. Verder moet de B.V. een (materiële) onderneming drijven en mag de B.V. alleen natuurlijke personen als aandeelhouder hebben. In geval van een holdingstructuur, waarbij de holding-B.V. zich uitsluitend bezig houdt met het houden van aandelen en de onderneming zich in de werk-B.V. bevindt, zal voorafgaande aan de geruisloze terugkeer moeten worden gereorganiseerd om de faciliteit deelachtig te kunnen laten worden.


54

Deze reorganisatie zou kunnen plaatsvinden door:

vervreemding aandelen werk-B.V. aan voortzettende aandeelhouder; overdracht onderneming door werk-B.V. aan holding-B.V.; juridische fusie tussen holding- en werk-B.V.

Over de overgedragen fiscale claims moet worden afgerekend op het moment waarop de onderneming of een zelfstandig gedeelte daarvan wordt gestaakt. Nadeel is dat (stakings)-lijfrenteverplichtingen (behoudens de FORlijfrente plus de waardeaangroei ervan wegens oprenting van de FOR binnen de B.V.) van de B.V. extern moeten worden ondergebracht. Hierdoor zal deze methode waarschijnlijk slechts op beperkte schaal worden toegepast, bijv. in situaties met (TBS)pand(en) of compensabele verliezen.

11

DGA en pensioen

11.1

Inleiding

De DGA heeft net als ieder andere werknemer de mogelijkheid om een pensioen op te bouwen. Fiscaalrechtelijk wordt de DGA immers gezien als werknemer in dienst bij de B.V.. Dit geeft voor het opbouwen van een pensioen diverse mogelijkheden. De DGA met een aandelenbezit van 10% of meer heeft hierbij de keuze om het recht op pensioen in eigen beheer op te bouwen (de eigen B.V. fungeert feitelijk ook als verzekeringsmaatschappij) of om (gedeeltelijk) het recht op een pensioen bij een externe verzekeringsmaatschappij onder te brengen. Het grote voordeel van eigen beheer is met name het liquiditeitsvoordeel. Immers de B.V. mag wel ten laste van haar winst pensioenkosten nemen zonder daarvoor de premies te hoeven af te storten bij een verzekeringsmaatschappij. Zie verder paragraaf 11.7 (eigen beheer of verzekeren?). De meewerkende partner mag pensioen in eigen beheer opbouwen, mits de partner zelf ook voldoet aan de ‘10%-toets’. Dit hoofdstuk geeft een algemeen overzicht van de fiscale aspecten van pensioen in eigen beheer. Uitgangspunt van dit hoofdstuk is de wetgeving vanaf 1 juni 1999. Verder is van belang dat alle pensioenregelingen vanaf 1 januari 2006 moeten voldoen aan de fiscale kaders zoals deze gelden na de invoering van de Wet aanpassing fiscale behandeling VUT/prepensioen en introductie levensloopregeling (Wet VPL). Het uitgangspunt van deze wet is dat een werknemer pas op 65-jarige leeftijd stopt met werken. De werknemer mag wel eerder met pensioen gaan dan bij 65 jaar, maar het pensioen moet dan actuarieel herrekend worden. Tevens is per 1 januari 2007 de nieuwe pensioenwet ingevoerd. In tegenstelling tot de pensioenen spaarfondsenwet (PSW) van t/m 2006 geldt de pensioenwet niet voor de DGA. Voor DGA’s die op 1 januari 2007 al een pensioenregeling hebben gold een overgangsregeling van 1 jaar. In de nieuwe pensioenwet is pensioen in eigen beheer niet meer toegestaan. DGA’s dienden voor 2008 te bepalen of ze hun eigenbeheerreserve willen onderbrengen bij een verzekeringsmaatschappij. Het voordeel van keuze voor toepasselijkheid van de Pensioenwet is dat het pensioenkapitaal in geval van een faillissement niet door de curator kan worden aangesproken. In eigen beheer wordt dit meestal ondervangen door het pensioenkapitaal onder te brengen in de holdingvennootschap of in een separate pensioen B.V. In ieder geval diende de DGA zijn pensioenbrief voor 1 januari 2008 aan te passen voor wat betreft verwijzingen naar de pensioenwet. Gelet op het bovenstaande was het voor de DGA doorgaans niet wenselijk om te opteren voor het regime van de pensioenwet.


55

In verband met het betaalbaar houden van de AOW (omslagstelsel) wordt de pensioenleeftijd verhoogd van 65 naar 67 jaar. Tevens zal, in het kader van de flexibilisering van de AOW, er een keuzemogelijkheid komen om de AOW-uitkering maximaal 5 jaar uit te stellen, in ruil voor een hogere uitkering of de mogelijkheid de AOWuitkering geheel of gedeeltelijk te ontvangen. In het rapport van de commissie van Weeghel uit 2010 inzake een visie op het huidige belastingstelsel wordt voorgesteld de fiscale regeling inzake het pensioen in eigen beheer en de fiscale oudedagsreserve af te schaffen. Vooralsnog is onbekend wat de politiek met het voorstel gaat doen. 11.2

Fiscale aspecten

Fiscaal is de omkeerregel van groot belang. De omkeerregel houdt in dat de waarde van het recht op pensioen niet belast is voor de loonbelasting, maar de pensioenuitkeringen te zijner tijd wel. Een eventuele eigen bijdrage voor het pensioenrecht is in beginsel aftrekbaar van het brutosalaris en reduceert de af te dragen belasting op het salaris van de DGA. De omkeerregel geldt alleen als sprake is van een zogenaamde zuivere pensioenregeling. Dit betekent dan ook dat het pensioenrecht moet voldoen aan de fiscale pensioendefinitie zoals deze sinds 1 juni 1999 is neergelegd in artikel 18 e.v. van de Wet op de Loonbelasting 1964. Om te voorkomen dat er fiscale problemen ontstaan, moet een door de fiscus erkende pensioenbrief voorhanden zijn en de tekst daarvan mag niet worden gewijzigd. Doordat pensioenkosten aftrekbaar zijn voor de B.V., vindt hierover geen dubbele heffing van vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting plaats. Dit is bijvoorbeeld wel het geval met uitgekeerd dividend, dat voor de B.V. niet aftrekbaar is. De keuze pensioen of dividend zal dan ook vaak vanwege het liquiditeitsvoordeel in de B.V. in het voordeel van de eerste mogelijkheid uitvallen. De volgende handelingen zijn verboden en leiden tot directe belastingheffing:

afkoop en afzien van pensioen is progressief (max. 52%) belast. Bovendien is ook nog eens 20% revisierente over de afkoopwaarde verschuldigd. Indien wordt afgezien van pensioen in verband met dwingende financiële redenen (bijv. faillissement van de B.V.), leidt dit niet tot belastingheffing; ook als pensioen formeel of feitelijk tot voorwerp van zekerheid dient (bijv. verpanding van de aanspraak aan de bank) is de omkeerregel niet meer van toepassing en is de aanspraak in één keer progressief belast; bij emigratie gelden een aantal belangrijke spelregels, doch in het kader van dit hoofdstuk blijven deze verder onbesproken (zie verder hoofdstuk 12).

Tot slot is een belangrijk fiscaal aspect de zogenaamde zakelijkheidtoets: de pensioenregeling van de DGA moet altijd worden onderzocht op uitdelingselementen. Dit betekent dat hoewel een pensioenregeling voldoet aan de bepalingen in de loonbelasting, toch voor toepassing van de vennootschapsbelasting beoordeeld moet worden of een redelijk denkende werkgever in casu dezelfde regeling aan een werknemer (nietaandeelhouder) had kunnen toezeggen.


56

11.3

Toe te zeggen pensioen

De volgende pensioenen kunnen in beginsel in de pensioenbrief worden toegezegd: a. b. c. d. e. f.

ouderdomspensioen; tijdelijk ouderdomspensioen (t/m 2005); partnerpensioen; nabestaanden overbruggingspensioen; wezenpensioen; arbeidsongeschiktheidspensioen.

Ad a

Ouderdomspensioen Een ouderdomspensioen ziet op de verzorging van werknemers en gewezen werknemers bij ouderdom. De maximum pensioenleeftijd bedraagt 70 jaar of eerder ingeval het ouderdomspensioen meer dan 100% komt te bedragen. Een minimumleeftijd wordt in de wet niet genoemd. Mocht de werknemer eerder met pensioen gaan dan in de pensioenregeling is aangegeven, dan dienen de pensioenrechten eventueel actuarieel te worden gekort.

Ad b

Tijdelijk ouderdomspensioen (TOP t/m 2005) Indien de pensioeningangsdatum vóór 65 jaar ligt, kan een tijdelijk ouderdomspensioen worden toegezegd ter compensatie van het ontbreken van AOW-uitkering over deze periode. Bij de bepaling van de hoogte van het tijdelijk ouderdomspensioen mag ook rekening worden gehouden met het verschil van de verschuldigde premies volksverzekeringen over het ouderdomspensioen vóór en na 65 jaar. De fiscale faciliëring van het TOP is per 1 januari 2006 afgeschaft. De levensloopregeling en vanaf 2013 de vitaliteitsregeling kunnen deze versobering van pensioenopbouw gedeeltelijk ondervangen (zie par. 3.6).

Ad c

Partnerpensioen Dit is een levenslang of tijdelijk pensioen dat ingaat bij overlijden van de (gewezen) werknemer dan wel onmiddellijk na beëindiging van een Anw-uitkering en toekomt aan de (gewezen) echtgenoot dan wel degenen met wie de werknemer duurzaam samenwoont of heeft samengewoond en met wie geen bloed- of aanverwantschap bestaat.

Ad d

Nabestaanden overbruggingspensioen Het nabestaanden overbruggingspensioen kan worden toegezegd in verband met het ontbreken van uitkeringen uit hoofde van de Algemene nabestaandenwet (Anw) en het verschil premies volksverzekeringen vóór en na 65 jaar. Het gaat in bij overlijden van de (gewezen) werknemer dan wel onmiddellijk na beëindiging van een Anw-uitkering en eindigt uiterlijk op 65 jarige leeftijd.

Ad e

Wezenpensioen: Het wezenpensioen geeft kinderen tot 30 jaar een recht op tijdelijk pensioen indien een ouder overlijdt.

Ad f

Arbeidsongeschiktheidspensioen Dit is een inkomensvoorziening in geval van duurzame invaliditeit. De B.V. houdt met een AO-pensioen het AO-risico in eigen beheer. Echter de B.V. zal meestal een AO-verzekering sluiten. Het is ook mogelijk de AOV in privé af te sluiten. De premie is dan aftrekbaar in de IB-aangifte als uitgaven voor inkomensvoorzieningen. Om de premie te kunnen bekostigen kan het salaris hoger worden vastgesteld. Bijkomend voordeel is dan dat hiermee de pensioengrondslag wordt verhoogd.


57

11.4

Pensioensystemen

Fiscaal zijn de volgende pensioensystemen toegestaan:

eindloonregeling; middelloonregeling; beschikbare premieregeling.

Het onderscheid tussen de soorten pensioenregelingen heeft met name betekenis voor de omvang van het maximaal te bereiken ouderdomspensioen. Het uitgangspunt is daarbij dat voor alle pensioensystemen geldt dat een adequaat pensioen in 35 jaar moet kunnen worden opgebouwd. Een adequaat pensioen bedraagt in principe 70% van het laatstgenoten salaris, doch mag maximaal 100% van het laatst genoten salaris bedragen enkele uitzonderingen daargelaten. Eindloonsysteem Het eindloonsysteem is het meest in gebruik bij DGA's. In het eindloonsysteem krijgt de DGA een ouderdomspensioen, dat in beginsel wordt bepaald door het laatstgenoten salaris maal het opbouwpercentage van bijvoorbeeld 2% (maximum). Ook over salarisverhogingen kan met terugwerkende kracht tot de datum van indiensttreding pensioen worden toegekend (backservice). Indien de diensttijd meer dan 35 jaar bedraagt, kan meer dan 70% van het eindloon worden opgebouwd. Het absolute maximum is 100% van het eindloon. Bij een diensttijd van 35 jaar ziet het recht op ouderdoms- en partnerpensioen er als volgt uit: Jaarsalaris

€

50.000

Ouderdomspensioen (70% x € 50.000) Inbouw recht op AOW-uitkering (franchise 18.980: 10/7) Op te bouwen ouderdomspensioen

€ € €

35.000 13.286 21.714

Partnerpensioen (70%)

€

15.200

Teneinde bovenstaande pensioenrechten te kunnen financieren, mag de B.V. gedurende de opbouwfase pensioendotaties ten laste van de winst brengen, waarbij de lasten in de laatste jaren zwaarder wegen dan de lasten in de beginjaren, omdat bij de financiering van het toe te kennen pensioen rekening dient te worden gehouden met rente en sterftefactoren. De berekening van de jaarlijkse dotatie aan de voorziening 'pensioen in eigen beheer' dient actuarieel te zijn. Sinds 1 juni 1999 kunnen salarisstijgingen in de laatste 5 jaar voor pensioendatum in een eindloonregeling slechts tot pensioenopbouw leiden voorzover het gaat om gebruikelijke (CAO) salarisstijgingen plus daarbovenop nog een maximale stijging van 2% (beperkte pensioenpromotie). Vanaf 2010 is er een extra eindheffing van 15% voor forfaitair berekende backservice-verplichtingen in een eindloonregeling m.b.t. salarissen boven het bedrag van € 531.000 (2012). Verder komt er in beginsel een keuzemogelijkheid om de AOW-uitkering maximaal 5 jaar uit te stellen, in ruil voor een hogere uitkering of de mogelijkheid de AOW-uitkering geheel of gedeeltelijk te ontvangen [flexibilisering AOW]. Middelloonsysteem Pensioen kan ook worden bepaald volgens het middelloonsysteem, waarbij de jaarlijkse pensioenopbouw is gebaseerd op een bepaald percentage (maximaal 2,25%) van het in een bepaald jaar genoten salaris. Het te behalen ouderdomspensioen is dan ook gerelateerd aan het gewogen gemiddelde loon gedurende de opbouwperiode. DGA Memorandum 2012 V01

58

Ervan uitgaande dat het laatstverdiende salaris in de regel hoger zal zijn dan het gewogen gemiddelde loon over het gehele dienstverband, zal het op te bouwen pensioenrecht in het middelloonstelsel meestal lager zijn dan in een eindloonstelsel. Verder is bij dit stelsel geen backservice mogelijk. Toch kan het middelloonstelsel interessant zijn, indien het salaris in de loop van de diensttijd niet of nauwelijks wordt verhoogd of wanneer de werknemer ook beschikt over variabele loonbestanddelen. Dit komt mede doordat opgebouwde pensioenrechten mogen worden geïndexeerd met het prijsindexcijfer of het loonindexcijfer (open indexatie) dan wel met een vaste verhoging van maximaal 3% per jaar. Beschikbare premiesysteem Bij de beschikbare premieregeling is het te bereiken pensioen afhankelijk van de hoogte van een door de werkgever ter beschikking gestelde premie (percentage van het salaris) en de daarmee te behalen beleggingsresultaten. Gebruikelijk is dat de premie staffelsgewijs middels leeftijdsklassen oploopt met de leeftijd, aangezien bij het toenemen van de leeftijd de premie minder lang kan renderen. Ook mag bij de vaststelling van de hoogte van de premie rekening worden gehouden met een veronderstelde loopbaanontwikkeling en een relatief laag rendement (4%) op de beleggingen. Als bij het bereiken van de pensioenleeftijd te veel kapitaal aanwezig is getoetst aan de 100%-norm op basis van het eindloonsysteem, dan dient het meerdere te worden uitgekeerd in een uitkering (bruto) ineens. 11.5

Pensioengevend salaris / diensttijdnorm

De hoogte van het pensioen hangt onder meer af van de bij een werkgever doorgebrachte diensttijd, het toegestane opbouwpercentage en de hoogte van het pensioengevend salaris. Diensttijd Het gaat om de dienstjaren die tot pensioeningangsdatum bij de B.V. zullen worden doorgebracht. Ook andere perioden zoals ouderschapsverlof, sabbatsverlof (maximaal 1 jaar) en inkoop van dienstjaren (zie paragraaf 11.8) kunnen meetellen. Opbouwpercentage Zoals reeds eerder aangegeven mag bij eindloonregelingen het opbouwpercentage 2% per dienstjaar zijn en bij middelloonregelingen 2,25%. Pensioengevend salaris Het salaris in een eindloonregeling in eigen beheer bestaat in beginsel uit de vaste gegarandeerde loonbestanddelen (maandloon, vakantiegeld, vaste 13e maand) in geld. In het middelloonsysteem en het beschikbare premie systeem is tevens opbouw over variabele standdelen (bijv. gratificaties) mogelijk. Opbouw over loon in natura (bijvoorbeeld de bijtelling auto van de zaak) is echter in alle regelingen uitgesloten. Berekening pensioen in eigen beheer Zoals reeds aangegeven wordt het te bereiken pensioen behoudens voor beschikbare premieregelingen berekend door de formule: Pensioen = diensttijd x opbouwpercentage x pensioengevend salaris. Voor de berekening van het pensioen dat in eigen beheer mag worden ondergebracht, dient in mindering te worden gebracht de pensioenrechten voorzover deze rechten bij een externe verzekeringsmaatschappij zijn ondergebracht alsmede het recht op een AOW-uitkering bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd.


59

Eigen bijdrage Verder is in eigenbeheersituaties de eigen bijdrage beperkt tot 50% van de pensioenkosten. De wetgever heeft willen beteugelen dat er een kasrondje wordt gemaakt (salarisverhoging = eigen bijdrage), met als enig doel de pensioengrondslag te verhogen. Sinds 2004 mag het pensioen niet meer worden gewaardeerd volgens de zogenoemde ‘premie-bij-indiensttredingsmethode’ en bovendien zijn leeftijdterugstellingen ernstig aan banden gelegd. Als overgangsregel mocht de pensioenverplichting per 31 december 2003 worden ‘bevroren’. Jaarrekening In beginsel dient de commerciële waardering van de pensioenverplichting in de jaarrekening te worden opgenomen (Richtlijn RJ 271). Echter in de jaarrekening van zogenoemde “kleine rechtspersonen” mag de fiscale reserve worden aangehouden, mits in de toelichting wordt vermeld dat fiscale grondslagen zijn gehanteerd. 11.6

Eigen Pensioen-B.V.

Een pensioen-B.V. is een in Nederland gevestigde B.V. die zich bezighoudt met het beheren en uitvoeren van pensioentoezeggingen aan één of meer werknemers, welke pensioenverplichtingen zij voor haar binnenlandse ondernemingsvermogen voor de vennootschapsbelasting rekent. Onder voorwaarden is, i.v.m. de vrijheid van vestiging binnen de EU, vanaf 2010 toegestaan dat het DGApensioen wordt ondergebracht bij een lichaam gevestigd in een andere EU/EER-lidstaat. De mogelijkheid van het onderbrengen van pensioenkapitaal in een pensioen-B.V. bestaat slechts voor werknemers die hun pensioen in eigen beheer hebben kunnen opbouwen. De pensioen-B.V. is onderworpen aan de vennootschapsbelasting (art. 5, lid 1, onderdeel b, Wet Vpb 1969). Het gebruik van een pensioen-B.V. kent de volgende voordelen:

de pensioengelden zijn in principe onttrokken aan de bedrijfsrisico's; bij vooroverlijden ontstaat geen kapitaalverlies ten gunste van de verzekeringsmaatschappij; er is geen kosten- en winstopslag verschuldigd aan de verzekeringsmaatschappij; de overdraagbaarheid van de aandelen van de werk-B.V. wordt niet beperkt door de aanwezigheid van pensioenverplichtingen.

Als nadelen kunnen genoemd worden:

Ondernemingsrisico Bij opbouw in eigen beheer heeft de DGA bij faillissement geen pensioen meer.

Kort-leven risico (vroegtijdig overlijden, partnerpensioen Indien de DGA voor zijn pensionering overlijdt, is de kans groot dat het aanwezige pensioenkapitaal niet groot genoeg is om daarmee het partnerpensioen levenslang te betalen. Dit risico kan worden weggenomen door bij een verzekeraar een zogenaamde dalende kapitaalverzekering af te sluiten.

Lang-leven risico (sterfterisico) Als de DGA of zijn echtgenote lang leeft dan bestaat er een reële kans dat het geld in de B.V. op een gegeven moment op is. Dit kan worden voorkomen door het in eigen beheer opgebouwde pensioen op pensioendatum onder te brengen bij een verzekeraar.


60

11.7

Beleggingsrisico Bij de pensioenopbouw in eigen beheer moet de B.V. de pensioenpremies zelf beleggen. De B.V. kan hiermee een hoger maar ook een lager rendement behalen dan een verzekeraar doet. Eigen beheer of verzekeren?

Bij de afweging spelen meerdere motieven een rol:

liquiditeit; zekerheid; kosten; kapitaalverlies; opbouwgrondslag.

Liquiditeit is vaak een reden om voor eigen beheer te kiezen. Immers er hoeven geen premies betaald te worden aan de verzekeringsmaatschappij maar er is wel aftrek van pensioenkosten. Ook leidt de oprenting van de pensioenvoorziening tot een additioneel liquiditeitsvoordeel. Zekerheid is vaak een reden om voor verzekeren te kiezen. Immers: bij deconfiture van de B.V. of in geval een langer leven dan gemiddeld zal de eigenbeheerreserve vaak ontoereikend blijken te zijn. Ook het kostenaspect kan de keuze mede bepalen. De verzekeringsmaatschappij rekent kosten- en winstopslag. Echter bij eigen beheer zijn er de kosten van het opstellen van een pensioenbrief en de jaarlijkse kosten van de actuariële pensioenberekening, vermogensbeheer en de accountantskosten van de aan te houden pensioen-B.V. in de uitkeringsfase. Verder kan kapitaalverlies (tenietgaan van premies) in geval van vooroverlijden een reden zijn om voor opbouw in eigen beheer te kiezen. Tijdens de opbouwfase kan dit nadeel van verzekeren worden ondervangen door een zgn. slotbegunstigingsclausule op te nemen ten behoeve van de B.V. of de partner van de DGA en/of diens kinderen tot 30 jaar. Tijdens de uitkeringsfase kan kapitaalverlies worden voorkomen door de potentiële erfgenamen een contraverzekering te laten sluiten. Tot slot is bij geheel verzekeren de opbouwgrondslag ruimer dan bij pensioen in eigen beheer: 1. bij extern verzekeren mag worden uitgegaan van inbouw van gehuwden AOW; 2. kosten van na-indexatie zijn direct aftrekbaar bij premiebetaling aan een externe verzekeringsmaatschappij; 3. bij extern verzekeren is de eigen bijdrage niet beperkt tot 50% van de pensioenkosten; 4. bij extern verzekeren is opbouw voor een partnerpensioen mogelijk zelfs als er geen partner is. In de regel wordt in ieder geval zowel het partner- en wezenpensioen als het arbeidsongeschiktheidspensioen geheel of gedeeltelijk ondergebracht bij een verzekeringsmaatschappij. De reden hiervoor is dat bij overlijden voor de pensioneringsdatum de kans groot is dat het aanwezige pensioenkapitaal niet groot genoeg is om daarmee het partner- en wezenpensioen levenslang te betalen. Dit risico kan worden weggenomen door bij een verzekeraar een zogenaamde dalende kapitaalverzekering af te sluiten. Zo'n verzekering zorgt ervoor dat bij overlijden aan het begin van de looptijd een hoog kapitaal wordt uitgekeerd en bij overlijden aan het einde een laag kapitaal. Zodoende zal er altijd voldoende kapitaal aanwezig zijn om het partner- en wezenpensioen te betalen. Dit probleem doet zich niet voor indien de B.V. de pensioenvoorziening onderbrengt bij een verzekeraar.


61

11.8

Inkoop van dienstjaren en waardeoverdracht

Inkoop van pensioen is toegestaan over diensttijd die niet of niet voldoende is verzekerd, mits deze diensttijd is gelegen in de periode vóór 8 juli 1994. De reden van de knip is dat met ingang van die datum het wettelijk recht op waardeoverdracht is geïntroduceerd. Er is al sprake van een pensioentekort, indien bij vorige werkgever(s) sprake is van een lager pensioengevend loon. Voorbeeld Een DGA is sinds 1993 in dienst bij zijn huidige B.V. Hierbij neemt hij deel aan een eindloonregeling met een opbouwpercentage van 2% en hij kan in deze regeling nog maximaal 20 jaar halen. Zijn pensioengrondslag is € 100.000. Voorafgaand aan zijn werkzaamheden als DGA heeft hij 5 jaar gewerkt zonder pensioen op te bouwen. De oude diensttijd mag in zijn geheel worden ingekocht, omdat deze is gelegen vóór 8 juli 1994. Dit levert de volgende berekening op met betrekking tot het te bereiken ouderdomspensioen (afgezien van AOWinbouw). Zonder inkoop = 20 x 2% x € 100.000 = € 40.000 Inkoop = 5 x 2% x € 100.000 = € 10.000 Totaal te bereiken ouderdomspensioen = € 50.000 Schatting extra pensioenlast = 15 x € 10.000 = € 150.000 Voor de vennootschapsbelasting geldt een zakelijkheidtoets. Bij twijfel over de zakelijkheid kan in nader overleg met de Belastingdienst afgesproken worden hoe de "extra" last als gevolg van inkoop van diensttijd gespreid ten laste fiscale winst kan worden gebracht. Middels waardeoverdracht kan getracht worden een elders opgebouwd DGA-pensioen over te dragen naar de eigen B.V. Bij elders ondergebrachte pensioenrechten geldt een wettelijk recht, indien het einde van de dienstbetrekking is gelegen na 8 juli 1994. Vóór deze datum gold dat de medewerking van een verzekeraar nodig was. Afhankelijk van de overdrachtswaarde die wordt aangeboden door de verzekeringsmaatschappij, kan besloten worden tot overdracht van het elders ondergebrachte verzekeringskapitaal. De belastingdienst zal de hoogte van het pensioen toetsen aan de eigen beheer normen. Indien het daarbovenuit gaat is sprake van een bovenmatige regeling, waarvoor de omkeerregel niet meer geldt. De aanspraak zou dan direct progressief belast zijn. Het is dan ook fiscaal aan te raden in dit soort gevallen vooraf overleg te plegen met de belastingdienst. Een zakelijke koopsom voor overdracht betekent volgens de Hoge Raad een koopsom inclusief een kosten- en winstopslag (doorgaans tussen de 5% en 10%), die gebruikelijk is bij overdracht aan een verzekeringsmaat-schappij. 11.9

Lijfrenten en kapitaalverzekeringen

Lijfrenten De DGA kan naast pensioen in eigen beheer tevens gebruik maken van de lijfrentepremieaftrek voor een additionele oudedagsvoorziening. Deze aftrek (aftrekbaar in de inkomstenbelasting als "uitgaven voor inkomensvoorzieningen" en later belast als periodieke uitkering in box 1) is verdeeld in ruimtes:

de basisruimte is sinds 2003 afgeschaft; de jaarruimte is van toepassing bij een aantoonbaar pensioentekort en dient gecorrigeerd te worden met de toeneming van de pensioenaanspraken over het direct aan het kalenderjaar voorafgaande kalenderjaar; voor het jaar 2012 bedraagt de aftrek in de jaarruimte maximaal € 27.618; de reserveringsruimte bedraagt maximaal € 6.989 (2012) of indien men 55 jaar of ouder is € 13.802 (2012) en is bedoeld voor belastingplichtigen die in de 7 voorafgaande jaren te weinig pensioenvoorziening hebben opgebouwd doordat ze de jaarruimte in deze jaren niet of niet volledig hebben benut.


62

Voor de jaar- en reserveringsruimte gold tot 2011 een terugwentelingstermijn van 3 maanden voor na afloop van het kalenderjaar betaalde premies. Deze terugwentelingsmogelijkheid is vanaf 2011 vervallen. De DGA zal bij het maken van de ruimteberekeningen rekening dienen te houden met zijn pensioenrechten in eigen beheer. De aftrek van premies voor een overbruggingslijfrente als ‘prepensioenfaciliteit’ is ingaande 2006 niet meer mogelijk. Lijfrentespaarrekening (LSR/LBR - Banksparen) Sinds 2008 is het mogelijk om (zonder levensverzekering) te sparen in box 1 via een speciale geblokkeerde lijfrentespaar- of -beleggingsrekening bij banken of andere financiële instellingen. De regeling komt er op neer dat de inleg fiscaal gelijk wordt behandeld als premies die worden betaald voor een lijfrenteverzekering. De voorwaarden komen in grote lijnen overeen met de voorwaarden die gelden voor aftrek van lijfrentepremies. De aftrek voor bedragen betaald voor een lijfrentespaarrekening geldt m.i.v. 2008. Terugwenteling van vóór 1 april 2008 ingelegde bedragen naar 2007 was derhalve niet mogelijk. De (gelijkmatige) uitkeringen kunnen afhankelijk van de leeftijd waarop de uitkeringen ingaan ‘levenlang’ (minimaal 20-jarige annuïteit) of tijdelijk (minimaal 5 jaar en max.€ 20.953 (2012) per jaar). De uitkeringen dienen uiterlijk in te gaan vanaf 70-jarige leeftijd. Het langlevenrisico van de LSR/LBR door uitputting van het spaarsaldo, kan worden ondervangen door in de opbouwfase te kiezen voor de bancaire lijfrente en in de uitkeringsfase voor een lijfrenteverzekering. Saldolijfrente Hiervan is de premie niet aftrekbaar. De saldolijfrenten vallen in box 3. De jaarlijkse heffing is 1,2% inkomstenbelasting over de gemiddelde waarde. Voor saldolijfrenten van vóór 14 september 1999 geldt een overgangsregeling. Deze kunnen tot en met 2020 in box 1 worden afgewikkeld door progressieve heffing over het rentebestanddeel. Voor saldolijfrenten van vóór 1992 (brede herwaardering) geldt tevens een bijzondere regeling. De regels m.b.t. de saldolijfrente zijn vanaf 2009 aangescherpt. Indien vanaf 2009 meer premie is betaald dan afgetrokken (max. 2009: € 2.269), blijft de polis in box 1 en blijft de uitkering in zoverre onbelast. Verder kunnen lijfrentecontracten met een waarde tot € 4.242 (2012) zonder fiscale sanctie worden afgekocht. Bij een lijfrenteverzekering van voor 14 september 1999 geldt de max. saldomethode van € 2.269 per verzekering. Bij een lijfrenteverzekering van latere datum geldt de maximale saldomethode van € 2.269 per belastingplichtige. Stamrechtspaarrekening (SSR/SBR 2010) Een (ontslag)stamrecht wordt normaliter ondergebracht bij een verzekeraar of een eigen stamrecht-B.V. Vanaf 2010 is het ook mogelijk een (ontslag)stamrecht onder te brengen bij een bank (stamrechtspaarrekening) of de beheerder van een beleggingsinstelling (stamrechtbeleggingsrecht). Het tegoed van de SSR kan hetzij [1] alsnog worden aangewend voor de verkrijging van een stamrecht bij een ‘echte’ verzekeraar of [2] alsnog worden ondergebracht bij een eigen stamrecht-B.V. dan wel [3] worden uitgekeerd in termijnen. Kapitaalverzekeringen Bij een kapitaalverzekering ontvangt de verzekerde op de einddatum (bij overlijden of in leven zijn) een uitkering ineens. De waarde van de kapitaalverzekering wordt in beginsel jaarlijks belast in box 3 met per saldo 1,2% inkomstenbelasting rekening houdend met een forfaitair rendement van 4%. Kapitaalverzekering eigen woning (KEW) Indien de kapitaalverzekering dient ter aflossing van de hypotheek op de eigen woning (KEW) dan valt de polis in beginsel in box 1. Indien aan een groot aantal eisen wordt voldaan is het rentebestanddeel in de uitkering onbelast (15 jaar premiebetaling: uitkering maximaal € 34.900 (2012) en 20 jaar premiebetaling: uitkering maximaal € 154.000 (2012). De vrijstelling geldt eenmaal per leven en wordt verdubbeld voor de partner indien deze medebegunstigde is. Een box 3-kapitaalverzekering kan worden omgezet in een KEW indien aan de voorwaarden daartoe wordt voldaan.


63

Overgangsregeling kapitaalverzekeringen vóór 14 september 1999 Voor kapitaalverzekeringen van vóór 14 september 1999 geldt een overgangsregeling: deze zijn tot 14 september 2029 (30 jaar) voor een bedrag van € 123.428 (partners: € 246.856) vrijgesteld in box 3. Voor deze verzekeringen is het over het algemeen gunstiger om deze in box 3 te laten belasten (dus geen koppeling). Verder voordeel is dat men met een box-3 polis flexibeler is: de toekomstige uitkering kan ook voor andere doelen dan aflossing van de hypothecaire lening, gebruikt worden. Koppeling van kapitaalverzekeringen van vóór 1992 aan de eigen woning kan wel voordelig zijn wanneer hierin inmiddels een fors vermogen is opgebouwd omdat de waarde van deze verzekering per 1 januari 2001 bij het maximum van de box 1-vrijstelling mag worden opgeteld. In box 3 bestaat deze mogelijkheid niet. Voor kapitaalverzekeringen die na 13 september 1999 zijn afgesloten dan wel waarvan het verzekerde kapitaal of de premies zijn verhoogd of de looptijd is verlengd na genoemde datum, zal het in de regel voordeliger zijn deze wel te koppelen aan de eigen woning (KEW/box 1), aangezien zij geen recht hebben op de overgangsregeling (vrijstelling in box 3). Kapitaalverzekeringen bij de eigen B.V. De waardevermeerdering van deze verzekeringen wordt op grond van de terbeschikkingstellingsregeling progressief belast in box 1. Tot uiterlijk het tijdstip van indienen van de aangifte inkomstenbelasting 2001 kon gekozen worden deze kapitaalverzekering met ingang van 2001 onder te brengen bij een verzekeringsmaatschappij. De polis viel dan in box 3, eventueel met de vrijstelling van € 123.428 (partners: € 246.856). Ook kan deze polis gekoppeld worden aan de eigen woning, waardoor het rentebestanddeel onder voorwaarden onbelast kan blijven in box 1. Gaat een verzekering uit de tbs-regeling dan dient wel over de tot dan toe gerealiseerde meerwaarde in box 1 te worden afgerekend. Spaar- of Beleggingsrekening eigen woning (SEW/BEW - banksparen) Sinds 2008 is het mogelijk om via een speciale geblokkeerde spaar- of beleggingsrekening fiscaal vrijgesteld te sparen voor de aflossing van de eigenwoningschuld. Deze zgn. “spaar/beleggingsrekening eigen woning” wordt aangeboden door banken en andere financiële instellingen. De SEW en BEW worden fiscaal zoveel mogelijk gelijk behandeld als de kapitaalverzekering eigen woning (KEW). De SEW en BEW bevatten geen verzekeringselement en zijn daardoor in de regel goedkoper dan de KEW. Een KEW kan onbelast worden omgezet in een SEW of BEW. Zie voor de vrijgestelde bedragen in beginsel het onderdeel KEW hierboven. 11.10

Erfbelasting

Hetgeen wordt verkregen op grond van een pensioenregeling (bijv. partnerpensioen) is vrijgesteld van erfbelasting. Hetzelfde geldt voor de waarde van lijfrenten mits de premies aftrekbaar waren in de inkomstenbelasting. Beide vrijstellingen beïnvloeden wel de hoogte van de overige vrijstelling voor de erfbelasting van de langstlevende (inkorting: zie hoofdstuk 13). De vermogenstoename van de aandelen van de pensioen-B.V. als gevolg van vrijval van de pensioenvoorziening bij overlijden vormt een belaste erfrechtelijke verkrijging. Deze bepaling ziet op het ontgaan van erfbelasting wanneer de aandelen in handen zijn van een ander dan de erflater (bijvoorbeeld de kinderen). De Hoge Raad is van mening dat deze bepaling restrictief moet worden uitgelegd en dat pas sprake is van een belaste verkrijging indien de bezittingen minus schulden van de pensioen-B.V. voor 90% of meer dienen ter dekking van de pensioenverplichting. Indien daarvan geen sprake is, blijft de waardestijging van de aandelen buiten de heffing van erfbelasting. Het gevolg van dit arrest was dat artikel 13a SW redelijk eenvoudig te omzeilen zou zijn. In verband hiermee is de wet gewijzigd. Sinds 1 maart 2003 is voor de toepassing van artikel 13a SW niet meer van belang of sprake is van een “pensioenlichaam”.


64

11.11

Box 3

Rechten uit hoofde van een pensioenvoorziening vallen niet onder de vermogenrendementsheffing ad 1,2% van box 3, aangezien de uitkeringen te zijner tijd belastbaar zijn in box 1. 11.12

Tot slot

Om pensioensparen goedkoper te maken, is het vanaf 2008 ook mogelijk om individueel pensioensparen (lijfrenteproducten/(ontslag)stamrechten) bij banken/beleggingsinstellingen onder te brengen (banksparen). Het bovenstaande leert dat het voor de DGA aantrekkelijk (belastingbesparing en een verzorgde oudedag) kan zijn een pensioen op te bouwen (in eigen beheer).

12.

DGA en emigratie

12.1

Inleiding

Indien de DGA emigreert en nog bepaalde inkomensbestanddelen dan wel vermogensbestanddelen in Nederland behoudt, dan zal mogelijk dubbele belastingheffing over deze bestanddelen voorkomen dienen te worden. Dit gebeurt meestal door verdeling van de heffingsbevoegdheid over de desbetreffende bestanddelen in een verdrag ter voorkoming van dubbele belasting, gesloten tussen het nieuwe woonland en Nederland. Indien er geen verdrag is afgesloten dan zal een beroep moeten worden gedaan op een eenzijdige regeling ter voorkoming van dubbele belasting van het nieuwe woonland. Mogelijk kan de tegemoetkoming van het nieuwe woonland ook bestaan uit het in aftrek toelaten van de buitenlandse belasting als kosten. Bij de bespreking in onderstaande paragrafen zal worden uitgegaan van hetgeen over het desbetreffende onderwerp wordt vermeld in het Nederlands Standaardverdrag. In geval van daadwerkelijke emigratie dient de DGA na te gaan of er een verdrag ter voorkoming van dubbele belasting is afgesloten tussen Nederland en het nieuwe woonland en wat de desbetreffende regels in casu precies zijn. 12.2

Woonplaats

Op basis van artikel 4 van het Nederlands Standaardverdrag wordt iemand als inwoner van Nederland of het emigratieland aangemerkt wanneer hij, ingevolge de wetgeving van Nederland of het emigratieland, aldaar aan belasting is onderworpen op grond van zijn woonplaats, verblijf, plaats van leiding (B.V.) of enig andere soortgelijke omstandigheid. Het is echter mogelijk dat iemand zowel in Nederland als in het emigratieland belastingplichtig is. In dat geval bepaalt de plaats waar hij beschikt over een woning, de woonplaats. Wanneer een woning in Nederland wordt aangehouden en tevens wordt beschikt over een woning in het emigratieland, zal de woonplaats gelegen zijn in het land waarmee de persoonlijke (gezin, echtgenote, etc.) en economische betrekkingen het nauwst zijn. In het geval dat niet bepaald kan worden waar dit zogenaamde middelpunt van de levensbelangen gelegen is, wordt de woonplaats geacht te zijn in het land waar gewoonlijk wordt verbleven. Wanneer de DGA zowel in Nederland en het emigratieland verblijft, zal de DGA op basis van de Nederlandse nationaliteit aangemerkt worden als inwoner van Nederland. Hierna zal ervan uitgegaan worden dat op basis van het Verdrag de woonplaats in het emigratieland gelegen zal zijn.


65

12.3

Inkomsten uit arbeid

Wanneer de DGA na zijn emigratie blijft werken voor zijn B.V. in Nederland dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het loon dat de DGA ontvangt als bestuurder en het loon dat de DGA ontvangt voor andere werkzaamheden. Het loon dat de DGA ontvangt voor de werkzaamheden als bestuurder van de B.V. in Nederland mag op basis van het Nederlands Standaardverdrag worden belast in Nederland. Het nieuwe woonland zal op basis van het belastingverdrag deze inkomsten vrijstellen, maar mag voor de berekening van de belasting het belastingtarief hanteren dat van toepassing zou zijn als dit loon niet vrijgesteld zou zijn. Indien geen verdrag is gesloten, kan het nieuwe woonland eventueel eenzijdig dubbele heffing voorkomen. Voorzover loon voor andere werkzaamheden dan dat van bestuurder van een B.V. in Nederland wordt ontvangen dan zal dit loon in het nieuwe woonland belast zijn. Wanneer echter deze werkzaamheden in Nederland worden verricht dan mag Nederland hierover loonbelasting heffen wanneer:

de DGA langer dan 183 dagen per jaar in Nederland verblijft; of het loon wordt betaald door of namens een in Nederland gevestigde werkgever; of de beloning ten laste komt van een Nederlandse vaste inrichting.

Het begrip werkgever kan formeel (arbeidsovereenkomst) en materieel (instructiebevoegdheid) worden uitgelegd. Volgens beleid van de belastingdienst heeft Nederlandse heffingsrecht m.b.t. uitzendingen binnen concern van tussen de 60 en 183 dagen per jaar in geval van instructiebevoegdheid in en doorbelasting van kosten aan Nederland. Wanneer het loon belast zal zijn in Nederland, bijvoorbeeld omdat het betaald wordt door een Nederlandse B.V. of als de DGA langer dan 183 dagen per jaar in Nederland verblijft, dan zal het nieuwe woonland dit loon vrijstellen. Ook bij deze vrijstelling mag het nieuwe woonland het belastingtarief hanteren dat van toepassing zou zijn als dit loon niet vrijgesteld zou zijn. 12.4

Aanmerkelijk belang

De DGA bezit in de regel 50% of meer van de aandelen van de B.V. als gevolg waarvan deze een aanmerkelijk belang (aandelenbelang > 5%) heeft in de vennootschap (zie § 2.1.). Wanneer de DGA op basis van het verdrag wordt geacht geen inwoner van Nederland meer te zijn eindigt de Nederlandse binnenlandse belastingplicht. Als gevolg hiervan wordt de DGA geacht de aandelen te hebben verkocht op het tijdstip dat onmiddellijk voorafgaat aan het einde van de Nederlandse binnenlandse belastingplicht. Doordat sprake is van een fictieve verkoop van de aandelen zal de koopsom gesteld worden op de waarde in het economische verkeer. Voor het gefingeerde inkomen uit aanmerkelijk belang zal een conserverende aanslag worden opgelegd. Op grond van een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen is vast komen te staan dat de zogenoemde exitheffing en de daarbij behorende zekerheidstelling een belemmering is van wonen en werken in de EU. Op grond van deze uitspraak wordt in geval van emigratie naar een ander EU-land nog wel een conserverende aanslag opgelegd, maar hoeft geen zekerheid meer te worden gesteld. Het Hof van Justitie (09/2006) heeft daarna geoordeeld dat Nederland volledig rekening moet houden met een eventuele waardedaling van de abaandelen na emigratie. De regelgeving is inmiddels hierop aangepast. Indien er sprake is van een emigratie naar een land buiten de EU geldt dat een conserverende aanslag wordt opgelegd waarvoor uitstel van betaling kan worden verkregen, mits voldoende zekerheid wordt gesteld. Bij het stellen van zekerheid gaat de voorkeur uit naar zekerheden die op eenvoudige wijze kunnen worden gesteld, bewaakt en zo nodig uitgewonnen. Bij vormen van zekerheid valt te denken aan een bankgarantie, een hypotheekrecht, een verpanding, etc. Voor de zekerheidsteling kan ook gebruik gemaakt worden van een DGA Memorandum 2012 V01

66

hypothecaire lening afgesloten bij een buitenlandse bank, mits de zekerheid maar in Nederland te gelde kan worden gemaakt c.q. kan worden uitgewonnen. De ontvanger is gehouden een redelijke aanbod van de belastingplichtige te accepteren. Voor de conserverende aanslag kan voor een periode van tien jaar uitstel van betaling worden verkregen. De 10jaarstermijn gaat in op de dag na de wettelijke vervaldatum van de belastingaanslag in kwestie en eindigt aan het begin van het tiende jaar na afloop van het kalenderjaar waarop de aanslag betrekking heeft. Na deze periode wordt de aanslag kwijtgescholden. Het verleende uitstel van betaling eindigt indien binnen deze periode de aandelen worden verkocht of de vennootschap haar onderneming staakt en haar reserves geheel uitkeert. Eventuele in het nieuwe woonland verschuldigde belasting en de dividendbelasting op dividenduitkeringen komen in mindering op de conserverende aanslag. De conserverende aanslag heeft alleen betrekking op de, op het moment van emigratie, nog niet gerealiseerde waardestijging van de aandelen. Wanneer echter de aandelen binnen 5 jaar na emigratie worden verkocht is Nederland op basis van het Nederlands Standaard-verdrag gerechtigd de gehele verkoopwinst te belasten. Het Nederlands Standaard-verdrag wijst na een wachttijd van 5 jaar na emigratie het heffingsrecht over de verkoopwinst op de ab-aandelen toe aan het woonland. Er zijn landen waar de ab-koerswinst onbelast blijft. Worden de aandelen binnen 10 jaar maar na 5 jaar verkocht, dan zal Nederland de conserverende aanslag onder verrekening van eventuele belasting in het nieuwe woonland invorderen. 12.5

Pensioen

Bij het eindigen van de Nederlandse belastingplicht zal de waarde van de pensioenrechten (de betaalde premies vermeerderd met het daarop behaalde rendement) tot het inkomen worden gerekend. De rechter heeft reeds meermalen beslist dat de conserverende aanslag m.b.t. pensioenrechten in strijd is met het desbetreffende belastingverdrag, indien Nederland daarmee eenzijdig de verdragstoerekening (pensioen belast in woonland) overruled (bijv. HR 19 juni 2009). N.a.v. hiervan is de wetgeving per 1 juli 2009 aangepast en kan in geval van emigratie naar een land waarmee Nederland een belastingverdrag van voor 2001 heeft afgesloten dat een exclusieve woonstaatheffing m.b.t. pensioenen kent, de conserverende aanslag slechts worden opgelegd over de in Nederland in aftrek gebrachte pensioenpremies. Ook in dit geval vervalt de conserverende aanslag na verstrijken van de tienjaarsperiode. De conserverende aanslag wordt ingevorderd wanneer binnen genoemde periode blijkt dat het pensioen niet regulier afgewikkeld wordt. Hierbij valt te denken aan een afkoop. Wanneer het pensioen wel regulier wordt afgewikkeld zijn de pensioenuitkeringen op basis van het Standaardverdrag belast in het nieuwe woonland. Nederlandse overheidspensioenen worden echter toegewezen aan Nederland als bronstaat/betaalstaat. 12.6

Lijfrente

Wanneer in het verleden (na 1991) lijfrentepremies door de DGA zijn afgetrokken zal net als bij de pensioenpremies bij het eindigen van de Nederlandse binnenlandse belastingplicht een conserverende aanslag worden opgelegd over de in aftrek gebrachte lijfrentepremies en het daarover behaalde rendement. Evenals ten aanzien van pensioen is beslist (HR 19 juni 2009) is de wet per 1 juli 2009 aangepast. Hierdoor kan een conserverende aanslag nog slechts over de in aftrek gebrachte lijfrentepremies worden opgelegd in geval van emigratie naar een land met een belastingverdrag van voor 2001 dat een exclusieve woonstaatheffing m.b.t. lijfrenteuitkeringen kent. Zolang binnen een periode van 10 jaar geen oneigenlijke handeling, zoals bijvoorbeeld afkoop, met de lijfrente wordt uitgevoerd, zal de conserverende aanslag na deze periode komen te vervallen. Wanneer de lijfrentepolissen regulier tot uitkering komen zijn de uitkeringen op basis van het restartikel van het Standaardverdrag belast in het nieuwe woonland.


67

12.7

Dividend

Wanneer de B.V. in Nederland dividend uitkeert aan de in het buitenland wonende DGA, mag Nederland op basis van het Standaardverdrag 15% (sinds 2007) dividendbelasting inhouden. Indien de uitkeringen plaats vinden binnen 10 jaar na de emigratie naar het nieuwe woonland zal deze dividendbelasting leiden tot een vermindering van de conserverende aanslag, welke is opgelegd terzake van de fictieve vervreemding van de aandelen als gevolg van de emigratie. Het nieuwe woonland mag deze dividenden ook tot het belastbaar inkomen rekenen. Ter voorkoming van dubbele belasting verleent het nieuwe woonland op basis van het Standaardverdrag een vermindering ter grootte van de Nederlandse dividendbelasting dan wel, indien dit lager is, het bedrag aan belasting dat in het nieuwe woonland over het dividend verschuldigd is. 12.8

Eigen woning

Wanneer de DGA na emigratie zijn woning in Nederland aanhoudt dan mag Nederland over de inkomsten belasting heffen. Aangezien uitgangspunt is dat de DGA woonachtig zal zijn in het nieuwe woonland kan deze woning niet tot zijn hoofdverblijf dienen. Indien de woning wordt verhuurd dan is geen sprake meer van een eigen woning, waardoor de woning in box 3 wordt belast. In box 3 zal 4% van de nettowaarde van de woning belast worden tegen 30% IB. Naast deze belastingheffing door Nederland stelt het nieuwe woonland de inkomsten uit de woning vrij, waarbij het tarief bepaald wordt als ware deze inkomsten niet vrijgesteld. De winst die behaald wordt bij de verkoop van de woning na emigratie mag door Nederland belast worden. Aangezien Nederland geen vermogenswinstbelasting kent, zal dit niet leiden tot heffing van Nederlandse belasting. Het nieuwe woonland zal deze vermogenswinst vrijstellen waarbij het tarief wordt bepaald als ware deze inkomsten niet vrijgesteld. Indien de voormalige hoofdverblijfwoning leeg blijft kan de woning als eigen woning blijven gelden waardoor de hypotheekrenteaftrek kan worden voortgezet. Er wordt wel een hoger eigenwoningforfait in aanmerking genomen (10/6 x het normale forfait). 12.9

Erfbelasting

Nederland heeft slechts met een zeer beperkt aantal landen verdragen ter voorkoming van dubbele heffing van erfen schenkbelasting gesloten. In deze situaties zal een beroep moeten worden gedaan op een eenzijdige regeling ter voorkoming van dubbele belasting van het nieuwe woonland. Voor de Nederlandse erfbelasting wordt de DGA na zijn emigratie nog gedurende een periode van 10 jaar geacht in Nederland woonachtig te zijn. Als gevolg van deze fictie zijn schenkingen die de DGA doet binnen deze periode van 10 jaar belast met Nederlandse schenkbelasting. Bij een eventueel overlijden binnen deze periode zou over zijn nalatenschap Nederlandse erfbelasting verschuldigd zijn. Het EG-Hof heeft op 23 februari 2006 beslist dat de Nederlandse regeling geen beperking van het vrije verkeer van kapitaal vormt. Tot slot bestond er in de Nederlandse Successiewet het recht van overgang met betrekking tot bepaalde bezittingen in Nederland, welke worden verkregen van een erflater casu quo schenker die ten tijde van dat overlijden of die schenking niet in Nederland woonde. Als binnenlandse bezittingen kunnen onder andere worden aangemerkt: a. bezittingen die behoren tot een Nederlandse onderneming; b. in Nederland gelegen onroerende zaken. Het recht van overgang is per 1 januari 2010 afgeschaft.


68

12.10

Algemene Ouderdomswet (AOW)

Wanneer de DGA emigreert is deze niet langer verplicht verzekerd voor de AOW. Als gevolg hiervan zal de AOWuitkering t.z.t. gekort worden met 2% voor elk jaar dat de DGA niet verzekerd was. Deze korting kan de DGA voorkomen door zichzelf vrijwillig te verzekeren. Om tot de vrijwillige verzekering te worden toegelaten dient de DGA binnen één jaar na de emigratie een schriftelijk verzoek in te dienen bij de Sociale Verzekeringsbank. De vrijwillige verzekering voor de AOW moet altijd afgesloten worden in combinatie met een vrijwillige verzekering voor de Algemene Nabestaandenwet en heeft in beginsel een duur van maximaal 10 jaar. Betalingen krachtens de bepalingen van een regeling inzake sociale zekerheid mogen door de betalende Staat worden belast. De AOW-uitkering zal hierdoor in Nederland belast zijn. Het nieuwe woonland zal de AOWuitkering vrijstellen, waarbij het tarief wordt bepaald als ware deze inkomsten niet vrijgesteld. 12.11

Emigratie B.V.

Wanneer de DGA emigreert en tevens enig bestuurder blijft van de B.V., zal de B.V. tevens emigreren. Immers de woonplaats van de B.V. wordt in beginsel bepaald door de plaats waar de leiding is gevestigd. Voor de B.V. betekent dit dat moet worden afgerekend met 25% (2012) vennootschapsbelasting over alle stille en fiscale reserves alsmede over andere meerwaarden. Hof Amsterdam heeft op 15 juli 2010 prejudiciële vragen gesteld over Nederlandse exitheffingen in EU-situaties. De Europese Commissie is daarnaast op 24 november 2010 een procedure tegen Nederland gestart inzake Nederlandse exitheffingen in EU-situaties. Op 29 november 2011 heeft het Hof van Justitie EU (in de Nederlandse zaak National Grid Indus B.V.) onder andere geoordeeld dat op het moment waarop de vennootschap haar zetel naar een andere lidstaat verplaatst, de onmiddellijke invordering van de belasting wel in strijd is met het evenredigheidsbeginsel. Dus op het moment van vertrek van de vennootschap is een directe afrekening met de belastingdienst niet verplicht en kan rentedragend uitstel van betaling worden verkregen. Wel dient in dat geval zekerheid te worden gesteld. 12.12

Fiscaal interessante emigratiebestemmingen

Als fiscaal interessante emigratiebestemmingen kunnen worden genoemd: 1. België; 2. Curaçao. Ad 1 België Emigratie naar België kan onder andere aantrekkelijk zijn om de volgende redenen:

locatie: dichtbij Nederland; ontgaan van Nederlandse ab-heffing: na een wachttijd van 10 jaar kan de B.V. zonder ab-heffing (25% IB) verkocht worden; België kent geen vermogensbelasting en geen vermogensrendementsheffing; In België is schenking ‘van hand tot hand’ vrijgesteld van Belgische schenkbelasting.

Ad 2 Curaçao (voormalige Nederlandse Antillen) Emigratie naar de voormalige Nederlandse Antillen kan onder andere aantrekkelijk zijn om de volgende redenen:

penshonado-regeling: onder voorwaarden inkomstenbelastingtarief van 10% of een maximum belastbaar inkomen voor vermogende particulieren ad. ANG500.000 (op de BES-eilanden Bonaire, Saba en St. Eustatius wordt deze regeling in 4 jaar vanaf 2011 afgebouwd); ontgaan Nederlandse schenk-en erfbelasting bij schenken, vererven na een wachttijd van één jaar (deze regeling wordt aangepast met ingang van 1 januari 2013: vijf jaar). Het Antilliaanse schenken erfbelastingtarief bedraagt 2-6% voor verkrijgingen door kinderen. Voor andere verkrijgers loopt het tarief op tot 24%.


69

verplaatsen kasgeldvennootschap door Nederlandse aandeelhouders (natuurlijk persoon) naar NA; met ingang van 1 januari 2013 zal de nieuwe bilaterale regeling ter voorkoming van dubbele belasting (BRK) tussen Curaçao en Nederland gelden.

In beginsel mogen de landen 15% bronbelasting heffing op dividenden als hun nationale wetgeving daarin voorziet (hoofdregel). Het tarief op de BES-eilanden is 5%, op Aruba is dit maximaal 10% en op Curaçao wordt geen dividendbelasting geheven. Naast een bronheffingspercentage voor dividenden van 15% zal er voor actieve vennootschappen een 0% tarief komen op deelnemingsdividend, waarbij tevens een zogenoemde ‘limitation-onbenefitsbepaling’ een belangrijke rol zal spelen. De teksten van de nieuwe regelingen worden nog uitgewerkt; waarschijnlijk zullen deze pas in de loop van het voorjaar van 2012 gereed zijn. 12.13

Conclusie

De DGA zal in geval van emigratie dienen te beoordelen of er een verdrag ter voorkoming van dubbele belasting tussen Nederland en het nieuwe woonland is afgesloten. Indien dit het geval is, kan per inkomens- dan wel vermogensbestanddeel worden bepaald welk land hierover heffingsbevoegd is. Dit laat onverlet dat Nederland over bepaalde inkomensbestanddelen kan heffen op basis van zgn. exit- of emigratieheffingen middels zogenaamde conserverende aanslagen. In geval van emigratie naar een ander EU-land, hoeft voor de conserverende aanslag geen zekerheid meer te worden gesteld en kan uitstel van betaling onder bepaalde voorwaarde worden verkregen Indien er geen verdrag ter voorkoming van dubbele belasting is afgesloten zal de DGA afhankelijk zijn van eenzijdige regelingen hieromtrent van het nieuwe woonland.

13.

DGA en echtscheiding en overlijden

13.1

Echtscheiding

De DGA kan in beginsel op twee wijzen getrouwd zijn: in gemeenschap van goederen; of op huwelijkse voorwaarden. Huwelijkse voorwaarden hebben meerdere verschijningsvormen, onder andere: koude uitsluiting: uitsluiting van elke gemeenschap van goederen zonder verrekenbedingen; jaarlijks verrekenbeding: jaarlijks worden na afloop van een kalenderjaar de besparingen uit het inkomen verrekend tussen de echtgenoten; finaal verrekenbeding: bij overlijden of echtscheiding wordt gedaan alsof er gemeenschap van goederen was. Dit is gunstig bij vooroverlijden van de rijkere partner. Een variant die vaak voorkomt is de uitsluiting van elke gemeenschap van goederen met een jaarlijks verrekenbeding en een finaal verrekenbeding bij overlijden. Bij echtscheiding zijn de gevolgen bij koude uitsluiting beperkt tot een vordering van de ex-echtgenote op de helft van de pensioenrechten zoals opgebouwd tijdens de huwelijkse periode. Deze pensioenverrekening heeft verder geen fiscale gevolgen. Echter opgelet dient te worden dat volgens de jurisprudentie de redelijkheid en billijkheid de DGA in beginsel verplicht om - op verzoek van de ex-echtgenote - haar deel af te storten bij een professionele verzekeraar of haar eigen pensioen-B.V., tenzij deze afstorting de bedrijfsvoering van de B.V. in gevaar kan brengen. In het eerste geval (gemeenschap van goederen) zijn de gevolgen veel complexer. De gewezen echtgenoot heeft recht op de helft van de aandelen van de B.V.. De waarde van de aandelen wordt in dit soort situaties in de regel bepaald met name door de rentabiliteitswaarde (zie paragraaf 8.2). Dit is de gemiddelde jaarwinst na vennootschapsbelasting vermenigvuldigd met een kapitalisatiefactor.


70

Indien voldoende overige vermogensbestanddelen aanwezig zijn (woning, bankrekening, auto, etc.) kan de toedeling van de aandelen van de partner (50%) aan de DGA zonder schuldigerkenning plaatsvinden. Als de overige vermogensbestanddelen ontoereikend zijn ontstaat een schuld wegens overbedeling van de DGA aan zijn gewezen echtgenote. Tot zekerheid voor de nakoming van de rentebetaling en aflossing van de schuld kan aan de gewezen echtgenote bijvoorbeeld een pandrecht op de aandelen worden verstrekt. De verdeling van de aandelen bij echtscheiding geldt als een belaste vervreemding voor de inkomstenbelasting (25%) voor zover de ene partner meer aandelen krijgt toegedeeld dan de gerechtigdheid van 50% tot de gemeenschap van goederen. In beginsel kan deze claim worden doorgeschoven naar de verkrijger indien deze in Nederland woont en de aandelen niet tot enig ondernemingsvermogen rekent. Tevens dient (de hoogte van) de alimentatie vastgesteld te worden. Hierbij is fiscaal van belang dat de partneralimentatie aftrekbaar casu quo belast is in box 1 en dat de kinderalimentatie normaliter niet aftrekbaar is en tevens onbelast is bij de ontvanger. Blijkens wetswijziging is de contante waarde van alimentatieverplichtingen vanaf 30 december2009 niet meer aftrekbaar als schuld in box 3. Vanaf 2012 is ook de schuld uit hoofde van kinderalimentatie niet meer in box 3 aftrekbaar. In geval van echtscheiding wordt een woning nog voor maximaal 2 jaar als eigen woning (in verband met hypotheekrenteaftrek) aangemerkt van degene die de woning heeft verlaten, indien de gewezen partner daar nog haar of zijn hoofdverblijf heeft. Als de woning tegen een te lage prijs naar de ex-partner gaat, kan dit mogelijk als een (aftrekbare) afkoop van alimentatie worden aangemerkt. Indien de DGA een pand aan zijn B.V. verhuurt (TBS-pand) en in algemene gemeenschap van goederen is getrouwd, zal bij echtscheiding in beginsel bij de voormalige echtgenoot van de DGA afrekening plaatsvinden, omdat deze dan in beginsel de helft van de werkzaamheid (TBS) staakt. Wordt in het kader van de verdeling van de huwelijksgemeenschap deze helft toegescheiden aan de DGA dan kan deze de ter beschikkingsstelling van het volledige pand voortzetten en kan sinds 2011 de belastingclaim naar de DGA worden doorgeschoven. 13.2

Overlijden

Bij overlijden van de DGA is de verkrijger erfbelasting verschuldigd, voor zover de waarde van de ab-aandelen meer bedraagt dan de van toepassing zijnde vrijstellingen. Binnen de familiegroep is in beginsel het maximale tarief 20%. Ter voorkoming van de heffing is het fiscaal aan te raden reeds tijdens het leven het vermogen over te hevelen naar (klein)kinderen middels schenkingen. Indien geen testament is opgesteld zal bij overlijden het wettelijk erfrecht worden toegepast. Hierbij zijn van belang de wijzigingen in het wettelijke erfrecht (m.i.v. 2003):

gehuwde langstlevende echtgenoot verkrijgt de gehele nalatenschap en blijft het kindsdeel schuldig aan de kinderen (dit is vergelijkbaar met de gevolgen van een ouderlijke boedelverdeling-testament).

Met ingang van 2002 zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd in de Successiewet (SW):

hoge partnervrijstelling ad € 603.600 (2012) in de erfbelasting, mits gehuwd of >6 maanden samengewoond vlg. Gemeentelijke Basis Administratie o.b.v. een notarieel samenlevingscontract (2010: notarieel samenlevingscontract incl. zorgverplichting - vanaf 2012 - tenzij de samenwoning reeds langer dan 5 jaar duurt). Deze hoge vrijstelling wordt voor echtgenoten nog ingekort/verminderd met onder meer de helft van de waarde van de pensioenen tot een minimale vrijstelling ad € 155.930 (2012). Voor samenwonenden geldt in beginsel de voorwaarde dat ze minimaal vijf jaar hebben samengewoond; Onder voorwaarden kan de periode verkort worden tot zes maanden; 60% waardering van de eigen woning in de nalatenschap is vervallen; nieuwe faciliteit voor bedrijfsopvolging (zie § 13.4).


71

Met ingang van 2010 is de Successiewet aangepast. Kenmerken van de wijzigingen zijn: de tarieven omlaag, vrijstellingen partner/kinderen omhoog en vererven/ schenken van de onderneming fiscaal beter gefacilieerd. Hierin zijn zes verschillende tariefgroepen:

verkrijging partners/kinderen < € 115.708: 10%; verkrijging partners/kinderen > € 115.708: 20%; e verkrijging afstammeling v.a. 2 graad < € 115.708: 18%; e verkrijging afstammeling v.a. 2 graad > € 115.708: 36%; verkrijging overige verkrijgers < € 115.708: 30%; verkrijging overige verkrijgers > € 115.708: 40%.

private trust / afgezonderd particulier vermogen (APV) is niet meer effectief: APV is fiscaal transparant tenzij deze zelfstandig belast is tegen een heffing van minimaal 10% Vpb. Als de inbrenger overlijdt dan wordt het vermogen van de APV toegerekend aan de erfgenamen; gesplitste aankoop vruchtgebruik / bloot eigendom is niet meer effectief; renteloze direct opeisbare geldlening is niet meer effectief: over 6% (2012) schenkbelasting; aanpassing (basis)partnerbegrip; afschaffen recht van overgang; in de heffing betrekken van ik-opa-testamenten en turbo-testamenten; de rente op overbedelingsschulden is gemaximeerd op 6% samengesteld; alle vrijstellingen zijn voetvrijstellingen: vervallen niet als vrijstelling wordt overschreden.

Als situaties waarin het opstellen van een testament aanbevelingswaardig is, kunnen o.a. genoemd worden: voogdij en uitsluitingsclausule; meerdere huwelijken / stiefkinderen; levensgezel; problemen met kinderen; bedrijfsopvolging; successieplanning. Overlijden wordt verder voor de heffing van de inkomstenbelasting gezien als een fictieve vervreemding van abaandelen. In beginsel vindt dus 25% inkomstenbelastingheffing plaats over het verschil tussen de werkelijke waarde en de verkrijgingsprijs van de ab-aandelen bij de erflater. Vanaf 2010 is de erfbelastingschuld aftrekbaar in box 3. Ook wordt vanaf 2010 heffingsrente berekend over verschuldigde erfbelasting vanaf 8 maanden na overlijden. 13.3

Doorschuiffaciliteit krachtens erfrecht, schenking en huwelijksvermogensrecht m.b.t. 25% AB-heffing / inkomstenbelastingheffing

Bij overlijden van en schenking (vanaf 2010) door de aanmerkelijkbelanghouder dient in beginsel afgerekend te worden ((fictieve) vervreemding ab). In de wet is voor deze situaties echter een doorschuiffaciliteit opgenomen indien sprake is van het drijven van een materiële onderneming in de B.V. waarin een ab wordt gehouden. In de situatie van overlijden van de aanmerkelijkbelanghouder alsmede schenking hoeft dus niet 25% inkomstenbelasting afgerekend te worden bij overgang van de ab-aandelen naar de erven dan wel begiftigden. Voor de rechtverkrijgenden geldt dan dezelfde verkrijgingsprijs als die gold voor de overdrager (doorschuiving verkrijgingsprijs). Bij de schenkingsfaciliteit geldt als extra eis voor de verkrijger dat deze als werknemer reeds 3 jaar (36 maanden) bij de werk-B.V. in dienstbetrekking is (gefacilieerde schenking van aandelen in de holding-B.V. is onder voorwaarden ook mogelijk).


72

De faciliteit heeft slechts betrekking op het deel van de overdrachtsprijs van de ab-aandelen dat toerekenbaar is aan het ondernemingsvermogen van de overgedragen B.V. (m.a.w. de faciliteit is niet meer van toepassing op het beleggingsvermogen van de B.V.). Hierdoor moet bij vererving van een aanmerkelijk belang over de waarde van het beleggingsvermogen 25% IB worden afgerekend. In dat kader zullen belastingplichtigen gaan proberen beleggingsactiviteiten te upgraden tot een onderneming. Bij dividenduitkeringen kort na overlijden zou dubbele heffing kunnen optreden indien bij de erflater over de meerwaarde wordt afgerekend. Daarom wordt op verzoek toegestaan dit dividend niet te belasten met 25% IB maar op de verkrijgingsprijs van de krachtens erfrecht verkregen ab-aandelen af te boeken. De wet kent ook een doorschuiffaciliteit voor een vervreemding bij een verdeling van een nalatenschap of van een huwelijksgemeenschap binnen twee jaar na overlijden resp. ontbinding van de huwelijksgemeenschap (als gevolg van echtscheiding of aangaan huwelijkse voorwaarden staande huwelijk). Voorwaarde is dat de verkrijger binnenlands belastingplichtige is en de aandelen niet tot diens ondernemingsvermogen rekent. Als nadeel van het doorschuiven bij overlijden van de ab-houder kan worden genoemd dat de latente belastingverplichting op ab-aandelen voor de Successiewet slechts wordt gesteld op 6,25%. Bij afrekening van de claim komt bij de erflater de volle 25% inkomstenbelasting in aftrek op de nalatenschap. Als alternatief voor de overdracht/schenking van aandelen met doorschuiving kan ook nog voor de verlettering van aandelen gekozen worden. Nu er voor het schenken van tot een aanmerkelijk belang behorende aandelen, met een verkrijger woonachtig in Nederland, een doorschuiffaciliteit in de Wet IB 2001 is geïntroduceerd vanaf 2010, is een uitstel van betaling faciliteit voor deze situaties vanaf 2010 niet langer nodig. Indien echter de verkrijger – vanaf 2010 ook mogelijk buiten de familiekring - niet in Nederland woont of in geval van overdracht tegen schuldigerkenning van de koopsom, wordt nog een conserverende aanslag opgelegd waarvoor, mits voldoende zekerheid is gesteld, ten hoogste 10 jaar renteloos uitstel van betaling kan worden verkregen. Indien zowel de verkrijger als de overdrager over een holding beschikken, en de houdster van de overdrager de aandelen in de werkmaatschappij overdraagt tegen een lagere prijs dan de waarde in het economische verkeer [een schenking onderlangs] is er sprake van een fictieve schenkingsroute bovenlangs: a. dividenduitkering holding aan overdrager b. schenking door overdrager aan verkrijger c. informele kapitaalinbreng door verkrijger in diens holding. Vanaf 2010 geldt er m.b.t. stap a. een uitgebreid uitstel van betalingregeling m.b.t. de 25% ab-heffing, mits voldoende zekerheid is gesteld. Dit betekent dat gedurende ten hoogste 10 jaar renteloos uitstel van betaling wordt verleend waarbij jaarlijks 1/10 deel van de belastingschuld moet worden voldaan. Met betrekking tot stap b. is in beginsel de ab-doorschuiffaciliteit niet van toepassing omdat geen pakket aanmerkelijkbelangaandelen feitelijk wordt overgedragen/geschonken. Voordelen van deze route kunnen zijn: [1] geen ‘36 maanden werknemer’-eis [2] evt. rente op koopschuld verrekenbaar binnen holdingstructuur van het kind middels fiscale eenheid [3] mogelijkheid van onbelaste terugbetaling van informeel kapitaal na statutenwijziging.

13.4

Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten [BOF] met betrekking tot schenken erfbelasting

Sinds 2002 bevat de Successiewet een aantal bedrijfsopvolgingsfaciliteiten. De faciliteit houdt in een voorwaardelijke vrijstelling (t/m 2009 conserverende aanslag met uitstel van betaling, echter vanaf 2010 nog slechts conserverende aanslag op verzoek indien de verkrijger duidelijkheid wil over de belasting die alsnog verschuldigd is bij niet langer voortzetten, en over de waarde die de inspecteur aan de onderneming toekent) voor de schenken erfbelasting die verschuldigd is over verkregen aanmerkelijkbelangaandelen.


73

Aandelen in een vennootschap waarvan de feitelijke werkzaamheid bestaat uit het beleggen van vermogen zijn van de faciliteit uitgesloten. In de wet wordt nauwkeurig omschreven wat onder ondernemingsvermogen wordt verstaan dat kwalificeert voor de bedrijfsopvolgingsregeling (ondernemingsbegrip uit Wet IB 2001). Verhuur van onroerende zaken (behoudens projectontwikkeling, verhuur aan zustermij. en verhuur aan deelneming) en scheepvaart CV’s kwalificeren in beginsel niet. Bij ab-aandelen valt het beleggingsvermogen tot max. 5% van het gefaciliteerde ondernemingsvermogen ook onder de BOF (t/m 2009: 15%). Zowel voor de schenkbelasting als voor de erfbelasting kan 100% (als de waarde van de achterliggende objectieve onderneming niet meer bedraagt dan € 1.006.000) en 83% voor de ondernemingswaarde boven de € 1.006.000 (2012), van de waarde van aandelen die bij de schenker of erflater tot een aanmerkelijk belang behoorde buiten de heffing blijven. Hiervoor moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Zo is er een voorafgaande bezitstermijn van 1 jaar voor bedrijfsopvolgingen bij overlijden en een bezitstermijn van 5 jaar bij schenking. Tevens dienen de aandelen gedurende 5 jaar te worden behouden. Na verloop van 5 jaar kan de vrijstelling definitief worden dan wel de evt. conserverende aanslag (t/m 2009) met betrekking tot het vrijgestelde deel worden verminderd tot nihil. Voor de erfbelasting over de belastbare waarde (2012: 17% van de waarde boven € 1.006.000) kan op verzoek gedurende maximaal 10 jaar rentedragend uitstel van betaling worden verleend. Het uitstel vervalt bij staking van de onderneming of verkoop van de aandelen. De verkrijging van een medegerechtigdheid en preferente aandelen die zijn ontstaan als gevolg van een gefaseerde bedrijfsoverdracht kwalificeren ook voor de regeling. Tevens kan de regeling worden toegepast op door de overdrager ter beschikking gestelde onroerende zaken die binnen de onderneming in de vennootschap worden gebruikt, wanneer de aandelen in die vennootschap ook door de verkrijger worden verkregen. Toerekening van het (onderneming-)vermogen van de werkmaatschappij vindt plaats aan de holding indien de erflater of schenker indirect een aanmerkelijk belang heeft in de werkmaatschappij. Daarmee worden de ondernemingsactiviteiten naar het niveau van de houdster getrokken in geval van holdingstructuren. Hierdoor is schenking ‘onderlangs’ – in tegenstelling tot in de IB-regeling – in beginsel wel gefacilieerd in de Successiewet. Tot slot is nog van belang op te merken dat voor toepassing van de BOF in de Successiewet van belang is dat de onderneming of de ab-aandelen zijn vermaakt aan de voortzetter.


74

DGA 2012 v1. DGA Memo 2012 Fiscale aspecten van de directeur grootaandeelhouder (DGA) en zijn B.V

Recommend Documents