RÛNTSJES OP IT JABIKSPAAD Wandel- en fietstochten op en nabij het Jabikspaad

RÛNTSJES OP IT JABIKSPAAD Wandel- en fietstochten op en nabij het Jabikspaad. In het kader van Tsjerkepaad 2013 heeft de Stichting Tsjerkepaad in samenwerking met Stichting Jabikspaad Fryslân en Stichting Nijkleaster “Rûntsjes op it Jabikspaad” gemaakt. Er zijn prachtige wandel- en fietsroutes op en nabij het Jabikspaad in de omgeving van Wolvega, Aldeboarn, Jorwert en Franeker beschreven.

Wolvega DE GRIFFIOEN VAN DE STELLINGWERVEN. Dit ‘Jabiksrûntsje’ voert door de Stellingwerven: een oeroud landschap. Het moment waarop de ijskap zich terug trok lijkt hier niet zo lang geleden. De oude rivieren, de Linde en de Tjonger, vervoerden het water van het Drentse plateau naar zee. Tussen de riviertjes de zandruggen die in het verleden zware bossen droegen waarin tot in de achttiende eeuw wolven leefden. De mens is in het gebied minder dominant dan in de rest van Friesland. Toch tonen de bodemvondsten aan dat de mens al vele eeuwen geleden in het gebied rondtrok. Politiek hoorde het beurtelings bij Friesland of bij het Bisdom Utrecht. De Griffioen symboliseert deze dubbele loyaliteit. In de oude ‘Boerenrepubliek’ spreekt men een eigen vorm van Nedersaksisch. De klassieke heerbaan doorsnijdt het gebied van noordwest naar zuidoost, van Oudeschoot naar Steenwijk. Onze tocht voert vanuit Wolvega naar de Lindevallei. Een prachtig natuurgebied waarin zeldzame planten en dieren een veilige toevlucht vinden. Hier en daar wijzen klokkenstoelen en kerkhoven op oude woonkernen. De eerste ronde leidt ons door een oeroud natuur- en cultuurgebied. Vanuit Wolvega zijn de volgende routes beschreven: wandeltocht ca.16 km; fietstocht ca. 24 km; fietstocht ca. 35km. De tochten beginnen en eindigen bij de R.K Franciscuskerk in Wolvega. Wandeltocht Wolvega ca. 16 km R.D. = rechtdoor, R.A. = rechts af, L.A. = links af. 1. Vanaf het terrein van de R.K. Franciscuskerk L.A.= Lycklamaweg; 2. Na de spoorwegovergang R.A. = Stationsweg; 3. Voorbij het stationsgebouw, voor het tankstation over het fietspad L.A. = Haulerweg.; 4. De 2e straat, na ca.700 m L.A. = Kerkstraat. Aan Uw rechterhand vindt u op nr. 49 de Ichtuskerk en verderop op nr. 7 de PKN kerk “Kerk op hoogte” (Maria Magdelena); 5. Kerkstraat teruglopen en bij T-kruising L.A. de eerder genoemde Haulerweg vervolgen; 6. Haulerweg wordt Keiweg, wordt Oppers en uiteindelijk Sonnegaweg; 7. De klokkenstoel in Sonnega gaat U voorbij en na nr. 23 L.A. het klinkerpad op; 8. Voor een toegangshek links het pad met nog drie haakse bochten volgen; 9. Bij de verkeersweg L.A. de parallelbaan volgen; 10. Na ca. 400 m, recht tegenover een bosje, de weg oversteken; 11. Over een slagboom, waar ruiters niet welkom zijn, het graspad tussen bosstrook en akker in zuidelijke richting geheel uitlopen; 12. Aan het einde, voor woning, haaks links en daarna weer rechts en verhard pad uitlopen naar asfaltweg; 13. Daarna R.A.; 14. Eerste weg L.A. = Sasweg, richting Ossenzijl; 15. Na ANWB-handwijzer nr. 8063.1 R.D. (Jabikspaad verlaten) over het bruggetje over de sluis; 16. Direct na bruggetje L.A. fietspad langs Linde = Sasweg; 17. Na ca. 1200 m wordt Sasweg, Stroomkantpad; 18. Na ca. 2 km wijkt het pad af van de Linde; pad volgen;

1

19. Voor Steenwijkerweg L.A., door de berm naar restant oude weg waar info over de (gerestaureerde) Blessebrugschans, een waterlinie uit de 80 jarige oorlog ter verdediging van Fryslân.; 20. Oude weg vervolgen tot het einde en daar de (nieuwe) Steenwijkerweg oversteken om L.A over het fietspad de weg naar Wolvega te vervolgen; 21. Na ruim 2 km. fietspad verlaten en weg vervolgen over het pad door het park; 22. Einde park R.D. het park verlaten en weg vervolgen; 23. Ca. 300 m na rotonde op de kruising Lycklamaweg en Hoofdstraat West, R.A = Lycklamaweg; 24. Na ca. 1 km R.D. over het spoor, aan de rechterhand de St. Franciscuskerk, het einde van de tocht. Fietstocht Wolvega ca. 24 km R.D. = rechtdoor, R.A. = rechts af, L.A. = links af. 1. Vanaf het terrein van de R.K. Franciscuskerk L.A.= Lycklamaweg; 2. Na de spoorwegovergang R.A. = Stationsweg; 3. Voorbij het stationsgebouw, voor het tankstation over het fietspad L.A. = Haulerweg; 4. De 2e straat, na ca.700 mtr. L.A. = Kerkstraat. Aan Uw rechterhand vindt U op nr. 49 de Ichtuskerk en verderop op nr. 7 de PKN kerk “Kerk op hoogte” (Maria Magdelena); 5. Kerkstraat teruglopen en bij T-kruising L.A. de eerder genoemde Haulerweg vervolgen; 6. Haulerweg wordt Keiweg, wordt Oppers en uiteindelijk Sonnegaweg; 7. De klokkenstoel in Sonnega gaat U voorbij en na nr. 23 L.A. het klinkerpad op; 8. Voor een toegangshek links het pad met nog drie haakse bochten volgen; 9. Bij de verkeersweg L.A. de parallelbaan volgen; 10. Na ca. 400 m, recht tegenover een bosje, de weg oversteken; 11. Over een slagboom, waar ruiters niet welkom zijn, het graspad tussen bosstrook en akker in zuidelijke richting geheel uitlopen; 12. Aan het einde, voor woning, haaks links en daarna weer rechts en verhard pad uitlopen naar asfaltweg; 13. Daarna R.A.; 14. Eerste weg L.A. = Sasweg, richting Ossenzijl; 15. Vanaf de driesprong over het fietspad richting Ossenzijl; 16. Na ca. 2,5 km. links aanhoudend komt u bij het fietsvoetveer over de Linde; 17. Aan de overzijde volgt u het fiets/voetpad langs het Mallegat; 18. Einde L.A en op de driesprong “Buitend” even links en meteen rechts de Hoofdstraat ingaan; 19. L.A. tussen het Veerhuis en het water van de haven door; 20. Haakse bocht naar rechts; 21. Einde L.A = Oosterbroekweg; 22. Geheel uitfietsen, waarna L.A. = Sasweg; 23. Voorbij picknickplaats L.A.; 24. Voor het bruggetje over de sluis in de Linde R.A. fietspad langs de Linde = Sasweg; 25. Na ca. 1200 m wordt Sasweg, Stroomkantpad; 26. Na ca. 2 km wijkt het pad af van de Linde; pad volgen; 27. Voor Steenwijkerweg L.A., door de berm naar restant oude weg waar info over de (gerestaureerde) Blessebrugschans, een waterlinie uit de 80 jarige oorlog ter verdediging van Fryslân; 28. Oude weg vervolgen tot het einde en daar de (nieuwe) Steenwijkerweg oversteken om L.A over het fietspad de weg naar Wolvega te vervolgen; 29. Na ruim 2 km fietspad verlaten en weg vervolgen over het pad door het park; 30. Einde park R.D. het park verlaten en weg vervolgen; 31. Ca. 300 m na rotonde op de kruising Lycklamaweg en Hoofdstraat West, R.A = Lycklamaweg; 32. Na ca. 1 km R.D. over het spoor, aan de rechterhand de St.Franciscuskerk, het einde van de tocht.

2

Fietstocht Wolvega ca. 35 km R.D. = rechtdoor, R.A. = rechts af, L.A. = links af. 1. Vanuit de R.K. Franciscuskerk terrein verlaten; 2. L.A. = Lycklamaweg; 3. Na spoorwegovergang R.A. = Stationsweg; 4. Voorbij het N.S. station voor het tankstation over het fietspad L.A. = Halverwege; 5. Na ca. 700 m de 2e straat L.A = Kerkstraat. Aan uw rechterhand vindt u op nr. 49 de Ichtuskerk en verderop op nr. 7 de PKN “Kerk op hoogte”; 6. Om de kerk heen 1e straat R.A. = Pastoriestraat; 7. Pastoriestraat met bocht volgen en bij de T-kruising R.A. = van Harenstraat; 8. Van Harenstraat rechtdoor wordt Hoofdstraat-West; 9. Bij kruising R.A. = Steenwijkerweg; 10. Fietspad langs Steenwijkerweg volgen, bij rotonde rechtdoor en dorp Wolvega uitfietsen; 11. Na brug over de Linde (ca. 2 km) L.A. = Domeinenweg; 12. Weg volgen over (onbewaakte) spoorovergang en onder de snelweg door (A32) naar fiets/wandelpad langs de Linde; 13. Pad langs de Linde volgen en op het einde R.A. = Vinkegavaartweg; 14. Na ca. 200 m 1e weg L.A. = Kontemansweg; 15. Nog eens ca. 200 m verder R.A. = Oude Jokweg; 16. Kruising oversteken en voorlangs “’t Olde Café” rechtdoor Jokweg volgen; 17. Bij 4-sprong “Jokweg - Meentheweg - Schapendrift - Hellingstraat“ R.A.= Hellingstraat; 18. Bij 4-sprong in Noordwolde rechtdoor = Droomsteden; 19. Bij T-kruising L.A = Hoofdstraat-Oost; 20. 3e weg L.A. = Industriestraat; 21. Bij T-kruising R.A. = Nijverheidstraat; 22. Bij T-kruising L.A. = Oldeberkoperweg; 23. Bij Zandhuizen links aanhouden en de Oldeberkoperweg (N353) volgen; 24. Bij rotonde R.D. (Oldeberkoperweg wordt Noordwolderweg ; 25. 1e weg L.A = Wolvegaasterweg; 26. Na ruim 4 km, bij kruising links met Hoofdweg, R.D. = Vriesburgerweg; 27. Vriesburgerweg wordt Slingerweg; 28. Bij 4-sprong L.A. = Zwarteweg; 29. Bij T-kruising R.A. = Idzarderweg; 30. 1e weg L.A. = Hamersteel; 31. In Oldeholtpade R.A. = Hoofdweg; 32. Onder de snelweg (A32) door en bij rotonde R.D. en weg met bocht naar links volgen; 33. Bij T-kruising R.A. = Lycklemaweg; 34. Na ca. 450 m ziet u aan uw linkerhand de R.K Franciscus kerk, het eindpunt van deze fietstocht.

3

Aldeboarn EEN BASILIEK IN BOORN. Dit Jabiksrûntsje voert door een gebied dat in de middeleeuwen werd ontgonnen. Vanuit Aldeboarn trekken we door het stroomgebied van de Boarn. Deze rivier ontspringt in het DrentsFriese hoogveen en deelt vanaf de vroege middeleeuwen Friesland in Oostergo en Westergo. Over de oudheid van Aldeboarn en de naar het zuiden voerende ‘Kromhaskerdiken’ verschillen overlevering en wetenschap fundamenteel van mening. De kerk van Boarn heeft een zeer interessante geschiedenis. In 1413 beleefde het dorp een chemische ramp. Bij het graven van een put kwam een giftige damp uit de bodem die achttien mensen doodde. De dodelijke damp werd aan een basilisk geweten. Ook Akkrum is een dorp met een boeiende traditie. Het dorp houdt de twee reuzen in ere die de Boorn hebben gegraven. Over de Kromhaskerdiken komen we in het ‘Haskerlân’ waarop de kluizenaar Dodo leefde. De overlevering zegt dat hij zich bijzonder keerde tegen de bloedwraak. Zuidelijk van de kapel is het meditatieve Dodopark aangelegd een bijzonder eerbetoon aan de zalig verklaarde kluizenaar. De fietsers kunnen de terugweg via het natuurgebied ‘de Deelen’ nemen. Ook de wandelaars kunnen voor een lange of een korte route kiezen. Vanuit Aldeboarn zijn twee tochten beschreven: - wandel- en/of fietstocht ca.17 km; - fietstocht ca. 27 km; De tochten beginnen bij de Doelhôfstjerke, Tsjerkebuorren 4 in Aldeboarn en eindigen bij de doopgezinde kerk Andringastrjitte 7-9 in Aldeboarn. Wandel en/of fietstocht Aldeboarn ca.17 km R.D. = rechtdoor, R.A. = rechts af, L.A. = links af. 1. START: Doelhôfstjerke, Tsjerkebuorren 4 Aldeboarn. 2. Vanuit het dorpshuis voor de kerk R.A. = Tsjerkebuorren; 3. 2e straat R.A.; 4. 2e straat L.A naar de Boarn; 5. Onder de weg door; pad volgen en einde pad L.A. = Braksdijk; 6. Na ruim 1,2 km R.A. = Fjûrlânswei; 7. Na ruim 3,2 km L.A. pad, op ander kant van sloot en weg volgen; 8. Einde pad L.A. = van Sminiawei; 9. 1ste weg R.A. en na ca. 160 m weer R.A.; 10. Bij T-kruising R.A. = Rijksstraatweg; 11. Na ruim 4 km onder autoweg (A32) door = Alde Rykswei; 12. Na ruim 400 m L.A. over spoorwegovergang; 13. 1ste straat R.A. = Feansterdyk; 14. Na ca. 1 km bereikt u het dorp Akkrum; 15. Weg volgen met bocht naar links = Buorren; 16. Ca. 80 m na de brug over een aftakking van de Boarn, de 2de straat L.A. = Dringelstrjitte; De ingang van de Terptsjerke (adres: Om’e toer 6) vindt u op bijna het eind van voornoemde straat.; 17. Vanaf het pad uit de kerk rechts aanhouden en meteen L.A. = Boeresteeg; 18. Voorbij brug L.A. = Trigreppel; 19. 1ste straat R.A. = Leachein; 20. 1ste straat R.A. = Buorren; 21. Voorbij Herbergh de Cleef R.D. = Kleef; 22. R.D. naar Kanadeeskestrjitte; 23. Weg volgen onder het spoor door en later onder de autoweg(A32) door = Boarnsterdyk; 24. Ca. 450 m na de onderdoorgang (A32) de 4e straat L.A. = Kleasterwei; 25. Voorbij het kerkhof met klokkenstoel (voormalig Klooster) R.A. = Burdinewei. Verderop, aan de oever van de rivier de Boarn, heet de streek Jinswâlde; 26. Na ruim 3 km bent u in Aldeboarn = Westerein en later Weaze; 27. De rivier de Boarn volgen en bij de viersprong R.A. over de brug = Doelhof; 28. 1ste straat L.A. = Tsjerkebuorren; Doelhôfstjerke. Het einde van deze tocht. 4

Fietstocht Aldeboarn ca. 27 km R.D. = rechtdoor, R.A. = rechts af, L.A. = links af. 1. Start: Doelhoftsjerke, Tsjerkebuorren 4 Aldeboarn; 2. Vanuit de kerk R.A. = Tsjerkebuorren; 3. 1ste straat R.A., daarna 2e straat L.A., pad onder de weg door en op het eind L.A. = Braksdijk; 4. Weg volgen, Braksdijk wordt Easterbuorren en later Warrenwei; 5. Na ca. 4 km voor de brug L.A. pad langs de Heafeart volgen; 6. Bij de driesprong rechts aanhouden; 7. Na ca. 11 km R.A. en direct na de boerderij L.A = Rijksstraatweg; 8. 1ste weg R.A. = Kapellenwei. Weg volgen naar Dodokapel; 9. Vanuit de Dodokerk terug fietsen naar Rijksstraatweg; 10. R.A Rijksstraatweg volgen en na brug weer R.A onder snelweg (A32) door; 11. Op het eind L.A en Rijksstraatweg in zuidelijke richting volgen; 12. In Haskerdijken mogelijk bezoek aan Dodopark daarna na Rijksstraatweg terug fietsen; 13. Voorbij de brug over Nije Pompsleat en Kapellenweg naar Dodokapel (nu aan uw linkerhand) R.D. de Rijkstraatweg in noordelijke richting volgen; 14. Na ca. 3 km links aanhouden en onder snelweg (A32) door; 15. Bij spoorwegovergang L.A. het spoor oversteken; 16. 1ste straat R.A. = Feansterdyk; 17. Na ca. 1 km bereikt u het dorp Akkrum; 18. Weg volgen met bocht naar links = Buorren; 19. Ca. 80 m na de brug over een aftakking van de Boarn de 2de straat L.A. = Dringelstrjitte; De ingang van de Terptsjerke (adres: Om’e toer 6) vindt u op bijna het eind van voornoemde straat.; 20. Vanaf het pad uit de kerk rechts aanhouden en meteen L.A. = Boeresteeg; 21. Voorbij brug L.A. = Trigreppel; 22. 1ste straat R.A. = Leachein; 23. 1ste straat R.A. = Buorren; 24. Voorbij Herbergh de Cleef R.D. = Kleef; 25. R.D. naar Kanadeeskestrjitte; 26. Weg volgen onder het spoor door en later onder de autoweg(A32) door = Boarnsterdyk; 27. Ca. 450 m na de onderdoorgang (A32) de 4de straat L.A. = Kleasterwei; 28. Voorbij het kerkhof met klokkenstoel (voormalig Klooster) R.A. = Burdinewei. Verderop, aan de oever van de Boarn, heet de streek Jinswâlde; 29. Na ruim 3 km bent u in Aldeboarn = Westerein en later Weaze; 30. De rivier de Boarn volgen en bij de viersprong R.A. over de brug = Doelhof; 29. 1ste straat L.A. = Tsjerkebuorren; Doelhôfstjerke. Het einde van deze tocht.

5

Jorwert NIJKLEASTER – Stilte, bezinning en verbinding – dat zijn de sleutelwoorden van Nijkleaster, een nieuw klooster dat zich ontwikkelt in Jorwert. Het wil een ‘wijkplaats’ zijn waar mensen zich in alle rust terug kunnen trekken, maar ook tegelijk een plek waar mensen elkaar ontmoeten in liturgie en gesprek, in stilte en pelgrimage, in plezier en recreatie. Nijkleaster zoekt naar nieuwe wegen voor het evangelie: oude paden, nieuwe wegen. Het wil een open klooster zijn door gastvrijheid te bieden aan mensen van diverse kerkgenootschappen en religieuze tradities. Zoals kloosters vroeger dammen en dijken opwierpen tegen de stormvloed van de zee, zo wil Nijkleaster een dam opwerpen tegen de drukte, de stress en het lawaai van de moderne samenleving. Vanuit Jorwert is een fietstocht van ca. 30 km lang beschreven. De start is vanuit de St. Radboudkerk in Jorwert en eindigt eveneens in Jorwert bij cafe “Het wapen van Baarderadeel “ schuin tegenover de eerder genoemde St.Radboud kerk. Dorpen liggend in- of direct nabij deze route zijn: Jorwert, Mantgum, Easterwierrum, Raerd, Jirnsum, Friens, Reduzum en Weidum. Fietstocht Jorwert ca 30 km R.D. = rechtdoor, R.A. = rechts af, L.A. = links af. 1. Start: St. Radboudkerk Jorwerd; 2. Vanuit de kerk aan het eind van het pad door het hek L.A. = Maliebaan; 3. Bij de weg R.A = Master Fopmawei; 4. Weg door het dorp volgen en aan het eind van de weg R.A. = Lucht en Veldsterdyk; 5. Bij T-kruising L.A. richting Mantgum; 6. Over de spoorwegovergang R.D. = Seerp van Galamawei (weg door Mantgum.); 7. Na de kerk (Maria kerk) in de bocht naar rechts L.A. = de Wâl; 8. Bij T-kruising eerst R.A en direct daarna L.A = pad langs het water; 9. Pad over de brug vervolgen = Hoxwier; 10. Aan het eind van het pad R.A. = Hegedyk (fietspad aan de overzijde van de weg); 11. Hegedyk wordt Tsjerkebuorren; 12. Bij richtingbordje “Tsjerkebuorren toren op terp“ R.A. en weggetje naar toren volgen; 13. Na bezoek van de toren het weggetje terug fietsen, weg oversteken en R.A. fietspad vervolgen; 14. Vlak voor het dorp Easterwierrum eindigt het fietspad; 15. De weg R.D vervolgen = Dorpstrjitte; 16. 1ste kruising L.A. = Dilledyk; 17. Na brug “Dillesyl” wordt Dilledyk “De Dille“; 18. Aan het eind de autoweg (N354) = Snitserdyk oversteken en L.A. de secundaire weg volgen; 19. 1ste weg R.A. = Slotdyk richting Raerd. (Het bos, Jongemastate, aan uw rechterhand is vrij toegankelijk. De zware deur in de poort is bijna nooit afgesloten.); 20. Bij de kerk in Raerd rechts aanhouden en weg om toren en kerk voor ruim de helft volgen. Daarna weer rechts aanhouden = Buorren; 21. R.D. dorp uitfietsen, Buorren wordt Hegedyk; 22. 1ste kruising R.A. = Learewei (betonweg); 23. Bij afslag Flansum R.D. = Learewei; 24. Aan het eind van de Learewei R.A. = Rijksstraatweg richting Jirnsum; 25. 1ste weg L.A. de Rijksstraatweg oversteken = Grousterdyk; 26. Voor de brug met versmalling “Op ‘e Syl“ L.A. weggetje voor het gemaal langs; 27. R.A. door klaphekje = schelpenpad richting Friens; 28. Schelpepaadje wordt weggetje R.D. = Beslingadyk; 29. 1ste weg R.A naar kerkje; 30. Na bezoek kerk het weggetje terug fietsen en R.A. de Beslingadyk door Friens volgen; 31. Friens uitfietsen en na ca. 550 m de Rijksstraatweg oversteken en R.A het fietspad volgen richting “Snitserhoeke“; 32. Bij Tsienzerbuorren R.D. onder de (N354) door richting “De Trij Romers“, De “Blauwe tent“ aan uw rechterhand nodigt uit voor een tussenstop; 33. Fietspad richting Reduzum vervolgen ; 34. Ca. 850 m na de “Blauwe tent” R.A. het dorp Reduzum infietsen = Haadstrjitte; 6

35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51.

Voor de kerk L.A. = Legedyk; Aan het eind van de Legedyk L.A. = fiets/wandelpad; Einde pad de oude straatweg schuin oversteken naar fietspad. Daarna L.A. = Nylânsdyk; Na het gemaal op het eind van de Nylânsdyk R.A. het pad langs het water “De Zwette“; Na ruim 3 km onder weg door en daarna R.A. de weg op fietsen, over de brug richting Weidum = Dekemawei; Bij T-kruising L.A. = Hegedyk; 1e weg na “De Vijf Sinnen” R.A. = Sânpaad; Einde Sânpaad L.A. = Greate Buorren; 1ste straat L.A. = Havenspaad; 1ste straat R.A. = Lytse Bourren; 1ste straat L.A. = Kûpersteech; Aan het eind van de Kûpersteech L.A. = Bornialeane; Bij de viersprong R.A. = Skildyk; Aan het eind van de Skildyk R.A. = Hegedyk; Na ca. 1400 m R.A. = Arsumerdyk; Ruim voorbij de spoorwegovergang bij Jorwerd R.A. = Master Fopmawei; De Master Fopmawei door het dorp volgen en bij Café “Het wapen van Baarderadeel" schuin tegenover de Radboudkerk eindigt deze fietstocht.

7

Franeker DE DRAAK OP DE TERP. Dit ‘Jabiksrûntsje’ voert de Pelgrims door het hart van Westergo. Vertrekplaats is de stad Franeker met haar rijke traditie. De Martinikerk, waar de wandeling eindigt, had in de middeleeuwen in de zomer 13 dagen het recht van Santiago. We verlaten de stad in oostelijke richting Via een zeer oude weg komen we langs Zweins op Kingmatille. Het pontje brengt ons over het water en door de weilanden bereiken we Welsrijp en Bayum. In Bayum kunnen we het legendarische doopvont bezichtigen. Op Monnikebayum stond in de middeleeuwen het Klooster ‘Michaëlsberg’ de ‘Mont Saint Michael’ van Fryslân. Michaël de drakendoder staat voor de strijd tegen de watervloeden. Het klooster werd bewoond door Norbertinessen. Over een oeroude strandwal wandelen we naar Dronrijp. In Hatsum kan de vermoeide pelgrim de trein naar Franeker nemen. Dronrijp is trots op de Rooms Katholieke kerk van Maria Geboorte - een ‘Waterstaatskerk’ uit het begin van de negentiende eeuw - en op de laat gotische Sint Salviuskerk. Voor de kerk staat de unieke toren ‘de âlde Wite’ genaamd. De plaats van de kerk is door twee ossen aangewezen. Vanuit Dronrijp kan men de Oude Straatweg naar Franeker nemen. Ook kan men via Schingen, Ried en Boer naar de Academiestad wandelen. Vanuit Franeker is een wandel en/of fietstocht van ca. 28 km lang beschreven. De tocht kan zowel gelopen als gefietst worden. Het is ook mogelijk om de tocht in twee gedeelten te lopen of te fietsen. Het eerste deel van Franeker naar Hatsum (het station van Dronrijp) en het tweede deel van Hatsum naar Franeker. Beide delen zijn qua afstand ongeveer gelijk. Wandel- en/of fietstocht Franeker ca. 28 km R.D. = rechtdoor, R.A. = rechts af, L.A. = links af. 1. Start: de R.K.kerk van de heilige Fransiscus van Assisi aan de Godsacker 11-13 te Franeker. 2. Vanaf het kerkplein rechts aanhouden over het brugje van de gracht, daarna L.A.; 3. 1e straat R.A. = Leeuwarder end; 4. Eind van de straat bij het bolwerk R.D. over de houten fiets/loop brug; 5. Direct na de brug R.A. , 6. Voor de (auto) brug de weg oversteken (LET OP HET VERKEER!); 7. Iets rechts aanhouden over de Salverderweg, bij het water (Âlde Trekwei) langs, 8. Salverderweg blijven volgen (min of meer rechtdoor); 9. Na ca. 4 km. bij de T-kruising L.A. = Hoofdweg richting Zweins; 10. Na ca. 1 km. bereikt U aan de Hoofdweg 1 in Zweins de Reginakerk; 11. Vanuit de kerk de weg terug naar de T-kruising; 12. Bij T-kruising L.A. richting Kingmatille (Keimptille) , 13. Net voor het water (= van Harinxmakanaal) R.A. pad naar veerpont; 14. Met veerpont kanaal oversteken naar Dykshoeke (tarief veerpont 2012 € 1) 15. Na ca. 120 meter R.A. = Tsjeppenbûr; 16. De weg om de boerderij heen volgen. Daarna iets voor een andere boerderij L.A over het schelpenpad; 17. Pad volgen over het spoor (denk om de treinen) naar Wjelsryp; 18. Op het eind van het pad na de fabrieks loods R.A. = Galemawei; 19. Direct na Chr.Basisschool “De Grûnslach” R.A = Noarderein; 20. Vanuit de kerk terug naar eerder genoemde Chr.basisschool; 21. Na school L.A = Galemawei; 22. Weg in noordelijke richting volgen; 23. Galemawei wordt Oasterein en bij kruising met Iestwei rechts aanhouden en Oasterein volgen; 24. Na het bruggetje wordt Oasterein, Werpsterwei; 25. Op de T-kruising R.A.; 26. Na ca. 400 mtr. boerderij rechts = Monnicken Baaium (voormalig klooster); 27. Weg terug gaan naar dorp Baaium; 28. In Baaium voorbij de kerk (*.) eerste straat R.A. = Alddyk; 29. Bij T-kruising links aanhouden en de Alde Baaiumerdyk volgen; 30. Bij T-kruising R.A. = Hatsumerwei; 31. R.D over het spoor = Hatsum; 8

Vanuit dit station rijden (stop) treinen in westelijke richting naar Franeker en Harlingen en in Oostelijjke richting naar Deinum en Leeuwarden. Het oorspronkelijke stationskoffiehuis is een bezoek meer dan waard. 32. R.D. De weg vervolgen richting Dronrijp over Longbuorren, Lytsehuzen en It Heech; 33. Bij de brug over het van Harinxsmakanaal staat een bijzonder monument voor een aantal Dronrijpsters die in de laatste dagen van de 2de wereldoorlog door de Duitsers als represaille gedood zijn. 34. Na de brug R.D de weg vervolgen het dorp Dronrijp in; 35. Links van de weg aan de Dubbelestreek staat de R.K. kerk Maria Geboorte. Dit is één van de per 1 januari 2013 in N.W Fryslân gefuseerde R.K. kerken van de nieuwe Parochie Jacobus de Meerdere. 36. Wij vervolgen de weg R.D en laten zijstraten links liggen 37. Op het eind van de weg L.A. = Tsjerkebuorren; 38. R.A staat de Salviuskerk d’ Alde Wite ; 39. Vanuit de kerk R.A = Haven; 40. Over het bruggetje en daarna direct L.A het pad langs het water volgen; 41. Na ruim 400 m op het eind van het pad R.A. bij de Harnsertrekwei langs; 42. Op het eind van dit fietspad R.A een klein eindje over het fietspad langs de Rijksstraatweg en daarna deze weg oversteken (Let op het auto- en fietsverkeer) en de Alde wei richting Schingen volgen; 43. Rechts aanhouden door het tunneltje onder de (A31); 44. Na het tunneltje L.A. richting Schingen; 45. 1ste straat L.A = Wobbemaleane; 46. Links van de Wobbemaleane is een bijzondere beeldentuin. De beelden zijn gemaakt van industrieel afval. Voor een bezoekje aan de tuin kan men zich wenden tot de eigenaar die tegenover de tuin aan de rechter kant van de weg woont; 47. Aan het eind van deze doodlopende weg R.A. bevindt zich een archeologische terp uit het begin van onze jaartelling. De eigenaresse woont in het laatste huis rechts van de weg; 48. De weg teruggaan en bij de T-kruising L.A. richting Schingen; 49. Bocht naar rechts volgen naar het dorp Schingen; 50. 2de weg links voert naar de kerk van Schingen; 51. Na bezoek kerk de weg terug lopen; 52. 1ste straat R.A. (tegenover botenhandel) = Alddyk; 53. Na ca. 2 km op T-kruising R.A. = Sweinserwei richting Peins; 54. Na ca. 350 m staat u voor het kerkje van Peins; 55. Nog eens ca. 40 m verder slaat u L.A 56. Voorbij het dierenverblijf en speeltuintje L.A = Dorpstraat 57. Buiten het dorp wordt Dorpstraat Schalsumerweg (tussenstop bij Theetuin aan uw rechterhand van harte aanbevolen al zou het alleen maar zijn om het originele boerenijs); 58. Weg volgen en het tunneltje onder de autoweg doorgaan = Dorpstraat Schalsum; 59. Dorpstraat in Schalsum R.D en op bijna het eind van het dorp R.A naar het kerkje van Schalsum = Kerkstraat; 60. Na bezoek kerk Kerkstraat terug gaan en bij T-kruising R.A richting Franeker; 61. Voor het water bij de eerste huizen van Franeker R.A = richting Arkens (routemarkering schelp Jabikspaad); 62. R.D het betonpad volgen en op het eind van het pad om de boerderij heen; 63. Pad voor de boerderij langs volgen tot het water = Dongjumervaart (Elfstedenroute); 64. L.A onder de weg door langs en om de ijsbaan; 65. Na brugje voor de sportvelden R.A en een eindje verder L.A.; 66. Voor het water van het Franeker Bolwerk L.A; 67. Op het eind van het pad R.A over de fiets-loopbrug en direct daarna weer R.A het Bolwerk op; 68. Bij het eerste trapje voor het bruggetje het Bolwerk verlaten = Froonacker 69. Voor het Korendragershuisje R.A. = Eise Eisingastraat; 70. Voor het Planetarium aan uw rechterhand L.A voor het Raadhuis langs = Raadhuisplein; 71. 1ste straat L.A. Na ca. 50 m. staat u voor de Martinikerk het eindpunt van deze wandel- of fietstocht. 9

JABIKSRÛNTSJE Hasselt Zwartsluis-Genemuiden-Hasselt ca. 18 km Wandel- en fietsroute Dit Jabiksrûntsje is ontwikkeld door Stichting Jabikspaad Fryslân. Deze route is een combinatie van de reguliere route via Genemuiden en een alternatieve route via Zwartsluis. De tocht begint en eindigt bij de Sint Stefanuskerk in Hasselt LET OP *) Vaartijden pont Genemuiden Van oktober t/m maart vaart de pont bij Genemuiden niet op zondag. Voor actuele vaartijden zie de website: www.voetveren.nl .

1. 2. 3. 4. 5.

6.

7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Vanaf de Sint Stefanuskerk wandelt of fietst u met het voormalige stadhuis aan uw rechterhand door de Hoogstraat van deze Hanzestad. Aan het einde van de Hoofdstraat rechts de Buiten de Venepoort volgen. Na ca. 250 m linksaf, -de Zwartsluizerweg oversteken-, het pad op de Sluiserdijk nog ca. 2 km volgen, tot dit pad overgaat in de parallelweg langs de N331 naar Zwartsluis. Na de eerste rotonde bij Zwartsluis de N331 oversteken en een stukje fiets/voetpad volgen richting centrum. De Mastenmakersstraat parallel aan de N331 volgen, aan het eind rechts de Kolkhuiskade, het fiets/voetpad over de sluis, rechtdoor de Handelskade oversteken de Pottenbakkersstraat in. Links de Kerkstaat en daarna rechts de Stationsweg volgen en rechtsaf bij de Nieuweweg, Het Singel oversteken, en via het Buitenkwartier, de Arembergersluis en het Westeinde Zwartsluis verlaten en bij de rotonde de N331 oversteken en de parallelweg volgen tot de Veerweg naar Genemuiden. Linksaf, de Veerweg volgen tot de pont*). Het Zwarte Water met de pont oversteken naar Genemuiden. Over de Veerweg, met het water aan uw linkerhand. Eind van de haven links en daarna weer links over de Oosterkade. Ter hoogte van de sluisbrug rechtsaf de Sasweg. op. Meteen weer links de Sasdijk omhoog en over het voet-/fietspad op de dijk rechtsaf. Even omlaag en omhoog over een haventerrein en daarna voortdurend de dijk blijven volgen. Vóór een brug, tegenover de huisnummers 45 en 46 linksaf een paadje onder de brug door waarna u via een trap de brug op gaat. Rechtsaf over het Zwarte Water daalt u aan de overzijde af tot in de Hoogstraat van Hasselt. Rechtsaf deze straat uitlopend eindigt dit Jabiksrûntsjepaad aan de voet van de Sint Stephanuskerk bij het voormalig stadhuis van deze Hanzestad.

10

MEER INFORMATIE Stichting Tsjerkepaad Mevr. F. Nauta – de Vries (secretaris) Noardein 80, 8625 TK Oppenhuizen [email protected] www.tsjerkepaad.nl Stichting Jabikspaad Fryslân Hans de Jong (secretaris) Eile Polle 16, 8771 SM Nijland [email protected] www.jabikspaad.nl Pylgeralmenak Website met informatie over dorpen en hun tradities, kerken en hun patroons: www.pylgeralmanak.nl Stifting Nijkleaster Sietske Visser (secretaris) p/a Ewerwert 5, 9023 AV Jorwert [email protected] www.nijkleaster.nl Ons kerkgebouw staat aan de Sluytermanwei in Jorwert.

Stichting Jabikspaad Fryslân, maart 2014

11