rijkswaterstaat I -- directie zuiderzeewerken

I

-I

rijkswaterstaat

directie zuiderzeewerken

AUTGMAT l SER l NGSPLAN IloLa

Z. Z.W

306

januar i 1980.

.

1.

Inleiding. 1.1.

Ontwikkeling automatisering.

1.2. Noodzaak en perspectief van de automatisering. 1.3.

Samenvatting en conclusies.

2.

Takenpakket en automatisering.

3.

Te ondernemen activiteiten.

4.

Personele en organisatorische aspecten. 4.1. Personele aspecten. 4.1.1.

Het gebruik van automatiseringshulpmiddelen.

4.1.2.

De afdeling Informatieverwerking.

4.2. Organisatorische aspecten. 4.3. Opleidingen. 4.3.1.

De gebruikers.

4.3.2.

Bet~Iv-personeel.

5.

Apparatuur

6.

Financign.

.

Verklarende woordenlijst.

Boofdstuk 1.

Inleiding.

Ontwikkeling automatisering. Bet computergebruik bij de directie Zuiderzeewerken heeft een aanvang .-

gendmen bij.de voormarige afd. Waterloopkunde van de dienst

.

Reeds in de jaren 1965 tot 1967 werd er t.b.v. waterhuishoudkundiqe berekeningen een Frogramma ontwikkeld op de ZEBRA (Zeer Eenvoudiqe -Binair Reken A p w a a t )

.

In een later stadium werd, in samenwerking met de Dienst Crondwaterverkenning van TNO, de opslag van gegevens van de grondwaterstanden rond het IJsselmeer verzorqd. Na de oprichting van de Dienst Informatieverwerking (DIV)

OD

1

februari 1971 werden kontakten gelegd welke voor de qenoemde afdelinq uitmondden in het gebruik van de programma's M R O (verwerkinq waterstandsgegevens) en WAVEPA (verwerking van golfpansbanden), terwijl voorbereidingen werden getroffen om berekeningen uit te laten voeren met WACUA (2-dimensionaal simulatiemodel waterkwaIn diezelfde tijd nam de sectie Kostprijs kontakt op met de DIV ter verwerking van gegevens over loonkosten; hieruit is het programma ZWEKOS ontstaan. Daarna werd door deze sectie bijgedragen tot.de..

ontwikkeling van programmatuur voor kostprijssystemen. De kontakten van de voormaliqe afdelinq Waterbouwkundiqe Inrichting Zuidelijke IJsselmeerpolders met de automatiserinq lie~envia de Meetkundige Dienst, totdat in 1973 de berekening van weq-assen m.b.v.

de telex rechtstreeks op de computer van de DIV kon plaats-

hebben. Bij de afdeling Kunstwerken ging men in 1974 over tot het q e b ~ i k van computerprogramma's voor het maken van konstruktieberekeningen. Genoemde aktiviteiten van de afdelingen hadden plaats zonder eniqe cobrdinatie. Hierin kwam verandering toen op 23 september 1975 een werkgroep 'Automatisering' werd ingesteld, welke zich ten doe1 stelde inzicht te verkrijgen in de mogelijkheden van automatisering. Door de werkgroep werd de vorming van een afdeling Informatieverwerking voorbereid. In de loop van 1976 werd voor he werkgroep een secretarisbenoemd, die zich .volledig met aGtbmatiseringszaken ging bezighouden. .. ~

Deze secretaris werd hoofd van een AIV, die per 1-10-1976 met 2 personen van start ging. Ten tijde van de oprichting van de AIV werd gebruik gemaakt van de volgende programma's op de Rijkswaterstaatcomputer.

-

afd. Waterloopkunde (B): Programma's HYDRO en WAVEPA; afd. Kostprijs (K): Programma ZWEKOS; afd. Kunstwerken (F): Programma's BRUG, DAMWAN, PLATEN en VLASKO;

-

afd. I~ichtingPolders

(G):

Programmapakket WEGEN.

Aanvankelijk werd als hoogste prioriteit gesteld: het introduceren van bestaande, voor ZZW bruikbare programmatuur; daarbij werd ingespeeld op de in onderscheiden (hoofd)afdelingen van de directie reeds aanwezige interesse en kennis van de automatisering. Dit had tot gevolg dat in 1977 het aantal werkzaamheden waarbij de computer werd gebruikt groeide door de toepassing van nog een 8-tal programma's, In de jaren 1977, 1978 en 1979 werd een aanzet gegeven tot het gebruik van nog een 9-tal programma's, welke enkele malen werden gedraaid, maar waarvan de meesten zich niet lenen voor regelmatige toepassing of waarvan dit nog niet duidelijk is. De namen van deze programma's zijn tussen quotes gezet. EBn en ander is samengevat in het schema op de volgende bladzijde.

Hoofdafd. RF ( K )

..

' PATKAR ' Hoofdafd. TX

x)

"

(F) BRUG

ALP

DAMWAN

KNIP

PLATEN

PAALFU

VLASKO

' PEGRES ' ' MOTGRO ' ' STANIL' ' ZABCG'

WEGEN

' STAGRO1'

ADP wordt gebruikt door de centrale tekenkamer &I de afd. Juridische Zaken.

XX)

Het gebruik van de .programma's HYDRO en WAVEPA is ten uevolqe van de aanpassing van de organisatie overgenomen door het district Noord van de directie Waterhuishouding en Waterbewegina.

De beschikbare programma's die zich lenen voor een directe prac,,. - . .- . . . . ... . tische toepassingblekin beperkt.. . . . . . .. ~ . ~ . Er is dan ook een verschuiving opgetreden in het werk van de AIV '

n.1. vanprogramma-introductie tot systeemontwikkeling. Bleef deze aktiviteit in 1977 beperkt tot het ontwikkelen van enkele kleine programma's, GEMAAL en TERMAC voor de Werktuigkundige Dienst en GOLF voor de Planstudieafdeling van AN, in 1978 werden grotere projecten aangevat. Voor de afdeling Bouwmaterialen werd het programma BOMA (adm. van ter beschikking te stellen bouwmaterialen)

ontwikkeld, hetwelk sinds 1-1-1979

operationeel is. Voor het bureau

Scheepvaartzaken werden aktiviteiten ontwikkeld ter verwerking van scheepvaarttellingen (VERTEL). Dit resulteerde in het feit dat vanaf 1-1-1979

op de sluizen de scheepvaartgegevens op ponsconcept

worden genoteerd. De groei van het computergebruik werd ook merkbaar in de uitbreiding

van de apparatuur. Werd sinds 1973 slechts met 1 telex (die tevens bestemd was voor het berichtenverkeer) als terminal gewerkt, sinds 1976 nam het aantal regelmatig toe, hetgeen tot uitdrukking komt in

onderstaand werzicht.

Aantal telexen gebruikt-alsterminal. Afd.

1976-

WX

1

RF

1

1977

1978

1979

1

TX

1

AN

1

1

2

1

2

1 1

WXFZ

WXNOP

2

totaal

2

3

1

1

1

1

8

6 telexen bevinden zich bij het centrale apparaat, waarvan 4 bij de onderscheiden hoofdafdelingen, 1 bij de afdeling Kostprijs en .. ... 1-bij de AIV; . 2. teiexen.zijn-bi j ...dienstkringen'geplaatst. Medio .. .

maart~l979werd bij de AIV een mediumspeedterminal geplaatst. Eind 1976 werd de eerste progranrmeerbare rekenmachine in gebruik genomen; begin 1979 werd het aantal met 2 vermeerderd. De aan de DIV te betalen kosten voor gebruik computertijd bedroegen respectievelijk: 1975

f. 57.998,--

1976

f 115.533,--

1977

f 241.377,--

1978

f 161.157,--.

.

Het hoge bedrag in 1977 is te wijten aan de aanloopkosten t.b.v. WAKWAL, terwijl in 1978 een deel van de programma's op de Univac-

computer draaide, hetgeen aanmerkelijk goedkoper bleek.

1.2.

Noodzaak en ~erspectiefvan de automatiserinq. In haar advies betreffende "Plan 1980" heeft de Adviescommissie Automatisering van de Rijkswaterstaat (AC) het volqende qesteld: "de conrmissie is van mening dat de aan Rijkswaterstaat opqedraqen taken in de toekomst uitsluitend adequaat kunnen worden vervuld wanneer veelvuldiq qebruik wordt gemaakt van nieuwe werkmethoden. Bij deze werkmethoden is automatisering onmisbaar". De AC kwam tot deze uitspraak doordat het aantal taken toenam, de eisen voor bestaande taken werden verhooqd terwijl de groei van het personeelsbestand hiermee geen evemedige tred hield. De bovengenoemde uitspraak werd onderbouwd met de volgende argumenten: a.

in het werk heeft een verschuiving plaats van kwantiteit naar kwaliteit;

b.

een betere beheersing van de informatie-stroom is qewenst;

c.

de waterstaatsorganisatie dient flexibeler te worden;

d.

de jaarlijkse personeelstoewijzing is benerkt t.0.v. de qroei van het takennakket;

e.

het personeel is moeilijk verplaatsbaar.

In "plan 1980" (blz. 40) wordt de 0-pmerkinq qemaakt dat het qeen zin heeft te trachten m.b.v. automatiserinq reeds overbelaste afdelingen te ontlasten. Integendeel, de automatiserinq eist een extra inspanninq, die pas in een later stadium rendement kan qaan opleveren. Hieraan kan de conclusie worden verbonden dat tijdig met automatiserinq dient te worden begonnen. Vooruit zien t.a.v. de ontwikkelinq van het takenpakket en de mgelijkheid tot automatiseren is dus geboden. Bij hoofdstuk 5 van plan 1980: "Beleidsuitgangspunten", worden enkele opmerkingen gemaakt over het aandeel van de andere waterstaatsdiensten (dan de DIV) in de automatiseringsinspanning. Er wordt daar opgemerkt: "de automatiseringsinspanning in een dienst kan niet in zijn volle omvang worden uitbesteed. Enerzijds m e t de dienst zelf de elementen uit een werkpakket herkennen, die zich in de toekomst voor automatisering lenen, anderzijds moeten de werkmethoden zodanig worden aangepast, dat de hulpmiddelen die de automatisering biedt, inderdaad ingang vinden. Op grond hiervan

werd de beleidslijn opgesteld, die als volgt kort is samengevat: de waterstaat automatiseert zichzelf en de DIV is daarbij behulpzaam". Deze uitspraak heeft voor een regionale directie 0.a. de volgende consequenties: a.

,

er dient binnen de dienst een dusdanige know-how omtrent automatisering te worden opgebouwd dat een evenwichtig oordeel kan worden gevormd over de automatiseringsmogelijkheden van de diverse elementen uit het werkpakket. Gebrek aan kennis betreff a d e automatisering leidt er toe dat men enerzijds wonderen van de computer verwacht; anderzijds is men geneigd de mogelijkheden te onderschatten;

b.

daar de ontwikkelingen op automatiseringsgebied zich snel voltrekken is kennisneming van deze ontwikkelingen noodzakelijk, . omdat we;kz&mheden die .. .zich-&ndaag .nog niet voor automa-:...::-'. tisering lenen, morgen we1 in aanmerking komen;

c.

men dient zich af te vragen wat de gevolgen voor en de reacties van de personeelsleden zullen zijn wanneer de werkmethoden zodanig worden aangepast, dat de hulpmiddelen die de automatisering biedt, inderdaad inqang gaan vinden.

Bij een regionale directie ligt het accent op de beheerstaak. Deze direc:tie,kanslecht.s..goedfunctiorieren indien beschikt wordt over goed gereguleerde informatiestromen. vooral activiteiten.welkevallen onder de.sector bedrijfsbeheer zijn hier belangrijk. Mede gezien de prijsontwikkeling van de ter beschikking komende apparatuur kan de verwachting worden uitgesproken dat in de toekomst een groot deel van het hierboven aangeduide werkpakket zich zal lenen voor automatisering. Tevens mag worden verwacht dat een niet onbelangrijk deel van de werkzaamheden verricht zal worden m.b.v. decentraal opgestelde apparatuur. EBn en ander zal gepaard gaan met een toenemende behoefte aan samenspel van de geautomatiseerde onderdelen, hetwelk weer aanleiding geeft tot het ontwikkelen van de qewenste gelnteqreerde informatiesystemen.

1.3.

Korte samenvatting en conclusies. Bij de directie Z.Z.W. is op het gebied van de automatisering een ontwikkeling tezienwelke begon met het incidenteel laten verrichten van een complexe berekening 09 een elders beschikbare computer, ter-

hun

wijl momenteel reeds enkele medewerkers bij de uitvoering van

dag-

taak voor een belangrijk deel zijn aangewezen op automatiseringshulpmiddelen. Voor een aantal anderen zou de omvang van hun prestasies ...

~~

-

aanzienlijk geringer zijn indien zij niet regelmatig gebruik kon--:: .denrma$gn:.van.een computer. Gezien de huidige ontwikkelingen op automatiseringsgebied, is het te verwachten dat de gesignaleerde trend zich in de toekomst in versterkte mate zal dwrzetten. ~oenemendedruk op het-taken-Dakket maakt het inspelen op genoemde ontwikkelingen noodzakelijk. Ter verkrijging van een overzicht van de eventueel te automatiseren zaken bij de directie is een inventarisatie qemaakt. Aierdoor is een wensenlijst ontstaan waarvan vwrlopig die onderwer.pen zullen worden aangepakt welke zich na afweging van de voor- en nadelen het meest lenen voor een swedige automatiserinq. De prioriteitenstellinu wordt be~aaldin de Adviescommisie voor de Automatiserinp bij Z.Z.W.

(Ma). T.b.v. d e inzet van automatiserinqshulpmiddelen wordt qebruik gemaakt van een 3-tal moqelijkheden, x.1.: a.

gebruikmaking van beschikbare programma's;

b.

ontwikkeling van de gewenste systemen;

c.

het doen ontwikkelen van programmatuur elders.

Ter voorkoming van fragmentarisch bezig zijn, vooral op het gebied van het bedrijfsbeheer, dient een aanzet gegeven te worden voor een informatieplan. Aangezien het prodtiktiewerk daar plaatsvindt, waar de werkzaamheden vwrheen zonder automatisering gebeurd&("open-shop-methode")

vraaqt

de introductie een zorgvuldige begeleidinq van de medewerkers. T.g;v.het beperkte aantal geschikte programma's is bij de A I V het accent verleqdvan programma-introductie naar svsteemontwikkeling. Daartoe is een glroei va?-de pI~i.n..kwantit
-.:

.

_

.4

.

G.

Tegen de ichtergrond van het beleid om- Let werken met een computer

zoveel mogelijk door de dienst te spreiden is de opleiding een zaak van continue zorg. Een aantal medewerkers van de directie hebben een externe cursus gevolgd; voor een groter aantal zal dit nog nodig blijken te zijn. De groei van het computergebruik is 0.a. merkbaar aan de uitbreiding van het aantal terminals en de bestede financicn. De aanschaf van de meest geeigende apparatuur wordt mede bexnvloed door ontwikkelingen die gaande zijn m.b.t. de discussie centraal-decentraal. Bij een jaarbudget van ca f 100.000.000,= .

-- . . ,

,.

..

.

bedragen de automatiserings-

.

kosten aan dienstver1eni.e DIV; apparatuur en -opleidingen.c& ..

.

---.-:-,

.

1300.000 ,=. .~ .

,

.

,

..

Hoofdstuk 2. Takenpakket en automatisering.

Algemeen. Het takenpakket van Z.Z.W.

is onderdeel van dat van de Rijkswaterstaat

zoals omschreven in het Organiek Besluit Rijkswaterstaat, artikel

2. Deze taken krijgen in het IJsselmeergebied een bijzonder accent doordat lagere publiekrechtelijke lichamen in het beheersgebied van de directie grotendeels ontbreken. Plannen voor de ruimtelijke hoofdstructuur moeten worden opqesteld en getoetst aan de stedelijke ontwikkelingen in de nieuwe polders. Dit proces vraagt om een actieve begeleiding door de dienst. De taken per afdeling zijn gespecificeerd in het doorstructureringsrapport, zoals dit is opgesteld tijdens de aanpassing van de organisatie in 1976. De werkzaamheden, gerelateerd aan de in het rapport genoemde taken, zijn besproken in de interviews, die gehouden zijn ten behoeve van het opstellen van het Automatiseringsplan. Op

de volgende bladzijden worden overzichten getoond van die

werkzaamheden welke eventueel voor (gedeeltelijke) automatisering in aanmerking komen. Daarbij is aangegeven 2 als de toepassing operationeel is,

5 als

hij in studie is en 5 als hij in aanmerking komt voor gebruik. In een bijlage zijn de werkzaamheden nader omschreven terwijl getracht is aan te geven uit welk oogpunt automatisering gewenst kan zijn. De beslissing of overgegaan zal worden tot het ontwikkelen van automatiseringshulpniddelen is afhankelijk van de doelmatigheid

van de eventuele toepassing; anderszins zal een oplossing voor een gesignaleerd knelpunt kunnen worden gevonden in een gewijzigde organisatorische aanpak. Een onderverdeling is gemaakt van werkzaamheden:

-

op administratief gebied en op technisch gebied. Dit laatste is weer onderverdeeld in: verkeersgebied waterhuishoudkundig gebied landmeetkundig en constructief gebied.

Administratieve toepassingen

Van de gevraagde computertoepassingen op a d m i n i s t r a t i e f gebied kan de volgende i n d e l i n g worden gemaakt. Bestanden met gegevens over (langlopende) procedures met

I.

programmatuur voor de procedure-administratie, procedureplanning, voortgangsbewaking. Deze procedures worden gekenmerkt door een aanwijsbaar beginen eindpunt, z o a l s b i j de behandeling van schades, bestemmingsplannen, e t c . 11.

Signalerings-prograrmna's t.b.v.

p e r i o d i e k t e v e r r i c h t e n werk-

zaamheden, z o a l s onderhoudsbeurten, c o n t r o l e s e t c . 111.

Bestanden met g r o t e hoeveelheden s w r t g e l i j k e gegevens, b.v. vergunningen, boekwerken, e t c .

IV.

Programmatuur t.b.v.

v w r r a a d a d m i n i s t r a t i e s ; beperkte hoeveel'

heden van v e e l v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n .

Verwerkingsprogrammatuur t . b . v .

V.

tijdverantwoording, overuren-

a d m i n i s t r a t i e en d i e n s t r o o s t e r s . VI

.

Besteksadministratie.

VII.

Tekstvemerking.

vIII.

P r o j e c t p l a ~ i n g ;i n t e g e n s t e l l i n g t o t de onder I genoemde procedures worden h i e r i n zaken z o a l s kosten en p e r s o n e e l s i n z e t betrokken.

Ix.

Kostprijszaken.

X.

Vewerking f i n a n c i e l e gegevens van de b e d r i j f s a d m i n i s t r a t i e .

Technische toepassingen. a.

op verkeersgebied I.

Verwerking verkeersongevallen

11.

Geluidhinderprogramma's

111. Verwerking scheepvaartgegevens IV.

b.

Verwerking landverkeersgegevens

op waterhuishoudkundig gebied I.

Verwerking waterkwantiteitsgegevens

11.

Verwerking waterkwaliteitsgegevens

111. Automatisering lodingen

c.

op constructief gebied I.

Bestanden met gegevens t.b.v.

technische toepassingen

(kabels, leidingen, etc.) 11.

Wegenprogrammatuur; asberekening, perspectief programma's etc.

111. Constructieprogramma's IV.

Bestand met gegevens van wegen

V

Automatisering tekenwerk

i

ek a m e rz

' RFI

-; I

:

WXP

.: A f d . BouwiF+ialen I

-

!

A f d . Bodem-

l

Hoofdstuk 3. Te ondernemen activiteiten. De te ondernemen activiteiten ten behoeve van de in het vorige hoofdstuk genoemde, eventueel te automatiseren, zaken zijn (in grote lijnen) te splitsen in een 3-tal groepen: a.

het gebruik van bestaande programmatuur introduceren;

b.

het ontwikkelen van programma's en de invoering daarvan;

c.

het bevorderen van ontwikkelingen elders voor zover zij te belnvloeden zijn.

Deze 3 activiteiten verlopen nagenoeg parallel. Voorafgaand aan de zaken genoemd onder a. en b. wordt door de AIV een advies over de toepasbaarheid uitgebracht. Een (beknopt) overzicht van de kosten en baten m.b.t. personeel, financien en imponderabilia wordt hiertoe opgezet. De prioriteiten worden vastgesteld door de A.A.Z.,

de

adviescie. voor de Automatisering bij Zuiderzeewerken (zie voor samenstelling en werkwijze hoofdstuk 4 ) . De activiteiten worden nu beschreven in volgorde van prioriteit, zoals die is vastgesteld door A.A.Z.

in haar vergadering van 25

april 1979. Uiteraard is de in dit hoofdstuk gemaakte opsomming beperkt daar het weinig zinvol is nu reeds de prioriteiten vast te stellen van alle in hoofdstuk 2 genoemde zaken. Opname van de werkzaamheden in het volgende overzicht zal plaatshebben a1 naar gelang de ontwikkeling van behoeften, urgenties en mogelijkheden zowel ten aanzien van apparatuur en proqrammatuur als van het beschikbare personeel. a.

'

De introductie van bestaande programma's.

a.l. A.D.P. Voortgegaan zal worden met het bekend maken met het gebruik van het Algemeen Documentatie Programma ten behoeve van de registratie van de vergunningen (RFR) en boekwerken. a.2. Ten gevolge van de moeilijkheden, ondervonden met het gebruik van de programma's

en PLATEN, zullen deze worden vervangen

door het programma SUSAN (SUbsystem Strucural ANalysis), een programma dat geschikt is voor het berekenen van constructies van een willekeurige vorm. a.3. Waterbalansen. Met het bij de DIV in ontwikkeling zijnde programma WACHMO (gereed medio 1979) kunnen waterbalansen worden opgesteld. Hiertoe zal de werking van het programma worden ge-

toetst, waarna het gebruik bij de afdeling

ANW

kan worden ge-

introduceerd. De benodigde invoergegevens kunnen worden o y e slagen in DTBEST (Databestand voor equi-distante tijdreeksen).

-

a.4. MAGSYS. !let dit prograima ten behoeve van de magazijnadministratie kan een proef worden genomen, nadat de nieuwe versie geimplementeerd is op de Univac-computer. a.5. Berekening overwerkvergoedingen. Nagegaan zal worden in hoeverre bestaande programma's op dit gebied bruikbaar zijn bij ZZW. Eventueel kan hiervoor aanvullende programmatuur worden geschreven. a.6. Diffusieberekeninqen. Nagegaan zal worden of de bestaande programma's DFEST (1 dim.) en DFTHOR ( 2 dim.) bruikbaar zijn ten behoeve van waterkwaliteitsberekeningen bij ANW. b.

De software-ontwikkeling.

b.1. De documentatie van het programma ten behoeve van het voorraadbeheer van de aan de aannemers ter beschikking te stellen bouwmaterialen (BOPIA) wordt afgerond waarna het Crogramma aan de DIV zal worden overgedragen. b.2. VERTEL. Een werkgroep houdt zich bezig met de verwerking van

scheepvaartverkeerstellingen.

alle sluizen worden de gege-

vens op uniforme wijze op pnsdocumenten vastgelegd ten behoeve van een bestand van scheepvaartgegevens. Prograuauatuur is vervaardigd voor de maandelijkse en jaarlijkse overzichten; momentee1 wordtgewerkt aan een programma om de gegevens voor het C.B.S. te produceren. De bouw van een opvraagproqramma wordt voorbereid; tevens wordt nagegaan of dit mogelijk is met SPSS (een pakket M o r statistische berekeningen). De verwerklng van hoofdzakelijk landverkeerstellingen, die op bruggen en bij incidentele telpunten worden verricht, is nog onderwerp van studie. Na afronding hiervan'zal worden overgeqaan tot het maken van de gewenste programmatuur. b.3. VIPRAN. Een werkgroep, ingesteld november 1978, houdt zich bezig met de eisen die gesteld dienen te worden aan de visuele presentatie van waterkwaliteitsgegevens. Deze gegevens kunnen worden geleverd door het door het R.I.Z.A.

beheerde bestand

.

( WAKWAL)

.

Nadat de werkgroep zijn wensen heeft gespecificeerd zal worden overgegaan tot het maken van de benodigde programmatuur. b.4. De informatievoorziening ten behoeve van de polderbemaling in het beheersgebied (Flevoland, N.O.P.)

dient verbeterd te

worden. Hiertoe zal een waterhuishoudkundig-infprmatiesysteemwordenopgezet waarvan bepaalde delen zich lenen voor computerverwerking. Het informatiesysteem zal bestaan uit een gedeelte dat de inwinnina van de aeaevens verzorat, een deel voor de verwerking van de gegeven, terwijl een te ontwikkelen model de mogelijkheid moet bieden om prognoses te maken. b.5. De veiwerking van de gegevens van het bcdemonderzoek geschiedt handmatig en draagt een routinematig karakter. Automatisering van een deel van deze werkzaamheden kan besparing opleveren aan personeelsinzet. b.6. De voormalige afdeling Waterloopkunde heeft in 1965 opdracht verleend voor het vervaardigen van een zogenaamd "ZEBRA"-programma, hetwelk zodanige berekeninqen met historische aeaevens kan uitvoeren. dat inzicht wordt verkregen in de waterhuishouding van het Kleine IJsselmeer. De berekeningen zijn uitgevoerd tot en met de qegevens van het jaar 1966. Voor de berekeningen van de periode na 1966 dient een conversie van het programma plaats te hebben, daar de computer waarop het oorspronkelijke programma draaide niet meer beschikbaar is.

/

b.7. Ter verbeterinq vande afhandeling en ter besparing op zoektijden zal studie worden qemaakt van de mogelijkheid tot automatisering van archiefwerkzaamheden. De hierboven genoemde projecten zijn een aantal zaken uit de lijst van de te automatiseren werkzaamheden zoals die genoemd iijn in hwfdstuk 2. Verondersteld mag worden dat de genoemde lijst nog slechts een eerste opsomming bevat van te automatiseren zaken. Ten gevolge van een verdere verspreiding van kennis van automatisering van toename van ervarinq onder de qebruikers, gepard gaande aan een verruiming van de moqelijkheden door de voortschriidende technologic, zal nog een groot aantal werkzaamheden voor automati-

serinq in aanmerkinq komen. Ter voorkoming van het gevaar dat de

gereedgekomen programma's in de toekomst geen onderdeel kunnen vormen van een eventueel gelntegreerd systeem, dienen de nodige maatregelen te worden getroffen. Hiertoe is het gewenst dat er enig inzicht bestaat in de structuur van de huidige, maar vooral toekomstige informatievoorziening van de directie ZzW. Deze informatievoorziening is noodzakelijk t.b.v.

de te ondernemen activiteiten zoals die zijn owenomen in het

directieplan en kan worden ondergebracht in een informatieplan. Een studie voor de opzet van een informatieplan is dan ook op zijn plaats. Deze activiteit kan parallel lopen aan de activiteiten genoemd bij b.1 t/m 8. Genoemde studie kan tevens een bijdrage leveren aan de overwegingen om bepaalde zaken a1 of niet te automatiseren en de hiermee gepaard gaande prioriteitenstelling.

c.

Bevordering ontwikkelingen elders.

c.1. Contacten met DIV. De contacten met de DIV hebben ten doe1 om de door deze dienst geboden faciliteiten optimaal te benutten. Hiertoe stelt de DIV niet slechts computerruimte ter beschikking, maar levert ook een inspanning op het gebied van de programmatuurontwikkeling. In het kader van de ontwikkeling van een sys t e m voor kostprijszaken door de DIV wordt door ZZW een inbreng geleverd in de werkgroepen KOSSYS en Huurnormen door personeelsleden van de afdeling RFBK. c.2. AIV-werleg. In het AIV-overleg wordt door AIV-hoofden en vertegenwoordigers van de DIV vergaderd over managementzaken, de automatisering betreffende. c.3. Werkgroep Regionale Directies. De Werkgroep Regionale Directies assisteert de codrdinator voor de automatisering van de Regionale Directies, ir. W.F. Hooning. Tevens verricht zij diensten voor het Am-werleg. Het hoofd van de AIV vervult de functie van secretaris. Momenteel assisteert zij de Regionale Directies bij het opstellen van hun automatiseringsplan en stelt een nota op over gebruikersaspecten. Ter vervulling van de wensen van de Regionale Directies op automati seringsgebied zal een formele overlegstructuur met de diverse sectoren in de automatisering worden geschapen. Tevens dient de meningsvorming over de bij de Regionale Directies levende vraagstukken verbeterd te worden door intensivering van het overleg. Hiervoor dienen de nodige communicatiekanalen te worden gemaakt of verruimd om de problemen concreet en voldoende bespreekbaar te maken.

19.

c.4. Sectnroverleq Waterbeheer. In het sectoroverleg Waterbeheer overleqqen de AIV-hoofden uit deze sector over automatiserinqszaken. c.5. Sectoroverleg Bedrijfsbeheer. In het sectoroverleq Bedrijfsbeheer worden door AIV-hoofden,BEZ-hoofden en medewerkers van de afdelinq F van de Aoofddirectie zaken besproken betreffende de automatiserinq op dit qebied. Bij deze sector worden poqinqen in het werk qesteld over te gaan tot het voeren van een mcderne bedrijfsadministratie op een minicomputer per dienst. c.6. Werkqroep Gebruikersopleidinqen NGI. In de Werkqroep Gebruikersopleidinqen van het Nederlands Genootschap voor Informatica wordt qesproken over de eisen te stellen aan qebruikersopleidinqen en worden voorstellen qedaan over de cursusinhoud. Een bijdrage wordt qeleverd aan de inventarisatie van zaken betreffende de opleidinq van technische qebruikers. c.7. Werkqroep Opleidinqen AIV-overleq. Tijdens de op 1 maart 1979 qehouden verqadering van het AIVoverleq is een werkqroep inqesteld ten behoeve van automatiserinqsopleidinqen. In deze werkqroep wordt een bijdrage qeleverd aan het uitstippelen van beleid voor opleidinqen ten behoeve van qebruikers en AIV-personeel. C.8. CUC. In

de Compucorp Users Club worden door de deelnemers van

verschillende RWS-diensten programma's uitqewisseld voor de programmeerbare rekenmachine, de Compucorp. Bijdraqen worden qeleverd voor het testen van door andere diensten qeleverde proqrammatuur

.

Hoofdstuk 4. Personele en orqanisatorische aspecten. 4.1.

Personele aspecten.

4.1.1.

Bet qebruik van automatiserinqshulpmiddelen. Zoals uit het overzicht van de ontwikkeling van het computergebruik bij ZZW, beschreven in hoofdstuk 1, blijkt, is de automatiserinq via verschillende afdelinqen de dienst binnenqekomen. Een aantal personeelsleden qing qeleidelijk zijn taak verrichten met behul~ van de comnuter. De hiemoor noodzakeliike kennis werd. a1 naar nelann de moqe1ijkheden;her

en der omedaan, onder andere ten qevolge van

de activiteiten van VODOWE, voorlichtinq over het qebruik van constructieproqramma's door medewerkers van de Vaknroen Constructies bii de DIV, contacten met de supportgroep van de DIV, contacten met andere gebruikers, etc. Essentieel in deze ontwikkelinq was dat de automatiserinq qeen in,

vloed had op de orqanisatie; het werken met de computer vond plaats door dezelfde personen, die voorheen hun taak zonder automatiserinqshulpmiddelen verrichtten. Hieronder is ook beqrepen het programmeren in BASIC dat door enkele medewerkers van planstudie-afdelinqen wordt qedaan. Deze methode van werken, de zoqenaamde "open--shopmethode", is qecontinueerd na de instelling v+

een afdelinq Informatieverwerkinq. De AIV verleent

in eerste instantie de qewenste ondersteuninq en zorqt voor de nodiqe hulpmiddelen op het qebied van ap-aratuur en proqrammatuur, maar het productiewerk vindt plaats op de afdelinq waar voorheen het werk zonder computer plaatsvond. Dit heeft tot gevolq dat de kennis over automatiserinq zich rneer en meer over de afdelinqen qaat verspreiden. Deze methode van werken is bewust qekozen in het licht van de volqende ontwikkelinqen. a.

De automatiserinq zal een dusdaniqe invloed op de werkzaamheden qaan uitoefenen, dat bij de vervullinq van vele taken qebruik van automatiserinqshulpmiddelen kan worden qemaakt.

b.

B e t gebruik van qenoemde middelen zal zodaniq vereenvoudiqen dat de toepassinq hiervan qemeenqoed wordt; dit wordt mede bevorderd door de toenemende decentrale opstell inn van eenvnudine apparatuur.

Voorlopig echter vraagt eergeslaagde toepassing nog de nodige begeleiding. Zorg moet worden gedragen voor een passende opleiding, terwijl door de AIV tijd en mankracht ter beschikking dient te worden gesteld voor de benodigde assistentie. Daarbij dient men erop bedacht te zijn dat het-onvermijdelijkeaantal.frustraties tot een minim*

beperkt blijft.

Medio 1979 waren de volgende aantallen medewerkers bil de automatiserinn betrokken. a.

+- 20 personen

werken regelmatig met de computer (meer dan 1

mandag per maand); b.

+ 30 personen werken incidenteel met de computer (minder dan 5% van hun tijd) ;

c.

+ 150 personen hebben zijdelings met automatisering te maken.

De sterke qroei van dit laatste aantal is het,aevola van de invoerina van een svsteem voor de automatische verwerkinn van schee~vaarttellinaen

OD

de sluizen..

De afdeling Informatievemerking. De afdeling Informatieverwerking is opgericht met de aanpassing van de organisatie., welke 1 februari 1977 een feit werd. Zoals vermeld in het doorstructweringsrapport heeft ze tot taak: 1.

het voorbereiden en coardineren van automatiseringswerkzaamheden b i ~ e nde gehele directie;

2.

het opmaken en periodiek bijstellen van plannen en het stellen var, prioriteiten in verband met bovenstaande;

3.

het overleg met de dienst Informatieverwerking en de AIV's van andere diensten;

4.

het uitvoeren van de voor de dienst noodzakelijke berekeningen met bestaande programmatuur op de aanwezige terminals en programmeerbare rekenmachines voor zover deze niet door de gebruikers worden uitgevoerd;

5.

-

het vervaardiqen van door de dienst gewenste programmatuw voor zover die niet bij de DIV of elders beschikbaar is;

6.

de voorlichting aan de afdelingen en de steun bij de opleiding ten behoeve van het gebruik van de computer, de programmeerbare rekenmachine, het qebnik van de terminals en de invoering van nieuwe systemen;

7.

de documentatie betreffende apparatuur en programmatuur;

8.

het beheer van de terminals en de programmeerbare rekenmachine.

BegOMen met een 2-tal medewerkers die een aanzet leverden voor de uitvoerina van bovenoenoemde taken dient de afdeling uit te groeien overeenkomstig de richtlijnen van de Automatiseringscommissie, opgenomen in het Meerjarenplan voor de Automatisering bij Rijkswaterstaat voor de periode 1976-1980, Boek 1, deel IX. Deze richtlijnen voorzien in de vorming van een programmeergroep, een produktiegroep en een kerngroep. Daar bij deze indeling niet duidelijk is, waar de voorlichting ondergebracht wordt en daar het wenselijk lijkt het onderhoud van programmatuur 10s te koppelen van de programmeeraroeD, is bij ZZW aan een enioszins andere indelino oedacht fzie overzicht volaende blz.) ciifers die vermeld ziin duiden de salarisschaal aan om het niveau van de medewerkers aan te qeven). Naast de hoofdtaken van de 3 kernmedewerkers, welke bestaan uit de informatie-analyse en projectontwikkeling, draagt elk de verantwoordelijkheid voor @en van een 3-tal neventaken namelijk a: de systeembouw, b: het onderhoud van programmatuur en apparatuur en c: de interne en externe contacten. Bij de indiening van het formatievoorstel van medio 1978 is reeds een opstelling gemaakt waarin de gebieden a, b en c worden onderscheiden. De hoofdtaken van de kernmedewerkers worden bij deze nog onvolledige organisatie uitgevoerd door het hoofd van de afdeling. Bij het begin van de werkzaamheden van de AIV-medewerkers is het accent gelegd op het introduceren van programma's op de diverse afdelingen, terwijl de daarnaast nog beschikbare tijd werd gebruikt voor de programmering. A1 spoedig bleek dat het merendeel van de bij Rijkswaterstaat ontwikkelde programmatuur geschreven was voor studie of voor zeer specifieke toepassingen van de specialistische directies. Behalve de programma's van het Wegennakket en de constructie~roaramma's.bleek weinia aeschikte ~roarammatuurvoorhanden welke bij een regionale directie in de productiesfeer kan worden gebruikt. Daardoor verschoof het accent van het werk naar systeemontwikkeling. Eerst werd een programma ontwikkeld voor de administratie van de ter beschikking te stellen bouwmaterialen; daarna werd de automatische

. .

.

...

.

..

personeelsplanning AIV

'

.

project ontwikk~ling 130

I

ondernoudl contacten apparatuur lint ern en exterr aanpassing Gn voorlichting 1 3 onderhoud opleiding systeemanalyse orientatie op 103 het gebied var 103 progammatuur en introductie progammering apparatuurbe- van bestaande software heer 93 pr@ductie/ 93 operat iny L5 systeembOuw

-

103

'

93 -

93 70

45 formatie-voorstel medio 1978

verwerking van scheepvaarttellingen aangepkt, nadat hiertoe een intensieve voorbereiding had plaatsgevonden in de Werkgroep VERTEL. Uit deze ervaringen is gebleken dat met de ontwikkeling van een beperkt systeem ongeveer een kalenderjaar per medewerker gemoeid is (het hoofd van de afdeling niet meegerekend). Evenredig met het aantal projecten dat jaarlijks gereed dient te komen zal het aantal medewerkers van de afdeling moeten aroeien. Voor nieuwe medewerkers ter beschikking van de AIV moetenbinnen de'dienst-formatieplaatsen komen. Door de beperkingen die tevens van hoaerhand ormelead ziin inverband met de uitbreiding van personeel wordt gestreefd naar een groeivan 1 medew~rker,per. jaar

.- -

'

De afdeling groeide in 1978 met de komst van een medewerker op 1 september, ruim een half jaar later dan was gepland. terwijl de

uitbreiding voor 1979 begin 1980 gerealiseerd zal worden.

Organisatorische aspecten. De afdeling Informatieverwerking is als stafafdeling ondergebracht bij de hoofdafdeling Bouwbureau Grote Werken. De voornaamste reden hiervoor was de verwachting, dat de automatiseringsactiviteiten in deze hwfdafdeling het meest ontnlooid zouden kunnen worden. Uit het overzicht van geIntroduceerde programma's in hoofdstuk 1 blijkt dat deze verwachting grotendeels in vervulling is gegaan; de meeste programma's worden in die hoofdafdelinq gebruikt. Daar de AIV ten behoeve van de gehele directie dient te functioneren is ter waarborging hiervan een Adviescodssie Automatisering Zuiderzeewerken '(AAZ)

in het leven geroepen. De taken van deze com-

missie zijn bij de instelling aldus omschreven: 1.

overleg pleaen over zaken betreffende de automatiserina welke meerdere hoofdafdelinaen raken;

2.

het stellen van nrioriteiten in de volgorde waarmee programma's bij ZZW zullen worden gelntroduceerd of ontwikkeld;

3.

het onderkemen van de problemen van die medewerkers waarvan het werk ten gevolge van automatisering verandert en hetzoekennaar oplossingen hiervoor;

4.

begeleiding van de AIV onder andere bij het opstellen en evalueren van het automatiseringsplan;

5.

het fungeren als klankbord voor zowel interne als externe initiatieven.

In deze c o d s s i e zijn alle hoofdafdelingen vertegenwoordigd, €€n van de leden van het directieteam bekleedt het voorzittersschap; het hoofd van de AIV vervult de functie van secretaris. De commissie vergadert circa 4 maal per jaar; de veraaderinoen worden meestal bilaewoond door Ben van de medewerkers van de DIV die als contactpersoon v w r ZZW is aangewezen. Tot nu toe vormen tijdens de bijeenkomsten de punten 2 en 5 uit de taakomschrijving de belangrijkste zaken. De contacten op werkniveau vallen in twee gedeelten uiteen. Per project is er intensief overleg met de toekomstige gebruikers; bij projecten die voor meerdere afdelingen van belanu zijn worden de problemen besproken in een werkgroep (VERTEL, VIPRAN). Algemene zaken, zoals beschikbaarheid van apparatuur, opleidingen voor gebruikers, administratieve regelingen, etc. worden besproken in het werkoverleg AIV dat min of meer frequent bijeenkomt, a1 naar gelang de

Naast het AIV-personeel nemen hierin vertegenwoordigers van die afdelingen deel, welke het meest intensief van de computer gebruik maken. Genoemde vertegenwoordigers hebben normaliter meer opleiding in automatisering genoten dan de gemiddelde gebruiker.

4.3.

opleidingen.

4.3.1.

De gebruikers van automatiserinqshulpmiddelen. In dit plan worden onder gebruikers verstaan degenen die, naast het

:I 'i 1 i

AIV-personeel, op enigerlei wijze met automatisering in aanraking komen. Bet doe1 van de opleiding van de gebruikers is gericht op: 1.

I i

i1

;I !

het bijbrengen van inzicht in die aspecten van de automatisering, welke van invloed zijn op het beleid;

2.

het bijbrengen van dusdanige kennis over automatisering dat de vervulling van de functie (in werkgroepen, berekeningen uitvoeren etc.) gewaarborgd is;

3.

het werken met de RWS-computer (via de terminals) ten behoeve van het gebruik van applicatieprogramma's;

4.

het programmeren in BASIC.

Naast de training, die verzorgd wordt door het automatiseringspersoneel, wordt gebruik gemaakt van cursussen die verzorgd worden door de OVO (afdeling Ontwikkeling, Voorlichtinq en 3leiding) van de DOA (Directie Overheidsorganisatie en iutomatisering) van BIZA, cursussen van computerleveranciers, cursussen en voor: lichtingsdagen van de DIV. De ontwikkelde gedachtenqang bij het volgen van cursussen is, dat een gebmiker op een OVO-cursus eerst enige algemene kennis van computers en automatisering wordt bijgebracht. De kennis die nodig is om speciaal met de RWS-computer om te gaan wordt bijgebracht door de computerleverancier door middel van een beknopte ori6ntatiecursus. De docent kan dan veelal terugvallen op kennis die verkregen is op een OVC-cursus. Bierna dient de voorlichting te volgen over het gebruik van het programma waarvoor belangstelling bestaat. Daar deze voorlichting veelal eenmalig is, wordt de latere voorlichting overgenomen door de AIV. Nadat noq assistentie verleend is tijdens de praktische toepassing moet de gebruiker nu in staat worden geacht met het desbetreffende programma te kunnen werken. Voor degenen die zich wensen te bekwamen in het programmeren kan een BASIC-cursus worden gevolgd. Deze cursus wordt enkele malen per jaar door de DIV verzorgd.

Voor het programmeren op de programsneerbare rekenmachine is een cursus samengesteld door de leden van de CUC (Compucorp Users Club). Voorlichting op het normale gebruik van het apparaat (de Compucorp

327) kan worden gegeven door de leverancier. Afzonderlijk dient vermeld de cursus die door de leverancier van de tekstyerwerkende machine wordt georganiseerd. Daar deze machine onafhankelijk van de RWS-computer werkt kan met het volgen van deze cursus worden volstaan. De opleidingskosten zijn begrepen in de huurprijs.

De medewerkers van de AIV. De medewerkers van de AIV zijn tot nu gerecruteerd uit personeel dat een technische vooropleiding heeft genoten. Deze vooropleiding bevordert het overleg met de (technisch-specialistische) gebruikers over de te automatiseren werkzaamheden. Bij het opstellen van systeemspecificaties en gebmikershandleidingen bijv. wordt hierdoor belangrijke tijdwinst geboekt. T.g.v. de voorafgaande technische vorming draagt de automatiseringsopleiding een aanvullend karakter. Deze opleiding dient gericht te zijn op het verkrijgen van de volgende kennis:

1.

het via de terminals vakkundig omgaan met de RWS-computers;

2.

het programmeren in min. 1 progrannneertaal, bij voorkeur FORTRAN en enige ervaring met BASIC;

3.

het maken van een systeemanalyse indien dit tot de taak van de functionaris gaat behoren;

4.

in bijzondere gevallen kennis van een specifiek ondewerp t.b.v. een bepaald probleem (b.v. data-transmissie).

Voor het verkrijgen van de genoemde kennis kan gebruik gemaakt worden van beschikbare cursussen. Daar de groei van het aantal medewerkers volgens de planning ca. 1 persoon per jaar bedraagt, worden i.v.m. de te volgen cwcussen geen moeilijkheden verwacht.

.

Hoofdstuk 5 . A.rparatuur

Het mootste'deel van het automatiserinqsaebeuren bij Z . Z . W . plaats d.m.v.

heeft

aebruihkina van de RWS-computers te Rijswijk, zq.

general purpose computers. Naast het gebmik van een tekstverwerken2 de machine en een 3-tal programmeerbare rekenmachines wordt het werk, verricht. onqeacht de aard ervan, op aenoemde fleneral~pur.~semachines Uiteraard is dit voor de gebmiker niet altijd de meest ideale situatie. Getracht zal wrden een qebruikers-vriendelijke situatie te beschrijvenwaarna de huidiqe toeStand wordt aeschetst. Mede i.v.m. de toekomstiqe automatiserinq van de administratie zijn de qebmikers te splitsen in een aantal qroepen (hierin is het AIVpersoneel niet begrepen): A.

geb~ikersdie t.b.v. het verrichten van hun dagtaak een dusdaniq beslaq op de apparatuur qaan leqqen, dat noodzakelijkerwijs Ben machine of terminal per persoon ter beschikkinq dient te staan;

B.

qebruikers die per dag qemiddeld slechts een aantal malen van een apparaat gebmik maken, zodat het appraat door meerderen kan wrden benut.

Naast deze methode van splitsen is noq een indelinq r&levant,nl.:

1.

qebruikers die centrale RWS-bestanden raadpleqen of qrote programma's qebmiken;

2.

qebmikers die slechts qeqevens qebmiken van en voor de eiqen dienst of ,~rogramma's draaien van geringere omvang.

Indien medewerkers van Z.Z.W. qebruik maken van5.automatiseringshulpmiddelen kunnen ze zowel in oategorie A of B vallen als in 1 of 2. Voor de 4 aldus ontstane qroepen is het volgende denkbaar.

Al.

De qebruiker zit voor de uitoefeninq van zijn functie practisch de qehele daq achter een apparaat en werkt met veel geqevens die voor RWS centraal beschikbaar zijn. Deze qebruiker-zou dan dienen te beschikken over een intelligente terminal met een redelijke opslaqcapaciteit. Indien het apparaat qeen eigen intelliqentie zou bezitten z&

de gehele daq een verbindinq voor deze

qebruiker beschikbaar moeten zijn. Naast de qrote-belastingdie ..

anderszini gelegd.zou worden op de centrale computer kan de '.lijnbezettinqin dit qeval tdt een beperkt gedeelte van de ~. ~. - -..

..

.

dag worden tekqgebracht ........

-

. . .......

. . .

.

. . . . . ....

. . . .. .~. . -. .. .. ..-Het apparaat ~. bij de gebAiker. & t i dan. gebruikt worden voor~ .. -- ~ ., . ..~

~.

.. ,

.

~

~

.. ..

data-entry en data-screening, terwijl de verwerkingsopdrachten, die veelal als batch-verwerking zullen ~laatsvinden,met dit apparaat kunnen worden gestart en de resultaten hiennee opgevraaqd. A2.

De gebruiker bevindt zich voor de uitoefening van zijn functie eveneensyhet grootste deel van de dag achter een apparaat maar gebruikt geen of slechts een beperkte hoeveelheid gegevens die centraal zijn opgeslagen of daar q~geslagenmoeten worden. Hiemoor dient de gebruiker te beschikken over een zelfstandig werkend apparaat dat eventueel een voorz5ening t.b.v. de datacommunicatie heeft. D b r deze oplossing is de toegang van het'apparaatYge-

. , ..

waarborgd terwijl de gebruiker gevrijwaard is van alle problemen die inherent zijn aan het werken met een gecom.uliceerde centraal opgestelde general-purpse-machine. Het gebruik van een tekstverwerkende machine en de toepassino van een mini-computer voor de Pinancigle administratie uaan a1 in de aangeduide richting. B1.

Er wordt meer of minder freqyent gebruik qemaakt van een terminal om geqevens uit grote centrale bestanden te raadpleqen (WAKWAL) of een programma aan te roepen voor eeyberekening (GENESYS). Aiervoor heeft de gebruiker voldoende aan een een-. voudige'terminal met enige intelligentie t.b.v. het gereedmaken ....... van de input. De &€t£un+ie-

van de terminal :biedt de-moge-;

lijkheid om een generdl-purpose-computer 0-pdrachtentegeven; de intelligentie is voor de z.g. data-preparatie ter besparing op lijnkosten. B2.

De gebruiker heeft een apparaat veelal voor het maken van berekeningen van een beperkte omvang. (delen uit het Wegenpakket) of voor het werken met een zekere hoeveelheid qegevens specieiek w o r eigen dienst (t.b.v. voortgangsbewakinRof bijhouden van een deeladministratie). A1 naar qelang de prijsontwikkeling kan gedacht worden aan enkele of meerdere apparaten waarvan de bediening eenvoudig kan worden gehouden. Eventueel dient de mogelijkheid tot data-communicatie aanweziq'.te zijn.

Zoals reeds in de aanvang van dit hoofdstuk is vermeld heeft verreweg het grwtste deel van het geautomatiseerde werk plaats op de general-purpose-computers van de RWS. Hiervoor zijn bij ZZW 7 telexen en &en medium speed terminal in g e b ~ i k ;2 telexen zijn bij de dienstkringen buiten Lelystad geplaatst. Gebruikers uit de cateqorie A1 zijn er nog niet bij ZZW. Van de qebruikers uit de categorie A2 is er nog maar een enkele en deze maken gebruik van de tekstverwerkende machine (P4X 82); advies v w r een 2e apparaat is aanqevraagd (WP 5002 Philips). Voor het werk van gebruikers uit cateqorie BZ kan wat betreft het rekenwerk gebruik qemaakt worden van de 3 proqrammeerbare rekenmachines (Compucorp) waarvan de mogelijkheden nog zeer beperkt zijn. Het beleid voor het plaatsen van de telexen had als uitgangspunt: het plaatsen van de apparatuur zo dicht moqelijk bij de qebruiker, uiteraard b i ~ e nde grenzen van het redelijke. Dit heeft tot resultaat gehad, dat in het gebouw "Waterwijzer" elke hoofdafdeling over een apparaat beschikt, terwijl voor de afdelinq Kostprijs een extra telex is geplaatst. De werkzaamheden daar naderen tot die, zoals omschreven bij categorie A2, met dien verstande dat het werk achter de terminal over verschillende medewerkers van die afdeling is verdeeld. De qedachtenvorming rond het qebruik van computerapparaten en terminals is bij RWS nog in ontwikkeling mede qezien in het licht van de discussie "centraal-decentraal". Uitspraken die gedaan zijn tijdens het door de DIV in mei 1979 te Veldhoven georqaniseerde symposium (0-3)' wettigen de verwachting dat de ontwikkelingen bij RWS zullen gaan in de richting van de hierboven qeschetste gebruikersvriendelijke richtinq. Meer duidelijkheid zal worden verkregen na het uitkomen van de nota Automatisering, die in het najaar van 1979 verwacht wordt. E6n en ander heeft nog tot gevolg dat over de aanschaf van de qewenste apparatuur nog weinig concreets valt te plannen. Gezien de ontwikkelingen binnen de sector bedrijfsbeheer is het waarschijnlijk dat circa 1 januari 1981 beschikt kan worden over een mini-computer voor het verwerken van de financiele administratie.

net aantal programmeerbare rekenmachines zal te zijner tijd vervangen en uitgebreid worden door apparaten met meerdere mogelijkheden (zoals programmeerbaar in BASIC) en wellicht voorzien van data-communicatie-faciliteiten. Ter vervanging van de telexen loopt een aanvraag voor displays welke hopelijk zullen zijn voorzien van enige voor de gebruiker beschikbare intelligentie t.b.v. data-screening (editing). De medium-speed-terminal wordt nagenoeg uitsluitend door het AIV-personeel gebruikt. T.b.v. een gewenst waterstaat- of huishoudkundig informatiesysteem v w r het LJsselmeergebied gaan de gedachten uit naar vervanging van de bestaande peilschrijvers door apparatuur welke de gegevens op een dusdanig medium opslaat dat dit direct door de randapparatuur van de computer kan worden gelezen. De besprekingen hierover, onder andere met het district Noord van de directie Wat. en Wat., bevinden zich nog in een beginstadium.

Hoofdstuk 6. FinanciBn. Van de gemaakte kosten aan dienstverlening door DIV, telexkosten, andere apparatuur en opleiding is voor de jaren 1975 t/m 1978 een ovffzicht genaakt in onderstaande tabel. Tevens zijn hierin de ramingen opgenomen voor de jaren 1979 en 1980. Kosten ( f x 1.000). ..

.

.

dienstverlening DIV terminalgebruik apparatuur !

!

-

gemaakte kosten t.b.v. *)

opleiding

,

totaal

1975

58

5

-

-

63

1976

116

9

6

4

135

1977

241

19

3

9

272

1978

161

26

13

8

208

1979

200

25

26

35

286

1980

220

25

45

10

300

-. . I ,

... . .

!

I !

-

;

1

1

programmeerbare rekenmachines en tekstverwerkende machines.

Wat betreft de raming over 1979 dient te worden opgemerkt dat de door Z.Z.W.

1

te betalen kosten voor het terminalgebruik zullen dalen daar

voor de door de DIV ter beschikking gestelde medium-speed-terminal geen huur in rekening zal worden gebracht. De kosten t.b.v. opleidingen zullen in 1979 aanzienlijk meer bedragen dan de andere jaren orndat de cursussen t.b.v. de omschakeling van de Philips naar de Univac-computer dit jaar gevolgd zijn. Voor de volgende jaren wordt ca. f 10.000,= per jaar aan kosten voor cursussen verwacht welke als volgt kunnen worden gespecificeerd: Univac-cursussen Basic-cursussen Diversen

f

6.000,=

.

Qn

inzicht te verkrijgen in de kostenontwikkeling voor de verschil-

lende werkzaamheden waarvoor de computer gebruikt wordt, is het overzicht gemaakt dat op de volgende bladzijde staat. De gegevens van dit overzicht geven aanleiding tot het maken van

de volgende opnerkingen: a.

de kosten voor gebruik van het Wegenpakket bedragen gemiddeld,

f 50.000,= perjaar. De schommelingen in de jaarlijks bestede bedragen zijn het gevolg van het wisselende werkaanbod. Het gebruik van de proqrammeerbare rekenmachine levert een bijdrage tot daling van de te besteden bedragen. Deze daling kan zich doorzetten indien de bij Z.Z.W. beschikbare rekenmachines o ~ e v o l g den aangevuld worden door machines die een veelvoud kunnen presteren van de huidige apparaten. Gezien de trend in de prijsontwikkeling behoeft de nieuwe apparatuur nauwelijks meer te kosten dan de in gebruik zijnde apparaten. Prograrmnatuur voor de nog aan te schaffen machines kan vervaardigd worden via een usersclub; de apparaten dienen voorzien te zijn van

data-communicatievoorzieningen; b.

voor het maken van berekeningen t.b.v. constructies is men afhankelijk van een computer van voldoende capaciteit. Naar verwachting zullen de kosten voorlopig op een niveau van + f 12.500,= per jaar blijven;

c.

de kosten voor de afdeling Kostprijszaken zijn voornamelijk gemaakt t.b.v. het werken met het programma ZWEKOS. Er wordt hier gewerkt met gegevens die slechts van belang zijn voor Z.Z.W. Door toepassing van een speciaal apparaat, hoofdzakelijk vcor genoemd gebruik (z.g. dedicated system) kunnen de kosten per jaar op wat langere termijn dalen;

d.

programma's in BASIC kumen alleen gedraaid worden op de Philips-computer, die medio 1981 zal worden afgestoten. Op de Univaccomputer zou geen gelegenheid worden geboden voor het werken met BASICprogramma's; dit standpunt is inmiddels herzien. Verwacht mag worden dat de toekomstige kleine programmeerbare rekenmachines in BASIC programmeerbaar zullen zijn. Bij aanschaf van deze apparatuur, welke voor vele andere zaken kan worden gebruikt, zullen de kosten voor het maken van ad hoc-programma's in BASIC minimaal zijn.

Overzicht verwerkingskosten t.b.v.

..

Periode

berekeningen met Wegenpakket

berekeningen t.b.v. const~cties

programeren in BASIC

kostprijezaken

1975

34.959

13.339

9.212

1976

68.514

11.839

22.814

.

,

diverse werkzaamheden.

.

..

.

besteke aainistratie

.

.

vmrtqangscontrole

administrat i e bouwmaterialen

regietratie verrekening opvragen uaterkval. centraal lonen en tek.-archief brandsmffen gegevens

1.567 8.290

4.413

2.857

10.489

2.089

76.416

1977

61.705

10.581

40.425

3.325

1978

19.187

9.249

12.431

1.802

12.778

3.889

3.061

10.206

4.646

53.470

1979

40.000

10.000 -

7.000 -

-

2.500

-

16.000

-

4.000

-

3.000

10.000 -

3.000 -

30.000 -

224.365

55.010

91.880

7.630

12.300

8.918

30.695

9.735

gemiddeld

45.000

11.000

18.500

2.500

15.000

4.000

3.000

10.000

3.200

tenninalkosten (per jaar:

5.000

2.000

5.000

1.000

2.000

1 .OOO

2.500

50.000

13.000

23.500

16.000

6.000

4.000

12.500

totaal

jaarkosten (gem. + tern. kosten)

500

3.000

300

3.500

90.000

t e verwaarlozen 50.000

e.

voor het vervaardigen van 4-wekelijkse rapporten en de verrekening van lonen en prijzen wordt jaarlijks ca. f 20.000,= uitgegeven. Momenteel wordt bij de DIV hiervoor nieuwe progrmtuur ontwikkeld waardoor de kosten per bestek vanaf

+ medio -

1980

ca. f 1.600,= zullen gaan bedragen. Bij een aantal van ca. 30 bestekken per jaar worden dan de kosten (incl. terminalgebruik)

+ f 50.000,= per jaar. Wellicht zou hierop door toepassing van het onder c. genoemde 'dedicated system' een niet onbelangrijke besparing te bereiken zijn; f., g. en h. t.a.v. de voortgangscontrole (eventueel in uitgebreidere vorm), de administratie van de bouwmaterialen en de registratie van de tekeningen v w r het centraal tekeningen-archief zijn soortgelijke opmerkingen te maken als onder c. Het betreft hier gegevens die specifiek zijn voor Z.Z.W.; i.

in tegenstelling tot de omstandigheden genoemd in voorgaande punten is bij het bestand van waterkwaliteitsgegevens de situatie geheel anders. Bet betreft hier informatie die betrokken moet worden van een landelijke databank. De daling van de hiervoor begrote kosten was het gevolg van het intensieve gebruik dat vele gebruikers van het systeem hebben gemaakt, waardoor de ontwikkelingskosten spoedig waren terugbetaald.

AAZ

Adviescommissie voor de Automatisering bij Zuiderzeewerken

ADP

Algemeen Documentatie Programma

ALP

Algemeen Ligger Programma

BASIC

Beginners All Purpose Symbolic Input Code

BASISNE'IWERK

Programmapakket voor het controleren en opslaan van netwerkgeqevens Programma voor het opstellen van week- en termijnstaten

BODKAR

Programma ten behoeve van bodemkartering

BOMA

Programma voor de administratie van ter beschikking te stellen bouwmaterialen

BRIARC

Programma voor de voortgangscontrole op bericht- en raadstukken

BRUG

Programma voor de berekening van brugconstructies

OAElWAN

Programma voor de berekening van damwanden

DFEST

Eendimensionaal verspreidinqsmcdel

DFTHOR

Diffusiemdel tweedimensionaal horizontaal

m R s

Document Online Retrieval System (System voor opslag en opzoeken van redelijke aantallen documenten)

DRIED

Programma voor het tekenen van een driedimensionaal beeld van een oppervlak Databestand voor waterkwantiteitsgegevens P r o g r a m voor de berekening van de capaciteiten van de gemalen in Flevoland bij een bepaalde afvoer

GOLF

Programma voor de berekening van golfhoogten, rekening houdend met bodemwrijving

HYDRO

Programma voor de verwerking van waterstandsgegevens

KNIP

Programma voor het maken van knipstaten

KOSSYS

Kostprijssystmen

LAWAAI

Progratnma voor het berekenen van invloeden van geluid

LAWIS

Landelijk waterkundig informatiesystem

LAWEIT

Verbeterd programma voor de berekening van invloeden van geluid

LQNEN

Programma voor de verrekening van wijzigingen in lonen 39.

MAGSYS

=

Programma ten behoeve van de administratie van een magazijnsysteem

MOTGRO

=

Programma voor het berekenen van grondwaterstromingen

NGI

=

Nederlands Genootschap voor Informatics

OPTIMA

Programma voor het maken van netwerkplanningen

PAALE'U

Programma voor het berekenen van paalfunderingen

PATKAR

Programma voor het tekenen van patroonkarteringen

PLATEN

Programma voor het maken van berekeningen voor plaatconstructies

PROCAD

Procesadministratie

REGENOP

Programma voor berekeningen ten behoeve van bemalingsverslagen van de Noordoostpolder Programma voor berekeningen ten behoeve van bemalingsverslagen van Flevoland

REGRES

Programma voor het maken van regressie-analyses

SPSS

Statistical Package for the Social Science

STAGRO

Programma voor het maken van stabiliteitsberekeningen van grondlichamen

STANIL

Programma voor het berekenen van staafconstructies met niet-lineair gedrag

SUSAN

s&system

for Structural Analysis

TERMAC

Programma voor het berekenen van data van tijdgebonden aktiviteiten Programma voor de verwerking van scheepvaarttellingen Werkgroep ten behoeve van de visuele presentatie van waterkwaliteitsgegevens Programma voor het berekenen van vlakke staafconstructies Werkgroep voor.de voorlichting en documentatie van het wegenpakket Water- en chloridebalansmodelberekening Gegevensbestand voor de opslag en presentatie van waterkwaliteitsmetingen

WAQUA

Weedimensionaal simulatiemodel waterkwaliteit

WAVEPA

Programma voor de verwerking van golfponsbanden

WEGEN

=

Programmapakket voor berekeningen ten behoeve van het wegontwerp

ZABOG

=

Programma voor de verwerking van zeefanalyses van grondmonsters

ZEBRA

=

Zeer Eenvoudig Binair Reken Apparaat

ZWEKOS

=

Programma voor de vewerking van loonkosten

Bijlage bij Hoofdstuk 2

van het Automatiseringsplan

van de directie Zuiderzeewerken.

INHOUDSOPGAVE BIJLAGE blz. 2.1.

2.2.

2.3.

De stafafdelingen. 2.1.1.

Het directiesecretariaat.

2.1.2.

De stafafdeling Personeelszaken.

De hoofdafdeling RF. 2.2.1.

De afdeling Regionale Ontwikkeling.

2.2.2.

De afdeling Juridische Zaken.

2.2.3.

Grondaankoop.

2.2.4.

De afdeling Bedrijfseconomische Zaken.

2.2.5.

De afdeling Interne Zaken.

De hoofdafdeling WX. 2.3.1.

De afdeling Planstudie en Verkeerszaken.

2.3.2.

De Werktuigkundige en Electrotechnische Dienst.

2.3.3.

De afdeling Beheer en Onderhoud en dienstkringen.

2.4.

De hoofdafdeling

AN.

2.4.1.

De afdeling Planstudie.

2.4.2.

De afdeling Waterhuishouding.

2.4.3.

De afdeling Beheer en Onderhoud en dienstkringen.

2.5.

De hoofdafdeling

TX.

2.5.1.

De afdeling Infomatieverwerking.

2.5.2.

Het Bureau Bodemonderzoek.

2.5.3.

De afdeling Projectontwikkeling.

2.5.4.

De afdeling Ontwerp- en Tekenkamer.

2.5.5.

De afdeling Uitvoering werken. 2.5.5.1.

Aet Bureau Bouwmaterialen.

Wensen van de afdelingen op automatiseringsgebied. De stafafdelingen van de directie. Het directiesecretariaat. Deze afdeling heeft een ondersteunende functie voor het beleid en maakt gebruik van de informatie die door andere afdelingen wordt geleverd. Werkzaamheden die voor automatisering in aanmerking komen in de onder deze afdeling vallende bibliotheek:

-

Op technisch-administratief gebied.

Het aanleggen en bijhouden van een catalogus van het aanwezige boekenbestand. Ter verbetering van de toegankelijkheid van het boekenbestand en voor beperking van zoektijden wordt de invoering voorbereid van het Algemeen Documentatie Programma (A.D.P.), waardoor het mogelijk is het bestand via meerdere ingangen te benaderen, onder andere op auteur, titel, trefwoord, UDC, etc. De Stafafdeling Personeelszaken.

Bet vervaardigen van programma's ter ondersteuning van de werkzaamheden van deze afdeling vindt plaats bij het RCC (Rijkscomputercent r u m ) te Apeldoorn. Bet werken met het aldaar aanwezige personeels-

administratiesysteem en het salarisadministratiesysteem ter verkrijging van de gewenste informatie op personeelsgebied heeft nog slechts een geringe omvang. De contacten met het RCC via de Hoofddirectie en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en het Ministerie van Binnenlandse Zaken lopen.

2.2.

."Dehoofdafdeling RF.

2.2.1.

De afdeling Regionale Ontwikkeling (met inbegri? van de Algemene Tekenkamer). Werkzaamheden

-

:

op technisch-administratief gebied. Het opzoeken van informatie uit nota's, rapporten en dergelijke. Ten behoeve van rationalisatie door beperking van zoektijden valt te denken aan:

-

onderzoek mogelijkheden diverse databanken; verhoging toegankelijkheid nota's, rapporten en

.

dergelijke (DOORS)

Het bijhouden van de administratie t.b.v. bestemmingsplannen. Ter beperking van de werkzaamheden en een betere informatievoorziening valt te denken aan een programma ten behoeve van voortgangsbewaking. Het registreren van alle bij Z.Z.W. vervaardiqde tekeningen. Ter waarborging van de toegankelijkheid van een groeiend bestand, dat reeds circa 30.000 tekeningen bevat, wordt gebruik gemaakt van een Algemeen Documentatie Programma (ADP);

-

op verkeersgebied. Bet verwerken van verkeersgegevens. Bij dit type werkzaamheden wordt van een gegevensbestand met scheepvaartgegevens gebruik gemaakt, terwijl voor bespoediging van het rekenwerk de benodigde verwerkingsprogrammatuur wordt ontwikkeld. Het prognotiseren van de verkeersontwikkeling. Ter versnelling en verbetering van de vereiste berekeningen kan de bouw worden overwogen van een verkeersmodel landverkeer dat afgeleid zou kunnen worden van bestaande DVK-programmatuur (BASISNETWERK) of ontwikkeld moet worden; Een verkeersmodel voor de scheepvaart is eveneens denkbaar.

-

op landmeetkundig en constructief gebied. Het maken van revisietekeningen van wegenleggers. De werkzaamheden zouden wellicht versneld en de gegevens op de tekeningen correcter worden, indien gebruik gemaakt

kan worden van een wegendatabank met daaraan gekoppelde tekenprogrammatuur. Het bijwerken van basiskaarten. Op deze werkzaamheden zou bespaard kunnen worden indien

gebruik kan worden gemaakt van een basiskaart met alle gewenste gegevens, waarvan deze gegevens in de computer zijn opgeslagen en op de gewenste schalen kan worden uitgetekend.

2.2.2.

De afdeling Juridische Zaken (RFR). Werkzaamheden:

-:.

op technisch-administratief gebied. Het opzoeken van gelijksoortige vergunningen. Ter verkrijging van continulteit in het uitgiftebeleid van vergunningen is het belangrijk die vergunningen, welke betrekking hebben op een bepaalde zaak, snel ter inzage te hebben. Hiertoe zijn alle vergunningen geregistreerd in een computerbestand waaruit met behulp van het Algemeen Documentatie Programma (ADP) de gewenste overzichten kunnen worden samengesteld. De opslag in de computer maakt het tevens mogelijk om ten aanzien van de data, waarop vergunningen vervallen, een signalering toe te passen. Het nagaan van de juistheid van de toegezonden gegevens ten behoeve van verkeersmaatregelen, processen-verbaal, etc. Ter verbetering en versnelling van genoemde werkzaamheden m u ter beschikking moeten staan een wegendatabank met v w r deze zaken relevante gegevens. ..

Het controleren van door derden- toegezonden ontwerpvergun... ningen

.

Doordat bij derden gebruik gemaakt wordt van standaardconcepten behoeven hiervan slechts de niet voorgetikte delen te worden nagegaan, waarna de vergunning met behulp van de tekstverwerkende machine kan worden behandeld.

2.2.3.

Grondaankoop. Het beheersqebied van de directie Z.Z.W. omvat, naast het IJsselmeer Markermeer en de Randmeren. de Afsluitdijk, de Noordoostpolder en de Flevopolders. In deze qebieden zijn de qronden voor het overgrote deel in handen van de overheid. Hierdoor behoeven qeen werkzaamheden op automatiserinqsqebied te worden verricht.

2.2.4.

De afdeling Bedrijfseconomische Zaken (RFB). Werkzaamheden:

-

op technisch-administratief gebied. Het voeren van de financiele administratie. In het kader van een betere en vlottere verwerkinq van de qegevens worden voorbereidinqen qetroffen om over te qaan tot een muderne bedrijfsadministratie bij RWS, eventueel te voeren op een minicomputer met een door de leverancier bijgeleverd proqrammapakket. Het behandelen van schadevaringen en schaderijdinqen. Ter bevorderinq van een vlotte afhandelinq kan qedacht worden aan een programma ter bewaking van de voortqanq der behandeling. Het verrekenen van de loon- en prijsstijqingen welke hebben plaatsqevonden tijdens de uitvoerinq van bestekken. Door de DIV wordt een systeem ontwikkeld (BESTAD051 waarin de genoemde verrekeninqen worden meegenomen. Bet vervaardiqen van grafieken van kostprijsqeqevens. Ter vervanginq van handmatiq uitqevoerde werkzaamheden wordt qedacht aan een proqramma voor het vervaardigen van qrafieken van de uitvoer van ZWEKOS. Het berekenen van prestatienormen. In het kader van het project KOSSYS bestaan er voornemens om hiertoe een deelsysteem te ontwikkelen. Ter versnellinq van de huidiqe werkzaamheden in dit vlak valt te denken aan een tijdelijk proqramma uitsluitend voor het berekenen van prestatienormen.

Het voeren van een proces-(project)administratie. Ter verbetering van de voortgangsbewaking van de lopende projecten is het gebruik denkbaar van een program zoals het in het TSAFIN-rapport voorgestelde PROCAD (PROces ADministratie)

.

Het vervaardigen en bijhouden van plamingschema's. Daar het op de Univac beschikbare programma OPTIMA ten behoeve van het maken van netwerkschema's te omvangrijk en niet eenvoudig hanteerbaar is, wordt gedacht aan een programma voor het vervaardigen van balkenschema's. Het maken van een analyse van de omzet tijdens de uitvoering van werken. Ter vervanging van dit steeds terugkerende routinematige werk kan een program& ~

-

ter verwerking van de termilnen die

tijdens de uitvoerlng worden afgegeven worden gemaakt.

2.2.5.

De afdeling Interne Zaken (RFI). Werkzaamheden:

-

op technischadministratief gebied. Het bijhouden van de boekhouding voor het bedrijfsrestaurant. Ter vermindering en vereenvoudiging van de werkzaamheden kan gedacht worden aan een programma voor de boekhouding van het bedrijfsrestaurant. Het up-to-date houden van de inventarisadministratie betreffende huishoudelijke zaken en het opstellen van inventarislijsten. Ter versnelling van bovengenoemde zaken valt te denken aan een bestand van inventarisatiegegevens met behulp waarvan op snelle wijze inventarisatielijsten zijn te vervaardigen. Het bijhouden van de magazijnadministratie. Ten behoeve van de rationalisatie van genoemde administratie is denkbaar: een voorraadadministratieprogramma, hetwelk een overzicht kan produceren van de in- en uitgaande goederenstroom met inbegrip van de geldelijke omzet.

Werkzaamheden op de typekamer. Ter verhoging van de efficiency van de typekamer dient het gebruik van tekstverwerkende machines te worden bevorderd, terwijl in de toekomst dient te worden overgegaan tot de invoering van een tekstverwerkend system.

2.3.

De hoofdafdeling WX.

2.3.1.

De afdeling Planstudie en Verkeerszaken (droog) (WXF').

Werkzaamheden :

-

op technisch-administratief gebied. Het opzoeken van informatie uit nota's, rapporten, verslagen, e.d. ten aanzien van een bepaald onderwerp of project. Ter versnelling van genoemde werkzaamheden en ter vwrkoming van het onbekend blijven met essentiele zaken waardoor eventueel onnodig of dubbel werk wordt verricht valt te denken aan een programma dat verslagen, nota's, etc. vcorziet van een trefwoordenregister alsmede een bestand van geregistreerde trefwoorden;

-

op verkeersgebied. Het verwerken van verkeersgegevens. Ter vervanging van de momenteel nog handmatige arbeid op dit gebied kan gestreefd worden naar gebruilanaking van een bestand met voor het beheersgebied relevante verkeerstellingen 0.a. ter bewerking met de programma's ETMAAL en

.

SPSS

Het verwerken van resultaten van verkeersonderzoek. Ter versnelling van de hiervoor benodigde werkzaamheden kan gedacht worden aan het gebruik maken of ontwikkelen van programmatuur voor het verwerken van onderzoekgegevens. Het prcgnotiseren van de verkeersontwikkeling. Ter versnelling en verbetering van de vereiste berekeningen kan de bouw overwogen worden van een verkeersmodel dat afgeleid zou kunnen worden van bestaande DVKprogrammatuur (BASISNETWERK) of ontwikkeld moet worden. Het verrichten van studies met betrekking tot verkeersongevallen. Ter verruiming van de mogelijkheden tot het maken van een ongevallen-analyse kan het wenselijk zijn dat wordt overgegaan tot het verkrijgen van toegang tot door de VOR verzamelde gegevens en ontwikkelde programmatuur;

Bet maken van berekeninqen i.v.m. geluidshinder-problemen. Ter versnelling van het hiervoor vereiste, vaak omvangrijke rekenwerk, verdient.het aanbeveling om gebruik te maken van de hiefvoor beschikbaar komende prograwnatuur (LAWAAI, LAWEIT).

-

'

op landmeetkundig en constructief gebied. Bet vervaardigen van kaartmateriaal op diverse schalen. Ter vervanging van op dit gebied benodigde werkzaamheden is denkbaar een-prog,raupa .. , dat basiskaar~en (of- gedeel- ,L :

~

ten ervan) kan laten vervaardigen op elke gewenste schaal. Het raadplegen van allerhande richtlijnen in verband met het vervaardigen van wegontwerpen (incl. de noodzakelijke alternatieven). Ter verhoging van de toegankelijkheid van genoemde documenten valt te denken aan een bestand met technische documentatie voorzien van een trefwoordenregister. Bet verzamelen en up-to-date houden van gegevens van de voltooide wegen in het beheersgebied. Ter ondersteuning van de hiervwr vereiste arbeid bestaat de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een wegendatabank .

eventueel voorzien van daarbij behorende tekenprogrammatuur. . ..

.

.

. .

.

Het bepalen van.de'zichtlengte op wegen. Ter..vermindering-van de hiervoor.benodigde arbeid is de uit.- .

.

.

breiding van.~ het~ Wegenpakket denkbaar met,een progr&a . . zichtlengte op wegenbepaald. . .

dat de

De Werktuigkundige en Elektrotechnische Dienst (WED). Werkzaamheden :

-

op technisch-administratief gebied. Het verwerken van gegevens van bemalingskosten, het opstellen van een waterbalans, een zoutbalans en een jaarlijks bemalingsverslag per polder. Ter besparing op de bij bovengenoemde werkzaamheden gemoeid zijnde handelingen en voor de snellere presentatie van de gewenste gegevens kan gedacht worden aan: de uitbreiding van het programma GEMAAL tot een programma dat alle genoemde gegevens produceert. Bet voeren van een financiele administratie ten behoeve van het elektrisch onderhoud, het mechanisch onderhoud, de vaartuigen, de voertuigen en het gladheidsbestrijdingsmaterieel onder andere voor de besluitvorming van de vraag: vervangen of repaTer besparing aan tijd op de genoemde zaken en ter vermiming van de mogelijkheid tot uitvoering is denkbaar een progranrmapakket voor de financiele administratie ten behoeve van onderhoudsobjecten en rnaterieel. Het verwerven van inzicht in de tijdsbesteding van het personee1 en de daarmee gepaard gaande kosten. Ter verwerking van devoorgenoemde zaken benodigde gegevens kan worden gedacht aan een programma ter verwerking van gegevens van tijdverantwwrding en de daaraan verbonden (1oon)kosten. Het verzamelen en raadplegen van gegevens van objecten en dienstwoningen. Ter besparing op de hiertoe-nwdzakelijkewerkzaamheden is een gegevensbestand van de rilkseiqendommen

.

denkbaar Het verzamelen en raadplegen van de niet-financiele gegevens van voer- en vaartuigen, gladheidsbestrijdingsmaterieel. Ter besparing op de voor bovenqenoemde zaken noodzakelijke werkzaamheden valt te denken aan een bestand van gegevens omtrent vaar- en voertuigen en gladheidsbestrijdingsmaterieel.

De aanwezigheid en de kosten nagaan van allerhande klein

materieel. Ter verkrijging van een overzicht wat op dit gebied omgaat is verzocht om een programma voor het automatisch vervaardigen van inventarislijsten en kostenoverzichten van klein materieel. Het bewaken van de voortgang van allerhande lopende procedures. Ter verkrijging van een regelmatig bijgewerkt overzicht van de voortgang van lopende zaken wordt gedacht aan een programma v w r het voeren van een proces-administratie;

-

op constructief gebied. Het zoeken naar oplossingen en materialen voor technische problemen.

,

Ter ondersteuning van de genoemde werkzaamheden is denkbaar een bestand met produkteninformatie c.q. technische documentatie onder andere over werkmethodieken. De afdeling Beheer en Onderhoud (WXB) en de "droge" dienstkringen. Werkzaamheden:

-

op technisch-administratief gebied. Het maken van overzichten van beschikkingen (bijvwrbeeld verkeersmaatregelen) welke betrekking hebben op een bepaald gebied of een bepaalde zaak. Ter vervulling van de op dit terrein levende wensen kan,

na gereedkoming van het door RFR samengestelde vergunningenbestand, de gewenste overzichten met de computer worden vervaardigd en aan de dienstkringen en de afdelingen Beheer en Onderhoud ter hand worden gesteld. Het verwerken en raadplegen van gegevens en informatie in verband met het nemen van beslissingen en het uitvoeren van beleidsmaatregelen. Dit heeft onder andere betrekking op aanschrijvingen, inclusief de daarbij behorende overzichten, op nota's, verslagen, rapporten, etc., op gegevens zowel van

rijkseigendommen als van niet-rijkseigendommen (belendende percelen), en op tijdsbesteding in verband met uitgevoerde werkzaamheden. Ter rationalisering van de werkzaamheden die uit bovengenoemde zaken voortvloeien is denkbaar een gegevensbestand met de benodigde doelmatige selectie-programmatuur

.

Het nagaan of periodieke onderhoudsbeurten tijdig gepland worden. Ter controle of bovengenoemde zaken op tijd worden v w r bereid, kan gebruik worden gemaakt van het progragm TERMAC, hetwelk een signalering geeft van periodieke activiteiten. Het verwerken van gegwens omtrent overuren. Ter besparing op de hiervwr benodigde tijd en ter voorkoming van fouten is het mogelijk gebruik te maken van het door BER gemaakte programma Ovewerk. Dit programma dient dan echter te-worden aangepast ter verhoging van de effectiviteit:

-

op verkeersgebied. Aet verwerken (incl. revisiewerk) en raadplegen van gegevens betreffende land- en vaarwegen. Ter versnelling van genoemde werkzaamheden zou men kunnen denken aan een wegendatabank met daaraan gekoppelde tekenprogrammatuur

-

.

op constructief gebied. Het opzoeken en bijhouden van gegevens omtrent kabels en leidingen. Ter versnelling van de hantering van de hiervwr benodigde procedures kan gedacht worden aan een aansluiting op een landelijke databank. Indien de verwerkelijking hienran nog te lang op zich laat wachten of in de praktijk niet werkbaar blijkt te zijn, kan de bouwovewogen worden van een bestand van kabels en leidingen. Het opzoeken, aanvragen en raadplegen van technische documentaties en gegevens omtrent toe te passen methoden of te gebruiken materialen.

Ter bespoediging van genoemde zaken is denkbaar:

--- een

bestand met produkten, informatie c.q.

techn.

documentatie;

--- een bestand met --- een

gegevens van uitgevoerde bestekken;

bestand met gegevens van aannemers en leveranciers.

2.4.

De hoofdafdeling

2.4.1.

De afdeling planstudie (ANP).

AN.

Werkzaamheden: het raadplegen van nota's i.v.m.. literatuurstudies. Ter besparing op zoektijden naar onderwerpen die eventueel in een nota genoemd worden kan gedacht worden aan: een programma dat een trefwoordenregister produceert van een nota, verslag e.d. Indien de trefwoordenregisters in een bestand worden opqenomen kan een te ontwikkelen programma een lijst van nota's, verslagen, e.d. produceren per owegeven trefwoord.

-

op waterhuishoudkundig gebied. T.b.v. de bestudering van het klein IJsselmeer zijn voorheen berekeningen gemaakt van de waterhuishoudkundige toestand m.b.v. historische gegevens. Deze berekeningen werden gemaakt met het 2.9. 'ZEBRA1-programmahetwelk draaide on een computer die niet meer beschikbaar is. Ter voortzetting van de berekeningen zoals die tot 1966 zijn gemaakt dient plaats te hebben de conversie van het 'ZEBRA1programma. Ten behoeve van studies die worden verricht, zijn regelmatig minder grote adhoc programma's nodig, die door de medewerkers van ANP zelf in BASIC werden geschreven. De AIV levert eventueel ondersteuning.

2.4.2.

De afdeling Waterhuishouding (ANW). Werkzaamheden:

-

op technisch-administratief gebied: Eet periodiek verzenden van stukken en periodiek verrichten van bepaalde werkzaamheden. Ter voorkoming van het achtenvege blijven of te laat geschieden van genoemde werkzaamheden kan gedacht worden aan het gebruik van het programma TEmlAC, hetwelk overzichten kan verstrekken van de af te handelen zaken in een naar wens op te geven periode; het gebruik van voorgetikte etiketten vervaardigd met de tekstverwerkende machine kan bijdragen aan een snelle verzending.

-

op waterhuishoudkundig gebied: het presenteren van waterkwaliteitsgegevens, zoals die verstrekt worden met behulp van het gegevensbestand WAKTJAL naar plaats en intensiteit gedurende een bepaalde periode (meestal een jaar). Ter vervanging van het tijdrovende en moeizame werk van het maken van 2.9. 'kleurkaartjes' wordt in het kader van het project VIPRAN voorbereidingen getroffen om het werk benodigd voor de presentatie van waterkwaliteitsgegevens door de computer te laten verrichten. Het vervaardigen van stoffenbalansen van de in beheer zijnde meren. Ter vervanging van de hiervoor in te zetten mankracht kan gedacht worden aan een programma voor het maken van stoffenbalansen. Het bijhouden en verstrekken van gegevens en het onstellen van waterbalansen. Ter versnelling van de gegevensverstrekking wordt gedacht aan het opslaan van de geqevens in DTBEST (DaTaBESTand voor equidistante tijdreeksen) en gebruikmaking van het in 1979 gereed komende programma WACHt40. Een bijdrage zal moeten worden geleverd aan de ontwikkeling van een Landelijk Waterkundig Informatie Systeem (LAWIS).

2.4.3.

De afdeling Beheer en Onderhoud ANB en de dienstkringen. Werkzaamheden:

-

.

op technisch-administratief gebied. Het verstrekken van gegevens over het scheepvaartverkeer. Ter besparing op tijd welke wordt besteed aan het uitvoeren van tellingen en ter vervanging van dit routinema-:.::-. tige. werk. worden programma's ontwikkeld, welke naast maandoverzichten en jaaroverzichten (zowel voor eigen dienst als voor het C.B.S.) produceren, tevens gegevens dusdanig kunnen samenvatten dat de aan het bureau Scheep vaartzaken gestelde vragen snel kunnen worden beantwoord. Het verwerken van gegevens betreffende vlootzaken. Indien de verwerking van de gegevens, die over de bij Z.Z.W. in gebmik zijnde schepen worden ingezameld, meer tijd zal gaan vergen kan gedacht worden aan een programma voor verwerking van gegevens van vlootzaken. Het vervaardigen van overuren-staten van veelal roostergebonden personeel. Ter besparing van tijd bij het opstellen en ter ver.. mijding van voorkomende fouten kan gedacht worden aan het opstellen van genoemde staten per computer. Een hiervoor bij de directie BER beschikbaar programma kan hiervoor op zijn bruikbaarheid worden getoetst en zo nodig uitgebreid;

-

op waterhuishoudkundig gebied. -

Aet uitvoeren van lodingen en het vervaardigen van peilkaarten. Ter besparing van personeel bij genoemde werkzaamheden kan worden overgegaan tot de automatische verwerking van . . - .- ... -- . . ~. . . -~ lodingen. -. I. .. . ~ ... ..- -. . ~

....

...

2.5.

De hoofdafdeling TX.

2.5.1.

De stafafdeling Informatieverwerking (TXI).

Werkzaamheden:

-

op technisch-administratief gebied. De ontwikkeling van informatiesystemen. Indien over een bibliotheek van standaard software routines kan worden beschikt zal tijd benodigd voor systeemanalyse, programmering en documentatie bespaard kunnen worden.

2.5.2.

Aet bureau Bodemonderzoek. Werkzaamheden:

-

op technischadministratief gebied. net verwerken van gegevens verkregen van grondboringen (0.a. op tekeningen) en opslaan daarvan in een boorarchief. Ter besparing op de te verrichten routinematige werkzaamheden en ter versnelling van het terugzoeken kan gedacht worden aan een programma voor het verwerken van bodemgegevens met bijbehorend bestand.

2.5.3.

De afdeling Projectontwikkeling. Voor de te ontwikkelen projecten van grote omvang van de directie, worden in de functionele organisatie, de benodigde onderzoekingen

-

a1 of niet geautomatiseerd- door/namens andere hoofdafdelingen verricht. De technische programma's worden door de afdeling Ontwerp en de afdeling Uitvoering toegepast. De werkzaamheden van deze afdeling bestaan derhalve uit het begeleiden van de door andere (hoofd)afdelingen uitgevoerde onderzoekingen.

2.5.4.

De afdeling Ontwerp en Tekenkamer (TXO). Werkzaamheden:

-

op technisch-administratief gebied: het registreren van de tijd die besteed wordt aan de behandeling

der urojecten en het maken van de hiervwr benodigde overzichten. Ter besparing op de hiervwr te investeren tijd wordt gedacht aan een programma voor de verwerking van gegevens van de tijdverantwoording; op constructief gebied. Het maken van berekeningen voor diverse typen constructies. Ter besparing op de hiervoor benodigde tijd wordt regelmatig gebruik gemaakt van de bij Rijkswaterstaat beschikbare constructie-programma's. Gedacht wordt aan de ontwikkeling van een programma t.b.v. het toepassen van de VB 1974. Voorshands komen een aantal berekeningen in aanmerking om uitgevoerd te worden op de programmeerbare rekenmachines. Aiervoor dient het aantal beschikbare programma's op dit gebied te worden uitgebreid. Aet maken van tekeningen voor de uit te voeren werken. Ter versnelling van de werkzaamheden benodigd voor het wijzigen van tekeningen valt te denken aan programmatuur en apparatuur voor de automatisering van tekenwerk.

Het berekenen van de benodigde maten t.b.v. het vervaardigen van tekeningen voor wegconstructies. Ter vermindering van de hiervoor benodigde tijd worden een aantal tekenaars van de afdeling bekend gemaakt met de werking van het Wegenpakket. 2.5.5.

De afdeling Uitvoering Werken (TXU). Werkzaamheden:

-

op technisch-administratief gebied. Aet berekenen van hoeveelheden t.b.v. de financisle verrekening van bestekken. Ter besparing op de tijd die nodig is voor het berekenen van hoeveelheden wordt gebruik gemaakt van de programmeerbare rekenmachine. Aiervoor zijn programma's ontwikkeld (0.a. door praktikanten), terwijl het aantal nog wordt uitgebreid.

2.5.5.1;

Het bureau Bouwmaterialen.

1

Werkzaamheden : '

-

op technisch-administratief gebied.

.

.

.

.

.

Bet verwerken "an gegevens en het maken van overzichten van de .

.

ca. 100 verschillende soorten bouwmaterialen . . die aan'aannkers

I., I 1 I '

-.

.

.

ter beschikking worden gesteld en (eventueel) tijdelijk op 15

'

opslagterreiken in voorraad worden gehouden. .

.

Ter besparing op de hiervoor benodigde tijd en ter verhoging van de freqentie, waarmee overzichten geproduceerd . . . dienen te worden, is het programma BOMA ontwikkeld. Verwacht:wordt dat in de naastetoekomst er nog enkele aarivullingen zullen moeten worden gemaakt.

.

.

.

.