Rij-instructeur worden.
Verkeer en Waterstaat
•*•
M «ti
m
Rij-instructew worden en blijven
Inhoud Inleiding
De interesse Algemeen Instructiebevoegdheid Arbeidsmarktperspectieven Vooropleidingseisen Categorieën rij-instructeurs
De opleiding
Algemeen Inhoud van de opleiding Duur van de opleiding Kosten van de opleiding Bezit EHBO-certificaat Anti-slipcursus Leerboeken
Het examen Algemeen Examenstof en -eisen Herexamen Examenreglement Rij-instructiecertificaat Kosten van het examen Klachten
De praktijk
10
Algemeen De rijschoolhouder De rij-instructeur in loondienst De rij-instructeur als franchise-nemer
De applicatietoets Inhoud van de applicatietoets Verlies instructiebevoegdheid Vakbladen
Alle kosten voor opleiding en examen op een rij
14
Deze brochure is vervaardigd in opdracht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat en is bestemd voor iedereen die geïnteresseerd is in het beroep van rij-instructeur. Waar in deze brochure 'rij-instructeur' of 'hij' staat, kan het zowel een vrouw als een man betreffen.
Rij-instructeur worden en blijven
3
Inleiding 'Op dit moment is de markt voor rijscholen overvol. Er
is een scherpe prijsconcurrentie en de werkdruk van rij-
instructeurs is hoog. Toch hopen we dat mensen die de
kwaliteiten bezitten om een goede rij-instructeur te
worden, zich niet laten weerhouden om aan een
opleiding voor rij-instructeur te beginnen. Een goede
instructeur is iemand die niet alleen de vereiste kennis
bezit, maar vooral ook de vaardigheden heeft om deze
over te brengen op anderen. Voor rij-instructeurs die
'Rij-instructeur: een beroep met veel vrijheid,
Het beleid van het ministerie van Verkeer en
altijd met mensen omgaan, veelzijdigheid.' De
Waterstaat is er op gericht de verkeersveiligheid
advertenties van de opleidingen tot rij-instruc-
te vergroten. Het ministerie gaat er van uit dat
teur spreken veel mensen aan. Elk jaar kiezen
de kwaliteit van de rij-instructie een bijdrage
velen ervoor om rij-instructeur te worden en
levert aan de uiteindelijke rijvaardigheid van de
vervolgens een rijschool te starten. Maar uit het
rijbewijsbezitter. Hoe beter iemand leert rijden,
jaarverslag van het Centraal Bureau Rijvaardig-
hoe groter de kans op verantwoord en veilig rij-
heidsbewijzen (CBR) uit 1993 blijkt dat het
gedrag. Daarom geldt sinds l januari 1995 de
aantal 'starters' en 'stoppers' groot is: binnen vijf
Wet Rij-onderricht Motorrijtuigen 1993 (WRM
jaar houdt veertig procent van de bedrijven in de
1993). Deze wet stelt strenge eisen aan exami-
rijschoolbranche er mee op. Er zijn allerlei rede-
nering en bijscholing van rij-instructeurs. Op
nen te noemen waarom veel rijscholen er zo snel
die manier denkt het ministerie de kwaliteit van
mee ophouden. Eén van de belangrijkste rede-
de rij-instructie te verbeteren en daarmee het
nen is misschien wel een gebrek aan informatie
aantal verkeersongelukken te verlagen. De infor-
over het beroep 'rij-instructeur' en het beginnen
matie in deze brochure is gebaseerd op die
van een rijschool. Vandaar deze brochure.
nieuwe wetgeving.
Hierin is alle relevante informatie op een rij gezet. Ook geven diverse organisaties uit de rijschool-
echt goed les kunnen geven zijn er in de toekomst wel
branche 1 hun visie op de ontwikkelingen waar rij-instructeurs mee te maken hebben en krijgen.
degelijk kansen', zo luidt de mening van Gerard van
Zo kan iemand die erover denkt om rij-instructeur te worden een bewuste keuze maken.
Egmond, procesmanager bij de hoofdafdeling
Verkeersveiligheid van het ministerie van Verkeer en
Waterstaat. 'De Wet Rij-onderricht Motorrijtuigen 1993
is erop gericht de kwaliteit van de rij-instructie te
verhogen. Maar ook de rijschoolbranche zélf roept om
kwalitatief betere rij-instructeurs. Zo ontwikkelen de
gezamenlijke branche- en verkeersorganisaties bijvoor-
beeld een vrijwillige erkenningsregeling. Alleen goede
rij-instructeurs zullen nog aan de kwaliteitseisen van de
overheid, de branche en de consument kunnen voldoen.
Over een aantal jaren hebben deze goede rij-instruc-
teurs zichzelf waarschijnlijk geselecteerd. De markt is
dan minder vol en nieuwe rij-instructeurs die aan de
kwaliteitseisen voldoen, hebben weer prima kansen.'
' Achterin de brochure is een overzicht opgenomen met namen en adressen van de organisaties die in deze brochure worden genoemd.
Rij-instructeur worden en blijven
De interesse 'Wij willen mensen die rijles nemen assertiever maken.
Algemeen
Arbeidsmarktperspectieven
Ze moeten weten wat ze van hun rij-opleiding en hun
Tot voor kort kon iedereen die dat wilde rij-
Wie rij-instructeur wil worden, moet zich goed
rij-instructeur mogen verwachten. De kwaliteit die ze
kunnen eisen moet duidelijk zijn, zodai ze daar
rekening mee kunnen houden bij het kiezen van een
rijschool', aldus Chris Jonker, projectleider rij-
instructeur worden. Er werden geen vooroplei-
realiseren in welke markt- en werkomstandig-
dingseisen en weinig eisen aan de vakbekwaam-
heden hij terecht komt. De meeste volwassenen
heid van rij-instructeurs gesteld. Mede hierdoor
bezitten tegenwoordig al een rijbewijs. Een rij-
kon het niveau van het rij-onderwijs sterk
instructeur zal zijn klanten dan ook voorname-
verschillen per rijschool. De WRM 1993, die per
lijk vinden onder de 18- tot 25- jarigen. Het is
1 januari 1995 is ingegaan, stelt strengere eisen
juist deze groep die in aantal afneemt de komen-
aan de vooropleiding van rij-instructeurs en hun
de jaren. In de toekomst zal het aantal leerlingen
vakbekwaamheid.
dus dalen terwijl het aantal rijscholen alleen maar blijft stijgen. De markt voor rijscholen raakt hierdoor overvol.
opleidingen bij Veilig Verkeer Nederland.
Instructiebevoegdheid Momenteel zijn er te veel rijscholen actief. Om Sinds 1 januari 1995 krijgt iemand die slaagt
te kunnen concurreren met andere rijscholen,
voor het examen van rij-instructeur niet meer
biedt een groot aantal rijscholen lessen aan tegen
een instructeursbewijs voor het leven, maar een
een te lage prijs. Hierdoor moet de instructeur
rij-instructiecertificaat dat vijfjaar geldig blijft.
veel uren maken om tot een redelijk inkomen te
Elke rij-instructeur moet dit certificaat bij zich
komen. Werkweken van vijftig tot zestig uur of
hebben tijdens het geven van rijles. Op het certi-
langer zijn geen uitzondering. Vooral de rij-
ficaat staat aangegeven voor welke categorieën
schoolhouder die meerdere mensen in dienst
motorvoertuigen hij bevoegd is om les te geven.
heeft, maar zelf ook les geeft, blijkt onder hoge
Om het certificaat te verlengen, moet de instruc-
druk te staan. Rij-instructeurs in loondienst
teur elke vijfjaar een applicatietoets afleggen.
hebben minder last van de (te) hoge werkdruk.
Deze toets is bedoeld om ervoor te zorgen dat hij
Gemiddeld werken rij-instructeurs in loondienst
zijn vakbekwaamheid op peil houdt. Iedere in-
49 uur, tegen 63 uur door de rijschoolhouder
structeur moet de applicatietoets met goed ge-
met personeel en 54 uur door de zelfstandige
volg afleggen om rijles te mogen blijven geven.
rij-instructeur 2 .
2
Bron: becijferd beleid, oktober 1993.
Rij-instructeur worden en blijven
Categorieën rij-instructeurs
Tegelijkertijd zijn er ontwikkelingen in de
Wie geen van deze diploma's heeft, maar wel kan
rijschoolbranche gaande die voor goede rij-
aantonen dat hij een opleiding van gelijkwaardig
instructeurs nieuwe kansen bieden. Een vrijwil-
niveau heeft afgerond, kan ook rij-instructeur
Rij-instructeurs moeten voor elke motorvoer-
lige erkenningsregeling voor rijscholen kan bij-
worden. Gelijkwaardige opleidingen zijn bijvoor-
tuigcategorie waarin zij rijles willen geven, een
voorbeeld over een aantal jaren de markt voor
beeld ULO, MULO en de afgeronde eerste drie
apart examen doen. Er wordt onderscheid ge-
goede rij-instructeurs verruimen. Zij beschikken
klassen van HAVO en VWO. In geval van twijfel
maakt tussen de volgende categorieën:
niet alleen over inhoudelijke kennis, maar ook
kunnen diploma's worden voorgelegd aan de
over goede onderwijskundige kennis en vaardig-
Informatie Beheer Groep.
A
Motorfiets
B
Auto
Toekomstige rij-instructeurs met een buiten-
C
Vrachtwagen
heden. De verzwaarde vakbekwaamheidseisen voor rij-instructeurs in de WRM 1993 sluiten aan op deze ontwikkelingen.
Vooropleidingseisen Wie rij-instructeur wil worden, moet aan bepaalde vooropleidingseisen voldoen. Bij het
landse vooropleiding kunnen hun diploma's
I)
Bus
voorleggen aan één van de 28 Adviesbureaus
E
Aanhangwagen (bij B of bij C/D)
voor Opleiding en Beroep (AOB) in Nederland.
BRF
Bromfiets
Een AOB bepaalt vervolgens 'de waarde' van het diploma. De Informatie Beheer Groep kan
Wie dat wil, kan direct met de rij-instructeurs-
vertellen waar de AOB's gevestigd zijn.
opleiding voor de categorieën A, B en BRF starten. Voor de categorieën C, D en E geldt dat
aanvragen van het examen voor rij-instructeur
iemand eerst in het bezit moet zijn van het certi-
moet een diploma aan het exameninstituut
ficaat voor de categorie B, voordat hij examen
INNOVAM worden getoond, waaruit blijkt dat
mag doen.
een vooropleiding is voltooid op het niveau van tenminste: • MAVO (Middelbaar Algemeen Vormend Onderwijs) • VBO (Voorbereidend Beroeps Onderwijs), voorheen LBO (Lager Beroeps Onderwijs) • IVBO (Individueel Voorbereidend Beroeps Onderwijs), voorheen 1BO (Individueel Beroeps Onderwijs)
6
Rij-instructeur worden en blijven
De opleiding Inhoud van de opleiding
'Vroeger leerde een rij-instructeur z'n leerlingen vaak
Algemeen
trucjes, nu wordt hem steeds om uitleg gevraagd.
Nederland telt ongeveer 35 instituten waar een
Hoewel de inhoud verschilt per opleidings-
opleiding voor de verschillende categorieën rij-
instituut, bestaat de opleiding tot rij-instructeur
Dat stelt heel andere eisen aan zo'n man of vrouw.
De opleiding van een rij-instructeur bepaalt mede of
iemand daarop kan inspelen. De betere opleidings-
instructeurs gevolgd kan worden. Niet alle in
in de meeste gevallen uit een theoretisch en een
stituten zijn even groot en even actief. Ook be-
praktisch gedeelte. Voor de categorieën A, B, C,
staan er onderling grote verschillen ten aanzien
D en BRF komen over het algemeen de volgende
van de inhoud, de duur en de kosten van de
onderdelen aan bod:
opleidingen. Het exameninstituut INNOVAM beschikt over een lijst met namen en adressen
instituten geven daarom veel aandacht aan onderwijs-
kundige vaardigheden in hun lesprogramma', aldus
Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens
lijke Belangenvereniging voor Verkeersopleidings-
1990 (RVV 1990)
instituten, waarbij ongeveer eenderde van de instituten is aangesloten. De vereniging kan over
Rob Kant, voorzitter van de afdeling Verkeers-
opleidingen van de BOVAG, een branche-organisatie
• Wet- en regelkennis, waaronder het
van opleidingsinstituten. De LBVI is de Lande-
• Theorie van de verkeerstaak, waaronder anticipatie en evaluatie
deze opleidingsinstituten informatie geven.
• Verkeersveiligheid
De toekomstige rij-instructeur moet zelfde kwa-
• Relatie met andere verkeersdeelnemers
liteits- en prijsverschillen tussen de opleidings-
• Mobiliteit en doorstroming
instituten tegen elkaar afwegen.
• Milieu
voor rijschoolhouders in Nederland.
• Voertuigkennis en preventief onderhoud Het volgen van een opleiding tot rij-instructeur
• Voertuig- en verkeersbeheersing
bij een opleidingsinstituut is niet verplicht, maar
• Onderwijskunde:
wel sterk aan te raden. Het examen is voor elke
- Instructie en begeleiding van leerlingen
toekomstige rij-instructeur wel verplicht. De
- Leerlingverschillen
examens worden afgenomen door INNOVAM.
- Beoordeling van leerresultaten - Didactische hulpmiddelen - Theorie-onderricht - Praktijkonderricht
De opleiding tot rij-instructeur voor de categorie E is wat beknopter, omdat deze een aanvulling vormt op andere motorvoertuigcategorieën. De opleiding bestaat vaak alleen uit de onderdelen voertuig- en verkeersbeheersing en een proefles praktijkonderricht.
7
Rij-instructeur worden en blijven
Duur van de opleiding
Bezit EHBO-certifïcaat
Anti-slipcursus
De duur van de opleiding voor rij-instructeur
Bij het aanvragen van een examen moet de kan-
De kandidaat-rij-instructeur moet bij de aan-
verschilt per opleidingsinstituut en varieert
didaat-rij-instructeur een EHBO-certificaat aan
vraag van het examen voor de categorieën A, B,
tussen de veertig en vijfenzeventig dagen. De
INNOVAM overleggen, dat niet ouder is dan één
C en D, een certificaat voor de beheersing van
opleidingsinstituten bieden de opleiding vaak
jaar. Dit geldt niet voor iemand die al in het
noodmanoeuvres (anti-slipcertificaat) aan
zowel fulltime als part-time aan. Meer infor-
bezit is van een rij-instructiecertificaat voor een
INNOVAM kunnen tonen. Dit certificaat mag
matie hierover is verkrijgbaar bij de instituten
andere categorie motorvoertuig. Het Oranje
niet ouder zijn dan één jaar. Een anti-slipcursus
zelf.
Kruis heeft speciaal voor rij-instructeurs een
kan gevolgd worden bij een anti-slipschool. De
verkorte cursus samengesteld voor het Basis-
kosten bedragen ongeveer fl. 300,00 (wijzigingen
certificaat Eerste Hulp. Deze cursus duurt on-
voorbehouden). De KNAC, ANWB en BOVAG
geveer twaalf lesuren en wordt gegeven door
kunnen meer informatie over anti-slipscholen
EHBO-instructeurs. Naast het Basiscertificaat
geven.
Kosten van de opleiding Ook de kosten van de opleiding tot rij-instruc-
geeft het Oranje Kruis ook het Eenheidsdiploma
teur kunnen sterk uiteenlopen. Vaak moet de
EHBO af. De leerstof voor het Eenheidsdiploma
cursist apart betalen voor het theoretische en het
is uitgebreider dan die voor het Basiscertificaat.
praktische gedeelte van de opleiding. Ter indi-
Een opleidingsinstituut of het Oranje Kruis kun-
Leerboeken
catie liggen de prijzen van de opleiding voor
nen meer informatie geven over de EHBO-
Opleidingsinstituten voor rij-instructeurs stellen
categorie B tussen de fl. 4.500,00 en fl. 7.500,00.
opleiding.
zelf het lesmateriaal samen. Dit bestaat ondermeer uit verschillende leer- en wetboeken. De kosten van deze boeken zijn meestal bij de prijs van de opleiding inbegrepen.
Ril-instructeur worden en blijven
Het examen 'Tijdens het examen wordt getoetst ot een kandidaat-
Algemeen
Examenstof en -eisen
rij-instructeur aan de eisen voldoet. Door de
Alle examens voor rij-instructeurs worden afge-
Veiligheid, milieu en mobiliteit krijgen in de
nomen door het exameninstituut INNOVAM.
examenstof veel aandacht. Een rij-instructeur
Kandidaten kunnen het examen afleggen op één
moet bijvoorbeeld zijn leerlingen kunnen leren
exameneisen voor instructeurs aan te scherpen, hopen
van de vestigingsplaatsen: Best, Nieuwegein,
wat sociaal verkeersgedrag is, hoe ze verkeers-
we dat de kwaliteit van de rij-instructie verbetert. Maar
Voorschoten, Zwolle en Heerlen.
inzicht krijgen en wat de risico's in het verkeer
uiteindelijk gaat het er om dat de instructeur zijn
Een examen bestaat uit twee gedeelten. In deel I
onderwijs kunnen geven door om te gaan met
komen verschillende theoretische examenonder-
de zwakke en sterke punten van elke individuele
delen en de rijproef aan bod. Tijdens de rijproef
leerling. Daarom worden de volgende vak-
wordt de voertuigbeheersing geëxamineerd en in
bekwaamheidseisen in alle examens getoetst:
zijn. Maar hij moet zijn leerlingen ook goed
verworven kennis ook in de praktijk gebruikt', zo stelt
Jan Noodelijk, stafmedewerker bij INNOVAM, het
deel II het lesgeven. Dit houdt in dat de kandidaat zowel een theorieles als een praktijkles moet
Deel I:
instituut dat als enige in Nederland de examens voor
geven. Wie examen doet voor de categorie Brom-
• Algemene kennis van wetten en regels
fiets, hoeft bij deel I geen rijproef te doen en bij
• Kennis van het Reglement Verkeersregels en
rij-instructeurs mag afnemen.
deel II alleen een theorieles te geven.
Verkeerstekens 1990 ( R W 1990) • Verkeerstheorie
Wie is geslaagd voor examendeel I, moet zich
• Veiligheid
binnen een jaar bij INNOVAM aanmelden voor
• Relatie tot ander verkeer
examendeel II. Het is vrijwel uitgesloten om
• Mobiliteit en doorstroming
zonder oefening in het 'lesgeven' te slagen voor
• Milieu-aspecten
dit examen. Om de benodigde praktijkervaring
• Techniek en onderhoud van motorvoertuigen
op te doen, kan iemand die geslaagd is voor deel I
• Praktijk in voertuigbeheersing en gedrag in
een zogenaamde 'ontheffing' krijgen van maximaal een halfjaar. Met deze ontheffing mag hij
het verkeer (rijproef) • Theorie bij het geven van instructie en het
bij een rijschool, onder leiding van een ervaren
begeleiden van leerlingen
instructeur, oefenen in het lesgeven. Zo kan hij
• Verschillen tussen leerlingen
voldoende ervaring opdoen om voor examen-
• Beoordeling van leerlingen
deel II te slagen.
• Hulpmiddelen
Is iemand al rij-instructeur en wil hij examen doen in een aanvullende categorie, dan hoeft hij voor deel II alleen een praktijkles te geven. De theorieles vervalt dan, omdat daarvoor in het verleden al examen is gedaan.
Rij-instructeur worden en blijven
Deel II:
Rij-instructiecertificaat
Klachten
Wie het examen voor rij-instructeur met goed
Wie klachten heeft over een examen dat bij IN-
gevolg aflegt, krijgt een rij-instructiecertificaat
NOVAM is afgelegd, kan in beroep gaan bij de
met een geldigheidsduur van vijfjaar. De kosten
Klachtencommissie van INNOVAM. Wie ver-
van het certificaat bedragen in 1995 circa fl. 30,00.
volgens niet tevreden is over de behandeling van
• Het geven van een theorieles in groepsverband • Het geven van een praktijkles in een lesauto
Bij de aanvraag van examendeel I dient de toe-
de klacht, kan zich wenden tot de onafhankelijke
komstige rij-instructeur in het bezit te zijn van
Commissie van Beroep. Deze bestaat uit drie
een EHBO-certificaat en een certificaat be heersing noodmanoeuvres voor de betrokken
Kosten van het examen
Waterstaat, en behandelt eventuele klachten over:
categorie (A, B, C of D).
Herexamen
leden, benoemd door de minister van Verkeer en
In overleg met het INNOVAM heeft het
• Beslissingen over de toelating tot het examen
ministerie van Verkeer en Waterstaat de
• Beslissingen over de uitslag van het examen of
tarieven voor de instructeursexamens bepaald. De (afgeronde) prijzen voor 1995 zijn in
Wanneer een (toekomstige) rij-instructeur niet
onderstaand schema opgenomen (wijzigingen
in één keer slaagt, kan hij een herexamen afleg-
voorbehouden).
de applicatietoets • Behandeling tijdens het examen of de applicatietoets
gen in de niet behaalde vakken. Heeft de kandidaat deze vakken na zes maanden nog niet gehaald, dan vervalt de geldigheid van de vakken
Tarievenoverzicht instructeursexamens 1995
die wel behaald zijn en moet hij helemaal opnieuw examen doen.
Examenreglement In overleg met het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft INNOVAM voor alle motor-
• Categorie A of B, deel I (alle vakken)
910,00
• Categorie A, deel II (theorie- en praktijkles geven)
910,00
• Categorie B, deel II (theorie- en praktijkles geven)
750,00
• Categorie C of D, deel I (alle vakken)
610,00
• Categorie C of D, deel II (praktijkles in een lesauto van de betrokken categorie geven)
495,00
• Categorieën E bij B, E bij C en E bij D, deel I (praktijk in voertuigbeheersing en gedrag in het verkeer met een voertuig van de betrokken categorie)
f 410,00
voertuigcategorieën een examenreglement
• Categorieën E bij B. E bij C en E bij D, deel II (praktijkles in een lesauto van de betrokken categorie geven) f495,00
opgesteld. Hierin staan de inhoud en de inschrij-
• Bromfietsinstructeur, deel I (alle vakken)
fl 500,00
vingsvoorwaarden van het examen, en de wijze
• Bromfietsinstructeur, deel II (theorieles geven)
f 420,00
van examineren.
10
Rij-instructeur worden en blijven
De praktijk 'De rijschoolbranche is economisch doodziek', zo
Algemeen
De rijschoolhouder
luidden de krantenkoppen in februari 1995. De ABAN
De markt voor rijscholen is verzadigd, temeer
Wie in het bezit is van een geldig rij-instructie-
omdat er steeds minder achttienjarigen komen.
certificaat kan bij een rijschool gaan werken of
Mede door de felle concurrentie ligt de prijs
zelf een rijschool beginnen. Voor het opzetten
(Algemene Bond Auto- en motorrijschoolondernemers
voor rijlessen, met name in de Randstad, laag.
van een rijschool zijn geen andere papieren
Nederland) liet een rapport opstellen over de econo-
Dit betekent dat rij-instructeurs veel uren
nodig. Wel moet de rijschool worden inge-
moeten maken om toch een redelijk maandin-
schreven bij de de Kamer van Koophandel (KvK).
mische vooruitzichten van deze branche. Volgens het
komen te krijgen. Daardoor is de werkdruk voor
De KvK geeft gratis advies bij het opstellen van
rij-instructeurs vaak hoog. Bij vermindering van
een ondernemingsplan en verzorgt ook opstart-
rapport zullen duizenden rijscholen failliet gaan, onder-
het aantal rijscholen, zou de concurrentie tussen
cursussen voor de startende ondernemer.
de rijscholen kunnen afnemen. Tabel l tot en meer door de felle concurrentie van instructeurs die het
met 4 geven een indicatie van de werkdruk, de marktverhoudingen en de ontwikkelingen in de
lingen, is aanmelding en registratie bij het CBR
vak als bijverdienste uitoefenen (part-timers). Tegen
rijschoolbranche.
verplicht. De eenmalige registratiekosten bedra-
Om rij-examens te kunnen aanvragen voor leer-
gen fl. 1.000,00. Daarnaast betaalt een rijschool'dumpprijzen' worden tegenwoordig rijlessen aange-
houder jaarlijks een vaste bijdrage van fl. 50,00.
boden op de inkrimpende markt van achttienjarigen.
anderen.
Deze bedragen kunnen in de loop van tijd ver-
Voor beroepsmatig werkende rijscholen wordt het
steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden. Tabel 1: Mening over de werkdruk in procenten (bron: Rapport VKPG, 1993) Daarom, zouden de lestarieven volgens de ABAN Rijschoolhouder die omhoog moeten tot gemiddeld fl. 75,00 per vol uur in
plaats van de huidige fl. 48,00 of minder.
In Nederland is volgens de bond slechts ruimte voor
vijftienhonderd beroepsmatige rijscholen.
Zelfstandigen
Loondienst
zelf ook les geeft
Veel te hoog
21,2
16,7
5,0
Te hoog
52,7
51,5
42,1
Precies goed
23,0
28,2
48,7
Te laag
1,8
l,5
1,7
Veel te laag
0,4
0,6
0,0
Geen antwoord
0,9
1,5
2,5
Momenteel zijn er zesduizend rijscholen actief. |
,,, ....„i-<«^n,
', *7~"'~,.^i
11
Rij-instructeur worden en blijven
De voornaamste eisen die het CBR stelt aan deze
nemers werken onder de naam van de rijschool,
registratie zijn:
maar zijn zelfstandige ondernemers. Bij twee
• De rijschoolhouder moet een recent en origi-
procent van het totale aantal rijscholen werkt
De rij-instructeur als franchise-nemer
neel uittreksel van inschrijving bij de Kamer
ruim dertien procent van alle in de rijschool-
Rij-instructeurs die franchise-nemer zijn, werken
van Koophandel verstrekken.
branche werkzame personen. Deze grote rij-
op contractbasis. Ze hebben alle lasten en lusten
scholen realiseren een vijfde deel van de totale
van een zelfstandige ondernemer. Ze dragen het
omzet in de branche.
risico voor hun eigen onderneming. Een gedeel-
• De rijschoolhouder moet de nummers van de rij-instructiecertificaten van de in dienst zijn-
te van de administratie en het aanvragen van de
de instructeurs doorgeven.
examens gebeurt centraal bij een rijschool.
• De kentekens van de lesvoertuigen moeten worden opgegeven. • Op een opgegeven adres mag slechts één rij-
De rij-instructeur in loondienst
De 'bekende naam' van die rijschool vergroot de
Uit tabel l blijkt dat rij-instructeurs in loon-
ook aan de rijschoolhouder worden afgedragen.
kans op werk voor de franchise-nemer. Een bepaald percentage van de inkomsten moet dan
school staan ingeschreven. • De naam van de rijschool op een examenvoertuig moet dezelfde zijn als de naam waaronder
dienst minder last van de werkdruk ervaren dan
De franchise-nemer is echter niet altijd verzekerd
het bedrijf staat ingeschreven.
hun collega's die zelf een rijschool bezitten.
van werk. Als het slecht gaat met de rijschool,
Daarbij speelt mee dat zij hun ervaringen met
gaat het slecht met de franchise-nemer en is hij
collega's kunnen delen en zeker zijn van werk.
niet verzekerd van inkomsten. Ook als hij ziek is,
dienst aannemen of op basis van franchise
De rijschoolhouder moet zorgen dat zijn instruc-
krijgt hij niet betaald. Er zijn verschillende vor-
(contractbasis). Rij-instructcurs in loondienst
teurs werk hebben en bij ziekte moet hij gewoon
men van het werken op basis van franchise.
geven rijles in een auto van de rijschoolhouder
salaris uitbetalen. Het risico ligt bij de rijschool-
Meestal moet de instructeur zelf een lesvoertuig
en worden ook door hem verzekerd. Franchise-
houder. Bij franchise-nemers ligt dat anders.
aanschaffen en zelf voor zijn verzekeringen zor-
Een rijschoolhouder kan instructeurs in loon-
gen, maar het komt ook voor dat de instructeur met een lesvoertuig van de rijschool rijdt. Tabel 2: Aantal afgenomen examens, inclusief herexamens ( b r o n : CBR, Jaarverslag 1993) Aantal afgenomen examens door het CBR in 1993, per motorvoertuigcategorie.
Totaal afgenomen examens Waarvan
973.577
294.580
theorie-examens
390.469
-voormannen
177.046
praktijkexamens
583.108
- voor vrouwen
117.534
Afgenomen praktijkexamens Waarvan
Totaal aantal eerste examens
categorie A
115.475
categorie B
436.402
categorie C, D, E
31.231
Afgegeven rijvaardigheidsbewijzen
252.453
Waarvan t.b.v. categorie B
165.663
12
Rij-instructeur worden en blijven
De praktijk vervolg De applicatietoets
Inhoud van de applicatietoets
Verlies instructiebevoegdheid
De WRM 1993 stelt verplicht dat vanaf 1 januari
De applicatietoets is een schriftelijke toets met
Het is belangrijk dat een instructeur goed les-
1997 alle rij-instructeurs om de vijf jaar een ap-
meerkeuzevragen en duurt circa anderhalfuur.
geeft. Het kan echter gebeuren dat de vakbe-
plicatietoets afleggen bij INNOVAM. De toets is
Door het behalen van de toets, bewijzen rij-
kwaamheid van een instructeur ernstig in twijfel
voor alle categorieën rij-instructeurs gelijk. Het
instructeurs dat zij aan de volgende eisen
moet worden getrokken. In zo'n geval kan de
doel van de toets is het op peil houden van het
voldoen:
instructeur verplicht worden het instructeurs-
kennisniveau van rij-instructeurs. De nadruk
examen geheel of gedeeltelijk opnieuw af te leg-
ligt hierbij op het opdoen van 'nieuwe' kennis,
Inhoudsdeskundigheid:
gen. Blijkt dan dat de instructeur niet voldoet
inzichten en vaardigheden. Daarnaast komen
• Kennis van de veranderingen in wet- en regel-
aan de vakbekwaamheidseisen, dan kan zijn cer-
onderwerpen aan bod die in de loop der tijd
geving, in het bijzonder van de Wegen-
tificaat ongeldig worden verklaard voor één of
gemakkelijk verouderen of verwateren.
verkeerswet (WWV), het Reglement
meerdere categorieën motorvoertuigen en mag
Het ministerie van Verkeer en Waterstaat stelt
verkeersregels en verkeerstekens (RVV), het
hij geen les meer geven in die categorieën.
-in samenwerking met INNOVAM- de opzet,
Reglement Rijbewijzen, het Kenteken-
inhoud, wijze van afname en kosten van de
reglement en het Voertuigreglement.
applicatietoets vast. De toets zal, onder voorbehoud, ongeveer fl. 150,00 gaan kosten.
Bijscholen voor een applicatietoets kan bij één van de opleidingsinstituten voor rij-instructeurs. Ook andere organisaties in de rijschoolbranche mogen cursussen aanbieden. Daarnaast
• Inzicht in de praktische oplossing van moei-
Vakbladen
lijke situaties op de weg, met name in relatie tot veranderingen op het gebied van wet- en
Er bestaan op dit moment twee vakbladen voor
regelgeving.
de rijschoolbranche, Reflector en Rij-instructie.
• Kennis van en inzicht in ontwikkelingen op het gebied van mobiliteit en doorstroming. • Kennis van en inzicht in ontwikkelingen met
Wie ingeschreven staat bij het CBR krijgt Reflector gratis thuisgestuurd. 'Rij-instructie' is onafhankelijk en tegen betaling verkrijgbaar.
kan een rijschool (eventueel in samenwerking
betrekking tot de invloed van gemotoriseerd
Beide tijdschriften komen één keer per maand
met andere) beslissen om zelf een applicatiecur-
verkeer op het milieu.
uil.
sus op te zetten. Het volgen van een bijscholingscursus is niet verplicht, maar gezien de aard
Onderwijsdeskundigheid:
van de leerstof wel aan te raden.
• Kennis van en inzicht in algemene instructie-
Wie niet meteen slaagt voor de applicatietoets
• Kennis van en inzicht in, voor de rij-opleiding
en begeleidingsprincipes.
krijgt een halfjaar de tijd om de toets alsnog te
relevante, verschillen tussen leerlingen en hoe
halen. Wie de toets binnen deze periode niet
de rij-opleiding daaraan moet worden aan-
haalt, verliest zijn instructiebevoegdheid. Rij-instructeurs kunnen hun bevoegdheid terugkrijgen door nogmaals een applicatietoets af te leggen en hiervoor te slagen. Het aantal pogingen om de toets alsnog te halen, is onbeperkt.
gepast. • Kennis van en inzicht in het beoordelen van de rijvaardigheid van leerlingen. • Kennis van didactische werkvormen en onderwijsleermiddelen en inzicht in de juiste toepassing ervan.
Rij-instructeurs die vanaf 1 januari 1995 een rijinstructeursexamen bij INNOVAM hebben afgelegd, worden om de vijfjaar opgeroepen om de
Tabel 3: Prognoses aantal B-examens (bron: CBR, Jaarverslag 1993)
applicatietoets te doen. De verantwoordelijkheid
Aantal examenkandidaten dat het CBR de komende jaren verwacht voor motorvoertuigcategorie B (personenauto).
om de toets af te leggen, ligt bij de instructeur zelf. Wie om één of andere reden geen oproep
in 1996
185.000
in 1998
189.000
in 2000
189 000
heeft ontvangen, moet zelf contact opnemen
in 1997
188.000
in 1999
190.000
in 2001
187.000
met INNOVAM om zich op te geven.
in 2002
186 000
Rij-instructeur worden en blijven
13
Tabel 4: Voorbeeldberekening lestarief voor B-rijbewijs (bron: BOVAG, 1995) M e t het volgende schema kunnen rij-instructeurs berekenen wat hun lesprijs moet zijn, om alle kosten te kunnen betalen en een normaal salaris over te houden
Gemiddelde loonkosten (per werknemer per jaar, inclusief stijging door dekking W A O - g a t en ziektekosten)
fl. 55.000,00
Kosten Personenauto Vaste kosten: -
Afschrijving (= aanschafwaarde - restwaarde) / gebruiksduur
fl, 10.010,00
-
Verzekering all risk
fl.
1.650,00
-
Motorrijtuigenbelasting
fl.
1.500,00
-
Calculatorische rente (= gemiddelde waarde auto X rentepercentage)
fl.
1.832,40
Variabele kosten: -
Reparatie en onderhoud (= kosten per kilometer x jaar kilometrage)
fl.
4.800,00
-
Brandstof (= jaar kilometrage / verbruik X prijs brandstof)
fl.
5.600,00
Totale kosten personenauto
fl. 25.392,40
Huisvesting Benodigde ruimte per werknemer (= aantal m2 X kosten per m 2 )
fl.
3.960,00
Inventaris en lesmateriaal
fl.
1.500,00
Gebruikte cijfers: Aanschafwaarde lesauto (excl. BTW)
f
30.370,00
Restwaarde auto na twee jaar (excl BTW) f
10 350,00
Algemene kosten
Prijs diesel (excl. BTW) per liter
f
1,12
(onder andere: administratie, telefoon, kantoorartikelen,
Verzekering lesauto
f
1.650,00
postzegels, reclame en onvoorziene uitgaven)
Totale kosten rijschool
fl. 18.500,00
fl.104.352,40
Motorrijtuigenbelasting lesauto
f
1.500,00
Inventariskosten
i
1 500,00
Onderhoudskosten auto per kilometer
f
Totaal algemene kosten Kosten ruimte per m2
Totaal aantal lessen per jaar
t
132,00
2.000
•
Jaar kilometrage lesauto Gebruiksduur lesauto in jaren
Kosten per lesuur (kosten rijschool / aantal lessen per jaar, exclusief winstopslag en BTW)
0,08 18 500,00
fl.
52,18
60.000 2
Verbruik lesauto (kilometer per liter)
2
Rentepercentage
9
Winstopslag
fl.
2,61
Benodigde m2 per werknemer
BTW (17,5%)
fl.
9,59
Totaal aantal lessen per jaar
Lesprijs
fl.
64,38
Percentage winstopslag
S0 2.000 5
14
Rij-instructeur worden en blijven
Alle kosten voor opleiding en examen op een rij
Hoeveel geld kost het nu om rij-instructeur te worden? Hierbij een indicatie van de opleidings- en examenkosten (wijzigingen voorbehouden).
EHBO-certificaat
fl. 350,00
Anti-slip-certificaat
fl. 300,00
Rij-instructeursopleiding voor categorie B
tussen fl. 4.500,00 en fl 7.500,00
Examens Categorie A of B, deel I (alle vakken)
fl 910,00
Categorie A, deel II (het geven van een theorie- en een praktijkles)
fl 910,00
Categorie B, deel II (het geven van een theorie- en een praktijkles)
fl.
Categorie C of D, deel I (alle vakken)
fl. 610,00
750,00
Categorie C of D, deel II (het geven van een praktijkles in een lesauto van de betrokken categorie)
fl. 495,00
Categorieën E bij B, E bij C en E bij D, deel I (praktijk in voertuigbeheersing en gedrag in het verkeer met een voertuig van de betrokken categorie)
fl. 410,00
Categorieën E bij B, E bij C en E bij D, deel II (het geven van een praktijkles in een lesauto van de betrokken categorie)
fl. 495,00
Bromfietsinstructeur, deel I (alle vakken)
fl, 500,00
Bromfietsinstructeur, deel II (het geven van een theorieles)
fl. 420,00
Aanschaf rij-instructiecertificaat
fl.
30,00
ledere vijfjaar: Opleiding applicatietoets (variërend, afhankelijk van opleidingsinstituut)
tussen fl. 300,00 en fl. 1.200,00
Applicatietoets
fl. 150,00
Nieuw rij-instructiecertificaat
fl
30,00
15
Rij-instructeur worden en blijven
Namen en adressen ABAN
INNOVAM
Oranje Kruis
(Algemene Bond A u t o - en motorrijschoolondernemers
(Innovatie- en Onderwijscentrum A u t o - en
(voor EHBO-certificaat)
Nederland)
Tweewielerbranche)
Kanaalweg 3
Hoogstraat 116 C
Postbus 2 3 6 0
2 5 8 4 CC DEN HAAG
5615 PT EINDHOVEN
3430 DV NIEUWEGEIN
0 7 0 - 3 5 4 91 11
040 - 46 64 87
03402 - 8 77 77
en vanaf 10 oktober 1995: 040 - 246 64 87
en vanaf 10 oktober 1995: 030 - 608 77 77 VVN (Veilig Verkeer Nederland)
ANWB
KNAC
Postbus 9 3 2 0 0
(Koninklijke Nederlandse Automobiel Club)
1200 AG HILVERSUM
2509 BA DEN HAAG
Postbus 446
035 - 21 14 41
2260 AK LEIDSCHENDAM
en vanaf 10 oktober 1995: 035 - 621 14 41
0 7 0 - 314 71 47
Postbus 287
0 7 0 - 3 8 3 16 12
BOVAG Postbus 1100
KNMV
3980 DC BUNNIK
(Koninklijke Nederlandse Motorrijders Vereniging)
03405 - 9 52 11
Postbus 650
en vanaf 10 oktober 1995: 030 - 659 52 11
6 8 0 0 AR ARNHEM 085 - 4 5 2 0 25
Vakbladen:
en vanaf 10 oktober 1995: 026 - 445 20 25 CBR Reflector
(Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen) Postbus 5301
LBVI
Postbus 4
2280 HH RIJSWIJK
(Landelijke Belangenvereniging voor
7000 BA DOETINCHEM
0 7 0 - 3 9 8 13 0 0
Verkeersopleidingsinstituten)
0 8 3 4 0 - 4 99 11
Koningsweg 30
en vanaf 10 oktober 1995: 0314 - 34 99 11
3762 EC SOEST FAM
0 2 1 5 5 - 1 93 16
(Federatie Autorijschool Management)
en vanaf 10 oktober 1995: 035 - 601 93 16
Sluisweg 17 A 5145 PE WAALWIJK
0 4 1 6 0 - 5 06 61 en vanaf 10 oktober 1995: 0416 - 65 06 61
Rij-instructie Postbus 122 2 7 4 0 AC WADDINXVEEN
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
0 1 8 2 8 - 1 49 95
Directie Voorlichting
en vanaf 10 oktober 1995: 0182 - 61 49 95
Postbus 20901 2500 EX DEN HAAG Informatie Beheer Groep
0 7 0 - 3 5 1 77 10
Afdeling diplomawaardering Postbus 30157 9700 LJ GRONINGEN
050 - 99 80 36 en vanaf 10 oktober 1995: 050 - 599 80 36
Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. Alle genoemde bedragen zijn exclusief BTW. Bedragen en adressen in de brochure kunnen aan verandering onderhevig zijn.
Colofon
Deze brochure is een uitgave van het ministerie van Verkeer en Waterstaat in samenwerking met ABAN, ANWB, BOVAG, CBR, FAM, INNOVAM, LBVI en VVN.
U kunt deze brochure tot vijf exemplaren aanvragen bij: Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directie Voorlichting Plesmanweg 1-6 Postbus 20901 2500 EX DEN HAAG 070 - 351 70 86 of 070 - 351 70 49
Wilt u vijf of meer exemplaren dan kunt u deze telefonisch of schriftelijk bestellen bij: Hageman Verpakkers BV Postbus 281 2700 AG ZOETERMEER 079 - 61 11 88
Produktie en redactie: BIKKER Communicatie, Rotterdam
Vormgeving: BIKKER Creatie & Vormgeving bNO, Rotterdam
Fotografie: Huib Rutten
augustus 1995
