retour? De piepshow op z n Vier jaar mosquito kelvin: surinaams en zonder papieren ruud krol: sport = meer dan spel

Right!

21 e jaargang, nummer 1, januari 2011

Tijdschrift voor de Rechten van het Kind

Vier jaar mosquito

piepshow

De op z’n

retour? kelvin: surinaams en zonder papieren ruud krol: sport = meer dan spel

geweld op school Wereldwijd zijn kinderen slachtoffer van geweld op school in de vorm van lijfstraffen, pesten en seksueel geweld. Een recent onderzoek van Plan International toont aan dat dit geweld vergaande gevolgen heeft. Om te beginnen natuurlijk voor de kinderen zelf die hierdoor fysieke en psychische schade oplopen, in hun ontwikkeling geremd worden en bijvoorbeeld vaker uitvallen op school. Maar ook de maatschappij betaalt een prijs: deze kinderen doen een groter beroep op de gezondheidszorg en dragen minder bij aan de economie van het land. Wereldwijd voert Plan International nu de campagne Learn Without Fear, gebaseerd op artikel 19 van het Kinderrechten­verdrag dat gaat over de bescherming tegen misbruik en verwaarlozing. Foto: Plan International/Alf Berg

2 Right!

3 Right!

Inhoud

Redactioneel Colofon Januari 2011 Right! Tijdschrift voor de Rechten van het Kind is een uitgave van Defence for Children - ECPAT Nederland

19

Redactieadviesraad Menno Bosma, Mariëlle Bruning (voorzitter), Goos Cardol, Lennie Haarsma, Majorie Kaandorp, Jeanette Kok, Ton Liefaard, Adrianne van Rheenen

Zwaar weer voor kinderrechten

Redactie Maartje Berger (strafrecht), Joyce Brummelman (jeugdzorg), Manon Eijgenraam (­jurisprudentie), Sabine de Jong (cultuur), Nanneke Nix (Kinderrechtenhuis), Carla van Os (hoofd­ redactie, vreemdelingenrecht en overheid), Aloys van Rest (directeur), Celine Verheijen (uitbuiting), Jolien Verweij (nieuws en eindredactie)

Af en toe zou je denken dat het opkomen voor mensenrechten een verdachte activiteit is. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wordt in de gerenom­ meerde NRC – door wetenschappers – activisme verweten. Voor menig kinder­ rechtenliefhebber is dit geen belediging, maar het is een verontrustend signaal. De basisbeginselen van mensenrechten – en kinderrechten zijn mensenrechten – worden nogal eens uit het oog verloren in het huidige publieke en politieke debat. Het lijkt wel alsof mensenrechten iets zijn waar je vooral last van hebt en waar je van af moet, als het even kan.

Verder werkten mee aan dit nummer Laura Bosch, Defence for Children Bolivia, Fier Fryslân, Vera Kidjan, Alice Kooij, Ruud Krol, Hellen Kooijman, Anke Sprakel, Myra ter Meulen Vormgeving Nancy Moorman (Nulduizend), Den Haag

10

20

Right! Now

6

Internationale campagne tegen onmenselijke straffen; teveel kinderpornozaken liggen op de plank; Girl Power.

Overheid8 Actie!9 Perron 4. Jongeren uit het Cluster 4onderwijs laten van zich horen.

‘Je voelt je echt buitengesloten’ 10 Right! ging op stap met de Surinaamse Kelvin, een jongen zonder papieren.

De Vlaamse Kinderombudsman geeft advies

13

‘Het seksuele geweld tegen kinderen is de basis om je druk te maken over kinderpornografie’ 14 Corinne Dettmeijer is Nationaal Rapporteur Mensenhandel. Right! sprak met haar. 4 Right!

Beeld Monique de Boer, Marijs van Hoek, Bianca  Sistermans, Myra ter Meulen, Melijn Michon, Sander Nieuwenhuys, Josee Tesser (cover), Wim Stevenhagen, Plan International/Alf Berg

Luisteren naar de jongere

16

Deel twee uit deze serie over de ­commu­ni­catie met jongeren in ­juridische procedures, dit keer over het jeugdstrafrecht.

Het is aan ons

De piepshow op zijn retour?

26

Vier jaar na de introductie van de mosquito.

Kinderrechtenhuis28 18

Column29

Aloys van Rest

Vera Kidjan

Kinderrechtenroem19

Regeerakkoord grossiert in kinderrechtenschendingen

30

U een kans, zij een kans

32

Ruud Krol

De werkdag

20

Myra ter Meulen is betrokken bij het opzetten van het meldpunt ­kinder­mishandeling op Curaçao.

Interview met Marieke van Schaik.

Buitenland22

Het kan wel!

Defence for Children Bolivia neemt deel aan een project om geweld in het ­jeugdstrafrecht te voorkomen in zeven Latijns-Amerikaanse landen.

Goede opvang voor Bulgaarse gehan­ dicapte kinderen. Een fotoreportage.

Kind in rechtspraak

Cultuur34

All Right! 25

35

36

Druk Stenco, Amsterdam ISSN: 0927-1333 © 2011

Abonnementen Jaarabonnement € 35,00 Losse nummers € 9,00 Jongeren en studenten € 25,00 [email protected] www.defenceforchildren.nl Postbus 11103, 2301 EC Leiden Het reprorecht voor de artikelen, foto’s en illustraties berust bij de makers. Overname alleen na voorafgaande schriftelijke toestemming. Defence for Children Nederland ontvangt substantiële financiële bijdragen van de Nationale Postcode Loterij, Stichting Kinderpostzegels Nederland, Plan Nederland, UNICEF Nederland en I­CCO/Kerk-in-Actie.

Kijk naar het jeugdstrafrecht. Daar is de tendens om kostte wat kost in te zetten op repressie waarbij kinderrechten in de verdrukking kunnen komen. Zo kwam minister Opstelten van Veiligheid en Justitie met het plan om jongeren vanaf twaalf jaar een gebiedsverbod op te leggen voor maar liefst maximaal twee jaar om overlast tegen te gaan. Als een jongere overlast veroorzaakt en wordt veroor­ deeld voor een (licht) strafbaar feit – bijvoorbeeld vernieling of openbaar drugs­ gebruik – dan kan de rechter zo’n gebiedsverbod opleggen. Bij elke overtreding van het gebiedsverbod, volgt direct een vervangende celstraf voor minstens drie dagen. Het wetsvoorstel houdt geen rekening met de speciale positie van minder­ jarigen. Erger, er is bewust voor gekozen om de sancties niet lichter te maken voor ­jongeren. Dat is regelrecht in strijd met het Kinderrechtenverdrag dat voorschrijft dat minder­jarigen recht hebben op een eigen, op de jongeren toegesneden, jeugdsanctiestelsel waarbij een pedagogische aanpak centraal staat. Right! is het Tijdschrift voor de Rechten van het Kind. Kinderrechten gelden voor alle kinderen, altijd en overal. Maar bovenal – om even terug te komen op die basisbeginselen – gelden kinderrechten voor de kinderen die we niet zo leuk vinden, die crimineel, lastig of brutaal zijn, of die we eigenlijk uit de maat­ schappij zouden willen weren, bijvoorbeeld omdat ze geen ­verblijfsvergunning hebben. Onze vriendjes en vriendinnetjes beschermen we vanzelf wel heel goed. Mensenrechten zijn er juist voor kinderen die extra kwetsbaar zijn. En die moeten kunnen rekenen op een instantie die boven toevallig regeringsbeleid in een toevallig land staat. Landen hebben zestig jaar geleden, vlak na de Tweede Wereldoorlog, afgesproken dat dat nodig is en hebben daarmee een deel van hun soevereiniteit ingeleverd omwille van de bescherming van de meest kwetsbaren onder ons. De plannen van de huidige regering die mensenrechten op de hak nemen, plaatsen ons buiten de internationale rechtsorde en zestig jaar terug in de tijd. Het lijkt mij vrij bekrompen om die rechtsorde activisme te verwijten. Maar als mensenrechtenverdediger de nieuwe definitie van activist is, dan moet het maar. Mariëlle Bruning, Voorzitter van de redactieadviesraad van Right! en hoogleraar jeugdrecht aan de Universiteit van Leiden

5 Right!

RIGHT! NOW rechtsbijstand bij politieverhoor minderjarigen Minderjarige verdachten hebben sinds de uitspraak van de Hoge Raad op 30 juni 2009 recht op een advocaat tijdens het politieverhoor. Wat opvalt is dat de uitspraak al snel werd omgezet in beleidsregels van onder meer het Openbaar Ministerie, maar nog niet heeft geleid tot een wetswijziging. Over het algemeen is positief gereageerd op de nieuwe regeling, maar er doen zich in de praktijk problemen voor. Enkele voorbeelden zijn: de afwezigheid van een advocaat bij het verhoor omdat deze niet binnen twee uur op het politiebureau is, waarna het is toegestaan om het verhoor zonder advocaat te beginnen. Een langer verblijf in de politiecel met name voor verdachten jonger dan vijftien jaar, omdat zij geen afstand kunnen doen van een advocaat en soms een nacht moeten blijven in afwachting van een advocaat. Een ongewenste juridisering van lichte feiten door de aanwezigheid van een advocaat en een vermindering van zaken die worden afgedaan via Halt. Naar aanleiding van een tweejarig experiment met rechtsbijstand tijdens politieverhoor voor volwassenen concludeert het WODC, het onderzoekscentrum van het ministerie van Veiligheid en Justitie, dat ook volwassen verdachten zich bij het eerste verhoor door de politie zouden moeten kunnen laten bijstaan door een advocaat. De onderzoekers hebben vastgesteld dat de politie zich intimiderender opstelt als verdachten zich op hun zwijgrecht beroepen. Maar als een advocaat bij het verhoor mag zijn, is de politie minder intimiderend. Minister Opstelten is kritisch en wil dat er onderzoek wordt gedaan naar de praktische gevolgen voor de politie en advocatuur.

Kinderen onderzoeken de kwaliteit van zorg Hoe is het om in een behandelcentrum te wonen? Waar zijn kinderen tevreden over en wat kan beter? In Nederland kunnen honderden kinderen niet thuis wonen door leer- gedrags- en opvoedings­problemen of door een psychiatrische stoornis. Zij verblijven dan tijdelijk in een orthopedagogisch behandelcentrum. Kinderen van zo’n behandelcentrum, Driever’s Dale in Winschoten, hebben in samenwerking met Stichting Alexander, die zich richt op jongeren­ participatie, zelf een onderzoek ­uitgevoerd. Zij onderzochten de mening, wensen, en ideeën van de bewoners. Zij leerden eerst wat onderzoek doen eigenlijk is en ontwikkelden eigen onderzoeksmethoden. Zo maakten ze een website over het onderzoek en interviewden ze bewoners aan de hand van een zelfgemaakte vragenlijst. De kinderen mochten foto’s maken van plekken in het huis die zij leuk of niet leuk vonden. Het onderzoek leverde belangrijke inzichten op. Zo had het merendeel van de kinderen moeite met de ­(leef)regels, met name met het verplichte ­rustmoment en het fysiek ingrijpen. Daarnaast hadden zij concrete tips voor het opvrolijken van de ruimtes. De bewoners gaven ook aan veel te leren op Driever’s Dale, vooral als het gaat om hun eigen houding en gedrag.

Illustratie: Wim Stevenhagen

Door het onderzoek krijgen de kinderen de kans om op een manier die bij hun ontwikkeling en leeftijd past beleid te beïnvloeden en daarmee hun recht op inspraak uit te oefenen. Meer weten over dit onderzoek? Vraag de brochure op via www.st-alexander.nl

6 Right!

Girl Power Het project ‘Girl Power’ voor het ­vergroten van kansen van meisjes in ontwikkelings­ landen is door het ministerie van Buitenlandse Zaken positief beoordeeld. Het ministerie draagt in de komende vijf jaar 58,7 miljoen euro bij aan het uit­voeren van het meisjesproject in ruim tien ontwikkelingslanden. In het project ‘Girl Power’ werken Plan Nederland, Child Helpline International,

Free Voice, ICDI, Women Win en Defence for Children samen met lokale maatschappelijke organisaties en overheids­instanties in programma’s om de levenssituatie van ruim tien miljoen meisjes en jonge vrouwen (tussen tien en vierentwintig jaar) te ver­beteren. De programma’s richten zich op onderwijs, toegang tot werk, ­bescherming en p ­ olitieke participatie.

onmenselijke straffen

Reisondernemingen op de bres voor Braziliaanse meisjes

Afgelopen oktober startte het Child Rights Information Network een internationale campagne voor het verbod op en de afschaffing van onmenselijke straffen voor kinderen. Uit onderzoek blijkt dat in zeven landen minderjarigen ter dood veroordeeld kunnen worden, in sommige landen zelfs kinderen van tien jaar levenslang kunnen krijgen en in minimaal veertig landen kinderen aan lijfstraffen onderworpen kunnen worden. De campagne is bedoeld om inter­nationaal aandacht te vragen voor deze kinderrechtenschen­ dingen en druk uit te oefenen op de landen die zich hieraan schuldig maken, om hun wetten en beleid te wijzigen.

Het noordoosten van Brazilië is de laatste jaren enorm in opkomst als reisbestemming. Veel meisjes in deze regio hebben een slechte of zelfs geen opleiding genoten, waardoor werkgevers in de toerisme-industrie beter gekwalificeerd personeel uit andere delen van Brazilië aantrekken. Vooral meisjes uit arme lagen van de bevolking worden hierdoor de prostitutie in gedreven. Om dit tegen te gaan zijn TUI Nederland, Plan Nederland, ECPAT, de ANVR, Fly Brazil, Travel Counsellors en drie zuidelijke partners (Plan Brazil, RESPOSTA en Childhood Foundation Brazil) met steun van de Nationale Postcode Loterij een driejarig project gestart ter bescherming van kinderen tegen sek­suele uitbuiting in de regio’s Rio Grande do Norte en Pernambuco. Kwetsbare meisjes uit de regio worden opgeleid tot receptioniste, serveerster of kok en de reisindustrie in Nederland en Brazilië wordt ­gemotiveerd om actief deel te nemen aan de bestrijding van kindersekstoerisme.

Op de website www.crin.org zijn landenrapporten te vinden van landen die lijfstraffen toestaan of zelf toepassen, evenals levenslange gevangenisstraffen en de doodstraf voor kinderen en jongeren. Het is de bedoeling om door de landenrapporten de discussie op gang te brengen en de betreffende landen aan te spreken op het feit dat zij zich niet houden aan het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind.

bijna duizend kinderpornozaken liggen op de plank Staatssecretaris Teeven (VVD, Veiligheid en Justitie) zei onlangs dat er nog bijna duizend kinderpornozaken bij de politie op de plank liggen. Dit gegeven, gecombineerd met de aankondiging van het kabinet om vijfhonderd ‘animal cops’ in te stellen, maakte dat veel Kamerleden aangaven dat er meer inzet moet komen voor de bestrijding van kinderporno. Er zijn slechts 71 agenten die zich specifiek met de bestrijding van kinderporno bezighouden. December 2010 waren er 991 kinderpornozaken waaraan wegens gebrek aan politiecapaciteit niet gewerkt werd. In 2009 zijn er extra rechercheurs ingezet en is de achterstand met driehonderd gedaald tot zo’n zeshonderd plankzaken. Maar door de toename van het aantal meldingen van kinderporno op het internet en van het aantal meldingen uit het buitenland van zaken waar Nederland bij betrokken is, is de werkdruk bij de politie enorm toegenomen. In het afgelopen jaar waren er 359 verzoeken omtrent de aanpak van kinderporno vanuit het buitenland en in 2009 ontving het Meldpunt Kinderporno op Internet 3.883 meldingen van kinderpornografische afbeeldingen. Het Meldpunt doet in alle gevallen melding bij de politie. 7 Right!

Overheid In oktober is de eindrapportage van het Actieplan professionalisering jeugdzorg verschenen, met daarin verschillende doelstellingen. Er moet een betere aansluiting van beroepsopleidingen op de praktijk komen en het is van belang dat er sterke beroepsverenigingen en een beroeps­­registratie opgezet worden. De voorwaarden voor beroepsregistratie zijn ontwikkeld en in het beroepsregister van Agogisch en Maatschappelijk werkers (BAMw) is in juni 2010 een aparte kamer ingesteld voor de professionals in de jeugdzorg. Tenslotte moet er volgens het Actieplan kennis worden opgebouwd over beroepsethiek, beroepscodes en tuchtrecht voor de gehele jeugdzorg. De overheid heeft de plicht om de kwaliteit in de jeugdzorg te waarborgen. Professionals in de jeugdzorg moeten volgens het VN-Kinderrechtencomité gekwalificeerd zijn, voldoende opgeleid en gescreend. In het Actieplan wordt niet specifiek ingegaan op de normen uit het Kinderrechtenverdrag. Toch zouden professionals geschoold moeten worden in het Kinderrechtenverdrag en de kwaliteitseisen die daaruit voortvloeien. Daarnaast moeten kinderrechten, zoals het recht op informatie, ondersteuning en passende zorg, ook in de beroepscodes en beroepsethiek worden vastgelegd en gewaarborgd. Meer informatie: www.nji.nl

Asieljongeren niet criminaliseren ‘Jong en illegaal in Nederland’, is de titel van een onderzoek, u ­ itgevoerd door het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatie Centrum (WODC). Het gaat over uitgeprocedeerde jonge asielzoekers die zonder ouders naar Nederland zijn gekomen. Hoe overleven zij in de Nederlandse maatschappij? Hoe kijken ze aan tegen terugkeer? De onderzoekers stellen vast dat de leefomstandigheden van deze jongeren ‘naar Nederlandse maatstaven als ronduit slecht te kwalificeren zijn’. De minister van Justitie heeft in een brief van 5 oktober 2010 gereageerd. De onderzoekers en de minister stellen vast dat illegaliteit leidt tot bijzondere kwetsbaarheid en een verhoogd risico op uitbuiting. UNICEF en Defence for Children - ECPAT Nederland schrijven in een gezamenlijke reactie dat deze conclusie wringt met de voornemens van de regering om de speciale vergunning voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen af te schaffen en illegaal verblijf in Nederland stafbaar te stellen. Deze vorm van criminalisering is in strijd met de bijzondere beschermingsverplichting die Nederland heeft voor deze jongeren op grond van het Kinderrechtenverdrag. Zie www.wodc.nl en www.defenceforchildren.nl

8 Right!

Na Voetbalwet nieuw gebiedsverbod voor jongeren Op 1 september 2010 is de Voetbalwet (Wet Maatregelen Bestrijding Voetbalvandalisme en Ernstige Overlast) in werking getreden. Met de wet kunnen in een vroeg stadium maatregelen genomen worden tegen jongeren die herhaaldelijk ernstige overlast geven. Op basis van de wet kunnen de burgemeester en het Openbaar Ministerie een langdurig stadionverbod, een gebiedsverbod, een samenscholingsverbod en een meldplicht opleggen. De wet is er om voetbalvandalisme tegen te gaan, maar de maatregelen kunnen ook worden ingezet als jongeren in een wijk overlast plegen. Ondanks de komst van de Voetbalwet blijft overlast de politieke agenda beheersen. Onlangs diende minister Opstelten van Justitie en Veiligheid het wetsvoorstel Rechterlijk Gebiedsof Contactverbod in. Hiermee kan de rechter gebieds- en contactverboden van maximaal twee jaar opleggen aan jongeren die overlast geven. Wie zich niet aan het verbod houdt, riskeert voor iedere overtreding ten minste drie dagen gevangenisstraf met een maximum van zes maanden. Defence for Children vraagt zich af hoe het voorstel zich verhoudt tot alle bestaande maatregelen om overlast te bestrijden. Zorgelijk is de snelle keuze voor gevangenisstraf bij een nieuwe overtreding. Bij overlast gaat het meestal om licht strafbare feiten die eerder om een aanpak vragen die gericht is op gedragsverandering. Zie verder: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-enpublicaties/kamerstukken/2010/11/08/wetsvoorstel-gebieds-ofcontactverbod.html

Perron 4

jongeren laten van zich horen ‘Hier volgt een mededeling voor alle reizigers op perron 4. Er is momenteel geen treinverkeer mogelijk. Jullie bagage is te zwaar.’ Vijf jongeren treden met het toneelstuk Perron 4 op in de Tweede Kamer. Zij volgen Cluster 4-onderwijs, het voormalige ZMOK-onderwijs voor Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen. Cluster 4 heeft een slecht imago. De jongens, Remi (15), Dylan (15), Yasin (14), Tom (14) en nog een Remi (15) spelen in het toneelstuk een schooldag na. Elk hebben ze hun eigen bagage, van heel zwaar tot vrij licht, zoals blijkt in het toneelstuk. Juffrouw Spoor is de enige volwassene en zij speelt de docente die alles goed wil regelen voor haar leerlingen, maar daardoor overbelast raakt. De jongens mogen naar Walibi als ze zich goed gedragen. Maar natuurlijk gaat er van alles mis: vechten, pesten, diefstal… Het project is opgezet door Stichting Kinderpostzegels om deze kinderen een stem te geven. Stichting Formaat heeft de jongeren getraind en ze geleerd hun eigen stem beter te laten horen. Na afloop van het toneelstuk krijgen de jongeren een staande ovatie. De Kamerleden zijn zeer onder de indruk. Lea Bouwmeester (PvdA) zei: ‘Jongeren moeten hun talenten kunnen ontplooien. Daarvoor moeten leraren meer tijd krijgen’. Dylan is meteen enthousiast: ‘Ik hou van deze vrouw!’.

Foto’s: Melijn Michon

Streven naar Jeugdzorg met kwaliteit

Actie!

9 Right!

Reportage Het leven van een jongen zonder papieren

‘Je voelt je echt buitengesloten’ ‘Mijn leven leek lange tijd op een trein die met hoge snelheid overal doorheen raasde. Maar opeens BOEM, kwam de trein tot stilstand tegen een muur van papieren. Papieren die ik niet heb omdat ik ‘illegaal’ ben.’ Zo omschrijft de Surinaamse Kelvin (19) zijn leven als persoon zonder verblijfsvergunning. Als de regering haar plannen doorzet wordt Kelvin strafbaar, simpelweg door in Nederland te zijn. 

W

e ontmoeten Kelvin, stralende lach, glimmende schoenen en een ietwat verlegen blik, voor het eerst tijdens opnames voor het tv-programma De Ombudsman. Presentator Pieter Hilhorst inter­ viewt Kelvin daarin over de problemen die hij ondervindt bij het volgen van een stage voor zijn opleiding. ‘Voor een stage heb je een tewerkstellingsvergunning nodig. Maar zo’n vergunning krijg je niet als je ‘illegaal’ bent’, legt Kelvin uit. Veel kinderen zonder papieren ondervinden dezelfde ­problemen. Een stage wordt gezien als werk en voor werk hebben vreemde­ lingen een vergunning nodig. Maar als een stage een verplicht onderdeel is van een opleiding, is de strikte eis van de tewerk­ stellingsvergunning in strijd met het recht op onderwijs. Alle kinderen, met of zonder verblijfsvergunning, hebben namelijk tot hun achttiende recht op onderwijs en recht om de oplei­ ding waar ze voor hun achttiende aan begonnen zijn, af te maken. Defence for Children vroeg de regering om een oplos­ sing voor deze problemen. De ex-minister van Jeugd & Gezin, Rouvoet, beloofde de problemen op te lossen. In een brief van 13 april 2010 schrijft hij dat ‘de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voornemens is te regelen dat niet langer een tewerkstellingsvergunning vereist is voor het volgen van een stage gedurende regulier vervolgonderwijs’. De Minister voegt hier nog aan toe dat deze regeling zal gelden voor álle minder­ jarige vreemdelingen, ook als ze ‘illegaal’ in Nederland zijn. Helaas voor Kelvin en al die andere kinderen zonder papieren, is er tot op de dag van vandaag nog steeds niets geregeld en kunnen vele jongeren daardoor hun opleiding niet afmaken. ‘Ik heb echt alles geprobeerd maar zelfs vrijwilligerswerk mag ik niet doen’, aldus Kelvin. 10 Right!

door Sabine de Jong

Vragenvuur voor Kamerleden De Ombudsman presentator Hilhorst besluit om samen met Kelvin verhaal te halen bij enkele Tweede Kamerleden. Op een koude donderdagochtend staat hij samen met Kelvin op Het Plein voor de Tweede Kamer. ‘Het wordt tijd de belofte uit de brief van 13 april in te lossen’, aldus Hilhorst. Kamerlid Jesse Klaver (GroenLinks) zegt geschrokken te zijn van Kelvins problemen. Hij belooft de ministers van Onderwijs en Sociale Zaken nogmaals te vragen om een oplossing. Boris van der Ham (D66) zegt dat hij om een wetswijziging zal vragen waarmee stages niet meer als werk tellen maar als onderwijs. Kelvin hoopt dat er snel een oplossing komt. ‘Ik moet vóór 1 januari op stage, anders krijg ik mijn diploma niet.’

‘Illegale’ Surinamers Na de tv-opnames geeft Kelvin ons een rondleiding door zijn school. Hij laat zien waar hij in de pauzes altijd met zijn vrienden zit te kaarten. ‘Slechts één vriend wist dat ik ‘illegaal’ was, de rest durfde ik het niet te vertellen. Ik was bang dat ze me zouden pesten. En je moet ook oppassen tegen wie je het zegt, ze kunnen je ook verraden.’ Maar laatst heeft hij dan toch maar open kaart gespeeld. ‘Mijn juf wist van de tv-opnames en zei in de klas hoe leuk ze het vond dat ik op tv zou komen. Toen moest ik het wel vertellen. Het viel gelukkig mee, niemand pest me ermee. Maar ze waren wel heel verbaasd dat u ­ itgerekend ik ‘illegaal’ ben. “Je komt uit Suriname, dan kan je hier toch niet ‘illegaal’ zijn?”, vroegen ze.’ Maar dat kan wel degelijk. Na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 mochten de ­inwoners kiezen: Nederlander blijven of Surinamer worden. Na het aflopen van de overgangsregeling in 1980 was het voor

Surinamers niet meer mogelijk om zonder verblijfsvergunning in Nederland te wonen. Ondanks de lange geschiedenis en de sterke verbondenheid tussen Nederland en Suriname, gelden er geen uitzonderingsregels; Surinamers moeten aan precies dezelfde eisen voldoen als iedere andere vreemdeling die naar Nederland wil komen.

Altijd op je hoede zijn Voordat Kelvin zijn vrienden vertelde dat hij ‘illegaal’ is, moest hij zich vaak in allerlei bochten wringen om niet door de mand te vallen. ‘Mijn vrienden vroegen bijvoorbeeld waarom ik m’n rijbewijs niet ging halen. Of waarom ik nooit op vakantie ging. Ik vertelde dan maar een smoesje.’ Ook sporten heeft hij ­opgegeven. ‘Ze bleven maar vragen naar een rekeningnummer, en dat heb ik niet.’ Zonder verblijfspapieren kun je maar weinig. Terwijl ‘legale’ kinderen op vakantie gaan, hun rijbewijs halen of een bijbaantje nemen, kun je zonder verblijfsvergunning niet veel meer doen dan toekijken. ‘Je voelt je dan echt buiten­ gesloten’, zegt Kelvin. Behalve niet kunnen werken, autorijden of op vakantie gaan, moet je ook altijd uitkijken dat je niet ontdekt wordt. Bij aanhouding door de politie word je opgepakt als je geen ­identiteitsbewijs kunt laten zien. Door rood licht fietsen of zonder vervoersbewijs in de tram zitten kan dus grote con­ sequenties hebben. Dat heeft Kelvin een keer aan den lijve ondervonden.‘Ik moest eens hard haasten om de tram te halen. Toen ik de tram op het nippertje gehaald had en even zat uit te puffen op een stoel, zag ik dat de stempelautomaat stuk was. Opeens kwamen er controleurs binnen. Ik was bang! Ik deed snel een schietgebedje en hoopte maar dat ze me voorbij

zouden lopen. Ze vroegen de mensen achter me al naar hun vervoersbewijs, en daarna de man naast me. En toen… toen liep de controleur me gewoon voorbij. Alsof ik onzichtbaar was! Je wilt niet weten hoe opgelucht ik was.’

Niet verzekerd In de auto op weg naar huis vertelt Kelvin over de problemen die hij kreeg toen hij gezondheidszorg nodig had. ‘Een jaar na mijn aankomst in Nederland, ik was toen een jaar of twaalf, werd ik ziek. In het ziekenhuis kwamen ze erachter dat ik een bloedziekte heb. Ik heb daar drie dagen gelegen. Toen ik weer thuis was kregen we een ziekenhuisrekening van achtduizend euro. Dat kon ik natuurlijk niet betalen.’ Mensen die niet rechtmatig in Nederland zijn, kunnen zich niet verzekeren tegen ziektekosten. Toch hebben zij recht op medisch noodzakelijke zorg. Welke zorg nodig is, bepaalt een arts. Als de persoon de ziekenhuisrekening niet zelf kan betalen, kan het ziekenhuis de gemaakte kosten vergoed krijgen. ‘Ik weet niet precies hoe het geregeld is, maar uitein­ de­lijk kwam er een oplossing voor ons probleem. Als ik nu naar het ziekenhuis moet voor controles, doen ze gelukkig niet meer moeilijk over geld’, vertelt Kelvin.

Dak boven je hoofd Kelvin heeft geen toegang tot de woningmarkt en ook geen inkomen. Hij moest op zoek naar een eigen onderkomen. De kerkgemeenschap waar hij lid van is, bood hem een zolder­ kamer aan. De kamer bevindt zich in een opvanghuis voor drugsverslaafden en daklozen. Die ondergaan in het huis een programma van enkele weken waarin zij met een strak regime 11 Right!

Kinderombudsman een drie kwartier durend zangspel, begeleid door de duidelijk hoorbare gitaarakkoorden van Kelvin. Na afloop komt Kelvin naar me toelopen. ‘Wat vond je ervan? Voelde je ook de aan­ wezigheid van God?’ Die voelde ik nog niet helemaal, maar ik voelde wel warmte en geborgenheid, net een grote familie. Dat gevoel herkent Kelvin, hij mist zijn eigen familie en vrienden uit Suriname behoorlijk.

Palmboom Kelvin hoopt dat zijn verhaal bijdraagt aan een oplossing voor de problemen waar hij als jongen zonder papieren mee te maken heeft. Want behalve stageproblemen, ondervinden jongeren zonder verblijfsvergunning ook moeilijkheden bij de realisatie van andere kinderrechten. En het wordt nog veel ­moeilijker nu het kabinet Rutte heeft aangegeven ‘illegaliteit’ strafbaar te willen stellen. Kelvin is dan strafbaar, eenvoudig weg door in Nederland te zijn. Maar Kelvin houdt moed: ‘Een vriend omschrijft me wel eens als een palmboom, die kunnen bij een harde storm heel ver ombuigen maar ze vallen bijna nooit helemaal om’. waarin het geloof centraal staat, weer op het rechte pad worden gebracht. Dat betekent elke ochtend om zes uur op om te bidden, alleen in het weekend tv kijken en elke zondag naar de kerk. Ook voor Kelvin gelden die regels. Hij zou ook best een huis voor zichzelf willen hebben. ‘Maar tot die tijd zit ik hier goed. Ik heb tenminste een dak boven m’n hoofd.’ Dat dak boven je hoofd is voor kinderen zonder papieren niet vanzelf­ sprekend. Want hoewel volgens het Kinderrechtenverdrag elk kind recht heeft op een passende levensstandaard, biedt de Nederlandse overheid geen huisvesting aan uitgeprocedeerde asielzoekers. Het Europees Comité voor Sociale Rechten vindt dat een mensenrechtenschending. In een door Defence for Children aangespannen zaak tegen de Nederlandse Staat, ­oordeelt het Comité dat Nederland de menselijke ­waardigheid van kinderen schendt door uitgeprocedeerde gezinnen op straat te zetten. Right! krijgt intussen een rondleiding door het opvanghuis. Dat bestaat uit enkele sober ingerichte kamers. Naast een gemeen­ schappelijke badkamer en keuken delen de bewoners ook een grote woonkamer. In het midden daarvan staat een katheder met een groot zilverkleurig kruis erop. De kamer van Kelvin bevindt zich in de zolder van het huis. De felblauwe gitaar valt direct op. ‘Ik speel in de band van de kerk. Elke vrijdag en zondag treden we op.’

Foto’s: Sander Nieuwenhuys

Kerkdienst We besluiten Kelvins gitaarkunsten eens tijdens een kerkdienst te aanschouwen. Op een zondagochtend lopen we het kerk­ gebouw binnen waar de voorbereidingen voor de dienst van tien uur al in volle gang zijn. Kelvin staat op het podium, met een geconcentreerde blik stemt hij zijn gitaar. De zaal loopt langzaam vol, de netjes geklede mensen begroeten elkaar hartelijk, iedereen schijnt elkaar te kennen. Na de preek volgt 12 Right!

Meer informatie • Meer informatie over de rechten van kinderen zonder papieren is te vinden op www.iLegaalkind.nl • Daar is ook de brief te vinden van de minister van Onderwijs waarin wordt beloofd een oplossing te bieden voor de stageproblemen van ‘illegale’ kinderen. • De uitspraak van het Europees Comité voor Sociale Rechten over het recht op onderdak voor ‘illegale’ kinderen (ECSR-47/2008) is te vinden via: http://www.defenceforchildren.nl/images/20/1056.pdf

Kinderen zonder papieren Kelvin is niet de enige minderjarige die illegaal in Nederland is. Geen enkel mens, en dus ook geen enkel kind, is ‘illegaal’. Maar minderjarigen die niet in Nederland mogen zijn, omdat ze geen verblijfsvergunning hebben en ook geen verblijfs­ procedure hebben lopen die ze in Nederland mogen afwachten, worden wel vaak ‘illegaal’ genoemd. Internationaal is ­‘illegaal’ een woord dat taboe is om voor mensen te gebruiken. Ongedocumenteerden of mensen zonder papieren zijn type­ringen die gangbaar zijn. Nederland telt ongeveer 30.000 k ­ inderen zonder verblijfsvergunning. Het Kinderrechtenverdrag geldt voor hen net zo goed als voor elk ander kind in Nederland. Artikel 2 van het Kinderrechtenverdrag verbiedt discriminatie tussen kinderen in verschillende omstandigheden. Het wel of niet hebben van een verblijfsvergunning is zo’n ‘omstandigheid’ op grond waarvan kinderen niet gediscrimineerd mogen worden. Toch hebben kinderen zonder papieren vaak moeite om hun recht op onderwijs, gezondheidszorg en bovenal hun recht op onderdak, te realiseren. Het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt (LOS) en Defence for Children hebben daarom de website www.iLegaalkind.nl in het leven geroepen die kinderen en de mensen om hen heen informeert over hun rechten.

De Vlaamse Kinderombudsman

‘Het is vandaag de dag niet gemakkelijk om het op te nemen voor de rechten van kinderen en jongeren’ Begin 2011 zal in Nederland de Kinderombudsman aan de slag gaan. Onze zuiderburen hebben al sinds 1998 een Kinderombudsman, die zij Kinderrechtencommissaris noemen. Sinds drie jaar is dat Bruno Vanobbergen. Hij zet zich in voor asielzoekerskinderen, voor jongeren in de jeugdzorg en in jeugdgevangenissen. Hij luistert naar jongeren en bestookt de politiek.

I

n december deed de vrieskou zijn intrede in België. Tussen de 7.000 en 8.000 asielzoekers staan op straat. In de Brusselse stations hebben mensen zich met matrassen en dekens geïnstalleerd. Maar daar worden ze ook weer weggejaagd. De opvangcentra zitten overvol. De Vlaamse Kinderrechtencommissaris Vanobbergen maakt zich zorgen over de vele kinderen onder de dakloze asielzoekers. Ongeveer duizend asielzoekers, van wie tien tot vijftien procent alleen­ staande minderjarigen zijn, worden opgevangen in hotels. ‘Dat klinkt luxe, maar dat is het niet’, vertelt Vanobbergen. ‘Er is geen begeleiding voor de jongeren en ze hebben geen mogelijkheid om onderwijs te volgen. Ze krijgen een maaltijd­ cheque per dag van zes euro, waarvoor ze nauwelijks gezond voedsel kunnen kopen.’ De armoedige situatie maakt de kinde­ren zeer kwetsbaar. Hoewel de jongeren een voogd hebben, zien ze die niet of nauwelijks, waardoor er geen enkel zicht is op de jongeren. Vanobbergen probeert de druk op de politiek op te voeren door samen te werken met vluchtelingenorganisaties.

Jongeren in jeugdgevangenissen Vanobbergen steekt veel tijd in contacten met de commissies van het Vlaamse Parlement, omdat daar veel zaken worden besproken die kinderen en jongeren aangaan. Deze agenda wil hij zo veel mogelijk beïnvloeden en hij wil kijken of hij bepaalde zaken kan opvolgen om de positie van kinderen te verbeteren. Een groot succes is afgelopen juni behaald toen het rapport ‘Binnen(ste) Buiten’ verscheen. ‘Hierin klaagden we de ver­ schillen in rechtspositie van de jongeren in de verschillende instellingen aan en de gebrekkige aandacht voor pedagogische

Door Nanneke Nix

ondersteuning. Jeugdrechters en academici zetten het verhaal kracht bij, waarop een actualiteitsdebat in het Vlaamse Parlement volgde’, zegt Vanobbergen. Uiteindelijk is een aparte parlementaire commissie opgezet voor de jeugdzorg. ‘Een mooi voorbeeld van hoe we op een pro-actieve manier het beleid kunnen beïnvloeden.’ Vanobbergen heeft als speerpunt om de positie van ­jongeren in jeugdgevangenissen te verbeteren. Onlangs ging Vanobbergen met 23 leden van het Vlaamse parlement naar een detentie­ centrum voor jongeren. ‘De politici gingen heel spontaan in gesprek met de jongeren. Ze waren verrast over het gebrek aan vrijheid. Het bezoek was een ‘eye-opener’ voor de politici. Het effect is dat politici beter op de hoogte zijn van de situatie in de jeugdgevangenissen en hun beleid hierop beter kunnen afstemmen.’ Regelmatig gaat Vanobbergen naar kinderen en jongeren om hen om hun mening te vragen en deze vervolgens te vertalen in beleid en actie. Het commissariaat heeft het plan om expert­ groepen op te zetten van jongeren die ervaringsdeskundigen zijn rond een bepaald onderwerp om hun stem nog beter te horen.

Tip voor de Nederlandse Kinderombudsman De Nederlandse Kinderombudsman moet volgens Vanobbergen sterk zijn: ‘Het is vandaag de dag niet gemakkelijk om het op te nemen voor de rechten van kinderen en jongeren, gezien de soms sterk agressieve maatschappelijke reactie tegenover ­kinderen en jongeren.’ 13 Right!

interview Corinne Dettmeijer-Vermeulen: Nationaal Rapporteur Mensenhandel

‘Het seksuele geweld tegen kinderen moet de focus zijn bij de aanpak van kinderpornografie’ Het Bureau Nationaal Rapporteur Mensenhandel bestaat dit jaar tien jaar. De laatste vier jaar heeft Corinne Dettmeijer-Vermeulen de taak van Nationaal Rapporteur Mensenhandel vervuld. Ze heeft in haar werk bijzondere aandacht voor minderjarige slachtoffers van mensenhandel. Dat is niet verwonderlijk, want ze heeft jarenlang als kinderrechter gewerkt in Den Haag en heeft ruime ervaring met de hulpverlening voor minderjarigen.

‘S

oms loopt het zoals het loopt’ antwoordt Corinne Dettmeijer-Vermeulen op de vraag waarom ze ooit gekozen heeft voor een carrière als kinder­ rechter. We zitten in haar kantoor met uitzicht over de skyline van Den Haag. Als kinderrechter hield ze zich al veel bezig met jeugdrecht, maar ook strafrecht en vreemde­ lingenrecht behoorden tot haar werkveld. Daarnaast was ze betrokken bij internationale ontwikkelingen als secretarisgeneraal van de Internationale Associatie voor Jeugd en Familie Rechters (IAYFJM). ‘In mijn functie van Nationaal Rapporteur Mensenhandel komen al deze lijnen weer samen.’ U neemt veel kennis mee vanuit uw achtergrond als ­kinderrechter. Heeft de groep minderjarige slachtoffers nu ook uw bijzondere aandacht? Alles is belangrijk, maar bij minderjarige slachtoffers ligt zoveel van mijn professionele verleden dat ik daar bijzondere ­aandacht voor heb. Een van de onderwerpen die mij ter harte gaan is de opvang van slachtoffers van loverboys.

Welke knelpunten ziet u bij de opvang van slachtoffers van loverboys? Slachtoffers van loverboys kunnen zo in de ban van zo’n jongen zijn dat zij hulpverlening niet toelaten en als het ware blind zijn voor de gevolgen en gevaren van hun gedrag. Dit is een aspect waar de hulpverlening aandacht voor moet hebben. Als het kan, moet je ambulante zorg aanbieden, maar de ervaring leert dat dat niet altijd voldoende is en dat soms residentiële hulp nodig is. En soms is dat gesloten jeugdzorg. Als Rapporteur maar ook als kinderrechter heb ik gezien dat 14 Right!

Door Laura Bosch

ouders soms ten einde raad zijn, zij vragen dan om ­plaatsing in een gesloten voorziening ter bescherming van hun dochter. Omdat zij zelf die bescherming tegen de mensenhandelaar niet kunnen bieden en hun dochter zich onttrekt aan ambulante ­hulp­verlening of hulpverlening in een open setting. Een nadeel hierbij is dat zodra het meisje daar komt, zij niet zozeer gezien wordt als ­slachtoffer van mensen­ handel, maar vooral als een meisje met problemen. Maar het slachtoffer-zijn van mensenhandel is nu juist een heel belang­ rijk onderdeel van die problemen. In de opvang moet dus niet alleen de veiligheid van het slachtoffer gegarandeerd zijn, ook moet de behandeling gericht zijn op het loskomen van de jongen die haar heeft uitgebuit. Daarnaast is het belangrijk dat binnen het hulpverlenings­ traject in de gesloten jeugdzorg aandacht is voor het strafrecht­ traject en dus ook voor de aangiftebereidheid van de minder­ jarige. Een ander aspect is dat het voor ouders buitengewoon moeilijk is om een kind in de gesloten opvang te hebben. Het is belangrijk dat zij het gevoel hebben dat er wat met het kind gebeurt, dat de ­problemen aangepakt worden. Ik heb al jaren gepleit voor het ontwikkelen van een visie op de behande­ ling en opvang van slachtoffers van loverboys. Ik heb onlangs begrepen dat het ministerie van VWS onderzoek gaat doen naar de bestaande hulpverlening aan slachtoffers van loverboys en de effecten daarvan binnen de gesloten jeugdzorg. Dat is een

eerste stap en ik hoop dat dat zal leiden tot meer maatwerk in de hulp­verlening aan deze groep. Ik denk dat het goed zou zijn als bij het ontwikkelen van een visie ook wordt gekeken naar instellingen als Asja in Friesland, waar veel kennis en ervaring is opgedaan met de behandeling van deze meisjes, zij het dat deze instelling niet gesloten is. Ik wil hier nog aan toe voegen dat het bij de – soms toch noodzakelijke – gesloten opvang met name gaat om de bescherming tegen de loverboy. Het moet dus vooral geen gevangenisachtige situatie zijn, maar moet bestaan uit een aantal grote huizen met een hek eromheen of andere bevei­liging, waar zo’n acht tot tien meisjes wonen die hulp op maat krijgen. Ik hoop dat dit voor elkaar komt. Er is enige ervaring met categorale opvang van minderjarige slachtoffers van mensenhandel en dan doel ik op de pilot beschermde opvang voor met name Nigeriaanse meisjes. Deze meisjes zijn Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen. Zij worden, omdat niet in het gezag is voorzien, door de rechter onder het gezag van Nidos geplaatst. We maakten ons zorgen omdat deze meisjes onrustbarend vaak met onbekende bestemming vertrokken. Binnen de pilot worden zij door Nidos, de voogdij-­instelling voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen en asielzoekers, geplaatst in woonvormen die hun vrijheid beperken. Ik weet dat uit het betreffende onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoeken Documentatie Centrum (WODC) naar voren komt dat deze vorm van begeleiding effect heeft gehad en dat wordt aangeraden deze opvang te continueren. Ik weet ook dat het WODC van oordeel is dat de juridische basis voor de plaat­ sing ontbreekt. Ik zie dat anders. Tot op heden is niet door de rechter uitgemaakt dat deze beschermde opvang zou moet worden aangemerkt als vrijheidsbeneming. Zolang dat niet is bepaald, handelt Nidos vanuit haar gezagspositie ten opzichte van de minder­jarige niet anders dan ten aanzien van andere ­kinderen die onder voogdij van Nidos staan. Zodra de rechter heeft vastgesteld dat het gaat om vrijheids­beneming, heeft Nidos een machtiging van de ­kinderrechter nodig, dat spreekt vanzelf. Wat zijn de aandachtspunten als het gaat om preventie? Internet is hierbij een belangrijk thema. Internet vormt ener­ zijds een probleem. Op internet worden meisjes gegroomd, ze kunnen worden verleid tot seksuele hande­lingen via de webcam, er kunnen dreigementen zijn om bepaalde afbeel­ dingen te verspreiden om meisjes zover te krijgen om in de prostitutie te gaan. Maar het is ook het medium waar jon­ geren door de hulpverlening benaderd kunnen worden. Het is vaak de wereld waarin ­kinderen leven, denk aan hyves en msn. Preventieprojecten moeten goed kijken hoe de wereld van kinderen ­eruitziet, ze leven niet alleen op het schoolplein, maar ook in een ­cyber­wereld. Daar gebeurt het en daar zou preventie moeten plaatsvinden, mogelijk in samenwerking met private partijen.

Eind vorig jaar is uw mandaat uitgebreid, u bent nu ook Nationaal Rapporteur Kinderpornografie. Wat zijn tot nu toe uw bevindingen? Kinderpornografie is een groot en omvangrijk terrein. We zijn nu bezig om dit af te bakenen. Juni 2011 verwachten wij de eerste rapportage. Het seksuele geweld tegen kinderen moet de focus zijn bij de aanpak van kinderpornografie. De grote zaak in Amsterdam met de kinderdagverblijven heeft dit eens te meer geïllustreerd. Het is goed dat Nederland naast de aandacht voor mensenhandel ook de aandacht voor kinderpornografie gestalte geeft in het aanstellen van een onafhankelijk rapporteur.

De Nationaal Rapporteur, Corinne Dettmeijer-Vermeulen, is binnenkort gastspreker op Habbo Hotel. Ze zal virtueel vragen van kinderen beantwoorden over grooming, loverboys en veilig internetten. Voor meer informatie over het Bureau Nationaal Rapporteur en de rapportages zie www.bnrm.nl

in het nieuws ‘Kleed je eens uit en ga dan voor de webcam staan!’ Aantal aangiften van zedenmisdrijven via het internet neemt snel toe. 27 mei 2006, NRC

Clubs: kinderhandel in het voetbal uitbannen 19 februari 2009, NRC

Samenwerking tegen mensenhandel heeft resultaat 4 februari 2009, NRC

Niet pooiers, maar meisjes opgesloten Elk jaar worden ongeveer honderd meisjes tussen 12 en 18 jaar oud maandenlang opgesloten in gespecialiseerde gesloten jeugdzorginstellingen omdat ze slachtoffer zijn van een jonge pooier (‘loverboy’). 10 april 2010, NRC

Minstens 180 slachtoffers loverboys 26 oktober 2009, Volkskrant

Mannen houden jongen van 14 als slaaf 14 oktober 2010, Novum

Aanhoudingen in Roemenië om kinderhandel 8 april 2010, Trouw

15 Right!

achtergrond Luisteren naar de jongere: de strafrechtelijke procedure

Ik ‘ heb duidelijk mijn verhaal kunnen doen en uit kunnen leggen dat het zelfverdediging was’ In artikel 12 van het Kinderrechtenverdrag staat dat jongeren gehoord moeten worden in alle zaken die hen aangaan, dus ook in juridische procedures. Goede communicatie is hierbij van belang. De jongere wordt actief betrokken en voelt zich serieus genomen. Right! gaat in een serie artikelen na in hoeverre dat ook gebeurt. Deze keer staat de strafrechtelijke procedure centraal.

H

et is vrijdagochtend en in de rechtbank van Breda vindt een kinderstrafzitting plaats. Kinderrechter Irene Hinfelaar begroet de eerste verdachte van de ochtend. Jim is zestien jaar en woont in een jeugd­ zorginstelling. De kinderrechter legt hem uit wat het verloop van de zitting is en dat hij niet verplicht is te antwoorden op de vragen die hem gesteld zullen worden. De ouders van Jim of medewerkers van Bureau Jeugdzorg zijn er niet. Toch lijkt Jim niet geïntimideerd door de personen in toga tegenover hem. De officier van justitie legt hem onder andere diefstal en rijden zonder rijbewijs ten laste. Dan bespreekt de kinderrechter de feiten met Jim en stelt hem vragen: ‘Wiens idee was het om in te breken? Waarom ben je daar naar binnen gegaan? Wat wil je er zelf nog over kwijt?’. Jim zegt dat hij de inbraak heeft gepleegd omdat hij was weggelopen uit de jeugdzorginstelling en geld nodig had. Een familielid stelde voor om de inbraak te plegen en ging met hem mee.

Alles gezegd

Illustratie: Josee Tesser

Na de bespreking van de feiten, besteedt de kinderrechter aan­ dacht aan de persoonlijke omstandigheden van Jim. In navol­ ging van het rapport van de Raad voor de Kinderbescherming, adviseert de officier van justitie een werkstraf. Sommige delen van het rapport begrijpt Jim niet en de rechter geeft hem uitleg. Jim vertelt dat het nu beter met hem gaat in de instelling. De officier van justitie stelt dat de feiten zijn bewezen en dat deze ernstig zijn. Maar stelt ook vast dat er positieve ontwik­ kelingen zijn, zoals hoe het nu met Jim gaat binnen de justitiële 16 Right!

Door Joyce Brummelman

instelling. De eis is 140 uur werkstraf, met veertig uur voorwaar­ delijk voor twee jaar. Na de verdediging van de advocaat heeft de verdachte het laatste woord. Jim zegt dat hij al alles heeft gezegd wat hij wilde. De rechter spreekt Jim aan op zijn gedrag en geeft aan dat zijn slechte gedrag moet stoppen. Ze houdt er rekening mee dat er ook positieve ontwikkelingen zijn. De rechter vertelt wat de gevolgen voor Jim kunnen zijn als hij blijft weglopen en straf­ bare feiten pleegt. De rechter doet meteen uitspraak. Jim krijgt een werkstraf van honderd uur waarvan veertig voorwaardelijk.

Juridische bijstand Ook Roy heeft een strafzitting bij de kinderrechter meegemaakt. Hij was zeventien jaar toen hij vorig jaar bij de jeugdstrafrechter moest komen omdat hij betrokken was geweest bij een vecht­ partij. Hij had een jongen van zich afgeslagen die hem bij z’n keel had gegrepen. De politie wilde het incident afdoen bij Bureau Halt, waar hij een taakstraf van vijftien uur kreeg opge­ legd. Roy vond dat hij zichzelf alleen had verdedigd en daarom niet moest worden bestraft. ‘Omdat ik de Halt-afdoening had afgewezen, moest ik voor­ komen bij de kinderstrafrechter. Ik kreeg een advocaat toege­ wezen met wie ik vier dagen voor de rechtszitting mijn zaak kon bespreken’. Roy vindt het jammer dat hij niet meer tijd had om met zijn advocaat de zaak voor te bereiden. Hij kreeg het advies de getuigenverklaring van zijn neef en de verklaring van het slachtoffer dat hij geen aangifte wilde doen, op papier te zetten en te laten ondertekenen. Dit heeft Roy binnen die tijd geregeld. 17 Right!

kinderrechtenroem Persoonlijke omstandigheden

Extra kwetsbaar Volgens het Kinderrechterverdrag moet een verdachte worden behandeld op een wijze die geen afbreuk doet aan het gevoel van waardigheid en eigenwaarde van het kind en die rekening houdt met zijn ontwikkeling. Het jeugdstrafrecht in Nederland werkt vanuit een pedagogisch perspectief, waarbij wordt geprobeerd de dader de gevolgen van zijn acties te laten inzien. Minderjarige verdachten hebben het recht op het laatste woord tijdens de zitting en op juridische bijstand. Vanaf het verhoor door de politie krijgt de minderjarige kosteloos een advocaat toegewezen. Volgens het Kinderrechtenverdrag hebben minderjarigen het recht om hun eigen visie en mening te geven tijdens procedures

Ook bij Roy was er aandacht voor zijn persoonlijke omstan­ digheden en ontwikkeling. ‘De rechter luisterde goed en vond het belangrijk om meer over mij te weten. Ik vertelde dat ik mezelf had verdedigd en niet verder uit was op ruzie. Ook dat alles in mijn persoonlijke situatie verder goed gaat.’ Roy werd vrijgesproken.

‘Voetbal is meer dan een spelletje’

Jim en Roy zijn gefingeerde namen.

en moet er bij de bestraffing van kinderen rekening worden gehouden met hun leeftijd en ontwikkeling. Een strafrechtszaak dient niet tussen gelijkwaardige partijen en als de verdachte minderjarig is, zijn de posities alleen maar ongelijkwaardiger. Goede communicatieve vaardigheden helpen de minderjarige bij het verdedigen van zijn zaak. Ook is het van belang dat de kinderrechter in begrijpelijke taal communiceert en zorgt dat de jeugdige zich voldoende op z’n gemak voelt om zich uit te spreken. De advocaat van de verdachte moet ook rekening houden met de leeftijd en ontwikkeling van de minderjarige en de tijd nemen voor een goede voorbereiding van de zaak. Minderjarigen zijn extra kwetsbaar en daarom hebben advocaten de verantwoordelijkheid om hier rekening

mee te houden en te zorgen dat ze het standpunt van de jeugdige zo goed mogelijk weergeven. Er moet op worden toegezien dat de minderjarige een passende straf krijgt, gebaseerd op de bewezen strafbare feiten, rekening houdend met de persoonlijke omstandigheden van de dader en zijn toekomstige ontwikkeling, zodat de kans kleiner is dat de jeugdige dader opnieuw de fout in gaat. Het belang van deze rechten is recent nog weer onderstreept door het Comité van Ministers van de Raad van Europa dat Europese richtlijnen over de positie en de rechten van het kind voorafgaand aan en tijdens gerechtelijke procedures aangenomen heeft. Meer informatie over de Child-Friendly Justice Guidelines: www.coe.int/childjustice

Een kind moet kunnen sporten, gewoon omdat het leuk is, maar voor veel jongeren is dit niet vanzelfsprekend. Toch is het een basisrecht. Maar het opvoedende en educatieve karakter van sport wordt vaak onderschat. Juist op

Het is aan ons Hierbij wil ik de lezers van Right! een gelukkig, gezond en succesvol 2011 toewensen. Maar mijn aandacht gaat ook uit naar begrippen als harmonie, een veilige plek, samenwerking, solidariteit, moed, respect en doorzettingsvermogen. Een veilige plek, harmonie. Is dat niet waar wij voor staan? Kinderen hebben er recht op. Samenwerking. Daarmee bereik je de beste oplossingen. Betrokken worden bij de oplossing van je eigen lot, geeft motivatie en zelf­ respect. Dat geldt des te meer voor kinderen. Samenwerking geeft ook een groter draagvlak voor een beleid dat recht doet aan de ontwikkeling van kinderen. Defence for Children werkt dan ook samen met partijen, die misschien niet direct het door ons gewenste beleid uitvoeren. Dus zoeken we de dialoog niet alleen met onze collega-organisaties, maar ook met politci en ambtenaren. 18 Right!

Solidariteit is fundamenteel. Je verplaatst je in de situatie van de ander. Daardoor ontstaat dialoog, begrip en zo ruimte om elkaar te ondersteunen. Solidariteit met kinderen betekent ook participatie van kinderen bij de realisatie van hun rechten. Moed hebben om vast te houden. Vasthouden aan onze uitgangspunten, vastbijten in complexe zaken, een lange adem hebben, geduldig maar vastberaden. Maar soms ook activistisch een standpunt agenderen of een schending aan de orde stellen. We zullen de komende periode harder dan ooit, samen, voor onze principes moeten staan. En ten slotte: respect. Ik wil graag dat we respectvol met elkaar omgaan, waarbij juist een luisterend oor zo belangrijk is. Kritisch zijn mag, nee moet zelfs, maar wel met de intentie om de discussie verder te brengen en de besluitvorming positief te beïnvloeden. Ik wens iedereen die ons in deze opdracht ondersteunt voor het komend jaar veel inspiratie. Aloys van Rest, directeur Defence for Children

het sportveld leren kinderen hoe zij zich staande kunnen houden in de maatschappij. Dit is extra belangrijk in een samenleving waar ouders deze taak niet kunnen vervullen. Als ambassadeur voor WorldCoaches zie ik dit met eigen ogen in Zuid-Afrika. Ik weet uit eigen ervaring hoe vormend voetbal voor jonge mensen kan zijn. Toen ik een jaar of zeven was, speelde ik dagelijks een potje voetbal op straat. En, ik moet toegeven, dat ging vaak ten koste van school. Maar ik leerde wel heel veel op dat pleintje in de buurt, en later op het voetbalveld. Van de jongens met wie ik voetbalde. Kleine dingen als

samenspelen, winnen en heel soms verliezen. Maar later ook van de coaches of spelers die me voorgingen. Dat waren mijn rolmodellen. Aan hen nam ik een voorbeeld, en van hen nam ik dingen aan. Om zuinig te zijn op mijn lichaam bijvoorbeeld. Drank en drugs passen niet bij sport. Dat werd mij ooit verteld en dat vertel ik op mijn beurt aan de jongens die ik train. In het WorldCoaches-programma nemen de coaches daarom niet alleen de rol van trainer op zich, maar ook van opvoeder. Ze leren de kinderen voetbaltechnieken en fungeren tegelijkertijd als r­ olmodel. De coach vertelt over het belang van respect, samenwerking en discipline, en het nemen van beslissingen, en commu­niceren, ook over je emoties. WorldCoaches is het internationale maat­ schappelijke programma van de KNVB, waarbij de voetbalbond samen met lokale partners voetbalcoaches opleidt in ontwikkelingslanden. In Zuid-Afrika zijn er daarnaast nog een aantal specifieke onderwerpen die nadrukkelijk aan bod komen voor, tijdens of na de voetbaltraining. Zo wordt er

gesproken over een gezonde levensstijl en de gevaren van drank en drugs. Over seksualiteit en HIV/Aids, of over criminaliteit, en dat er een keuze is om dat niet te doen. Door de jongeren sportactiviteiten aan te bieden en daarbij aandacht te besteden aan life skills worden jongeren minder vatbaar voor deze verleidingen. Omdat de KNVB in Zuid-Afrika samenwerkt met SOS Kinderdorpen is er nog een bijkomstig voordeel. De sportcoaches zien jongeren in een andere omgeving dan bij doorsnee sociaal-maatschappelijke programma’s. Hierdoor kunnen de sportleiders vaak sneller dan normaal problemen identificeren. Sportleiders als maatschappelijk werkers en sport als reddingsboei. Een recht van ieder kind! Ruud Krol Ruud Krol (1949) is hoofdtrainer van de Zuid-Afrikaanse club Orlando Pirates (Johannesburg) en oud-profvoetballer bij onder meer Ajax en het Nederlands Elftal. Sinds 2009 is hij als ambassadeur verbonden aan WorldCoaches, een gezamenlijk programma van onder meer de KNVB en SOS Kinderdorpen. 19 Right!

Foto’s: SOS Kinderdorpen

‘Ik zag mijn advocaat weer bij de rechtszitting. Voordat de zaak begon, nam ze de laatste dingen met mij door, zoals hoe de zitting zou verlopen en waar de officier van justitie zou zitten. Ik merkte tijdens de zitting dat ze niet veel tijd had besteed aan mijn zaak, ze haalde soms dingen door elkaar. Gelukkig kon ik dat ophelderen. Ik had het gevoel dat het vooral heeft geholpen, dat ik het zelf duidelijk verwoordde. Een advocaat heb je natuurlijk nodig omdat zij de procedure begrijpt en voert, maar ik denk dat het vooral ook van mezelf afhing. Ik heb duidelijk mijn verhaal kunnen doen en uit kunnen leggen dat het zelfverdediging was.’

de werkdag Op bezoek op Curaçao

Het Meldpunt Kindermishandeling en het nieuwe land Curaçao Myra ter Meulen is geregeld op Curaçao om het Adviesen Meldpunt Kindermishandeling (AMK) te ondersteunen met methodiekbegeleiding en deskundigheidsbevordering. Een impressie van haar laatste werkbezoek, waarbij ze sprak op een congres over seksualiteit, seksuele opvoeding en seksueel misbruik. Myra is op Curaçao geboren en dus een yu’korsou (landskind). 

Door Myra ter Meulen

Myra ter Meulen

H

et regent op Curaçao en niet zo’n klein beetje. Op de wegen staat water, in sommige scholen ook. Er wordt gedweild en gemopt en het leven gaat ondertussen gewoon door. In het kantoor van het AMK van de Stichting Kinderbescherming vallen ook af en toe druppels op het hoofd van Gerlinde Winklaar, de coördinator. Ze schuift haar stoel wat opzij en gaat door met het printen van de laatste cijfers over ­meldingen en adviesvragen.

Toekomstkansen Er is geen wachtkamer, er staan stoelen op de administratie waar twee moeders met elk een stel kinderen en een vader zitten. Eén van de kinderen is hier zo te zien al eerder geweest. Hij pakt een stoeltje en zoekt speelgoed uit: een politieauto. Even later speelt hij onder mijn stoel en bureau door en spelen we samen. Hij is twee jaar, maar klein en magertjes en erg afwachtend en mat. Om de beurt komen de maatschappelijk werkers, Josephine en Rodez, de moeders en de vader ophalen voor een gesprek. Er heerst een vriendelijke, open sfeer. Louise Reed, de voorzitter van het bestuur van de Stichting Kinderbescherming, 20 Right!

is er nog niet. Ze geeft een interview op de radio in Otrabanda. Als ze even later binnenkomt, vertelt ze dat er veel pers­ aandacht is voor het congres dat op 19 en 20 november plaatsvindt. We praten over de nieuwe situatie op het eiland en de toekomstkansen voor het AMK. Ondertussen is mijn speelkameraadje op mijn schoot in slaap gevallen.

Alles nieuw

Curaçao is per 10-10-2010 een land geworden binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Er is een nieuwe ­regering gekozen en er is nu nog maar één bestuurslaag. Het land der Nederlandse Antillen is opgeheven. Die vlag is gestreken, het is nu Nos Pais Korsau. Een nieuwe regering, een nieuwe minister die over kindermishandeling gaat en implementatiemanagers op de nieuwe minis­teries om alles in kaart te brengen. Het ziet ernaar uit dat het AMK goede kansen maakt om op den duur gefinan­ cierd te worden door de regering. De Kindertelefoon, ook onderdeel van de Stichting Kinderbescherming, heeft al een zogenaamd zorgcontract. Nu wordt het AMK gefinancierd door de Samenwerkende fondsen zoals Stichting Kinderpostzegels Nederland en Skanfonds. Men heeft een nieuw pand op het oog, goed bereikbaar in het centrum van Willemstad met genoeg ruimte om de Stichting met het AMK, de Kindertelefoon en het Expertisecentrum in onder te brengen. Die ruimte is ook nodig, het aantal meldingen en advies­ vragen neemt toe, er moeten twee nieuwe maatschappe­lijk werkers bijkomen.

De meldingen gaan over verwaarlozing, seksueel misbruik en geweld tegen ­kinderen. Net als overal in de wereld.

STEPS-methodiek Op het congres dat op 19 en 20 november werd gehouden, gaat het over seksuele voorlichting, over praten over seksualiteit met kinderen en over seksueel misbruik. Over het misbruik en de jonge moeders (dertien, veertien jaar). Een onderwerp als abortus is beladen en voor veel leer­ krachten is het niet vanzelfsprekend om over seks te praten met hun leerlingen. Jaques Capello, gynaecoloog en seksuo­ loog, bespreekt de gevolgen van seksueel misbruik op lange termijn. Ik presenteer de methodiek van Iva Bicanic – STEPS voor meisjes die verkracht zijn.

niet. De kinderen worden zelf mishan­ deld, verwaarloosd of weggegeven aan iemand anders. De discussie gaat vooral over de vraag of de eilandbewoners aan groeps­therapie zouden kunnen en willen meedoen. Het eiland is zo klein en veel mensen kennen elkaar en dus mogelijk ook de dader of het ­slachtoffer. De schaamte en schande overheersen nog vaak. Maar met een speciaal opvoedingsondersteunings­programma leren veel ouders nu om met elkaar in een groep over opvoeding te praten. Het AMK gaat de mogelijke invoering van STEPS bespreken met Jaques Capello en met Iona Taylor, gespecialiseerd in therapie aan gezinnen waar geweld en misbruik voorkomen.

Kinderombudsman STEPS is een behandeling voor jongeren die eenmalig seksueel geweld hebben meegemaakt en daardoor een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) hebben ontwikkeld. Voor de ouders is er een parallel programma. In mijn workshop blijkt dat er ook vaak kinderen uit verkrachting geboren worden. Soms gaat het goed, meestal

Ten slotte worden aanbevelingen aan het nieuwe ministerie gedaan: het Kinderrechtenverdrag is nog een dode letter: organisaties moeten beter samen­ werken, er zou een kindvriendelijk budget moeten worden ingesteld bij alle minis­ teries, er moet daderbehandeling komen en… een Kinderombudsman! Waar hebben we dat eerder gehoord? 21 Right!

buitenland Staatsgeweld tegen kinderen in Latijns-Amerika

‘Nu ga je stilletjes honderd pesos regelen’ In Latijns-Amerika staat het jeugdstrafrecht nog ver af van de ­beginselen uit het Kinderrechtenverdrag. Toch hebben alle landen het Verdrag ondertekend. Geweld tegen jongeren komt veel voor. Uit angst bij de kinderen en jongeren is dit echter moeilijk boven

D

efence for Children Bolivia is een van de LatijnsAmerikaanse secties die deelneemt aan een regionaal project dat geweld in het jeugdstrafrecht aan de kaak stelt. Recentelijk werd er anoniem een video in de open­ baarheid gebracht, waarop te zien is hoe de politie een jongen uit Cochabamba, Bolivia, mishandelt en martelt. Vertoning van de beelden zwengelde de discussie over het gedrag van de politie aan, tot op nationale televisie. In Bolivia geven straatkinderen te kennen dat geweld door de politie een van hun grootste angsten is. De meeste straat­ kinderen worden in hun leven verscheidene malen opgepakt door de politie, die bijvoorbeeld razzia’s houdt op plekken waar zij samenscholen, om erachter te komen wie er een bepaald delict heeft gepleegd, of om een ‘opruiming van crimineeltjes’. te houden. Vaak hebben ze niets gedaan en op straat leven is geen delict. De staatkinderen, maar soms ook andere kinderen die er rondhangen, worden vervoerd naar verborgen plekken waar ze worden gemarteld en afgeperst. In Bolivia zijn er helaas veel mensen die het goed vinden dat de politie op deze wijze de openbare orde herstelt.

Politie leert niet van mensenrechtenles De Ombudsman voor de mensenrechten in Cochabamba stelt onderzoek in naar dergelijke zaken. Hij geeft aan het onbegrijpelijk te vinden dat deze praktijken nog voorkomen, nadat er zoveel workshops mensenrechten zijn georgani­ seerd voor de politie: ‘de cultuur binnen de politie zou allang veranderd moeten zijn’. De mentaliteit van geweld tegen en afpersing van kinderen kan volgens hem veranderd worden 22 Right!

Door Alice Kooij Martinez

door ‘politieagenten strafrechtelijk te vervolgen en niet alleen ­disciplinaire maatregelen op te leggen’. Ook Defence for Children geeft in Cochabamba workshops mensenrechten aan politieagenten. Een medewerker vertelt daarover: ‘politieagenten proberen hun gedrag tijdens de workshops meestal te rechtvaardigen door te stellen dat het aanpakken van deze kinderen is wat de maatschappij van hen vraagt, maar ondertussen maken ze zich schuldig aan geweld en afpersing.’ Volgens de onderdirecteur van de politieschool van Cochabamba valt het mee: ‘Dit soort geweld is flink afgenomen in de afgelopen jaren, maar komt inderdaad nog wel voor. Het gaat hierbij echter om incidentele gevallen.’

Een klein aantal zaken wordt, zoals in eerder genoemde Boliviaanse zaak, gemeld of naar buiten gebracht. Dit komt omdat weinig slachtoffers bereid zijn een verklaring af te leggen uit angst voor represailles. Dat maakt het moeilijk voor overheden om, als ze dat al zouden willen, strafrechtelijke ­vervolging in te stellen. Een aantal zaken uit de regio is onder de aandacht gebracht van de Inter-Amerikaanse Commissie en het Hof voor de Mensenrechten, die beide tot doel hebben de mensenrechten in de Organisatie van Amerikaanse Staten te beschermen.

Geweld tegen kinderen in detentie Een ander groot probleem in Zuid-Amerika is het geweld tegen kinderen in detentie door het personeel. Het geweld tegen deze kinderen is onzichtbaar, omdat het achter gesloten deuren plaatsvindt. Overheden zien het bestrijden van deze misstanden niet als prioriteit. Om meer zicht te krijgen op deze problematiek is een onderzoek uitgevoerd naar geweld tegen kinderen in detentie in alle zeven landen van het LatijnsAmerikaanse jeugdstrafrechtproject: Argentinië, Uruguay, Paraguay, Bolivia, Colombia, Ecuador en Costa Rica. In elk land zijn vijftig interviews gehouden met kinderen in detentie, waaruit blijkt dat het uitoefenen van geweld door het personeel nog veel voorkomt. Alle Zuid-Amerikaanse landen hebben het Verdrag inzake de Rechten van het Kind geratificeerd, evenals een groot deel van de andere internationale instrumenten op dit gebied, toch worden zelfs de meeste basale beginselen, zoals het verbod op geweld, geschonden.

Gevangenis in Cochabamba 23 Right!

Foto’s: Defence for Children Bolivia

water te krijgen.

Kind in rechtspraak De videobeelden Een jongen uit Cochabamba, die veel ‘verkeerde’ vrienden had en op straat rondhing, werd door de politie om onbekende redenen aangehouden, vastgehouden en ­gemarteld. De martelingen werden door twee politieagenten uitgevoerd, een derde politieagent filmde dit geweld. De jongen kreeg een plastic zak over zijn hoofd, moest zijn broek uitdoen en werd ­geslagen. Zijn armen werden op pijnlijke wijze achter zijn rug geduwd. De politieagenten zeiden: ‘nu ga je ­stilletjes honderd pesos regelen’.

Jongeren in jeugdgevangenis over of ze al dan niet mishandeld werden door het personeel

Eerste veroordeling wegens grooming De rechtbank in Middelburg heeft op 3 november 2010 een achtentwintigjarige man veroordeeld tot dertig maanden gevangenisstraf voor onder andere grooming. Dit is het actief benaderen en verleiden van kinderen op internetsites door een volwassene met als uiteindelijke doel het plegen van seksueel misbruik met die minderjarige. De man heeft in chat­gesprek­ ken meerdere meisjes benaderd waarbij hij regel­matig seksueel getinte opmer­kingen maakte. Deze gesprekken leidden tot twee ontmoetingen met een elfjarig meisje dat hij tijdens deze ontmoetingen seksueel misbruikte. Volgens de rechtbank gaat het hier om zeer ernstige feiten. De man heeft op grove wijze misbruik gemaakt van het vertrouwen van het meisje, dat meende een nieuw vriendje te hebben gevonden. Ook heeft hij inbreuk gemaakt op de ­lichamelijke integriteit van het meisje.

Totaal aantal ondervraagde jongeren 343

Weet niet/geen antwoord 11,66% (40 personen)

Mishandeld 35,28% (121 personen)

Niet mishandeld 53,06% (182 personen)

Door de verborgenheid van de problematiek zijn er maar weinig ngo’s werkzaam op dit gebied en is er onvoldoende kennis van kinderrechten. De coördinator van Defence for Children omschrijft het werk van ngo’s als volgt: ‘ze brengen het martelen van minderjarigen in detentie via de media onder de aandacht, praten met de leiding van de gevangenis, die toch niets doet, en vervolgens wordt de zaak niet gemeld bij de officier van justitie of de Ombudsman voor strafrechtelijke vervolging’. Het Latijns-Amerikaanse jeugdstrafrechtproject van Defence for Children probeert hier verandering in te brengen door in de regio onderzoek te doen naar en kennis te verspreiden over het jeugdstrafrecht.

De omstandigheden in de instellingen zijn slecht. De Ombudsman: ‘in jeugddetentiecentra en gevangenissen werkt slecht betaald en slecht opgeleid personeel. Er vinden geen goede re-integratieactiviteiten plaats en minderjarigen hebben vaak te maken met geweld en afpersing. De gedeti­ neerden moeten activiteiten uitvoeren en regels naleven, doen ze dit niet, dan riskeren ze geweld. Ook bestaat er de zogenoemde seguro derecho de vida (verzekering op het recht van leven), waarbij je het personeel geld betaalt, zodat je niets overkomt.’ Vanuit het jeugdstrafrechtproject zullen de komende tijd de resultaten naar buiten gebracht worden van het r­ egionale onderzoek naar geweld tegen kinderen in detentie. ­De ­ervaringen met de verschillende manieren om ­alternatieve, educatieve sancties te stimuleren, zullen onder meer worden ­verspreid door lobby & advocacy bij organisaties als de Verenigde Naties en de Organisatie van Amerikaanse Staten.

Rechtbank Middelburg, 3 november 2010, LJN BO2782 �����������������

Illustratie: Josee Tesser

Uit dit onderzoek blijkt dat meer dan 35% is mishandeld. Het is zeer waarschijnlijk dat dit percentage in realiteit nog hoger ligt. Dit omdat kinderen in interviews niet altijd de waarheid durven vertellen vanwege eventuele represailles. Vaak is er sowieso geen goede mogelijkheid voor deze kinderen om geweld te melden in de instellingen waar ze opgesloten zitten. ‘Deze kinderen kunnen meestal alleen melden – als ze dat al zouden durven of willen – als er mensen langskomen van de Ombudsman, ngo’s, de kerk of hun familie’, zegt de Ombudsman. ‘In de gevallen dat het wel mogelijk is om melding te doen van geweld wordt er over het algemeen door de ­verantwoordelijke instanties weinig mee gedaan.’

recht van leven

24 Right!

Recht op extra onder­ steuning voor jongen zonder verblijfsvergunning Een jongen zonder verblijfsvergunning heeft vanwege een gedragsstoornis extra ondersteuning nodig om zijn lessen binnen het speciaal onderwijs te kunnen volgen. Die extra ondersteuning werd door de v­ erzekeraar geweigerd omdat het jongetje niet verzekerd is.

Ondanks het feit dat de jongen officieel buiten de verzekering valt, omdat hij geen verblijfsvergunning heeft, moet hij op grond van het Kinderrechtenverdrag toch alle zorg krijgen die hij nodig heeft, zegt de Centrale Raad van Beroep. Volgens de Raad zou het weigeren van de financiering door de verzekeraar tot gevolg hebben dat de persoonlijke ontwikkeling van de jongen onmogelijk wordt gemaakt, waardoor zijn menselijke waardigheid wordt bedreigd. Bron: Centrale Raad van Beroep, 20 oktober 2010, LJN BO3581 ����������������� Toch Verklaring Omtrent het Gedrag, ondanks veroordeling ‘zedenmisdrijf’ Een meisje heeft, toen ze dertien was, beelden op internet gezet van een klasgenootje dat zich uitkleedde voor een webcam, omdat zij haar pestte. Nu, vijf jaar later,

wordt haar een Verklaring Omtrent het Gedrag geweigerd omdat zij toen is ver­oordeeld wegens het plegen van een zedenmisdrijf. De Rechtbank Den Haag vindt dat de minister van Justitie het meisje, door het weigeren een verklaring af te geven, onevenredig treft in haar belang. Hierdoor krijgt zij geen vast arbeidscontract voor een functie in de zorg. De rechtbank ervaart het als een gemis dat er geen expliciete ­bepalingen zijn voor jongeren en jong­ volwassenen met een ­strafblad, die op jonge ­leeftijd met de strafrechter in aanraking zijn gekomen en daardoor bij hun aantreden op de arbeidsmarkt direct gehinderd (kunnen) worden. Op deze manier worden strafbare feiten jongeren en jongvolwassenen even zwaar aangerekend als volwassenen. Dit acht de rechtbank in strijd met de

geest van artikel 3 van het Kinderrechtenverdrag. De minister van Justitie moet van de rechter de aanvraag van het meisje voor een Verklaring Omtrent het Gedrag opnieuw bekijken. Bron: Rechtbank ­’s-Gravenhage, 15 september 2010, LJN BN8404 ����� Detentie asieljongeren op Schiphol in strijd met Kinderrechtenverdrag Alleenstaande minderjarige vreemdelingen die zonder de vereiste papieren het land binnen komen, kunnen in het Aanmeldcentrum op Schiphol in detentie worden gezet. Formeel wordt hen de toegang tot het land geweigerd. Na een grondig onderzoek en bezoek aan het centrum concludeert de Rechtbank Amsterdam dat de bewaring van minderjarigen op deze locatie in strijd is met het Kinderrechtenverdrag en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Volgens de rechters hebben de detentie­ruimtes een bestraffend karakter, omdat je de ruimte niet zelfstandig mag verlaten. Er zijn geen specifieke faci­ li­teiten voor minderjarige asielzoekers en de plaats en de verblijfsomstandigheden voldoen niet aan het verblijf voor minderjarigen. De ­rechtbank waarschuwt dat jongeren niet in bewaring mogen worden geplaatst vanwege het schrikeffect dat dit heeft op andere jongeren. Bron: Rechtbank ­’s-Gravenhage, zittingsplaats Amsterdam, 13 oktober 2010, LJN BO1314 ��������� 25 Right!

achtergrond Vier jaar de mosquito

Toestemming

De hoge pieptoon van de mosquito om hangjongeren te verjagen, is volgens sommigen een handig en slim instrument. Maar het effect op lange termijn op de gezondheid en de rechtmatigheid van het gebruik staan ter discussie. Moet de mosquito worden gezien als een brevet van onvermogen van de overheid of als een effectief middel om ­overlast te bestrijden?

H

et is dinsdagmiddag. Het voetbal­ veld op het Piet Mondriaanplein is op twee jongens na leeg. Nigel (15) en Rachid (17) trappen een bal heen en weer. Als Rachid de bal met een woeste schop tegen een grijs kastje schiet, gebeurt er niks. ‘Dat ding zit muurvast. We willen dat de gemeente het weghaalt, want we willen hier weer ­ongestoord voetballen’, zegt Nigel. Hij wijst naar de mosquito die op circa tien meter van de grond aan de zijkant van de buitenmuur van het Nova College hangt. In november 2009 besloot het stadsdeel Amsterdam Nieuw-West de mosquito daar op te hangen om de overlast van jongeren tegen te gaan. Het apparaat verspreidt een hoge pieptoon die alleen hoorbaar is voor jongeren onder de 25 jaar. Nigel en Rachid hebben het geluid vaak gehoord. Rachid: ‘Het is ­irritant. Je went er niet snel aan. In de zomer ging ik na het eten nog een p ­ artijtje voetballen hier op het plein. Maar als dan rond acht uur dat apparaat aan ging, was ik weg. Er was geen lol meer aan.’ Hoe laat de mosquito in de winter aangaat weet Nigel niet. ‘Ik ga ’s avonds in deze kou echt de straat niet op.’ 26 Right!

Door Anke Sprakel

Popconcert De mosquito wordt sinds begin 2006 ingezet om hardnekkige en zware over­ last van groepen jongeren te beperken. De hoge tonen hebben een bereik van circa twintig meter en produceren in de hoogste stand 95 decibel, gelijk aan het geluid van een popconcert. Volgens producent Rhine Consulting Group veroorzaakt de mosquito geen gehoorschade, waarbij er wel vanuit wordt gegaan dat de jongeren het geluid zo vervelend vinden dat zij niet te lang bij het apparaat blijven staan. Er hangen in heel Nederland zeshonderd kastjes, in iets meer dan 150 gemeenten. Het gebruik van het apparaat is omstreden. In een brief van juni 2010 aan haar leden schrijft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dat ‘het gebruik van de mosquito mogelijk raakt aan een aantal mensenrechten met name de bewegingsvrijheid van jongeren onder de 25 jaar’. De VNG concludeert in haar brief dat ‘vanwege de mogelijke bezwaren het van groot belang is terughoudend met de inzet van de mosquito om te gaan’.

Bewegingsvrijheid is niet in de Nederlandse Grondwet vastgelegd, maar wel in verschillende internatio­ nale verdragen waarbij Nederland partij is. In België is het gebruik verboden, omdat de regering het in strijd acht met het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK). Volgens het IVRK, druist het gebruik in tegen het belang van kinderen (artikel 3), kunnen dergelijke technieken schade en pijn veroorzaken waardoor ze een vorm van geweld kunnen zijn (artikel 19) en wordt de groep minderjarigen hiermee zonder meer gediscrimineerd (artikel 2). De Raad van Europa, waarvan 47 landen lid zijn (onder meer Nederland) heeft zich dit jaar met grote nadruk uitge­ sproken voor een Europabreed verbod. De Europese Commissie wijst de mos­ quito ook af, maar acht het een zaak van de lidstaten om deze wel of niet te verbieden. Thomas Hammarberg, de mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa, sprak in maart 2009 zijn bezorgdheid uit over het gebruik van de mosquito in Nederland. Hij wijst op het feit dat het de vrijheid van beweging en vereniging bedreigt en op de effecten op de gezondheid.

Ook de Tweede Kamer was al langer op zoek naar een wettelijke regeling om het gebruik van de mosquito te regu­ leren. Ze stemde uiteindelijk in met het voorstel van burgemeester Aboutaleb van Rotterdam dat de mosquito alleen met toestemming van de burgemeester opgehangen mag worden en dat na zes maanden de toestemming opnieuw moet worden aangevraagd.

Afname In Rotterdam heeft deze maatregel voor een gigantische afname van het gebruik van de mosquito gezorgd. Hingen er eerst vijftig, nu hangen er nog maar vijf op drie verschillende plekken. ­ Theo ­­Co kun van de SP in Rotterdam verwacht dat het gebruik op zijn retour is: ‘Minister Ter Horst was tegen maar heeft het verder niet aan willen pakken. Het is toch evident dat de openbare ruimte zonder aanziens des persoons gebruikt moet kunnen worden?’ Co kun vindt dat je met simpel wegjagen niets oplost. ‘Je moet met jongeren in gesprek en ze perspectief bieden. De mosquito is een goedkope maar domme oplossing.’ CDA-kamerlid Co kun Çörüz blijft ondanks alles wel enthousiast. Volgens hem kunnen groepen op een vreed­ zame manier uiteengedreven worden. Hij pleit zelfs voor een mobiele inzet van de ­mosquito. ‘Door de hoge tonen verspreiden jongeren zich en wordt de macht van de groep vreedzaam

doorbroken. Hierdoor neemt niet alleen de kans op overlast en vernieling of geweldpleging af, maar ook de kans op agressie tegen de politie’, stelt Çörüz. Hij verwijst naar een onderzoek van TNO Industrie & Techniek dat heeft uitgewezen dat bij normaal gebruik de mosquito geen gehoorschade kan ­opleveren. Audioloog Jan de Laat van het Leids Universitair Medisch Centrum onder­ streept dit. Onder meer op basis van de gegevens van het TNO-onderzoek zegt ook hij dat er geen risico is op gehoor­ schade, mits, bij normaal gebruik men niet langer dan één uur op tenminste vijf meter van de mosquito blijft.

Ontmoetingsplek Terug naar Slotervaart waar een mede­ werker van het Nova Collega aan het Piet Mondriaanplein laat zien waar de bedrading van de mosquito loopt. Over het plafond van de gymzaal. ‘Al twee keer is er ingebroken en zijn de

draden doorgeknipt. Toen de mosquito er net hing, was er kort een daling van de overlast. Onze leerlingen werden niet meer lastig gevallen en ook werd er in de school minder ingebroken. Maar zoals ­de ­situatie toen was, is die al lang niet meer. ’s Avonds bij het verlaten van de school staan de jongeren er weer.’ Nigel en Rachid hebben gezelschap gekregen van Fuad. Fuad is niet zijn echte naam, want ‘dat geeft gedoe’. Hij behoort tot de groep jongeren waar de gemeente zich zorgen over maakt. Volgens Fuad heeft de mosquito geen effect. ‘Dan gaan we toch aan de andere kant hangen. Overal is wel ruimte. Waar het om gaat is dat de straat de plek is waar wij elkaar ontmoeten. Dat doen wij niet thuis, omdat dat niet in onze cultuur zit.’ Hij voegt er lachend aan toe: ‘Als de gemeente werkelijk oren heeft voor onze problemen, moeten ze zorgen dat die op een andere manier gepiept worden.’ 27 Right!

Foto’s: Hollandse Hoogte

De piepshow op zijn retour?

Vural Polat heeft als raadslid van de SP in Amsterdam-West onderzoek gedaan naar het effect van de mosquito. Volgens Polat zegt 80% van de bewoners dat het niet werkt. Een aantal ouderen zegt het zelf ook te horen. Jongeren die geen overlast veroorzaken, ergeren zich aan de kei­ harde piep bij het boodschappen doen. De harde kern van de hangjongeren went aan het geluid of gaat ergens anders hangen. Zelf vindt hij het belangrijkste argument om tegen het apparaat te zijn dat je mensen niet als dieren behandelt door ze weg te piepen. Hij is voor een wettelijk verbod

kinderrechtenhuis Internationale Dag van de Rechten van het Kind Op 20 november 2010 bestond het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind 21 jaar. Om dit te vieren vond op 19 november een scala aan activiteiten plaats in het Kinderrechtenhuis: pleitwedstrijden voor jongeren, lezingen van hoogleraar Mariëlle Bruning van Universiteit Leiden en van Christel de Lange van de Nederlandse Jeugdraad, een politiek debat en de opening van een tentoonstelling.

Jongeren getraind in mensenrechten

Foto: Bianca Sistermans

Foto: Marijs van Hoek

Begin november volgden twintig ­jonge­ren een training mensenrechten in het Kinderrechtenhuis. Deze werd gegeven door de Nationale Jeugdraad en Plan Nederland en mede mogelijk gemaakt door Defence for Children. Ruim zestig jongeren hadden zich aangemeld, maar er was maar plek voor twintig. De ­jongeren leerden over de diverse rechten en welke dilemma’s je tegenkomt als je met mensenrechten aan de slag gaat. Uit de ­evaluatie kwam naar voren dat de deelnemers de training van vijf dagen als een goede basis voor kennis over mensen­rechten ­beschouwen, maar dat de honger naar informatie nog niet gestild is. De jongeren zijn met de training klaargestoomd om zelf een workshop over het

28 Right!

belang van mensenrechten aan derden te geven, om zo een sneeuwbal­effect te genereren en meer mensen en jongeren te informeren over mensen­rechten en kinderrechten.

Fototentoonstelling Kinderen: De Toekomst Aan de vooravond van 20 november presenteerden acht Nederlandse kinderrechtenorganisaties de fototentoon­stelling ‘Kinderen: De Toekomst’. Voormalig minister van Jeugd en Gezin André Rouvoet opende samen met twee j­ongeren de tentoonstelling. De kinderrechten­ organisaties vragen hiermee aandacht voor de rechten van kinderen wereldwijd en brengen deze rechten op een i­ndringende manier in beeld. De tentoonstelling is een initiatief van: Defence for Children - ECPAT Nederland, Compassion, Plan Nederland, Red een Kind, Save the Children, SOS Kinderdorpen, WereldOuders en World Vision. De tentoonstelling zal na half februari 2011 gaan reizen door Nederland.

Politiek debat: ‘we gaan vijftien stappen terug’ Nine Kooiman (SP), Lea Bouwmeester (PvdA) en André Rouvoet (ChristenUnie) gingen met elkaar in gesprek over de positie van kinderen in het huidige politieke klimaat. De zorg werd geuit dat er de afgelopen tijd veel is bereikt, maar dat dit nu snel dreigt af te brokke­len. Iedereen is blij met de aanstaande Kinderombudsman. Ook is het een p ­ ositief signaal dat het aantal jongeren in gevangenissen drastisch is ­teruggebracht. De verwachting is echter dat door het beleid om strenger te straffen dit laatste snel teniet wordt gedaan en ook de b ­ ezuinigingen in de jeugdzorg beloven niet veel goeds. In het debat stelden jongeren kritische vragen aan het panel. Zij vroegen onder meer om kinderrechten­ educatie en stelden dat het absoluut onrechtvaardig is om illegaal verblijf als crimineel te bestempelen, zoals het kabinet nu van plan is.

column Aap, Noot en Mies Op 25 februari houdt Kristoffel Lieten in het Kinderrechtenhuis zijn afscheids­ college als hoogleraar kinderarbeid. Kristoffel Lieten bekleedt sinds 2002 de leerstoel Kinderarbeid, in het bijzonder de historische en sociologische aspecten, aan de Universiteit van Amsterdam. In zijn afscheidsrede Aap, Noot en Mies, wie maakt hier eigenlijk zijn handen vies? zal hij ingaan op het denken over k ­ indzijn en kinderrechten, in het bijzonder de inzichten die het onderzoek naar kinder­ arbeid hebben opgeleverd.    

Agenda 18 januari Nieuwjaarsbijeenkomst Defence for Children - ECPAT Nederland 4 februari Bijeenkomst Internationale Dag Zero Tolerantie tegen Vrouwelijke Genitale Verminking 25 februari Afscheidscollege prof. dr. G.K. Lieten Piller, hoogleraar Kinderarbeid Tot en met half februari Tentoonstelling Kinderen: De Toekomst Meer informatie en aanmeldingen: [email protected]

ONZICHTBARE VROUWEN

De man komt bij mij binnen met zijn zoon. Hij is Nederlander en in Egypte geboren. De moeder van zijn zoon komt uit Syrië. Verder blijft zij onzicht­ baar. Het Egyptische, Syrische en Nederlandse recht kennen zijn zoon geen nationaliteit toe. Zijn zoon heeft daarom geen paspoort en omdat hij geen paspoort heeft krijgt hij ook geen verblijfsvergunning. Vader en zoon komen op de televisie met hun verhaal. Moeder blijft uit beeld. Na de uit­zending gaat het v­ oorspoedig met de zoon. Eerst krijgt hij een verblijfs­vergunning en kort daarna een Nederlands paspoort. Moeder blijft op de achtergrond. Totdat zijzelf via haar broer belt om een afspraak te maken. Zij komt bij mij langs. Een mooie vrouw met een ernstig gezicht. Ik praat meer dan twee uur met haar. Wij nemen haar levensverhaal door. Zij mocht van haar vader in Syrië niet trouwen met de man van wie zij hield. Dat is één van de redenen geweest waarom zij naar Nederland vertrok. Haar broer en zus woonden in Nederland. Haar zus had een verblijfsvergunning en haar broer had asiel aangevraagd. Ook zij vraagt in Nederland asiel aan. Na enkele maanden ontmoet zij de man. Zij wordt verliefd. Hij belooft haar gouden bergen. Hij gaat voor haar zorgen en ook een verblijfsvergunning voor haar regelen. Zij trouwt met hem en verlaat het asielzoekerscentrum. Zij beëindigt haar asielprocedure. Tot haar vreugde krijgt zij op veertigjarige leeftijd nog een zoon. Na zijn geboorte gaat alles mis. Zij krijgt een postnatale depressie.

De man zoekt vertier bij andere vrouwen. Zij blijft thuis, onzichtbaar voor de buitenwereld. Haar broer krijgt een verblijfsvergunning op grond van de zogeheten pardonregeling. Die had zij ook kunnen krijgen als zij haar asielaanvraag niet had ingetrokken. Zij komt erachter dat haar man geen verblijfsvergunning voor haar kan regelen. Nu heeft zij niets; zij is ongedocumenteerd. De relatie met de man verslechtert ernstig. Hij krijgt een vaste relatie met een andere vrouw. Het enige licht in haar leven is haar zoon. Zonder hem ziet zij het leven niet meer zitten. Zij vraagt mij of zij een verblijfs­ vergunning kan krijgen voor verblijf bij haar zoon. Ik moet haar teleurstellen. Dit wordt heel moeilijk. De Nederlandse Immigratie- en Naturalisatiedienst maakt per geval een belangen­­afweging op grond van artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden, waarin het recht op gezinsleven is vastgelegd, en krijgt daarin van de Nederlandse rechter een grote beoordelingsvrijheid. De ene ongedocumenteerde vrouw krijgt wel een verblijfsvergunning; de andere niet. Het lijkt een loterij. De vrouwen zoeken liever niet de publiciteit op omdat zij onder meer vrezen voor eerwraak. Het zijn onzichtbare vrouwen. Vera Kidjan Vera Kidjan is advocaat bij Everaert Advocaten te Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in immigratierecht, adoptierecht en Internationaal afstammingsrecht. 29 Right!

Analyse Regeerakkoord grossiert in kinderrechtenschendingen Wat beloofden de regeringspartijen en gedoogpartij aan kinderen toen ze de verkiezingen ingingen? Het eerste nummer van Right! zette alle kinderrechtenparagrafen uit de verkiezingsprogramma’s op een rij. Nu kijken we wat er in het regeerakkoord terecht is gekomen én we vragen deskundigen om de plannen langs de meetlat van het Kinderrechtenverdrag te leggen. Vreemdelingenrecht Op het terrein van vreemdelingenrecht zijn er veel zorgen over de algemene toon waarbij migratie geproblematiseerd wordt. Die toon en de plannen zetten kinder­rechten onder druk. Zoals de wees­ huizen die de regering van plan is te gaan bouwen in landen als Afghanistan en Somalië. Die lijken voornamelijk bedoeld

Door Majorie Kaandorp en Carla van Os

om alleenstaande minderjarigen uit die landen terug te kunnen sturen in plaats van dat Nederland hun bescherming ter harte neemt. De strengere regels voor gezinsmigratie gaan kinderen heel hard treffen, terwijl kinderen nu al volledig uit het oog verloren worden in het gezinsmigratie­beleid. Ook de criminali­ sering van illegaal verblijf baart zorgen.

‘De regering wil illegaal verblijf strafbaar stellen. Dat is een oude koe, die de afgelopen tien jaar al vaker en door verschillende kabinetten uit de sloot is gehaald. Instanties als de VN-Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens en de VN-Speciale Rapporteur voor de Mensenrechten van Migranten hebben zich hiertegen uitgesproken, omdat het een disproportionele maatregel is die de legitieme belangen van de staat overschrijdt. Ook Amnesty International is die mening toegedaan. Strafbaarstelling van i­llegaal verblijf zou ten onrechte groepen ­migranten criminaliseren. Daarbij komt dat h ­ andhaving van deze stigmatiserende maat­regel politie en justitie veel tijd en geld zal kosten. De kinderen van gecriminaliseerde illegalen zullen waarschijnlijk minder toegang hebben tot onderwijs en gezondheidszorg. Alleen dat is al een te hoge prijs voor een overbodige maatregel.’

kunnen zijn. Het wordt spannend om te zien of in vijf jaar tijd de jeugdzorg beter, slimmer en goedkoper kan werken. Een ander punt is de eigen bijdrage voor de residentiële zorg. Uit het regeerakkoord is onduidelijk of dit alleen geldt voor de

PVV-programma

Regeerakkoord Opvang in de regio, waar­ onder weeshuizen.

Opvang alleenstaande minderjarigen

Opvangvoorzieningen in land Opvang in de regio. van herkomst.

Opvang in de regio.

Gezinshereniging

Strengere taaleisen.

Geen islamitische herenigers. Geen hereniging voor ­ongehuwde partner.

Gezinshereniging beperken voor partners en kinderen tot 16 jaar.

Tom van Yperen, bijzonder hoogleraar effectieve jeugdzorg Universiteit Utrecht, Programma Coördinator Effectieve Jeugdzorg bij het Nederlands Jeugdinstituut

CDA-programma

VVD-programma

Sterke vereenvoudiging van Regie jeugdzorg moet bij het jeugdzorgstelsel waarbij de gemeenten liggen. Centra voor Jeugd en Gezin lokaal laagdrempelige eerstelijnszorg bieden.

PVV-programma

Regeerakkoord

Efficiëntere jeugdzorg.

Effectiviteit verbeteren door stelselherziening.

Geen Centra voor Jeugd en Gezin.

Overheveling van alle taken jeugdzorg naar gemeentes.

Betrokkenheid ouders bij Centra voor Jeugd en Gezin.

De Centra voor Jeugd en Gezin zullen lokaal gaan dienen als front office voor alle jeugdzorg. Er komt één financieringssysteem voor het huidige ­preventieve beleid, de vrijwillige provinciale jeugdzorg, de jeugd LVG en jeugd-ggz. In 2015: efficiency-korting van 300 miljoen euro. In 2015: eigen bijdrage bij uithuisplaatsing, AWBZ-zorg voor kinderen en bij extramurale jeugdzorgverlening.

Meldplicht kindermis­ handeling en -misbruik.

Invoering meldcode cultureel bepaald huiselijk geweld en kindermishandeling (onder het kopje Integratie).

Eduard Nazarski, directeur Amnesty International

Vreemdelingenrecht VVD-programma

geen eigen bijdrage betaald moet worden. Dat moet men zien te vermijden.’

Jeugdzorg

Jeugdstrafrecht

CDA-programma

vrijwillige residentiële zorg of ook voor het gedwongen kader. Als het alleen geldt bij de vrijwillige plaatsing, dan bestaat de kans dat mensen het eerder laten aankomen op een plaatsing in een gedwongen kader, via een ondertoezichtstelling, omdat er dan

Partner > 24 jaar.

Partner > 24 jaar. Inkomenseis 120% minimum. Geen huwelijk tussen neef en nicht.

Inkomenseis 120% minimum. Geen huwelijk tussen neef en nicht.

Jeugdcriminaliteit zal onder het kabinet Rutte hard aangepakt worden. Grens­ overschrijdend gedrag van risicojongeren kan rekenen op lik-op-stuk-beleid; oppakken, berechten en direct bestraffen. Er zal een strafdienstplicht ingevoerd worden. Dit zal een combinatie van straf, verwijdering van de straat, uitvoering van opgedragen werkzaamheden en heropvoeding zijn. Verder gaat het kabinet werken aan een voorstel voor een adolescenten­ strafrecht voor de groep van 15 tot 23 jaar.

‘De ‘strafdienstplicht’ lijkt me een ondoordachte herhaling van eerder vertoon van flinkheid. Het zou aardig zijn als de bewindslieden eens begonnen met erkenning van het feit dat de jeugdcrimi­ naliteit lijkt af nemen in plaats van te blijven tamboereren op de zogenaamd ‘alsmaar toenemende jeugdcriminaliteit’. Wat betreft ‘adolescentenstrafrecht’ is de vraag wat daaronder wordt verstaan en wat de implicaties zijn. Theo Doreleijers en ik pleiten al geruime tijd, in navolging van oudere voorstellen (bijvoorbeeld

commissie Anneveldt), voor een aparte aanpak van jongvolwassenen. Maar ik vrees dat deze plannen in een andere ­richting gaan en het dus alleen meer ­strenger wordt voor de jongsten.’ Ido Weijers, professor Willem Pompe Institute for Criminal Law Studies, Universiteit Utrecht

Leges omhoog.

Illegaliteit

Jeugdzorg De jeugdzorg gaat onder het kabinet Rutte op de schop. De stelselwijziging die eerder vanuit de Tweede Kamer en later ook door demissionair minister Rouvoet, is voorgesteld, gaat er komen. De komende jaren zal er bezuinigd gaan worden; in 2015 voor 300 miljoen euro. Ook zal er aan ouders een eigen bijdrage gevraagd worden wanneer hun kind uit huis geplaatst wordt. 30 Right!

Internationale regels ­aanpassen of opzeggen.

Opzeggen internationale regels.

Richtlijnen of verdragen aanpassen.

Strafbaar.

Strafbaar.

Strafbaar.

‘Wat het regeerakkoord over jeugdzorg meldt, geeft aanleiding om een aantal punten op tafel te krijgen en daar een discussie over te beginnen. Inhoudelijk gezien is het goed dat verschillende sectoren onder één regie komen en de finan­cieringsstromen bij elkaar gebracht worden. Maar het is nu wel cruciaal dat er een verdiepingsslag gemaakt wordt. De opvoedingsomgeving van het kind

moet versterkt worden. Dat betekent niet alleen hulp aan de ouders, maar ook aan het sociale netwerk daaromheen, zoals leerkrachten en buitenspeeljuffen. Dit werkt preventief. Belangrijk is om af te spreken waar die 300 miljoen euro vandaan gehaald moeten worden; waar wordt op bezuinigd? En, hoe realistisch is dit? ­Een stelselherziening kost tijd; er zou ­bijvoorbeeld een wetswijziging voor nodig

Jeugdstrafrecht CDA-programma Leeftijdsgrenzen

VVD-programma

PVV-programma

Regeerakkoord

Volwassenenstrafrecht toepassen bij ernstige geweldsdelicten.

Verlagen strafrechtelijke meerjarigheidsgrens van 18 naar 16 jaar.

Kabinet komt met voorstel voor een adolescentenstrafrecht voor 15- tot 23-jarigen.

Campussen

Laatste kanscampussen voor risicojongeren.

Strafdienstplicht

‘Strafdienstplicht’ overlast­ plegers vanaf 14 jaar, even­ tueel gecombineerd met nacht­detentie en leerstraf.

Aanpak 12-min

Speciale aanpak voor 12-min Schadevergoeding verhalen daders; gedrags­correctie, op ouders. betrekken ouders en aanpak achterliggende problemen.

Heropvoedingskampen. Invoeren van een strafdienstplicht met een rol voor veiligheidshuizen.

31 Right!

Interview Interview met Marieke van Schaik van de Nationale Postcode Loterij

U een kans, zij een kans

Defence for Children en de Postcode Loterij. Bijvoorbeeld:

Marieke van Schaik is managing director bij de Nationale Postcode Loterij. Met de opbrengsten van de loterij worden vele goede doelen ondersteund. Defence for Children - ECPAT Door Jolien Verweij

Met welke ambitie is de Postcode Loterij in 1989 opgericht en voor welke uitdagingen staan jullie nu, 21 jaar later? De Postcode Loterij is in 1989 ontstaan om fondsen te werven voor goede doelen. Het werkt heel simpel: mensen kopen een lot bestaande uit hun postcode en een volgnummer, zij maken kans op een prijs en steunen tegelijkertijd goede doelenorganisaties met de helft van de kosten van elk lot.

deelnemers te werven en te behouden voor de loterij. Alleen als mensen blijven meespelen, kunnen we de steun aan zoveel goede doelenorganisaties blijven waarborgen. Ik heb wel het idee dat het concept van de Postcode Loterij ook in tijden van recessie goed stand houdt. Mensen maken zelf kans op een geld­ bedrag of een andere mooie prijs en steunen tegelijkertijd de goede doelen. Dat blijft een unieke combinatie.

Onze missie is anno 2010 nog steeds het werven van fondsen voor goede doelen en bekendheid geven aan hun werk. In 21 jaar tijd is er al bijna drie miljard euro aan goede doelen gegeven. Inmiddels doen 2,5 miljoen Nederlanders mee aan de Postcode Loterij en steunen we 75 goede doelenorganisaties. Onze uit­daging blijft het genereren van een zo hoog mogelijke opbrengst voor onze goede doelen, zodat wij nog meer ­organisaties en projecten kunnen steunen die bijdragen aan een meer groene en rechtvaardige wereld.

Voor een organisatie als Defence for Children - ECPAT betekent de steun van de Nationale Postcode Loterij heel veel. Wat was de belangrijkste overweging om Defence for Children - ECPAT Nederland te gaan steunen? Defence for Children - ECPAT doet onderzoek naar schendingen van kinderrechten en voert actie tegen deze schendingen. De Postcode Loterij geeft graag struc­ turele steun zodat de organisatie nog meer individuele rechtshulp kan bieden, de helpdesk kan professionaliseren en het Nederlandse Kinderrechtenhuis in Leiden verder kan ontwikkelen.

Wat betekenen de nieuwe kabinetsplannen voor de Nationale Postcode Loterij, voor de mensen die mee­spelen en voor de beneficiënten van de Nationale Postcode Loterij? In de nieuwe kabinetsperiode zal er flink bezuinigd worden. Dat zullen zowel onze deelnemers als de goede doelen­ organisaties merken. Het maakt het voor ons een nog grotere uitdaging om 32 Right!

De Nationale Postcode Loterij is een uniek concept en gaat nu ook naar het buitenland; zal het overal aanslaan of is het specifiek Nederlands? Het concept ‘u een kans, zij een kans’ is iets dat ook buiten de Nederlandse grenzen aanspreekt. Elk land kent wel een postcodesysteem waardoor winnen met je buren tot de mogelijkheden

Foto: Robert Vos, ANP

is sinds een jaar één van de beneficiënten.

behoort. Het idee van de Postcode Loterij is inmiddels ook in Zweden, Engeland en Schotland succesvol. De potentie is echter nog vele malen groter. Als alle Europese lidstaten op onze schaal een Postcode Loterij zouden hebben, zou dat maar liefst tien miljard euro per jaar opleveren voor goede doelen. Wat ziet u als belangrijkste thema op het gebied van kinderrechten om aan te werken? Er zijn helaas nog veel thema’s die aandacht behoeven. Als moeder weet ik hoe kwetsbaar opgroeiende kinderen zijn. Er worden in Nederland nog heel veel kinderen mishandeld, (seksueel) misbruikt, verwaarloosd en uitgebuit. Het is niet te verkroppen dat er wachtlijsten bestaan voor hulp aan kinderen die slachtoffer zijn van mishandeling. Ook op preventief gebied, bijvoorbeeld door opvoedingsondersteuning, kan er nog veel bereikt worden.

Geen Kind op Straat! De jonge vluchteling Alex (13) uit Dagestan bivakkeert

Motie aangenomen

van de Postcode Loterij. Dankzij alle deelnemers van de

in een bushokje. Nu is het voor een protestactie, maar

Nederland was al eerder door het Europees Comité

loterij heeft Defence for Children in totaal 0,5 miljoen

ooit woonde hij écht op straat. Niet in Dagestan, maar

voor Sociale Rechten op de vingers getikt dat het de

euro aan verschillende projecten kunnen besteden.

in Nederland. Zijn verhaal zette het probleem op de

kinder rechten schendt. Defence for Children, die

Door mee te doen met de Postcode Loterij steunt u met

politieke agenda.

opkomt voor de rechten van alle kinderen, pakte

50% van uw inleg Defence for Children en nog 74

Alex’ verhaal op en organiseerde, samen met andere

andere goede doelen. Kijk op www.postcodeloterij.nl

Particuliere opvang

organisaties, de actie Geen Kind op Straat! Als eind-

Vijf jaar geleden zat Alex in de gevangenis omdat hij

manifestatie bivakkeerden overal in het land mensen

en zijn familie niet in Nederland mochten blijven. Na

in bushokjes. Uiteindelijk kreeg de organisatie het

zeven maanden werden ze op straat gezet. Ze hadden

voor elkaar dat de Tweede Kamer een motie heeft

geen idee waar ze heen moesten, sliepen op een

aangenomen die situaties zoals deze moet voorkomen.

Met z´n allen werken we aan een betere wereld.

station, werden weggejaagd en zijn uiteindelijk in een bushokje gaan zitten. Via via kwamen ze terecht in een

Dankzij u…

particulier opvanghuis, waar ze nu al jaren logeren.

Defence for Children ontvangt sinds 2009 een bijdrage

Samen maken we het verschil. De Postcode Loterij steunt 75 goede doelen. Ga naar www.postcodeloterij.nl

cultuur

Fotoreportage Goede opvang voor Bulgaarse gehandicapte kinderen.

Het kan wel! Submarino

pappie’s kleine meid

Jongeren tegen geweld in opvoeding en relaties Honderdduizenden jongeren in Nederland en Vlaanderen zijn slachtoffer van kindermishandeling. In Stukboek vertellen zeventien jongeren over hun eigen ervaringen met huiselijk geweld en kindermishandeling. Doordat de ­jongeren zelf hun verhaal vertellen, wordt goed duidelijk wat kindermishandeling met kinderen doet en waarom het zo belangrijk is om tijdig in te grijpen In het boek staan verder achter­gronden, tips en zeven stellingen aan de hand waarvan verder over het onderwerp kindermishandeling kan worden gediscussieerd. Dit boek is een absolute aanrader, niet alleen voor mensen die professioneel met kinderen te maken hebben, maar voor iedereen. Zoals de jongeren zelf zeggen: ‘Wij hebben het meegemaakt en vinden het niet normaal. Als jij het meemaakt mag je het ook niet normaal vinden. Zoek hulp, steun elkaar en gebruik dit boek om met elkaar te praten over geweld in opvoeding en relaties.’

De Deense film Submarino laat de impact zien van een door verwaarlozing en mishandeling getekende jeugd op de broers Nick en Martin. Als de twee jongens op een avond door hun moeder alleen thuis gelaten worden, gebeurt er iets dat de rest van hun leven ­verandert. Na een flinke tijdsprong zien we een volwassen Nick en Martin terug. Worstelend met relaties en werk, waarbij hun problemen en trauma’s zich steeds verder opstapelen. De een is boos en agressief, de ander gaat in drugs dealen. De tot dan toe warme en mooie rol van vader Martin lijkt voor hem niet meer goed vol te houden. Tot Nick en Martin elkaar tijdens een opnieuw onvergetelijk moment weerzien in de gevangenis.

Het waargebeurde verhaal van een veertienjarig meisje dat leeft tussen daklozen In Pappie’s kleine meid slaapt op straat vertelt de nu volwassen S ­ tephanie‑Joy over haar leven als dakloze puber. Stephanie-Joy heeft borderline en is slechthorend. Als veertienjarig, dubbel gehandicapt meisje wordt zij uit huis geplaatst en vanaf dat moment zwerft zij van woongroep naar opvanghuis, tot zij uiteindelijk dakloos wordt. Ze raakt verslaafd aan drugs en v­ erwijdert meer en meer van haar ouders en haar vroegere leven. Gedurende haar leven op straat houdt Stephanie-Joy een dagboek bij. Dat schrijven heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat ze kon ontsnappen aan het leven op de straat en haar drugsverslaving. In het nawoord bedankt de schrijfster haar uitgever voor het geloof in haar als schrijver: ‘Niet langer ben ik de dubbel gehandicapte borderliner met anorexia, die in zichzelf snijdt en zich verdooft met zo’n beetje alles wat los- en vastzit op het gebied van drugs en medicijnen’. Hoewel Stephanie-Joy geen ervaren schrijfster is, pakt het boek je toch van het begin tot eind. Voor mensen die werken in de hulpverlening aan drugsverslaafden en daklozen, is dit boek waarschijnlijk zeer herkenbaar en ook verhelderend. Maar ook voor de gewone lezer is het boek een aanrader. Het aangrijpende verhaal geeft een unieke inkijk in het leven van een drugs­ verslaafd, dakloos meisje.

ISBN 978-90-816305-1-1, www.stichtingstuk.com.

De film is gebaseerd op een roman van Jonas T. Bengtsson en speelt zich af in Kopenhagen. Regisseur Thomas Vinterberg, die eerder bekend werd met Festen (1998), maakte hiermee zijn vijfde film. Regie: Thomas Vinterberg. Met: Jacob Cedergren, Peter Plaugborg, Patricia Schumann, Gustav Fischer Kjaelruf. Voor de speellijst zie: www.cinemien.nl.

Pappie’s kleine meid slaapt op straat Stephanie-Joy Eerhart - Just Publishers: 2009 ISBN 978-90-77895979

In de afgelopen tien jaar stierven in Bulgaarse gehandi­ captente­huizen 238 kinderen, veelal door ondervoeding of uitputting. 166 hadden er gered kunnen worden, zo becijferde het Bulgaarse Helsinki Comité september vorig jaar. Al eerder kwam het Bulgarije’s gehandicaptenbeleid in opspraak. In de BBC-documentaire ‘Bulgaria’s abandoned children’ (2007) lagen kinderen vastgeketend aan bed. Sommigen zagen nooit het zonlicht. Het kan anders. In het dorp Dalbok Dol, in Centraal Bulgarije, staat ‘Society for all’, een sociaal rehabilitatie en integratiecentrum. Hier krijgen kinderen een individuele aanpak, de kamers zijn schoon, er is genoeg – gezond – te eten en te doen. Directrice Roemjana Kraleva wijst op een verstandelijk gehandicapte jongen die met een grote grijns op zijn stoel wiegt. ‘Hij vraagt honderd keer per dag het­ zelfde, maar verzorgt wel de tuin.’ Waarom het hier wel kan? ‘Een kwestie van doen’, zegt Kraleva. ‘Het is een mentaliteitsprobleem. Bulgaren zijn niet gewend met deze kinderen te leven.’ De oprichting van het centrum in 2005 ging dan ook niet zonder slag of stoot. ‘De dorpsbewoners waren bang. Ze sloegen kruisjes als ze onze kinderen zagen. Nu dansen en tekenen de dorps­ kinderen samen met hen.’ Foto’s: Society for all

STUKBOEK

Door Hellen Kooijman

Het centrum draait op buitenlandse subsidie en giften. In Bulgarije staan gehandicapte kinderen achteraan in de rij bij de subsidiebedeling. En Kraleva ziet dit op korte termijn niet veranderen. Meer weten? http://societyforall.infocom.bg

34 Right!

35 Right!

All Right!

Foto: Monique de Boer

leren weerbaarder te worden Afgelopen zomer ging het even helemaal mis met Sanne (18). Thuis was het niet gezellig en de rekening van haar mobiele telefoon zorgde voor nog meer ruzie. Op Hyves leerde ze een jongen kennen die haar problemen begreep en aan wie ze alles kon vertellen. Hij nodigde haar zelfs uit om naar Den Haag te komen als het thuis te veel werd. Dat deed Sanne, maar het liep anders dan ze had verwacht. Ze werd meegnomen naar een hotel en verkracht. Daarna moest ze in een privéhuis werken, totdat ze na drie dagen wist te ontsnappen en naar de politie vluchtte. ‘Mijn ouders hadden me als vermist opgegeven en kwamen me al snel ophalen. Maar thuis ging het nog steeds niet goed en ik ben weer weggelopen. Naar mijn vriendin die hetzelfde mee heeft gemaakt. Met haar ouders kon ik er goed over praten en ze hebben me doorverwezen naar Asja, een opvanghuis van Fier Fryslân’. Hier leert ze onder andere om weerbaarder te worden. Dat is niet makkelijk, maar gaat wel steeds beter. Ook het contact met haar ouders verandert ten goede. ‘We zijn sinds kort een stuk eerlijker tegen elkaar’, aldus Sanne. Zij is bezig haar opleiding handel en marketing af te ronden. En ze leert wanneer ze jongens kan vertrouwen.