Resultaten en nieuwe inzichten van bronopsporing: Bronopsporings Eenheid Legionella-pneumonie (BEL)
12 mei 2014
Sjoerd M. Euser, PhD Stichting Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem Bronopsporings Eenheid Legionella (BEL) (CIb-RIVM) Nederland Email:
[email protected]
Overzicht presentatie • Achtergrond – Wat is de BEL en wat doen we?
• Resultaten – Bemonsteringsresultaten 2007-2013 – Genotypische matches
• Aandachtspunten • Ontwikkelingen – Verbetering in detectie – Koeltorenregistratie
Achtergrond Bronopsporings Eenheid Legionella-pneumonie (BEL)
Streeklab Haarlem (RIVM-referentielab Legionella) Project BEL 2002-2006 Onderdeel van CIb sinds 2006 Voeren bemonsteringen uit voor de GGD-en
Achtergrond Doel van de BEL: Snelle identificatie en eliminatie van bronnen van Legionella-pneumonie infecties. Onderzoeken (on)bekende infectiebronnen en transmissieroutes.
Achtergrond Hoe doen we dat? Bijhouden van alle genoemde potentiële bronnen (LCI-vragenlijst). Bijhouden van een stammenbank (vriezer) met daarin alle patiëntisolaten en omgevingsstammen.
Achtergrond Patiënt isolaat
BEL OSIRIS Laboratorium
Patiënt
GGD
Cib/RIVM
Database
Stammenbank
Potentiële bronnen Bron bemonstering
Achtergrond - Bronnen
Achtergrond Nieuw gerapporteerde patiënten: Is de geïdentificeerde potentiële bron al eerder door een andere patiënt genoemd? Is er sprake van clustering in tijd en ruimte? Is er een sputumkweek beschikbaar?
Achtergrond BEL-Bemonsteringscriteria sinds 2006: Geografisch cluster (3 patiënten ; < 1km ; <6 maanden) Locatiecluster (2 patiënten ; zelfde bron ; <2 jaar) Zorginstelling
Positieve sputumkweek, woonhuis niet de enige bron
Resultaten – Reden tot bemonstering Bemonsteringscriteria 2007-2013 100 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Aantal bemonsteringen
80
60
40
20
0 Solitaire patient
Zorginstelling
Locatiecluster
Reden tot bemonstering
Geografisch cluster
Achtergrond - Bemonsteringen
Resultaten BEL-Brononderzoek in Nederland 2007-2013 • In totaal 2300 LD patiënten (gemiddeld 329 per jaar) • 3134 potentiële infectiebronnen genoemd (1.4 per patiënt) • Voor 333 LP-patiënten is brononderzoek uitgevoerd (14%) • In totaal 592 bemonsteringen uitgevoerd (gemiddeld 85 per jaar)
Resultaten – LP-patiënten 1987-2013 Legionella-pneumonie incidentie ( 1987-2013) 3,0
500
2,5
Aantal cases
Incidentie
Aantal cases
2,0 300 1,5 200 1,0 100
0,5
0,0
0
1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014
Jaren
Incidentie per 100.000 inwoners
400
Resultaten BEL-Brononderzoek in Nederland 2007-2013 • In totaal 2300 LD patiënten (gemiddeld 329 per jaar) • 3134 potentiële infectiebronnen genoemd (1.4 per patiënt) • Voor 333 LP-patiënten is brononderzoek uitgevoerd (14%) • In totaal 592 bemonsteringen uitgevoerd (gemiddeld 85 per jaar)
Resultaten – Bemonsteringen 2007-2013 Bemonsteringsresultaten (2007-2013)
Woonhuis Zorginstelling Tuincentrum
Brontype
Autowasstraat
Legionella pneumophila Legionella non-pneumophila Negatief
Koeltoren Hotel Camping Fontein Sauna Overig
0
50
100
150
200
Aantal bemonsteringen
250
300
Resultaten BEL-Brononderzoek in Nederland 2007-2013 • Van de 592 bemonsteringen: 145 positief (25%) • 81 (14%) Legionella pneumophila • 64 (11%) Legionella non-pneumophila • Variatie tussen brontypes
Resultaten – Genotypische matches Genotypering Legionella isolaten AFLP: amplified fragment length polymorphism SBT: sequence based typing
Resultaten – Genotypische matches Genotypering Legionella isolaten 2007-2013 20 unieke genotypische matches in 2007-2013 Gemiddeld 3 matches per jaar
Brontype Au
er
to
wa s
st
ra
at
d
ie
ba
at
g
el
lin
H ot
el
oc
st
s
zz i
ui
cu
nh
ja
kl
in
a/
oo
Zw em
W
rg
un
Zo
Sa
W
Aantal genotypische matches
Resultaten – Genotypische matches Genotypische matches 2007-2013 (n=20)
6
5
4
3
2
1
0
Aandachtspunten
Beschikbaar sputummateriaal is belangrijk voor: Bronopsporing en genotypische matching Onderzoek naar (genotypische) stameigenschappen (virulentie)
Rapportage van (zeldzame) potentiële bronnen: Verbeteren van bronidentificatie Onbekende bronnen ontdekken
Ontwikkelingen
Verbetering van detectiemethodes: Amoebekweek: gebruikt voor “vervuilde” monsters zoals (pot)grond, industrieel water, etc. Geeft hogere opbrengst dan reguliere kweekmethode Arbeidsintensief, tijdsintensief
Ontwikkelingen - Amoebekweek • Aanbrengen monster op amoeben • Vermeerdering van Legionella-bacteriën • Detectie via kweek of PCR
Ontwikkelingen
Verbetering van registratie van koeltorenlocaties
Legionella Pneumonie Geografisch Informatie Systeem (LP-GIS)
Ontwikkelingen - Koeltorenlocaties
Zo compleet en up-to-date mogelijk overzicht van koeltorenlocaties in Nederland
Snellere identificatie koeltorens als infectiebron bij snel groeiende clusters
Met dank aan: Alle GGD-medewerkers Microbiologische laboratoria Petra Brandsema (RIVM-EPI) Eri van Heijnsbergen (RIVM-EPI-Z&O) Marjolijn Schalk (RIVM-Z&O) Leslie Isken (RIVM-LCI) Helma Ruijs (RIVM-LCI) Jacqueline Brouwer-de Vries (BEL) Jeroen den Boer (BEL) Jacob Bruin (BEL) Wim Houtenbos (BEL)
Dank voor uw aandacht!
