NIVO 6/2004
22-11-2004
13:21
Pagina 30
Resultaat van Anne-Marie Godinho-Nunes
Ala Kondre Ik wil u meenemen op een internationale ontdekkingsreis! U maakt kennis met verschillende culturen. We wagen ons aan Chinese kippenpootjes, en dan heb ik het niet over de drumsticks die bij de AH te koop zijn. We dansen mee tijdens het zinderende exotische carnaval. Laten ons in een traditioneel Indische sari steken en kopen zongerijpte tomaten in kleine Turkse winkeltjes. Heeft u de rugzak al gepakt, inentingen en malariarecepten gehaald, drie maan-
Concire ontwikkelingsgroep, Rotterdam
d
it multiculturele winkellint (Kruiskade, West Kruiskade, 1ste en 2de Middellandstraat, Vierambachtsstraat en
Mathenesserweg) kent een lange geschiedenis. Van polderweg rond 1500, via de verstedelijking in de negentiende eeuw, naar het centrum van vertier en vermaak tijdens het Interbellum. Mijn geschiedenis met Ala Kondre begint ongeveer anderhalf tot twee jaar geleden. En ik moet u eerlijk bekennen dat, ondanks het feit dat ik alweer vijf jaar in Rotterdam woon, ik voor die tijd nooit op het winkellint geweest was. Waarom niet? Tja, ik was bevooroordeeld door de verhalen, het slechte imago, drugsoverlast, zwervers, niet echt een plek om als jonge dame nu eens lekker te gaan winkelen.
2004 / 6
den verlof en de laatste spaarcenten van de bankrekening opgenomen? Niet nodig! Eén middag, één strippen-kaart en voor diegene die, zoals ik, graag aparte spullen
Wat blijkt? Voor veel ondernemers is het winkellint een A-locatie
koopt, een lege tas. Deze wereldse ontTijdschrift voor de volkshuisvesting
[30]
dekkingsreis brengt ons naar Rotterdam, naar Ala Kondre. Het multiculturele winkellint vanaf de Kruiskade tot aan het Marconieplein! Ik geef u wel een opdracht mee! Praat met de bewoners, bezoekers en ondernemers die u tegenkomt. Ontdek hun drijf-
Anderhalf jaar geleden ben ik dus betrokken geraakt bij het project. Het begon allemaal met de lancering van Stad op Straat door AIR (Architectuur Instituut Rotterdam). Een half jaar lang is er ingezoomd op de verschillende deelgebieden. Ontwerpers kregen de opdracht om de openbare ruimte aan een kritische blik te onderwerpen en hiervoor plannen te maken. Er waren openbare debatten voor iedereen die zich betrokken voelde, workshops voor deskundigen en bewoners, allemaal ter inspiratie voor de ontwerpers.
veren en emoties. Beleef Ala Kondre, maak een wereldse ontdekkingsreis! Ik heb het ook gedaan en kan het u van harte aanraden.
AIR zocht een sponsor en vond deze in de Rabobankgroep (Rabobank Rotterdam, Rabo Vastgoed en Concire). Naast een financiële bijdrage wilden wij ook een inhoudelijke bijdragen aan het project leveren. Werd er vanuit AIR in samenwerking met de ontwerpers vooral naar de stedenbouw en architectuur gekeken, wij hebben vanuit een ander perspectief naar dit multiculturele winkellint gekeken. Namelijk vanuit de ondernemers en bewoners aan het winkellint. Wie wonen daar? Wie werken daar?
NIVO 6/2004
22-11-2004
13:21
Pagina 31
2004 / 6
straat
Waarom wonen en werken ze daar? Voorwaarde voor ons was wel dat de gekozen invalshoek een toegevoegde waarde gaf aan het project Stad op Straat. Je komt dan al gauw op het thema van het economische belang van deze stads-as. Dit belang hebben we geconcretiseerd in twee vragen: • Welke rol willen en kunnen de ondernemers spelen bij de economische revitalisering van het winkellint? • Aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan zodat het publieke en private domein elkaar kunnen versterken?
De antwoorden op deze vragen moeten van de ondernemers en bewoners komen. Maar goed, hoe pak je dit aan? Hoe bereik je deze mensen? Plan van aanpak: een duidelijke uitnodigingsbrief versturen. Vrijdag 21 juli discussieavond, welkom vanaf 18.00 uur. Iedereen zijn nette pak aan, stropdas recht. Wie kwamen er? Veel deskundigen en welgeteld drie ondernemers. Ergens was er iets fout gegaan. Ergens, ondanks het zorgvuldig traditionele, vele keren bewezen plan van aanpak, was er toch iets misgegaan. Misschien waren de uitnodigingsbrieven niet goed aangekomen?
Het zomercarnaval is terug in 'Ala Kondre'. (foto: Peter Hilz/ HH)
Tijdschrift voor de volkshuisvesting
[31]
NIVO 6/2004
22-11-2004
13:21
Pagina 32
(Illustratie: Bert Unger, Amsterdam)
Kleren maken de vrouw Of je nou op zoek bent naar een sari, bijpassende sieraden en schoenen, bruidskleding, dames-, heren en kinderkleding, Bombay Fashion heeft het allemaal. De etalage, waarin de nieuwste modellen zijn tentoongesteld, nodigt al uit om deze kledingzaak aan de 1ste Middellandstraat te bezoeken. Al ruim twaalf jaar is Bombay Fashion eigendom van mevrouw Sarabjit Dhamrait. Eerst gevestigd aan de Vierambachtstraat, maar al snel verhuisd naar de huidige locatie. De reden hiervoor? De 1ste Middellandstraat staat binnen de Hindoestaanse gemeenschap bekend als ‘the place to be’. De gouden kans om de zaak hier te vestigen werd dan ook met twee handen aangegrepen. De kleding, stoffen en accessoires die verkocht worden, worden door mevrouw Dhamrait met zorg uitgezocht in India en vervolgens rechtstreeks naar Rotterdam geïmporteerd. Alle stoffen en accessoires zijn handgemaakt, de klant is dus gegarandeerd van een exclusief product volgens de laatste mode. Modetrends (kleuren, motieven en modellen) en het wisselen van de seizoenen maken het aanbod afwisselend. Vier
2004 / 6
keer per jaar wordt de nieuwste collectie uit India geïmporteerd. Op de Hindoestaanse radio wordt met aanbiedingen van Bombay Fashion
Tijdschrift voor de volkshuisvesting
[32]
geadverteerd en wordt de nieuwe collectie geïntroduceerd. Daarnaast biedt het kledingatelier, waarvan het geraas van de naaimachines op de achtergrond hoorbaar is, de klant de mogelijkheid om kleding te verstellen of exclusief te laten maken. Bombay Fashion is een echt familiebedrijf. Buiten schooltijd helpen dochter en zoonlief in de winkel en de heer Dhamrait leidt het kledingatelier. Veel vaste klanten van Bombay Fashion komen uit Den Haag, hier woont immers de grootste Hindoestaanse gemeenschap van Nederland. Het openen van een vestiging in deze stad is dan ook zeer gewenst, echter ontbreekt het op dit moment aan personeel voor een extra vestiging. Er is weinig tot geen samenwerking tussen de ondernemers aan de 1ste Middellandstraat. Met zeven kledingzaken in een relatief klein gebied is de concurrentie te groot. Mevrouw Dhamrait is bang dat ‘teveel van hetzelfde’ de straat negatief zal beïnvloeden. Sturing hierop vanuit de overheid is zeer wenselijk. Naast de diversiteit van het winkelaanbod zijn er nog een aantal aandachtspunten. Sinds een jaar is de overlast van junks en hangjongeren toegenomen. Meer toezicht, bijvoorbeeld door camera’s zoals op de West-Kruiskade en harder optreden door de politie tegen diefstal, is nodig om te voorkomen dat de 1ste Middellandstraat minder schoon, heel en veilig wordt. De nieuw aangelegde trambaan met het aangepaste straatprofiel heeft veroorzaakt dat, bij laden en lossen, de 1ste Middellandstraat verstopt zit. Het realiseren van laad- en losplekken is dan ook een vereiste om de doorstroming te bevorderen. Tevens heeft het gebrek aan parkeerplaatsen en de invoering van parkeerautomaten met een chipknip veel klanten doen uitwijken naar Den Haag. Voldoende parkeerplaatsen en het aanpassen van de parkeerautomaten lijkt een vereiste om de straat aantrekkelijker te maken voor het winkelend publiek.
NIVO 6/2004
22-11-2004
13:21
Pagina 33
Onder het motto ‘Als Mozes niet naar de berg komt, komt de berg naar Mozes’ zijn wij naar de ondernemers gegaan. Ik heb gesproken met de trotse eigenares van een Indiase kledingzaak. Vis gegeten met de eigenaar van Mediteranee. Vreemde producten gekocht in een Chinese supermarkt, alleen omdat de verpakking er zo heerlijk kitscherig uitzag. Ik heb heel veel en uitgebreid gesproken met de ondernemers over de toekomst van het winkellint, maar vooral over de problemen van vandaag de dag. Stad op Straat was voor mij op dat moment ook geen ‘project’ meer, maar een straat waar mensen wonen die dagelijks proberen er het beste van te maken. De voornaamste vragen tijdens de gesprekken: Hoe ervaart u de straat en waarom heeft u uw winkel hier? En wat blijkt? Voor veel ondernemers is het winkellint een A-locatie. De 1ste en 2de Middellandstraat zijn voor de Hindoestaanse gemeenschap ‘the place to be’. Hier vind je de laatste trends op het gebied van kleding, de laatste muziek en films uit ‘Bollywood’, alles wat in een willekeurige winkelstraat in India te vinden is, vind je ook in de 1ste en 2de Middellandstraat. Het begin van de West-Kruiskade staat in heel Nederland bekend als ‘China Town’. Bij slagerij Schell halen alle nationaliteiten hun specifieke feestgerechten. De ondernemers zijn tevreden over de straat, vinden het een A-locatie, omdat ‘iedereen’ weet dat hier de juiste, exclusieve producten gevonden en gekocht kunnen
De berg komt naar Mozes Nee, moesten wij met het schaamrood op de kaken bekennen. De uitnodigingsbrieven waren keurig bezorgd, maar waren door de formele opstelling, in negen van de tien gevallen niet begrepen door de multiculturele ondernemers. De uitnodigingsbrief werd gezien als het zoveelste initiatief van een club professionals die wel even zou vertellen hoe het beter kon. Het tijdstip en de locatie waren ook niet handig gekozen. De gemiddelde ondernemer is om 18.00 uur namelijk nog druk aan het werk in zijn winkel. Wijzer geworden door de fouten bij de eerste sessie, zijn we vol goede moed begonnen aan de voorbereidingen voor de tweede bijeenkomst.
Nu word ik iets té enthousiast, want niet ‘iedereen’ weet het. De gemiddelde blanke Nederlander heeft nog steeds last van het ‘slechte imago’ van het winkellint en zal bij De Doelen dan ook linksaf de Lijnbaan inlopen. Van dit imagoprobleem zijn de ondernemers zich ook bewust. ‘Schoon, Heel en Veilig’ is ook nog lang niet zichtbaar en dit is dan ook een onderwerp dat in ieder interview uitvoerig aan bod is gekomen. De grootste ergernis komt van boven, ingrepen vanuit een opgelegd beleid zijn altijd verkeerd. De sneltram en het parkeerbeleid jagen de klanten weg. De hoeveelheid blauw op straat? Veel te weinig en als de politie er is, krijgt de verkeerde een boete. Door de stapel niet uitgevoerde plannen en projecten is het wantrouwen naar de overheid groot. Maar ook de ondernemers zitten nog niet op één lijn, belhuizen zijn een grote ergernis. De buurman die het huisvuil veel te vroeg op straat zet.
[33] Tijdschrift voor de volkshuisvesting
Alles wat in een willekeurige winkelstraat in India te vinden is, vind je ook in de 1ste en 2de Middellandstraat
2004 / 6
worden.
NIVO 6/2004
22-11-2004
13:21
Pagina 34
Gelukkig heeft een medaille twee kanten Gelukkig heeft een medaille twee kanten, en wat blijkt, dezelfde ondernemers zitten boordevol praktische, originele en haalbare ideeën over hoe zij hun straat beter en aantrekkelijker kunnen maken voor het winkelende publiek. De ondernemers hebben de medaille langzaam omgedraaid en daar zijn wij getuige van geweest: de tweede bijeenkomst vond plaats in Nighttown Rotterdam om 20.00 uur met een hapje en een drankje. Dertig ondernemers en geen enkele deskundige. De uitnodigingsbrief werd persoonlijk overhandigd en toegelicht door ‘vertrouwenspersonen’ uit de straat. De avond was een groot succes. Ideeën genoeg: van palmbomen, vlaggen en wimpels in het straatbeeld, tot meer discipline in het aanbieden van afval en het opknappen van de gevels. En het zomercarnaval moet terug in de straat! Kleine, overzichtelijke stappen. Dit enthousiasme moest vastgehouden worden, dat was de voorwaarde. Of zoals de directeur van de Rabobank Rotterdam het letterlijk verwoordde: ‘Wij willen u helpen, u faciliteren, maar u moet het zelf doen en het ook zelf willen doen! Wij gaan namelijk niet aan een dood paard trekken.’
Het beste resultaat komt van de straat
2002 / 3
Het beste resultaat komt van de straat. Uit de vele ondernemers aan het winkellint zijn door de onderne-
Tijdschrift voor de volkshuisvesting
[34]
mers zelf vertegenwoordigers, zogenaamde change agents gekozen. Zij hebben de ideeën verwoord, verbeeld en uitgewerkt in een ‘BID’-boek (Business Improvement District). Zij hebben het winkellint een naam, een identiteit gegeven! Ala Kondre, wat in het Surinaams ‘alle landen, alle culturen’ betekent. Klantenbinding, imago & promotie, één winkeliersvereniging, samenwerking met City Rotterdam en thematische pleinen, dat zijn de vier thema’s waar de ondernemers achter staan. Dit BID-boek, dat het zelf organiserend vermogen van de ondernemers verwoordt, is tijdens het slotsymposium (november 2003) van Stad op Straat aangeboden aan de Wethouder Economische zaken. Dit slotsymposium was pas het begin, woorden moeten omgezet worden in daden. En dat is niet zo vanzelfsprekend. Het gevaar bestaat dat iedereen na de ‘wittebroodsweken’ weer vervalt in het oude patroon. De ondernemers moeten enthousiast blijven en zich actief blijven inspannen, wat veel tijd en energie vraagt als je ook nog je winkeltje draaiend moet houden. Gemeentelijke instanties moeten flexibel blijven en inspelen op de situatie. Gezamenlijk moeten we met kleine stapjes vooruit komen.
Inmiddels is het eerste concrete resultaat geboekt. Het Zomercarnaval is terug in de straat waar het twintig jaar terug geboren is. Afgelopen zomer swingden de Brassbands door Ala Kondre! De eerste stap is gezet en er zullen er snel meer volgen, daar ben ik van overtuigd. Want de bewoners en ondernemers van Ala Kondre zullen nu samen met de gemeente Rotterdam zorgdragen voor het resultaat op straat. Ala Kondre kan ook op andere plaatsen als inspiratie dienen.
NIVO 6/2004
22-11-2004
13:21
Pagina 35
Wah Nam Hong Wah Nam Hong, voor de één een supermarkt, voor de ander een speciaalzaak waar exotische producten zoals Durian verkocht worden. Voor mij geldt overduidelijk het laatste. Vrolijk gekleurde verpakkingen met Chinese karakters verleiden mij tot koop met een verrassingseffect. Ik word te woord gestaan door Arjan Chan, zoon van de oprichter van de Wah Nam Hong supermarkten, in de bedrijfsleiderspost midden in de winkel. Als een van de eerste Chinese ondernemers opende de familie Chan in 1986 haar supermarkt aan de WestKruiskade. Van pionier naar voorbeeld want al snel volgden er meerdere Chinese ondernemers die, mede met de familie Chan, aan de wieg hebben gestaan van de WestKruiskade die er nu is. De supermarkt aan de West-Kruiskade is niet het eerste filiaal. Reeds in 1974 is de eerste Wah Nam Hong-supermarkt geopend in Amsterdam. Inmiddels kent de keten vijf filialen, twee in Amsterdam, twee in Den Haag en één in Rotterdam. Op termijn wil de heer Chan een tweede filiaal openen in Rotterdam, gedacht wordt aan het geplande Aziatisch Handelscentrum op Katendrecht. Momenteel vindt hierover overleg plaats met het OBR en Volker Wessels Stevin. Tevens is er een bouwaanvraag ingediend om de supermarkt aan de West-Kruiskade uit te breiden, rond de jaarwisseling zal met de verbouwing gestart worden. Het bereik en het assortiment van Wah Nam Hong is breed. De supermarkt is een buurtwinkel, maar heeft
(Illustratie: Bert Unger, Amsterdam)
handelsnetwerk. De clustervorming van Aziatische winkels ziet de heer Chan niet als een bedreiging. Meer handel vergroot de aantrekkingskracht van het gebied, werkt
versterkend en geeft een positieve impuls. Het economische klimaat is direct van invloed op de omzet. Mensen kopen minder en zijn bewuster geworden van de waarde van het geld door de invoering van de euro. Opvallend is ook dat het minder druk is op straat. De vraag die vele ondernemers zichzelf stellen is: waar zijn de mensen gebleven? De locatie, grenzend aan het centrum, voldoet al bijna twintig jaar aan de wensen van de familie Chan. In de loop der jaren is er wel het een en ander veranderd, zowel in positieve als negatieve zin. Het strengere parkeerbeleid dat de afgelopen jaren is ingevoerd heeft de supermarkt een hoop omzet gekost. Aanpassing van het parkeerbeheer, wat in principe gelijk staat aan het vergroten van de bereikbaarheid, is wenselijk om aan de eisen van de consument te voldoen. De aanvoer van goederen is tot op heden geen probleem door de laad- en losplek voor de winkel. Daarnaast is het aantal winkeldiefstallen de afgelopen jaren toegenomen. Dit nam dusdanige vormen aan dat er alarmpoortjes en videobewaking geplaatst zijn in de winkel. De West-Kruiskade kan op Rotterdams niveau als een ‘China town’ gezien worden. Het blijft echter het kleine broertje van de Engelse en Amerikaanse variant. Op zich niet zo verwonderlijk, gezien de geringere omvang van de Chinese gemeenschap in Nederland. De plannen die er zijn voor de West-Kruiskade om dit visueel te versterken middels een ‘Chinese poort’, spreken de heer Chan wel aan maar zijn niet essentieel. Immers, de West-Kruiskade bevat een zeer diverse multiculturele bevolking. De voorgestelde Chinese poort kan misschien beter een wereldpoort worden.
[35] Tijdschrift voor de volkshuisvesting
een beperkt assortiment. De producten die in de winkel te koop zijn worden rechtstreeks geïmporteerd uit Azië. Tevens worden producten ingekocht via het Aziatisch
2002 / 3
tevens een bovenregionale functie. Met name buiten de Randstad is men aangewezen op een kleine Toko met
