RERUM NOVARUM Toespraak CM-voorzitter Marc Justaert Brussel, 24 mei 2006 In mei 1891 schreef paus Leo XIII zijn encycliek Rerum Novarum. Hierbij stelde
hij de ontvoogding van en het respect voor de
arbeidende klasse centraal. Sindsdien is Hemelvaartsdag voor de christelijke arbeidersbeweging een feestdag. Een feestdag waarop het ACW zijn bekommernissen voor de samenleving van vandaag op een rijtje wil zetten en een aantal bouwstenen wil aanreiken voor de samenleving van morgen. Dit jaar willen wij in onze boodschap de nadruk leggen op het belang van solidariteit, van sociale rechtvaardigheid en vooral van respect en verdraagzaamheid onder de mensen. 1. Voor méér verdraagzaamheid De geweldplegingen en moorden van de jongste weken hebben ons diep geschokt en doen ons nadenken over onze samenleving. Het toenemende individualisme, de anonimisering, het materialisme, gaan
gepaard met een dalend respect voor de medemens en met het verdwijnen van de natuurlijke sociale controle. Maar ook de kloof tussen arm en rijk, het gebrek aan betaalbare huisvesting en de hoge werkloosheid zorgen er mee voor dat een aantal mensen niet meer tot de groep behoren, gemarginaliseerd worden en zich vijandig gedragen tegenover de samenleving. Vandaag staat de roep naar "veiligheid" centraal. Zelfs de Parti Socialiste heeft op haar 1 mei-viering veiligheid op de agenda geplaatst. Voor het ACW betekent veiligheid niet alleen "meer blauw op straat", maar vooral meer respect en verdraagzaamheid onder de mensen, een betere inkomensherverdeling, een betaalbare huisvesting en een sterke sociale zekerheid. We moeten goed weten, en al diegenen rondom ons ervan overtuigen, dat een egoïstische samenleving ook een onveilige en een ongelukkige samenleving is. Mensen die zich verenigen en zich engageren zijn verdraagzamer en socialer. Dat bevestigen alle onderzoeken. Daarom vragen we nogmaals aan de overheid dat zij het middenveld aux
sérieux
neemt,
dat
ontspanningsverenigingen,
zij
jeugdverenigingen,
culturele
verenigingen
sporten
en
sociale
bewegingen sterker zou steunen. Dat vrije initiatieven ruime kansen
krijgen om op die manier de betrokkenheid van vele mensen te bevorderen. 2. Een sociaal woonbeleid Een betere en meer sociale samenleving moet zich op alle niveau's realiseren en in de eerste plaats op gemeentelijk niveau. Uit de ACW-bevraging naar de prioriteiten op gemeentelijk vlak, komt vooral de vraag naar voldoende betaalbare woningen naar voor. Steeds meer studies bevestigen wat de gewone man en vrouw heel goed voelen: woningen en bouwgronden worden onbetaalbaar voor gewone mensen, en zeker voor hun kinderen. De prijzen van huizen en appartementen stegen vorig jaar respectievelijk met 16 en 13 procent. De prijs van de bouwgrond steeg in Vlaanderen in 2005 met 20 procent.. Er zijn meer middelen vrijgemaakt voor sociale huisvesting maar toch blijven de wachtlijsten voor een sociale woning aangroeien. Ook hier kunnen gemeenten werk van maken. Iedere gemeente moet minimum 5 procent sociale huurwoningen kunnen aanbieden en nieuwe verkavelingen zouden naast koopwoningen ook 20 procent huurwoningen moeten bevatten.
Daarnaast vragen wij als ACW een versnelde invoering van een huursubsidie voor lage inkomensgroepen. Een betaalbare woning, met een dak dat niet lekt en waar het warm is in de winter, is een niet te verwaarlozen element van veiligheid en zekerheid voor onze bevolking. 3. Gemeenteraadsverkiezingen Het lokale niveau, de gemeente, is uitermate geschikt om de samenleving "leefbaar" te houden. Wij opteren voor een gemeentelijk beleid dat bijdraagt tot het welzijn van de mensen, en dat verdraagzaamheid onder zijn burgers aanmoedigt en bevordert. Een gemeentelijk beleid moet gestoeld zijn op luisterbereidheid naar de bevolking, op samenwerking met het verenigingsleven en de sociale bewegingen. Een gemeente moet geleid worden door bekwame en sociaal bewogen mensen. De nieuwe kieswet biedt op dat vlak helaas mindere mogelijkheden dan vroeger. Het afschaffen van de "kopstem" (boven aan de lijst) die een ondersteuning gaf aan de kandidaten vooraan op de lijst, geeft het volle gewicht aan de naamstem, zodat de volgorde op de lijst alleen nog een psychologisch belang heeft. Wie op eigen kracht de meeste stemmen haalt, zal verkozen zijn.
De mogelijkheden om jongeren en/of vrouwen, en/of bekwame maar minder populaire personen naar voor te schuiven, zijn veel minder groot geworden. Wij vinden dit spijtig en roepen iedereen op bewust te kiezen voor mensen waarvan we weten dat zij verantwoordelijkheid willen opnemen, niet voor eigen eer en glorie, maar in het belang en voor het goed van de lokale samenleving. 4. Een wereld met steeds meer stress We leven in een wereld waarin de meeste mensen steeds meer stress ondervinden. Uit de cijfers van de ziekte- en invaliditeitsverzekering blijkt duidelijk dat psychische stoornissen zoals stress, burn-out en depressie, één van de belangrijkste oorzaken geworden zijn van langdurige arbeidsongeschiktheid. Wij vragen ons dan ook af of het wel wijs is in te gaan op de voorstellen tot uitbreiding van het zondagwinkelen, en dus tot verhoging van het zondagswerk. Als we een samenleving willen waarin we niet voortdurend moeten blijven kankeren over stress, en over het feit dat we altijd drie dingen tegelijkertijd moeten doen, dat we geen tijd hebben voor familie en vrienden … dan moeten we ook consequent "neen" durven te zeggen tegen een politiek van vrijetijdsconsumptie. Want méér zondagwinkelen betekent ook méér zondagen werken.
Goede vrienden, in Rerum Novarum stond meer dan een eeuw geleden geschreven dat de arbeider een mens was, en niet een verlengstuk van de fabrieksmachines. Ook nu herhaalt het ACW dat winkelbedienden geen verlengstuk zijn van de kassa, dat werknemers geen slaven zijn van de consumptie-ideologie. Laat de zondag dus nu maar met rust! * * * * In het tweede deel van mijn uiteenzetting wil ik even inzoomen op het sociaal beleid en op onze specifieke bekommernissen inzake de ziekteverzekering en het gezondheidsbeleid. 1. In de eerste plaats
kiezen wij voor een maximale ziekte- en
invaliditeitsverzekering, zowel op preventief als op curatief vlak. Wij verzetten ons niet alleen tegen privatisering, die hoe dan ook ten koste gaat van iedereen en vooral van de chronisch zieken maar vinden het ook niet ernstig dat noodzakelijke nieuwe verzorgingsmogelijkheden niet worden terugbetaald. Ik denk meer bepaald aan het pneumokokkenvaccin. Omdat de overheid in gebreke bleef, voorziet de CM sinds een jaar een tegemoetkoming in de prijs van het vaccin tegen pneumokokken. Wij zijn blijven aandringen bij de federale en de Vlaamse overheid het
belangrijke vaccin ten laste te nemen. Er kwam geen reactie. Minister Demotte vond het uiteindelijk nodig eerst een kosteneffectiviteitstudie te laten uitvoeren. Een overbodige stap, want onder meer in onze buurlanden was zulke studie eerder al gebeurd. Na een dramatisch overlijden als gevolg van een pneumokokkeninfectie, beloofde Inge Vervotte onlangs eenderde van de prijs van het vaccin te zullen betalen. Zij wil echter eerst de resultaten van de effectiviteitstudie en de reactie daarop van Minister Demotte afwachten. Moeten wij wachten tot er nog een slachtoffer valt? Of misschien tot de verkiezingen in oktober? 2. Naast een maximale ziekteverzekering willen wij ook de kostprijs van een ziekenhuisopname betaalbaar houden. Een recente CM-studie zette de supplementen in de ziekenhuizen in kaart en bracht grote verschillen aan het licht. Niet alleen tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel maar ook tussen ziekenhuizen uit dezelfde regio. De hoogste supplementen worden in de Brusselse ziekenhuizen genoteerd. Daar is de tariefonzekerheid voor de patiënten bijgevolg het grootst. Minister Demotte beloofde een deel van de 100 miljoen euro die hij, gespreid over drie jaar, naar de ziekenhuizen toeschuift om hen wat zuurstof te geven, te zullen moduleren in functie van het al of niet vragen van ereloon- en materiaalsupplementen. De financiële prikkel is in deze materie immers het enige dat zou helpen. Wij wachten nog steeds op de concrete uitvoering van deze belofte.
3. Een derde aandachtspunt is voor ons de inkomenssituatie van de langdurig zieken, de invaliden. Enkele jaren geleden al heeft de CM samen met CM-ziekenzorg in het kader van de actie "Vijf voor twaalf", de aandacht van de politici gevraagd voor een herwaardering van de uitkeringen voor invaliden. Er werd intussen vooruitgang geboekt o.m. door de verhoging van het percentage van de alleenstaande invaliden, en een versoepeling van de regelgeving voor een invalide met een partner die een beperkt inkomen heeft. Goede punten moeten ook worden uitgedeeld ! Toch blijven we nog zitten met onze eis tot verhoging van minima, vooral voor alleenstaande invaliden en invalide gezinshoofden. En wanneer gunt men invaliden een vakantiegeld, zoals de gepensioneerden dat hebben ? 4. De beslissing m.b.t. de zorgverzekering om stapsgewijs het bedrag voor de zorgbehoevende thuis op te trekken tot 125 euro per maand, zijnde het bedrag dat de rusthuisbewoner krijgt, is een goede zaak. Dat een private zorgkas zich uit de zorgverzekering terugtrekt, was enigszins te verwachten. Het bewijst andermaal dat de zorgsector eigenlijk geen domein is om winst op te maken. Iedereen heeft zijn specialiteiten elke schoenmaker blijft het best bij zijn leest.
5. Dat is ook onze visie m.b.t. de zorgaanbieder. Naar het voorbeeld van enkele Europese landen zoals Nederland en Duitsland, waar privé-investeerders via de overname van ziekenhuizen een steeds belangrijker deel van de publieke gezondheidszorg in handen nemen, komt ook in ons land de commerciële sector de neus aan het venster steken. De commerciële sector wil dezelfde behandeling als de openbare sector en de private initiatieven zonder winstoogmerk. Niet alleen in de ouderenzorg maar ook in de bredere gezondheids- en welzijnszorg. De belangrijkste drijfveer van de commerciële sector is winst maken, in het belang van de aandeelhouders. Daarmee is niets mis, want het is eigen aan die sector. Maar in de gezondheids- en welzijnssector kan winstbejag ten koste gaan van de kwaliteit of de betaalbaarheid van de zorg. Het gevaar bestaat namelijk dat men de mensen een aanzienlijke prijs zal laten betalen, dat men zal besparen op het personeel of ervoor zal zorgen dat de bewoners of patiënten niet al te zorgbehoevend zijn. De commerciële sector zal vooral belangstelling hebben voor rendabele initiatieven, zoals serviceflats of seniorieën. Voor de opvang van gehandicapten zullen er waarschijnlijk minder kandidaten zijn! Vzw's en OCMW's zullen zich moeten "ontfermen" over al wie voor de commerciële sector niet interessant is, zoals minder gegoeden en mensen die zware verzorging nodig hebben. In de gezondheids- en welzijnssector is dus geen plaats voor commerciële initiatieven. Daar
is werken zonder winstoogmerk, de beste garantie om te vermijden dat kwaliteit en betaalbaarheid op de tweede plaats komen. 6. Hetzelfde
principe
geldt
overigens
ook
voor
onszelf,
ziekenfondsen. Sommige concurrerende ziekenfondsen gebruiken uitermate commerciële en soms weinig correcte methoden om vooral jongeren en gezonde leden aan te trekken en van ons af te snoepen. Dat ondergraaft onze roeping als ziekenfonds om zonder risicoselectie
en
op
basis
van
solidariteit,
de
verplichte
ziekteverzekering uit te voeren, en dit met speciale aandacht voor de chronisch zieke en zorgbehoevende leden. Tot besluit Wij zijn er ons maar al te goed van bewust dat de toekomst niet gemakkelijk wordt. Want vanaf 2010 - dat is binnen vier jaar - komen de babyboomers van na WO II aan de pensioenpoort aankloppen. Een belangrijke groep van deze generatie zal dan helaas ook meer en meer de dienstverlening van hun ziekenfonds aan den lijve mogen ondervinden. M.a.w. de uitgaven voor pensioenen en gezondheidszorg zullen stijgen, waarbij de vergrijzing, meer dan nu, een belangrijke factor zal worden.
Zullen we dat nog allemaal kunnen of willen betalen ? Ons inziens moet het antwoord ja zijn. Een rijke samenleving als de onze kan het zich niet permitteren de sociale verworvenheden, in al die jaren opgebouwd, nu steen voor steen af te breken. Ons sociaal zekerheidssysteem, pensioenen en gezondheidszorg inbegrepen, moet overeind blijven. Maar laat ons duidelijk zijn, dit zal inspanningen vergen op meerdere terreinen tegelijk: - een extra inspanning om meer werklozen werk te bezorgen; - een verhoging van de activiteitsgraad tussen 55 en 65 jaar; - een veilig en voldoende budget voor de gezondheidszorg: de impact van de vergrijzing, van de technologische vooruitgang en van de verloning in de sector moet correct worden vertaald in het jaarlijkse budget; - een aanmoediging voor goed beheer van o.m. de gezondheidszorg zowel op het vlak van controle op misbruiken en onterechte uitgaven, als op het vlak van uitgavenbesparende initiatieven. Denken we in dat verband bijvoorbeeld aan onze actie Goedkope geneesmiddelen. Beste vrienden, meer dan ooit hebben we idealisten nodig. Vrouwen en mannen die geloven dat de samenleving kan en moet gestuurd
worden om alle mensen meer kansen te geven en de meest kwetsbaren meer te beschermen. Naar aanleiding van bijeenkomsten als deze is het - ook voor de buitenwereld - weer duidelijk dat wij één grote beweging vormen. Een beweging met organisaties die zich op diverse terreinen maximaal inzetten: voor gezondheid, voor werk en goede arbeidsvoorwaarden, voor ontmoetings- en vormingskansen, voor dienstverlening aan gezinnen, voor meer solidariteit met het Zuiden, voor gezonde en democratische recreatiemogelijkheden.
______
