2014_Rerum Novarum toespraak_marc Justaert

2014_Rerum Novarum toespraak_Marc Justaert

Dat Rerum Novarum, het feest van de christelijke werknemersbeweging, vlak na zulke belangrijke Europese, federale en Vlaamse verkiezingen valt, zal nog niet dikwijls gebeurd zijn in het verleden. Het laat ons toe, nu de periode van ronkende beloftes voorbij is, onze bekommernissen naar voor te brengen in het vooruitzicht van het echte werk, namelijk de vorming van drie nieuwe regeringen en de akkoorden die daarvoor moeten worden bereikt. De grote uitdaging voor de komende jaren wordt het overheidstekort wegwerken, de loonlasten verlagen, de tewerkstelling bevorderen en onze sociale zekerheid versterken. Om een structureel budgettair evenwicht te bereiken tegen 2017 moet er globaal een inspanning gebeuren van ongeveer 8 miljard euro. Voeg daar dan de door alle partijen in het vooruitzicht gestelde loonlastenverlaging en de verhoging van de minimumuitkeringen tot het niveau van de armoedegrens aan toe, en we spreken over een inspanning van meer dan 13 miljard. In deze context is de door sommigen beloofde belastingverlaging voor de burgers niet haalbaar, zeker niet de twee komende jaar, hoe graag we ook allen minder belasting zouden betalen. Wat wel nodig is, is een grotere fiscale rechtvaardigheid, een beter fiscaal evenwicht tussen diegenen die hun belasting betalen op correcte wijze, en diegenen die via fiscale spitstechnologie erin slagen zeer veel belasting te ontwijken. Dat geldt zowel voor de burgers als voor de bedrijven met betrekking tot de vennootschapsbelasting. Ook een beter fiscaal evenwicht tussen de bijdragen op loon en de bijdragen op meerwaarden is volgens ons aan de orde. 1


Met een noodzakelijke inspanning van meer dan 10 miljard op federaal niveau, zal ook de sociale zekerheid niet buiten schot blijven. Daar zijn we ons van bewust. U zult ons niet horen zeggen dat er niet kan bespaard worden in de sociale sector. Maar we benadrukken wel dat deze besparingen de sociaal verzekerden niet mogen treffen. Met andere woorden geen lastenverhogingen op de schouders van de uitkeringstrekkers en van de patiënten. Beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd is onaanvaardbaar en onverstandig. Een deel van de uitgesloten werklozen zullen bij het OCMW mogen aankloppen, een ander deel zullen we terugvinden in de arbeidsongeschiktheidsverzekering, zoals dat in andere landen helaas het geval is. En dan maar zeuren dat het aantal invaliden stijgt ! Wat wel aanvaardbaar is, is een strenge controle op de werkloosheid. Wie niet werkwillig is, moet kunnen gesanctioneerd worden, maar wie echt werk zoekt, maar pech heeft moet zijn uitkering kunnen behouden. In de kinderbijslag stellen we vast dat de meeste partijen op het eerste gezicht niet besparen, maar een herschikking van het bestaande budget voorstellen die meer geeft aan de gezinnen met 1 of 2 kinderen, en deze meerkost verhalen op de grote gezinnen. Vermits 80% van de gezinnen 1 of 2 kinderen hebben, weegt de inspanning die men vraagt aan de grote gezinnen (3 kinderen en meer) zwaar door, soms tot 135 euro per maand minder voor een gezin met 3 kinderen. Deze voorstellen kunnen beter nog eens overdacht worden, want de gezinnen mogen er niet op achteruit gaan. 2


Zoals gezegd kan er ook in de gezondheidszorg bespaard worden zonder de burger en de patiënt te raken. De kernwoorden hierbij zijn aanbod, volume, kwaliteit en verantwoordelijkheid. Het gegeven is gekend. Wij hebben teveel ziekenhuisbedden, teveel hartcentra, abortuscentra, radiotherapiecentra, slaapcentra,… Wij hebben van alles te veel. Dat heeft zijn voordelen op vlak van toegankelijkheid (weinig wachtlijsten, veel buitenlanders) maar dat is duur en houdt het risico in van kwaliteitsverlies. In de ziekenhuizen liggen patiënten aan een hoge verpleegdagprijs die daar eigenlijk niet thuishoren, maar hetzij nog niet onmiddellijk naar huis kunnen, hetzij wachten op een plaats in een woonzorgcentrum. Alternatieve formules aan een lagere kost zijn hier een antwoord. Niet elk ziekenhuis moet de meest gespecialiseerde (lees: dure) robot of erkenningen als gespecialiseerd zorgcentrum (hartcentrum, radiotherapiecentrum,…) in huis hebben. Niet elk ziekenhuis moet elke hoog gespecialiseerde ingreep, zoals bijvoorbeeld een operatie voor slokdarmkanker, kunnen uitvoeren. De patiënt zal zich daarvoor misschien iets verder moeten verplaatsen, maar wel met de garantie dat zijn behandeling gebeurt door de meest ervaren artsen met de meest geavanceerde apparatuur. We hebben ook te veel gespecialiseerde ziekenhuisdiensten zoals hartcentra en IVF-centra en te veel ziekenhuisbedden (6,6 ziekenhuisbedden per 1 000 inwoners, terwijl dat er in Denemarken 3,5 zijn).

3


Ook op het vlak van de geneesmiddelen kan besparing en kwaliteit bewaken hand in hand gaan. Verantwoord voorschrijfgedrag houdt in dat het onnodig voorschrijven van geneesmiddelen wordt afgeremd en dat outliers worden gecorrigeerd. De grote consumptieverschillen, bijvoorbeeld in de rustoorden, zijn moeilijk verklaarbaar. Een rusthuisbewoner heeft een kwart meer kans om antidepressiva voorgeschreven te krijgen dan een thuiswonende oudere die even afhankelijk is van zorg. Voor antipsychotica is de kans zelf dubbel zo groot. Teveel antibiotica verzwakt de werkingskracht en alzheimermedicatie blijkt slechts in 10 % van de gevallen nuttig te zijn. Het sluitstuk voor een verantwoord gezondheidsbeleid is een grotere verantwoordelijkheid te geven aan de partners, zoals de zorgverleners, patiënten, ziekenfondsen, enzovoort. Een grotere verantwoordelijkheid aan de zorgverleners door hen geregeld hun voorschrijf- of prestatieprofiel voor te houden en, door meer forfaitarisering van de financiering vooral van de diagnostische prestaties, hen aan te sporen om niet voor overbodige onderzoeken te kiezen. Een grotere verantwoordelijkheid voor de patiënt door meer aandacht te geven aan preventie en door het kostenbewustzijn aan te scherpen. Wij zijn geen voorstander om de patiënt die ondanks alles blijft roken, te straffen door zijn of haar operatiekosten niet meer terug te betalen. We willen wel dat er meer middelen gaan naar preventie en dat onder meer onze inspanningen (cfr stoppen met roken, Kilootje minder, 4


gezonde voeding en bewegen, …) van overheidswege positieve waardering zouden krijgen. Bij de patiënt moet wel het kostenbewustzijn worden aangescherpt. De patiënt moet niet alleen weten wat hijzelf betaalt, maar ook wat de ziekteverzekering voor hem ophoest. In die zin zijn wij geen voorstander van een veralgemeende derdebetalersregeling, omdat deze regeling het kostenbewustzijn niet bevordert en bovendien geregeld tot misbruik aanleiding geeft. In die zin pleiten we er trouwers voor om de verantwoordelijkheid van de ziekenfondsen te versterken onder meer wat hun controletaak betreft. Het goed beheer van de ziekteverzekering, het bestrijden van misbruik en overconsumptie is immers een essentieel onderdeel van de opdracht van de ziekenfondsen. Sommigen verwijten de mutualiteiten dat ze zowel patiëntenorganisatie willen zijn, als beheerder van de ziekteverzekering, als uitbetaler van de tussenkomsten van de ziekteverzekering en de uitkeringen, en als ‘controleur’ van de artsen en de andere zorgverleners. Het antwoord hierop is eenvoudig: onze opdracht beoogt de belangen van onze leden en van de samenleving. Het is onze opdracht ervoor te zorgen dat onze leden datgene krijgen waarop ze recht hebben, dat wij hen helpen om in het doolhof van de regels de juiste weg te vinden, dat wij instaan voor een correcte terugbetaling van de verkregen zorgen.

5


Maar dit veronderstelt dat wij ijveren voor een goede gezondheidszorg en arbeidsgeschiktheidsregeling, zowel vandaag als in de toekomst. Daarom is het in het belang van onze leden dat wij de ziekteverzekering moeten beheren. Mede beheren wil zeggen dat wij, gevoed door de bekommernissen van onze leden, voorstellen op tafel leggen die de betaalbaarheid, de kwaliteit en de toegankelijkheid van ons systeem kunnen verbeteren. Mede beheren wil ook zeggen dat wij er op toekijken dat elke euro goed is besteed en dat misbruiken en overconsumptie worden bestreden, want als de gelden die de gemeenschap ter beschikking stelt , niet op verantwoorde wijze worden beheerd, zal ons systeem vroeg of laat in vraag worden gesteld. M.a.w. goed beheren is in het belang van onze leden, is in het belang van de samenleving. Het ziekenfonds geniet veel vertrouwen van de mensen, voor de terugbetaling van hun gezondheidskosten, voor het nakijken van hun ziekenhuisfactuur, voor de begeleiding van thuiszorg; kortom voor alles wat rond hun gezondheid draait. Deze rol als dienstverlener laat ons toe om signalen op te vangen, die we vertalen in beleidsvoorstellen die voor iedereen een kwalitatieve gezondheidszorg aan een goede prijs garandeert. Deze functie als motor van sociale vooruitgang kan noch de privésector, noch de overheid overnemen. Niemand wil een verstaatsing van de zorg. Ons land telt nu al met 841.000 ambtenaren, na Cyprus, het 6


meeste ambtenaren in de eurozone in verhouding tot het aantal inwoners (D.M. 16 jan 2013). En we zien weinig supporters voor een volledige privatisering die alleen maar rond winst draait. Het middenveld is als het ware de derde weg. Toch zijn er die ons overbodig vinden en ervan uitgaan dat de overheid het beter en goedkoper kan. In dat verband wil ik erop wijzen dat de werkingstoelagen van de overheid aan de ziekenfondsen 3,4 procent bedragen van het hele budget gezondheidszorg. Dat is lager dan die van vele andere Europese landen zoals Duitsland, Frankrijk, Spanje en Oostenrijk. Ook in vergelijking met de werkingskosten van private verzekeringsmaatschappijen (die makkelijk oplopen tot 20 à 25 procent), functioneren de ziekenfondsen erg goedkoop. De laatste jaren moesten de ziekenfondsen de vinger op de knip houden. De voorbije tien jaar stegen de overheidstoelagen van de ziekenfondsen voor gezondheidszorg (2,95 % per jaar) trager dan de totale uitgaven voor gezondheidszorg (5,26 % per jaar) en zelfs trager dan het BBP (3,29 per jaar). Tussen 2011 en 2013 namen de toelagen zelfs af, terwijl onze werklast alleen maar toenam (hogere volumes, bvb meer medische prestaties, meer uitkeringen en complexere wetgeving, bvb statuut chronisch zieke mensen). Naast de sociaal-economische uitdagingen voor de komende regering is er ook de uitvoering van de zesde staatshervorming.

7


De staatshervorming biedt de Vlaamse overheid de unieke kans om een degelijke sociale bescherming uit te bouwen voor Vlamingen in Vlaanderen en in Brussel, met naast de bestaande tegemoetkoming van de zorgverzekering, ook de terugbetaling van niet-medische kosten, de toekenning van mobiliteitshulpmiddelen en de betaling van de basisondersteuningsbudgettten en de persoonsvolgende budgetten voor mensen met een handicap of mensen in een woonzorgcentrum. Ik ben ervan overtuigd dat de ziekenfondsen in de uittekening en de uitvoering van de Vlaamse sociale bescherming hun ervaring en kennis kunnen inzetten om ervoor te zorgen dat deze staatshervorming een meerwaarde betekent voor de Vlaming. Tot slot, beste vrienden, het ACW zelf. De vereffening van ARCO ingevolge de ondergang van Dexia, noopt het ACW ertoe om haar organisatiemodel te hervormen omdat zij het met veel minder zal moeten stellen in de toekomst. Toch wil het ACW, met minder middelen, maar steunend op de actieve samenwerking en inbreng van alle ACW-partners en van al haar vrijwilligers, verder werken aan een sociale en rechtvaardige samenleving, en wil zij vandaaruit ook verder mee sturing geven aan de ordening van onze maatschappij. In die zin ben ik zeer verheugd dat het ACW-netwerk opteert om meer te investeren in politieke vorming, waar politiek actieven en politiek geïnteresseerden ideeën kunnen opsteken om sociaal of politiek engagement op te nemen en om mee aan de kar te trekken van een betere wereld. 8


De verkiezingen tonen dat dit nodig is, dat we mensen nodig hebben die aan politiek willen doen in de brede betekenis van het woord, om in onze maatschappij van vandaag, gebaseerd op vrije markteconomie, de sociale correcties op tafel te leggen. Want, beste vrienden, zoals Marc Eyskens steeds zegt, men kan geen sociaal paradijs bouwen op een economisch kerkhof, zo voeg ik er overtuigd aan toe, men kan evenmin een economisch paradijs bouwen op een sociaal kerkhof. Als het de partijen menens is om het overheidstekort weg te werken, de loonlasten te verlagen en de tewerkstelling en de sociale bescherming te versterken, dan kunnen we ons geen nieuwe langdurige crisis van 541 dagen, zoals 4 jaar geleden, veroorloven. We weten ook, aldus politoloog Marc Hooghe, dat de meerderheid van de bevolking geen langdurige politieke blokkering wil, wegens alle fatale gevolgen vandien. Denken we even aan de talrijke protesten in 2011 tegen de aanhoudende politieke blokkering. Sire, geef hen nog 100 dagen, meer niet. Dat was de termijn die Jean-Luc Dehaene vroeg om in mei 1988 een regering te vormen waarbij zowel sociaal-economische als communautaire knopen moesten worden doorgehakt. Hopelijk kunnen we rekenen op competente loodgieters die, zoals Jean-Luc Dehaene, erin slagen akkoorden te maken. Akkoorden maken, overeen komen: los van voor wat of wie mensen hebben gestemd, is dat waar de mensen van dit land naar vragen vanaf dag 1 na de verkiezingen.

9

2014_Rerum Novarum toespraak_marc Justaert

Recommend Documents