Republiek Suriname District Marowijne District Strategisch Ontwikkelingsplan e.v

Republiek Suriname District Marowijne District Strategisch Ontwikkelingsplan 2008 e.v.

Republiek Suriname District Marowijne

DISTRICT MAROWIJNE DISTRICT STRATEGISCH ONTWIKKELINGSPLAN Vicieuze cirkel Als ik blijf kijken zoals ik altijd heb gekeken blijf ik denken zoals ik altijd dacht. Als ik blijf denken zoals ik altijd heb gedacht blijf ik geloven zoals ik altijd heb geloofd. Als ik blijf geloven zoals ik altijd heb geloofd blijf ik doen zoals ik altijd heb gedaan. Als ik blijf doen zoals ik altijd heb gedaan blijft mij overkomen wat mij altijd overkomt. Kristien van Eeckhout DSOP 2008 2 van 110


Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE LIJST VAN ACTIVITEITEN MATRICES, TABELLEN EN FIGUREN VOORWOORD TECHNISCHE NOTITIE METHODOLOGIE INLEIDING

3 5 7 8 8 10

DE MAATSCHAPPELIJKE CONTRACTEN Mondiale duurzaamheid

11 12

ALGEMENE INFORMATIE MAROWIJNE

13

GEOGRAFISCH CULTUUR DEMOGRAFIE BESTUURLIJK BELEIDSPRIORITEITEN VISIE EN MISSIE ONTWIKKELINGSBELEID BESTUUR LOKAAL BESTUUR EN DECENTRALISATIE FACILITERING PRIVATE SECTOR ECONOMISCHE ONTWIKKELING Agrarische produktie en Agro industrie Agricultuur binnen de Caricom Bosbouw en Houtverwerking Toerismesector Handel en Industrialisatie Transport Bouw en Constructie

13 13 13 14 17 17 18 18 18 24 26 26 28 32 34 37 39 39 DSOP 2008 3 van 110


Nutsvoorzieningen Energievoorziening Watervoorziening Communicatiesector Ruimtelijke ordening, grondbeleid, regionale ontwikkeling, urbanisatie en ontwikkeling binnenland SOCIALE EN MENSELIJKE ONTWIKKELING Armoedebestrijding Onderwijs en volksontwikkeling Sport Cultuur Gezondheidszorg Welzijnsbevordering Huisvesting Jeugd

40 40 41 41 47 53 53 53 54 54 55 55 56 56

MAROWIJNE

70

ACTIVITEITEN PER BELEIDSDOMEIN EN BEGROTING

70

VERORDENINGEN TRAINING/VOORLICHTING/ CAPACITEITSVERSTERKING ONDERZOEK FORMULEREN VAN BELEIDSPLANNEN INSTELLING AUTORITEIT BELANGRIJKE ANDERE ACTIVITEITEN: INKOMSTEN MOGELIJK UIT:

70 71 72 73 73 74 75

STIMULEREN VAN DUURZAME SAMENLEVINGEN

78

BIODIVERSITEITSVERDRAG

81

DSOP 2008 4 van 110


Lijst van Activiteiten Matrices, tabellen en figuren Activiteitenmatrix: Matrix 1: Decentralisatie en Bestuur Matrix 1.1: Rechtshandhaving, openbare orde en veiligheid Matrix 2: Facilitering Private Sector Matrix 3: Agrarische produktie en Agro industie Matrix 4: Bowbouw en houtverwerking Matrix 5: Toerisme Matrix 6: Handel en Industiralisatie Matrix 7: Transport Matrix 8: Bouw en Constructie Matrix 9: Energie voorziening Matrix 10: Watervoorziening Matrix 11: Communicatie Matrix 12: Grondbeleid Matrix 13: Ruimtelijke ordening Matrix 14: Urbanisatie Matrix 15: Ontwikkeling binnenland Matrix 16: Armoede bestrijding Matrix 17: Onderwijs Matrix 18: Sport Matrix 19: Cultuur Matrix 20: Gezondheidszorg Matrix 21: Welzijnsbevordering Matrix 22: Huisvestingsbevordering Matrix 23: Jeugd

DSOP 2008 5 van 110


Tabel 1 : Aantal inwoners per ressort

Lijst van afkortingen DSOP

DISTRICT STRATEGISCH ONTWIKKELINGSPLAN

DLGP

DECENTRALISATION OF LOCAL GOVERNMENT PROGRAMME

SWOT

STRENGHTS WEAKENESSES OPPORTUNITIES THREATS

MOP

MEERJAREN ONTWIKKELINGS PROGRAMMA

WRO

WET REGIONALE ORGANEN

DSOP 2008 6 van 110


Voorwoord Om tot dit district strategisch ontwikkelingsplan te komen is gekozen voor een vernieuwende visie op ontwikkeling. Immers ook voor ontwikkeling geldt, zoals verwoord in het gedicht, dat: “Als je verandering wilt, zul je anders moeten denken en vooral anders moeten handelen”. Met de start van het decentralisatieproces heeft de Surinaamse centrale overheid het sein gegeven voor een vernieuwende ontwikkeling. In dit document hebben belanghebbenden van Marowijne hun droom, hun visie op ontwikkeling, voor het district verwoord. Vanuit hun locaal perspectief hebben zij knelpunten aangegeven en mogelijkheden om hun district tot een leefbaarder en veiliger leef-, woon-, en werkomgeving te vormen. Met duurzaamheid doelen we op de kwaliteit van drie dimensies van onze leefomgeving: de sociaal-culturele, de

ecologische en de economische kwaliteit, kortom People, Planet & Profit. People heeft betrekking op onderwerpen als veiligheid, sociale contacten en woonklimaat. Planet gaat over milieubelasting en het landschappelijk uiterlijk van gebieden. Profit staat voor de welvaart van de burgers en het presteren van het bedrijfsleven. Samen vormen deze kwaliteiten Triple P, een indicator voor duurzaamheid.

Voor Marowijne zijn mijnbouw en landbouw als de voornaamste hulpbronnen geïdentificeerd. Activiteiten en maatregelen zijn geformuleerd om met behulp van deze hulpbronnen het district te ontwikkelen. Tegelijkertijd is aangegeven hoe deze (potentiële) ontwikkelingsbronnen beschermd dienen te worden, zodat ook de generaties na ons hiervan nog kunnen genieten.

DSOP 2008 7 van 110


Technische notitie

Methodologie

Het DSOP is geschreven in het kader van de gedeeltelijke financiële decentralisatie van Marowijne binnen het Decentralisation of Local Government Programme (DLGP) van de Surinaamse Regering. Het is de eerste keer in de geschiedenis van Suriname dat districten zelf een strategisch plan hebben kunnen opstellen.

Om tot dit strategische plan te komen is per pilot district een commissie samengesteld bestaande uit vertegenwoordigers van: 1. Het Bestuur 2. De Politiek 3. De Burgers

De bevoegdheid, waarbij lokaal wordt aangegeven en beslist welke ontwikkeling noodzakelijk is voor de eigen omgeving, zal leiden naar meer duurzaamheid. Ervaring leert dat iedereen voor zijn eigen omgeving weet wat er nodig is om deze meer leefbaar, gezonder en aangenamer te maken. Daarnaast is het ook zo dat iedereen verlangt naar een gezonde, veilige en aangename leef-, woon- en werkomgeving voor zichzelf en voor zijn nageslacht.

De commissie is 3 (drie) dagen bijeengekomen waarbij de volgende activiteiten zijn ontplooid:

Participatie van alle belanghebbenden i.c. het lokale bestuur, de lokale politieke structuren en de districtsbewoners in beleidsformulering en uitvoering van de gekozen ontwikkeling creëert een groter draagvlak en grotere uitvoeringscapaciteit. Decentralisatie is daarom een belangrijke stap in duurzame ontwikkeling van Suriname. Met het opstellen van dit plan is er weer een stap genomen in de realisatie van een duurzame samenleving volgens de visie, missie en strategie zoals verwoord in het MOP.

1. Formuleren van een visie, missie, waarden van en voorwaarden voor de ontwikkeling van het district op basis van een gepresenteerde strategie voor duurzaamheid 2. Identificeren van verdienpoten en aandachtspunten 3. Maken van SWOT analyses van het district binnen de beleidsdoelen van de nationale overheid zoals geformuleerd in het MOP 4. Bepalen van activiteiten aan de hand van de voornaamste verdienpoten om het district te ontwikkelen De informatie uit deze commissiebijeenkomsten is gebruikt om tot een werkbaar plan te komen. Het concept DSOP is vervolgens voorgesteld aan de verschillende structuren en burgers om een breed draagvlak te garanderen.

De volgende stap omvat een consequente en coherente uitvoering van het DSOP. DSOP 2008 8 van 110


Het DSOP zelf is niet aan tijd gebonden. Een visie en een missie worden immers opgesteld voor onbeperkte tijd. De activiteiten die geformuleerd zijn ter verwezenlijking van de gestelde doelen zijn wel tijdsgebonden. Deze zijn ingedeeld naar korte, middellange (2012 – 2017) en lange termijn (2018 – e.v.). Onder korte termijn wordt hierbij verstaan de periode tot de beëindiging van het huidige MOP.

DSOP 2008 9 van 110


Inleiding Het formuleren van een strategisch plan begint bij een visie. Visie omvat de droom en voorstelling of visualisering van de meest optimale toestand van datgene waar je naartoe wilt groeien. Echter moet, aangezien we geen eilanden zijn, deze visie gekaderd zijn in en aansluiten bij een groter geheel. Zo is een district een integraal onderdeel van Suriname en Suriname een integraal onderdeel van het continent Amerika en zo verder. Als persoon zijn we een integraal onderdeel van een gezin dat onderdeel is van een familie die onderdeel is van een gemeenschap en ook dit breidt zich uit naar steeds grotere gehelen. Ieder deel is via vele interacties onlosmakelijk verbonden met het grotere geheel en de andere samenstellende delen van dat geheel. Elk onderdeel heeft de verantwoordelijkheid om zichzelf en zijn directe omgeving in stand te houden en moet tegelijkertijd gehoorzamen aan en zich invoegen in het groter geheel. Noot : We kunnen dit vergelijken met een cel in ons lichaam. Een cel kan autonoom functioneren en zich dupliceren. Toch zal het moeten functioneren binnen het orgaan waar het deel vanuit maakt, zoals het orgaan moet functioneren binnen de integriteit van het volledige lichaam. Binnen het decentralisatieproces krijgen districten de mogelijkheid om meer als autonome cellen te gaan functioneren. Verantwoordelijkheid

voor de instandhouding en ontwikkeling van de eigen omgeving is over het algemeen efficiënter en effectiever. Zoals boven gesteld moet dit passen binnen een groter geheel. Het grootste geheel binnen de realiteit van de aarde is de planeet zelf. Het optimale beeld van de aarde zal dus het ruimste beeld zijn waarmee we rekening dienen te houden en waarop moet worden afgestemd. Kenmerkend voor een optimale aarde zoals verwoord door mensen over de gehele wereld en door de commissieleden is: 1. Gezonde, overvloedige natuur 2. Vredevolle relaties tussen alle levensvormen 3. Vreugdevolle mensen In lijn met bovenstaande is wereldwijd al overeenstemming dat ontwikkeling duurzaam moet zijn. Bij het opstellen van het DSOP is dit als uitgangspunt gebruikt. Afstemming op dit beeld veroorzaakt in ieder mens een gevoel van vrede en vreugde. Noot : De vaststelling of aanname dat we op dit moment hier ver vanaf staan, leidt bij een aantal mensen tot een gevoel van ongemak en soms fatalisme: “We kunnen dat niet meer bereiken” Duurzaamheid is een zeer populaire term geworden. Om werkelijke duurzaamheid te realiseren zijn toetsingsnormen nodig en moeten bepaalde principes worden toegepast. Tijdens de commissiebijeenkomsten zijn normen en principes voor duurzaamheid gepresenteerd. Hiervan zal een kort overzicht gegeven worden. DSOP 2008 10 van 110


De eerste toetsing voor duurzaamheid van het plan is: 1. Sluit het aan bij de optimale toestand van de aarde? Dat wil zeggen, ondersteunt het gezonde en overvloedige natuur, vredevolle relaties en vreugdevolle mensen? 2. Resulteert het plan in een gevoel van vreugde en vrede? 3. Voor verdere toetsing van strategie, activiteiten en oplossingen op duurzaamheid moeten de dimensies tijd en ruimte in beschouwing genomen worden. Werkelijke duurzame oplossingen zijn duurzaam voor de gehele planeet voor lange termijn. Schematisch kan dit als volgt worden weergegeven: Lange termijn III

IV

V

Middellange termijn

III

IV

II

III

Regionaal

Mondiaal

II

Korte termijn I Lokaal Lange termijn: enkele generaties Middellange termijn: een mensenleven Korte termijn: enkele jaren

Op dit ogenblik is er zeker sprake van spanning tussen veld I en V, aangezien de ontwikkelingen, problemen en oplossingen van de voorbije eeuwen en decennia vooral tot veld I of II behoren. Echter moet vanaf nu ons streven worden gericht naar oplossingen die steeds meer in de richting van veld V gaan. 4. Als vierde punt moeten we in gedachten houden dat werkelijke duurzaamheid alleen kan worden gerealiseerd als er rekening wordt gehouden met de volgorde van de maatschappelijke contracten. Wereldwijd wordt aangenomen dat het economische contract moet primeren op alle andere contracten. Dat dit niet leidt naar duurzaamheid kunnen we overal om ons heen observeren. Noot : De noodzaak om de natuurlijke volgorde van de contracten te volgen kan eenvoudig worden begrepen als we een analogie maken met ons lichaam. Economie zou hierbij het metabolisme in de cellen vertegenwoordigen. Iedereen begrijpt direct dat metabolisme van geen betekenis is als de integriteit van het lichaam als geheel uit elkaar is gevallen.

De maatschappelijke contracten In elke hedendaagse samenleving bepalen een aantal maatschappelijke contracten de beleidsvorming en beleidsuitvoering. Beleidsmakers worden vaak geconfronteerd met het dilemma “ontwikkeling versus natuur” of economie versus ecologie. Om tot werkelijke duurzaamheid te kunnen komen is een bepaalde volgorde van prioriteit van belang. Wanneer voor deze benadering wordt gekozen zal blijken dat economie niet ten koste hoeft te gaan van DSOP 2008 11 van 110


ecologie. Deze werd gehanteerd tijdens de commissiebijeenkomsten als volgt: Mondiaal 1. Het ecologische contract: Behoud van levensomstandigheden voor alle bewoners van deze planeet (De aarde kan zonder de mens, de mens kan niet zonder de aarde) 2. Het mondiale contract: Ruimte en respect voor alle levensvormen op deze planeet Î mondiale ruimtelijke ordening gebaseerd op bioregio’s (richtlijnen en afspraken voor bodembenutting en –bestemming) Lokaal 3. Het culturele contract (betrokkenheid vanwege groepsidentificatie) 4. Het sociale contract (mechanismen voor welvaartspreiding) 5. Het economische contract (verhogen van economische weerbaarheid van de zwakste schakels, verantwoord ondernemen, ondersteunende economie) 6. Het politieke contract (instituties; ordening; ondersteuning en verantwoordelijkheid, het naleven van de volgorde van de contracten)

Mondiale duurzaamheid Internationaal zijn er momenteel een aantal ecologische verdragen die mondiale duurzaamheid moeten bewerkstelligen: 1. Biodiversiteitsverdrag

2. Verdrag van de strijd tegen woestijnvorming 3. Klimaatsverdrag Daarnaast zijn er millennium doelstellingen geformuleerd om op mondiale schaal een rechtvaardiger en daardoor duurzamere samenleving te creëren. Werkelijke duurzaamheid wordt ons getoond door de natuur. Indien we onze activiteiten ontplooien volgens de door de natuur gehanteerde principes is duurzaamheid het logische gevolg. Enkele van deze principes zijn: 1. De natuur is opgebouwd uit vele (eco)-systemen. Kenmerken van al die systemen zijn: a. Open: er is een voortdurende en harmonieuze uitwisseling tussen verschillende systemen b. De systemen grijpen in elkaar c. De systemen zijn ondersteunend naar elkaar. 2. Het geheel is zo sterk als de zwakste schakel 3. Elk element is multifunctioneel en wordt ook in die zin gewaardeerd 4. Elk element ondersteunt verschillende andere elementen 5. Elk element wordt door verschillende andere elementen ondersteund Initiatieven verspreid over de hele wereld tonen aan dat het in de praktijk brengen van deze benadering mogelijk is en naar de gewenste duurzaamheid leidt. DSOP 2008 12 van 110


Het toepassen van deze ontwikkelingsbenadering voor duurzaamheid ondersteunt de realisatie van de doelen zoals gesteld door de overheid in het MOP: Garanderen van basis bestaanszekerheden Rechtvaardige verdeling Vergroot participatie Goed bestuur Rechtsbeleving Het District Strategisch Ontwikkeling Plan is tegen deze achtergrond opgesteld. Door in de districten zoveel mogelijk duurzaamheid te toetsen in tijd en ruimte, de volgorde van de contracten te respecteren en de natuur als voorbeeld te gebruiken bij de ontwikkeling van het district, zal in ieder geval op lokaal niveau worden gewerkt aan duurzaamheid. Consequente naleving zal er zeker toe leiden dat de districten een voorbeeld worden voor de wereld.

Algemene informatie Marowijne Geografisch Marowijne heeft een totale oppervlakte van 4.627 km² en is verdeeld in zes (6) administratieve ressorten. Deze zijn de ressorten Moengo, Wan Hatti, Galibi, Moengo Tapoe, Albina en Patamacca. In tabel 1 zijn de

ressorten met hun respectievelijke oppervlakten weergegeven. De hoofdplaats van het district is Albina die in het ressort Albina ligt.

Cultuur Marowijne heeft een multiculturele samenleving waarin alle bevolkingsgroepen zijn vertegenwoordigd.

Demografie Tabel 1 verschaft een overzicht van de bevolking in Marowijne, per ressort. Uit het cijfermateriaal van census 2004 van het Algemeen Bureau voor de Statistiek blijkt dat de bevolking van Marowijne 16.641 inwoners bedraagt. Dit is 3% van de totale Surinaamse bevolking. Het ressort Moengo heeft de hoogste bevolkingsomvang, gevolgd door Albina. Tabel 1. Bevolkingscijfers van het district Marowijne Ressort Census 2004 Moengo Wan Hatti Galibi Moengo Tapoe Albina Patamacca Totaal

9.753 351 674 477 4.971 415 16.641

Bron: Cijfers ABS-Publicaties, 2004

DSOP 2008 13 van 110


Bestuurlijk Marowijne is een gedecentraliseerd, gecertificeerd district. Dit betekent dat Marowijne een eigen districtfonds beheert, zelfstandig mag plannen en begroten voor het district, structuren heeft voor bestuur, politiek en burgerparticipatie, en autonome en medebewindstaken mag uitvoeren en districtsbesluiten en verordeningen mag afkondigen. Zie bijlage 2 voor het organogram van het bestuur van het district.

DSOP 2008 14 van 110


DSOP 2008 15 van 110


DSOP 2008 16 van 110


Beleidsprioriteiten Visie en Missie De visie is het beeld van de optimale toestand van het district. Het is als volgt geformuleerd: VISIE Marowijne heeft als visie de burgers bewust te maken van de aanwezige potenties in het district en deze tot ontwikkeling te brengen door actief te participeren in het besluit – en uitvoeringsproces. Voor alle bewoners wordt welvaart en welzijn gegarandeerd door het creeren van een gezond en veilig leefmilieu.

Sociaal - de veiligheid van de bewoners, bezoekers en ondernemers van het district - het versterken van de sociale cohesie Cultureel - behoud van en respect voor de tradities en de verschillende cultuuruitingen van de diverse bevolkingsgroepen in het distrikt Economisch - een goed en aantrekkelijk ondernemingsklimaat Politiek - het ondersteunen van de geformuleerde doelen en plannen - het ondersteunen en erkennen van de bestaande structuren

MISSIE Dit willen wij bereiken door de potenties op ecologisch, sociaal, cultureel, economisch en politiek gebied duurzaam te ontwikkelen in samenspraak met de verschillende organisaties binnen het district. Deze Visie en Missie kunnen worden gewaarborgd door:

Verdienpoten 1. Mijnbouw (bauxiet, grind, kaolien, graniet, zand, goud) 2. Landbouw (aardvruchten, bananen, bacoven, watermeloen) 3. Bosbouw 4. Handel 5. Visserij 6. Toerisme

Ecologisch - het duurzame behoud van de (natuurlijke) hulpbronnen

DSOP 2008 17 van 110


Verdienpotentiëlen 1. Toerisme (bauxiet museum, oorden, tourist tax) 2. Parkeerheffingen 3. Vliegvelden 4. Vuilophaal 5. Aqua cultuur 6. Industrie 7. Hernieuwbare energie 8. Veeteelt, pluimvee (STEPS) Aandachtsgebieden 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Vergrijzing en emigratie/urbanisatie Voor het district relevant onderwijs (vakgericht) Huisvesting Grondbeleid, ruimtelijke ordening en grondbenutting Milieu, gezondheid en veiligheid Gender Betrekken van lokale bevolking bij activiteiten Werkgelegenheid Transparantie in bestuur, overleg en informatie tussen de structuren in het district 10. Verhogen economische weerbaarheid door diversificatie van productie 11. Aantrekken van investeerders 12. Verhoging van waardering van het eigene

Ontwikkelingsbeleid Al de bovengenoemde zaken zijn meegenomen in de formulering van dit strategische plan. De voorgestelde plannen zijn ingedeeld naar korte, middellange en lange termijn.

Bestuur Lokaal Bestuur en decentralisatie Decentralisatie moet uiteindelijk leiden tot een evenwichtige spreiding van welvaart en welzijn voor de bewoners van Marowijne. Dit kunnen zij bereiken via bevolkingsparticipatie en inkomensgenererende bevoegdheden. Structuren die al ingesteld zijn werken echter nog niet optimaal. Daarnaast zijn er nog onvoldoende overlegstructuren. Decentralisatie wordt voor de ontwikkeling van het district op elk gebied ervaren als een grote kans. De WRO biedt een aantal instrumenten en mogelijkheden om aan de gewenste ontwikkeling van het eigen distrikt richting te geven en op een versnelde wijze te kunnen realiseren. Het volledige gebruik maken van de geboden mogelijkheden zal tijd vergen. Het feit dat het district gecertificeerd is vormt de basis voor de verdere decentralisatie. DSOP 2008 18 van 110


De structuur van de lokale overheid is duidelijk , maar als gevolg van een capaciteitstekort kan geen lokaal nog geen invulling worden gegeven aan het principe van ‘the right (wo)man for the right job”. Het niet kunnen beschikken over een adequaat budget en de besluitvorming op centraal niveau werken vertragend. Het beschikken over voldoende eigen middelen zal zowel de lokale overheid als de lokale bevolking de mogelijkheid bieden om zichtbare eigen ontwikkeling te brengen in het district, waardoor de participatie van bestuur en bewoners optimaal zal worden. De aanwezigheid van een burgerplatform geeft aan dat de burgers gestructureerd willen participeren aan de ontwikkelingen in hun district. Gestructureerde burgerparticipatie heeft als voordelen: • • • • • • • • •

Verkleining afstand tussen lokale overheid, politiek en burger Directe relevante informatie vanuit de basis Vergroting van betrokkenheid Vergroting van de uitvoeringscapaciteit Vergroting van het sociaal-maatschappeliik draagvlak Vergroting efficiëntie van informatiestromen vanuit lokaal bestuur naar burger (tot op huishoud niveau) Ontwikkeling wordt beter afgestemd op behoefte en capaciteit van de lokale bevolking. Terugkoppelingsmechanismen voor evaluatie

Naast het burgerplatform zijn er nog sterke punten zoals de aanwezigheid van voldoende lokale ondernemers om in eigen beheer projecten uit te voeren. Enkele bestratingsprojecten zijn al met succes in eigen beheer uitgevoerd. Hiertegenover staan de geconstateerde terkortkomingen. 1. Niet voldoende gemotiveerde mensen (burgerparticipatie) 2. Niet voldoende informatie 3. Geen BIC Albina 4. Geen opgeleide personen voor BIC Albina 5. Geen adequate communicatie tussen bestuursdienst, BIC, de burgers en DNA leden. 6. Niet voldoende middelen beschikbaar vanuit DLGP voor het maken van propaganda voor het decentralisatieproces 7. Manier van politiekvoering (geen samenwerking tussen politieke partijen en de plaatselijke bevolking) 8. IDB als de enige externe financier van het decentralisatieproces 9. Criminaliteit (de bewoners, bezoekers en ondernemers worden bedreigd en beroofd) Deze tekortkomingen (zwaktes en bedreigingen) dienen te worden omgezet in sterkten en kansen van het district. In de komende jaren zal door toepassing in de praktijk aan decentralisatie invulling gegeven worden. Dan zal ook blijken hoe het decentralisatieproces verruimd kan en moet worden. Mede gelet op het feit dat de overheid heeft aangegeven een meer faciliterende rol te spelen, is de goede samenwerking tussen de lokale overheid en de overige stakeholders in het district van eminent belang. DSOP 2008 19 van 110


Matrix 1: Activiteitenmatrix voor Decentralisatie en Bestuur Doel: delegeren van institutionele en financiële bevoegdheden van de centrale overheid naar de overheid in de districten Maatregelen / activiteiten Capaciteitsversterking van het lokaal bestuur en de overige structuren

Indicatoren o Optimale dienstverlening o Voldoende buurt – en wijkorganisaties aanwezig o Uitvoering van tevredenheid enquêtes onder burgers over het functioneren van het lokaal bestuur en de overige structuren o BIC Albina en Moengo formeel en operationeel o BIC voorzien van een statistiekafdeling voor data verzameling, verwerking en voorlichting

Periode 1 2008 - 2011 X X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.

X

X

X

Ministeries/instanties

Financiering

o o o o o

Vakministeries Lokaal bestuur NGO’s, Burgerplatform Nationale en internationale partner relaties

Nationale begroting, DLGP II, lokale en externe ontwikkelingspar tners.

Vakministeries Lokaal bestuur DLGP Lokale overheid Overige district stakeholders

Nationale begroting, DLGP II

X X

WRO daadwerkelijk gebruiken als instrument voor lokale ontwikkeling

o Aantal nieuwe inkomensgenerende en ontwikkelingsgerichte verordeningen opgesteld en van kracht

X

X

X

o o o o o

Opname van het district als beleidsmaatregel in de begrotingen van alle ministeries

o District is zichtbaar in de begrotingen van de vakministeries.

X

X

X

o Vakministeries o DLGP o Lokaal bestuur

Nationale begroting

DSOP 2008 20 van 110


Als voorbereiding op elke begrotingsbehandeling overleg tussen de 3 structuren en de DNA leden van het district over evaluatie van het vorige districtsplan en de districtsbegroting en de behandeling van het districtsplan en de districtsbegroting voor het desbetreffende jaar.

o Districtsplan en districtsbegroting is zichtbaar in de begrotingen en jaarplannen van de vakministeries o Districtsplan en districtsbegroting wordt uitgevoerd

X

X

X

X

X

X

Continue data verzameling ten behoeve van het voeren van goed en transparant beleid.

o Samenwerking met de Universiteit van Suriname, inzet van studenten voor dataverzameling en dataverwerking o Statistieken beschikbaar o Minimaal 1 enquête per jaar o BIC voorzien van statistiek programma

X

X

X

X X X

X X X

X X X

o Optimaal functionerend lokaal bestuur o Optimale burgerparticipatie o Enquêtes om het bereik en besef te kunnen meten.

X

X

X

Brede voorlichting over decentralisatie en WRO

o o o o o

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders DNA leden Burgerparticipatie BIC

Districts / Nationale begroting

o o o o o

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders BIC Burgerplatform UVS

Nationale / districtsbegroting

o Lokaal betruur o Overige district stakeholders

Nationale / districtsbegroting DLGP II

DSOP 2008 21 van 110


Matrix 2.1.: Activiteitenmatrix voor Rechtshandhaving, openbare orde en veiligheid Doel: Het bieden van voldoende rechtsbescherming en veiligheid aan de samenleving van het district in het bijzonder en aan het totale grondgebied van Suriname in het algemeen. Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Opzetten van politieposten in alle ressorten

o Alle ressorten voorzien van een politiepost

Opzetten van brandweerkazernes in Albina en Moengo

o Albina en Moengo voorzien van brandweerkazerne

X

Adequate uitrusting voor de politie en brandweer

o Politie en brandweer uitgerust conform geldende normen.

X

X

Regelgeving m.b.t. weggebruik

o Regelgeving op papier o Regelgeving in uitvoering

X

Gestructureerde burgerparticipatie

o Burgerparticipatie gestructureerd i.s.m. de korpsen

X

Periode 3 2018 e.v.


Financiering

o Ministerie J&P o Lokaal bestuur o Lokale korpsen

Nationale – Districts begroting, DLGP II, Sectorfonds



X


Nationale – Districts begroting, Sectorfonds

X

X

o Ministerie van J&P o Lokaal bestuur o Lokale korpsen

Nationale begroting

X

X

o o o o

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Lokale korpsen Burgerplatform


DSOP 2008 22 van 110



o Statistieken beschikbaar o Minimaal 1 enquête per jaar o Korpsen voorzien van een statistiek afdeling

X

Zelf innen van boetes

o Regelgeving op papier o Fonds operationeel o Structuur voor zelf innen en zelf besteden operationeel

X

X

X

o o o o

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Lokale korpsen Burgerplatform

o Ministerie van J&P o Lokaal bestuur o Lokale korpsen



DSOP 2008 23 van 110


Facilitering private sector De private sector vervult een belangrijke rol in de ontwikkeling van het district. Hierbij staat centraal dat ondernemers het principe van ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ moeten nastreven. Het faciliteren van de private sector is enerzijds afhankelijk van wetgeving op centraal niveau, maar ook op lokaal niveau kan de lokale overheid faciliterend optreden. Voor de binnenlandse oorlog was de private sector zeer sterk aanwezig in het district. In de periode die hierna volgde heeft de private sector niet meer het niveau kunnen bereiken als voorheen. Desalniettemin is de private sector aanwezig in het district en is ook een positieve ontwikkeling te bemerken in de toename van het aantal en soort ondernemingen in het district, waaronder de cassave fabriek en de heropening van de haven van Moengo. Zo ook zijn diverse kredietcoöperaties actief in het district. Naast deze positieve ontwikkelingen zijn ook tekortkomingen geconstateerd. Deze zijn: 1. De Private sector is niet georganiseerd 2. Geen duurzame private sector ontwikkeling en werkgelegenheid 3. Onvoldoende ontwikkelingskansen 4. Geen afdeling HI

5. 6. 7. 8.

Geen vertouwen van de bancaire instellingen Onvoldoende voorlichting over de financieringsmogelijkheden Bureaucratie Geen transparant beleid op het gebied van wet en regelgeving voor private sector

Door de toename van de bedrijvigheid zal ook het overleg tussen het lokaal bestuur en de aanwezige ondernemers moeten worden gestructureerd. Zulks geldt ook met betrekking tot het aanbieden van faciliteiten aan toekomstige ondernemers om in het district relevante informatie in te winnen en formaliteiten af te ronden. Het op een transparante manier verschaffen van duidelijkheid m.b.t. de investeringsfaciliteiten en het vestigingsbeleid is een vereiste. Suriname als land staat niet hoog aangeschreven in de wereld als het gaat om het hebben van een aantrekkelijk investeringsklimaat. Op lokaal niveau zal hierop moeten worden ingespeeld, teneinde toch nog een aantrekkelijk investeringsklimaat te scheppen voor potentiële investeerders in het distrikt. Naast de lokale ondernemers moet ook worden gewerkt aan partnerschappen met andere landen. Marowijne is een grensdistrict die hele sterke banden heeft met Frans Guyana. Deze samenwerking moet worden geoptimaliseerd, waarbij de initiatieven voor samenwerking een voorrecht moet zijn van het lokaal bestuur. De partnerschappen dienen op lokaal niveau te worden afgesloten, waarbij het district direct betrokken is bij de totstandkoming van het partnerschap.

DSOP 2008 24 van 110


Matrix 2: Activiteitenmatrix voor Facilitering private sector Doel: institutionalisering van het partnerschap met de private sector om een zodanig kader te scheppen waarbinnen activiteiten in de private sector bijdragen aan werkgelegenheidscreatie en daarmede aan de armoedebestrijding in het distrikt Marowijne Maatregelen / activiteiten Voorwaarden scheppen voor een aantrekkelijk ondernemersklimaat.

Indicatoren o Lokaal informatiepunt – one stop window – voor ondernemers o Verkort vergunningen beleid o Adequate begeleiding en ondersteuning van ondernemers o Uitbreiding kredietfaciliteiten o Nieuwe partnerschappen geïdentificeerd o Transparante regelgeving m.b.t. het vergunningenbeleid en de controle daarop

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.

X X

X X

X X

X X

X

X

X

X

X X

Ministeries/instanties o o o o o o

Lokaal bestuur KKF Vakministeries Overige distrricts stakeholders Private sector Banken

X

Financiering Nationale / districtsbegroting DLGP II, Bankinstellingen Kredietcooperati es , AKF , IFONS en FTBP.


o Statistieken beschikbaar

X

X

X

o Lokaal bestuur o Overige districts stakeholders o Vakministeries

Nationale / districtsbegroting /private sector

Vakgerichte scholing en training i.s.m de private sector.

o o o o

Trainingsfaciliteiten Trainingsprogramma’s Vakopleidingen Principe van ‘Werken en studeren’ is meetbaar.

X X X X

X X X X

X X X X

o Private sector o Lokaal bestuur o Overige district stakeholders

Nationale / districtsbegroting DLGP II, private sector

DSOP 2008 25 van 110


Economische ontwikkeling

beschikbare voedsel af en zullen de prijzen voor agrarische produkten steeds verder stijgen. Ook manipulatie van voedsel en slechte kwaliteit van importgoederen nopen tot het veiligstellen van voedselsoevereiniteit en voedselveiligheid voor het distrikt.

Agrarische produktie en Agro industrie Voor Marowijne wordt de agrarische sector als de tweede verdienpoot gezien voor duurzame ontwikkeling. Het verder ontwikkelen van deze sector zal de andere sectoren mee helpen ontwikkelen. De internationale marktomstandigheden hebben zich het afgelopen jaar zodanig ontwikkeld, dat wordt gesproken over een ‘foodcrisis’ en wordt op internationale fora gezocht naar mogelijkheden om te werken aan ‘food security’ (voedselzekerheid). Marowijne beschikt over veel vruchtbare gronden. De schaal waarop de agrarische sector thans wordt ontwikkeld is niet groot te noemen. Het potentieel om het doel van voedselzekerheid en voedselsoevereiniteit voor het eigen distrikt te halen is zeker aanwezig. Mede als gevolg van de gestegen prijzen op de internationale markt is het haalbaar geworden om op grotere schaal aan agrarische produktie te doen. In de tijden de komende zal de noodzaak voor eigen productie toenemen. Vanwege toename van de wereldbevolking, afname van de zoetwaterreserves, afname van vruchtbare gronden, en toenemende productie van gewassen voor biodiesel, neemt mondiaal het

Beheersing, bescherming en duurzame benutting van de hulpbron c.q. produktiemiddel grond staat daarom centraal in de ontwikkeling van dit district. Voor optimale bescherming, beheersing en exploitatie van de beschikbare grond zal binnen het district een pro-actief beleid gevoerd moeten worden. Allereerst zal er een goede inventarisatie en analyse gemaakt moeten worden van onder andere : 1. Het beschikbaar potentieel aan vruchtbare grond (Bodemonderzoek) 2. Exploitatiemogelijkheden van de beschikbare arealen ; 3. Huidig grondgebruik in het distrikt en in welke vorm Na de inventarisatie dient een bestemmingsplan te worden opgesteld met regeling van beheer en bestuur, welke gedragen en uitgevoerd wordt conform de gemaakte afspraken. Het is duidelijk dat een goede samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven van eminent belang is voor de continuïteit van de agrarische sector. De overheid moet een faciliterende en een

DSOP 2008 26 van 110


toezichthoudende taak vervullen met betrekking tot de voedselveiligheid , produktie en exportmogelijkheden . Het bedrijfsleven dient ervoor zorg te dragen dat men voldoet aan de eisen (HACCP, ISO normen) voor het maatschappelijk verantwoordt ondernemen. Startende ondernemers moeten worden begeleid en ondersteund om duurzaam te kunnen ondernemen. Hierbij moet worden gedacht aan het creëren van lokale- en buitenlandse afzetmarkten en het intensiever werken met lokale leveranciers. Om een goed beeld te krijgen van de sector moeten actuele statistieken beschikbaar zijn. Deze zijn thans niet beschikbaar. Duurzame economische ontwikkeling hangt nauw samen met de facilitering van de private sector. Enkele van de eerder genoemde indicatoren gelden ook voor de economische ontwikkeling. Het beschikken over een goede infrastructuur en voldoende afzetmogelijkheden behoren ook tot de randvoorwaarden voor duurzame economische ontwikkeling. Het district heeft voldoende vruchtbare landbouwgrond. Aardvruchten worden het meest geproduceerd. Er is ook voldoende landbouwkennis aanwezig en het ministerie van LVV is vertegenwoordigd in het district. Toch is er geen sprake van een optimaal gebruik van het potentieel. De volgende tekortkomingen liggen hieraan ten grondslag.

1. Geen statistische data over locaties en kwaliteit van de beschikbare landbouwgronden 2. Geen bestemmingsplan 3. Geen infrastructuur voor agrarische ontwikkeling 4. Agrarische voorlichting gebrekkig en incidenteel 5. Vervuiling van grondwater door gebruikte methoden 6. Shifting Cultivation (Roofbouw); met als gevolg uitputting van bodem door deze methode van landbouwuitoefening 7. Ontbreken landbouwcoöperaties 8. Geen duurzame werkgelegenheid 9. Geen landbouwonderwijs (vb. 2de kans onderwijs) 10. Geen titel op grond waardoor financieringsproblemen ontstaan 11. Stijgende internationale prijzen in relatie tot hoge importcomponent voor de productie 12. Smokkel Het Agrarisch Sectorplan (ASP) van het ministerie van LVV bevat strategieën om een groot deel van de tekortkomingen op te lossen. De strategieën zijn: Gender, Institutionele vormgeving, Kennisontwikkeling en verspreiding, Private sector ontwikkeling, Ketenontwikkeling, Landbouwtelling en statistiek, Agrarisch krediet, Binnenland, Veehouderij, Visserij, Tuinbouw, Rijst en Bacoven. Van belang is dat de beschikbare middelen ook worden vrijgemaakt voor het district Marowijne. Thans is hier weinig of geen sprake van. Naast het ministerie van LVV is de participatie van andere vakministeries zoals HI, ROGB en ATM van belang om de tekortkomingen aan te pakken. DSOP 2008 27 van 110


Agricultuur binnen de Caricom Bij het begin van dit millenium heeft IICA een agromatrix, gekoppeld aan de Millennium Doelen en het Jagdeo Initiatief ontwikkeld voor de Caricom. Hiermee kunnen de verbindingen tussen verwachtingen, acties en prestaties helder in beeld worden gebracht en activiteiten worden geformuleerd. De situatie van de Surinaamse agricultuur wijkt niet veel af van de andere landen binnen de Caricom. (zie SWOT analyses).Voor toekomstige ontwikkeling en evaluatie van deze sector wordt deze matrix aan dit document toegevoegd.

Jagdeo Initiatief De 10 beperkingen voor ontwikkeling van landbouw in het Caribisch gebied gelden ook voor Suriname. 1. Gelimiteerde en geen passende investeringen in landbouw 2. Achterhaalde en inefficiënte landbouw en voedsel veiligheidssystemen 3. Geen onderzoek afgestemd op behoefte 4. Gefragmenteerde en ongecoördineerde private sector

5. Ontoereikende en ongecoördineerde risico-management maatregelen 6. Inefficiënte land en waterverdeling en managementsystemen 7. Ontoereikende transportmogelijkheden 8. Zwak en gefragmenteerde Informatie en marketing netwerken 9. Marketing: zwakke verbinding met en participatie van producenten in groeiende marktsectoren 10. Te kort aan vaardige en getrainde mensen.

De opheffing van hier aangehaalde beperkingen zal tot een versterking van de konkurrentiekracht van de sector leiden. Binnen de agromatrix valt het dus in de velden VII, VIII en IX. Voor een aantal van de actiepunten zoals aangegeven in de agromatrix zijn er activiteiten geformuleerd in het DSOP. Verdere uitwerking hiervan kan gebeuren door een commissie die zich gaat bezighouden met het verder uitwerken van het strategisch plan op agrarisch gebied. Een aantal zaken kunnen alleen op nationaal niveau worden gerealiseerd. Met input vanuit de districten kan hier aandacht voor worden gevraagd.

DSOP 2008 28 van 110


Agromatrix Conceptual Framework Systemisch concept Duurzame ontwikkeling benadering

Rurale gebieden

Agro voedselwaarde keten

Beleidssysteem

Strategische doelen

Ecologisch

I Stimuleren van ecologisch verantwoorde methoden

II Stimuleer geïntegreerd milieumanagement

III Bouw een pro-Eco Institutioneel Framework

Duurzaamheid

Cultureel Sociaal

IV Faciliteren van verhogen van levenskwaliteit en toegang tot diensten

V Ontwikkel vaardigheden, expertise en innovatie

VI Stimuleer beleid dat leven en levensonderhoud verbeterd

Gelijkwaardigheid

Economisch (productie en handel)

VII Stimuleer competitieve rurale ondernemingen

VIII Vorm netwerken. Integreer ketens en stimuleer productiviteit

IX Werk aan een stimulerende bedrijfsomgeving

Competitiviteit

Politiek Institutioneel

X Versterk public en private partnerships

XI Versterk dialoog, relaties en verbindingen

XII Stimuleer nationale beleid en externe samenwerking

Goed bestuur

Strategiesch doelen

Rurale ontwikkeling Voedsel zekerheid Voedsel soevereiniteit Plaats voor agrocultuur

Duurzame ontwikkeling van agrocultuur en rurale gemeenschappen

Naar agromatrix van Institute for Inter American Cooperation on Agriculture IICA

DSOP 2008 29 van 110


Matrix 3: Activiteitenmatrix voor Agrarische produktie en Agro industrie Doel: Het garanderen van de lokale en bijdrage tot de nationale voedselzekerheid en veiligheid en wel zodanig dat deze niet in overwegende mate importafhankelijk zijn Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X X

Periode 2 2012 - 2017

X

Periode 3 2018 e.v.

Opstellen: Bestemmingsplan Lokaal agrarisch beleidsplan

o Bestemmingsplan beschikbaar o Agrarisch plan beschikbaar

Capaciteitsversterking afdeling LVV

o Afdeling LVV voorzien van alle faciliteiten om optimaal te kunnen functioneren

X

Herstel c.q. aanleg infrastructuur

o Infrastructuur hersteld o Productiegebieden ontsloten o Onderhoudsplannen beschikbaar

X X X

Het accent leggen op ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’.

o Toename HACCP en ISO gecertificeerde bedrijven o Toeleveranciers en werknemers zijn merendeels afkomstig uit het district. o Een deel van de winst vloeit terug naar het district voor sociale doeleinden.

X

X

X

X

X

X

X

X

X

Ministeries/instanties Lokaal bestuur Private sector Agrarische sector Vakministeries

Nationale / districtsbegroting DLGP II, private sector / ASP

o Lokaal bestuur o Vakministerie (LVV)

Nationale / districtsbegroting DLGP II / ASP

o Lokaal bestuur o Private sector o Vakministeries


o Lokaal bestuur o Private sector o Burgerplatform

Nationale / districtsbegroting DLGP II, private sector. Internationale partners

o o o o X

Financiering

DSOP 2008 30 van 110


Voorlichting

o Awareness campagne o Voorlichtingscampagne over: - beschikbare kredietfaciliteiten - te gebruiken duurzame landbouw methoden

X

X

X

X

X

X

X

X

X

Stimuleren cooperatievorming

o Aantal cooperaties toegenomen met 10%

X

X


o Statistieken beschikbaar o Afdeling Landbouwstatistiek LVV functioneert optimaal

X

X

Vakgerichte scholing en training i.s.m. de private sector.

o o o o


X X X X

X X X X

o o o o

Lokaal bestuur Private sector Agrarische sector Vakministeries


X

o o o o

Lokaal bestuur Private sector Agrarische sector Vakministeries


X


X X X X


Nationale / districtsbegroting / ASP


DSOP 2008 31 van 110


Bosbouw en Houtverwerking Het district Marowijne beschikt over houtconcessies, houtexploitanten en houtverwerkingsbedrijven. Laatstgenoemde ondernemers zijn, zover bekend, niet gecertificeerd waardoor er geen garantie is voor duurzaam gebruik van de hulpbron bos. SBB is wel vertegenwoordigd in het district, maar het toezicht wordt als onvoldoende ervaren. Thans zijn enkele houtverwerkings -bedrijven gevestigd in woongebieden. De noodzaak voor een goed bestemmingsplan speelt ook in deze sector een belangrijke rol als het gaat om optimaal landgebruik. De geïdentificeerde tekortkomingen luiden als volgt: - De houtkap wordt niet op een duurzame manier uitgevoerd. - Controle op selectieve houtkap ontbreekt. - Onvoldoende voorlichting over rechten en plichten van alle stakeholders. - Opraken van de hulpbron door onverantwoorde houtkap. - Smokkel. - Erosie en andere schadelijke milieueffecten a.g.v. onverantwoorde houtkap. Als gevolg van de vele onduidelijkheden in deze sector is het voorbarig om te stellen dat de produktie en de export moeten worden verhoogd. Hieraan voorafgaand zal eerst duidelijkheid moeten komen in o.a.: - het aantal uitgegeven concessies en nog beschikbare gronden voor houtkap; - de huidige wetgeving en afstemming van deze wetgeving op de internationale verdragen; - houdt men zich aan de concessie eisen;

-

zijn de concessiehouders gecertificeerd; het aantal houtverwerkingsbedrijven en de mate waarin zij zich aan de vergunningseisen houden; historische en huidige produktie – en exportcijfers; inventarisatie van de aanwezige houtsoorten en medicinale plantsoorten; inventarisatie van de schade aan het milieu en de gevolgen voor de toekomst.

Op internationaal niveau is Suriname partij bij de belangrijkste conventies op het gebied van milieu, waaronder de VN – conventies over Biodiversiteit, Klimaatsveranderingen, Handel in bedreigde Dier en – plantsoorten en ter bescherming van natte ecosystemen. (bron: MOP 2006 – 1011). Deze conventies bevatten regelingen c.q. afspraken met betrekking tot het duurzaam en efficiënt gebruikmaken van bossen. Het naleven van deze afspraken voor het behoud van de bossen voor de volgende generaties zal een gezamenlijke inspanning vergen van alle actoren. Het is duidelijk dat door de vele houttransporten ook de infrastructuur van het district langzaam maar zeker kapot gaat. Van belang is dat de veroorzakers van deze situatie –de houtexploitanten – opdraaien voor het onderhoud van de wegen. Dit kan door een verordening op te stellen op basis van de WRO, die het district in de gelegenheid stelt om heffingen te innen op de houttransporten.

DSOP 2008 32 van 110


Matrix 4: Activiteitenmatrix voor Bosbouw en houtverwerking Doel: Het verhogen van de bijdrage van de bossen aan de lokale en de nationale economie en het welzijn van huidige en toekomstige generaties met inachtneming van het behoud van de biodiversiteit. Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Transparant uitgifte beleid en evaluatie en aanpassing van het houtconcessie beleid

o houtconcessie beleid aangepast aan de standaarden voor optimaal landgebruik en bosbeheer

Verordening voor heffing op houttransporten

o Verordening opgesteld en in uitvoering o Middelen in het districtsfonds voor onderhoud van de infrastructuur o Ondernemers gecertificeerd

Certificering van de houtexploitatie en houtverwerking.

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017 X

Periode 3 2018 e.v. X

X X

X

X

X

X

X


o Statistieken beschikbaar o Gegevens beschikbaar over andere bosprodukten

X X

X X

X X


o o o o


X X X X

X X X X

X X X X


Financiering

o o o o

Lokaal bestuur Private sector Vakministeries NIMOS


o o o o

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Vakministeries Private sector


o o o o o o o o

Lokaal bestuur Vakministeries Private sector NIMOS Internationale organisaties Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Vakministeries





DSOP 2008 33 van 110


Toerisme Toerisme wordt door de Regering van Suriname aangemerkt als één van de prioriteitssectoren. Marowijne is een grensdistrict en heeft een rijke historie en dit wordt ook gezien al een goede trekpleister voor zowel lokale als internationale toeristen. Door de binnenlandse oorlog is dit sterk afgenomen. Om daadwerkelijk een inkomstenbron voor het district te zijn, zal het district daadwerkelijk de potentie van het toerisme moeten inzien. Een duurzame aanpak van deze sector zal bijdragen aan veiligheid, werkgelegenheid, werven van districtsfondsen door toeristenbelasting in te voeren. Hierdoor kan o.a. het uiterlijk van de diverse toeristen lokaties worden onderhouden, tourist awareness programma’s worden georganiseerd en trainingen worden betaald t.b.v. de districtsbewoners die werken of willen werken in deze sector.

Cultureel en historisch erfgoed Het rijke culturele en historische erfgoed leent zich voor verdere uitbouw van deze sector. Hierbij wordt gedacht aan Galibi en andere natuurgebieden en aanwezige recreatie en toeristische oorden. Hierdoor ontstaan lokale arbeidsplaatsen en komt er ruimte voor lokaal ondernemerschap.

Grondbeleid en ruimtelijke ordening Voor werkelijke uitbouw van deze sector is een goede ruimtelijke ordening en een uitgewerkt bestemmingsplan van het district nodig. Dit kan lokaal voorbereid worden waarna het aan de centrale overheid

wordt voorgelegd. Grondbeleid behoort immers nog niet tot de bevoegdheid van het district.

Infrastructuur Ook goede infrastructuur is van belang. Betere toegankelijkheid van de oorden en toename van logeergelegenheden zal het bezoekers aantal verhogen. Inkomsten uit deze sector kunnen onder andere gebruikt worden voor onderhoud van wegdek en kunstwerken op de toegangswegen.

Jeugd, onderwijs en werk De sector zal behoefte hebben aan geschoolde arbeiders. Trainingen om te kunnen werken in deze sector biedt vele voordelen: Opvang en begeleiding van drop-outs Armoedebestrijding Voorkomen van leegloop (stadstrek) van het district.

Milieumanagement Toerisme is afhankelijk van een schone omgeving en natuurschoon. Afvalbeleid en milieumanagement zijn daarom belangrijke aspecten voor deze verdienpoot. Kiezen voor ecologisch verantwoorde productie zal de natuur vrijwaren en kan binnen de toerisme sector ook als attractie worden uitgewerkt;

Bescherming van lokale voorwaarden Naast vele voordelen zijn er ook gevaren verbonden aan recreatie en toerisme vooral als er geen wetgeving en controle is op het uitbaten van recreatieoorden en toeristische attracties. Een van de gevaren is het verlies van de eigen culturele identificatie en daarmee verlies van DSOP 2008 34 van 110


normen en waarden als ongebreideld toerisme wordt toegestaan. Daarnaast zijn er de gevaren op het gebied van veiligheid en gezondheid. Een Toerisme Autoriteit Marowijne (TAM) kan zowel de vele voordelen voor het district op het gebied van toerisme veilig stellen, tevens bescherming bieden voor eventueel nadelige gevolgen. Eén van de taken van de TAC zal ook zijn om een inventarisatie te maken van de touroperators die thans Marowijne als destinatie hebben in hun pakket. Met deze operators moet een regeling worden getroffen dat zij, op basis van een verordening, een vergoeding afdragen in het districtsfonds. Immers is het zo dat zij door middel van de beschikbare toeristische attracties van het district inkomsten verwerven. Dit valt ook onder het maatschappelijk verantwoord ondernemen.

DSOP 2008 35 van 110


Matrix 5: Activiteitenmatrix voor Toerisme Doel: Uitbouwen van recreatie en toerisme mogelijkheden met inachtneming van ecologische, culturele, sociale voorwaarden van het district Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017 X



Financiering

Lokaal bestuur Vakministeries (TCT) Private sector Burgerplatform Overige districts stakeholders Lokaal bestuur Vakministeries Private sector


Instellen Toerisme Autoriteit Marowijne en opstellen toerisme beleid marowijne

o Toerisme Autoriteit Marowijne is geïnstalleerd en functioneert o Toerismebeleid Marowijne geformuleerd en in uitvoering

Uitvaardigen van een verordening voor innen van toerist tax

o Verordening uitgevaardigd o Toerist tax wordt geïnd

X X

X X

X X



X

X

X



Uitbouwen samenwerkingsverbanden

o Samenwerkingsverbanden geïnstitutionaliseerd en passen binnen het toerisme beleid van Marowijne

X

X

X

o o o o

Lokaal bestuur Private sector Burgerplatform Overige districts stakeholders



o o o o

X X X X

X X X X

X X X X



X

o o o o o o o o



DSOP 2008 36 van 110


Handel en Industrialisatie Ten behoeve van deze sector beschikt Marowijne over grondstoffen, havenfaciliteiten, arbeidskrachten en ondernemers. Voor het optimaal kunnen functioneren van deze sector zijn enkele cruciale factoren van belang. Deze zijn: -

-

-

de faciliteiten die de centrale overheid biedt om het voor lokale ondernemers aantrekkelijk te maken een exportgerichte industriële onderneming op te zetten a. transparante regelgeving gericht op de ontwikkeling van de sector b. investeringsincentives c. exportkredietverzekering faciliteit d. Voldoende bescherming van lokale ondernemers e. financieringsfaciliteiten f. infrastructuur g. utiliteiten aanwezigheid van lokale inputs kennis van internationale kwaliteitsstandaarden informatie uitwisseling en awareness campagnes m.b.t. de internationale handelsverdragen en hoe in te spelen op de voordelen van deze Verdragen. het aanbieden van speciale regionale incentives om investeerders uit te lokken zich te vestigen in het distrikt.

Op lokaal niveau zullen de burgers actief moeten participeren in het produktieproces, door innovatief te zijn en op basis van een goed bestemmingsplan strategische besluiten te nemen voor de ontwikkeling van deze sector. Met betrekking tot de handel zal zowel op centraal als lokaal niveau een goede informatiestroom op gang moeten komen over de handelsmogelijkheden in de regio en de rest van de wereld. De informatie moet praktisch en begrijpbaar zijn. Ook hier is de actieve participatie van de lokale ondernemers van belang. Er zijn financieringsfaciliteiten, maar deze zijn niet voldoende bekend bij de ondernemers. Het beschikken over een one stop window faciliteit is ook voor deze sector een noodzaak. De informatie moet bij het lokaal bestuur beschikbaar zijn. Dit is één drempel minder. In het district zijn diverse NGO’s die trainingen aan ondernemers verzorgen op het gebeid van o.a. bedrijfsvoering, financieel management , (export)marketingtechnieken . Het sluiten van de bauxiet mijnen is een bedreiging, maar kan ook direct worden gezien als een kans, aangezien er plannen zijn om kaolien te gaan ontginnen. Het is zaak dat zoals eerder aangegeven de burgers actief moeten participeren en in dit geval voornamelijk bij de besluitvorming omtrent de vraag welke activiteiten zullen worden ontplooid na het vertrek van het bauxietbedrijf..

DSOP 2008 37 van 110


Matrix 6: Activiteitenmatrix voor Handel en Industrie Doel: Effectieve participatie van het district in regionale handels - en economische blokken en versterking van groei van klein ondernemerschappen en diversificatie richting minder prijsgevoelige en meer unieke produkten die sterker kunnen concurreren op de internationale markt Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Instelling ‘one window stop’

o One window stop operationeel

Maatschappelijk contract sluiten met de bedrijven

o Contract getekend o Implementatie sociaal – maatschappelijke projecten in het district

X X

Awareness campagnes m.b.t. de internationale handelsverdragen

o Campagnes worden uitgevoerd o Toename export



o o o o

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.

Ministeries/instanties o Lokaal bestuur o Private sector

Financiering Nationale / districtsbegroting

o o o o

Lokaal bestuur Vakministeries Private sector Overige districts stakeholders

Nationale / districtsbegroting / private sector

X

o o o o



X

X

o o o o

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Vakministeries ABS


X X X X

X X X X


X

X

X X

X


X


X X X X


DSOP 2008 38 van 110


Transport Marowijne wordt doorkruist door de Oost – West verbinding en vormt de grens met Frans Guyana. Het transport vindt veelal plaats in bulkvorm, waarbij gebruik wordt gemaakt van vrachtvoertuigen die ver boven de toegestane asdruk liggen. Als gevolg van geen of beperkte data over toegestane asdruk op de wegen of de brug over de Cottica rivier in relatie tot het in zijn geheel ontbreken van controle op het gewicht van de voertuigen met volle belading blijft het gissen voor de districts stakeholders. De enige referenties zijn de wegen die kapot gaan als gevolg van deze bulktransporten en de slechte kwaliteit van de asfaltering. Het ontbreken van een gedegen transportbeleid vormt een bedreiging voor een duurzame bijdrage van de transport sector aan de economische ontwikkeling. De onderhoudskosten van de wegen nemen alsmaar toe, terwijl de districtsbewoners leiden onder de verslechterde infrastructurele omstandigheden. De wegenbelasting is landelijk afgeschaft, maar kan wel door middel van een verordening op districtsniveau worden geherintroduceerd. Hierdoor kan het district fondsen genereren om zelf continue aan onderhoud en verbetering van de infrastructuur te werken op basis van het principe ‘de gebruiker betaalt’. Invoering van de wegenheffing zal gepaard gaan met een ordening c.q. transportbeleid op lokaal niveau. Hetzelfde geldt voor het

watertransport. Met de fondsen kunnen o.a. degelijke aanmeersteigers worden gebouwd. De geconstateerde terkortkomingen luiden alsvolgt: 1. De meeste wegen zijn niet begaanbaar 2. Bermen zijn onveilig 3. Politie functioneert niet optimaal 4. Niet voldoende parkeerplaatsen 5. Geen ordening m.b.t. zwaar transport 6. Geen functionele aanmeersteigers 7. Weinig of geen verkeersmarkeringen 8. Ongecontroleerde doorvoer van hout naar Paramaribo 9. Ongecontroleerde doorvoer van benzine naar Albina 10. Hoge snelheden op de wegen 11. Criminaliteit op de wegen 12. Toenemende transportkosten 13. Slijtage van de voertuigen Indien in de toekomst de Oost – West verbinding zal worden gerehabiliteerd is het van eminent belang dat er direct een transportbeleid wordt geformuleerd op lokaal niveau om de duurzaamheid van de weg te garanderen.

Bouw en Constructie De toename van bedrijvigheid in deze sector is duidelijk waar te nemen in Marowijne. Het is echter ongecontroleerd en vormt derhalve een bedreiging voor de duurzame ontwikkeling van het district. DSOP 2008 39 van 110


Energievoorziening Het wettelijk kader ontbreekt: - geen bestemmingsplan - geen ruimtelijke ordening - geen huisvestingsbeleid - bouwwet niet van toepassing Lokaal kader vb. Architecten en Ingenieursbureaus zijn niet aanwezig in het district. Zo ook de mogelijkheden om een technische opleiding te volgen. Hiertegenover staat dat voldoende componenten aanwezig zijn om die invulling te geven aan de sector waardoor het wel een duurzame bijdrage kan leveren aan de economische ontwikkeling van het district. 1. 2. 3. 4. 5.

Voldoende land beschikbaar Voldoende zelfbouw Voldoende bouwmaterialen Voldoende bouwvakkers Afdeling OW&V aanwezig

Nutsvoorzieningen Energie en water zijn basisvoorzieningen voor de duurzame sociaal – economische ontwikkeling van het district en het land.

Grote delen van het district zijn aangesloten op het elektriciteitsnet. Zo ook zijn de scholen en gemeenschapscentra voorzien van energie. Dit wordt als positief ervaren, maar elk jaar wordt in de jaarplannen en begrotingen aandacht gevraagd voor oplossing van enkele tekortkomingen: 1. Onvoldoende energie in de dorpen langs de oost – west verbinding en de rivieren 2. Stroomuitval 3. Lange termijn voor aansluiting op het elektriciteitsnet 4. Ontbreken van duurzame energievoorziening in dorpen

Het ontberen van voldoende energie heeft directe invloed op de schoolprestaties, de communicatie mogelijkheden en de ontwikkeling van bedrijvigheid. Als mogelijke oplossing voor de vergelegen gebieden dient te worden gekeken naar alternatieve energiebronnen. Concentratie op alleen hydro – energie is een te kostbare oplossing voor deze vergelegen gebieden waar ook een grote spreiding van bewoners is. De internationaal stijgende energieprijzen vormen een bedreiging, waar tijdig en adequaat op moet worden ingespeeld.

DSOP 2008 40 van 110


Watervoorziening Het doel ‘schoon drinkwater’ voor een ieder is gelet op de waterreserves van Suriname geen illusie. Er zijn voldoende waterbronnen in het district en tot nu toe voldoende spreiding van regenwater door het jaar heen. Het waterbeleid wordt niet genoegzaam bekend gemaakt onder de bewoners van het district. De geconstateerde tekortkomingen dragen bij aan deze veronderstelling: 1. Slechte kwaliteit van water 2. BOG niet aanwezig 3. Slecht onderhoud van de waterinstallatie 4. Geen complete data over aanwezige waterbronnen 5. Niet overal aansluiting op het waternet Tevens is er geen onderzoek naar de milieueffecten van de mijnbouwactiviteiten. Althans er zijn geen gegevens beschikbaar voor de bevolking van het district. In hoeverre er sprake is van schadelijke effecten op het milieu i.c. het drinkwater is niet bekend. In vergelijking met energie is water zelfs belangrijker voor een gezonde samenleving. Het ontberen van gezond water heeft directe gevolgen voor de volksgezondheid.

Communicatiesector In Suriname ontbreekt een nationale ICT – Strategie. Om van een kenniseconomie te kunnen praten is dit een basis vereiste. In het district zijn verschillende faciliteiten aanwezig, waaronder 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Providers Internet via GSM Computeronderwijs op Moengo (VOJ) – (STOOM) Lokaal radiostation Lokale krant Samenwerking tussen Surinaamse en Franse providers Nucleus centrum

De beschikbaarheid van de faciliteiten is echter niet gekoppeld aan een ontwikkelingsstrategie. Door het ontbreken van E- Government is men nog steeds genoodzaakt om naar Paramaribo te gaan voor overheidsdienstverlening.

DSOP 2008 41 van 110


Matrix 7: Activiteitenmatrix voor Transport Doel: het totstandbrengen van ordening en verbetering van het Transport- en Verkeerswezen Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017 X


Transportbeleid formuleren

o Transportbeleid geformuleerd en in uitvoering

Invoering wegenbelasting middels lokale distriktsheffingen of regionale toeslagen

o Verordening van kracht o Lokaal wegenbelasting wordt geïnd o Districtsfonds wordt voorzien van middelen t.b.v onderhoud en uitbreiding infrastructuur

X X X

X X

X X



X

X

X

Ministeries/instanties o o o o

Lokaal bestuur Vakministeries Transporteurs / weggebruikers Overige districts stakeholders

Financiering Nationale / districtsbegroting / DLGP II /

o Lokaal bestuur o Vakministeries o Private sector

Nationale / districtsbegroting / DLGP II / transporteurs / weggebruikers



DSOP 2008 42 van 110


Matrix 8: Activiteitenmatrix voor Bouw en Constructie Doel: het optimaliseren van de controle op de bouw en van de dienstverlening ten einde een goed en gezond leefmilieu te creëren alwaar een kwalitatief hoge woonkwaliteit en hoog woongenot primair staan Maatregelen / activiteiten

Indicatoren Bestemmingsplan Ruimtelijke ordening Huisvestingsbeleid Bouwwet van kracht

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Wettelijk kader formuleren en vaststellen

o o o o

Controle op gebruikte materialen van over de grens

o Controleapparaat functioneert optimaal

X



X

X


o o o o


X X X X

X X X X

Periode 3 2018 e.v.


Financiering

o Lokaal bestuur o Vakministeries o Overige districts stakeholders




X



X X X X



DSOP 2008 43 van 110


Matrix 9: Activiteitenmatrix voor Energievoorziening Doel: optimale energievoorziening voor duurzame sociaal-economische ontwikkeling voor het district in 2010

Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.


Financiering

o o o o

Lokaal bestuur Vakministeries Overige districts stakeholders EBS


Lokaal bestuur Vakministeries Overige districts stakeholders EBS

Nationale / districtsbegroting /EBS

Energiebeleid formuleren en ratificeren

o Energiebeleid in uitvoering o Oplossingen voor vergelegen gebieden o Toepasbare alternatieve energie oplossingen

Voldoende energie leveren voor de districtsbewoners, waarbij niet alleen rekening wordt gehouden met voldoende energieproductie, maar meer met de uitbreiding v.h distributienet naar de afgelegen dorpen etc; tegen vergoeding voor de stroom op kostprijsbasis. Voldoende energie leveren voor industriële ontwikkeling

o Alle gebieden voorzien van energie (regulier of alternatief)

X

X

X

o o o o

o Directe aansluitingen voor bedrijven

X

X

X

o Lokaal bestuur o Vakministeries o EBS



X

X

X

o o o o

Vakgerichte scholing en training i.s.m. EBS.

o Trainingsfaciliteiten o Trainingsprogramma’s o Vakopleidingen

X X X

X X X

X X X

o Lokaal bestuur o Overige district stakeholders o EBS

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Vakministeries EBS

Nationale / districtsbegroting / EBS Nationale / districtsbegroting / EBS


DSOP 2008 44 van 110


o Principe van ‘Werken en studeren’ is meetbaar.

X

X

X

DLGP II,/ EBS

Matrix 10: Activiteitenmatrix voor Watervoorziening Doel: het streven naar een adequate water voorziening voor de bevolking van het district in 2010 Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.

Waterbeleid/ planning bekendmaken aan de districtbewoners

o Beleid en planning bekend bij de districtbewoners

Voldoende schoon water leveren voor de districtsbewoners

o Alle gebieden voorzien van voldoende en schoon water

X

X

X



X

X

X

Vakgerichte scholing en training i.s.m. de SWM.

o o o o


X X X X

X X X X

X X X X

o o o o o o o o o o o


Financiering

Lokaal bestuur Vakministeries SWM Overige districts stakeholders Lokaal bestuur Vakministeries Overige districts stakeholders SWM Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Vakministeries



Nationale / districtsbegroting /SWM Nationale / districtsbegroting


DSOP 2008 45 van 110


Matrix 11: Activiteitenmatrix voor Communicatie Doel: het streven om het district te ondersteunen in zijn transformatie naar een kenniseconomie en het district te voorzien van adequate en kwalitatieve hoge ICT- infrastructuur

Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

ICT – strategie formuleren en ratificeren

o ICT wordt uitgevoerd en geïmplementeerd conform strategie o Beleid en planning bekend bij de districtbewoners



Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

X X X X

X X X X

Periode 3 2018 e.v.

X X X X


Financiering

o Lokaal bestuur o Overige districts stakeholders




DSOP 2008 46 van 110


Ruimtelijke ordening, grondbeleid, regionale ontwikkeling, urbanisatie en ontwikkeling binnenland In het district is veel grond beschikbaar. Door het ontbreken van een degelijk en uitvoerbaar bestemmingsplan is het niet mogelijk om de ontwikkeling van het district te plannen. Dit heeft invloed op alle sectoren van het district. Grond is de basis waarop de meeste sociale, culturele en economische activiteiten van de mens zich voltrekken. Derhalve dient het grondbeleid als instrument te fungeren voor de productieontwikkeling in de diverse sectoren, voor het scheppen van zelfontplooiing van burgers in de diverse regio’s en mede als toetssteen voor het verantwoord omgaan met het milieu (bron: MOP 2006 – 1011). Uit het bovenstaande wordt weer het belang benadrukt van een goed grondbeleid. Gebleken is dat in Marowijne er vele tekortkomingen zijn die ertoe leiden dat er geen sprake kan zijn van beleid gericht op duurzaam gebruik van de hulpbron ‘grond’ en de hiermee gepaard gaande ontwikkeling van het district. Enkele van de tekortkomingen zijn: 1. Geen transparant beleid m.b.t. gronduitgifte 2. Ontbreken bestemmingsplannen

3. Advies afhankelijk van verschillende instanties (LVV, DC, Grondinspectie) weegt niet even zwaar. 4. Grote achterstand van de verwerking van de aanvragen 5. Nog geen totstandkoming van GLIS- wet 6. De politiek c.q. regeringsleiders streven het doel zoals geformuleerd in het MOP niet na. De tekortkomingen hebben allemaal een verband, aangezien ze allemaal kunnen worden opgelost door een door het district gedragen bestemmingsplan. Hiertegenover staat dat het district zich wel wilt inzetten om deze tekortkomingen op te lossen. De samenwerking tussen het lokaal bestuur en de overige stakeholders van het district is goed, hetgeen de basis vormt voor een positieve verandering. Op het gebied van de regionale ontwikkeling zijn naast de genoemde tekortkomingen voor de ruimtelijke ordening nog enkele aandachtpunten te noemen nl. 1. Onvoldoende contact en samenwerking tussen de overheidsdiensten 2. De structuren functioneren niet optimaal 3. Onvoldoende kader 4. Faciliteiten onvoldoende voor optimale uitvoering van taken van de ambtenaren. 5. Nog geen Districtsadministrateur in het district Marowijne

DSOP 2008 47 van 110


Van urbanisatie is weinig sprake. Gedurende en na de binnenlandse oorlog hebben de bewoners het district verlaten. Het district kent wel kernen, maar als gevolg van de volgende zaken is er geen urbanisatie op gang gekomen: 1. Niet voldoende aandacht voor heropbouw van de kernen na de binnenlandse oorlog 2. Niet voldoende ontwikkelingskansen die de mensen in Marowijne houden 3. De status van oorlogsgebied is nog niet opgeheven 4. Geen aansluitingsmogelijkheden voor VOS’ers

In het district Marowijne zijn er al enkele succesverhalen, die als katalysator moeten dienen voor de anderen.

De ontwikkeling van het binnenland wordt steeds moeilijker door de veranderende klimatologische omstandigheden. De overstromingen hebben gevolgen op lange termijn. Gepleegde investeringen gaan verloren. Zo ook moeten de tradities wijken voor behoud van leven en goed. Door het gebrek aan controle in de goud en bosbouwsector kan ook geen duurzame ontwikkeling op gang worden gebracht. Alles dat plaatsvindt is lokaal en korte termijn. Verder vindt een ernstige verstoring van de gezagsstructuren in de leefgemeenschappen plaatst. Via de ministeries van RO en LVV zijn middelen beschikbaar voor de Agrarische ontwikkeling in het binnenland. Dit is positief, maar de middelen moeten ook daadwerkelijk worden aangewend om het beoogde doel van de ontwikkeling in het binnenland te bereiken. Het transformatie proces moet primair zijn.

DSOP 2008 48 van 110


Matrix 12: Grondbeleid Doel: Het scheppen van condities om de natuurlijke hulpbron grond efficiënt en effectief in te zetten als basis voor duurzame economische en sociale ontwikkeling als mede ten behoeve van milieubescherming Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Vaststelling bestemmingsplan

o Uitvoerbaar en gedragen Bestemmingsplan

Vaststelling structuurplan

o Uitvoerbaar en gedragen structuurplan

X



X

Periode 2 2012 - 2017

X

Periode 3 2018 e.v.

X


Financiering







Matrix 13 : Ruimtelijke ordening Doel: het tot stand brengen en onderhouden van adequate voorzieningen voor groei en duurzame ontwikkeling van de verschillende ressorten van het district Dit door zich hoofdzakelijk te richten op 4 aandachtsgebieden het wettelijk kader, urbanisatie, creatie werkgelegenheid en armoedebestrijding Maatregelen / activiteiten Capacitietsversterking van het lokaal bestuur.

Indicatoren o Uitvoerbaar en meetbaar Capaciteitsversterkingsplan opgezet.

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.

Ministeries/instanties o Lokaal bestuur o Vakministeries o Overige districts stakeholders

Financiering Nationale / districtsbegroting DLGP II

DSOP 2008 49 van 110



o Uitvoerbaar en gedragen bestemmingsplan

X



X

X

X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.





Matrix 14 : Urbanisatie Doel: de ontwikkeling van een diensten en activiteiten kern in het district Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Opheffing status van oorlogsgebied

o Status opgeheven


o Uitvoerbaar en gedragen bestemmingsplan

Opzetten mobiliteitscentrum

Verbetering van het stedelijk klimaat

Periode 1 2008 - 2011 X


Financiering

o Lokaal bestuur o Vakministeries


X



o Mobiliteitscentrum operationeel o Toename plaatsingsmogelijkheden voor werkzoekenden

X

o o o o o

Lokaal bestuur Vakministeries Private sector Burgerplatform Overige districts stakeholders

Nationale / districtsbegroting DLGP II/ Private sector

o Verbeterde infrastructuur o Verbeterde waterhuishouding o Verbeterde scholing

X X X X

o o o o o

Lokaal bestuur Vakministeries Private sector Burgerplatform Overige districts stakeholders

Nationale / districtsbegroting DLGP II/ Private sector

X

X

X

DSOP 2008 50 van 110




X

X

X



Matrix 15: Ontwikkeling binnenland Doel: Het binnenland transformeren van een verzorgings- en toeleveringsgebied naar een welvarend geïntegreerde regio, die als productiegebied mede als katalysator zal dienen voor verdere industriële ontwikkeling van Marowijne Maatregelen / activiteiten Institutionaliseren rechtspositie traditioneel gezag

Capaciteitsversterking private sector i.h.k.v. het transformatieproces

Indicatoren o Rechtspositie traditioneel gezag geïnstitutionaliseerd. o Wettelijk kader vastgelegd en van kracht o Trainingen verzorgd o Financieringsmodaliteiten beschikbaar o Awareness campagnes uitgevoerd

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.


X

X

X

o o o o


Nationale / districtsbegroting / DLGP II/ Private sector

o Lokaal bestuur o Vakministeries o Traditioneel gezag

Financiering Nationale / districtsbegroting

Agrarische ontwikkeling binnenland

o Projecten in uitvoering

X

X

X

o Lokaal bestuur o Vakministeries (RO, LVV) o Overige districts stakeholders

Nationale / districtsbegroting DLGP II/ Sectorfonds LVV

Verbetering transport en verdere ontsluiting

o Transportkosten gedaald o Betere bereikbaarheid van vergelegen gebieden

X

X

X

o Lokaal bestuur o Vakministeries o Private sector

Nationale / districtsbegroting / DLGP II/

DSOP 2008 51 van 110


Controle op ongecontroleerde goudwinning en houtkap en andere storende elementen

o Orde hersteld o Voorposten van leger en politie

X



X

X

X

o Overige districts stakeholders

Private sector





DSOP 2008 52 van 110


Sociale en menselijke ontwikkeling Onderwijs en volksontwikkeling Armoedebestrijding Rekeninghoudend met doelen van de Regering en de MDG’s heeft het district haar eigen visie op armoede en de bestrijding daarvan. Ten behoeve van het district is er niet voldoende data beschikbaar om om aan te geven of en in welke mate sprake is van armoede. De binnenlandse oorlog en de mate van wederopbouw speelt hier ook een belangrijke rol. In het district is een ‘hossel cultuur’ ontstaan die zowel positief als negatief wordt ervaren. Positief omdat dit aantoont dat de bewoners het er niet bij laten zitten en ontwikkeling nastreven. Negatief omdat hossel vaak ook te maken heeft met illegale en ongecontroleerde praktijken. Om de positieve hossel te bevorderen zal ook een goede samenwerking van de diverse vakministeries noodzakelijk zijn. Van een optimale benutting van human capital in het district is nog geen sprake. Te weinig werkgelegenheid en te weinig bedrijvigheid in het district veroorzaakt dat de ontwikkeling van het district achter blijft. Het creëren van werkgelegenheid en praktijkgerichte scholing dienen simultaan te worden aangepakt.

Goed onderwijs is het fundament voor ontwikkeling. Werken aan een kenniseconomie is al gebruik in de rest van de wereld. In Suriname blijkt dat dit proces nog in de kinderschoenen staat. Het district heeft voldoende basisonderwijs faciliteiten. De aanwezige leerkrachten zijn gemotiveerd. Sinds kort is een onderwijs inspecteur gevestigd in het district. Voortgezet en beroepsonderwijs op middelbaar en hoger niveau ontbreken. De wens c.q. behoefte voor laatstgenoemde onderwijsmogelijkheden is reeds in enkele jaarplannen van het district geuit. Tot heden is hier geen invulling aan gegeven. Enkele andere tekortkomingen zijn: 1. Niet genoeg gekwalificeerde leerkrachten 2. Gebrek aan dienstwoningen 3. Niet voldoende lokalen aanwezig 4. Spreiding 5. Ouderbijdrage varieert per onderwijsinstantie 6. Schooltransport aanwezig maar niet optimaal 7. Geen speciaal onderwijs 8. Huiswerkbegeleiding niet optimaal 9. Niet gemotiveerde leerlingen 10. Begeleiding van de ouders niet adequaat DSOP 2008 53 van 110


11. Faciliteiten t.b.v. onderwijsinspectie niet optimaal 12. kwaliteit van het onderwijs voldoet niet aan de hedendaagse eisen 13. besluitvorming op centraal niveau 14. verouderd lesmateriaal en leermethoden Door de slechte sociaal economische situatie in het land vinden regelmatig stakingen plaats. Dit heeft negatieve gevolgen voor het onderwijsproces. Verder wordt het door de prijsstijgingen, gebrekkige infrastructuur, niet optimaal functionerende nutsvoorzieningen steeds moeilijker om op een normale manier deel te nemen aan het onderwijsproces.

De sportcompetities tussen de sportverenigingen van Marowijne en de Franse kant moeten structureel worden aangepakt, waarbij naast de uitwisseling van sport ook een uitwisseling van kennis en cultuur kan plaatsvinden. Overall ontbreekt een nationaal sportbeleid, waardoor deze menselijke hulpbron niet optimaal wordt benut en derhalve verloren gaat. Het Staatsolie sportfonds biedt enkele mogelijkheden, maar dit fonds zou niet de enige, maar één van de vele beschikbare fondsen moeten zijn voor de ontwikkeling van de sport in Suriname.

Cultuur Sport Sport en lichamelijke opvoeding en bewegingsrecreatie spelen een belangrijke rol op individueel -, gemeenschaps, nationaal en internationaal niveau. Sport is niet aan leeftijd gebonden. Op een latere leeftijd heeft het een andere karakter, nl. gezond blijven. Op jongere leeftijd moet sport structuur hebben. De jeugd moet de mogelijkheden worden geboden om iets te kunnen bereiken met sport. In het district worden diverse sporten beoefend en zijn er sportverenigingen aanwezig, maar gediplomeerde sportleraren en voldoende geschikte sportfaciliteiten ontbreken.

Cultuur is de drager van tradities en instigator van verandering.In het district Marowijne zijn diverse culturen aanwezig. Er is ook sprake van cultuuruiting en respect voor elkaars cultuur. Verder zijn er ook Organisaties die zorgen voor overdracht van kennis van de cultuur. Waar het echter aan ontbreekt zijn faciliteiten voor het gezamenlijk beoefenen c.q. uitdragen van cultuur en een cultuurbeleid. De verwestering van de jeugd vormt een bedreiging voor het kunnen voortzetten van tradities. Cultuur hangt nauw samen met toerisme. Hier dient binnen het cultuur en toerismebeleid specifieke aandacht aan te worden besteed.

DSOP 2008 54 van 110


Gezondheidszorg Gezondheid vormt de kern van duurzame ontwikkeling. Zie hiervoor ook de samenhang tussen schoon drinkwater en de volksgezondheid. In het district zijn m.n. in Moengo en Albina voldoende faciliteiten aanwezig. 1. Gezondheidscentrum en hulppoliklinieken aanwezig 2. Preventieve gezondheidszorg aanwezig 3. Sociale kaarten/SZF 4. Ambulance 5. Apotheken 6. Traditionele geneeswijze 7. Ziekenhuizen aanwezig 8. Vroedvrouwen 9. HIV / AIDS voorlichting De geconstateerde tekortkomingen zijn: 1. Bemensing niet adequaat 2. Geen middagpoli 3. Ziekenhuizen functioneren niet optimaal 4. Voorlichting niet optimaal 5. Transport van en naar de poli vanuit de dorpen niet optimaal 6. Dienstverlening niet optimaal 7. Niet alle medicijnen beschikbaar 8. Geen specialisten 9. Geen data beschikbaar over HIV besmettingen

10. Geen algemen gezondheids data beschikbaar Als gevolg van het feit dat BOG niet adequaat functioneert vindt er geen structurele monitoring en data verzameling plaats. Dit ook in het kader van HIV/Aids. De slechte sociaal economische situatie vormen bedreigingen voor de gezondheid van de bewoners van het district. NGO’s en het burgerplatform zijn actief bezig te werken aan de awareness.

Welzijnsbevordering De Regering heeft als een van haar hoofddoelstellingen het vestigen van een sociaal rechtvaardige samenleving, waarin allen daadwerkelijk gelijke rechten en kansen hebben, in het bijzonder de minder draagkrachtigen en andere kwetsbare groepen. In het district is een afdeling van het ministerie van SOZAVO en Vg aanwezig en zijn verschillende NGO’s werkzaam op het gebied van welzijnsbevordering. De geconstateerde tekortkomingen zijn: 1. Samenwerking tussen organisaties zwak 2. Zwakke voorlichting 3. Financiële uitkering niet voldoende

DSOP 2008 55 van 110


4. Geen uitvoeringscapaciteit om de wetgeving voor gehandicapten en senioren adequaat uit te voeren 5. Te weinig aangepaste werkgelegenheid 6. Te weinig aangepaste scholing 7. Weinig voorlichting over beschikbare faciliteiten en middelen 8. In het district is het niet zichtbaar dat de projecten er zijn 9. Gebrek aan data mbt doelgroepen 10. Geen bejaarden tehuizen 11. Geen opvang voor mensen met beperkingen 12. Geen gekwalificeerd kader 13. Geen infrastructuur voor personen met een beperking Kort samengevat kan worden gesteld dat veel zal moeten worden gedaan om het doel zoals omschreven in het MOP: “het garanderen van basis zekerheden aan personen en huishoudens die tijdelijk of structureel niet in staat zijn een eigen inkomen te verwerven” te bereiken.

Huisvesting Het hebben van een ‘dak boven je hoofd’ is een basis behoefte. In Suriname is het kunnen beschikken over een eigen huis op een eigen stuk grond weggelegd voor een kleine groep. De beschikbaarheid, procedures en politiek maken het haast onmogelijk om op een transparante manier invulling te kunnen geven aan deze basisvoorwaarde voor economische en sociale ontwikkeling. In het district zijn voldoende inputs aanwezig om te werken aan de oplossing:

1. 2. 3. 4.

Voldoende land beschikbaar Voldoende zelfbouw Voldoende bouwmaterialen Voldoende bouwvakkers

In de dorpen is er en goed functionerend toewijzingssysteem. Door de volgende tekortkomingen worden de oplossingen van de problemen vertraagd: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Geen huisvestingsbeleid Geen ruimtelijke ordening Geen bouwvergunningvereiste c.q. bouwwet niet van toepassing Geen adequate infrastructuur Geen betrokkenheid van districts stakeholders bij het uitgifte beleid. Uitgifte van grond vindt centraal plaats en is niet transparant LISP dreigt te worden stopgezet Internationale prijsstijgingen Afdeling huisvesting niet aanwezig in het district

Jeugd De jeugd is de toekomst van morgen. Het is daarom van belang dat deze groep op zo een manier wordt begeleid dat zij daadwerkelijk deze

DSOP 2008 56 van 110


functie kunnen vervullen. Uit de statistieken blijkt dat het district veel jeugdigen telt. Als positieve bouwstenen voor een goede begeleiding van deze groep kunnen worden genoemd: 1. Activiteiten op het gebied van 2de kans onderwijs 2. De jeugd is actief bij evenementen 3. Gezonde jongeren 4. Creatieve en talentvolle jongeren 5. Afdeling Jeugdzaken aanwezig 6. Jeugdparlementariers 7. Jongerenorganisaties

13. Sociaal – economische situatie 14. Toename grensoverschrijdende criminaliteit Bij veel van de genoemde tekortkomingen ontbreekt de data om te kwantificeren.

Naast de vorengenoemde positieve aspecten zijn er vele tekortkomingen waar aan moet worden gewerkt: 1. Financiële draagkracht van de ouders is niet voldoende 2. Onvoldoende aandacht van de ouders 3. Peer pressure 4. Geen goede family planning 5. Onvoldoende (vervolg)onderwijsmogelijkheden 6. Onvoldoende werkgelegenheid 7. Gebrekkige recreatie mogelijkheden 8. Slecht gemotiveerde jongeren 9. Afdeling Jeugdzaken functioneert niet optimaal 10. Veel tienermoeders 11. Hangjongeren 12. Dropouts DSOP 2008 57 van 110


Matrix 16: Armoedebestrijding Doel: Vermindering van armoede met 4,4% per jaar en met 22% in 2010, in lijn met de MDG voor armoedebestrijding ( het aantal mensen dat in armoede leeft moet in 2015 ten minste tot de helft zijn teruggebracht ten opzichte van 1990 Maatregelen / activiteiten Creëren werkgelegenheid


Indicatoren o Mobiliteitscentrum operationeel o Structureel overleg met lokale ondernemers en bedrijven i.v.m. werkgelegenheidsvraagstukken o Trainingsfaciliteiten o Trainingsprogramma’s o Vakopleidingen

Periode 1 2008 - 2011 X X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.

X

X

X X X X

X X X X

X X X X


Financiering

o Lokaal bestuur o Private sector o Overige districts stakeholders




Matrix 17: Onderwijs Doel: In 2015 moeten alle kinderen, jongens en meisjes, toegang hebben tot kwalitatief hoogstaand onderwijs, zal het onderwijs- en opleidingstelsel in staat zijn zich gemakkelijk aan te passen aan de veranderende wereld van arbeid, en zal levenslang leren worden bevorderd Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Bijscholing onderwijzerskorps

o Permanente bijscholing operationeel

Middelbaar en hoger onderwijs aanbieden

o Middelbare school gebouwd en operationeel

Periode 1 2008 - 2011 X

X

Periode 2 2012 - 2017 X



Financiering

o Lokaal bestuur o Vakminsteries (MINOV) o Overige districts stakeholders

Nationale / districtsbegroting / Sectorfonds Minov

o Lokaal bestuur o Vakminsteries (MINOV)

Nationale / districtsbegroting DSOP 2008 58 van 110


o Hogeronderwijs via distance learning beschikbaar

X

o Overige districts stakeholders o ADEK

/ DLGP II, / Sectorfonds Minov

Introductie nieuwe leermethoden die kwalitatief en kwantitatief voldoen aan de eisen van de tijd

o Nieuwe leermethoden geïntroduceerd

X

o Lokaal bestuur o Vakminsteries (MINOV)

Nationale / districtsbegroting / Sectorfonds Minov



X X X X

X X X X

X X X X

o o o o

Private sector Lokaal bestuur Overige district stakeholders MINOV, ATM


Matrix 18: Sport Doel: Verhogen van bijdragen van sport aan fysieke en geestelijke vorming en welzijn van de gemeenschap van Marowijne Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Capaciteitsversterking afdeling sport en jeugdzaken

o Afdeling sport en jeugdzaken functioneert optimaal

Formuleren en vaststellen Sportbeleid

o Sportbeleid in uitvoering

X

Opleiden sportleraren

o Elke school en sportvereniging heeft de beschikking over een gediplomeerde sportleraar.

X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.


Financiering

Lokaal bestuur Vakminsteries (MINOV)


Lokaal bestuur Vakminsteries (MINOV) Overige districts stakeholders




o o o o o o

DSOP 2008 59 van 110


Herintroductie gestructureerde lichamelijke opvoeding op de scholen

o Lichamelijk opvoeding geherintroduceerd

X


Opzetten van kwalitatieve sportfaciliteiten

o 2 Multifunctionele sportcentra gebouwd en operationeel

X

o o o o

Private sector Lokaal bestuur Overige district stakeholders Vakministeries (MINOV)



Matrix 19: Cultuur Doel: Vergroten van de mogelijkheden van alle burgers om vrijelijk deel te nemen aan het cultureel leven van Marowijne Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Formuleren en vaststellen Cultuurbeleid

o Cultuurbeleid in uitvoering

Fondsenwerving voor behoud cultureel erfgoed

o Voldoende fondsen beschikbaar om geselecteerde objecten van Culturele waarde te behouden.

X

Opzetten van multifunctionele buurtcentra

o 2 Multifunctionele buurtcentra gebouwd en operationeel

X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.


Financiering



o o o o

Lokaal bestuur Private Sector Overige districts stakeholders Partnerschappen

Nationale / districtsbegroting / Externe financiering

o o o o

Private sector Lokaal bestuur Overige district stakeholders Vakministeries (MINOV)


DSOP 2008 60 van 110


Matrix 20: Gezondheidszorg Doel: Het waarborgen van de beschikbaarheid, bereikbaarheid en kwaliteit van de gezondheidszorg met als doel de gehele bevolking in een optimale gezondheidstoestand te houden cq brengen. Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Operationalisering ziekenhuis te Moengo

o Ziekenhuis operationeel met voldoende gekwalificeerd personeel en specialisten.

Vestigen BOG kantoor

o Optimaal functionerend BOG met voldoende gekwalificeerd personeel.

X

Samenwerkingsverband met Franse artsen

o Samenwerking geformaliseerd o 4 uitwisselingsprojecten per jaar

X

Verbetering toegangkelijkheid tot de gezondheidszorg voor vergelegen gebieden.

o Infrastructuur ingericht, gezondheidszorg beschikbar en bereikbaar voor een ieder

X

Periode 2 2012 - 2017

X

Periode 3 2018 e.v.

X


Financiering

o Lokaal bestuur o Vakminsteries (VG) o Overige districts stakeholders

Nationale / districtsbegroting /Sectorfonds VG / overige externe financiers

o o o o

Lokaal bestuur Vakminsteries (VG) BOG Overige districts stakeholders

Nationale / districtsbegroting /Sectorfonds VG/ overige externe financiers

o o o o

Lokaal bestuur Vakminsteries (VG) Overige districts stakeholders Franse autoriteiten

Nationale / districtsbegroting /Sectorfonds VG/ overige externe financiers


Nationale / districtsbegroting / Sectorfonds VG/ overige externe financiers

DSOP 2008 61 van 110


Awareness campagnes HIV / Aids

o 4 Campagnes per jaar in het district

X

X

X


Nationale / districtsbegroting / Sectorfonds VG/ overige externe financiers



X

X

X



Vakgerichte scholing en training.


X X X

X X X

X X X

o Lokaal bestuur o Overige district stakeholders o VG

Nationale / districtsbegroting DLGP II / sectorfonds VG/ overige externe financiers

Matrix 21 : Welzijnsbevordering Doel: het garanderen van basis zekerheden aan personen en huishoudens die tijdelijk of structureel niet in staat zijn een eigen inkomen te verwerven Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Regeringsbeleid voor mensen met een beperking vertaald naar het district

o Ditrcitsbeleid geformuleerd

Capacitietsversterking van de vertegenwoordiging van SOZAVO, VG en de werkzame NGO’s

o Uitvoerbaar en meetbaar Capaciteitsversterkingsplan opgezet o Personeel van de instanties

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.

X

X

X


Financiering





X

DSOP 2008 62 van 110


getraind n diverse aspecten van het welzijnswerk Verbetering van de voorzieningen voor mensen met een beperking





X X X

o Lokaal bestuur o Overige district stakeholders o SOZAVO


X



X

o Het beschikbaar budget toereikend o Opvang voor drop outs, drugs en alcoholverslaafden o Opvang voor kinderen met een beperking o Opvang voor volwassenen met een geestelijke of lichamelijke beperking o Bijzonder onderwijs o Geen taboesfeer rond de personen met een beperking o Adequate infrastructuur voor personen met een beperking o Elke ressort voorzien van een wijkkantoor o Trainingsfaciliteiten o Trainingsprogramma’s o Vakopleidingen

X X X

X X X


X

X

X X X

X X X X

DSOP 2008 63 van 110


Matrix 22 : Huisvestingsbevordering Doel: het bereikbaar maken van adequate huisvesting voor alle huishoudens in het district Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Vaststelling: Bestemmingsplan Ruimtelijke orderning

o Uitvoerbaar en gedragen bestemmingsplan en ruimtelijke ordering

Van toepassing verklaring bouwwet

o Bouwwet is van kracht o Lokaal bestuur ziet toe op naleving bouwwet

Upgraden infrastructuur

o Ontsluiting conform bestemmingsplan en ruimtelijke ordening o Bouwrijpe kavels voorzien van aansluitingsmogelijkheden t.b.v. nutsvoorzieningen beschikbaar o Uitgifte beleid conform bestemmingsplan en ruimtelijke ordening o District betrokken bij besluitvorming over uitgifte

Transparant maken uitgifte beleid

Financieringsfaciliteiten t.b.v. huizenbouw

o Informatiepunt bij de diverse ressortskantoren over de beschikbare

Periode 1 2008 - 2011 X

Periode 2 2012 - 2017

Periode 3 2018 e.v.


Financiering


Nationale / districtsbegroting DLGP II / Sectorfonds Huisvesting

X



X



X




Nationale / districtsbegroting DLGP II /

X

X

X

DSOP 2008 64 van 110


financieringsfaciliteiten

o Financieringsinstellingen

Sectorfonds Huisvesting / Private sector

o Vakgerichte scholing en training.


X X X

X X X

X X X

o Lokaal bestuur o Overige district stakeholders o Private sector




X

X

X


Nationale / districtsbegroting / Sectorfonds Huisvesting

Periode 2 2012 - 2017 X


Matrix 23 : Jeugd Doel: maximale ontplooiing van de maatschappelijke positie van de jeugd. Maatregelen / activiteiten

Indicatoren

Periode 1 2008 - 2011 X

Continue dataverzameling ten behoeve van het voeren van goed en transparant beleid.


Bevorderen van de betrokkenheid van jongeren bij het besluitvormingsproces van het district

o Vaste participatie van jeugdparlementariërs bij vergaderingen van het disitrcitsbestuur

X

Vermindering van het aantal dropouts, drugsgebruikers en verslaafden en jeugdcriminaliteit

o Dropouts gereduceerd met X% o Jeugdcriminaliteit gereduceerd met X%

X X

X X

X X


Financiering

o o o o

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Vakministeries Jeugdparlement


o o o o

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Vakministeries Jeugdparlement




DSOP 2008 65 van 110


Bevordering jongerenbuurtwerk en voorlichting over het maatschappelijk belang van betrokkenheid


o Drugsgebruik en verslaving gereduceerd met X%

X

X

X

o Jeugdparlement

o Aantal buurtorganisaties en jeugdige buurtwerkers stijgt jaarlijks met X% o Studie – en huiswerkbegeleiding o Jongerenbeurs o Trainingsfaciliteiten o Trainingsprogramma’s o Vakopleidingen

X

X

X

o Lokaal bestuur o Overige districts stakeholders o Jeugdparlement


X

X

X

X X X X

X X X X

X X X X

Lokaal bestuur Overige districts stakeholders Vakministeries Jeugdparlement Private sector


o o o o o

* het percentage kan pas worden bepaald na uitvoering van een baseline studie.

DSOP 2008 66 van 110


BIJLAGEN Bijlage 1:Samenstelling commissie ........................................................................................................................................................................... 67 Bijlage 2: Organogram van Marowijne ...................................................................................................................................................................... 68 Bijlage 3: Activiteiten per beleidsdomein en begroting ....................................................................................................................................... 69 Bijlage 4: Triple P........................................................................................................................................................................................75 Bijlage 5: Teksten ter inspiratie................................................................................................................................................................................... 77 Bijlage 6: Opdrachten bij presentatie ....................................................................................................................................................................... 80 Bijlage 7: SWOT analyses ............................................................................................................................................................................................. 83 Bijlage 8: Handout presentaties

DSOP 2008 67 van 110


Bijlage 1:Samenstelling commissie Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

Naam M. Obergh S. Hek P. Bhagwandien A. Leewani S. Pinas – Corinde R. Kwasie O. Dominie L. Cambiel L. Paloedja A. Djoe I. Lino S. Pinas O. Mersing T. Akaso A. Lonswijk R. Clemen R. Wongsopawiro E. Kana S. Hunswijk W. Jordan P. Dominie I. Pinas

Functie BPC SOIP SOIP BPC BPC BPC DR DR/BIC DR BPC RR RR RR RR RR DB / inspecteur MINOV ROGB DR BIC ADS LVV DS/DA

DSOP 2008 68 van 110


DSOP 2008 69 van 110


Bijlage 2

MAROWIJNE Activiteiten per beleidsdomein en begroting Verordeningen Beleidsdomein Duurzaam beheer water

Transport

Verordening 1. Instellen Water Autoriteit Marowijne en Waterschap 2. Heffingen op water gebruik en vervuiling van oppervlakte water voor districtfonds 3. Heffing op winnen van bronwater Instellen Toerisme Autoriteit Marowijne Verordening toerisme heffingen ook op boottoerisme en watersport recreatie Verordening wegbelasting heffing

Bosbouw

Verordening heffing houttransport

Toerisme Toerisme

Financier Agrarisch Sector Fonds

Begroting in SRD 280.000

Min TCT

25.000

Districtbegroting Ondersteuning vanuit Min. R.O. Districtbegroting Ondersteuning vanuit Min. R.O. Districtbegroting Ondersteuning vanuit Min. R.O.

10.000

10.000

10.000

DSOP 2008 70 van 110


Training/voorlichting/ Capaciteitsversterking Beleidsdomein Decentralisatie en bestuur Decentralisatie en bestuur Facilitering private sector

Training/voorlichting/ Capaciteitsversterking Voorlichting over decentralisatie en WRO aan alle structuren Capaciteitsversterking van het lokale bestuur en de overige structuren Vakgerichte trainingen en mogelijkheden voorwerken en leren

Agrarische sector

Agrarische sector Alle productiesectoren en water en energie

Voorlichting/Trainingen over: • Kredietfaciliteiten • Duurzame landbouw methoden • Loopbaan in agrarische sector • Voordelen van coöperatievorming Stimuleren van zelfvoorziening op gebied van voeding • Trainingen in aanleg erfcultuur • Kookcursussen • Trainingen gezonde voeding Trainingen in aquacultuur Vakgerichte scholing en training i.s.m. de private sector. En leer en werk opleidingen

Handel en industrialisatie Onderwijs en jeugd

Awareness campagnes m.b.t. de internationale handelsverdragen Voorlichting en begeleiding van ouders ivm opvoeding

Onderwijs en jeugd

Vakonderwijs en “on the job” training op het gebied van de verdienpoten van Marowijne

Agrarische sector en welzijnsbevordering

Financier Begroting SRD DLGP II 75.000 DLGP II 150.000 Private Sector, 100.000 Begroting MINOV/ATM Agrarisch 50.000 sector Fonds/ NGO’s

Nationale Begroting/ NGO’s

Betrokken vakministeries Private sector Begroting HI Begroting MINOV Idem

50.000

25.000 100.000

35.000 50.000 100.000

DSOP 2008 71 van 110


Sport Algemeen

Opleiden sportleraren Burger informeren over voorgenomen beleid op de verschillende beleidsgebieden.Voor jeugdigen aparte sessies

Idem Districts Begroting

50.000 50.000

Onderzoek Beleidsdomein

Onderzoek

Financier

Decentralisatie en bestuur Decentralisatie en bestuur Agrarische sector

Tevredenheid enquêtes

Districtbegroting DLGP II Districtbegroting DLGPII Betrokken ministeries

Bereik en besef meten van voorlichtingscampagnes over decentralisatie en WRO

Onderwijs en jeugd

Inventarisatie voor mogelijkheden en belangstelling voor aquacultuur als rehabilitatie voor uitgemijnde gebieden Water inventarisatie: o Waterbeschikbaarheid in kaart o Status natte infrastructuur in kaart o Status afvalwater in kaart o (potentiële) bronnen van vervuiling geïdentificeerd o Waterbeheersingsystemen geïnventariseerd Continue data verzameling ten behoeve van het voeren van goed en transparant beleid. Inventarisatie omvang armoede Naar het stimuleren van zelfvoorziening op gebied van voeding Inventarisatie van drop-outs en werkloosheid

Private sector

Inventariseren van actoren in de private sector

Duurzaam beheer water

Bijna alle beleidsdomeinen Armoedebestrijding

Nationale Begroting

District Begroting Betrokken Ministeries District Begroting Betrokken Ministeries District Begroting Betrokken Ministeries District Begroting Betrokken Ministeries en instanties

Begroting in SRD 25.000 25.000 10.000 50.000

150.000 15.000 15.000 25.000

DSOP 2008 72 van 110


Formuleren van beleidsplannen Beleidsdomein

Formuleren van beleidsplannen in commissieverband

Financier

Begroting in SRD Districtsbegroting 35.000

Ruimtelijke Ordening en bestemming Agrarische sector Toerisme Sport en recreatie Communicatie Energie

Opstellen van een gedragen ruimtelijke ordening en bestemmingsplan Opstellen lokaal agrarisch beleidsplan Opstellen toerisme beleidsplan Marowijne Formuleren en vaststellen Sportbeleid ICT strategie formuleren Energiebeleid formuleren

Idem Idem Idem Idem Idem

15.000 15.000 15.000 15.000 15.000

Instelling autoriteit Beleidsdomein Water Toerisme

Instelling autoriteit Instellen Waterschap Marowijne Instellen Toerisme Autoriteit Marowijne

Financier Agrarisch Sector Fonds Min. TCT/ private sector

Begroting in SRD 25.000 25.000

DSOP 2008 73 van 110


Belangrijke andere activiteiten: Beleidsdomein Facilitering private sector

Activiteit Maken van een brochure van de faciliteiten die het district kan bieden aan geïnteresseerde investeerders Instellen van ‘one window stop’ voor ondernemers Sluiten van Maatschappelijk Contract met ondernemers

Financier Districtsbegroting en private sector

Begroting in SRD 25.000

Districtsbegroting en KKF

15.000

Districtsbegroting en private sector

10.000

DSOP 2008 74 van 110


Inkomsten mogelijk uit: Activiteit

Instantie die het geld int

Betaler

Innen huurwaarde belasting Heffingen op water gebruik en vervuiling van oppervlakte water

Afd. Inkomsten DA

Heffing op toerisme en recreatie

Via attracties en accommodaties en rechtstreeks van touroperators

Alle huiseigenaren in Marowijne Alle huishoudens Ondernemers Industriële gebruikers, Landbouwers, Ondernemers uit de toerisme en recreatiesector Alle bezoekers in het district

Heffing op wegbelasting van zwaar transport Heffing op houttransport

Verwachtbare jaarlijkse inkomsten in SRD PM PM

PM

Transporteurs van bouwmaterialen

PM

Transporteurs van hout

PM

DSOP 2008 75 van 110


Bijlage 3: Triple P indicatoren PEOPLE Sociale cohesie contact familie & vrienden restaurantbezoek actief in vereniging éénpersoons huishoudens opkomst verkiezingen Veiligheid & gezondheid ervaren gezondheid medische consumptie sterftecijfer zorgaanbod wachtlijsten geweldsdelicten & vernielingen Woonklimaat culturele voorzieningen winkelvoorzieningen horecavoorzieningen sportvoorzieningen scholen tevredenheid woonomgeving Vraagdruk woningen

PLANET Milieuverontreiniging autovervuiling t.o.v. bevolking afvalkosten afvalscheiding geluidsbelasting autovervuiling t.o.v. oppervlakte mestproductie Natuur en landschap natuurlijkheid reliëf historische kenmerkendheid horizonvervuiling stedelijkheid bebouwd gebied verkeersveiligheid

PROFIT Intensiteit van de economie brp per werknemer werkgelegenheidsfunctie investeringen bedrijven intensiteit bedrijventerreinen zakelijke verplaatsingen Ondernemingsklimaat Bereikbaarheid beschikbaarheid bedrijventerreinen Opleidingsniveau beroepsbevolking studenten HBO & WO Zelfstandigen

Kracht van het bedrijfsleven Productiestructuur Bedrijfsdynamiek Exportgerichtheid Investeringsbereidheid Sociaal-economische welvaart Huishoudeninkomen Lage inkomens Voertuigen bezit

DSOP 2008 76 van 110


Werkenden t.o.v. bevolking Werkloosheid beroepsniveau

DSOP 2008 77 van 110


Bijlage 5: Teksten ter inspiratie

Stimuleren van duurzame samenlevingen Het instituut voor locale zelfvoorziening (ILSR) is een kleine organisatie met een opmerkelijke aanpak om duurzame gemeenschappen te promoten. Het gerenomeerde tijdschrift RAIN heeft beschreven als een organisatie die “harde nummers plakt op zachte dromen” Sinds haar oprichting heeft ILSR jaarlijks de feasibility van een toenemend aantal gemeenschappen onderzocht en daarbij een opmerkelijke hoeveelheid rijkdom gegenereerd van lokale hulpmiddelen. In hun begin jaren hebben ze zich vooral gericht op hun omgeving in Washington DC. Hun stadsbehuizing gebruikte de organisatie als werkmodel voor hun ideeën. Op de daken werden hydroponic tuinen met zonnecollectoren aangebracht. In de kelders werd een commercieel bedrijf voor gro pesi aangelegd en een compost toilet. De inkomsten stromen en patronen van eigenaarschap binnen de gemeenschap werden bestudeerd en er werd ondersteuning verleend in de opbouw van coöperatieve bedrijven. Later werd hun focus vergroot en warden hele steden en regio’s onder de loep genomen. Toen breidde de samenwerking zich uit tot op lokaal en antionaal overheids niveau. Toch bleef de aandacht bij gemeenschapsprojecten, netwerking met grassroots organisaties, kleine bedrijven, boeren en lokale overheden.

IN 1974 was het conceptueel kader van ILSR volledig nieuw. Zij waren de eersten die systematisch het concept van zelfvoorziening toepasten in urbane gebieden tot die tijd werd dit concept alleen toegepast in rurale gebieden. ILSR bood een visie van duurzame, zelfvoorzienende steden, die optimal gebruik maakten van hun locale menselijke, financiële en natuurlijke hulpbronnen. Deze visie sneed dwars door de traditionele ecologische, economische ontwikkeling en gemeenschap ontwikkeling strategieën. In 1978 en 1980 werd door middel van twee ILSR studies heel concreet het concept van economische “lekkages” zichtbaar gemaakt. ILSR was de eerste organisatie die de moeite nam om heel nauwkeurig de stroom van energie, gerelateerd aan geld te volgen doorheen de stadseconomie. In hun rapport "Planning for Energy Self-Reliance: The Case of the District of Columbia" concludeerden ze dat van elke energy dollar 85 cent uit de gemeenschap verdween. Dit was een veel groter verlies dan in welk ander huishoud uitgavenpatroon vastgesteld kon worden. Hieruit werd de conclusie getrokken dat energiebehoud een grote rol diende te spelen in strategieën voor urbane ontwikkeling. In 1980 was ILSR de eerste die de energie behoudende potentie van zonne energie bepaalde voor een grote stad (Baltimore) and zij waren een van de eerste groepen die formeel voor een commissie van NUTS voorzieningen

DSOP 2008 78 van 110


verklaarden dat investeren in energiebehoud een goedkoper alternatief is dan investeren in nieuwe energie voorzieningen. ILSR onderzocht ook de geldstroom van een buurtfranchise (in dit geval Mc Donalds). Door dit onderzoek werd duidelijk dat van de $750,000 die de buurtbewoners daar uitgaven, ongeveer 66% niet alleen uit de buurt wegvloeide, maar uit de gehele stad. Tegengesteld aan de conventionele overtuiging dat deze ondernemingen werkplaatsen creëren werd duidelijk dat elke keer dat een fast food restaurant werd geopend er banen verdwenen in de gemeenschap.

ILSR is er altijd van overtuigd geweest, dat juiste beleidskeuzes ervoor kunnen zorgen dat gemeenschappen veel productiever worden. Hun werk op gebied van energie en afval bewijst deze overtuiging. ILSR definieert afval niet alleen als “dingen die we niet meer gebruiken” maar ook als “hulpbronnen die we ongebruikt laten liggen”.

Ten aanzien van solid waste, heft ILSR altijd naar voren gebracht dat dit een kostbare hulpbron is, die als het word gebruikt een waardevolle hulpbron vormt voor locale economiën. Eind 70 begin 80 was ILSR de voornaamste nationale groep die locale CBO’s ondersteunde in hun strijd tegen afvalverbrandingsovens. Midden van de jaren 80 werd door de ILSR trainingen aan lokale bevolking de bouw van 150 grootschalige afvalverbrandings-ovens voorkomen. Door tussenkomst van ILSR werden 30 voorstellen voor verbrandings-ovens van de tafel geveegd met de argumenten dat verbrandingsovens duur en vervuilend zijn en dat ze de inkomensgenererende optie van recyclage onmogelijk maken. In verschillende rapporten vanaf 1986 heeft ILSR aangetoond dat recyclage en composteren de eerste optie zouden moeten zijn in omgang met solid waste. ILSR heeft onderzoek altijd gekoppeld aan actie. Vanaf 1990 is in nauwe samenwerking met een handvol steden , die overtuigd waren van de naar voorgebrachte economische strategie, een 15 tal grote lokaal beheerde bedrijven opgezet met meer dan 250 werknemers. Deze activiteiten hebben meer dan $20 miljoen nieuwe investeringen aangetrokken in lage inkomens en lage sociale klasse gemeenschappen binnen de steden.

DSOP 2008 79 van 110


Gezonde steden Gezonde gemeeschappen

Zaken die bijdragen aan gezondheid, zoals openbare veiligheid, welvaart, en gezonde families blijken ook bij te dragen aan de opbouw van gemeenschappen. Dit zijn taken van het systeem die alle energie en creativiteit vragen van allen die iets kunnen bijdragen binnen de gemeenschap.

Iedereen weet wat een gezonde gemeenschap is. Eens, ergens heb je ervaren wat dit betekenteen gemeenschap die zorgdraagt voor zijn leden, een gemeenschap waarin we door de totaliteit meer worden dan we als individu zijn. Maar wat zorgt ervoor dat een gemeenschap gezond is? Wil je een wereld waarin dit gerealiseerd wordt, probeer het volgende dan eens.

In het midden van de 80er jaren is Trevor Hancock geïnspireerd door de artikelen van Len DuhlI, begonnen om "Healthy Toronto 2000" te organiseren. Deze inspanning inspireerde Ilona Kickbush van de WHO en andere internationale organisaties om beginnend bij 34 Europese steden het idee wereldwijd te verspreiden.

Hoewel er in de wereld heel wat goed-bedoelende, hard-werkende mensen zijn, zie je dat chaos, honger, oorlog en criminaliteit toenemen. Misschien wil je een bijdrage leveren om dit te veranderen. Misschien wil je iets doen dat een verschil maakt, maar het lijkt alsof niets helpt. Hier is iets wat bewezen heeft wel te werken. Het begint op de plaats waar jij woont.

Over de hele wereld heeft de WHO seminars en workshops georganiseerd om steden te helpen om met de eerste stappen naar het creëren van een beeld over hun eigen toekomst. Honderden steden hebben de “vision workshop” gevolgd om te leren hoe het proces gestart kan worden.

Op honderden plaatsen hebben onze teams aan mensen gevraagd: “Wat moet er gebeuren om deze plaats gezonder te maken?” De antwoorden zijn verbazend en krachtig en verschillend voor elke gemeenschap. De antwoorden hebben betrekking op van alles van vervoer, werk, huisvesting tot sex - en de antwoorden zijn altijd zeer accuraat. Het gevoel van welbevinden en gezondheid van mensen is van heel wat zaken afhankelijk. Goede voeding, schoon drinkwater, goede contacten met buren en familie, onderwijs, bevredigend en zinvol werk, etc. Gezondheidszorg en medicijnen zijn zelden boven aan de lijst van de mensen. Geschoolde medici, juiste medicijnen en machines dragen bij tot gezondheid, maar ze zijn niet genoeg.

De methode is zeer eenvoudig. De bewoners van een stad vragen buitenstaanders voor hulp. In een of meerdere conferenties worden door het lokale comité en hun aangestelde ondersteuners, alle mensen uit de gemeenschap bij elkaar gebracht die een verschil kunnen maken voor de gemeenschap, zoals media, politici, voorzitters van vakbonden, schoolhoofden, mensen uit zakenleven en producenten etc. Aan al deze mensen wordt gevraagd: “Wat moet er gebeuren om van jullie woonplaats een gezondere plaats te maken?” De antwoorden kunnen gericht zijn op, werkgelegenheid, huisvesting, milieu, misdaad, schoon drinkwater, beter eten, of zelfs transport. De consensus is over het algemeen bijzonder sterk. Zodra er overeenstemming is over wat er zou moeten veranderen, helpen de organisatoren de aanwezigen om te ontdekken wat zij kunnen doen om deze veranderingen te weeg te brengen en hoe ze dit kunnen doen door samen te werken. De resultaten zijn over het algemeen indrukwekkend en hartverwarmend.

DSOP 2008 80 van 110


Biodiversiteitsverdrag Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Ga naar: navigatie, zoeken In 1992 heeft Nederland, samen met 186 andere landen inclusief de EU, het Biodiversiteitsverdrag van Rio de Janeiro ( Het Verdrag inzake Biologische Diversiteit) ondertekend. De VS heeft het verdrag echter nog niet ondertekend. Het verdrag kon vanaf 5 juni 1992 worden ondertekend en is in werking getreden op 29 december 1993. Het verdrag is tot stand gekomen op de Conferentie van de Verenigde Naties over Milieu en Ontwikkeling, die plaats had in Rio de Janeiro van 3 tot 14 juni 1992. De landen verplichten zich de biodiversiteit zowel in hun eigen land te beschermen als ook geëigende maatregelen te nemen ter ondersteuning van de bescherming van de biodiversiteit in de ontwikkelingslanden. Het verdrag onderstreept dat landen soevereine rechten hebben op hun genetische bronnen. Zonder toestemming van een land kunnen niet zomaar zaden en planten uit het betreffende land worden meegenomen. Belangrijke onderwerpen van het Biodiversiteitsverdrag zijn: • • • • • • • •

Identificeren en bewaking van de biodiversiteit Bescherming van de biodiversiteit in de natuurlijke omgeving (in situ), zowel binnen als tussen soorten als ook in ecosystemen en buiten de natuurlijke omgeving (ex situ) zoals het bewaren van zaad in genenbanken Onderzoek, opleiding en Public relations Regeling van de toegang en het gebruik van genetische bronnen Technologieoverdracht, wetenschappelijke samenwerking en informatie-uitwisseling Bij het toepassen van de genenbronnen in de plantenveredeling en biotechnologie het regelen van een redelijke verdeling van het gebruik en de voordelen. Bij de financiering van de toepassing van het Biodiversiteitsverdrag hebben de ontwikkelde landen een speciale verantwoordelijkheid. Het nationaal rapporteren van de inspanningen van het toepassen van de in het verdrag gemaakte afspraken.

Sinds Rio is het denken over natuurbeheer in brede kring veranderd en is er ook een duidelijk toenemende belangstelling voor autochtone bomen en struiken.

DSOP 2008 81 van 110


Bijlage 6: Opdrachten bij presentatie

Opdracht 1: Formuleer de ecologische begrenzing voor de ontwikkeling van het district 1. Omschrijf de elementaire voorwaarden voor leefbaarheid van jouw omgeving.(bedreigingen en beschermende maatregelen) 2. Maak een lijst van het gebruik van de vijf soorten hulpbronnen.(welke wijze van gebruik is wenselijk voor elke groep, hoe kan dat in de praktijk?) 3. Geef maatstaven en indicatoren voor het begrenzen van de ecologische voetafdruk in jouw omgeving.

Opdracht 2: Noem culturele kenmerken van de bewoners van dit district, die gericht zijn op duurzaam onderhoud van de natuurlijke omgeving 1. Wat zijn zaken die beschermd moeten worden om “Herkenbaar te blijven als groep? (uitwerken met betrekking tot jouw leefgroep). Welke bedreigingen zijn er? Hoe moet er hiermee worden omgegaan? 2. Welke cultuuruitingen zijn activerend voor de duurzame ontwikkeling van jouw district? 3. Welke cultuuruitingen zijn remmend voor de duurzame ontwikkeling van jouw district?

Opdracht 3: Omschrijf de mechanismen voor welvaartsspreiding in het district / jouw groep 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Noem structuren voor participatie die al aanwezig zijn in het district. Hoe ondersteunen deze structuren duurzame ontwikkeling? Noem structuren voor samenwerking die al aanwezig zijn in het district. Hoe ondersteunen deze structuren duurzame ontwikkeling? Welke vormen van spontane en geïnstitutionaliseerde zorg zijn aanwezig in het district? Welke mechanismen / structuren kunnen nog worden toegevoegd om duurzaamheid te garanderen? Aan welke voorwaarden moeten deze structuren voldoen om ondersteunend te zijn? Hoe moet de sociale structuur worden beschermd tegen afbrokkeling?

DSOP 2008 82 van 110


Opdracht 4: Voorwaarden voor economische bedrijvigheid het district 1. 2. 3. 4. 5.

Welke sectoren ondersteunen onze primaire behoeften? Hoe kan dit verder worden uitgebouwd? Welke economische activiteiten in het district ondermijnen duurzaamheid? Aan welke voorwaarden moeten activiteiten beantwoorden om het lokale contract te ondersteunen? Geef richtlijnen aan voor investeerders.

Opdracht 5: Politieke ordening en facilitering 1. 2. 3. 4.

Welke bevoegdheden zouden nog wenselijk zijn op lokaal niveau? Hoe kunnen structuren de gekozen ontwikkeling waarborgen? Hoe ondersteunen de structuren elkaar? Welke terugkoppelingsmechanismen zijn ingebouwd of moeten ingebouwd worden om te blijven evalueren of de gekozen weg wordt gevolgd?

DSOP 2008 83 van 110


Bijlage 7: SWOT ANALYSES

DSOP 2008 84 van 110


1.DECENTRALISATIE OPENBAAR BESTUUR Doel: delegeren van institutionele en financiële bevoegdheden v.d. centrale overheid naar de overheid in de districten. STERKE PUNTEN: 1. 2. 3. 4.

Marowijne is gecertificeerd Districtsfonds Lokale ondernemers om invulling te geven aan eigen projecten Reeds in eigen beheer bestratingproject uitgevoerd

BEDREIGINGEN: 1. Politiek (geen samenwerking tussen politieke partijen en de plaatselijke bevolking) 2. IDB als de enige financier van het decentralisatieproces 3. Criminaliteit (de bewoners, bezoekers en ondernemers worden bedreigd en beroofd)

ZWAKKE PUNTEN: 10. Geen gemotiveerde mensen (burgerparticipatie) 11. Niet voldoende informatie 12. Geen BIC Albina 13. Geen opgeleide mensen voor BIC Albina 14. Geen communicatie tussen bestuursdienst, BIC, de burgers en DNA leden. 15. Niet voldoende middelen beschikbaar vanuit DLGP voor het propageren van het decentralisatieproces.

KANSEN: 1. Donoren (projecten indienen om ons district tot ontwikkeling te brengen) 2. Stimuleren van ondernemers waardoor belasting terugvloeit naar het districtsfonds 3. Economische zelfstandigheid

DSOP 2008 85 van 110


2. REGIONALE ONTWIKKELING Doel: het tot stand brengen en onderhouden van adequate voorzieningen voor groei en duurzame ontwikkeling van de verschillende regio’s van het land. Dit door zich hoofdzakelijk te richten op 4 aandachtsgebieden het wettelijke kader urbanisatie creatie werkgelegenheid en armoedebestrijding. ZWAKKE PUNTEN: STERKE PUNTEN: 6. In alle ressorten zijn er vertegenwoordigers van RO 6. Geen bestemmingsplannen in het district Marowijne 7. Elk ministerie kan een beroep doen op RO voor ondersteuning 7. De structuren functioneren niet optimaal 8. Structuren aanwezig, w.o. ook NGO’s en CBO’s 8. Onvoldoende kader 9. Beleid niet optimaal 10. Faciliteiten onvoldoende voor optimale uitvoering van taken van de ambtenaren. 11. Geen Districtsadministrateur in het district Marowijne 12. Onvoldoende contacten en samenwerking tussen de overheidsdiensten BEDREIGINGEN: KANSEN: 1. Politieke beslissingen die niet in lijn zijn met de voornemens 1. Het decentralisatieproces stagneren de regionale ontwikkeling 2. Intensiveren samenwerkingsverbanden (NGO, 2. Etnische politiekvoering CBO) voor het initiëren van projecten 3. Stedenbandrelaties (samenwerking met gemeentes en andere districten)

DSOP 2008 86 van 110


3. WELZIJNSBEVORDERING VOOR KWETSBARE GROEPEN Doel: het garanderen van basis zekerheden aan personen en huishoudens die tijdelijk of structureel niet in staat zijn een eigen inkomen te verwerven. ZWAKKE PUNTEN: STERKE PUNTEN: 14. Samenwerking tussen organisaties zwak 1. Instanties aanwezig (SOZAVO, Volksgezondheid) 15. Zwakke voorlichting 16. Financiële uitkering niet voldoende 2. Mantelzorg 17. Geen uitvoeringscapaciteit om de wetgeving voor gehandicapten en senioren adequaat uit te voeren 18. Te weinig aangepaste werkgelegenheid 19. Te weinig aangepaste scholing 20. Weinig voorlichting over beschikbare faciliteiten en middelen 21. In het district is het niet zichtbaar dat de projecten er zijn 22. Gebrek aan data mbt doelgroepen 23. Geen bejaarden tehuizen 24. Geen opvang voor mensen met beperkingen 25. Geen gekwalificeerd kader BEDREIGINGEN: 1. Aandacht voor deze groep is niet optimaal

KANSEN: 1. Internationale verdragen 2. Donor fondsen 3. Sociaal vangnet 4. Formulering van districtsbeleid is mogelijk 5. Elk ressort voorzien van een wijkkantoor

DSOP 2008 87 van 110


4. JEUGD Doel: maximale ontplooiing van de maatschappelijke positie van de jeugd. STERKE PUNTEN: 1. Veel jeugd in Marowijne 2. Actief bij evenementen 3. Gezonde jongeren 4. Creatieve en talentvolle jongeren 5. Afdeling Jeugdzaken aanwezig 6. Jeugdparlementariers 7. Jongerenorganisaties 8. Activiteiten op het gebied van 2de kans onderwijs

ZWAKKE PUNTEN: 1. Financiële draagkracht van de ouders is niet voldoende 2. Onvoldoende aandacht van de ouders 3. Peer pressure 4. Geen goede family planning 5. Onvoldoende (vervolg) onderwijs mogelijkheden 6. Gebrekkige recreatie mogelijkheden 7. Slecht gemotiveerde jongeren 8. Afdeling Jeugdzaken functioneert niet optimaal 9. Veel tienermoeders 10. Hangjongeren 11. Dropouts 12. Geen werkgelegenheid

BEDREIGINGEN: 1. Toename grensoverschrijdende criminaliteit 2. Internationale negatieve invloeden 3. Slechte Sociaal – economische situatie

KANSEN: 1. Aanwezige donateurs 2. Decentralisatieproces 3. Creëren van meer studie mogelijkheden 4. Meer voorlichting

DSOP 2008 88 van 110


5. ENERGIE VOORZIENING Doel: optimale energievoorziening voor duurzame sociaal-economische ontwikkeling voor het district in 2010 ZWAKKE PUNTEN: STERKE PUNTEN: 1. EBS aanwezig in het district 1. Onvoldoende energie in de dorpen langs de oost – west verbinding en de rivieren 2. Stroomuitval 3. Lange termijn voor aansluiting op het elektriciteitsnet 4. Ontbreken van duurzame energievoorziening in dorpen 5. Geen optimale studiemogelijkheden 6. Geen optimale communicatie mogelijkheden 7. Geen bedrijvigheid in bepaalde gebieden BEDREIGINGEN: KANSEN: 1. Internationale prijsstijging van fossiele energie 1. Staatsolie (olie boringen) 2. Monopoliepositie EBS 2. Alternatieve energie 3. Betere prestaties leerkrachten en leerlingen 4. De mensen komen terug 5. Onwikkelingspartners (FOB, CDFS etc.)

DSOP 2008 89 van 110


6. WATER VOORZIENING Doel: het streven naar een adequate water voorziening voor de bevolking van het district in 2010

STERKE PUNTEN: 1. Waterbronnen aanwezig 2. SWM 3. CBO’s 4. Ontwikkelingspartners actief in het district v.w.b. watervoorziening BEDREIGINGEN: 1. Mijnbouw activiteiten 2. Monopoliepositie SWM

ZWAKKE PUNTEN: 1. Slechte kwaliteit van water 2. BOG niet aanwezig 3. Slecht onderhoud van waterinstallatie 4. Geen complete data over aanwezige waterbronnen 5. Niet overal aansluiting op het waternet KANSEN: 1. Nieuwe waterbronnen 2. Uitvoering geven aan MDG’s 3. Zelfstandig water kunnen ontginnen en distribueren

DSOP 2008 90 van 110


7. HUISVESTINGSBEVORDERING Doel: het bereikbaar maken van adequate huisvesting voor alle huishoudens in het district ZWAKKE PUNTEN: STERKE PUNTEN: 1. Onvoldoende bouwrijpe percelen 1. Voldoende grond aanwezig 2. Niet een ieder is in staat om een huis te bouwen 2. Voldoende bouwvakkers 3. Niet voldoende financieringsmogelijkheden 3. Bouwmaterialen aanwezig 4. Geen huisvestingsbeleid 4. Toewijzingssyteem van grond in de dorpen 5. Afdeling huisvesting niet aanwezig BEDREIGINGEN: 1. Internationale prijsstijgingen van bouwmaterialen 2. Geen brede politieke aanpak van het huisvestingsbeleid

KANSEN: 1. L.I.S.P. 2 2. Verkavelingsproject Albina 3. Samenwerkingsverbanden tussen gemeenten. 4. Decentralisatieproces

DSOP 2008 91 van 110


8. FACILITERING PRIVATE SECTOR Doel: institutionalisering van het partnerschap met de private sector om een zodanig kader te scheppen waarbinnen activiteiten in de private sector uiteindelijk helpen bijdragen aan armoedevermindering STERKE PUNTEN: 1. Private sector aanwezig 2. District zit in het decentralisatieproces 3. Krediet coöperaties aanwezig

ZWAKKE PUNTEN: 1. Private sector is niet georganiseerd 2. Geen controle 3. Geen duurzame private sector en werkgelegenheid 4. Geen ontwikkelingskansen 5. Geen afdeling HI 6. Slecht één bankinstelling 7. Onvoldoende voorlichting over de financieringsmogelijkheden

BEDREIGINGEN: 1. Bureaucratie 2. Geen transparant beleid op het gebied van wet en regelgeving voor private sector

KANSEN: 1. Micro kredieten project 2. Agrarisch kredietfonds 3. PSOM, IntEnt

DSOP 2008 92 van 110


9. BOUW EN CONSTRUKTIE Doel: het optimaliseren van de controle op de bouw en van de dienstverlening ten einde een goed en gezond leefmilieu te creëren alwaar een kwalitatief hoge woonkwaliteit en hoog woongenot primair staan. STERKE PUNTEN: 1. Afdeling OW & V aanwezig 2. Voldoende land beschikbaar 3. Voldoende zelfbouw 4. Voldoende bouwmaterialen 5. Voldoende bouwvakkers

ZWAKKE PUNTEN: 1. Ongecontroleerde bouwactiviteiten 2. Bouwwet / verordening niet van kracht 3. Onvoldoende kader 4. Onvoldoende opleidingsmogelijkheden 5. Afdeling OW & V functioneert niet optimaal

BEDREIGINGEN: 1. Gebruik van milieu onvriendelijke materialen die over de grens komen.

KANSEN: 1. Buitenlandse investeerders die wel moeten voldoen aan (internationale) voorwaarden. 2. Verdragen

DSOP 2008 93 van 110


10. HANDEL EN INDUSTRIALISATIE Doel: effectieve participatie van het district in regionale handels - en economische blokken en versterking van groei van klein ondernemerschappen en diversifiering richting minder prijsgevoelige en meer unieke die sterker kunnen concurreren op de internationale markt. STERKE PUNTEN: 1. Grondstoffen voor industrie aanwezig 2. Ondernemerschap aanwezig 3. Haven aanwezig 4. Voldoende arbeidskrachten

BEDREIGINGEN: 1. Criminaliteit 2. Weinig ondersteuning van de centrale overheid 3. Toename van produktiekosten 4. Stijging van de prijzen op de internationale en lokale markt

ZWAKKE PUNTEN: 1. Kapitaal tekort 2. Onvoldoende kennis over het opzetten van industrieën 3. Onvoldoende kennis over de mogelijkheden die de CARICOM biedt 4. Ontbreken van informatie over de plannen van o.a. de haven 5. Geen afdeling van KvK 6. Geen optimale samenwerking tussen ondernemers van Frans Guyana en Marowijne KANSEN: 1. Veel onbenutte mogelijkheden voor export naar de CARICOM

DSOP 2008 94 van 110


11. Communicatie Doel: het streven om het district te ondersteunen in zijn transformatie naar een kenniseconomie en het district te voorzien van adequate en kwalitatieve hoge ICT- infrastructuur ZWAKKE PUNTEN: STERKE PUNTEN: 1. Gebrekkige communicatie verbindingen naar de 1. Providers zijn aanwezig verschillende ressorten en dropen toe (ontvangst 2. Internet via GSM niet adequaat) 3. Computeronderwijs op Moengo (VOJ) – (STOOM) 2. Geen walk – in 4. Lokaal radiostation 3. Geen optimale ontvangst van TV zenders 5. Lokale krant 4. Hoge aanschafprijs computers en toebehoren 6. Samenwerking tussen Surinaamse en Franse providers 7. Nucleus centrum BEDREIGINGEN: 1. Geen optimale samenwerking tussen de verschillende providers

KANSEN: 1. Kwaliteitsverbetering providers 2. Investeringen in telecommunicatie 3. Eigen TV station 4. Optimaliseren van samenwerkingsverbanden met de Fransen.

DSOP 2008 95 van 110


12. Sport Doel: verhogen van bijdrage van sport aan fysieke en geestelijke vorming en welzijn van de gemeenschap van Marowijne ZWAKKE PUNTEN: STERKE PUNTEN: 1. Faciliteiten ontbreken in gebieden 1. Voldoende sporten 2. Afdeling sport en jeugdzaken functioneert niet optimaal 2. Bewustwording 3. Voldoende sportbeoefenaars 4. Afdeling sport en jeugdzaken 5. Georganiseerde voetbalcompetitie BEDREIGINGEN: 1. Politieke bemoeienis met de sport 2. Stijgende transportkosten

KANSEN: 1. Staatsolie sportfonds 2. Donateurs 3. Opstarten uitwisselingsprogramma met Frans Guyana

DSOP 2008 96 van 110


13. Gender

STERKE PUNTEN: ZWAKKE PUNTEN: 1. uwenorganisaties in het district die streven naar gender gelijkheid

BEDREIGINGEN: 1.

Veranderende gezinsomstandigheden

1. Vrouwen ondervinden last van tradities 2. Niet voldoende kennis over het begrip Gender

KANSEN: 1. Op centraal niveau is een genderbureau aanwezig. Dit kan ook worden opgezet in het district

DSOP 2008 97 van 110


14. AGRARISCHE PRODUCTIE EN AGRO-INDUSTRIE Doel: Het garanderen van de nationale voedselzekerheid en veiligheid en wel zodanig dat deze niet importafhankelijk zijn Sterkte 1. Genoeg landbouw beschikbaar 2. Voldoende landbouwers 3. Afdeling LVV aanwezig 4. Bureau of Standards

Zwakte 1. Geen data over lokaties van de beschikbare landbouwgronden 2. Geen bestemmingsplan 3. Geen infrastructuur voor agrarische ontwikkeling 4. Voorlichting gebrekkig 5. Vervuiling van grondwater door gebruikte methoden 6. Shifting Cultivation (Roofbouw)/Uitputting van bodem door gebruikte methoden 7. Ontbreken landbouwcoöperaties 8. Geen werkgelegenheid 9. Import economie 10. Geen landbouwonderwijs (vb. 2de kans onderwijs)

Bedreiging 1. Titel op grond 2. Stijgende internationale prijzen 3. Smokkel 4. Hoge importcomponent voor de productie

Kansen 1. Export mogelijkheden 2. Bewustzijn over gezonder voedsel=> gezonde burgers 3. Toenemende internationale vraag naar biologische producten 4. Caricom 5. Internationale standaarden

DSOP 2008 98 van 110


15: BOSBOUW EN HOUTVERWERKING Doel: Het verhogen van de bijdrage van de bossen aan de nationale economie en het welzijn van huidige en toekomstige generaties met inachtneming van het behoud van de biodiversiteit Sterkte 1. Bossen voldoende aanwezig 2. Houtconcessies 3. SBB aanwezig 4. Veel medicinale planten

Zwakte 1. De houtkap wordt niet op een duurzame manier uitgevoerd 2. Controle op selectieve houtkap ontbreekt 3. Onvoldoende voorlichting over rechten en plichten van alle stakeholders

Bedreiging 1. Opraken van de hulpbron door onverantwoorde houtkap 2. Smokkel 3. Erosie en andere schadelijke milieueffecten a.g.v. onverantwoorde houtkap

Kansen 1. Internationaal veel vraag naar hout 2. Belastingheffing op houttransporten

DSOP 2008 99 van 110


16 TOERISME Doel: het inzetten van eigen erfgoed, creativiteit en fysieke omstandigheden en zo ook uitgesloten delen van het volk weer te betrekken bij de economie teneinde de bijdrage van de toerisme sector aan de nationale economie te verhogen

Sterkte 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Natuurreservaat Recreatie / Toeristische oorden Aanwezigheid van traditionele culturen Grensdistrict Infrastructuur aanwezig Afdeling TCT

Bedreigingen 1. Geen optimale veiligheid remt de ontwikkeling 2. Buitenlandse negatieve invloeden

Zwakte 1. Onvoldoende informatie waar er meer Recreatie / Toeristische oorden zijn 2. Onvoldoende logeergelegenheden 3. Gebrekkige bewustzijn van de lokale bevolking 4. Onvoldoende eigen initiatief en waardering 5. Afdeling TCT functioneert niet optimaal 6. Geen toerisme wet 7. Geen lokaal toerisme beleid 8. Geen ordening van de toerisme sector in Marowijne Kansen 1. Samenwerkingsverbanden 2. Tourist tax (WRO) 3. Regulering van de touroperators

DSOP 2008 100 van 110


17 GRONDBELEID Doelbeleid: Het scheppen van condities om de natuurlijke hulpbron grond efficiënt en effectief in te zetten als basis voor duurzame economische en sociale ontwikkeling als mede ten behoeve van milieubescherming Sterkte 1. Grond is beschikbaar

Bedreigingen 1. Politiek streeft het doel zoals geformuleerd in het MOP niet na.

Zwakte 1. Geen transparant beleid m.b.t. gronduitgifte 2. Ontbreken bestemmingsplannen 3. Advies afhankelijk van verschillende instanties (LVV, DC, Grondinspectie) weegt niet even zwaar. 4. Grote achterstand van de verwerking van de aanvragen 5. Nog geen totstandkoming van GLIS- wet

Kansen 1. GLIS 2. Decentralisatie

DSOP 2008 101 van 110


18 ONDERWIJS Doel: In 2015 moeten alle kinderen, jongens en meisjes, toegang hebben tot kwalitatief hoogstaand onderwijs, zal het onderwijs- en opleidingstelsel in staat zijn zich gemakkelijk aan te passen aan de veranderende wereld van arbeid, en zal levenslang leren worden bevorderd Sterkte 1. Scholen zijn aanwezig 2. Leerkrachten zijn aanwezig en gemotiveerd 3. Schooltransport aanwezig 4. Project TANA (begeleiding 6de klassers) 5. Onderwijs inspectie aanwezig

Zwakte 1. Geen middelbare scholen 2. Niet genoeg gekwalificeerde leerkrachten 3. Gebrek aan dienstwoningen 4. Niet voldoende lokalen aanwezig 5. Spreiding 6. Ouderbijdrage varieert per onderwijsinstantie 7. Schooltransport niet optimaal 8. Geen speciaal onderwijs 9. Huiswerkbegeleiding niet optimaal 10. Niet gemotiveerde leerlingen 11. Begeleiding van de ouders niet adequaat 12. Faciliteiten t.b.v. onderwijsinspectie niet optimaal 13. Onderwijsfaciliteiten niet optimaal

Bedreigingen 1. Urbanisatie 2. Gebrek aan informatie en communicatie vanuit de centrale overheid 3. Stijgende olieprijzen internationaal

Kansen 1. Afstandsonderwijs 2. NGO’s 3. Nucleus centrum 4. Ontwikkelingspartners

DSOP 2008 102 van 110


19. BINNENLAND Doel: Het binnenland transformeren van een verzorgings- en toeleveringsgebied naar een welvarend geïntegreerde regio, die als productiegebied mede als katalysator zal dienen voor verdere industriële ontwikkeling van Marowijne

Sterkte 1. Voorbeelden van succesverhalen 2. Gemotiveerde burgers 3. Kosten besparen vanwege bevolkingslandbouw

Bedreigingen 1. Centrale overheid propageert dat zij zal verzorgen dit staat in tegenstelling tot het doel 2. Transportkosten in het binnenland 3. Klimatologische veranderingen

Zwakte 1. Verwestering huidige generatie 2. Afwachtende houding 3. Onvoldoende voorlichting over mogelijkheden voor transformatie 4. Onvoldoende training 5. Onvoldoende ontsluiting

Kansen 1. 2. 3. 4.

Werken met NGO’s Werken aan mind shift van de burgers Decentralisatieproces Ontsluiting

DSOP 2008 103 van 110


20. ARMOEDEBESTRIJDING Doel: Vermindering van armoede met 4,4% per jaar en met 22% in 2010, in lijn met de MDG voor armoedebestrijding ( het aantal mensen dat in armoede leeft moet in 2015 ten minste tot de helft zijn teruggebracht ten opzichte van 1990 Sterkte 1. Landbouwgronden aanwezig 2. Scholingsmogelijkheden 3. Bepaalde ministeries zijn aanwezig 4. Ondernemerschap / Hossel cultuur

Zwakte

Bedreigingen

Kansen

1. Ongecontroleerde negatieve hossel 2. Sociaal – economische situatie

1. 2. 3. 4. 5. 6.

1. 2. 3. 4.

Geen data beschikbaar over armoede in Marowijne Gebrek aan werkgelegenheid Er wordt weinig gedaan voor de mensen vanuit sociale zaken Urbanisatie Niet alle aanwezige ministeries functioneren optimaal Niet alle ministeries vertegenwoordigd

Family planning Decentralisatie Bedrijvigheid (Haven, Toerisme) NGO’s, CBO’s

DSOP 2008 104 van 110


21: CULTUUR Doel: Vergroten van de mogelijkheden van alle burgers om vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van Marowijne

Sterkte 1. Diversiteit aan cultuurvormen aanwezig 2. Veel cultuuruiting 3. Het respecteren van elkaars cultuur 4. Organisaties die zorgen voor overdracht van kennis van de cultuur

Zwakte 1. Geen multicultureel centrum (theater) 2. Cohesie tussen de verschillende cultuurvormen niet optimaal

Bedreigingen 1. Politiek maakt misbruik van culturele verschillen 2. Invloed van buitenlandse culturen .

Kansen 1. Toerisme

DSOP 2008 105 van 110


22. GEZONDHEIDSZORG Doel: Het waarborgen van de beschikbaarheid, bereikbaarheid en kwaliteit van de gezondheidszorg met als doel de gehele bevolking in een optimale gezondheidstoestand te houden cq brengen Sterkte 1. Gezondheidscentrum en hulppoliklinieken aanwezig 2. Preventieve gezondheidszorg aanwezig 3. Sociale kaarten/SZF 4. Ambulance 5. Apotheken 6. Traditionele geneeswijze 7. Ziekenhuizen aanwezig 8. Vroedvrouwen 9. HIV / AIDS voorlichting

Zwakte 1. Bemensing niet adequaat 2. Geen middagpoli 3. Ziekenhuizen functioneren niet optimaal 4. Voorlichting niet optimaal 5. Transport van en naar de poli vanuit de dorpen niet optimaal 6. Dienstverlening niet optimaal 7. Niet alle medicijnen beschikbaar 8. Geen specialisten 9. Geen data beschikbaar over HIV besmettingen 10. Geen data beschikbaar

Bedreigingen 1. Bepaalde medici / medicijnen niet altijd aanwezig 2. Onbekende ziektes 3. Gedrag en gewoonten van de bevolking

Kansen 1. Accupunctuur 2. Buitenlandse artsen, missies 3. Donateurs

DSOP 2008 106 van 110


23 MILIEUMANAGEMENT Doel: de instandhouding en het duurzame gebruik van het milieu alsook de kwaliteit daarvan Sterkte 1. Er is een afdeling van Milieubeheer aanwezig 2. Regelmatige vuilophaal 3. Algemene vuilstortplaats

Zwakte

Bedreigingen

Kansen

1. Slechte attitude met als gevolg, ongedierte, stilstaand water, milieuvervuiling; 2. Ongecontroleerde goudwinning 3. Gebrek aan transparantie m.b.t. de bauxietwinning en de milieu effecten van o.a. de afvalverwerking (dumping) etc. 4. Vervuiling rivieren en waterbronnen 5. Granietafgravingen dichtbij dorpen

1.Milieuverontreiniging 2.Waterleiding is van slechte kwaliteit 3.Milieu bewustzijn is niet adequaat 4.Ongedierte (ratten) 5. Riolering verouderd 6. Onvoldoende rehabilitatie van mijnen

1. 2. 3. 4.

Milieuwet Voorlichtingsactiviteiten Sectorplan Milieu Betere equipment

DSOP 2008 107 van 110


24 TRANSPORTSECTOR Doel: het totstandbrengen van ordening en verbetering van het verkeerswezen Sterkte 1. Overal is bereikbaar via de rivier of via land 2. Transportmiddelen aanwezig 3. Politie en militairen aanwezig 4. Vliegvelden en haven aanwezig 5. Ministerie TCT vertegenwoordigd 6. Verkeersbrigadiers

Zwakte 1. De meeste wegen zijn niet begaanbaar 2. Bermen zijn onveilig 3. Politie functioneert niet optimaal 4. Niet voldoende parkeerplaatsen 5. Geen ordening m.b.t. zwaar transport 6. Geen functionele aanmeersteigers 7. Weinig verkeersmarkeringen

Bedreigingen 1. Doorvoer van hout naar Paramaribo 2. Doorvoer van benzine naar Albina 3. Hoge snelheden op de wegen 4. Criminaliteit op de wegen 5. Toenemende transportkosten 6. Slijtage van de voertuigen

Kansen 1. Asfalteringsproject 2. Decentralisatie 3. Aanleg openbare parkeerplaatsen

DSOP 2008 108 van 110


25 INFRASTRUCTUUR Doel: Het ontwikkelen van doelmatige en veilige infrastructuur Sterkte 1. Er zijn wel bestaande infrastructurele voorzieningen

Zwakte 1. Infrastructurele voorzieningen zijn niet in goede staat (rehabilitatie bruggen en wegen) 2. Niet alle gebieden zijn ontsloten 3. Geen bestemmingsplan 4. Geen optimale bedrijvigheid

Bedreigingen 1. Stagnatie van de ontwikkeling als gevolg van het feit dat niet alle gebieden zijn onsloten.

Kansen 1. Verdere ontsluiting 2. Buitenlandse donoren om infrastructuur aan te leggen en te onderhouden 3. Decentralisatie

DSOP 2008 109 van 110


26 URBANISATIE Doel: De ontwikkeling van een diensten en activiteiten kern in het district Sterkte 1. Er zijn kernen in het district

Bedreigingen 1. Kader trekt weg

Zwakte 1. Niet voldoende aandacht voor heropbouw van de kernen na de binnenlandse oorlog 2. Niet voldoende ontwikkelingskansen die de mensen in Marowijne houden 3. De status van oorlogsgebied is nog niet opgeheven 4. Geen aansluitingsmogelijkheden voor VOS’ers 5. Geen data over mensen die de oversteek maken naar Frans Guyana Kansen 1. Scheppen werkgelegenheid 2. Samenwerkingsverbanden 3. Decentralisatie

DSOP 2008 110 van 110

Republiek Suriname District Marowijne District Strategisch Ontwikkelingsplan e.v

Recommend Documents