REPORT #11. Imposant schip annex gebouw. Naar een duurzame verstedelijking. Een voorbeeld van een ontwerp met een generieke structuur

#11

Maisdijk 7 · 9102 · 5704 RM Helmond t 0492 56 10 20 · f 0492 56 10 30 www.reynaers.nl · [email protected]

Najaar 2012

REYNAERS B.V.

REPORT #11

TOGETHER FOR BETTER

REPORT Magazine van Reynaers Aluminium

Pierres Vives Imposant schip annex gebouw Focus Naar een duurzame verstedelijking

bloemhof Een voorbeeld van een ontwerp met een generieke structuur

#11

Uitgave najaar 2012 Verantwoordelijke uitgever: Birgit Huybrechs Productie: A10, RSM Co-Publishers

DE UITDAGINGEN VAN DE STAD

S

teden hebben de toekomst. Wereldwijd trekken steeds meer mensen naar de stad. Sinds 2008 wonen er meer mensen in de stad dan erbuiten. Of dit een goede ontwikkeling is, valt te betwisten, maar feit is dat de steden zullen blijven groeien, als centra van economie, dynamiek en menselijke creativiteit. Daarom zullen oplossingen voor problemen uiteindelijk ook uit de steden komen. De stad is de plek waar architectuur tot bloei komt. De stad is het voornaamste leefgebied en meest gangbare werkterrein van de architect. Architectuur dankt haar bestaan aan de stad en omgekeerd. De meest opmerkelijke, uitzonderlijke en indrukwekkende architectuur is doorgaans te vinden in steden. Hoe goed de stad ook is voor de architectuur, de stad maakt het architecten, bouwers en opdrachtgevers niet altijd gemakkelijk. Restricties en regels maken het soms lastig om bouwplannen tot een goed einde te brengen en de bevolkingsdichtheid in de stad stelt andere eisen dan voorsteden aan bijvoorbeeld geluidsisolatie en brandveiligheid, terreinen waarin Reynaers volop ervaring heeft. De economische, maatschappelijke en individuele uitdagingen en kansen die de stad biedt, krijgen deels gestalte in de gebouwde omgeving. Juist deze combinatie van knelpunten en kansen sublimeert de architectuur. De stad is een collectief product en hetzelfde geldt voor elk gebouw, in de stad of daarbuiten. Bouwen in en aan de stad is dan ook in meerdere opzichten een collectieve prestatie, waaraan wij als Reynaers graag een bijdrage leveren.

Erik Rasker Chief Technical Officer Reynaers Aluminium

BEZOEK ONS OP BAU MUNICH 2013 *** BEZOEK ONS OP BAU MUNICH 2013 *** BEZOEK ONS OP BA

14-19/01/2013 - Bezoek ons in hal B1, stand 329

Het Reynaers Extranet biedt u toegang tot specifieke technische gegevens en achtergrondinformatie over zaken als duurzaamheid, lokale normen en regels, testrapporten en tal van andere informatie. Ook hebben we een aantal gebruiksvriendelijke hulpmiddelen ontwikkeld, zoals de U-calculation tool,

die u kan gebruiken in uw dagelijkse projecten. Log in of meld u aan op: www.reynaers-extranet.com en maak kennis met deze nieuwe professionele omgeving. Voor meer informatie over bouwen en renoveren kunt u ook een kijkje nemen op www.reynaers.nl.

in DIT NUMMER

UITGELICHT

4 Hier leest u meer over enkele nieuwe projecten met Reynaers systemen

FOCUS

8

Naar duurzame verstedelijking Verschillende perspectieven

projecten

14

22

Dalston square, Londen

pierres vives, montpellier Een interplanetair ruimtevaartuig

Een grootschalig stadsvernieuwingsproject

30

38

bloemhof, groningen

Parketgebouw, Tbilisi

‘De intense stad’

Stijlvol gestapeld

46

SOPharma Litex, sofia Een ‘groene’ stap vooruit

innovaties

54 Recente innovaties en vernieuwingen

A referenties

58 Een overzicht van projecten waaraan Reynaers heeft bijgedragen

uitgelicht

Nikolay Kravtsov

4

Sportarchitectuur voor EURO 2012 in Oekraïne Oekraïne (Ua) — Grootschalige sportevenementen worden steeds belangrijker voor steden; steden wedijveren met elkaar om gastland te mogen zijn van de Olympische Spelen en internationale voetbalkampioenschappen. Door de grote bezoekersaantallen en de wereldwijde mediaaandacht is zo’n evenement de ultieme vorm van ‘stadsmarketing’. De architectuur van stadions en andere gebouwen wordt steeds vaker ingezet om een aantrekkelijk imago te creëren. Tegelijkertijd biedt de aanleg van de benodigde infrastructuur, multifunctionele sportfaciliteiten

en onderkomens voor sporters de mogelijkheid om een groot stedelijk gebied van een impuls te voorzien. Dit is ook het geval in Oekraïne, dat deze zomer samen met Polen gastland was voor het Europees Kampioenschap Voetbal, EURO 2012. Reynaers was betrokken bij drie van de vier stadionprojecten: de renovatie van het Olympic National Sports Complex in Kiev en het Metalist Stadium in Kharkov en de bouw van een nieuw stadion in Lviv. De nieuwe Arena Lviv, met een capaciteit van 30.000 personen het kleinste stadion van EURO

2012, werd speciaal voor dit evenement gebouwd. De bouw van het moderne complex, ontworpen door de Weense architect Albert Wimmer, vormde het startsein voor een veel omvangrijker stedelijk ontwikkelingsproject dat Lviv op de kaart moet zetten als sportstad. Naast het compleet vernieuwde vliegveld is onder meer geïnvesteerd in nieuwe spoorwegen en hotels. Het stadion valt op door de vrij gevormde metalen gevels en heeft een grote, uitnodigende trappartij die een verwelkomend gebaar maakt naar bezoekers. Systemen van Reynaers Alumi-

nium werden gebruikt voor alle gevels en entrees, in de glazen ‘floor-to-ceiling’ skyboxen voor de bestuurskamers en VIPruimten en in de administratieve vertrekken en perszalen. Behalve goed zicht op het veld is veiligheid zeer belangrijk bij het ontwerpen van stadions. Zo zijn de nooduitgangen overeenkomstig de brandpreventienormen van de UEFA voorzien van antipanieksluitingen. De kozijnen van het atrium zijn uitgerust met een brandwerend systeem op basis van zwaartekrachtsluiting, zodat ze snel kunnen worden geopend. Tot slot moest ook rekening gehouden worden met de eisen inzake isolatie. Zo werd voor de zonnige zijde van het stadion glas met betere thermische isolatie (U - 1,1 W/m²K) toegepast, terwijl in het stadion en in de perszaal extra transparant glas (82 % lichtdoorlatendheid) is gebruikt.

Alle units zijn voorzien van de Reynaers-systemen CW 50 en CS 77, die voldoen aan de UEFAnormen inzake thermische isolatie.

ARENA-LVIV Architect: Albert Wimmer ZT Gmbh, Arnika, Ukrdesigngroup Hoofdaannemer: Altkom, Kiev Constructeur: Ekran, Lviv Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, CS 77 Olympic National Sports Complex, Kiev Architect: GMP, Hamburg Hoofdaannemer: Ak Engineering, Kiev Constructeur: InvestMasterStroy, Kiev Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50-HI, CS 77-BP, CS 77-AP, ES 50 Oblast Sports Complex ‘Metalist’, Kharkov Architect: Kharkiv project institute Constructeur: Stroitelnaya initsyativa, Krona- Kharkiv Toegepaste Reynaerssystemen: CW 50, CS 59, CS 68

5

Cécile Septet

uitgelicht

6

Compact ontwerp Changé (FR) — Niet alleen in stadscentra maar ook in suburbane gebieden wordt omwille van duurzaamheid steeds vaker compact gebouwd, waarbij verschillende functies in één gebouw worden gehuisvest. Hierdoor verbetert de interne organisatie en worden de bouwkosten en ecologische voetafdruk verlaagd. Het gebouw dat architectenbureau Colboc Franzen & Associés voor Fiteco ontwierp in de gemeente Changé op 4 km van Laval en waarin zowel het hoofdkantoor als een lokale vestiging van de boekhoudgroep is ondergebracht, is een goed voorbeeld van deze strategie. Oorspronkelijk was het idee om op deze locatie twee aparte gebouwen op te trekken. De stadsverordening stond echter maar twee kleine gebouwen met een grote parkeergarage toe. Dus overtuigden de architecten

de opdrachtgever ervan één groot gebouw van circa 2000 m2 neer te zetten. Het interieur van het kantoor is volgens een strikt stramien van 60 cm georganiseerd, dat flexibel gebruik door de tijd heen mogelijk maakt, wat bijdraagt aan het duurzame karakter van het project. Het gevelontwerp voegt een speels element toe aan deze rationele aanpak dankzij het Reynaerssysteem CW 86-VEC. De gevel bestaat uit onder een hoek geplaatste bekledingsplaten van spiegelgepolijst roestvrij staal en uit glaspanelen die in de Reynaers CW 86-VEC profielen zijn geplaatst. Staal en glas weerspiegelen de omringende natuur en het steeds wisselende licht, zodat gebouw en omgeving, architectuur en stad met elkaar versmelten. Fiteco kantoorgebouw Architect: Colboc Franzen & Associés, Parijs Opdrachtgever/investeerder: Fiteco group Constructeur: Serru, Château Gontier Toegepaste Reynaers-systemen: CW 86-VEC

met het Reynaers ‘slim line’ renovatiesysteem CS 24-SL, een extra slank profiel dat ideaal is voor gebouwen waarin oorspronkelijk stalen kozijnen zaten. Vanwege het zeer koude klimaat zijn de gevelopeningen met ‘dubbele’ beglazing ingevuld, met daartussen een luchtspouw. Het systeem werd op zowel de binnen- als de buitenkant van de koepelramen toegepast. De stalen kozijnen, die dateerden uit het begin van de 20e eeuw, zijn behouden en alleen aan

de binnenzijde van de onderste bouwlagen gerenoveerd, als herinnering aan het verleden.

Debbie De Brauwer

Kronshtadt (RU) — De Morskoy Nikolskiy Sobor Cathedral is een van de grootste kathedralen van Rusland en is opgenomen in de UNESCO lijst van Werelderfgoedlocaties. Vorig jaar werd het in 1913 door architect Vasily Kosvakov in neo-Byzantijnse stijl ontworpen bouwwerk, compleet gerenoveerd. Een van de belangrijkste eisen was dat het architectonische beeld met de elegant gevormde boogramen intact zou blijven. Om die reden is gewerkt

Dmitry Babanin

Zorgvuldige renovatie

Energiezuinig woningbouwcomplex Vorst (BE) — De nieuwe woonwijk Bervoets, gelegen in een bosrijke omgeving nabij Brussel, is een toonbeeld van duurzame stedenbouw. Dat is in de eerste plaats te danken aan de aantrekkelijke, tijdloze opzet van de wijk: de 239 woningen en 10 ateliers zijn verdeeld over negen gebouwen en kijken uit op een drietal binnenpleinen met bomen, royale openbare ruimten

die bewoners uitnodigen om elkaar te ontmoeten. Auto’s zijn niet in het straatbeeld aanwezig dankzij de drie ondergrondse parkeergarages. De productie van warmte en elektriciteit gebeurt via warmtekrachtkoppeling, wat forse energiebesparingen oplevert. De woningen zijn zeer goed geïsoleerd, mede door toepassing van groendaken en de driedubbele beglazing alsook

De Morskoy Nikolskiy Sobor Cathedral Architect: Obolyanskiy A., Sint-Petersburg Constructeur: CAC (Современные Архитектурные Системы) Modern Architectural Systems, Sint-Petersburg Toegepaste Reynaers-systemen: CS 24-SL

7

een ventilatiesysteem met warmteterugwinning. De volledig luchtdicht uitgevoerde ramen en deuren, opgebouwd met het zeer energie-efficiënte systeem CS 86-HI, zijn vooraf onderworpen aan een blowerdoor test (EN 13829). Een primeur zijn de daken van de gebouwen, die fungeren als stormbekkens. In combinatie met de groendaken vangen deze het regenwater op en laten het langzaam afvloeien naar de riolering, waardoor problemen met overstroming worden vermeden. Woningbouwcomplex Bervoets Architect: YATLAOL 55 (Y+Y, Atlante, Atelier 55, Eole) Opdrachtgever: Bervoets Real Estate (Pargesy, Dexia Bank & Immo Bam) Aannemer: THV KumpenCEI-De Meyer Constructeur: Couwenbergh & Schellens Aluminium NV, Weelde Toegepaste Reynaers-systemen: CS 86-HI

FOCUS

Naar een duurzame verstedelijking

8

Het is hét ruimtelijke thema van de toekomst: de stad. Niet voor niets was het onderwerp van de 5e Internationale Architectuurbiënnale in Rotterdam dit jaar ‘MAKING CITY’: No cities, no future. De cijfers spreken boekdelen. In de afgelopen tweehonderd jaar zijn steden exponentieel gegroeid en die groei zet onverminderd door. In 1800 woonde 3% van de wereldbevolking in de stad, in 1950 was dit 30% en in 2006 meer dan 50%. De verwachting is dat in 2050 meer dan zeven miljard mensen, op een geschatte wereldbevolking van 9 miljard, in de stad zullen wonen. Tekst: Kirsten Hannema Fotografie: Shuna Lydon, Kiril Konstantinov, City Hall Oostkamp, Getty Images/ EschCollection

9

FOCUS

10

Mensen over de hele wereld worden als een magneet aangetrokken tot de stad. De grote stad staat voor grotere kansen – op werk, op een beter bestaan, en op een groots en meeslepend leven

Hoe kunnen bestuurders, beleidsmakers, politici, marktpartijen, ontwerpers en burgers grip houden op iets dat zo gigantisch en op het eerste gezicht zo chaotisch en ongrijpbaar is als de stad? En wat betekent stedelijke ontwikkeling voor Reynaers met betrekking tot zaken als akoestiek, brandveiligheid, energieverbruik en duurzaamheid? De Britse theoretische fysicus Geoffrey West meent dat een wetenschappelijke benadering noodzakelijk is om de stad, en de toekomst, daadwerkelijk te kunnen begrijpen en te beteugelen. Hij begon in 2002 data van steden over de hele wereld te onderzoeken – aantallen tankstations, coffeeshops, moorden, persoonlijke inkomensniveaus – en kwam tot een opmerkelijke conclusie. Wanneer de omvang van een stad verdubbelt, stijgen inkomen, consumptie en productiviteit allemaal met ongeveer 15 procent. Het verklaart waarom mensen over de hele wereld als een magneet worden aangetrokken tot

de stad. De grote stad staat voor grotere kansen op werk, op een beter bestaan, op een groots en meeslepend leven. In steden wordt immers 90% van onze welvaart geproduceerd. En nu blijkt dat, naarmate die stad groter is, elke inwoner gemiddeld ook een groter aandeel in deze welvaart heeft. Consequenties Uiteraard zit er ook een keerzijde aan dit verhaal. Want, zo ontdekte West, bij verdubbeling van het inwonertal stijgt niet alleen de welvaart en innovatie met 15%; misdaad, vervuiling en ziekten nemen met hetzelfde percentage toe. De voortdenderende verstedelijking zorgt zodoende voor grote sociaal-economische en ecologische problemen. Het is duidelijk dat deze problemen uit de hand gaan lopen als steden ongebreideld blijven groeien. Duidelijk is ook dat het de steden zijn die de oplossingen voor de grote vraagstukken van de 21e eeuw moeten vinden, omdat steden ook de bron zijn van

11

menselijke creativiteit, innovatie en welvaartstoename. ’De stad staat garant voor een betere toekomst’, stelt de organisatie van de internationale architectuurbiënnale in Rotterdam op haar website, ‘maar alleen als we het bestuur, het ontwerp en de planning ervan beter regelen dan nu het geval is.’ Maar wat is beter? Er is onder wetenschappers, ontwerpers en politici de nodige discussie over waar stedelijke innovaties zich op zouden moeten richten. ‘Dat de stad de plek is waar het in de toekomst gaat gebeuren, daar twijfel ik niet aan’, zegt Alexander D’Hooghe, als buitengewoon hoogleraar Architectural Urbanism verbonden aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT). ‘Maar er bestaat een misvatting over wat de stad precies behelst. Dikwijls wordt zij gereduceerd tot de historische kern. Architecten zijn geobsedeerd door ultrastedelijkheid en dichtheid. Verdichten lijkt ook een soort synoniem geworden voor duurzaam bouwen. Maar de capaciteit van het bestaande stedelijk weefsel is beperkt.

En laten we eerlijk zijn: we kunnen wel roepen dat we met z’n allen dicht op elkaar moeten gaan zitten, maar 70 à 80 % van de mensen wil dat niet en kiest voor een levensstijl met meer ruimte, meer groen en meer rust in de voorsteden. Daarom denk ik dat we meer toegaan naar een mengvorm van stad en platteland. Dat wordt de trend: het verder volbouwen van de randen, de restgebieden. Dat is de stad van de toekomst.’ Duurzaam perspectief Het is een heel ander beeld dan het gemiddelde plaatje zoals we dat kennen van metropolen als Londen, New York of Peking, steden die geassocieerd worden met wolkenkrabbers, iconische bouwwerken en grote stadsparken. Dat zijn de steden waar we allemaal naar toe willen. Maar de ontwikkeling die d’Hooghe vandaag de dag ziet is de geleidelijk veranderende, verdichtende stedelijke corridors, waar groene zones transformeren in asfalt terwijl de

FOCUS

12

dichtheid van de gemiddeld uit vier lagen bestaande gebouwen verdubbelt of verdrievoudigt. Het is bepaald geen aantrekkelijk soort stad, erkent d’Hooghe. Maar het is de realiteit. De taak voor stedenbouwkundigen en architecten is dan ook om voor deze gebieden, waarvoor geen overkoepelende plannen bestaan, een duurzaam perspectief te ontwikkelen en te komen met nieuwe typologieën voor de minder compacte stad. Daarbij ziet hij een drietal belangrijke thema’s. Allereerst de ontwikkeling van enclaves, ‘stadjes binnen de stad’ die een specifieke identiteit hebben en tegemoetkomen aan de behoeften van een specifieke doelgroep. Ten tweede het ontwerp en hergebruik van de vele ‘big boxes’ die de voorsteden rijk zijn: grote, platte gebouwen die oorspronkelijk gebouwd werden als distributiecentrum of winkel (bijvoorbeeld IKEA). En tot slot de integratie van architectuur en infrastructuur, het cruciale, verbindende element in de moderne stad. Voor Reynaers ziet d’Hooghe ook een duidelijke taak in deze stedelijke context. ‘Reynaers zou kunnen inspelen op de specifieke behoefte om daglicht diep in grote gebouwen te brengen, zonder daarbij

Grote ramen en glazen scheidingswanden laten daglicht diep in een gebouw doordringen 4

energie te verliezen.’ Deze technologie wordt onder meer toegepast in de Sopharma Litex Towers in Sofia, Bulgarije (zie pagina 46). Een sprekend voorbeeld van de suburbane architectuur van de toekomst is volgens d’Hooghe het dit jaar opgeleverde gemeentehuis in het Belgische Oostkamp, een typische industriële ‘big box’ die door de Spaanse architect Carlos Arroyo omgetoverd werd tot een licht, wolkachtig interieur. Maatregelen Erik Rasker, Chief Technology Officer bij Reynaers, voorziet daarnaast nieuwe ontwikkelingen op het gebied van akoestiek, brandveiligheid en duurzaam bouwen. ‘Wanneer er dichter wordt gebouwd, of het nu in de binnenstad of de voorsteden is, betekent dit dat er nog beter gekeken moet worden naar de brandveiligheidseisen. Ten aanzien van die grote gebouwen zelf, maar ook tussen de gebouwen onderling.’ Het thema akoestiek speelt volgens Rasker vooralsnog vooral rond luchthavens, grote verkeersknooppunten en transferia. ‘Maar voor specifieke projecten ontwikkelen we ook steeds vaker aparte producten die we in ons akoestisch testlab optimaliseren.’

Een voormalig distributiecentrum in Oostkamp (België) kreeg een nieuw wolkachtig uitzicht 4

Gemeente OOSTKAMP Architect: Carlos Arroyo, Madrid Constructeur: Allaert Aluminium, Harelbeke Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50 (gebogen), CS 68, CP 130-LS

4

Duurzaamheid is voor Reynaers al langer een belangrijk thema. Uiteraard is de ecologische voetafdruk een belangrijke graadmeter. Erik Rasker: ‘Aluminium is een zeer sterk materiaal dat vrijwel tot in het oneindige gerecycled kan worden. Maar de gebruiksfase is minstens zo belangrijk; het gaat om gebouwen die zeker 50 jaar mee moeten gaan. Wij willen met onze producten ervoor zorgen dat in die periode zo veel mogelijk bespaard wordt op energiegebruik, terwijl zonnewarmte en daglicht optimaal benut worden.’ Ten aanzien van de stad zou Rasker graag zien dat er intensiever wordt samengewerkt tussen stedenbouwers, architecten, landschapsarchitecten en producenten. ‘Nu wordt meestal per gebouw gekeken wat het energieverbuik is. Aan het einde van de rit wordt dan een selectie gemaakt van producten die het beste bij het gebouw passen. Maar de mogelijke interactie tussen gebouwen onderling en de bijbehorende infrastructuur blijft dan buiten beschouwing. Er valt zeker winst te behalen als er op lange termijn gekeken wordt naar een compleet urbanisatieproject. Wij zouden graag voorin het traject instappen om mee te denken over oplossin-

gen die door de tijd heen flexibel, duurzaam gebruik mogelijk maken.’ Olympisch Dorp In London, waar Reynaers betrokken was bij de bouw van het Olympisch dorp, is dat al gelukt. Duurzaam hergebruik van het complete terrein, dat na de Spelen omgevormd wordt tot een nieuwe woonwijk, was van meet af aan een van de belangrijkste doelen van het Londense organisatiecomité. Het dorp wordt eerst bewoond door de atleten die deelnemen aan de Spelen, vervolgens door de atleten van de Paralympics en uiteindelijk zullen er Londense gezinnen intrekken. ‘De draai-kiepramen in de gebouwen moesten voldoen aan de eisen van alle doelgroepen wat betreft bereikbaarheid en gebruiksgemak. Dit is slechts één voorbeeld van hoe Reynaers een bijdrage kan leveren aan duurzame stedenbouw.’ Vanwege marketingrestricties opgelegd door het Olympische organisatiecomité zullen we u in een latere editie van Reynaers Report over dit project informeren.

We willen met onze producten zoveel mogelijk besparen op energiegebruik, terwijl zonnewarmte en daglicht optimaal BENUT worden

13

www.warnerphoto.org

project

14

Dalston Square Londen, Verenigd Koninkrijk Tekst: Isabelle Priest Foto’s: Nick Short

Een grootschalig stadsvernieuwingsproject

15

W

at is er gebeurd met Dalston? Twintig jaar geleden wijdde de lokale historicus Patrick Wright met “A Journey Through Ruins: The Last Days of London” een nostalgisch artikel aan een verdwijnend Dalston. Een Dalston waar bezit en bezittingen poreus waren en waar de tijd vertraagd of helemaal tot stilstand leek te zijn gekomen. Winkels waren blijven hangen in de jaren ’50 en mensen dwaalden doelloos rond, maar ze hielpen elkaar. In de laatste alinea’s van het hoofdstuk “Around the World in 300 Yards” waarschuwt Wright voor een sluipende transformatie binnen de gemeenschap van Dalston, waar huurkoopwoningen veel tijdelijke bewoners huisvesten.

16

Wright had het dan misschien bij het verkeerde eind met zijn voorspellingen, maar er voltrekken zich wel degelijk veranderingen in Dalston en de plaats gaat steeds vaker over de tong bij Londenaren die in het oosten van Londen de Overground nemen. Steeds meer stadsjuppen voor wie Brick Lane, Spitalfields en Shoreditch te duur zijn geworden, trekken naar Dalston, waar hippe bistro’s en gemeenschapstuinen inmiddels grenzen aan arbeiderscafés en bouwmarkten. Er is hier een gevecht gaande en het valt nog te bezien wie er gaat winnen. Er liggen echter visionaire plannen op tafel voor de gebouwde omgeving en de demografie van Dalston. Een deel van deze plannen kreeg in 2007 gestalte met Fase 1 van Dalston Square, een stadsvernieuwingsprogramma dat werd geïnitieerd door de gemeenteraad van Hackney en de London Development Agency en werd gerealiseerd door Barratt Homes. Op de kruising van Kingsland Road en Dalston Lane, naast een nieuw station, worden in drie fasen in totaal 553 woningen gebouwd, waarvan vele al zijn opgeleverd. Behalve deze woningen voorziet het project in een openbare bibliotheek met een oppervlak van 3200 m², 2650 m² kantoorruimte en 525 m² aan gemeenschappelijke ruimte rondom een openbaar plein van 4300 m². De middelhoge en hoge gebouwen staan langs de noord-zuidas van het openbare plein dat centraal staat in het nieuwbouwproject. Fase 1, Dalston Lane South, ontworpen door Arup Associates, werd in 2010 opgeleverd en

2 Wintertuinen liggen aan de voet van de westgevel die uitziet op het plein (fase 1)

17

In het kader van Dalston Square, een stadsvernieuwingsprogramma, worden in drie fasen in totaal 533 woningen gebouwd

18

2 De schuiframen aan de balkonzijde zijn uitgerust met schuifdeuren uit het CP 130assortiment (fase 2)

19

omvat 244 nieuwe appartementen. Robin Gimblett van Goddard Manton Architects, het bureau dat werd uitverkoren om in alle fasen ondersteuning te bieden, legt uit dat het gebouw ‘de degelijkheid van een gebouw met een bakstenen gevel benadrukt, met raamopeningen die als het ware in de bakstenen schil zijn geponst. Ongebruikelijk zijn de wintertuinen aan de voet van de op het plein uitziende westgevel. Het ritme en patroon van verticale en horizontale profielen wordt tot stand gebracht met behulp van lichte en donkere kleuren.’ Reynaers-producten zijn alom tegenwoordig, maar de wintertuinen zijn de meest intrigerende toepassing. Hier is het CW 50 vliesgevelsysteem gecombineerd met vaste beglazing en vaste houten lamellen. CW 50 laat het zonlicht diep in het gebouw doordringen en biedt onbeperkte creatieve vrijheid. GP 51, een vernieuwend glazen schuifsysteem, werd gebruikt voor de balkons. Op de begane grond is het CW 50-systeem gebruikt voor zowel de winkelpuien als de bibliotheek, alsook vast glas en een aantal glazen kozijnen. In de tussentijd bogen de architecten van

McAslan & Partners zich over het ontwerp van Fase 2, Dalston Junction Interchange: vier gezamenlijke woontorens, drie bestaande uit zes etages en één van negen etages, met balkons gesplitst in vier gevelopeningen over de hele breedte van de gevel, in oostelijke richting uitkijkend op het plein en naar het westen richting Kingsland Road. Het balkon, met zijn beglaasde balustrade, wordt bereikt via schuifdeuren uit het CP 130-assortiment van Reynaers. Het gebouw bestaat verder uit witte panelen van glasvezelversterkt cement (GRC) en houtbekleding om de buitenruimte een huiselijker aanzien te geven. De laatste fase van het project is een niet-dragend blok van 32 units die naar verwachting in 2013 zullen worden opgeleverd. Deze grootse plannen zullen hun uitwerking niet missen op een gemeenschap die zwaar op de proef wordt gesteld. Het is echter moeilijk te zeggen in wiens voordeel het Dalston Squareproject zal uitpakken. Hoe dan ook zorgt het voor een nieuw, kwalitatief hoogwaardig en bruisend open straatbeeld met veel voetgangers

20 Dalston Square: 1. Dalston Lane South - Appartementen 2. Dalston Junction – Trein- en busstation 3. Dalston Junction – Appartementen

2 Gevels van de appartementen

2 De Glass Patio GP 51 is gebruikt voor de balkons

4

Dalston Lane

1

Beechwood Road

Dalston Square

2

en fietsers en een aantrekkelijk woningaanbod dat in een mum van tijd uitverkocht zal zijn en er wel degelijk toe zal bijdragen dat een aantal voorname beleidsdoelstellingen van de lokale autoriteit op het gebied van huisvesting en stedelijke omgeving worden gerealiseerd. Dalston Square Architect: Goddard Manton Architects, Arup Associates Investeerder: Barratt Homes Constructeur: M Price Toegepaste Reynaers-systemen: CS 86-HI, GP 51, CW 50, CP 155, CP 130

3 Kingslan

d Road

21

Het ritme en patroon van verticale en horizontale profielen wordt tot stand gebracht met behulp van lichte en donkere kleuren

project

22

PIERRES VIVES Montpellier, France Tekst: Sophie Roulet Fotografie: Hélène Binet

Vliesgevels voor interplanetair ruimtevaartuig

23

D

e Brits-Iraakse architect Zaha Hadid, de eerste vrouw die in 2004 de prestigieuze Pritzker Architecture Prize won, houdt van complexiteit, getuige haar sublieme creatie ‘Pierres Vives’ (Levende Stenen) in Montpellier. Dit imposante, 200 meter lange en 25 meter hoge schip annex gebouw, dat door de gewelfde gevels het decor zou kunnen vormen voor een science fiction-film, biedt onderdak aan de archieven, een mediabibliotheek en kantoren van ‘Hérault Sport’, de sportbond in het departement Hérault.

24

‘Pierres Vives’ staat in het hartje van de gelijknamige nieuwbouwwijk ten noordwesten van de stad Montpellier in het Zuid-Franse departement Hérault, als een architecturaal uithangbord voor de regio. ‘De drie onderdelen van het project zijn samengebracht in een vorm die doet denken aan een horizontale boomstronk. De uit de stronk stekende takken bieden toegang tot verschillende gebieden van het monolithische in glas gevatte gebouw,’ legt projectarchitect Stephane Hof uit. Deze omgevallen ‘boom van kennis’ is een bouwkundige krachttoer, zoals blijkt uit de imposante afmetingen en de spectaculaire gevels bestaande uit meer dan duizend betonnen prefab-modules die de vloeiende beweging van de kolombalkenstructuur volgen. Tussen deze vernuftig vormgegeven elementen, geassembleerd als een 3D-puzzle, bevindt zich een met Reynaers CW 70-aluminum profielen uitgerust vliesgevelsysteem, een beproefde oplossing gebaseerd op het bestaande CW 50-systeem. Het ontwikkelen van de gevels bezorgde de ontwerpers de nodige hoofdbrekens doordat de diverse complex vormgegeven betonschalen de assemblagemogelijkheden beperkten. Stephane Hof: ‘Het interessante aan deze oplossing is dat we door standaardprofielen te buigen een specifieke oplossing hebben gecreëerd die het gewelfde beton en het glas feitelijk met elkaar verbindt.’ Deze spectaculaire monoliet van beton en glas, een kruising tussen een ‘administratief zeeschip’ en een ‘citadel van kennis’, ontleent zijn naam aan een citaat van de humanistische Franse schrijver Rabelais, ‘Ik bouw alleen levende stenen – mensen’, en is dan ook gebaseerd op de boom van kennis. De onderste bouwlaag, waarin de departementale archieven (9500 m2) zijn ondergebracht, bestaat

uit 60 km dossiers opgeslagen in betonnen silo’s met een gecontroleerde luchtvochtigheid en temperatuur, vormt het degelijke fundament van de stronk. Daarboven bevindt zich de bibliotheek (2900 m2), ontworpen als een lichtere en meer opengewerkte structuur die plaats biedt aan 300.000 boeken; de bovenste laag, waar de sportbond en diens kantoren zijn gehuisvest (860 m2), vertegenwoordigt de takken en bladeren. De drie lagen delen diverse functies in het hart van het gebouw, zoals een amfitheater met 200 plaatsen, expositiezalen, vergaderruimten, multimediaruimten, administratiekantoren, maar ook de receptie en de hoofdingang met overkragend dak. Printed circuit boards Specifieke technische vaardigheden en tot op de millimeter nauwkeurige indeling waren vereist om deze gevels, die gemaakt lijken van elastiek, tot stand te brengen. Ze doen denken aan de complexe spiralen van PCB’s, die contrasteren met het lichte en flexibele aanzien van de betonnen elementen. De gevels op het noorden (de basis van de omgevallen boom), oosten en westen (de boomstronk) bestaan uit diverse verticale vlakken, terwijl de andere gevels een hellingshoek van 36 graden hebben; een uitdaging voor Reynaers, die de aluminium gevels voor de glazen wanden leverde (met uitzondering van de zonwering). De buitenkant van het gebouw wordt gekenmerkt door geribd glas en oppervlakken die het idee van beweging volgen en accentueren. Deze gevels met verticale stijlen en horizontale rails zijn voorzien van een verborgen bevestigingssysteem voor de beglazing dat door Reynaers speciaal voor dit project werd aangepast. De golvende belijning van de gevels vormde een extra uitdaging, waardoor de vliesgevelcomponenten moesten worden gekalanderd. Architect Hof: ‘Het buigen van de profielen in verticale richting was vrij eenvoudig, maar de gewelfde gevelpanelen waren een hele uitdaging voor de Italiaanse aannemer, die echter vol enthousiasme zijn steentje bijdroeg om tot deze oplossing te komen. Sommige welvingen in de gevel zijn met de hand gemaakt.’ Door ruime vertrekken met een weids uitzicht te ontwerpen, heeft Zaha Hadid de stad Montpellier

25

6 Geribd glas en gewelfde oppervlakken geven de buitenkant van het gebouw een dynamisch aanzien

De gevels doen denken aan de complexe spiralen van PCB’s

26

Een kruising tussen een ‘administratief zeeschip’ en een ‘citadel van kennis’

27

een nieuw architecturaal visitekaartje bezorgd dat de grenzen van het bouwtechnisch haalbare wederom verlegt om ruimtelijke uitdagingen het hoofd te bieden. Het gebouw is nu klaar voor gebruik, en daarmee is ook de inauguratie van deze nieuwe wijk ‘Pierres Vives’ een feit, waar woningen, winkels en openbare plantsoenen binnen afzienbare tijd het straatbeeld zullen bepalen. PIERRES VIVES Bouwkundig ontwerp: Zaha Hadid Projectarchitect: Stephane Hof Lokale architect (uitvoeringsfase): Chabanne et Partenaires Ingenieur: Ove Arup & Gec Ingenierie Gevelingenieur: Emmer Pfenninger Partner Opdrachtgever: Conseil General de L’Hérault Vertegenwoordiger van opdrachtgever: Hérault Aménagement Aannemer: Vinci Construction France, Sogea Sud group (agent), Dumez Sud and GTM Sud Constructeur: TOSONI LINO S.P.A., Villafranca di Verona, Italië Toegepaste Reynaers-systemen: CW 70 projectoplossing gebaseerd op CW 50-SC

PROJECTOPLOSSING  eynaers CW 70 projectoplossing gebasseerd op CW 50 R Zichtbare breedte van 70 mm was vereist uit esthetisch oogpunt Uitzetzakramen met structurele beglazing: 180 kg Maximaal glasgewicht: 350 kg Maximaal glasgewicht met extra glassteunen: 800 kg Maximale glasdikte: 45 mm Inbouwdiepte (diepte van stijl- en regelprofielen): 200 mm Inbouwdiepte (diepte van regelprofiel): 420 mm Dakoplossing met positief en negatieve hoeken, regelprofiel op maat en speciale glassteun Voor meer informatie over dit project kunt u kijken op www.reynaers-solutions.com

Glassteun

28

Regelprofiel

Uitzetzak raam met scharen

Extra beveiligende glassteun Glassteun

Verticale doorsnede CW 70, hellend regelprofiel 1

Verticale doorsnede CW 70 met vleugel 7

Gangpad 4

29

project

30

BLOEMHOF Groningen, Nederland Tekst: Kirsten Hannema Foto’s: Wim Tholenaars, René de Wit, Jim Ernst

‘De intense Stad’

31

N

a een periode waarin bouwen in Nederland grotendeels plaatsvond in uitleggebieden buiten de stad, is de focus de laatste jaren verschoven naar het bouwen in binnenstedelijk gebied. Hoewel tussen 1995 en 2005, het decennium waarin een groot aantal zogenoemde VINEX-wijken werd gebouwd (vernoemd naar de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra uit 1991) 39 % van de gestelde bouwopgave op binnenstedelijke locaties werd gerealiseerd, wordt nu vrijwel uitsluitend nog ‘verdicht’. Doel is om de groene buitengebieden te sparen en de middenklasse vast te houden in de stad. ‘De intense stad’, een woningbouwmanifestatie met een reeks locaties die de binnenstad van Groningen verdichten en programmatisch verrijken, is een typisch voorbeeld van deze ruimtelijke strategie waarbij ‘gaten’ in het stedelijk weefsel worden gedicht. Het project Bloemhof is onderdeel van deze manifestatie. Het gebouw, dat 56 starterswoningen en 32

Het Bloemhofgebouw staat op het voormalige terrein van een waterbedrijf 2

1450 m2 bedrijfsruimte omvat, staat op het voormalige terrein van het waterbedrijf aan de Bloemsingel. ‘We hebben geprobeerd om binnen de kakofonie van gebouwen die de context bepalen aansluiting te zoeken bij het naastgelegen transformatorstation’, vertelt architect Marlies Rohmer. ‘Door ons blok op enige afstand te houden, laten we het monument in ere terwijl we met de geornamenteerde baksteengevels dezelfde tijdloze uitstraling proberen te verkrijgen.’ Rohmer wilde echter bewust niet historiserend bouwen. ‘Ik vind wel dat je de tijd moet kunnen aflezen van een gebouw; de verschillende perioden maken de stad immers interessant. Vandaar ook dat we voor aluminium kozijnen hebben gekozen, die een strak en eigentijds beeld geven en mooi contrasteren met de vrij bonkige gevelelementen.’ Door Maarten Schmitt, de betrokken stedenbouwkundige, werd het thema ‘De parochiale ruimte’ aangereikt, semi-openbare ruimtes die moeten bemiddelen tussen de

33

Ingang 1

34

35

Voor Bloemhof werden speciale baksteen gevelelementen met een reliëfpatroon ontworpen, die hetzelfde weelderige gevoel oproepen als gebouwen uit de 19e en begin 20e eeuw

vele dicht opeen geplaatste woningen met beperkte buitenruimte en de groene openbare ruimten van de stad. Rohmer: ‘Wij hebben dat thema vormgegeven als een pleintje tussen het monument en het nieuwe bouwblok, een entreegebied met een boom en een bank die fungeert als een ontmoetingsplaats tussen bewoners en omwonenden.’ Dit pleintje staat weer in verbinding met de collectieve binnenplaats waar de woningen omheen zijn gegroepeerd. Daarnaast fungeert de glazen plint van het gebouw, waarin een aantal kantoorunits is ondergebracht, als een intermediair naar de stad. De verankering van het gebouw in de stad is een belangrijk thema in het werk van Marlies

De bovengelegen woningen hebben dezelfde riante beukmaat en kunnen verder naar wens ingedeeld worden. Alle ruimten hebben een royale verdiepingshoogte gekregen waardoor het gebouw geschikt is voor woon-, werk- en recreatieve functies. Rohmer benadrukt echter dat flexibiliteit niet het enige is dat een gebouw duurzaam maakt. ‘In de architectuur zoeken wij naar een specifieke kwaliteit en een bepaalde rijkdom, zoals je die in oude gebouwen ziet. Maar we doen dat op een hedendaagse manier. Vroeger waren manuren goedkoop en materialen duur, nu is dat andersom.’ Om die reden werkt de architect graag met prefab materialen die veelal specifiek voor een project ontwikkeld worden.

36

De glazen plint van het gebouw fungeert daarnaast als een intermediair naar de stad

Rohmer. Een manier om dit te bewerkstelligen is het ontwerpen van een generieke structuur, die door de tijd heen eenvoudig aangepast kan worden aan verschillende functies. Om die reden is voor de begane grond een flexibele kolommenstructuur ontworpen op een stramien van 8,10 meter. Dit betekent een constructiebreedte van 8,10 meter.

Voor Bloemhof werden speciale baksteen gevelelementen met een reliëfpatroon ontworpen, die hetzelfde rijke gevoel oproepen als gebouwen uit de 19e en begin 20e eeuw. Vanwege het uitgesproken slanke profiel, dat aan de buitenzijde afgeschuind is, is gekozen voor het Reynaers-systeem CS 38-SL. Bijzonder is dat dit profiel in het gehele gebouw

37

1

1

De straatnaam – Bloemsingel – stond model voor de naam van het project

Detailaanzicht van de gevel met een raam uit de CS 38-SL serie

is toegepast, ook ter plaatse van de 3,5 meter hoge entreepui. Rohmer: ‘Die afmeting leek in eerste instantie te fors om met zo’n slank profiel te werken. Maar dankzij wat uitzoekwerk door de projectadviseur van Reynaers ten aanzien van stabiliteit en stijfheid, is het gelukt om het ranke beeld dat wij beoogden overal te realiseren.’

3 De flexibele kolommenstructuur van het gebouw is zichtbaar door de brede ramen op de begane grond

Bloemhof Architect: Architectenbureau Marlies Rohmer, Amsterdam Opdrachtgever: Proper-Stok Ontwikkelaars Hoofdaannemer: Friso Bouwgroep, Sneek Constructeur: De Haan Westerhoff Geveltechniek B.V. , Drachten Toegepaste Reynaers-systemen: CS 38-SL

project

38

Tbilisi, Georgië Tekst: Kirsten Hannema Foto’s: Architects of Invention

Parketgebouw

Stijlvol gestapeld

39

H

et parketgebouw in de Georgische hoofdstad Tbilisi, ontworpen door het Georgisch/Britse bureau Architects of Invention, is slechts een van de vele opvallende architectuurprojecten die de afgelopen paar jaar zijn opgeleverd in deze jonge staat, gelegen op de grens van Europa en Azië.

40

De bouwsector in Georgië is in eeuwen niet zo hard gegroeid. De president van het land, Mikheil Saakashvili, heeft een gloednieuw bouwprogramma plus een openbare aanbesteding geïntroduceerd om de toeristische industrie een impuls te geven, waaronder het fraaie grenscontrolepunt en vliegveld in Mestia ontworpen door de vermaarde Duitse architect Jürgen Mayer H. Het programma is tevens bedoeld om Georgië een nieuw imago te bezorgen als een modern, zelfbewust land. Her en der verrijzen nieuwe logistieke en culturele gebouwen en een aantal nieuwe justitiepaleizen zijn recentelijk opgeleverd of in aanbouw, zoals in Mestia (eveneens van de hand van Jürgen Mayer H.), in Ozurgeti en in Lasika (beide door Architects of Invention). Fuksas ontwierp het grote justitiepaleis in Tbilisi en UNstudio gaf vorm aan de nieuwe

internationale luchthaven in Kutaisi. Het parketgebouw in Tbilisi staat aan de noordwestelijke rand van het stadscentrum, vlakbij het rechtbankgebouw van Tbilisi in een voornamelijk industriële omgeving. Het perceel grenst aan de naar koning David de Bouwer vernoemde steeg met aan de achterzijde een parkeerterrein. ‘Dit is de niet de locatie om een contextueel gebouw te ontwerpen – het kan overal worden neergezet’, vertelt architect Niko Japaridze, voorheen werkzaam als senior architect bij OMA, het bureau van Rem Koolhaas. ‘De opdrachtgever vroeg om een gebouw te ontwerpen dat de omringende architectuur beter tot zijn recht laat komen en zal fungeren als een baken bij de ingang van de stad.’ De voorzijde van het gebouw is dan ook een echte blikvanger, ontworpen als een sober zwart kader waarin een ensemble van glazen volumes lijkt te zweven. ‘Het kader stelt de wet voor en de geclusterde volumes erbinnen zijn de spiegel van onze samenleving en het uitvloeisel van de wet’, legt Japaridze uit. ‘Elke functie wordt tot uiting gebracht door elke afzonderlijke box, terwijl ze onderling verbonden worden door de trappen in het looppad, die ook geheel van glas is gemaakt. Transparantie

1

2

Het dakterras

Het raamsysteem CS 77 werd gebruikt in de achtergevel, die bekleed is met aluminium panelen

41

‘Transparantie loopt als een rode draad door het parketgebouw. Alle functies zijn zichtbaar voor elkaar – zowel van buitenaf als van binnenuit’

42

De transparantie van het gebouw wordt verder versterkt door het trappenhuis dat de glazen voorgevel met de veel meer gesloten achtergevel verbindt

43

3 De diverse volumes worden via het trappenhuis en door loopbruggen met elkaar verbonden

44

1 Het looppad met een grote, doorlopende lichtkoepel erboven

loopt als een rode draad door het parketgebouw. Alle functies zijn zichtbaar voor elkaar zowel van buitenaf en van binnenuit.’ De transparantie van het gebouw wordt verder versterkt door de passage die de glazen voorzijde met de veel meer gesloten achterzijde van het gebouw verbindt. Op de begane grond bevinden zich de entree, detectiepoortjes en lobby. Op de bovenste verdieping is het parket, een vergaderruimte, de kantine en een veranda voor het personeel. Het dakterras wordt gebruikt voor conferenties en festiviteiten. Om het concept van een compleet transparant gebouw ook daadwerkelijk te realiseren, was de juiste keuze voor materialen en detaillering essentieel. Architect Japaridze:

2 Vergaderruimte

‘We hebben aan de voorzijde het gevelsysteem CW 50-SG van Reynaers gebruikt om glazen boxen zonder kozijnen te krijgen. Hetzelfde systeem werd gebruikt in de achtergevel en de zijopstanden, zodat ramen open kunnen en de kozijnen worden weggewerkt in de aluminium panelen op de gevels.’ Het architectonische beeld was echter niet het enige dat telde. ‘Energiebesparing was ook een voornaam aspect van het project’, licht de architect zijn keuze voor het aluminium gevelsysteem verder toe. ‘Licht dringt overal in het gebouw door. Dit gaf ons de mogelijkheid om deze transparantie te bewerkstelligen en gebruik te maken van natuurlijke verlichting.  Boven het centrale trappenhuis bevindt zich een groot dakraam met een speciaal ontworpen airflow-systeem dat een natuurlijke luchtstroming mogelijk maakt.’

Een andere bewuste keuze was om de gesloten kanten van het kozijn naar het noorden en het zuiden te richten om te voorkomen dat het binnen te warm wordt en microklimaten tot stand te brengen in het atrium en de binnenplaats. De architect had de zuidgevel graag willen bekleden met zonnepanelen. ‘Maar helaas gingen de kosten hiervan het budget te boven’, vertelt de architect. ‘We hebben echter wel de mogelijkheid om de aluminium panelen in de toekomst te vervangen door zonnepanelen.’ Parketgebouw Tbilisi Architect: Architects of Invention, Tbilisi (Niko Japaridze, Gogiko Sakvarelidze, Ivane Ksnelashvili, Dato Canava, Eka Kankava, Viliana Guliashvili, Nika Maisuradze, Elisso Sulakauri, David Dolidze, Soso Eliava, Eka Rekhviashvili, PM Devi Kituashvili) Investeerder: Ministerie van Justitie Constructeur: LG Glass, General Manager Malkhaz Rostiashvili, Tbilisi Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50-SG, CS 77

8 De gestapelde volumes vomen een passage op de begane grond

45

project

46

Een ‘groene’ stap vooruit

Sopharma Litex TORENS

47

Sofia, bulgarije Tekst: Ljubo Georgiev Foto’s: Kiril Konstantinov

D

48

e Sopharma Litex torens zijn in de recente geschiedenis van Sofia het eerste voorbeeld van een grootschalig project met geïntegreerde stadsplanning. Het project is een mijlpaal in de ontwikkeling van de Bulgaarse bouwmarkt. Volgens Dimitar Paskalev, de hoofdarchitect van het project, is nauw samengewerkt met de gemeente om het project zo goed mogelijk in het bestaande stedelijk weefsel te integreren en tevens rekening te houden met toekomstige plannen voor het gebied. De gebouwen treden hun omgeving tegemoet via de onderste twee bouwlagen, waarin winkels, restaurants, kantoren en de ingangen en de parkeervoorzieningen zijn ondergebracht. Daarnaast passen de torens naadloos bij de schaalgrootte van de stad. De locatie net buiten het stadscentrum werd gekozen om de verkeersdrukte in stedelijke gebieden, die nu reeds problematisch is, niet verder te doen toenemen. Desondanks bevinden de torens zich op loopafstand van de metro van Sofia, overeenkomstig het streven van de investeerder om Sopharma Litex torens op een zo duurzaam mogelijke wijze in het stadsbeeld op te nemen. De torens zijn een goed gedimensioneerd gebaar, dat dynamiek toevoegt aan het stadsweefsel. De Sopharma Litex gebouwen zijn niet alleen vernuftig geïntegreerd in het stedelijk weefsel van Sofia, ze maken ook gebruik van bouwtechnologie die overal ter wereld innovatief zou zijn. Het project was een experimentele samenwerking tussen de investeerders (Sopharma en Litex), de architect (Architektonika), de geveladviseur (Dr. Helmut Koester

2 Ondanks de locatie net buiten het stadscentrum bevinden de torens zich op loopafstand van de metro van Sofia

49

De TORENS zijn een goed gedimensioneerd gebaar, dat dynamiek toevoegt, en niet onttrekt, aan het stedelijk weefsel

50

De TORENS zijn een uitstekende symbiose gebleken tussen de hoge ambities van de architect en de door Reynaers geleverde technologie

en natuurkundig ingenieur Kiril Velkovsky), de constructeur (Kristian Neiko 90) en de gevelsysteemontwikkelaar (Reynaers). Volgens Kiril Velkovsky bleken de torens een uitstekende symbiose tussen het streven van de architect naar een hoogwaardig, energie-efficiënt gebouw en de door Reynaers geleverde technologie, die het oorspronkelijke ontwerp ondersteunde en versterkte. Voor dit project dat 20.000 m² aan gevels omvat, werd een nieuw gevelsysteem ontwikkeld, gebaseerd op de CW 86-EF elementgevel met CS 86-HI ramen, dat voldeed aan de eisen van de investeerders om gering energieverbruik te koppelen aan een buitengewoon flexibel en comfortabel gebouw. Deze elementgevel, met een totale afmeting van 14.000 m², is gemaakt met elementen die vooraf in de fabriek werden geassembleerd en beglaasd. De schil van het gebouw bestaat uit een dubbel beglaasde spouwgevel van Reynaers Aluminium, met in de spouw verwerkte RETROSolar-lamellen. De gevel ademt, waardoor vocht kan worden afgevoerd, maar brengt geen luchtstroming teweeg. Aan de buitenzijde is de gevel voorzien van een enkele laag transparant glas, terwijl aan de binnenkant een volledig doorzichtige laag voorgespannen dubbel glas is gebruikt. Er werden geen zonnefilters toegepast op het glas. Tussen de binnen- en buitenlaag zijn de speciaal door Köster ontworpen lamellen geplaatst. Het ontwerp brengt een synergie teweeg tussen de systemen en de constructie van de torens, waarvan de gevels op de 16e, 19e en 22e verdieping terugspringen. Het gevelpakket staat garant voor optimale warmteoverdracht in elk seizoen. Het is reeds uitermate geschikt gebleken voor het landklimaat in Bulgarije. “Zelfs in de koude winter van 2011-2012 maakte de gevel gebruik van UV-straling om het interieur te verwarmen” zegt Dimitar Paskalev. De lamellen, gekoppeld aan het gevelpakket van Reynaers, reflecteren de UV-stralen in de zomer en gebruiken deze in de winter om te helpen het gebouw te verwarmen. Het energieverbruik van het gebouw bedroeg vorige winter 70 kWh/m² per jaar. In mildere seizoenen daalde dit tot 40 kWh/m² per jaar, terwijl het gemiddelde energieverbruik van een kantoorgebouw in Bulgarije 150-200 kWh/m² per jaar bedraagt.

51

1 De toren heeft een getrapte vorm, met treden op de 16e, 19e en 22e verdieping

3 Een dubbele gevel werd speciaal voor de toren ontwikkeld

Het gebouw bezit het klasse A-energielabel. De in de Reynaers-gevel geïntegreerde RETROSolar-lamellen waren cruciaal om behalve hoge energie-efficiëntie ook een prettige werkomgeving tot stand te brengen. Ze reflecteren het daglicht zodanig dat de vertrekken worden opgeluisterd door diffuus natuurlijk licht, waardoor het gebruik van kunstlicht overdag aanzienlijk wordt beperkt. Daarnaast dringt het licht verder in het gebouw door (8-9 m in plaats van de gebruikelijke 5-6 m), wat meer bruikbare vierkante meters oplevert. De efficiëntie van de klimaatbeheersing in

het gebouw wordt tevens bevorderd door het gebruik van een Building Management Systeem (BMS), een netwerk van computers dat alle verwarmings-, verlichtings-, energie- en verspillingsprocessen in kaart brengt. Het concept, dat luistert naar de naam ‘adaptieve gevel’, omvat vijf bedrijfsregimes. Omdat de gebouwen uitgerust zijn met hun eigen weerstation dat de veranderende weersomstandigheden rapporteert, kan het systeem bepalen welke van de mogelijke scenario’s het meest effectief zal zijn. De geveloplossing werd uitgebreid getest in het Reynaers Institute en bij CSTB in Frankrijk. Met dit systeem kan het gedrag van het gebouw in verschillende delen van het gebouw afzonderlijk worden aangepast, al naar gelang de buitentemperatuur en het gebruik van het interieur. Tegelijkertijd kunnen gebruikers het klimaat in hun kantoor rechtstreeks regelen als het gaat om verlichting, ventilatie en verwarming.

52

Binnenaanzicht; de RETROSolarlamellen zijn zichtbaar tussen de CS 86-HI profielen 4

Volgens de architect Paskalev is dit een van de factoren die ervoor heeft gezorgd dat huurders en gebruikers uitermate tevreden zijn over het gebouw. Sopharma Litex TORENS Architect: Architectonika Ltd.- Dimitar Paskalev, Sofia Opdrachtgever/investeerder: Sopharma properties REIT; Litex Tower JSC Aannemer: Telecomplect JSC; Markan Ltd., Sofia Geveladviseur: Dr. Helmut Köster - Köster Lichtplanung, Frankfurt Constructeur: Kristian Neiko – 90 Ltd., Sofia Toegepaste Reynaers-systemen: Dubbelhuidige elementgevel gebaseerd op CW 86-EF en CS 86-HI Voor meer informatie over dit project kunt u kijken op www.reynaers-solutions.com

Buitengevel met enkele beglazing 4

Binnengevel met dubbele beglazing 44

Lamellen frame

Verborgen scharnieren

PROJECTOPLOSSING Systeem: Gesloten dubbele, ventilerende elementgevel met geintegreerde zonwering: maatwerkoplossing gebasseerd op CW 86-EF en CS 86-HI Om betere isolatiewaarden te behalen, is de dubbele gevel niet geventileerd maar een druk egalisatie is gemaakt door de openingen af te dekken met filters aan de onderkant van de frames om condensatie van het enkele glas te voorkomen AWW test volgens EN 13830:2003 in het Reynaers Institute de statische test volgens AAMA 501.4-00 Condensatierisico van de dubbele gevel uitschakelen volgens de Franse CSTB-methode

Elementen: Meer dan 1400 elementen Gecombineerde elementen van CS 86-EF met opengaande delen van CS 86-HI Geintegreerde Retro zonwering tussen de binnen- en buitengevel en vast louvre-systeem voor de ventilatieramen (CS 86-HI) Gewicht tot 1000 kg, hoofdelementen wegen 772 kg Verdiepingshoge elementen: maximale afmeting 2800 x 4400 mm Speciale isolatiepanelen met aluminium bekleding aan de buitenzijde en luchtinlaat voor de verhoogde vloer * DGNB Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen

Energiezuinige oplossing: Gebouwen gebruiken jaarlijks ongeveer 60 kWh per m²/jaar (gemiddeld voor soortelijke gebouwen is 150-200 kWh per m²/jaar Duits DGNB*certificaat voor duurzame constructie Thermische doorlaatbaarheid van de gehele constructie: 1.15 W/m²K

Verticale doorsnede A 2

53

1. Geïsoleerd T-profiel 2. Kader voor glascassette 3. Glaslat 4. Dubbele beglazing 5. Enkele beglazing 6. Schroefbevestiging 7. Zonwering 8. Betonvloer 9. Bevestigings anker 10. Geïsoleerd paneel 1 1. Geventileerde aluminium bekleding

innovaties

Veiligheidsoplossingen:

Brandbeveiligings- en rookafvoersystemen Bij brand in een gebouw zijn de twee voornaamste prioriteiten het evacueren van de mensen die in het gebouw zitten en voorkomen dat het vuur zich binnen of buiten het gebouw verspreidt. De brandvertragende systemen van Reynaers werden speciaal ontwikkeld om de brandweerlieden voldoende tijd te geven om bij de brand te komen. Het brandwerende gevelsysteem CW 50-FP evenals de deursystemen en glazen scheidingswanden CS 68-FP en CS 77-FP zijn stuk voor stuk gebaseerd op bestaande productlijnen met diverse verbeteringen en brandwerend glas. Hierdoor zijn de systemen visueel identiek.

De CW 50-FP is verkrijgbaar in een EI 30- en EI 60-uitvoering. EI 30 heeft een brandweerstand van 30 minuten doordat stalen buizen zijn aangebracht in de verticale profielen die de gevel ondersteunen en door het gebruik van brandwerende dichtingen. Bij de EI 60-versie bedraagt de brandweerstand zelfs 60 minuten doordat daarnaast extra koelmiddel is toegevoegd achter de afdekkap. Deze maatregelen voorkomen oververhitting en instorting van de gevel en beletten daarmee dat de brand zich verspreidt naar omringende gebieden en gebouwen.

brandwerende systemen zijn stuk 54 Deze voor stuk gebaseerd op onze bestaande

CW 50-HI vlak dakraam met rookafvoer 7

productlijnen met diverse verbeteringen en brandbestendig glas CW 50-HI

Vlak dakraam

Geautomatiseerd sluitpunt

Raammotor

3 Detailaanzicht CS 77-FP EI 30 deursysteem

Detailaanzicht glazen scheidingswand CS 77-FP EI 60 2

De CS 77-FP is gebaseerd op hetzelfde principe. Het is verkrijgbaar in een EI 30-uitvoering, waarbij koelmiddel aanwezig is in de profielkamer, en een EI 60-uitvoering, waarbij alle kamers zijn voorzien van koelmateriaal. De CS 77-FP is verkrijgbaar in diverse deurconfiguraties en als glazen scheidingswanden. Het systeem is geschikt voor zowel binnen- als buitentoepassingen. Reynaers ontwikkelt momenteel nieuwe varianten op het bestaande CS 77-FP programma: de belangrijkste toevoegingen zijn grotere elementen en glasplaten, extra profielen, de integratie van Vetrotech-beglazing, uitbreiding van de beschikbare toebehoren (sloten en scharnieren) en diverse technische en kwalitatieve verbeteringen. CS 77-FP deuren zijn tevens verkrijgbaar in een vluchtdeuroplossing met optionele inbraakweerstand WK II.

55

Een andere innovatie is het CS 77-FP EI2 30 assortiment voor deuren, dat voldoet aan de veiligheidsvoorschriften die in de meeste landen van kracht zijn. Dit is een efficiënt systeem doordat geen koelmiddel vereist is in het ontluchtingsprofiel. Het rook- en warmteafvoersysteem (RWA) maakt het brandbestendige productassortiment van Reynaers compleet. Bij brand in een gebouw zorgen deze automatisch werkende systemen ervoor dat rook en warmte doeltreffend afgevoerd worden door middel van een natuurlijke luchtstroming, waardoor vluchtwegen en nooduitgangen vrij blijven van rook, giftige gassen en warmte. Deze oplossingen kunnen worden toegepast in deuren en kozijnen uit de assortimenten ES 50, CS 59, CS 68, CS 77, CS 86-HI en de dakraamoplossing in het gevelsysteem CW 50.

innovaties

Inbraakbeveiliging Aluminium kozijnen en deuren hebben per definitie een hoog beveiligingsniveau vanwege de materiaalsterkte van aluminium. Bovendien levert Reynaers veel van haar systemen in een inbraakwerende versie voor optimale beveiliging. De deur- en kozijnsystemen CS 77 en CS 86-HI zijn beide verkrijgbaar in een 'access-proof' (AP) variant conform WK 2 (inbraakweerstandsklasse). Het beveiligingsniveau kan nog worden verhoogd door extra glasbescherming: het glas kan direct op het profiel worden verlijmd, of het profiel zelf kan worden voorzien van een glasbescherming. Speciaal beveiligde deursloten zijn verkrijgbaar in vier modellen: een cilinderslot, een meerpuntsslot met handgreep, een automatisch aangedreven meerpuntsslot en

Comfortoplossing:

Ventalis akoestische variant

nIeUw Het ventilatiesysteem Ventalis is nu

ook verkrijgbaar in een akoestische variant, die de voordelen van het systeem koppelt aan een geoptimaliseerde akoestische isolatie. Ventalis is een zelfregulerend ventilatiesysteem dat enkele jaren geleden werd geïntroduceerd. Een membraan regelt automatisch de luchtdoorstroming al naar gelang hoeveel winddruk er op het rooster staat. Op deze manier wordt een optimaal binnenklimaat gegarandeerd zonder afbreuk te doen aan de isolerende werking en de esthetische kwaliteiten. De onlangs ontwikkelde akoestische variant bestaat uit een extra unit die op de binnenzijde van het standaard Ventalis-systeem wordt

56

een motoraangedreven slot. Gecertificeerde scharnieren verhogen de veiligheid. Enkele en dubbele deuren uit het CS 77-AP assortiment kunnen optioneel worden uitgerust met lichtstraten aan de zij- en bovenkant en verschillende drempeloplossingen. Een combinatie met een vluchtdeursysteem behoort eveneens tot de mogelijkheden. Daarnaast introduceerde Reynaers onlangs kozijnen in de CS 77 en CS 86-HI-reeks die behoren tot RC 3 (Resistance Class, het nieuwe Europese classificatiesysteem voor inbraakweerstand), en in 2013 zullen deuren worden toegevoegd aan het assortiment.

1

6

Inbraakweerstand wordt getest door gesimuleerde inbraakpogingen met behulp van specifieke hulpmiddelen

Ventalis – akoestische variant

aangebracht. Hiertoe worden extra afstandhouders gemonteerd op de bestaande afstandhouders van het standaardsysteem. De akoestische unit kan vervolgens in twee delen worden geclipsed: het bovenste en onderste deel. De unit is voorzien van een geluiddempend materiaal dat lawaai van buitenaf dempt en toch nagenoeg dezelfde hoeveelheid luchtstroming toelaat. Dit maakt het systeem bij uitstek geschikt voor geluidsbelaste gevels, waar kozijnen vaak dicht worden gehouden vanwege de hoge mate van geluidsoverlast. De nieuwe akoestische Ventalis-variant kan worden gecombineerd met de raamsystemen

CS 68, CS 77 en ES 50 en met de schuifdeuren CP 130 en CP 155-HI. CS 77 Verbundfenster Om tegemoet te komen aan de steeds hogere eisen inzake thermische en akoestische isolatie ontwikkelde Reynaers de CS 77 Verbundfenster. Deze gekoppelde kozijnoplossing bestaat uit het bestaande driekamersysteem CS 77 aan de binnenkant en een extra kozijn aan de buitenkant. De standaard dubbele beglazing is maximaal 31 mm dik en de afstand tot de extra glasplaat bedraagt 59 mm, waardoor een zonweringssysteem kan worden geïntegreerd. Verder kan dit enkel beglaasde kozijn apart worden geopend om het schoon te maken. 57

CS 77-VF 4

Gekoppelde ramen worden voornamelijk gebruikt in gebieden waar EXTRA geluiddichtheid vereist is

Het CS 77-VF-systeem werd uitvoerig getest om de luchtdoorlatenheid, weerstand tegen windbelasting, waterdichtheid en akoestische isolatie (RW = 47 dB) te optimaliseren. In het testlab 'R-Cube', de nieuwste aanwinst in het Reynaers-testcentrum waar constructies worden blootgesteld aan verschillende gesimuleerde klimaatcondities, werden condensatietests uitgevoerd om een hoge mate van comfort te waarborgen. Gekoppelde kozijnen worden voornamelijk gebruikt in gebieden waar extra weerstand tegen geluid vereist is.

referenTIES

sèvres, Frankrijk De ontwerpers van deze eengezinswoning in Sèvres, een voorstad van Parijs, streefden in de eerste plaats naar duurzaamheid door herbruikbaar materiaal met een geringe ecologische voetafdruk. Dit werd mogelijk door de glazen elementen te combineren met diverse hoogwaardige Reynaers-systemen, zoals het isolerende schuifdeursysteem CP 50. De sobere maar verfijnde constructie met drie verdiepingen voegt zich naadloos in het licht glooiende perceel, en maakt dit gebouw uniek. WONING IN SÈVRES Architect: Colboc Franzen & Associés Architectes, Parijs Constructeur: Save Miroiterie, Lisses Toegepaste Reynaers-systemen: CP 50, TS 57

58

Cécile Septet

59

Wenzel

referenTIES

Madrid, Spanje

In dit fonkelnieuwe kantoorgebouw worden bezoekers en werknemers verwelkomd door een groot atrium.

FERBOCAR Architect: Estudio Touza Arquitectos, Madrid Hoofdaannemer: Construcciones Ferbocar, Madrid Constructeur: Aluminios y Cerrajeria Miguel, Madrid Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50-HL, CS 77-FP (EI30), ES 50

60

figueira dA Foz, portugal Een uiterst functioneel gebouw met een markante en uitnodigende vormgeving.

Ramos Catarino

SPOEDAFDELING Architect: Luís S. Neto Arquitecto e Associados, Coimbra Investeerder: Hospital Distrital Da Figueira Da Foz, Epe Hoofdaannemer: Ramos Catarino SA, Coimbra Constructeur: Metalcovo, Sever do Vouga Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50

Phuket , thailand Dankzij de ligging aan de zuidoostkust van Phuket hebben alle units onbelemmerd zeezicht. Dit fraaie project wordt in 2013 opgeleverd. eva beach resort Architect: Oracle Architect, Phuket Investeerder: EVA Group, Phuket Constructeur: Bangkok Vinyl Profile Co. Ltd, Nonthaburi Toegepaste Reynaers-systemen: CP 96, CS 59Pa

Mr. Anatataworn

61

referenTIES

62

Vinelz bei Biel, Zwitserland

Beton en veel glas kenmerken deze appartementen met een prachtig uitzicht op het meer.

Appartementencomplex Cornemuse Architect: Hartmann & Schüpbach Architekten GmbH, Nidau Constructeur: Charles Sauter AG, Lyss Toegepaste Reynaers-systemens: CP 155-LS, CS 77-HV

Stiegler

63

referenTIES

Dubai, Verenigde Arabische Emiraten Dit kantoorgebouw kenmerkt zich door cilindrische vormen.

Odessa, Oekraïne

Architectuurhistorische verwijzingen verlenen dit hotel een statig aanzien.

Mohammed Najjar

KANTOORTOREN AL GURG Architect: M. Al Shaikh Mubarak Architectural & Engineering Consultants, Dubai Aannemer: Bin Belaila Contracting LLC, Dubai Client: Mr. Faisal Abdullah Al Gurg Constructeur: Aluplan Architect Aluminium Company, Dubai Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, CW 50-SC, CP 50, ES 50

Korona Novoj Arkadii Architect: Progress-story, Odesa Constructeur: Progress-profil’, Odesa Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, CS 68

Yan Volianskiy

64

sofia, Bulgarije

Een opmerkelijke constructie met een speels gestapeld ontwerp.

Kiril Konstantinov

URBAN MODEL BUSINESS CENTRE Architect: AEDES Studio - arch.Plamen Bratkov, Sofia Investeerder: Sofbuild & Co Ltd, Sofia Hoofdaannemer: Argogroup Exact Ltd, Sofia Constructeur: Muharski Ltd, Sofia Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50-SC met POW, ES 50, CS 59 deuren, CP 130-LS

Santo Domingo, Dominicaanse Republiek

Torre Caney Architect: Jesús Rodríguez Sandoval, Santo Domingo Hoofdaannemer: Compañía Rodríguez Sandoval, Santo Domingo Constructeur: Arboleda CxA, Santo Domingo Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, RB 10, TS 57, CP 50

Mohammed Pablo Rodríguez Al Najjar

Deze luxe woontoren omvat 31 appartementen, één per etage, elk met 853 m² vloeroppervlak.

65

referenTIES

66

Drachten, Nederland BCT Architecten ontwierp de nieuwe regionale alarmcentrale (brandweer en politie) voor de noordelijke provincies op een kunstmatig eiland dichtbij de stad Drachten. Het complex omvat een aantal verschillende disciplines: het regionaal commandocentrum, een forensisch laboratorium, een oefencentrum met twee ondergrondse schietbanen evenals sport- en onderwijsfaciliteiten. Het meest in het oog springende deel is de meldkamer. De rechthoekige, met aluminium beklede ruimte rust op vijf betonnen pilaren en vrijdragende balken richting het water. Voor deze schuine gevel werd Reynaers CW 60 toegepast.

REGIONALE ALARMCENTRALE BRANDWEER EN POLITIE Architect: BCT, Enschede Hoofdaannemer: Jorritsma Bouw West BV, Drachten Constructeur: De Haan Westerhoff Geveltechniek, Drachten Toegepaste Reynaers-systemen: CW 60, CS 68

Wim Tholenaars

67

#11

Maisdijk 7 · 9102 · 5704 RM Helmond t 0492 56 10 20 · f 0492 56 10 30 www.reynaers.nl · [email protected]

Najaar 2012

REYNAERS B.V.

REPORT #11

TOGETHER FOR BETTER

REPORT Magazine van Reynaers Aluminium

Pierres Vives Imposant schip annex gebouw Focus Naar een duurzame verstedelijking

bloemhof Een voorbeeld van een ontwerp met een generieke structuur