Reïntegratie en het geld. Jacqueline over stembureaus. Campagneteam: op naar 9 juni! JE EERSTE 100 DAGEN Tips voor nieuwkomers

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 34 nummer 4

April 2010

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Reïntegratie en het geld JE EERSTE 100 DAGEN

ALLES OVER 3 MAART

WINNAARS AAN ’T WOORD

POSTERGATE IN DE PVDA

Tips voor nieuwkomers

Analyse, sfeer en uitslagen

Texel, Edam en Kerkrade

Deining over affiches

Jacqueline over stembureaus Campagneteam: op naar 9 juni!

Foto Nationale Beeldbank

klk

EEN MOOIE TRADITIE Jacqueline Kalk secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur

Foto Bert Beelen

2

Elke dag is anders bij het CLB. Iedere dag komt er wel weer een vraag uit de lokale praktijk waardoor je je wenkbrauwen fronst of soms begint te giechelen, waarover je verwonderd bent of boos wordt. Zoals het telefoongesprek met een raadslid uit de gemeente Waterland. Bij vele verkiezingen had deze mevrouw op een stembureau gezeten, samen met ambtenaren, burgers, al of niet actief in de lokale politiek. Maar van de gemeente Waterland mogen raadsleden en wethouders niet meer op het stembureau zitten. Waarom, was mevrouw niet duidelijk. Speelde haar leeftijd een rol? Waren er andere redenen? In 20% van de Nederlandse gemeenten mogen raadsleden, wethouders, of aspirant raadsleden en wethouders niet meer op het stembureau zitten. Daarmee komt een eind aan een hele oude traditie. Ook een leuke traditie en een goede. Op de dag van de verkiezingen waren raadsleden en wethouders zichtbaar als representant van die lokale democratie juist door op het stembureau te zitten. Tijd nog voor een laatste praatje, tijd ook voor het voelen van de stemming, tijd voor (lokale) democratie. Dit was niet alleen zo bij de lokale verkiezingen maar bij alle verkiezingen. Maar Waterland en nog ongeveer 70 andere gemeenten vinden dat geen goede zaak. Zij sluiten raadsleden en wethouders uit. Natuurlijk weten we dat er op een stembureau in Nederland een keer gefraudeerd is. In Landerd heeft een kandidaat-raadslid zich onterecht van een groot aantal voorkeurstemmen voorzien. De stemcomputers bleken niet 100% fraudebestendig te zijn. En in Rotterdam gingen twee mensen tegelijkertijd het stemhokje in. Zo zijn

er altijd wel uitzonderingen geweest en voor de toekomst te bedenken waardoor je kunt beargumenteren waarom het beter zou zijn dat er geen wethouders en raadsleden op de stembureaus zitten. Belangenverstrengeling of de slager die zijn eigen vlees keurt zijn de meest gebruikte argumenten. Maar is dit voldoende reden om alle aspirant-raadsleden, zittende raadsleden en wethouders te weren uit de stemlokalen? Of schieten we door in een verkrampte reactie en bedenken we op basis van een beperkt aantal incidenten nieuwe regels, maken we voor de uitzondering een nieuwe wet? Hoeveel gewicht geven we aan traditie, het tonen van betrokkenheid, direct contact, herkenbaarheid en dergelijke. En is het niet ook zo dat door het weren van raadsleden en wethouders uit de stembureaus weer een volgende depolitiserende stap wordt gezet? Daarnaast zijn er altijd drie personen op een stembureau, die in de regel nooit alle drie politiek actief zijn. Ik pleit ervoor om hier niet in mee te gaan. Elke vorm van verkiezingen draagt een risico op fraude in zich. Elke nieuwe vorm van techniek of bemensing van stembureaus brengt nieuwe risico’s mee. Is het weren van politici uit de stembureaus een oplossing voor dit type risico’s? Nee, alle burgers zijn direct belanghebbende in deze. Dus wie het stembureau ook bemenst, er kleven altijd risico’s aan. Maar door uit te gaan van een redelijke mate van vertrouwen en controle hoeven we niet een mooie en goede traditie om zeep te helpen. Daarom hierbij een oproep aan alle gemeenten: doe het niet. En een oproep aan onze kamerleden: ga hier niet in mee.

clfn LOKAAL BESTUUR

April 2010

Reïntegratie en het geld JE EERSTE 100 DAGEN

ALLES OVER 3 MAART

WINNAARS AAN ’T WOORD

POSTERGATE IN DE PVDA

Tips voor nieuwkomers

Analyse, sfeer en uitslagen

Texel, Edam en Kerkrade

Deining over affiches

Nieuw in de raad

omslagfoto

Jaargang 34 nummer 4

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Jacqueline over stembureaus Campagneteam: op naar 9 juni!

De Doetinchemse lijsttrekker Otwin van Dijk en zijn vrouw Karin (voorgrond) kijken gespannen naar de uitslagen.

4

Foto Roel Kleinpenning

6

LOKAAL BESTUUR

9

UITGAVE Centrum voor Lokaal Bestuur van de Wiardi Beckman Stichting, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. ISSN: 0167-0980 34e jaargang no. 4 Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na voorafgaande toestemming.

12

REDACTIE Hans Alberse (voorzitter), Mijnke Bosman, Pierre Heijnen, Jacqueline Kalk, Nico Portegijs, Kim Putters, Richard Scalzo, Nicole Teeuwen, Lobke Zandstra. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

Landelijke beeldvorming jaagt kiezers weg

2

lijst

Drie winnaars

De cijfers en de gevolgen op een rij

14 sterk en soci a e l z e e end e H 1 n i 22 Ralf Krewinkel

SECRETARIAAT Jessica Schipper Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam Telefoon: 0900-9553 E-mail: [email protected] BASISLAY-OUT Stan Wagter, Amsterdam VORMGEVING Jos B. Koene, Amsterdam

Deining over verkiezingsaffiches

MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Alard Beck, Jan Blom (Dilemma), Jan Chris de Boer, Siebren Buist, Egbert Buiter (Dagboek), Steven Dijk, Jacqueline Kalk, Nieske Ketelaar (Dagboek), Ton Langenhuyzen (2e Kamer), Nico Portegijs, Jessica Schipper (Persoonlijk), Pieter Paul Slikker en Jan Marinus Wiersma (Campagnecolumn), Nicole Teeuwen (Boekbespreking),Brigitte Troost (Dagboek), Kirsten Verdel, Lobke Zandstra (Onderweg), Rutger Zwart

Achterkant

28

PRODUCTIE EN DRUK Thieme Media Center, Rotterdam ABONNEMENTEN Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 20,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 0900-9553.

KOPIJ Reacties en bijdragen naar: [email protected]

Het geheim van EdamVolendam, Texel en Kerkrade

Analyse 3 maart

EINDREDACTIE Jan de Roos

INTERNET Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op Internet: http://www.lokaalbestuur.nl

Reïntegratiegeld

Balende lijsttrekkers

Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar. Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak.

ADVERTENTIES Tarieven en opgave: Recent (Joop Slor), Postbus 17229, 1001 JE Amsterdam, tel. 020 3308998

Niet doorsluizen maar besteden

Tips voor je eerste 100 dagen

Postergate

Sterk en sociaal in Heeze-Leende

7 DAGBOEKEN Lijsttrekkers 8 2 KAMER Krimp 24 INITIATIEF Urnenmuur 24 STELLING Oppositievoeren is leuker 25 BOEKBESPREKING Niemand regeert 25 DILEMMA Ruziënde wethouder 26 ONDERWEG Diversiteit 27 3 CAMPAGNETEAM Op naar 9 juni! DE

TIPS VOOR JOUW EERSTE 100 DAG Foto Nationale Beeldbank

Je bent gekozen in de gemeenteraad en hebt de ambitie een excellent raadslid te worden. Je wilt je kiezers niet teleurstellen en de komende vier jaar iets betekenen voor de stad. Een goed begin is het halve werk. Wat moet je de eerste honderd dagen doen om echt succesvol te worden? Tips van twee door de wol geverfde raadsleden. Zo kun je het doen Als raadslid sta je in je eerste honderd dagen voor een aantal fundamentele keuzes in je persoonlijke leven. Als je echt een excellent raadslid wilt worden, zit er niets anders op dan je partner, kinderen, huisdieren en vrienden van de hand te doen. Je verscheurt je seizoenkaart van Ajax en huurt of koopt een appartement. Je richt een werkkamer in met de meest moderne digitale apparatuur, je gaat korter werken en volgt een cursus snellezen. Je begint te werken aan een POP, een Persoonlijk Ontwikkelings Plan, en huurt een coach in. Daarnaast loop je het hele introductieprogramma van de griffie af, je bereidt met je coach alle vijftien voorlichtingsbijeenkomsten voor. Dat is immers het moment om vragen te stellen en jij wilt alleen maar de goede

vragen stellen. Op advies van je coach heb je een doorlopende rekening genomen bij de slijter, die je ook in de avond mag bellen als de drank op is. Je huisarts is bereid je slaappillen en peppillen te geven en iedere ochtend ga je hardlopen. Als je dat allemaal hebt gedaan, ben je er klaar voor en heb je de eerste honderd dagen zinvol besteed. Maar het kan ook anders Je kunt natuurlijk ook besluiten op een andere manier een excellent raadslid te worden. Je vindt je partner, kinderen, huisdieren en vrienden toch te belangrijk om hen aan jouw ambitie op te offeren. Je vindt dat je alleen maar een excellent raadslid kunt worden als je een balans in je leven weet te vinden die het je mogelijk maakt weerstand te

RUTGER ZWART EN ALARD BECK FRACTIEVOORZITTER, RESP. RAADSLID IN NIJMEGEN

4

bieden aan de zuigkracht van de politiek. Je besluit dat je niet altijd overal bij hoeft te zijn, dat je gaat voor de kwaliteit en niet voor de kwantiteit. Je kiest voor collegialiteit en niet voor zelfpromoting. Je besluit het eerst allemaal eens rustig over je heen te laten komen. Je gaat op zoek naar gelijkgestemden en bekijkt samen hoe je al dat papier te lijf kunt gaan, welke envelop je niet opent en welke wel, naar welke vergadering je wel gaat en naar welke niet. Je gaat in je eerste honderd dagen op zoek naar de manier die het beste bij jou past om een excellent raadslid te worden. Als je dat allemaal hebt gedaan,

ciale vraag is niet zo eenvoudig. Het is goed om hiervoor de tijd te nemen en met fractiegenoten, partijgenoten en anderen erover te praten. Bezint eer ge begint. Maar na honderd dagen moet je een antwoord op hoofdlijnen geformuleerd hebben. De overige 1.350 dagen van het raadslidmaatschap heb je de tijd om je geformuleerde doelstellingen te realiseren. Never a dull moment Waarom is het zo belangrijk in het begin van je raadslidmaatschap doelen te formuleren? Het grote gevaar dat ieder raadslid bedreigt is meegezogen te worden

Zet meteen je persoonlijke doelstellingen op een A-4tje heb je de basis gelegd in je persoonlijke leven die nodig is om in de raad resultaten te bereiken. Want in de politiek gaat het om resultaten. Debatteren is leuk, in de gemeenteraad of in de fractie, maar praatjes vullen geen gaatjes. Om het met het legendarische Amsterdamse raadslid/wethouder Jan Schaefer te zeggen: ‘In geouwehoer kun je niet wonen’. Wat wil je bereiken? Het is dan ook zaak om na je feestelijke installatie als raadslid niet alleen na te denken over de nieuwe balans in je persoonlijke leven maar je ook één cruciale vraag te stellen: wat wil ik de komende vier jaar bereiken? Wat wil ik over vier jaar tegen de kiezers en tegen mezelf kunnen zeggen als de vraag gesteld wordt: ‘En, wat heb je de afgelopen vier jaar bereikt? Wat heb je voor de stad en haar bewoners voor elkaar gekregen?’ Het beantwoorden van die cru-

in de dagelijkse stroom van op het eerste oog belangrijke dingen. Als raadslid word je dagelijks overspoeld door informatie. Never a dull moment. Het college produceert een constante stroom van beleidsstukken, verantwoordingen en rapportages. Organisaties en instellingen overladen het raadslid met jaarverslagen, problemen en gevaren. De brievenbus en het postvak van het raadslid puilen altijd uit, om van de mailbox maar te zwijgen. Het bureau van het raadslid is al gauw bedolven onder stapels papier. Op het eerste oog is alles belangrijk: de krant, de nota van de provincie, de kadernotitie van het college, het opinieartikel in de krant, de vragen van collega’s van andere facties. Wie niet focust, loopt het gevaar met alles bezig te zijn en hierdoor niets te realiseren. Want het boeken van concrete resultaten vraagt om volharding, doorzettingsvermogen en soms ook: oogkleppen.

De papierbak is het belangrijkste stuk meubilair in de werkkamer van het raadslid. Weg leren kennen In de eerste honderd dagen is het helemaal niet erg als je met de stroom meegaat. Je moet nog kennismaken met de werkwijze van de raad en je fractie. Je moet de weg leren kennen in het stadhuis en wennen aan je nieuwe rol in de stad. In deze ‘snuffelperiode’ is focussen nog niet nodig en kun je geleidelijk tot je selectie van te bereiken resultaten komen. Het selecteren van doelstellingen is niet een louter individuele aangelegenheid. In de eerste plaats is het verkiezingsprogramma van je partij het inhoudelijke kader waarbinnen je activiteiten als raadslid zich bewegen. Verder is het van groot belang tot welke prioriteiten de fractie heeft besloten. Dit proces voltrekt zich ook in de eerste honderd dagen van de fractie. Het resultaat hiervan is een werkplan van de fractie, waarin zijn opgenomen de inhoudelijke prioriteiten en de manier waarop de fractie deze doelen globaal denkt te bereiken. Uiteraard moeten de individuele prioriteiten van het raadslid, ook die van jou dus, aansluiten bij die van de fractie. Je zit immers niet in de raad om je eigen doelstellingen te realiseren, maar om een bijdrage te leveren aan het bereiken van de partij- en fractiedoelen. Afstemming Er moet dus een goede afstemming zijn tussen de doelstellingen van jou en je collega’s en die van de fractie als geheel. Dat betekent dat niet ieder fractielid zijn eigen ‘hobby’ zal kunnen uitvoeren. Integendeel, er moeten ook vervelende klussen gedaan

W GEN Foto Nationale Beeldbank

worden. Het kan voorkomen dat geen enkel fractielid voorkeur heeft voor het realiseren van een bepaald doel dat de fractie heeft geformuleerd. Maar dat doel zal toch moeten worden verwezenlijkt. Het kiezen van prioriteiten is dus niet een volstrekt individueel proces, maar moet in nauw overleg met je collega’s in de fractie gebeuren. Het is wel goed als je als raadslid een sterke persoonlijke drive hebt bij de doelstelling die je nastreeft. Persoonlijke drive zorgt ervoor dat je gemotiveerd bent om je doelen te realiseren. Zonder die persoonlijke motivatie is het erg moeilijk resultaat te boeken. Zelfonderzoek staat dus

In de notitie ga je ook globaal in op de manier waarop je je doelstellingen denkt te realiseren. Als je bijvoorbeeld als prioriteit formuleert ‘het tegengaan van voortijdige schooluitval’ moet je op hoofdlijnen weten wat je voor het bereiken van dit doel gaat doen. Je kunt de nadruk leggen op het controleren van het beleid zoals dat in de gemeente gevoerd wordt, je kunt nieuwe initiatieven nemen, bijvoorbeeld op basis van goede ervaringen in andere gemeenten, of je kunt er juist voor kiezen om te gaan praten met voortijdige schoolverlaters of hun ouders. De keuze van de aanpak heeft alles te maken met

Denk vooral niet dat je je overal mee moet bezighouden wel degelijk aan de basis van het proces dat leidt tot selectie van prioriteiten. Persoonlijke doelen Als de persoonlijke doelen in overleg met de fractie zijn geselecteerd, is het van belang deze ook op schrift te stellen. Maak een korte notitie – uiteraard niet langer dan één A4 – waarin je persoonlijke doelstellingen zijn geformuleerd. Zo’n document geeft je houvast. Elke maand lees je voor jezelf de notitie nog eens door. Vanzelf wordt dan duidelijk of je goed bezig bent. Aarzel niet om het roer om te gooien als blijkt dat je nog weinig bent opgeschoten bij het realiseren van je persoonlijke doelstellingen. Soms zijn rigoureuze maatregelen nodig. Stel je bij iedere uitnodiging voor een vergadering of bijeenkomst de vraag of die activiteit een nuttige bijdrage levert aan het realiseren van je doelstelling. Dit kan heel bevrijdend werken.

je persoonlijke voorkeuren van het raadslid en met je inschatting welke werkwijze het effectiefst is. In het plan van aanpak geef je globaal aan wat je voor ogen staat. Naar buiten treden Het is belangrijk om de prioriteiten die je hebt geformuleerd niet voor jezelf te houden. Het is verstandig al in een vroeg stadium met een doelstelling naar buiten te treden. Als je bijvoorbeeld als doelstelling hebt de schooluitval terug te dringen, kun je hierover in de plaatselijke krant of het afdelingsblad een artikeltje schrijven. Het is belangrijk dat de mensen in de stad die met dit onderwerp te maken hebben, weten dat jij je hiervoor wilt inzetten. Het gaat dan onder andere om de wethouder, de specialisten van de andere fracties, de ambtenaren die zich met het onderwerp bezighouden en uiteraard de scholen zelf. Iedereen in de stad moet weten dat jij je met dit

onderwerp wilt bezighouden en doelstellingen wil realiseren. Dat betekent dus oriënterende gesprekken voeren met de belangrijkste partijen in de stad. Het is altijd verstandig die gesprekken niet alleen te voeren, maar een collega-fractielid mee te nemen. Het resultaat van deze oriënterende ronde is dat iedereen die bij het onderwerp betrokken is, weet dat je hiermee bezig bent en hierover aangesproken kan worden. Deze oriëntatieronde leidt ertoe dat je een globaal inzicht hebt in het lokale speelveld rond je prioriteiten. Het is duidelijk welke doelstellingen er liggen, wat het beleid van het college is en wat de cruciale succes- en faalfactoren zijn. Hiermee ben je klaar voor je rol in de komende jaren. Je zit in de startpositie om je kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rollen te spelen. Vanaf dit moment heb je je eigen agenda, los van de waan van de dag. Regelmatig koppel je je actuele bevindingen terug in de fractie en zonodig kom je in de raad met een initiatiefvoorstel, stel je vragen aan de wethouder of kom je met een actuele motie. Eigen agenda Aan het eind van de eerste honderd dagen heb je je eigen agenda klaar. Je weet wat je de komende jaren te doen staat: het zoveel mogelijk realiseren van de doelstellingen die je zelf hebt geformuleerd. Het hebben van zo’n eigen agenda heeft grote voordelen. Je weet wat je wilt bereiken en wat je hiervoor moet doen. En nog belangrijker: je weet wat je mag láten. En dat is heel veel. Natuurlijk doen zich van tijd tot tijd in je gemeente zulke cruciale vraagstukken voor, dat je hieraan aandacht moet besteden. Maar dat gebeurt toch maar een paar keer per raadsperiode. Bij heel

veel andere onderwerpen kun je volstaan met een globale behandeling. Vertrouw op de inschatting van je collega-fractieleden, op die van specialisten uit andere fracties of – zeker als je partij in het college vertegenwoordigd is – op het oordeel van de wethouder. Niet omdat je goedgelovig bent of omdat je lui bent aangelegd, maar omdat je resultaten wilt boeken. En daarvoor is zoals gezegd focus nodig en dat betekent automatisch ook loslaten. Actualiseren De eigen agenda die je na honderd dagen hebt geformuleerd, is van tijd tot tijd aan actualisering toe. De wereld staat immers na die eerste honderd dagen niet stil. Je gemeente krijgt te maken met nieuwe problemen die met voorrang aangepakt moeten wor-

den, je eigen prioriteiten boeten aan belang in of de prioriteiten van de fractie veranderen. Het is daarom belangrijk om jaarlijks de geformuleerde doelstellingen te evalueren. Zijn de beoogde resultaten geboekt? Zijn de prioriteiten nog actueel? Zijn de doelstellingen wel realistisch gebleken? Passen de doelen nog in de strategie van de fractie? Ieder raadslid doet deze evaluatie individueel, maar zeker ook in samenhang met de fractie-evaluatie. Ook het werkplan van de fractie moet immers jaarlijks geactualiseerd worden. Op deze manier wordt de kans vergroot dat je na vier jaar resultaten hebt geboekt. En daar gaat het uiteindelijk allemaal om. Eerder verschenen in ProefLokaal.

TIEN TIPS VAN GUUSJE 1. Bedenk in het eerste half jaar vier dingen die je in de vier jaar dat je raadslidmaatschap duurt wilt bereiken. Doe je dat niet, dan word je geregeerd door de waan van de dag. 2. Neem niet te veel hooi op je vork. Hoe minder vergaderen op het stadhuis hoe beter. 3. Kies voor burgers boven organisaties. 4. Lees de eerste en de laatste bladzijde van de stukken die het college stuurt. Gooi de rest in de prullenbak. 5. Volg een cursus debating en lees je bijdrage in commissie en raad niet voor maar gebruik steekwoorden. 6. Zelfs een fantastisch plan sneuvelt bij gebrek aan steun. Zoek er steun voor bij fractiegenoten of andere fracties (in die volgorde). 7. Je zit in de raad om standpunten te verwoorden, niet om vragen te stellen. 8. Kies voor een commissie die op het eerste gezicht niet bij je past: dus vrouwen geen volksgezondheid, allochtonen geen minderhedenbeleid, holebi’s geen emancipatiebeleid et cetera. 9. Zorg dat je de mensen die er toe doen in je gemeente kent en dat ze jou kennen (politici, ambtenaren, ondernemers, burgers). 10. Vergeet niet dat je mensen altijd weer tegen komt. Bonus tip: Hou op tijd op; acht jaar raadslid is meer dan genoeg. Guusje ter Horst was burgemeester van Nijmegen en minister van Binnenlandse Zaken

5

STOP MET DOORSLUIZEN REÏNTEGRATIEGELDEN Foto Nationale Beeldbank

we als maatschappij met een van al degenen die (al lang) in Gemeenten besteden het geld dat steeds groter ‘granieten bestand’ de uitkering zitten maar ook in worden opgezadeld. Dit is een het belang van de gemeenten zij krijgen voor reïntegratie al een maatschappelijk en menselijk zelf omdat anders een afroming onwenselijke situatie. Zeker plaatsvindt door de Rijksoverheid aantal jaren niet volledig. Negentig voor ons sociaaldemocraten die van het doorgesluisde reïntegraopkomen voor de zwakkeren in tiegeld. procent van alle gemeenten maakt de samenleving en die staan voor Is het formuleren en toepassen gelijke kansen voor iedereen! van beleid de enige inspanning het geld niet op maar sluist het door Tegelijkertijd zien we de die op dit vlak geleverd moet worgroep ‘niet werkenden’ nu steeds den door de gemeenten? Ik vraag naar een volgend jaar, zo blijkt uit groter worden door de huidige het mij af! In deze tijd van recesrecessie met als gevolg dat tegen sie is het inzetten van reïntegraeen onderzoek van de Inspectie Werk deaantrekt tijd dat de arbeidmarkt weer tiegelden alleen niet voldoende. er een onaanvaardEr moet echt veel meer gebeuren. en Inkomen (IWI). Dat gaat ten koste baar grote groep mensen is die Alle overheden (van Rijk tot geen recente arbeidservaring gemeente) en ook het bedrijfslevan met name de kwetsbare groepen: de mensen die 3 jaar of langer in een Het is voor een PvdA’er onacceptabel dat uitkering zitten. deze mensen hun baan verliezen

Zowel in 2007 als in 2008 werd een bedrag van respectievelijk € 830 miljoen en € 735 miljoen doorgeschoven naar het volgend jaar. Het totaalbudget voor gemeenten voor re-integratie bedraagt op jaarbasis € 1,6 miljard en daarbij komt dan nog het overgehevelde bedrag. Als we dit leggen naast het feit, volgens hetzelfde onderzoek van het IWI, dat er nu meer dan één miljoen mensen zijn die een uitkering hebben en dat er daarnaast nog eens 450.000 mensen zijn die

SIEBREN BUIST FRACTIEVOORZITTER IN HEERDE

6

niet in aanmerking komen voor een uitkering maar die wel weer aan het werk willen, dan kunnen we stellen dat de gemeenten een belangrijke taak laten liggen! Een taak die ons, socialisten, aan moet spreken. Iedereen telt mee, zeker ook deze groep! Gevolg van dit non-beleid kan zijn dat de kwetsbare groep die al drie jaar of langer een uitkering heeft en die nu dus in het kader van reïntegratie te weinig aandacht krijgt, blijvend niet aan het werk zal komen waardoor

heeft. Als de gemeenten niet op korte termijn op een andere manier met de aan hen toebedeelde re-integratiegelden omgaan, dan zijn en blijven de kansen op werk voor deze grote groep erg klein. En dat maakt de mensen uit die groep het perspectief op een echte toekomst met alles wat er bij hoort gaan verliezen. Onacceptabel voor een PvdA’er mijns inziens! Niet voldoende Met andere woorden, ik pleit er voor dat gemeenten hun taak op dit gebied serieus op gaan pakken, het geld gaan gebruiken waar het voor bedoeld is en stoppen met het doorsluizen van overgehouden reïntegratiegelden. Er zal dus beleid moeten worden geformuleerd, dat herkenbaar en toepasbaar is. Een beleid dat concreet en meetbaar resultaat geeft. Ook dat hoort bij de PvdA! Dit niet alleen in het belang

ven zullen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen om mensen daadwerkelijk én structureel aan het werk te helpen en daarmee het probleem van grote en langdurige werkloosheid mee te helpen oplossen. Dat kan natuurlijk op vrijwillige basis zoals nu ook al wel gebeurt. Dat kan ook door met elkaar afspraken te maken over stageen werkervaringsplekken. Maar is vrijwilligheid en afspraken maken voldoende? Ik vraag het mij af. Aanbestedingsnorm Een andere mogelijkheid is het invoeren van de zogenaamde ‘5 % aanbestedingsnorm.’ Deze norm is in de gemeente Rotterdam bedacht door de PvdA en heeft inmiddels tot goede resultaten geleid. Het houdt in dat bij een aanbesteding van een opdracht door de gemeente (maar dat kan natuurlijk ook een waterschap of een provincie zijn)

met een aanbestedingsbedrag van meer dan € 225.000 er verplichtingen gelden voor degene die het werk heeft gekregen. Het bedrijf dat het werk krijgt dient 5 % van het totaal aanbestede bedrag in te zetten voor stagairs, reïntegrerende uitkeringsgerechtigden, Wajongers en andere herintreders op de arbeidsmarkt. In Gelderland wordt hier sinds kort voorzichtig mee geëxperimenteerd in de gemeenten Heerde en Apeldoorn. Het initiatief hiertoe was van de PvdA. Reïntegratiegelden inzetten om de langdurig werkelozen aan werk te helpen is belangrijk, maar het creëren van concrete arbeidservaringsplekken met medewerking van die overheid door het invoeren van de 5 % aanbestedingsnorm is mogelijk nog veel effectiever. Een door de PvdA geïnitieerd net van gemeenten over heel het land die de 5% aanbestedingsnorm toepassen zou echt helpen het probleem te verkleinen. Ook PvdA’ers in de provinciale besturen, bij de waterschappen en op nationaal niveau zouden hier mee aan de slag moeten. Het zou mensen weer perspectief bieden en kansen. De PvdA zou daar trots aan kunnen ontlenen. In sommige gemeenten is er vast maar begonnen…

Foto Okhuizen / HH

Job Cohen kondigt aan dat hij Wouter Bos opvolgt als lijsttrekker.

cmpgne

LOCAL CAMPAIGNS MATTER! Jan Marinus Wiersma en Pieter Paul Slikker namens het campagneteam van de PvdA

Twee weken na woensdag drie maart. Wouter Bos heeft enkele dagen geleden aangegeven bij de volgende verkiezingen niet beschikbaar te zijn als lijsttrekker. Cohen heeft zich kandidaat gesteld. Er is al met al weinig tot geen tijd om even bij te komen. Relaties, vriendschappen en familiebanden moeten het nog even ontgelden. Hier op het partijbureau gaan we in de hoogste versnelling door naar negen juni. Als campaigner kán en wíl je eigenlijk niet anders. Maar veel wethouders, raadsleden en lokale vrijwilligers zijn -terecht- nog bezig met de uitslag van de raadsverkiezingen. We nemen lokaal immers niet alleen afscheid van vele raadszetels maar bovenal van ruim 600 gewaardeerde collega’s en partijgenoten. Lokale helden die vier jaar lang gezwoegd en geploeterd hebben voor een veilige straat of een jeugdhonk voor de kinderen. En ook wij kijken nog terug naar 3 maart. Want uit iedere campagne zijn lessen te trekken. Dat het verlies in veel dorpen en steden beperkt is gebleven én we in percentage stemmen zelfs de grootste partij zijn heeft twee oorzaken. De eerste oorzaak is de positieve kentering in het landelijke beeld van de partij. De tweede oorzaak is de fantastische lokale campagne die we gevoerd hebben. Want laten we één ding vaststellen. Local campaigns matter! Drie soorten lokale campagnes hebben het verschil weten te maken. In steden als Tilburg en Amsterdam bleek de campagne van de lokale held een groot succes. Jan Hamming wist op 3 maart even groot te blijven als in 2006. Lodewijk Asscher beperkte de schade tot een kwart van de zetels waarmee de PvdA met ruime afstand de grootste partij van Amsterdam blijft. Met ‘Jan, zeker nu’ en ‘Asscher voor Amsterdam’ boekten zij een klinkend resultaat.

In een stad als Rotterdam was de campagne van de tweestrijd een succes. Slechts een paar honderd stemmen verschil bepalen nu de toekomst van Rotterdam. Stemmen die gewonnen zijn met de inzet van honderden vrijwilligers die dag in dag uit de straten rood kleurden én met een stevige tweestrijd. Lijsttrekker Dominic Schrijer vroeg de Rotterdammers om een heldere keuze: wilt u een verdeelde stad? Een stad waar je postcode bepalend is voor je kans op een baan of het afmaken van een opleiding? Of wilt u een stad waar niet je wijk maar je inzet bepalend is voor je kans op een baan of een diploma? Rotterdam krijgt die laatste stad. De stad van de Partij van de Arbeid – en niet die van Leefbaar. De authentieke campagne van de lokale boodschap vonden we tenslotte in Kerkrade. Onder de bezielende aanvoering van wethouder Ralf Krewinkel behaalde de PvdA een heuse verkiezingsoverwinning. Met de leus ‘Vuur Kirchroa!’ (voor Kerkrade) en een overtuigende campagne over behaalde resultaten en plannen voor de toekomst van Kerkrade werd tegen de regionale trend in een klinkende overwinning geboekt. Onze conclusie: local campaigns matter! Op Texel zijn we plots de grootste. In Doetinchem behaalden we bijna een extra zetel. In Den Haag versloeg onze Jeltje de PVV. En in veel dorpen en steden wisten we het verlies te beperken. Ondanks het dubbele gevoel schept dat energie en zelfvertrouwen richting 9 juni. We hopen nogmaals op jullie te kunnen rekenen. Want de strijd om een Nederland waarin iedereen meetelt en niemand aan de kant staat is nog lang niet gestreden. Jullie strijdlust en campagne-ervaring kan en zal ook nu het verschil maken. Bedankt voor jullie tomeloze inzet. We rekenen op jullie!

7

UIT HET DAGBOEK VAN EEN LIJSTTREKKER NIESKE KETELAAR SMALLINGERLAND

WE BLIJVEN DE GROOTSTE Het debat van 2 maart, georganiseerd door leerlingen van ROC Friese Poort met o.a. journalistiek, fotografie en audiovisuele productie, was met recht het slotdebat. Prima organisatie en het liep als een trein. Daarna was het woensdag 3 maart wel een vreemde ‘stille’ dag. Afwachten maar of onze boodschap is over gekomen. Waarderen mensen onze inspanningen van de afgelopen jaren en, beter nog, spreken ze met hun stem het vertrouwen voor de komende vier jaar in ons uit? Of worden we toch volledig afgerekend op het overheersende landelijk beeld en hoeveel zetels verliezen we dan? Kunnen we ons oude niveau in ieder geval vasthouden? Blijven we de grootste of wordt het CDA dat weer? ’s Avonds tijdens de uitslagenavond was de eerste voorlopige uitslag 8 zetels. Yes, dacht ik, in vergelijking met het algemene beeld doen we het dan nog bovengemiddeld. Tegen 24.00 uur bleek het toch nog 7 zetels te worden. Terug naar het aantal zetels van voor 2006. Jammer, maar we zijn wel de grootste partij in Smallingerland gebleven en daaruit spreekt het vertrouwen van het grootste deel van de kiezers. Het CDA van 7 naar 6 en SP van 3 naar 2. Winnaars zijn zoals het landelijke beeld de VVD 2 naar 4, Groen Links 1 naar 2 en de lokale partijen Smallingerlands Belang, FNP beiden van 1 naar 2 zetels en D66 weer in de raad met 1 zetel. Voor het eerst sinds een aantal verkiezingen zijn er bij ons geen mensen op voorkeurstemmen hoger op de lijst gekomen. Zelf ben ik er wel een beetje trots op dat bijna 1 op de 6 van alle stemmen in Smallingerland op mij is uitgebracht. Dat wekt de nodige verwachtingen en zo voel ik dat ook. We hebben alle andere fracties uitgenodigd om in te gaan op de verkiezingsuitslag, de collegeonderhandelingen en mogelijke deelname aan een nieuw college. Daarna zijn met een aantal partijen de verdere gesprekken gestart. Drie van de vier grootste partijen hebben een vrouwelijke lijsttrekker. Bij het schrijven van deze dagboekbijdrage is het nog afwachten wat er uit komt.

EGBERT BUITER VALKENSWAARD

WE TELLEN WEER MEE Verkiezingsuitslag. Zenuwslopende woensdagavond. De resultaten druppelen langzaam binnen. De burgemeester maakt telkens per twee of drie stembureaus de stemmen bekend. Na de eerste acht (van de 16) ziet het er somberder uit dan we verwacht hadden. Van de huidige vijf zetels zouden er nog maar drie over blijven. Dan begin je te denken: heeft onze campagne, die veel positieve reacties heeft gekregen, dan toch onvoldoende gewerkt? Heeft de Haagse turbulentie nóg meer effect dan wij al verwacht/gevreesd hadden? Is het merk ‘Buiter’ dan toch niet zo sterk als we dachten...? Dan komen ook de resterende resultaten binnen en begint er weer wat hoop te gloren. Maar ja, die ene lokale partij (H&G) die met slechts één zetel erg op de trom heeft geslagen de afgelopen raadsperiode haalt toch wel heel veel stemmen binnen... De laatste resultaten worden verwerkt en we staan virtueel nog steeds op drie zetels. Ik heb me er al bij neergelegd dat het niet gaat worden wat we met z’n allen gehoopt hadden en waar we zo ontzettend voor hebben geknokt. Dan maakt de burgemeester tegen middernacht het voorlopige eindresultaat bekend...: WOW! We hebben toch nog vier zetels gehaald, dankzij een restzetel. Met een verschil van 28 stemmen gaat die niet naar H&G, maar naar ons! Dat betekent dat we meetellen! Het CDA gaat van 5 naar 6 zetels en H&G scoort enorm: van 1 naar 5! De andere drie (!) gefuseerde lokale partijen, die in de huidige coalitie zitten, zijn van acht naar zes zetels gezakt. Door het verlies van de VVD en GL levert de huidige coalitie vijf van de 12 zetels in. Daarmee wordt de meest voor de hand liggende nieuwe coalitie: CDA-H&G-PvdA, samen 15 van de 23 zetels. De besprekingen zijn inmiddels begonnen. Benieuwd of deze droom uitkomt...!

BRIGITTE TROOST SCHOUWEN-DUIVELAND

GOLFBEWEGING? Soms zit het mee en soms zit het enorm tegen, dat algemeen gedachtegoed manifesteert zich de afgelopen dagen wel heel erg. Werden wij de vorige keer met 5 zetels in een klap de grootste partij, deze keer was de kiezer ons minder welgevallig en donderden we van 5 naar 2 zetels. Ik kan u zeggen: dat komt hard aan! Want wat deden wij de afgelopen 4 jaar zoveel slechter dan de vorige keer. Echt geen idee, maar de kiezer heeft altijd gelijk! Als PvdA’ ers op Schouwen-Duiveland staan wij altijd voor solide en solidair bestuur en kiezen we ervoor om duurzaam sociaal te zijn. En terugkijkend op de afgelopen raadsperiode hebben wij op positieve wijze bijgedragen aan de ontwikkeling van onze gemeente. Ook aan de campagne heeft het niet gelegen. Wouters Angels is meer dan 1900 keer bekeken, we werden tweede in de landelijke PvdA-wedstrijd en uitgeroepen tot leukste lijsttrekkersfilmpje van Zeeland. Kortom behoorlijk zichtbaar zou je zeggen. Ligt het dan toch aan het effect van de landelijke politiek? Zijn mensen de PvdA zat? Misschien nu even wel. Bos en Balkenende moeten maar eens ophouden met dat ego-gedoe, was een veel gehoorde kritiek op het stembureau. Daar spinnen de lokale partijen garen bij omdat die juist afstand nemen van het gedoe in Den Haag. Overigens draagt taart eten met de landelijke fractie ook niet echt bij aan het begrip als je als partij in den lande enorme klappen krijgt. Verlies moet je gewoon eerlijk erkennen, is de conclusie. Want hoe hard het ook is, de waarheid zal wel ergens in het midden liggen. En wat nu te doen? Ik denk dat ik maar mij aansluit bij wat een oude rot in het vak tegen me zei: Gewoon doorgaan, het is allemaal een golfbeweging! Kortom: the only way is up :-)

8

LIJSTTREKKERS BALEN VAN LANDELIJKE BEELDVORMING De PvdA-campagnetractor van Cranendonck, bestuurd door Wim Mathijsen. De PvdA verloor in deze Noord-Brabantse gemeente 1 zetel en heeft er nu 4. Wims vrouw Tiny was 17 jaar raadslid, ze is er nu mee gestopt.

Veel plaatselijke PvdA-politici balen ervan: ze voelen zich het slachtoffer van de slechte beeldvorming waarvoor hun landelijke vrienden in Den Haag hebben gezorgd. Maar ook het feit dat er dit keer bij de raadsverkiezingen op veel plaatsen meer partijen meededen speelde de PvdA parten, zo blijkt uit een rondgang langs lokale lijsttrekkers. De landelijke PvdA reageerde gematigd positief op de uitslag. Er was - gezien de peilingen van begin februari - rekening gehouden met verlies; en dat verlies viel uiteindelijk mee. Met het oog op de peilingen werd er weer gesproken van een nieuw perspectief. De lokale politici in gemeenten waar de PvdA verloor, vergelijken de uitslag echter met de laatste verkiezing die er toe deed, de gemeenteraad van 2006. En het wekt dan ook geen verbazing dat de reacties vanuit de gemeenten een andere kant opgaan. Natuurlijk er was rekening gehouden met een verlies, maar dat

het verlies zo groot werd, was een bittere teleurstelling. Miranda de Vries, demissionair wethouder in Zwijndrecht: ‘Er zijn verzachtende omstandigheden. In 2006 kregen we twee restzetels en het totaal aantal zetels is teruggegaan van 29 naar 27. Maar toch, een gevoel van verbijstering en verslagenheid overheerst de eerste dagen na de uitslag.’ De omstandigheden zijn in bijna geen enkele gemeente gelijk. En dat 2006 een historische piek was, moet voor ogen worden gehouden. Het verlies in zetels wordt er niet minder door maar valt misschien dan wel gemakkelijker te verwerken. Berna-

STEVEN DIJK & NICO PORTEGIJS OUD-WETHOUDER, RESP. RAADSLID IN DIEMEN

dette Zijp, fractievoorzitter in Roosendaal, ziet op die manier toch een sprankje hoop: ‘Van de 8 zetels hebben wij er slechts 4 over gehouden. In het verleden hadden wij altijd rond de 3 zetels. Dus als je de historische piek van 2006 buiten beschouwing laat, kun je stellen dat we toch iets van resultaat hebben geboekt.’ En ook Johan Wiltvank, fractievoorzitter uit Dalfsen, klinkt monter:

in Leiderdorp, wijst eerst op een paar lokale zaken, om daarna te vervolgen: ‘Maar in Leiderdorp zijn we toch ook weer in hoge mate het slachtoffer van het landelijke beeld. En dan is het triest dat ondanks hard werken in ons dorpje en met een meer dan voortreffelijke PvdA-wethouder, die veel voor elkaar heeft gekregen, we het slachtoffer worden van de slechte beeldvorming van onze

Veel kiezers lieten ons weten dat ze genoeg hebben van het Haagse gedoe ‘In Dalfsen is de PvdA van 4 naar 2 zetels teruggevallen. In 2006 was de uitslag omgekeerd van 2 naar 4. In die zin kan je zeggen dat we op ons normale niveau terug zijn. We hadden nog bijna een restzetel.’ Een tweede verklaring voor het verlies is het feit dat er meer en andere partijen meededen dan in 2006. Gert-Jan Baerents, lijsttrekker en fractievoorzitter in Ouder Amstel: ‘Voor het eerst in 20 jaar deden er meer partijen mee dan alleen D66, VVD, CDA en PvdA. En zowel GroenLinks als de twee nieuwe lokale partijen visten in dezelfde vijver als de PvdA. Het blijft heel zuur en er zijn vast ook nog andere redenen, maar dit verklaart voor een deel de achteruitgang van 32% naar 11%.; Ook Rob Meijne uit IJsselstein verklaart een gedeelte van het verlies uit de deelname van een nieuwe partij, de SP. Slechte beeldvorming De derde verklaring, die het meest genoemd wordt, is de landelijke tendens. Olaf McDaniel, de nieuwe fractievoorzitter

landelijke vrienden. We moeten de kritiek daarop niet schuwen.’ En ook Greet Buter uit Laarbeek wijst naar de landelijke politiek: ‘Lokale omstandigheden hebben een rol gespeeld, maar het is vooral de landelijke tendens die ons de das heeft omgedaan.’ Ook Robert Tops, lijsttrekker in Veldhoven, sluit zich hierbij aan: ‘Er zijn geen officiële exit-polls gehouden, maar we hebben met al onze kandidaten veel mensen gesproken. De indruk bestaat dat we het lokaal best goed voor elkaar hebben, de andere twee collegepartners stijgen. Dan heb je het niet slecht gedaan. Als verklaring ‘waarom geen PvdA’ geven velen aan dat ze genoeg hebben van gedoe en toe zijn aan duidelijkheid.’ Ook Lia Bakker, de lijsttrekker uit Laren, wijst hierop: ‘Na het lijsttrekkersdebat in het politieke café werd mij gezegd, dat ik heel goed uit het debat kwam, maar dat men stomweg niet op de PvdA zou stemmen.’ Wat ook belangrijk is, is of je herkenbare personen op de kandidatenlijst hebt staan. Bert Nelissen, de lijsttrekker uit Sint-

Michielsgestel: ‘Het vertrek na 24 jaar van een bekend en populair raadslid en oud-wethouder leidde ertoe dat we in het dorp waar hij woont, extra verloren. We raakten daar meer dan de helft van de stemmen die we in 2006 behaalden, kwijt.’ Willem Ebbers, lijsttrekker en fractievoorzitter uit Dongen stipt een dualistisch punt aan waar de kiezer misschien niet zo op zit te wachten: ‘Onze wethouder (die alleen als wethouderskandidaat in de race was en op een zesde plek stond en niet meer in de raad terugkeert) haalde 230 stemmen binnen tegenover 1375 bij de vorige verkiezingen.’ Sommige kiezers stellen het blijkbaar op prijs als de wethouder ook volksvertegenwoordiger wil zijn en blijven. Theo Rijnten, fractievoorzitter in Den Helder, steekt de hand in eigen boezem en ziet een oorzaak in de slechte samenspraak met burgers: ‘Het college was nieuw en onervaren. Het heeft hard gewerkt, maar was in de contacten naar burgers niet altijd even handig. Je kunt het betrekken van burgers niet beperken tot een inspreekavond in een zaaltje. In de jaren zeventig was er een slogan in het onderwijs: de leerlingen moesten zelfstandiger en mondiger worden. Nou dat is gelukt; en nu moeten we niet zeuren, maar er als politici mee om leren gaan.’

9

Foto Ton van Vliet

PvdA-wethouder en lijsttrekker Otwin van Dijk houdt een gloedvol betoog op een bijeenkomst voor zwevende kiezers in Doetinchem. Dat heeft hem geen windeieren gelegd. De PvdA won en zelf kreeg hij twee keer zoveel stemmen als de vorige keer.

RAADSVERKIEZIN TWEEDE ORDE PU De kiezer heeft gekozen, de stofwolken zijn opgetrokken. We kunnen het speelveld weer overzien. De gevolgen zijn aanzienlijk. In totaal zijn we 674 zetels kwijt. In een aantal gemeenten zijn we de grootste partij gebleven. Van veel raadsleden moeten we afscheid nemen, veel aspirant-raadsleden hebben geen plek in de nieuwe raden verworven. Verlies en verdriet, maar ook vertrouwen en hoop. Vreemd, maar waar.

JACQUELINE KALK SECRETARIS CLB

10

Gemeenteraadsverkiezingen worden net als verkiezingen voor provinciale staten en waterschappen gezien als tweede ordeverkiezingen. Verkiezingen waar niet gestemd wordt om de samenstelling van die bestuurlijke laag mee te bepalen, maar om een signaal af te geven hoe de kiezer de nationale regering van dat moment ervaart. In 2006 was dit één van de verklaringen voor het geweldige succes wat we toen als PvdA heb-

de Nederlandse kiezer steeds minder naar de stembus gaat, de groep zwevende kiezers groter wordt, resultaten steeds wisselender en de ambitie om de grootste partij te worden voor minstens vier partijen een realistische ambitie is. Landelijke last De gemeenteraadsverkiezingen van 2010 bevestigen dit beeld. Dat het grote succes van 2006 niet

Lokaal is er enorm hard gewerkt om het verlies te beperken ben behaald, namelijk de stem tegen het beleid van Balkenende. De andere belangrijke succesfactor was de stem van de allochtone kiezer die massaal voor ons, de PvdA, koos. Dit resulteerde in de monsterzege van de PvdA op lokaal niveau. Deze monsterzege vertaalde zich in ongeveer 2000 raadsleden en dik 400 wethouders die de PvdA op lokaal niveau vertegenwoordigden. Maar na het succes kwam al snel de kentering. Het debacle van de Tweede Kamerverkiezingen van november 2006 staat ons ook nog helder voor de geest en heeft geleid tot vele bespiegelingen, in- en extern. Feit is dat

zou kunnen worden geëvenaard, stond voor iedereen bij voorbaat vast. In de voorbereiding van de campagne op lokaal niveau werd de uitstraling van de PvdA op nationaal niveau als een grote belemmering gezien. Lokale afdelingen keerden zich tegen een te grote betrokkenheid en zichtbaarheid van de landelijke kopstukken. Op de website van de afdeling Harenkarspel stond bijvoorbeeld op 8 december: ‘Op dit moment kunnen wij geen associaties met de landelijke PvdA gebruiken. Die is, eerlijk is eerlijk, niet positief in de beeldvorming.’ Daar waar je in tweede ordever-

kiezingen altijd streeft naar zoveel mogelijk zichtbaarheid van landelijke vertegenwoordigers, werden deze nu een handicap. Lokaal moest zichzelf profileren en eigen helden het podium geven. En daar zijn wij niet erg goed in. De lokale zichtbaarheid, het uitventen van onze successen, onze lokale leiders als helden neerzetten, is niet de grootste kracht van onze partij. Dit past misschien ook niet goed bij onze kernwaarden waarin onder andere solidariteit, soberheid en dienstbaarheid centraal staan. Zichtbaarheid en successen vieren wordt dan al snel afgedaan met: doe maar gewoon. Terwijl we heel veel successen hebben behaald in de laatste vier jaar. Denk maar aan een landelijke milieuprijs voor onze wethouder Marieke Moorman in Tilburg, het feit dat Houten de beste WMO-gemeente is dankzij onze wethouder Nicole Teeuwen, onze Marco Florijn in Leeuwarden met zijn aanpak van de WWB, Jantine Kriens met een succesvolle aanpak van dak- en thuislozen in Rotterdam of de ontwikkeling van de Drufabriek tot culturele voorziening in Ulft, onder aanvoering van John Haverdil, PvdA-wethouder in de gemeente Oude-IJsselstreek.

1CHARLOIS

SAMEN

Nicole Teeuwen, wethouder WMO in Houten, was goed voor bijna 2500 stemmen.

Lijsttrekker Ed Goverde en nummer 2 Canan Pusat. De PvdA is hier met 10 zetels de grootste.

NGEN 2010: UR SANG Landelijk beleid, lokaal ongemak Maar er speelt ook iets anders. We voelden ons niet helemaal op ons gemak in onze partij. De laatste jaren is een aantal belangrijke beleidsvelden gedecentraliseerd. Denk maar aan de WMO, de WBB, jeugdzorg. Deze taken hebben de lokale overheden en onze lokale bestuurders voor nieuwe uitdagingen gesteld. Mooie inhoudelijke uitdagingen, maar ook uitdagingen die ongewenste effecten meebrachten. Verdergaande bureaucratisering, toenemende marktwerking, een andere relatie met het maatschappelijk middenveld zijn daar voorbeelden van. Hoe om te gaan met zelfstandige organisaties die veelal werken met publieke gelden op taakvelden van publieke bemoeienis? Zoals de zorg en volkshuisvesting, beleidsterreinen waar wij, dé sociaal democratische partij, een factor van belang voor zijn geweest. Denk aan de slogan ‘Wie bouwt? Wibaut!’ Nieuwe vragen voor PvdA-bestuurders en -volksvertegenwoordigers. Kun je sociaal aanbesteden? Hoe blijf je als sociaaldemocratische partij op lokaal niveau zichtbaar in de wereld van verdergaande marktwerking? Hoe blijf je symbool voor solidariteit en rechtvaardigheid?

Keerpunten In januari kreeg dit ongemak een belangrijke wending door de Den Uyllezing van Wouter Bos. Met gorilla Bokito als metafoor voor de ontembaarheid van de markt en de wending in onze partij in relatie tot het marktdenken, ontstond nieuwe ruimte. Ruimte in denken, handelen en je profileren als sociale partij, als partij die grenzen stelt en de kernwaarden solidariteit, sober, gelijke kansen

momenten van grote invloed op de lokale verkiezingen. Momenten die voor lokale leiders en afdelingen niet beïnvloedbaar zijn geweest. Herstel Dit heeft het voorzichtige herstel van onze partij op lokaal niveau ingeleid met als resultaat een groot verlies, maar minder groot dan eerder gevreesd. In Tilburg zijn we gelijk gebleven. Tilburg

De PvdA moet ook herkenbaarder worden op het platteland voor iedereen serieus neemt. Onze partij waarin ideologie weer telt, de ideologie van de sociaaldemocratie. De partij die kiest voor een maatschappij waarin iedereen er toe doet, iedereen meetelt. De andere belangrijke wending was het vasthouden aan het standpunt over Uruzgan, het nakomen van de afspraak binnen en buiten de partij. Daar ging het om en niet zoals Maxime Verhagen zuur opmerkte: ‘Een paar zeteltjes in Stadskanaal waren voor Wouter Bos belangrijker dan het kabinet.’ Twee belangrijke momenten in twee maanden die zorgden voor hernieuwde kracht. Nationale

heeft vier jaar lang campagne gevoerd, vier jaar geïnvesteerd in de relatie met de burgers van Tilburg, successen benoemd en gevierd, en Jan Hamming heeft zich als lokale leider geprofileerd. In Doetinchem zijn we in zetels gelijk gebleven, maar procentueel gegroeid! Ook daar een prominente lokale PvdA-leider, Otwin van Dijk. Ook in Harenkarspel, waar ze waarschuwden tegen de landelijke PvdA, zijn we gelijk gebleven. Zo zijn er meer voorbeelden van plaatsen waar we er in zijn geslaagd een echte lokale campagne te voeren met lokaal succes. Lokaal is er enorm hard gewerkt om het verlies te

beperken, om het eigen geluid en het sociale gezicht te laten horen en zien. Krachten bundelen Met het verlies in de gemeenteraden zijn wij in de komende vier jaar minder sterk, maar niet zonder kracht. Het komt er nu op aan hoe we het beste resultaat uit de collegeonderhandelingen halen om lokaal slagvaardig te blijven. En dat zal niet overal eenvoudig zijn. Zeker niet in gemeenten waar er sprake is van een gelijkmatige verdeling van het aantal zetels over de partijen. Verder zullen we heel zorgvuldig moeten omgaan met de vele teleurstellingen van aspirant- en oud-raadsleden die nu geen plek hebben door dit verlies of door het effect van voorkeurstemmen. Hoop en vertrouwen Het ombuigen van de negatieve spiraal geeft hoop voor de volgende verkiezingen, eerste of tweede orde. Hoop dat wij weer herkenbaar zijn als dé socialistische partij, voor stad en platteland. En dat laatste is een ander zorgpunt. De PvdA is met name sterk in steden en het verstedelijkte gebied. Deze trend heeft zich doorgezet in de laatste verkiezingen. Dan nog de lokale partijen. Deze

zijn misschien beter in staat om lokale tegenstellingen scherper te formuleren en daarmee kiezers te mobiliseren. Dit verklaart een deel van het verlies aan de lokale partijen. Maar niet helemaal. Wij, de PvdA, zijn niet alleen de partij van de stad. Wij zijn er ook voor de regio en het platteland. Juist in die gebieden waar problemen ontstaan ten gevolge van bevolkingsdaling ontstaan er nieuwe vraagstukken op het gebied van onderlinge solidariteit, zoals stille armoede op het platteland of de verschraling in het onderwijsaanbod. Vraagstukken die stad en land verbinden, weliswaar met verschillende verschijningsvormen, maar waarvoor de oplossingen zowel in de stad als op het land vanuit solidariteit en rechtvaardigheid bedacht worden. Oplossingen die vragen om solidariteit tussen stad en land, die vragen om een sterke, solidaire PvdA. Deze sterke Partij van de Arbeid is nodig, in Amsterdam en in Stadskanaal.

11

De kandidaat-raadsleden van Edam. V.l.n.r. Marianne Beets, Dorus Luycks (lijsttrekker), Janneke Rijpstra (fractievoorzitter), Inge Rovers en Bob van der Meulen.

EEN ZETEL ERBIJ Het was duidelijk dat de score van 2006 niet zou worden geëvenaard. Alom werd rekening gehouden met zetelverlies bij de raadsverkiezingen van 3 maart. Dat verlies kwam er ook. In de ene gemeente erger dan verwacht, in de andere werd na het tellen van alle stemmen opgelucht adem gehaald. Maar er viel ook winst te noteren. In een aantal gemeenten boekte de PvdA een kleine procentuele winst, in een handvol gemeenten zelfs zetelwinst. Lokaal Bestuur stak zijn licht op bij drie winnaars: EdamVolendam, Texel en Kerkrade. ‘We hebben deze overwinning, vind ik, verdiend.’

JAN CHRIS DE BOER FREELANCE JOURNALIST

12

EDAM-VOLENDAM ‘Een historische zege!’ jubelt de site van de PvdA in Edam-Volendam de dag na de raadsverkiezingen. Want de afgelopen dertig jaar scoorde de partij niet één keer boven de drie raadszetels. Janneke Rijpstra was de afgelopen vier jaar fractievoorzitter. Van drie naar vier zetels. Is er een verklaring voor deze winst? ‘In 2008 is het toenmalige college, waarvan wij ook deel uitmaakten, opgestapt. Wij hebben toen ingestemd met dat vertrek. Aanleiding waren opmerkingen

die in 2008 moest aftreden, hebben we lijsttrekker gemaakt. Daarmee lieten we zien: we houden onze rug recht.’ Recht door Zee werd afgerekend op deze affaire, want de partij ging van drie naar nul zetels. Maar er zullen toch meer redenen zijn voor jullie succes? ‘Natuurlijk. Bijvoorbeeld de lijstverbinding met GroenLinks. Dat heeft ons eigenlijk die vierde zetel opgeleverd. Maar ook onze campagne was tactisch sterk. Flyeren bijvoorbeeld hebben we

Flyeren hebben we nauwelijks gedaan van de wethouder van Recht door Zee, de partij die na de fatale cafébrand in 2000 is opgericht. Deze onbehouwen man, om me netjes uit te drukken, gaf de PvdA en het CDA de schuld van deze brand. We zouden in achterkamertjes gerommeld hebben met vergunningen. Wij hebben ons toen ethisch opgesteld. Ons de vraag gesteld: als een wethouder zo opereert, willen we dan wel verder? Nee, dus. Wat wij toen hebben gedaan was juist het tegenovergestelde van achterkamertjespolitiek. Er was in de gemeente veel waardering voor onze opstelling. En wat ook een sterke zet was: onze wethouder

nauwelijks gedaan. We hebben meer strategisch campagne gevoerd. Zo hebben wij er voor gezorgd dat er in de ochtend twee extra spitsbussen zijn gaan rijden tussen Edam en Amsterdam CS. Daarom waren we op het busstation. We vroegen: ‘Gaat u vandaag stemmen?’ En vertelden vervolgens dat het de verdienste van de PvdA is geweest dat die twee extra bussen rijden. ‘Denk daaraan als u straks op het stembureau bent.’ Dat heeft overduidelijk extra stemmen opgeleverd. Dat is ook mijn tip aan andere PvdA-raadsleden: ga in het vervolg campagne voeren bij het buurthuis dat er door

jouw inzet is gekomen. Of in de wijk die door jouw inzet veiliger is geworden. Want de mensen vergeten heel snel welke partij zich nou precies voor hen heeft ingezet. Zomaar flyeren heeft geen zin.’ En marktacties? Die vormen meestal een vast onderdeel van de campagne. ‘Oh nee, dat hebben we helemaal niet gedaan. Dan sta je daar met alle partijen die meedoen aan de verkiezingen en de kiezer wordt er niets wijzer van. Voor die kiezer lijken alle partijen op elkaar. Bovendien moeten wij ons ook niet profileren als ‘rode’ partij. Dus niet in rode jassen de straat op gaan. Want Edam-Volendam heeft haar eigen karakter. Vooral Volendam is een politieke enclave. Tot in de jaren vijftig verbood het bisdom de mensen om op de PvdA te stemmen. Nog steeds zijn er mensen die de PvdA associëren met het communisme. Met dat soort gevoelens moet je rekening houden. Wij zijn als PvdA daardoor echt onderdeel van de bevolking geworden. Bovendien houden we elke maandagavond een voor iedereen openbare fractievergadering en elke vrijdag gaan we op werkbezoek of nodigen we mensen uit. Zo zijn we dus deel van de gemeenschap geworden. En daarom hebben we, vind ik, deze overwinning ook verdiend.’

lijst

lijst 4

Ontwerp Complot Uitgevers Texel

De Texelse PvdA-ploeg, met in het midden lijsttrekker/fractievoorzitter Alfred Schaatsenberg.

TEXEL Op Texel maakte de PvdA sinds 1994 een opmerkelijke ontwikkeling door. Sinds de gemeenteraadsverkiezingen groeide de partij alleen maar. Van 12,05 procent (in 1994) tot 22,5 procent bij de verkiezingen van 3 maart. De partij won niet alleen een zetel (van twee naar drie), maar werd ook de grootste partij op het eiland. Daarmee namen de sociaaldemocraten het stokje over van Texels Belang. Alfred Schaatsenberg was de afgelopen raadsperiode fractievoorzitter. Een voor de hand liggende vraag: hoe verklaart u de winst? ‘Voor een deel door de manier waarop wij de afgelopen vier jaar oppositie hebben gevoerd en door het soms slechte functioneren van het college van B&W. Onze oppositie was positief kritisch. Ik denk dat die houding de mensen wel heeft aangesproken. En verder zijn we min of meer geholpen door het college. Zoals u misschien weet heeft Texel 8 miljoen euro verloren door het omvallen van Landsbanki. Het college heeft geprobeerd dit debacle binnenskamers te houden, maar zag zich na een week toch genoodzaakt de raad hierover te informeren. Dat kan natuurlijk niet. Recent heeft er een affaire gespeeld rond een bedrijf dat zich wilde inzetten om die 8

Wij doen helemaal geen gekke, opvallende dingen miljoen euro alsnog binnen te halen. Alleen zou de gemeente Texel daar maar 3,8 miljoen van krijgen. Het college wilde wel in zee gaan met dit bedrijf en heeft alle informatie en onderhandelingen geheim gehouden. Totdat de informatie vlak voor de raadsverkiezingen toch naar buiten kwam. De avond voor de verkiezingen hadden we nog een raadsvergadering en toen is het college nog bijna geploft. Wij hebben geen steun gegeven aan een motie die het college naar huis zou sturen; dat vonden we een dag voor de verkiezingen te ver gaan. Maar we hebben wel een motie van treurnis ingediend en die is raadsbreed aangenomen.’ Deze kwestie heeft ook behoorlijke gevolgen gehad voor Texels Belang, de grootste partij in de vorige periode. ‘Ja, die is gekelderd van vier naar twee zetels. Ik denk dat vooral hun wethouder is afgestraft. Die ging nogal zijn eigen gang en vond het niet nodig anderen te informeren. Een aantal stemmen dat vier jaar geleden naar Texels Belang ging, zal nu bij ons terecht zijn gekomen. Maar dat is niet alleen de verklaring voor onze winst. Wij hadden namelijk ook een ontzettend goede kieslijst. We hadden kandidaten uit alle dorpen op de lijst staan en kandidaten uit alle geledingen in de samenleving. Als je nagaat dat ik als nummer 1 op de lijst 480 stemmen heb binnengehaald en onze nummer 19, de laatste op de lijst, 305 stemmen, dan kun je niet anders dan concluderen dat we een prima lijst hadden. De juiste mensen op de juiste plaats. In een dorp als Den Hoorn, waar we altijd slecht scoorden, haalden we nu ineens 140 stemmen binnen.’ Op welke manier heeft de PvdA zich nog meer geprofileerd op Texel? ‘Och, wij profileren ons eigenlijk niet eens. We doen geen gekke, opvallende dingen. Maar als er ergens iets speelt, dan gaan we er op af. Als ik hoor van een bedrijf dat met een probleem zit, dan ga ik daar naar toe. En we hebben een heel actieve achterban. Die draagt ook veel informatie aan waarmee wij aan de slag kunnen. We hebben nu zo’n zeventig leden en gelukkig komen er steeds meer jongeren bij. Daar ben ik enorm blij mee. En ik noemde al onze positief kritische houding. Die is goed gevallen bij de bevolking. Bovendien was het steeds duidelijk waar we stonden. Dat heeft duidelijkheid gegeven.’

WAAR DE PVDA WON In Edam-Volendam, Kerkrade, Terschelling en Texel boekte de PvdA een zetel winst. In Valkenburg aan de Geul won de combinatie PvdA/D66 ook een zetel. In Midden-Delfland, Noordoostpolder en Hellendoorn deed de PvdA voor het eerst zelfstandig mee aan de verkiezingen. In Midden-Delfland en Hellendoorn werden 2 zetels behaald, in Noordoostpolder 3. Procentuele winst was er voor de PvdA in Doetinchem (+ 0,8%, bleef 9 zetels), Katwijk (+1,5%, bleef 2 zetels) en Laren (+ 0,4%, maar wel 1 zetel verlies).

1 Ralf Krewinkel

Vuur Kirchroa

J!

2

PvdA PROTexel

Wethouder/lijsttrekker Ralf Krewinkel kreeg op 3 maart 2150 stemmen.

KERKRADE Ralf Krewinkel was de afgelopen vier jaar wethouder in Kerkrade. De PvdA boekte ook in deze gemeente winst. Onder het motto Vuur Kirchroa ging de partij van zeven naar acht zetels. Uw verklaring voor deze winst is… ‘Ik denk dat we de afgelopen vier jaar in het college, als fractie en in de wijken keihard gewerkt hebben en erg zichtbaar zijn geweest.’ Dat vind ik veel te algemeen. ‘Om voorbeelden te noemen: onze WMOaanpak, waarvoor ik als wethouder verantwoordelijk was, is een voorbeeld voor Nederland genoemd. Klanttevredenheidsonderzoeken laten hoge scores zien. En de fractie heeft veel inloopbijeenkomsten

zelfde. Verder hebben we de nieuwe media gebruikt, dus ook een digitale campagne gevoerd. We hebben bijvoorbeeld Hyves en You Tube gebruikt en deelgenomen aan allerlei discussiefora. Wat ook een rol zal hebben gespeeld is dat we het maximale aantal kandidaten op de lijst hadden staan. Dertig dus. En allemaal waren ze bereid zitting te nemen in de raad. Als lijstduwer hadden we de in elk geval in Limburg bekende zanger Jack Vinders. Hij is met voorkeurstemmen gekozen en zal ook zitting in de raad gaan nemen. Trouwens, zes van de acht nieuwe raadsleden hebben de kiesdeler gehaald. Dat betekent dat we goed verankerd zijn in onze samenleving.’ Had u de winst verwacht? ‘Helemaal niet! Vier jaar geleden haalden we zeven zetels, inclusief een heel dunne restzetel. Tijdens de campagne kregen we

We hadden deze winst helemaal niet verwacht en spreekuren gehouden. Eens per maand werd er in een bepaalde buurt geflyerd met de oproep om vragen te stellen, opmerkingen te maken, kritiek te leveren, positieve punten aan te dragen… Binnen de fractie werd daar dan over gesproken. Dat kon leiden tot bijvoorbeeld schriftelijke vragen aan het college of tot gesprekken met instellingen. Verder hebben we ons de laatste vier jaar altijd goed laten zien op recepties en wijkbijeenkomsten.’ Heeft uw campagne nog een bijdrage aan de winst geleverd? ‘Ongetwijfeld. Onze campagne was zeer lokaal gericht. Daarnaast hebben we alle kandidaten mét gezicht duidelijk gepresenteerd. En we hebben een doelgroepencampagne gevoerd. Bijvoorbeeld over ouderenbeleid. We hebben de mensen die dit aangaat niet alleen opgezocht, maar er ook voor gezorgd dat we mensen uit die doelgroep of mensen die goed in het thema zijn ingevoerd op de lijst hebben staan. Voor bijvoorbeeld jongerenbeleid geldt het-

wel veel positieve reacties, maar ja, je kunt de mensen natuurlijk niet echt in het hoofd kijken. We hielden rekening met zes, zeven zetels. Aan acht hebben we helemaal niet gedacht.’ De PvdA vormde een college met Burgerbelangen en het CDA. Ook die partijen hebben procentueel gewonnen. Dus… ‘Ja, ik ga er van uit dat we met z’n drieën weer een college gaan vormen. Want de coalitie heeft over de volle breedte gewonnen. Dat zou dan voor de vierde keer achtereen met Burgerbelangen zijn en voor de derde keer achtereen met het CDA. Inderdaad, wij vertrouwen elkaar wel.’

13

POSITIE PVDA MO IN KLEINERE GEM VVD-leider Mark Rutte wordt tijdens de campagne in Nieuwegein toegezongen door de PvdA’er Marcel Bamberg.

De onderhandelaars van de PvdA krijgen het zeker in de kleinere gemeenten moeilijk bij de besprekingen over de vorming van nieuwe colleges. In veel van die gemeenten is de PvdA niet meer per se nodig voor de vorming van een college dat kan rekenen op de steun van een werkbare meerderheid in de raad. Dat blijkt uit de analyse van de verkiezingsuitslag die Steven Dijk en Nico Portegijs maakten voor Lokaal Bestuur. Ze verzamelden ook reacties van winnaars en verliezers. STEVEN DIJK & NICO PORTEGIJS OUD-WETHOUDER, RESP. RAADSLID IN DIEMEN

14

‘Lokale thema’s ondergesneeuwd in campagnes’ kopte de Volkskrant op de ochtend van de verkiezingen. Twee dagen later bleek de krant nauwelijks van mening veranderd. ‘De argeloze toeschouwer kon woensdagavond makkelijk de indruk krijgen dat hij op tv naar de uitslag van de parlementsverkie-

raadslid te zingen, te rappen of in een vreemd kostuum een dansje te doen, dan had de landelijke televisie geen belangstelling. Het is natuurlijk ook niet te doen om in 393 gemeenten de verkiezingsstrijd intensief te volgen en binnen korte tijd daarna de 393 verschillende uitslagen te analy-

De PvdA heeft in alle 36 grote steden moeten inleveren zingen keek. De kabinetsformatie was een belangrijker gespreksonderwerp dan de samenstelling van de gemeenteraden,’ zo begon het hoofdredactionele commentaar op vrijdag 5 maart. De Volkskrant was niet de enige die niet verder keek dan het landelijke beeld. Ook de landelijke televisie slaagde er niet in om een lokaal beeld te schetsen. De Deventer Sprookjespartij voor de Blijheid en de Zwollenaar Willem Lucht kregen landelijk beduidend meer aandacht dan de lokale thema’s. Ook Pauw en Witteman hadden gekozen voor lokale uitingen op You Tube. Als je niet bereid was om als aankomend gemeente-

seren. Het is alsof Studio Sport op zondagavond alle amateurclubs in Nederland moet volgen. Dan zouden ze waarschijnlijk eveneens niet veel verder komen dan het snel afraffelen van de honderden uitslagen en in de discussie achteraf de trainers van Ajax, Feyenoord en PSV om de tafel zetten om de stand van zaken te bediscussiëren. Studio Sport benadert voetbal dan ook terecht niet op de manier waarop de NOS de gemeenteraadsverkiezingen behandelt. Burgemeesters in de hoofdrol Het aardige van het hoofdredactionele commentaar in de Volks-

krant op vrijdag 5 maart was, dat het er niet in slaagde om de lokale component te zien, terwijl op pagina 3 al uitgelegd werd, dat de PvdA in Maastricht afgestraft was voor de manier waarop voormalig burgemeester Leers was behandeld. De manier waarop in Maastricht een populaire burgemeester op moest stappen, zal ongetwijfeld mee hebben gespeeld bij de verkiezingen op 3 maart. Een typisch lokaal thema dus. Wat in Maastricht gebeurde naar aanleiding van het opstappen van Leers, gebeurde in Dinkelland naar aanleiding van de bestuurscrisis rond burgemeester Frans Willeme. Op 6 november 2007 zegden de drie wethouders van de gemeente Dinkelland het vertrouwen in burgemeester Willeme op. Dit leidde tot een bestuurscrisis in deze gemeente. Op 12 december 2007 voerden zo’n 1500 inwoners actie op het dorpsplein om Willeme als burgemeester te houden. In de daarop volgende impasse besloot minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken de burgemeester per 1 maart 2008 eervol te ontslaan. Ook adviseerde zij de gemeenteraad

OEILIJKER MEENTEN om de wethouders te ontslaan. Bij de nu gehouden raadsverkiezingen kreeg de enige partij die achter de vertrokken burgemeester was blijven staan de absolute meerderheid. Op 4 maart sloot Frans Willeme een wethouderspost voor Lokaal Dinkelland niet helemaal uit. Hij zou overigens liever wethouder in een andere Twentse gemeente worden. Bij de verkiezingen viel de PvdA terug van 3 naar 1 zetel. Dinkelland is daarmee de enige gemeente waar één partij de absolute meerderheid heeft. In de vorige collegeperiode was dat alleen het geval in het eveneens Twentse Tubbergen. Daar verloor het CDA nu vier van de twaalf zetels en daarmee de absolute meerderheid. De combinatie van VVD en Gemeentebelangen werd de winnaar door de vier zetels van het CDA over te nemen en ook op acht uit te komen. De PvdA handhaafde zich op drie. Misschien mede doordat concurrentie van andere linkse partijen ontbrak. Een andere gemeente waar zich de afgelopen periode een crisis rond de burgemeester afspeelde was Littenseradiel. Het vertrek van burgemeester Liemburg

(PvdA) leidde halverwege de raadsperiode tot een scheuring in de PvdA en bij de nieuwe verkiezingen tot een progressief samenwerkingsverband van PvdA, GroenLinks, D66 en SP onder naam SAM Littenseradiel. De nieuwe combinatie kreeg net als de PvdA vier jaar geleden vijf zetels. De grote steden In de grote steden is de PvdA traditioneel sterk. Maar ook daar is er sprake van een flinke teruggang. Dave van Ooijen en Arjan Vliegenthart maakten voor het Nicis (een instituut dat zich bezig houdt met onderzoek voor grote steden, red.) een analyse van de uitslag van 3 maart onder de veelzeggende titel ‘Politieke aardverschuiving in grote steden.’ Die aardverschuiving wordt vooral veroorzaakt door het verlies van de PvdA. Sinds 2006 had de PvdA een nog nooit eerder vertoonde machtspositie. De PvdA was in 2006 in 32 van de 36 grote steden de grootste partij. In 2006 behaalde de PvdA 89 zetels meer dan in 1998 en 157 zetels meer dan in 2002. In drie steden was ze de

tweede partij. In de gemeente Westland deed de PvdA niet mee. In totaal behaalde de PvdA in de 36 grote steden 736.452 stemmen (29,2%), 404 van de 1412 raadszetels (30%) en leverde ze 83 van de 191 wethouders (43,5%). De meeste stemmen haalde de PvdA in Amsterdam

Kaart Steven Dijk

Enschede (15 zetels), Leeuwarden (15 zetels), Rotterdam (18 zetels) en Utrecht (14 zetels). Landelijk haalde de PvdA 23% van de stemmen. Met 29,2% van de stemmen is de PvdA een partij van de grote stad. Van alle ‘nieuwe Nederlanders’, die met 1 miljoen kiesgerechtigden 9% van het electoraat

In grotere gemeenten is de PvdA vaak nog wel nodig als collegepartij (120.000) gevolgd door Rotterdam (97.000). In zowel Den Bosch, Haarlemmermeer, Heerlen, Utrecht als in Zaanstad wist de PvdA het aantal zetels te verdubbelen. In de eerste drie steden van 4 naar 8 zetels, in Utrecht van 7 naar 14 zetels en in Zaanstad van 6 naar 12 zetels. Bijna gedurende de gehele periode zat de PvdA in alle 36 steden in het college van B&W. Alleen in Deventer moest de PvdA haar positie eind 2009 in het college prijsgegeven. In slechts acht steden haalde de PvdA minder dan 10 zetels. Uitschieters naar boven waren de steden Amsterdam (20 zetels), Emmen (18 zetels),

vormen, stemde 60% op de PvdA. Gezien de eclatante overwinning van 2006 was het dus alleszins voorspelbaar, dat er ingeleverd zou moeten worden. Maar of het aantal ingeleverde zetels nu als een meevaller (vergeleken met 2002 en de voorspellingen) of toch als een tegenvaller (674 raadsleden minder is hoe dan ook heel veel) betiteld moet worden, zal nog wel even punt van discussie blijven. ‘Met de verkiezingen op 3 maart 2010 heeft de PvdA in alle 36 grote steden moeten inleveren,’aldus het Nicis. ‘Hoewel ze de grootste partij in 18 grote steden is gebleven, daalde het aantal behaalde stem-

men van 736.452 naar 472.214. Van de 404 raadszetels heeft de PvdA er 143 moeten opgeven en heeft ze er nog 261 raadszetels over. Daarmee komt de PvdA nagenoeg uit op het niveau van 2002. De lage score ten opzichte van 2006 is deels te verklaren uit het wegblijven van de allochtone kiezer. Ging in 2006 nog 44% van de ‘nieuwe Nederlanders’ naar de stembus, dit jaar was het naar verwachting maar 33%. Van degenen die gingen stemmen kon de PvdA zes maanden voor de verkiezingen van 2006 nog rekenen op de helft van de allochtone kiezers, deze keer koos naar verwachting ongeveer een derde van de allochtone kiezer zes maanden voor de verkiezingen voor de PvdA. Medio februari was dit percentage volgens onderzoek van BMC Onderzoek gestegen naar 41%. Dit is vooral te danken aan de stemmers van Marokkaanse afkomst, een groep die twee keer zo vaak aangeeft PvdA te zullen stemmen.’ Veel verschillen Gemeenten kunnen veel van elkaar verschillen; en dus zullen ook de sociaaldemocratische

15

politieke partijen en de PvdAafdelingen in die gemeenten verschillen. Ze krijgen te maken met uiteenlopende vragen en kiezen voor verschillende strategieën om hun doel te bereiken. Dat geldt voor Ouder-Amstel, Haren en Losser. En dat geldt ook voor Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Amsterdam lijkt daarbij wel een oase van rust. De PvdA ging van 20 naar 15, maar met de stemmen van collegepartij GroenLinks (bleef op 7) lijkt de vorming van een nieuw college geen probleem, al moet er een partij bijgezocht worden. In Rotterdam en Den Haag was de PvdA verwikkeld in een nekaan-nek race. In Den Haag zakte de PvdA van 15 naar 10, maar werd de race duidelijk gewonnen. In Rotterdam zakte de PvdA van 18 naar 14. Het verlies was minder, maar door de 14 zetels van Leefbaar kan van een echte overwinning niet gesproken worden en dreigt er een bestuurlijke patstelling. In Den Haag kreeg deze tweestrijd een landelijke inslag, zowel vanwege de PVV van Wilders als vanwege het in stelling brengen van Jeltje van Nieuwenhoven. In Rotterdam was het veel meer lokaal. Zowel door de naam van de tegenstander, als door de lijsttrekker van de PvdA. Zoals gesteld moet met name in Rotterdam afgewacht worden of de bestuurbaarheid van de stad niet erg te leiden zal hebben onder deze tweestrijd. VU-politicoloog

André Krouwel was er op tv duidelijk over: ‘Inhoudelijk verschilt de PvdA niet zo veel van Leefbaar Rotterdam, minder in ieder geval dan van sommige andere partijen. En het is daarom zonde dat ze elkaar uitsluiten.’ De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het met name de PvdA is die de ander uitsluit. In Utrecht zakte de PvdA van 14 naar 9; ze kreeg daar net zo veel zetels als D66. GroenLinks werd daar de grootste partij in de raad. Voor de PvdA is het even afwachten wat dit betekent voor de rol in de college-onderhandelingen, nu oppositiepartij GroenLinks het initiatief heeft. Onrust in Amsterdam Maar ook in Amsterdam is het onrustig en bewijst de kiezer dat hij of zij het lokale element best wel onderkent. Kiezers houden rekening met de lokale omstandigheden, ook al beweren velen dat lokale politici voor succes afhankelijk zijn van de landelijke politiek. Een treffend voorbeeld hiervan is de stemming in het stadsdeel Amsterdam Centrum. Er werden tegelijkertijd verkiezingen gehouden voor de gemeenteraad en voor de stadsdeelraad. En er deden aan de verkiezingen voor de gemeenteraad meer partijen mee. Van de kiezers in dit stadsdeel stemde 25% bij de gemeenteraad voor de PvdA. Voor de stadsdeelraad stemde slechts 18% PvdA. Met als gevolg dat de PvdA (na GroenLinks, D66 en de VVD) in grootte de vierde fractie

is geworden in dit stadsdeel. Wat je lokaal doet of nalaat, heeft dus wel degelijk effect op de uitslag. Een bittere teleurstelling voor de partijgenoten in Amsterdam Centrum, maar een troost voor alle lokale politici die in hun gemeente een eigen geluid willen laten horen, de kiezer is niet doof en volgt ook niet gedachteloos de landelijke lijn. 674 zetels minder Mariëtte Hamer en Roland Plasterk gaven op tv aan dat het verlies weliswaar leek mee te vallen, maar dat er toch veel sociaaldemocratisch elan zou

2002



Almere Amersfoort Amsterdam Apeldoorn Arnhem Breda Dordrecht Ede Eindhoven Emmen Enschede Groningen Haarlem Haarlemmermeer Leiden Maastricht Nijmegen Rotterdam ’s-Gravenhage ’s-Hertogenbosch Tilburg Utrecht Zaanstad Zoetermeer Zwolle Helmond Alkmaar Deventer Hengelo Delft Leeuwarden Heerlen Sittard-Geleen Amstelveen Hilversum Totaal

16

7 6 15 6 8 6 8 4 9 11 10 9 8 4 8 8 8 11 10 4 7 7 6 6 7 5 8 10 7 7 10 4 3 5 5

12 10 20 11 13 11 12 6 14 18 15 12 11 9 10 13 11 18 15 8 11 14 12 10 9 9 11 10 11 11 15 8 7 8 9

8 6 15 5 7 8 6 4 10 11 9 9 7 4 6 7 8 14 10 5 11 9 8 6 7 6 7 7 6 6 11 4 4 5 5

verdwijnen uit de verschillende gemeenteraden. En we moeten nog maar afwachten hoe dat uitpakt. Ze hebben natuurlijk volledig gelijk. Als er geen peilingen zouden bestaan, was de uitslag als een mokerslag aangekomen. Want verkiezingen hoor je te vergelijken met de verkiezingen van 4 jaar eerder. En dan tel je 674 zetels minder. De lijst van gemeenten waar het zetelaantal van de PvdA gehalveerd is (of erger) is lang. Enkele grote verliezers blijven zo buiten beeld. In Maastricht zakte het zetelaantal van 13 naar 7; in Leiden van 10 naar 6; in Delft van 11 naar

255

402

261

Aantal partijen nodig voor een meerderheid 2006 2010 3 3 2 3 3 3 3 3 3 2 2 3 3 3 3 2 3 2 2 4 3 3 3 3 3 3 3 3 2 3 2 2 3 3 3

Echte winnaars 674 raadszetels gingen landelijk voor de PvdA verloren, maar toch was er een opgewekte stemming over de uitslag. Dan moet de sfeer in de gemeenten waar winst te noteren viel wel helemaal goed zijn. Gezien het landelijke beeld zou je PvdA’ers in de gemeenten waar de PvdA hetzelfde aantal zetels heeft behaald als in 2006

Wat je lokaal doet heeft wel degelijk effect op de uitslag

TABEL 1 - DE GROTE STEDEN Aantal zetels voor de PvdA 2006 2010

6. Er was veel reden om wat minder vrolijk te worden. De meeste troost viel nog te zoeken in een vergelijking met de uitslag van 2002. Als je dat doet, is er sprake van een licht plusscore.

3 4 3 4 3 3 2 4 3 2 3 3 3 3 3 4 3 2 3 5 3 3 4 3 4 4 4 4 4 4 3 3 3 3 3

PvdA machtsfactor 2006 2010 x x x x x x x

x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x

al ‘winaars’ kunnen noemen. Tilburg hoort daar zeker bij. Want ondanks een lichte teruggang in het percentage van de uitgebrachte stemmen, wist de PvdA de 11 raadszetels te behouden. Omdat het aantal zetels in de raad beslissend is voor de machtsvraag, meten we winst en verlies in zetels en niet in percentages. Soms geeft dat een vertekend beeld. Een goed voorbeeld hiervan is de gemeente Laren. De PvdA behaalde in 2006 9,0% van de stemmen en in 2010 9,4%. Omdat er in 2010 echter minder partijen mee deden, was er minder restruimte te verdelen. En dat betekent dat de PvdA in Laren het de komende 4 jaar, ondanks de groei van het percentage stemmen, met 1 zetel moet doen. Er was een aantal gemeenten waar de PvdA de vorige keren meedeed met een gezamenlijke lijst en nu zelfstandig. Dan lijkt het op het eerste gezicht winst als de PvdA in Midden Delfland van 0 naar 2 stijgt, maar feitelijk kun je dat niet zo noemen. In slechts 5 gemeenten was er echte, tastbare winst en steeg het zetelaantal van de PvdA. Op Terschelling en in Katwijk steeg het zetelaantal van 3 naar 4 en op Texel en in Edam-Volendam van 2 naar 3. En in Kerkrade steeg het zetelaantal van 7 naar 8. De versnippering Veel aandacht gaat na deze verkiezingen uit naar de versnippering die verder heeft toegeslagen. In 2006 waren er vier gemeenten waar minimaal vier partijen nodig waren voor een meerderheid in de gemeenteraad. In 2010 is dit aantal gestegen tot 29 en is er één gemeente, namelijk Den Bosch, waar vijf partijen nodig zijn voor een meerderheid in de raad. VVD, GroenLinks en PvdA hebben allen vijf zetels, er zijn drie partijen met 4 zetels (CDA, Bosch Belang en Rosmalens Belang). SP en D66 hebben 3 zetels, TON en Leefbaar ieder 2 en twee personen zijn op persoonlijke lijsten gekozen. Den Bosch beschikt nu over vijf wethouders en er is geen dominante partij in de stad, zodat de coalitiepuzzel van afstand oplosbaar lijkt. Anders ligt het in Harlingen. Negen partijen hebben daar de 17 raadszetels verdeeld. Nieuw-

komer Frisse Wind, die oppositie voert tegen de bouw van een afvalverwerkingsinstallatie in Harlingen, haalde net als de PvdA 3 zetels. De beide collegepartijen van 2006, PvdA en CDA, werden gehalveerd. Andere (betrekkelijk) kleine gemeenten waar vier partijen nodig zijn om een meerderheid te vormen zijn Sluis en Oud-Beijerland (19 raadszetels) en Zaltbommel, Delfzijl en Brunssum (21 raadszetels). Vier jaar geleden was er slechts één kleinere gemeente waar vier partijen nodig waren voor een meerderheid, namelijk het Gelderse West Maas Waal. De afgelopen periode waren daar vier wethouders. Maar de samenwerking werd daar vergemakkelijkt doordat vier van de lokale lijsten een federatie waren aangegaan. PvdA minder nodig Een ander gevolg van de verkiezingsnederlaag, die de PvdA op 3 maart bijna overal heeft geleden, is dat zij in veel minder gemeenten nodig is voor een meerderheid. In 2006 was de PvdA in 262 gemeenten nodig voor de kleinst mogelijke meerderheid in de gemeenteraad en in 2010 was dat nog maar in 132 gemeenten het geval. In de grotere gemeenten verloor de PvdA wel haar dominante positie, maar is ze vaak nog wel nodig voor een werkbare meerderheid, in de kleinere gemeenten is dat niet meer het geval. In de 36 gemeenten met 37 raadsleden of meer, is de PvdA in 30 gemeenten nodig voor een meerderheid met een klein aantal partijen. In 2006 was dat in 34 van die gemeenten het geval, alleen in Ede en in Westland niet. In 2010 hebben Amstelveen, Haarlemmermeer, Heerlen en Sittard-Geleen zich hierbij gevoegd. In de 62 gemeente met 27 tot en met 35 raadszetels was de PvdA in 2006 54 keer nodig voor een meerderheid met een klein aantal partijen. In 2010 is dat aantal teruggelopen tot 30. In de 146 gemeenten met 19 tot en met 25 raadsleden liep dit aantal terug van 94 naar 36 en in de 149 kleinste gemeenten, met 17 raadsleden of minder, liep het terug van 80 naar 36. Dat geeft nog geen zekerheid voor de collegeonderhandelingen. Maar in tegenstelling tot 2006 lijkt deelname aan de colleges vooral afhankelijk van de manier waarop de PvdA aan die colleges wil deelnemen. Wouter Bos zei als reactie op de verkiezingen: ‘De PvdA is terug. Voor iedereen die het nog niet wist of niet wilde geloven: de PvdA is weer terug. We waren al doodverklaard en begraven maar zijn met strijd, zelfvertrouwen, nederigheid en idealisme teruggekomen.’ Een grote kans, dat nederigheid meer wethouders oplevert dan strijd. Maar eveneens een grote kans dat nederigheid als wethouder minder zetels oplevert in 2014 dan strijd. Geen gemakkelijke keuze voor de onderhandelaars van de PvdA.

VROUWEN DOEN WEER MEE IN STAPHORST Het is de PvdA in Staphorst gelukt weer twee zetels te veroveren. Behalve lijsttrekker Jippe Hoekstra (oud-gedeputeerde in Utrecht) komt ook Liesbert Lubberink in de raad. Jarenlang bestond de Staphorster raad slechts uit mannen. Nu zijn er twee vrouwen in gekomen, want naast Liesbert is ook de CDA-kandidate Herriët Brinkman gekozen.

TABEL 2 - DE VERLIEZERS VAN 2010 Gemeente 2006 Gemert/Bakel 4 Steenbergen 4 Lingewaard 6 Maasdriel 3 Laarbeek 3 Rucphen 3 Haarlemmerliede 3 Boskoop 3 Dinkelland 3 Hellevoetsluis 8 Oldebroek 5 Leusden 5 Schouwen Duiveland 5 Ouder-Amstel 5 Westerveld 5 Losser 5 IJsselstein 7 Zwijndrecht 9 Delfzijl 9 Hoorn 11 Apeldoorn 11 Dordrecht 12 Vlaardingen 12 Vlissingen 8 Roosendaal 8 Heerlen 8 Haarlemmermeer 8 Den Helder 8 Ridderkerk 8 Berkelland 8 Beuningen 6 Tholen 6 Etten Leur 6 Veldhoven 6 Waalwijk 6 Papendrecht 6 Pijnacker 6 Sliedrecht 6 Borne 6 Oldenzaal 4 Raalte 4 Neerijnen 4 Wijk bij Duurstede 4 Westvoorne 4 Reimerswaal 4 Cuijk 4 Dongen 4 Geertruidenberg 4 Goirle 4 Oirschot 4 St Michielsgestel 4 Waalre 4 Nederweert 4 Wormerland 4 Brielle 4 Hardinxveld 4 Leiderdorp 4 Lisse 4 Oud Beijerland 4 Voorschoten 4 De Wolden 4 Dalfsen 4 Ommen 2 Nunspeet 2 Blaricum 2 Wassenaar 2 Aalburg 2 Echt 2 Gulpen Wittem 2 Simpelveld 2 Liesveld 2 Vlist 2 Laren 2

2010

Verschil

1 1 2 1 1 1 1 1 1 3 2 2 2 2 2 2 3 4 4 5 5 6 6 4 4 4 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

3 3 4 2 2 2 2 2 2 5 3 3 3 3 3 3 4 5 5 6 6 6 6 4 4 4 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

JEROEN FRITZ UITGEROEPEN TOT BESTE WEBPOLITICUS Opnieuw heeft een lokale politicus van de PvdA een prijs gekregen. Eerst werd de Leeuwardense wethouder Marco Florijn door het weekblad Binnenlands Bestuur uitgeroepen tot beste lokale bestuurder van 2009. Nu heeft het Haarlemse raadslid Jeroen Fritz het predicaat ‘beste webpoliticus’ gekregen. Hij werd als winnaar aangewezen door een onafhankelijke jury met onder andere dr. Rens Vliegenthart, universitair docent politieke communicatie, en Camil Driessen, politicoloog en journalist van Dagblad De Pers. ‘Op de website van Jeroen is te zien hoe een ideale webpoliticus zich gedraagt: hij combineert de crossmediale functie met beknopte, duidelijke inhoud. Het is direct duidelijk waar hij en zijn partij voor staan’, aldus de jury. Vooral het kopje ‘Bereikt’ op Jeroens website viel bij de jury in de smaak. ‘Zo kan het publiek snel vinden wat de PvdA in Haarlem voor elkaar heeft gekregen.’ Op Twitter heeft Jeroen Frits al zo’n 600 volgers. Hij plaatst regelmatig nieuwe tweets waarin hij vaak verwijst naar zijn weblog of andere media. Ook zijn weblog blijft goed gevuld. Hij plaatst dagelijks blogs op zijn website en op zijn hyvespagina. YouTube-filmpjes of foto’s staan er ter illustratie bij. ‘Zijn teksten zijn leesbaar en overzichtelijk,’ oordeelt de jury. Het Haarlemse raadslid hield de dag voor de verkiezingen een digitaal verkiezingsspreekuur via MSN en Twitter. Hier kon iedereen terecht met last minute vragen over de verkiezingen. Kijk voor meer informatie op www.jeroenfritz.nl. (advertentie)

17

GEEN TRANEN MAAR GEJUICH

Foto WFA

Club Monza in Utrecht werd vier jaar geleden op de verkiezingsavond zowat afgebroken, zó blij waren we met onze 1988 raadszetels. Een winst van maar liefst 671. Dit keer verloren we er 674. Een in rouw gedompelde PvdA dus, zou je zeggen. Zo was het misschien op PvdA-bijeenkomsten in het land, maar níet op de landelijke PvdA-uitslagenavond in het Haagse café Dudok. Een sfeerimpressie van een gespleten werkelijkheid.

19.20 UUR Voor we ons naar Dudok spoeden, is er voor de medewerkers van de PvdA en de fractie een gezellig buffet in het restaurant van de Tweede Kamer. Even uitrusten van de campagnevermoeienissen. Iedereen is gespannen. Wat gaat het worden vanavond?, vraag ik aan Diederik Samsom. ‘Ik ga uit van 1300 raadzetels,’ zegt hij resoluut. Als we twee dagen later eindelijk de definitieve uitslag hebben, blijken het er 1246 te zijn. 20.00 UUR We zijn neergestreken in Dudok, waar het al snel propvol is. Het 8 uur journaal gaat ten onder in het oorverdovende lawaai. Nog anderhalf uur wachten op de eerste prognose. 20.39 UUR Niesco Dubbelboer, directeur van het PvdA-partijbureau en vanavond opperspreekstalmeester, voorspelt een ‘lange en niet gemakkelijke avond’. ‘Er zullen uitslagen langskomen die we met opgetrokken wenkbrauwen zullen gadeslaan, maar ook vreugdevolle.’ 20.43 UUR Petra de Leeuw, voorzitter van de afdeling Den Haag, steekt de loftrompet over al die vrijwilligers die zich de afgelopen weken in de hofstad de benen uit de broek hebben gerend.

JAN DE ROOS EINDREDACTEUR LOKAAL BESTUUR

18

20.46 UUR Martijn Balster, de onvermoeibare campagnecoördinator van Den Haag, aanvoerder van 13 teams van ‘rode krijgsheren’, vertelt dat er 3.000 rozen en 100.000 flyers zijn uitgedeeld, met als motto, en

dan lekker op z’n Haags, ‘Klauwe uit de mouwe’. 20.50 UUR Lijsttrekker Jeltje van Nieuwenhoven onthult dat ze vandaag voor de tweede keer in haar leven op een man heeft gestemd. ‘De eerste keer was op Joop den Uyl, vandaag op onze nr. 21: Martijn Balster.’ 21.08 UUR NOS-verslaggever Ron Freser meldt vanuit Dudok, dat de verzamelde PvdA’ers rekening houden met ‘een groot verlies, zelfs een historisch verlies, van misschien wel 50% van de raadszetels.’ 21.17 UUR Dubbelboer roept ‘twee mannen van staal’ naar voren: Jan Marinus Wiersma en Pieter Paul Slikker van het landelijke PvdAcampagneteam. Wiersma voerde al campagne in 1986, in Leiden. Slikker deed dat voor het eerst in 2006. 21.23 UUR Rozendaal is binnen, als eerste gemeente. We zien daar geen PvdA, wel een Progressief Akkoord, dat blijft staan op 2 raadszetels. Vijf minuten later volgt Vlieland. Daar verliest de PvdA 1 van haar 3 zetels. 21.30 UUR Ons nationale gezelschapsspel: wat zou u gestemd hebben als er vandaag Tweede Kamerverkiezingen waren geweest. De PvdA zou dan 27 zetels hebben, een verlies van 6. Er wordt een klein beetje gejuicht. Als er voor Rita Verdonks TON 0 zetels worden voorspeld, gaat iedereen uit zijn dak van vreugde.

21.35 UUR PvdA-voorzitter Lilianne Ploumen: ‘We hebben de gunst van de kiezer een beetje kunnen terugwinnen’. Komt volgens haar vooral doordat we onze rug hebben rechtgehouden in de kwestieUruzgan. Oorverdovend gejuich. Vijf minuten later vertelt ze over haar leukste campagne-ervaring. Dat was in Assen. ‘Als dochter van een echte melkboer had ik me voorgenomen nooit een voet te zetten in een SRV-wagen. Toch heb ik het gedaan, want de campagnewagen in Assen bleek een oude SRV-kar te zijn.’ 21.37 UUR Een wat oudere partijgenoot uit Den Haag, getooid met rode PvdA-das, biedt mij trots twee fleurige Haagse campagnekaarten aan. ‘Ze gaan over cultuur, en u weet wat de PVV daar mee wil.’ 22.05 UUR Als Ron Freser in een vraaggesprek met Mariëtte Hamer zegt dat ‘de PvdA nogal eens wil draaien’, is het boegeroep niet van de lucht. Hamer: ‘De geweldige uitslag van 2006 kunnen we nooit meer waarmaken, maar er is nu wel een stijgende lijn in de peiling.’ 22.18 UUR In Almere zijn op 9 van de 98 stembureaus de stemmen geteld. De PVV staat op 24 procent. De zaal luistert er gelaten naar. 22.31 UUR Femke Halsema weet te melden dat GroenLinks de grootste partij in Utrecht wordt. De cijfers volgen zich nu in snel tempo op, maar nog nergens winst voor de PvdA.

22.34 UUR Amsterdam, 30 procent van de stemmen geteld. De PvdA blijft de grootste met 15 zetels. De vreugde is enorm.

JELTJE!!! JELTJE!!! Op de vraag met wie ze de stad wil gaan regeren, antwoordt Jeltje: ‘Ik heb geen idee, maar er horen wel winnaars bij, behalve de PVV dan.’

22.41 UUR In Den Haag, met 28 procent van de stemmen geteld, gaat de PvdA met ruim 22 procent op kop, tegen de PVV 18 procent. Uitbundige reacties.

23.08 UUR Een enorme dreun in Boarnsterhim. De PvdA gaat daar terug van 7 naar 3 zetels.

22.42 UUR Mohammed Mohandis, behalve JS-voorzitter ook raadslid in Gouda, komt mij opgetogen melden dat de PvdA in zijn stad met zeven zetels (waren er tien) de grootste blijft. 22.48 UUR Leefbaar Rotterdam ligt op kop met 30,5 procent, tegen 28,4 procent voor de PvdA. Maar er moeten nog veel stemmen worden geteld. Boegeroep als Marco Pastors zegt dat er in de achterstandswijken langzamer geteld wordt dan in de betere wijken. 22.53 UUR De NOS meldt dat de PvdA in Hellendoorn van 0 op 2 zetels is gekomen. Een recordwinst! Als we later voor de zekerheid toch maar even de plaatselijke website raadplegen, blijkt dat de PvdA daar samenwerkte met GroenLinks. Samen hadden ze vijf zetels. Maar GroenLinks ging zelfstandig verder, de PvdA bleef over met vier raadszetels. Daar zijn er nu twee van verloren. 23.01 UUR Frank Heemskerk, door de NOS aangeduid als Tweede Kamerlid, constateert dat de PvdA in Den Haag de grootste is. Gescandeer:

23.30 UUR Wilders op tv. Zijn tirade tegen de ‘linkse’ kerk laat de PvdA’ers in Dudok onberoerd. 23.48 UUR Er komen steeds meer middelgrote gemeenten binnen, en de PvdA blijkt op veel plaatsen fors te verliezen. Delft, Amstelveen, Vlaardingen, overal vervliegen de rode zetels. 23.51 UUR Speech van Wouter Bos, aangekondigd als ‘de man met de mooie rug’. ‘Voor iedereen die het nog niet wist of niet wilde geloven: de PvdA is weer terug,’ zegt hij. ‘We waren al doodverklaard en begraven maar zijn met strijd, zelfvertrouwen, nederigheid en idealisme teruggekomen.’ Hij erkent dat de PvdA vergeleken met 2006 verloren heeft. Maar die unieke, historische uitslag was volgens hem niet te evenaren. ‘Veel raadsleden die fantastisch werk hebben verricht maar nu niet herkozen zijn, zijn teleurgesteld. Maar daar staan dankzij de inzet van duizenden vrijwilligers overal in het land ook prachtige resultaten tegenover, bijvoorbeeld in Den Haag, Amsterdam, Tilburg en Kerkrade.’ Jeltje wordt door hem het podium opgehesen en gezoend. Oorverdovende juichkreten.

23.59 UUR Ferry Mingelen, direct na de toespraak van Wouter: ‘Ja, maar de PvdA verliest in Den Haag wel zeven zetels. Er komt vannacht nog heel wat ellende voor de PvdA.’ Dat klopt, al blijkt het verlies voor de PvdA in Den Haag minder fors: van de 15 zetels blijven er 10 over, de PVV komt op 8. DONDERDAG, 00.02 UUR De NOS meldt dat in Amsterdam het verlies van de PvdA minder dan 30 procent is, zij blijft daar de grootste partij. De zaal stroomt nu snel leeg. De collegeonderhandelingen kunnen beginnen. Maar vooral: de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen is begonnen. Er is weer hoop, de 674 verloren raadszetels ten spijt.

nws PERSOONLIJK In de PvdA-Tweede Kamerfractie is Pierre Heijnen de contactpersoon voor burgemeestersbenoemingen. Belangstellenden voor het burgemeestersambt kunnen contact opnemen met hem. Dat geldt ook voor fractievoorzitters in gemeenten waar op korte termijn een burgemeestersvacature is te verwachten. Pierre Heijnen is te bereiken via Coby Knijnenburg, tel. 070-3182790. Dit keer maar heel weinig mutaties. Door de raadsverkiezingen is sprake van een enorme stoelendans. Bovendien komen er ook op tal van plaatsen nieuwe wethouders dezer dagen. Teveel om allemaal te vermelden. We beperken ons dit keer daarom tot de twee volgende veranderingen: > Dagmar Oudshoorn is voorgedragen als burgemeester van de Noord-Hollandse gemeente Uithoorn. Van 2002 tot 2006 was Oudshoorn dagelijks bestuurder van de Rotterdamse deelgemeente Feijenoord en sinds 2006 voorzitter van het Dagelijks Bestuur.

> Statenlid Paul Boel heeft vanwege het aanvaarden van een nieuwe functie zijn statenlidmaatschap na 9 jaar opgegeven. Paul Boel was de laatste 3 jaar vicefractievoorzitter van de statenfractie in Noord-Brabant. Boel is inmiddels opgevolgd door Sengezer Erarslan uit Breda.

REACTIES WELKOM Wilt u reageren op wat u in Lokaal Bestuur leest? Of heeft u vanuit uw gemeente of provincie iets te melden dat ook voor andere PvdA’ers interessant is? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat uw mailtje uiterlijk dinsdag 6 april in ons bezit is, dan kunnen wij het plaatsen in het meinummer. Alle andere kopij voor dat nummer moet op donderdag 1 april in ons bezit zijn. U kunt uw bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, e-mail: [email protected] De sluitingsdatum voor het juninummer is maandag 3 mei.

19

VAN HET VERKIE ‘Quote’

De PvdA verloor bij de gemeenteraadsverkiezingen een derde van haar zetels, maar dat betekent nog niet dat het overal kommer en kwel is. In een aantal gemeenten was er sprake van een opmerkelijk goede uitslag. Elders in dit nummer interviews met enkele PvdA-vertegenwoordigers uit gemeenten waar winst werd geboekt. Hieronder wat reacties die we kregen plus een aantal opmerkelijke gebeurtenissen aan het verkiezingsfront. Vaals: 8 stemmen meer Ook een kleine winst is leuk. In Vaals haalde de PvdA 8 stemmen meer dan de nummer 2, de plaatselijke partij Vrij en Onafhankelijk. Lijsttrekker Juliëtte VerbeekBenink is erg blij met dit goede resultaat. ‘We zijn al aan het onderhandelen en ik heb goede hoop dat het succes voor ons zal opleveren.’ Haar man Robbert, tot nu toe fractievoorzitter, zal niet terugkeren in de raad. Hij zal zich meer gaan richten op zijn taak als huisman. Het echtpaar heeft vijf kinderen. Bergeijk: 3 zetels behouden In Bergeijk hebben we onze 3 raadszetels kunnen behouden. In 2006 hebben we voor het eerst in de geschiedenis van de Bergeijkse politiek 3 zetels gehaald en een wethouder geleverd. Samen met het CDA (8 zetels….we zijn nu eenmaal van het katholieke platteland!) hebben we de afgelopen 4 jaar de coalitie gevormd. Het CDA heeft zijn zetelaantal ook behouden (we zijn nu eenmaal….) en dat betekent, zeker gezien de landelijke tendensen en ontwikkelingen, dat we blij mogen zijn. En dat zijn we dan ook, vooral als de onderhandelingen goed gaan en we weer een wethouder mogen leveren. Anja Tils, lijsttrekker (en wellicht weer wethouder) Doetinchem: plus 1 De PvdA is in Doetinchem met 28,2% de grootste partij geworden. Dit is 0,8 procent meer dan de vorige keer. Er komen negen sociaaldemocraten in de raad. Dit succes is tegen alle prognoses in. In vergelijking met de landelijk uitslagen heeft de Doetinchemse PvdA een enorm succes geboekt. Opvallend is vooral het feit dat lijsttrekker/wethouder Otwin van Dijk bijna twee keer zoveel stemmen kreeg als bij de vorige raadsverkiezingen. CDA en VVD verloren enkele procenten, net als GroenLinks. D66 won (8,6% ), nieuwkomer SP kreeg 9% van de stemmen gekregen en komt met 3 zetels in de raad. Jan Hamming-effect in Tilburg Een lokale overwinning door handhaving van het aantal zetels, dat is wat er in Tilburg is gebeurd. We behouden onze 11 zetels en zijn daarmee op afstand de grootste (VVD staat op nummer 2 met 7 zetels). We zijn uiteraard vooral dankbaar voor al die kiezers die op ons

JAN DE ROOS EINDREDACTEUR LOKAAL BESTUUR

20

hebben gestemd. Maar er is meer. Vriend en vijand zijn het er, lokaal en landelijk, over eens dat deze winst een combinatie is van het Jan Hamming-effect en de massale en bijzondere campagne die we hebben gevoerd. Die campagne was niet zo succesvol geweest zonder jullie: secretaresses, politiek-assistenten, partijbureaumedewerkers, Tweede Kamerleden, bewindspersonen, maar ook de betrokken Tilburgers die naast hun stem ons met soms verrassende ondersteuning terzijde stonden. Ontzettend dank voor jullie bijdrage aan de Tilburgse PvdA-campagne! We stomen op naar 9 juni. Hopelijk boeken we ook dan een mooi resultaat! Stefan Jansen, PvdA Tilburg PvdA-burgemeester krijgt 33 stemmen Jan Elzinga, waarnemend PvdAburgemeester van het ZuidHollandse Reeuwijk, heeft bij de raadsverkiezingen 33 stemmen gekregen. Niet in zijn eigen gemeente maar in het Brabantse Drimmelen. Daar stond hij nr. 25 op de kandidatenlijst van Combinatie Algemeen Belang (CAB). Elzinga stelde zich kandidaat voor die lokale partij, omdat de CAB als enige ‘normaal’ bleef doen toen er in 2004 een vertrouwensbreuk ontstond tussen hem en de raad. Bart van Dijk, lijsttrekker van de PvdA in Drimmelen, zei tegen het weekblad Binnenlands Bestuur dat hij het ‘niet netjes’ vindt dat Elzinga zich voor de plaatselijke partij kandidaat heeft gesteld. ‘Voor ons is hij gewoon een PvdA’er en dan is het pijnlijk om te zien dat hij bij een lokale partij op de lijst staat’. Overigens waren de 33 stemmen onvoldoende voor een raadszetel. Weer grootste in Graft-De Rijp De PvdA is in Graft-De Rijp de grootste partij gebleven met 5 zetels. De winst uit 2006 hebben we weten te behouden. Wat de PvdA Graft-De Rijp betreft gaan we ook ons best doen voor de landelijke verkiezingen. Lino Zwitselaar, lijsttrekker in Graft-De Rijp Terschelling: zetel erbij In 2006 was Terschelling een van de weinig gemeenten waar de PvdA verloor. Dit keer ging het beter: de PvdA won zelfs een zetel en heeft er nu vier. Lijsttrekker Teun de Jong: ‘In de verkiezingsstrijd hebben we ons gepresenteerd als een eensgezinde, enthousiaste groep die met de beide benen in het zand staat. Ook hebben we ons bescheiden opgesteld als het gaat om beloften aan de kiezers. Het ver-

kiezingsprogramma is immers geen zak van Sinterklaas. Onze kernwaarden hebben we onomwonden uitgedragen. Het bieden van kansen als het gaat om het volgen van passend onderwijs op dit eiland. Het voorzien in een redelijk bestaan voor iedereen. Dus een betaalbaar dak boven je hoofd, banen en ondersteuning van mensen die zichzelf niet staande kunnen houden. En het zorgvuldig omgaan met onze leefomgeving.’ Steven Dijk en Nico Portegijs Veendam: zingend de raad in In Veendam viel de uitslag voor de PvdA behoorlijk tegen, de partij ging van 10 naar 6 zetels. Bert Bos, nummer 9 op de kandidatenlijst, had echter toch een overwinning te vieren. Bos, die verbolgen was over zijn lage plaats op de lijst, zong zich als het ware de gemeenteraad in. Hij schreef het protestlied Linkse minzen kaizen nait veur de top. Het nummer werd op cd uitgebracht en in de gemeente verspreid. ‘Waarschijnlijk heeft mijn zingerij effect gehad,’ zegt Bos. 166 mensen kleurden zijn hokje rood en daarmee kan hij zich opmaken voor nog eens vier jaar lokale politiek. ‘Toch nog een geluk bij een ongeluk’, aldus het raadslid. Papendrecht In Papendrecht is, tegen de verwachting in, een allochtone kandidaat van de PvdA die zeer laag op de lijst stond, toch gekozen. Hij kreeg voldoende voorkeurstemmen om in de nieuw te vormen 3-mansfractie plaats te nemen. Iemand zonder ervaring, nooit een commissie- of raadsvergadering bijgewoond. Voor mij betekent dit dat ik na een periode van 4 jaar hard werken vooralsnog niet in de raad terugkom. In de regio zien we wat allochtonen betreft in alle plaatsen hetzelfde fenomeen, net als elders in het land. Hiertoe is door hen individueel intensief campagne gevoerd. Heel fijn dat de kiezer dit uitmaakt, maar de democratie is bestuurlijk toch niet altijd zaligmakend. Wat we ons ook moeten realiseren, is dat de mensen die soms tot hun eigen verrassing de raad in gaan, doorgaans geen politieke ervaring en/of kennis hebben. Zij zullen niettemin toch het werk moeten doen, waarbij de vraag wel rijst in hoeverre zij kunnen bijdragen aan het bestuur van een gemeente. De kennis en ervaring die er wel degelijk was, gaat verloren. En hoe verhoudt dit fenomeen zich tot wat er in een ledenvergadering is afge-

Foto Dolph Cantrijn/Hollandse Hoogte

Lijsttrekker Jan Hamming blijft stoïcijns, terwijl zijn partijgenoten, onder wie coll sproken? Uiteraard wens ik alle nieuwkomers alle wijsheid toe. Hopelijk gaat de dossierkennis niet verloren en zal de PvdA toch fatsoenlijk vertegenwoordigd blijven. Ernst Schotting, (mogelijk ex-) raadslid Allochtonen in Helmond… In Helmond verloor de PvdA 3 van haar 9 zetels. Op zich niet zo dramatisch, gezien het landelijke beeld. De opschudding die over de uitslag ontstond zat hem in iets anders: Peter van Stiphout, Mirjam van der Pijl, Stijn Smeulders en Roy Boermeester zagen hun verwachte zetel verloren gaan doordat Nacati Kaygisiz, Abdel Tijani, Karim Ajouaou en Mohammed Chahim in de raad kwamen. De Helmondse kiezer zorgde er via voorkeurstemmen voor dat nu naast lijsttrekker Seyit Yeyden ook vier andere raadsleden van allochtone afkomst zijn. Lager geplaatste allochtone partijgenoten namen de plaats in van de autochtone nummers drie tot en met zes van de PvdA-kandidatenlijst. De grootste verrassing is nummer 21 op de lijst, Nacati Kaygisiz. Deze politieman van

Marokkaanse afkomst verdrong met 614 stemmen nummer twee, wethouder Jos Boetzkes. Die werd met 492 stemmen als enige autochtoon gekozen. Politiek aanvoerder Seyit Yeyden toonde zich niet content met de uitslag. ‘We hoeven er niet omheen te draaien: het is zo geen goede mix. Een aantal uitstekende kandidaten is nu weggedrukt, zoals Peter van Stiphout en Mirjam van der Pijl. We hebben geen vrouw in de fractie. Maar ja, de kiezer beslist. Met zo’n lage opkomst (44,7 procent, red.) is de kiesdrempel laag, dus dan kun je iets dergelijks verwachten.’ Mohammed Chahim, die met 256 stemmen voor de PvdA in de raad kwam, is niet gecharmeerd van de discussie over de allochtone raadsleden. ‘Ik heb verdomme allerlei diploma’s op zak en ken de stad beter dan menig raadslid van andere partijen. Ik heb zelfs een zachte g.’ …en in Enschede Ook in de Deventer PvdA is beroering ontstaan over het grote aantal allochtonen dat in de fractie komt. ‘We zijn de Partij van de Allochtonen geworden,’ stelde

EZINGSFRONT

lega-wethouder Marieke Moorman, uit hun dak gaan. raadslid André Boersma die het veld moet ruimen direct na het bekend worden van de uitslag. De PvdA verloor zes zetels en heeft er nu nog 9. Daarvan zullen 4 posities worden ingenomen door allochtonen die laag op de kieslijst stonden, maar dankzij voorkeurstemmen spectaculair klommen. Van deze vier raadsleden, Coskun Turgut, George Hanna, Shridath Salikram en Kenan Boz, heeft alleen Salikram raadservaring. Voorkeurstemmen brachten hem vier jaar geleden al in de gemeenteraad. PvdA’er André Boersma had het er moeilijk mee dat hij het veld moest ruimen vanwege het succes van de allochtonen. ‘Zwaar kut’ noemde hij dit in Tubantia. Hij voegde eraan toe dat de PvdA nu de ‘Partij van de Allochtonen’ genoemd kan worden. Ook stelde hij dat in één keer een enorme hoeveelheid deskundigheid verloren gaat. Coskun Turgut noemde het in een reactie ‘een beetje zwak’ dat er zo emotioneel wordt gereageerd. ‘Verder ga ik daar maar niet op in.’ Boersma heeft inmiddels spijt van zijn ‘emotionele reactie’. Hij was vooral bang dat

de fractie door de komst van de nieuwelingen aan kwaliteit zou verliezen. ‘maar dat kan ook met autochtone raadsleden, hoor.’ Hij blijft actief voor de plaatselijke PvdA. Loting om zetel in Borne PvdA’er Bram Donkers is door loting gekozen tot raadslid van de gemeente Borne. Hij kreeg bij de gemeenteraadsverkiezingen 142 voorkeurstemmen, exact evenveel als zijn partijgenoot Henk van den Berg. Die stond 2 op de lijst, Donkers 7. Omdat er in de nieuwe raad slechts plaats is voor één van de twee, moest er worden geloot. Donkers was de gelukkige, maar zal zijn raadszetel toch niet bezetten, zo laat afdelingsvoorzitter Kees Saman ons weten. In overleg met het afdelingsbestuur besloot Bram voorrang te geven aan Henk van den Berg. Donkers erkent dat het bestuur en de ledenvergadering Van den Berg om kwalitatieve redenen op plaats 2 van de kandidatenlijst hadden gezet en respecteert die volgorde. Wel is afgesproken dat Donkers eerste reserve blijft. Daarmee wordt erkend dat hij een groot aantal voorkeurstemmen

heeft gekregen. Bij een eventuele volgende wisseling in de raadsfractie wordt de dan vacante zetel aan hem aangeboden. Twee zetels voor Marcouch Ahmed Marcouch heeft bij de verkiezingen meer voorkeurstemmen behaald dan wie ook in de PvdA. De Amsterdamse lijstduwer sleepte ruim 12.053 voorkeurstemmen in de wacht en was daarmee goed voor twee zetels. Zoals bekend verloor Marcouch in december de strijd om het lijsttrekkerschap in stadsdeel Slotervaart, waarvan hij voorzitter was, van Achmed Baâdoud. Lodewijk Asscher, de lijsttrekker in Amsterdam, kreeg meer dan 51.200 stemmen. Utrecht toch tevreden De PvdA Utrecht behaalde op 3 maart 9 zetels. Hoewel dat een verlies van 5 zetels is ten opzichte van de historische uitslag van 2006, is het een resultaat om tevreden mee te zijn, aldus lijsttrekker Rinda den Besten: ‘Mijn voorspelling dat we ongeveer de zetelverdeling 9-9-9 zouden krijgen voor PvdA, GroenLinks en D66, is bijna uitgekomen. Dank-

zij een succesvolle campagne met heel veel enthousiaste mensen hebben we een keurig resultaat behaald. De komende 4 jaar gaan wij keihard aan de slag om ook de verloren zetels terug te winnen.’ GroenLinks behaalde 10 zetels en is daarmee de grootste partij in Utrecht geworden. Maarten van Rossem, lijstduwer in Utrecht, behaalde 1176 voorkeurstemmen, voldoende voor een zetel. Hij zal die echter niet innemen. Stadskanaal: zoek de verschillen In diverse gemeenten moesten de stemmen dit keer opnieuw worden geteld. Daarbij kwamen toch wel merkwaardige dingen aan het licht. Neem Stadskanaal, waar de PvdA als grootste partij uit de bus kwam met 7 zetels. D66 haalde er 1 zetel. Volgens de eerste telling veroverde die partij met één stem verschil een restzetel ten koste van de PvdA. De gemeente liet daarop de stemmen voor alle zekerheid toch nog maar een keer opnieuw tellen. De hertelling bracht geen verandering in de toegekende zetels, maar er kwamen wel opmerkelijke afwijkingen aan het licht.

Na hertelling bleek dat de PvdA 16 stemmen minder had gekregen dan aanvankelijk was geteld. Het CDA had één stem minder, de ChristenUnie drie minder en D66 één meer. In totaal zijn volgens de hertelling 12.572 stemmen uitgebracht, 19 minder dan er in eerste instantie waren geteld. Toch nog een behoorlijke afwijking. Pekela: PvdA uit college Bij het sluiten van deze editie kwamen de eerste resultaten van de collegeonderhandelingen binnen. In het Groningse Pekela is het voor de PvdA verkeerd afgelopen. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog komt de PvdA, die op 3 maart 4 van de 7 zetels verloor, daar niet in het college. Zes dagen na de verkiezingen besloten SVP (Samen voor Pekela, met 4 zetels de grootste partij en een afsplitsing van de PvdA), GroenLinks (2 zetels) en SP (3 zetels) het nieuwe college te gaan vormen. Voor de PvdA rest slechts een plaats in de oppositie.

21

Tweetalige flyer van de afdeling Den Haag.

DE PVDA SPREEK In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen was er een kortstondige hype over nietNederlandstalige verkiezingsposters en flyers. Die hype was aangeslingerd door GeenStijl en De Telegraaf en werd daarna overgenomen door andere media. In eerste instantie leek het een ‘PvdA-probleem’ te zijn, maar al snel bleek dat ook andere partijen verkiezingsboodschappen in het Turks of Arabisch verspreidden. De ophef was begonnen nadat de genoemde media berichtten over PvdA-verkiezingsposters in de Rotterdamse deelgemeente Delfshaven. Een poster van kandidaatdeelraadslid Fikri Demirtas was geheel in het Turks afgedrukt. Ook de nummer 17 van de lijst had een poster met Turkse tekst. De Telegraaf noemde de posters opvallend omdat het juist PvdAminister Vogelaar was geweest

KIRSTEN VERDEL FREELANCE JOURNALIST

22

die in 2008 de campagne ‘Het begint met taal’ had gelanceerd. Zij stelde toen: ‘Het spreken van de Nederlandse taal is van groot belang om mee te kunnen doen in de samenleving. Het is een kans die de inburgeraar moet grijpen. Samenleven begint met elkaar verstaan.’ De PvdA Rotterdam haalde de Turkstalige posters weg, maar de reden daarvoor werd door

de media niet goed opgepikt. Diverse journalisten gingen op jacht naar ander niet-Nederlands campagnemateriaal. Dat bleek er volop te zijn. Niet alleen binnen diverse afdelingen van de PvdA, maar ook bij GroenLinks, D66, het CDA, Deventer Belang, de SP en de VVD. Die laatste partij had zelfs Chinese teksten. Er werd telkens schande gesproken over de ‘betrapte’ afdelingen. Zelfs de opvolger van Vogelaar, Eberhard van der Laan, bemoeide zich ermee. ‘Ik vind dat het niet kan,’ zei hij tegen de NOS kort voordat hij samen met de andere PvdA-bewindslieden zou aftreden vanwege de kwestie Uruzgan. ‘Ik

buitenspel. Dat moeten we met elkaar niet willen,’ zo deelde hij de pers mee. Er kwam echter al snel kritiek op de kritiek. Zo zou Swart vooral uit opportunistische overwegingen tegen het Turkstalige debat geageerd hebben. De VVD zou volgens het lokale CDA zelf geen geschikte Turkse kandidaat hebben kunnen vinden en er daarom nu zo’n punt van maken. Het debat was bedoeld voor een groep oudere Turkse Nederlanders die de Nederlandse taal veelal wel machtig waren, maar voor wie het makkelijker zou zijn als het debat in het Turks werd gevoerd. Niet Turks sprekende

Schrijer: Voor migrantendoelgroepen hebben we heel veel tweetalige folders ben minister van Integratie en zeg voortdurend: het begint met taal. Politieke partijen hebben wat dat betreft een voorbeeldfunctie, die moeten niet zelf in een andere taal praten.’ Apartheid Dat praten in een andere taal werd in Deventer wel heel erg letterlijk genomen. In de kantine van Turkse Kracht was daar een verkiezingsdebat georganiseerd tussen kandidaten van de PvdA, GroenLinks, ADB en het CDA, waarin de voertaal Turks zou zijn. Lijsttrekker Marco Swart van de VVD vond dat een compleet verkeerd signaal. ‘Je kweekt apartheid in je eigen stad en zet jezelf

kiezers werden er niet verwacht. Mochten die echter wel komen, dan zou de voertaal alsnog Nederlands worden en zou er voor de overige aanwezigen indien noodzakelijk worden getolkt. Een laatste voorbeeld van anderstalige campagneacties is te vinden in Duitsland. In Bad Bentheim is op de website van de lokale SPD uitgebreide uitleg over de partij en haar standpunten te vinden. In het Nederlands. Foutje Terug naar Rotterdam. Zoals gezegd had de PvdA aldaar de Turkstalige posters laten verwijderen. Lijsttrekker Dominic Schrijer legt uit waarom: ‘Het be-

gon allemaal met een foutje van een raadslid in Delfshaven. De interne afspraak was dat we met de vaste PvdA-poster zouden werken, waarop ‘Iedereen telt mee’ staat. Demirtas had echter zijn eigen, persoonlijke campagneflyer tot posterformaat opgeblazen. De flyer was tweezijdig: aan de ene kant stond de Nederlandse tekst, op de andere kant de Turkse vertaling. Maar Demirtas had alleen de Turkse kant gebruikt voor de poster. Die is hij op eigen houtje gaan plakken.’ De taal zelf was het probleem dus niet? ‘Nee. Het probleem ging over het verschil tussen posters en flyers. De afspraak was dat als we eentalige berichten gebruiken, dat die in het Nederlands zijn. Posters zijn dus in het Nederlands, terwijl een flyer tweetalig kan zijn. Een poster op een plakbord in het Turks, dat doen we hier gewoon niet. Demirtas was gewoon boos over de plakoorlog die in Delfshaven gaande was, waarin voortdurend over PvdA-posters werd geplakt. Hij wilde helpen door zijn eigen poster er overheen te plakken.’ Tweetalige campagne-uitingen moeten dus gewoon kunnen? ‘Klopt. Voor migrantendoelgroepen hebben we heel veel tweetalige folders, zelfs in het Papiamento. Daar werken we al heel lang mee. Dat was echt niet iets van deze verkiezingen. De opmerking dat er binnen de PvdA niet in het Turks gecommuniceerd mag worden is dus

De Turkse poster waarover opschudding ontstond in Rotterdam Delfshaven

Turkse flyer van de Amsterdamse lijsttrekker Lodewijk Asscher, keerzijde is in het Nederlands.

KT VELE TALEN onzin. Natuurlijk mag dat wel, maar het moet wel tweetalig zijn. Natuurlijk willen we heel graag dat iedereen Nederlands kan spreken en schrijven. Maar zeker oudere migranten zijn de taal niet altijd even goed machtig. Het is dan verstandig om ook in hun eigen taal te vertellen waar je als politieke partij voor staat.’ De PvdA voert hiermee ook bewust doelgroepencampagnes? ‘Ook dat is niet nieuw. Dat doen we al jaren. We promoten dat ook. En elke doelgroep wordt op zijn of haar eigen wijze benaderd. Oudere migranten dus bijvoorbeeld in het Turks, jongeren soms met een grapje, zoals de condooms met de tekst ‘Keihard de sociaalste’, we gaan natuurlijk ook met rozen langs. De lijst is eindeloos. Wat misschien wel handig is voor de volgende keer, is dat we samen een format bedenken met een vaste layout. Dat zou een landelijk kader kunnen zijn, met ruimte voor eigen campagnes. Die optie is er nu ook al wel, maar het is niet verplicht. Wat je vaak ziet is dat kandidaten hun eigen posters en flyers maken omdat dat soms goedkoper kan. Eigen materiaal moet je eigenlijk afraden. Als je de basislay-out gezamenlijk vormgeeft, bevordert dat de herkenbaarheid.’ Communiceert de gemeente zelf wel eens in andere talen? ‘Soms wel ja. Moelanders (immigranten uit Midden- en Oost Europa, red.), bijvoorbeeld de Polen die in de Tarwewijk wonen,

benaderen we zelfs drietalig. We achten het noodzakelijk om hen goed te informeren om uitbuiting en problemen rond wonen goed bij hen over het voetlicht te krijgen. Dat hoort een beetje bij Nederland.’ Ophef om niets dus? ‘Inderdaad. Er worden dan ook niet voor niets grapjes over gemaakt. Wist je bijvoorbeeld wie de eerste politicus was die met een niet-Nederlandse tekst kwam? Pim Fortuyn… At your service!’ Ophef Ook in Amsterdam was er enige ophef over anderstalig campag-

staatsburgers hebben sowieso stemrecht, expats van buiten de EU mogen stemmen als zij langer dan vijf jaar rechtmatig in Nederland verblijven.’ Maar moeten expats de taal dan niet leren? ‘Zeker wel. Expats vallen dan ook gewoon onder de inburgeringsplicht. Het gaat echter vaak om hoogopgeleide mensen die hun eigen taalcursussen organiseren. Het kan natuurlijk ook zijn dat iemand pas enkele maanden in Nederland woont, maar al wel stemgerechtigd is en ook wil stemmen. Je kunt dan niet van zo iemand verwachten dat ze het Nederlands al voldoende machtig

Asscher: Die slogan ‘Partij van de Aanpak’ is een slappe verwatering van je merk nemateriaal. Lijsttrekker Lodewijk Asscher was terug te vinden op volledig Turkstalige folders. ‘We hebben toen we in het begin van de campagne onze strategie bepaalden ook gesproken over taal. We hebben toen afgesproken dat Nederlands de voertaal zou zijn, maar dat we voor specifieke doelgroepen wel anderstalig materiaal zouden gebruiken. Dus oudere Turkse mensen benaderden we met Turkstalige folders, expats in het Engels. Met name die laatste groep is erg groot in Amsterdam. Er wonen en werken zo’n 50- tot 60.000 expats, die veelal stemrecht hebben. EU-

zijn. We benaderen hen daarom in het Engels. Als je mag stemmen vind ik dat je ook geïnformeerd mag worden.’ Stemmen expats wel? En wat stemmen ze dan? ‘Ze stemmen net zo gevarieerd als andere kiezers, alleen is de opkomst doorgaans vrij laag. Daar proberen we wat aan te doen met opkomstbevorderende campagnes.’ Al met al dus ophef om niets? ‘Eigenlijk wel ja. We hadden altijd al folders in andere talen. Het is niets nieuws. Als je nou heel

principieel bent, dat je niets in een andere taal wilt, dan heb je misschien een punt. Het CDA in Amsterdam zit er zo in. Maar ja, de Grondwet stelt geen taaltoets aan stemrecht.’ Moet er een landelijke partijlijn komen over anderstalig campagnemateriaal? ‘Nee. Laat iedereen dat zelf regelen. Ik vind het ook een beetje hypocriet wat er nu gebeurd is. Sommige partijen schreeuwden moord en brand, terwijl een dag later bleek dat ze zelf ook anderstalige posters of flyers hadden. Er wordt vaak zo paniekerig gereageerd op dit soort hypes. Daar wil ik niet aan meedoen. Het is heel simpel: we zijn ervoor dat iedereen Nederlands leert, maar de praktijk is nu eenmaal dat nog niet iedereen Nederlands spreekt. Met die realiteit moet je iets doen met de verkiezingen.’ Moeten folders wel tweetalig zijn? ‘Tweetalig of twee folders, dat maakt toch niet uit? Er zijn belangrijkere kwesties. Ik had een volledig Turkstalige folder waar een foto van mij op stond. Die nam ik mee naar locaties waar veel Turkse migranten kwamen. Daar lagen ook folders in het Nederlands. Exact dezelfde folders dus. Dat moet gewoon kunnen.’ Wat vond u dan van de uitspraak van Van der Laan? ‘We zijn het er allemaal over eens dat het mooi zou zijn als iedereen Nederlands spreekt. Ik vond Van der Laan wat verkrampt reageren.

We kunnen best een beetje meer ontspannen met dit soort dingen omgaan.’ En het Turkse debat in Deventer? Moet dat ook kunnen? ‘Een openbaar debat in het Turks houden? Dat vind ik wel raar. Dat zou in het Nederlands moeten, desnoods met een tolk. Maar het is niet heel scherp, het is vaak niet zo zwart-wit. Ik denk dat je het van geval tot geval moet bekijken.’ Bent u voorstander van het idee om met een vaste lay-out of een vast format te gaan werken? ‘Ik kan me voorstellen dat je zoiets vanuit campagne-strategische overweging doet. De vraag is wat je belangrijker vindt: die strategie, of dat mensen creatief bezig zijn. Het kan allebei. Obama deed het slim: die had een logo dat iedereen vervolgens naar eigen inzicht kon aanpassen. Maar dat paste dus wel in een vast kader en dat werkte perfect. Maar die slogan ‘Partij van de Aanpak’… daar is niet over nagedacht. Dat is een slappe verwatering van je merk. Bedenk nou eerst je strategie. Zorg dat iedereen die ondersteunt. En dan komt pas de lay-out.’

23

2de kmr

NIET CONTROVERSIEEL Na de val van Balkenende IV blijven er nog genoeg niet-controversieel verklaarde onderwerpen over om de Tweede Kamer de komende tijd bezig te houden.

Foto Serge Ligtenberg

TON LANGENHUYZEN is beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie van de PvdA. Heeft u een vraag aan hem of wilt u reageren? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of bel 070-3182792

Krimp Marianne Besselink voerde nog voor de kabinetscrisis overleg met - toen nog - minister Van der Laan over de oorzaken en gevolgen van de bevolkingsdaling in krimpgebieden. Zij toonde zich tevreden met het feit dat Van der Laan dit onderwerp zo duidelijk op de agenda had weten te krijgen. Ook in dit verband geldt de boodschap dat voor de PvdA iedereen meetelt. Omdat de problematiek in Groningen anders is dan in Zeeland en weer anders dan in Parkstad Limburg is maatwerk nodig. Besselink wees op Parkstad Limburg, waar een Topteam Heerlen is ingesteld. Dit team onderzoekt hoe de gevolgen van de bevolkingsdaling kunnen worden opgevangen en welke maatregelen en oplossingen noodzakelijk zijn. Verder verwacht zij dat de woningbouwcorporaties onderling solidariteit betonen. Corporaties die werken aan wijkaanpak en/of in krimpgebieden en niet

voldoende financiële middelen hebben om de ambities te realiseren moeten worden geholpen door andere corporaties. Ook vroeg zij aandacht voor vergrijzing in sommige krimpgebieden waardoor aan de ene kant de vraag naar zorg toeneemt, maar aan de andere kant door een dalende bevolking die zorg juist dreigt te verschralen. Huisvestingswet Bij de Tweede Kamer is een nieuwe wet voor de verdeling van woonruimte en de samenstelling van de woonruimtevoorraadwijziging ingediend (nr. 32 271). Deze Huisvestingswet biedt gemeenten mogelijkheden om in te grijpen in de woonruimteverdeling en de samenstelling van de woonruimtevoorraad om te voorkomen dat goedkope woningen niet goed worden verdeeld en om er voor te zorgen dat de leefbaarheid door een betere verdeling van woningen over een gemeente wordt gediend. In een eerste schriftelijke inbreng over dit wetsvoorstel liet Staf Depla merken dat hij positief stond ten opzichte van dit wetsvoorstel. Hij vindt beperkingen van de vrije vestiging acceptabel als daarmee segregatie kan worden bestreden, de leefbaarheid van buurten wordt vergroot en kan worden voorkomen dat bepaalde dorpen of steden alleen nog maar bereikbaar zijn voor de rijken. Schaarse

betaalbare woningen moeten op een eerlijke manier worden verdeeld. De Huisvestingswet biedt hiervoor de kaders die lokaal en regionaal dienen te worden ingevuld. Bij het beperken van de keuzevrijheid om ergens te gaan wonen moeten immers de specifieke lokale of regionale omstandigheden de doorslag geven. Depla vindt het belangrijk dat gemeenten hun huisvestingsverordeningen op elkaar afstemmen. In het huidige voorstel is naar zijn mening de regionale woonruimteverdeling te vrijblijvend geregeld. Gemeenten krijgen geen instrumenten om buurgemeenten die een protectionistische huisvestingsverordening hebben te bewegen tot meewerking aan regionale afspraken. Alleen met regionale afspraken kan segregatie bestreden worden. Depla wil dat in de wet wordt opgenomen dat de minister de mogelijkheid krijgt om op basis van de Woningwet een aanwijzing te kunnen geven over het aanbieden en toegankelijk maken van een betaalbare woningvoorraad. Verder ging Depla in op de mogelijkheid die gemeenten krijgen om in hun verordening bepalingen op te nemen over niet alleen huurwoningen maar ook over koopwoningen en bouwkavels. Hiermee kan bijvoorbeeld op het platteland worden voorkomen dat daar alleen voor de rijken wordt gebouwd.

Nieuwbouwhuizen in krimpgebieden De thema’s ‘krimp’ en ‘huisvesting’ kwamen aan de orde in kamervragen die Besselink en Depla samen stelden aan staatssecretaris Bijleveld van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Uit een artikel in De Gelderlander van 5 februari jl. kon worden opgemaakt dat de staatssecretaris van mening was dat mensen beter geen nieuwbouwhuizen in krimpgebieden konden kopen. De vragenstellers wezen op het goede voorbeeld van de krimpgemeente Heerlen, waar woningen zijn gesloopt en vervangen door minder maar kwalitatief hoogwaardiger woningen. Aangezien met dit soort nieuwbouw leegstand juist wordt voorkomen, zou van een oproep om geen nieuwbouwwoningen te kopen een verkeerd signaal uitgaan. Bijleveld ontkende dat zij daartoe opgeroepen had. Zij had slechts bestuurders opgeroepen ‘hun verantwoordelijkheid te nemen bij het creëren van een evenwichtige woningmarktsituatie in het belang van hun burgers.’ Daarnaast had zij burgers willen wijzen op hun ‘eigen verantwoordelijkheid’ als zij in uitbreidingswijken in krimpgebieden een huis wilden kopen.

INITIATIEF VAN DE MAAND Een urnenmuur op een begraafplaats, wie kijkt daar nou nog van op? Maar wat vanzelfsprekend lijkt, is dat niet altijd. Neem Oldebroek, een gemeente in Gelderland van dik 22.000 inwoners. Daar was geen mogelijkheid om de as van overledenen, die elders zijn gecremeerd, in een urnenmuur bij te plaatsen. Maar dankzij de PvdA is daar verandering in gekomen. De PvdA-fractie zette zich krachtig in voor het realiseren van een urnenmuur in de grootste kern, Wezep, omdat zij vindt dat die mogelijkheid er gewoon moet zijn, als de behoefte aanwezig is. De inwoners van Oldebroek moeten allemaal de gelegenheid hebben om hun dierbare overledenen op een mooie plek in de eigen gemeente te herdenken. In de raadsperiode 2002-2006 werd een voorstel om een urnenmuur te realiseren met nipte meerderheid afgewezen. ChristenUnie en de SGP stemden toen tegen. In 2006 won de PvdA twee zetels en verloor o.a. de SGP er één. PvdA-fractievoorzitter Henri Kolkman wist het onderwerp met steun van CDA en VVD weer op de agenda te krijgen. Bij de discussie bleek dat in de ChristenUnie-fractie niet iedereen meer afwijzend stond tegenover het voorstel voor een urnenmuur. Het werd aangenomen. ‘Uiteraard ben ik uitermate blij met het bereikte resultaat’, aldus ex-fractievoorzitter Henri Kolkman ‘Eindelijk een urnenmuur in Oldebroek, een gedenkwaardig moment!’ Ook lijsttrekker Jennifer Zoombelt is erg blij met de komst van de urnenmuur. Drie PvdA’ ers die zich hebben ingezet voor de realisatie van de urnenmuur: Loek Beverwijk, Jennifer Zoombelt & Henri Kolkman. Foto Arno van Elst / LOCO Media groep

URNENMUUR IN OLDEBROEK Heeft u als PvdA-fractie in de gemeente of de provincie een leuk voorstel gerealiseerd waar iedereen eigenlijk jaloers op is? Of doet u iets anders wat heel bijzonder is? Meld het ons, zodat wij het kunnen doorgeven in onze rubriek Het initiatief van de maand. Op die manier kunnen wellicht ook andere PvdA’ers in het land er hun voordeel mee doen. Dus kom in actie en geef uw initiatief aan ons door! Wij zetten u graag in het zonnetje. Reacties naar: [email protected]

24

stllng vd mnd IN DE OPPOSITIE Elke maand legt Lokaal Bestuur een stelling aan u voor.

om met minderheidsstandpunten naar voren te komen maar deze worden wel gezaaid maar zelden geoogst. Uiteindelijk komen er enkele tot wasdom. Het frusterende van acht jaar oppositie is dat de coalitiepartijen ondanks het dualisme (dat niet werkt) de gelederen gesloten houden. Alleen in de verkiezingstijd probeert een kleine coalitiegenoot wel eens mee te gaan met de oppositie. Over draaikonten gesproken!

Vorige keer was dat:

Oppositie voeren (in de gemeente) is wél leuker! We legden deze vraag voor aan een aantal fractievoorzitters in gemeenten waar de PvdA tot 3 maart in de oppositie zat. Hier zijn de reacties. Bert van Ravenhorst, Brielle: Oppositie voeren is leuk als je in staat bent kwaliteit te leveren. In Brielle gaat het politieke spel niet altijd op het scherpst van de snede. Er is bereidheid om te luisteren en ideeën over te nemen. Dit moet je echter niet altijd even nadrukkelijk uitventen. Dan wordt het snel een kwestie van politieke winst en verlies. Oppositie is ook leuk vanwege de vrijheid om creatief te zijn zonder een binding aan een collegeprogramma. Leuk is het als je ideeën dan ook weerklank vinden. Tenslotte is oppositie leuk omdat je je daardoor veel beter kunt concentreren op wat je zelf als PvdA vindt, niet gehinderd door coalitiebelangen. Jos Dings, fractievoorzitter in Beemster: In de oppositie gaan in 2006 was dramatisch, verwend door 44 jaar bestuursdeelname. Ik was daarbij kersvers fractievoorzitter. De druiven waren toen behoor-

lijk zuur. We hebben ons snel herpakt. Oppositie voeren was ook redelijk makkelijk omdat het college ‘ons’ oude programma uitvoerde op het gebied van woningbouw en bestemmingplan. We zijn geleidelijk aan andere accenten gaan leggen. In plaats van domweg woningbouwprogramma’s uit te voeren letten op de kwaliteit van het programma. Was het wel voldoende sociaal? Daarbij hebben we ook weer een deel van onze rode kleur teruggewonnen. Dat geldt ook voor het ruimtelijk beleid in het buitengebied: dat is winst. Tineke Hemminga, fractievoorzitter in Ameland: In de oppositie loop je niet aan de leiband van een moeizaam overeengekomen coalitieakkoord. Je kunt frank en vrij je mening geven en hard stelling nemen. Heerlijk voor een goed debater. Je hoeft je woorden niet op een weegschaal te leggen en bang te zijn om een coalitiepartner voor

Foto Nationale Beeldbank

het te hoofd te stoten. En last but not least: je kunt ongegeneerd flirten met partijen ter linker- of rechterzijde. Voor een politiek dier een paradijs, maar voor een bestuurder verloren tijd. Want om je doelen te bereiken kun je beter deelnemen aan een college waarin je voldoende invloed hebt. Conny Miermans, fractievoorzitter in Borsele: Oppositie geeft de mogelijkheden

Frits van der Wiel, fractievoorzitter in Cranendonck: Oppositie voeren is minder effectief, maar inderdaad leuker. In een coalitie kun je zaken realiseren, maar je moet voortdurend rekening houden met de gevoeligheden van je partners. In de oppositie kun je vrijuit spreken en je standpunt scherp neerzetten. Dat geeft enerzijds voldoening, anderzijds moet je er wel tegen kunnen dat je voorstellen in de gemeenteraad meestal verworpen worden. Soms worden ze een

jaar later in een ander jasje alsnog aangenomen, als een andere partij er goede sier mee maakt. Dat is het lot van een oppositiepartij: katalysator zijn van nieuw beleid zonder aan het bestuurlijk proces deel te nemen. Hans Eppink, fractievoorzitter in Aalten: Oppositie voeren is wel leuker omdat je dan ook zeer veel zaken aan de orde kunt stellen zonder dat je rekening moet houden met een coalitieakkoord. Het blijft natuurlijk wel zaak dat jouw voorstellen geregeld ook door een coalitie worden overgenomen, dan pas wordt het helemaal leuk. Onze ervaring in de gemeente Aalten is wat dat laatste betreft niet zo best. Het CDA, met 10 van de 21 zetels, had de afgelopen periode weinig oog voor oppositievoorstellen waardoor oppositie voeren een niet zo’n prettige ervaring werd. Hopelijk komt daar na de raadsverkiezingen een kentering in.

De nieuwe stelling van de maand luidt:

Alleen de nieuwe fractie draagt de wethouderskandidaten voor. Mail uw opvatting (max 100 woorden) naar [email protected]

POLITIEK ZONDER RICHTING

bkbsprkng

NICOLE TEEUWEN wethouder in Houten en lid redactie Lokaal Bestuur Auteur Marc Chavannes treft bij zijn terugkeer uit Frankrijk en de Verenigde Staten een land aan waar hij zich over verbaast. Hij ziet een Nederland dat, zonder een heldere visie of idee over de rol van de overheid, zich heeft bekeerd tot het marktdenken. Hij noemt het de ‘vermarkting van het openbaar bestuur dat heeft geleid tot privatisering van de politiek.’ In het boek noemt hij een aantal elementen die volgens hem Nederland maken tot een ‘broodje zacht open asfaltbeton. Twee identieke happen met een toegankelijk lijkende harde laag ertussen.’ Hij geeft voorbeelden van hoe de marktwerking heeft uitgewerkt, bijvoorbeeld in de situatie rond Meavita, een thuiszorggigant die door fusie en zelfverrijking door de hoeven is gezakt. Hij beschrijft een besluitvormingssysteem (‘we lossen het samen wel op’), dat in feite niet is opgewassen tegen de situatie die de privatisering heeft gecreëerd. Te stroperig, zonder richting. Met eindeloos heen en weer geschuif tussen wetten, regels, toezichthouders enz. En omdat de verantwoordelijkheid zo versnipperd is, neemt niemand de eindverantwoordelijkheid. Een belangrijk punt maakt Chavannes van het vooruitschuiven van besluiten en regeringsverantwoordelijkheid. Hij noemt lange

reeksen voorbeelden over hoe wij zaken vooruitschuiven in procedures, en hoe lastig die procedures zijn terug te vinden. Kort en goed, een Nederland dat zichzelf heeft verkwanseld aan de markt, een compromissen- en poldercultuur waardoor vanuit de publieke sector weinig tot stand komt, en alles op de lange baan wordt geschoven. Een land met zoveel wetten, regeltjes en opgeknipte verantwoordelijkheden en bevoegdheden dat niemand zich meer verantwoordelijk voelt voor het geheel. De kenniseconomie is niet geworden wat men ervan had gedacht, de onderwijssector is gemarginaliseerd, de tolerantie staat moralisering in de weg. Als lezer, en zeker als wethouder in een sector waarin de afgelopen periode de privatisering niet tot de gewenste effecten heeft geleid, kon ik nog een heel eind meegaan in Chavannes’ redeneringen. Na het lezen van de inleiding en het eerste deel leek het alsof het alleen ging over het thema visie op de overheid versus marktwerking. Maar dat is niet het geval. Eigenlijk is het boek een verzameling van columns, met pakkende inleidingen die steeds een nieuw probleem aan de kaak stellen. En daarin zit de kracht van het boek. Er worden heel erg veel problemen aangesneden, met veel verschillende voorbeelden. Daarnaast worden er veel

verbanden gelegd die aansprekend zijn. Zoals het feit dat er van alles en nog wat over de heg wordt gegooid naar de markt, dat de ultieme verantwoordelijkheid is opgeknipt in regeltjes en wetgeving, en gebrek aan visie over de overheid. Dat leidt tot de conclusie dat niemand regeert. Een zeer kritisch oordeel over alles wat de overheid in gang heeft gezet. En ten dele ook terecht, zeker de analyse rond de marktwerking op voormalige publieke taken is scherp en overtuigend. Maar na zo’n uitputtende analyse en vele voorbeelden ben je als lezer wel zeer toe aan oplossingen! Maar wie daarnaar zoekt in dit boek komt bedrogen uit. Afgezien van een hoofdstuk over het nieuwe populisme van Obama, en een hoofdstukje over doe-het-zelf-democratie, staan er weinig antwoorden in het boek. Je zou toch verwachten dat, als je zoveel problemen opwerpt en die met elkaar verknoopt, dit tot een zekere conclusie zou leiden. Maar dat doet het dus niet. Al met al een dappere poging, veel sprekende voorbeelden, maar weinig echte analyse en visie.

Marc Chavannes: Niemand regeert. De privatisering van de Nederlandse politiek. Uitg. NRC boeken, 264 blz., geïll., ISBN 978 90 79985 06 7, prijs € 19,90

25

dlmma vd mnd RUZIËNDE WETHOUDER Iedere bestuurder en volksvertegenwoordiger wordt ermee geconfronteerd: lastige kwesties die vragen om een antwoord. Lokaal Bestuur legt u elke maand zo’n dilemma voor. Vorige maand was dat:

De verkiezingen zijn achter de rug. Je neemt deel aan de onderhandelingen om tot een nieuwe coalitie te komen. Inmiddels gaat het over de verdeling van de plaatsen in het college. De partij mag een wethouder leveren. Je weet echter dat een andere partij een wethouder levert die de vorige periode doorlopend voor ruzie tussen de raad en het college heeft gezorgd. Dit heeft voor een heel negatief beeld van het college gezorgd. Er zit nog veel pijn bij de raad. Doe je mee? We legden deze vraag voor aan een aantal fractievoorzitters in gemeenten waar de PvdA tot 3 maart in de oppositie zat. Hier zijn de reacties.

Titania Poort-van Dam, fractievoorzitter in Goedereede: Ja, in principe wel, maar ik zou dit wel zo gauw mogelijk ter sprake brengen, bijvoorbeeld bij de besprekingen over de portefeuilleverdeling. Ik ben van mening dat je nooit om die reden weg mag lopen voor je verantwoordelijkheid. We zouden dan als college moeten kijken hoe deze conflicten zijn ontstaan en wat we daar aan kunnen doen om te voorkomen dat ze zich opnieuw voordoen. Bovendien zou ik dan deze wethouder ervan overtuigen

dat een positieve houding naar de raad productiever is. Mogelijk waren er ook in de raad leden die het conflict opzochten en is niet

alleen die wethouder daarvoor verantwoordelijk. De samenstelling van de raad zal waarschijnlijk ook iets anders zijn en dat kan ook een positieve invloed hebben. Ook neem ik aan dat zijn fractie hem niet voor niets naar voren heeft geschoven, dus de man of vrouw moet talenten hebben. Die zouden we dan zoveel mogelijk moeten aanspreken. Dus, van te voren duidelijkheid en goede afspraken om de sfeer in het gemeentebestuur zo goed mogelijk te krijgen. Afspraken over tussentijdse evaluaties horen daar ook bij. Karel Schols, fractievoorzitter in Duiven: In ieder geval zullen we meedoen bij de onderhandelingen over een coalitieakkoord. Het gaat immers om de inhoud, los van personen. Wanneer we op inhoudelijke gezichtspunten tot een goed bestuursakkoord komen, waarbij onze programmapunten goed

tot hun recht komen, dan treedt wat mij betreft fase twee in: de personen. Immers, mensen moeten het met elkaar doen en een goed gesprek over wat de diverse kandidaten kunnen bijdragen is dan van groot belang. Een college moet een goed team zijn, waarbij persoonlijke verschillen een bijdrage vormen in daadkracht en inventiviteit. Wanneer echter blijkt dat er onoverbrugbare tegenstellingen liggen in de persoonlijke sfeer zullen nieuwe wegen moeten worden gevonden om tot een college te komen. Je zult met de gesprekspartners hierover moeten praten in het besef dat je alleen maar invloed hebt op de kandidaat van de eigen partij. Wanneer men volhardt in standpunten en opvattingen over wethouderskandidaten is wellicht de inzet van andere kandidaten uit de PvdA aan de orde. De pijn bij de raad is alleen op te lossen door de klus goed te doen

en te laten zien, dat ervaringen uit het verleden geen garanties/conclusies voor de toekomst inhouden. Kandidaten worden gekozen door een raadsmeerderheid. Dat betekent dat er in principe draagvlak aanwezig is. Ik blijf geloven in een dialoog. Die moet bijdragen aan een goede samenwerking in het college en een goede relatie scheppen met de raad. Commentaar Jan Blom, trainer en adviseur: (Slechte) persoonlijke verhoudingen mogen wat mij betreft nooit een reden zijn om niet toe te treden tot een gemeentebestuur. Zorgvuldige communicatie en goede afspraken zijn in een dergelijk geval echter wel van groot belang. Zowel Titania als Karel hebben daar waardevolle voorstellen voor gedaan.

Het nieuwe dilemma:

Je zit in de fractie en wilt wethouder worden. Stem je mee over de wethouderskandidaten? We zijn benieuwd. Mail ons in maximaal 200 woorden wat u ervan vindt. Reacties graag naar [email protected]

Foto Nationale Beeldbank

(Advertentie)

P&O Services Groep dé mobiliteitspartner voor bestuurders Burgemeesters, wethouders, gedeputeerden en Tweede Kamerleden die door omstandigheden op zoek moeten naar een andere baan, zijn bij P&O Services Groep aan het juiste adres. Wij nemen (ex-) bestuurders voor bepaalde tijd over met een Mobiliteitsdienstverband. Zo behouden zij de vertrouwde arbeidsvoorwaarden inclusief aansluiting bij het ABP. Vervolgens gaan wij met deze persoon aan de slag om hem/haar door intensieve coaching te begeleiden van werk naar werk. Dat kan een vaste baan zijn maar ook een of meerdere interim-opdrachten.

Deze unieke win-winsituatie biedt alle partijen voordelen. Werkgevers beperken uitkeringslasten en verhogen in hoge mate het sociale gehalte van een afscheid. Bestuurders komen niet langdurig thuis te zitten en bouwen weer met perspectief aan hun toekomst. Meer weten over onze mobiliteitsoplossingen? Neem contact met: Ad Anthonissen: 06-51073692 of Arie Viskil: 06-53352649

Den Haag Maastricht Meppel Tilburg Wageningen Hedel Correspondentieadres

26

| Postbus 94, 5320 AB Hedel

Telefoon

| (073) 503 93 20

Internet

| www.posg.nl

Abderrahim voert campagne.

ondrwg

DE KRACHT VAN DIVERSITEIT Lobke Zandstra raadslid in Den Haag en lid redactie Lokaal Bestuur

De campagne zit er op. Vanavond geen campagneborrel, geen canvasactie en geen debat, maar na de tweede fractievergadering van de nieuwe fractie wèl wijktheater. In het mooi opgeknapte cultuuranker Pierrot in de Haagse wijk Laak speelt het Laaks Wijktheater ‘Om de lieve Vrede’. Veertig mannen en vrouwen vertelden elkaar vorig jaar over hun emancipatieproces. Over hoe je voor jezelf op kunt komen, hoe je je leven probeert te verbeteren, hoe je leert van je fouten en over hoe moeilijk het is om te praten over wat je echt denkt en voelt. Het gaat over mannen en vrouwen die een beter leven willen voor hun kinderen, die proberen te overleven in onze complexe samenleving en die zich af en toe machteloos voelen. Het gaat over u en mij. Deze keer gesitueerd in het Haagse Laakkwartier. Laak is geen Krachtwijk en dat willen we graag zou houden. Juist in deze wijk voerde we onder aanvoering van mijn collega Abderrahim Kajouane de afgelopen maanden intensief campagne onder het motto: De PvdA schiet raak in Spoorwijk en Laak. Campagne voor meer werk en bedrijvigheid, voor een nog betere aanpak van criminaliteit en zware overlast, voor ondersteuning van welzijns- en bewonersorganisaties en meer aandacht voor jongeren. Hier dreigen mensen soms tegen over elkaar te komen te staan. In deze wijk wordt veel particulier verhuurd, is de stadvernieuwing in het Schipperskwartier al weer aan een grote opknapbuurt toe en wonen Hagenaars met wortels uit allerlei windstreken naast elkaar.

Deze verschillen zag je terug in de vijf mannen en vijf vrouwen die op het toneel stonden. Maar in hun verhalen zat weinig diversiteit. Daar zag je juist hoeveel we allemaal op elkaar lijken. Hille, Mien, Willem, Esin, Halit, Nelly, Sylvia, Nasr, Said en George stellen zich kwetsbaar op en vertellen met humor en muziek hun verhaal. Het vraagt moed om zonder toneelervaring je eigen verhaal - en dat van je buurtgenoten - op de planken te zetten. Ze hadden bovendien een reputatie hoog te houden. Twee jaar geleden wonnen mannen in Laak met de voorstelling ‘In de naam van de Vaders’ namelijk de Kartini-Emancipatieprijs. Maar deze tien Hagenaars durven het aan, voor een vreemd publiek hun emancipatieproces neer te zetten. Daarmee zijn ze waardige opvolgers van de vaders die dat eerder aandurfden. In dit theater zie je als publiek nogmaals dat het niet uitmaakt waar je vandaan komt, of je wel of niet in een god gelooft en of je wel of niet een hoofddoek draagt. Het gaat er om waar je toekomst ligt en dat we samen de stad vormen. Eigenlijk hadden alle onderhandelaars die zijn aangeschoven bij het eerste openbare gesprek in de onderhandeling dit spel moeten zien. Dit zijn namelijk initiatieven die onze steun verdienen. Het stuk laat de kracht van diversiteit zien en is een visitekaartje voor onze stad; daar kunnen sommige partijen nog wat van leren!

27

achtrknt

n e s o k r cia e t s al e l z e e end e H in e

28

PvdA A1 poster 840x594mm.indd 1

31-12-09 15:51