Renovatie van een voormalig overheidsgebouw tot een uiterst duurzaam kantoor te Mechelen Studiedag VTDV-HFDV ‘Duurzaamheid in de zorg‘ 20 oktober 2011 ir. Michaël Dierickx
1
Agenda Waarom dit duurzaam project ? Waar ? Over welke ‘duurzaamheid’ spreken we ? Hoe duurzaam is dit project ?
2
Waarom dit duurzaam project ? The bigger picture :
(Bron: Energiebalans Vlaanderen, 2008, VITO) 3
Waarom dit duurzaam project ? The smaller picture : bedrijfsstrategie / commerciële strategie à Versmelten van vestigingen à Nieuwe locatie hoofdkantoor à Een eigen duurzaam project à door en voor Grontmij à investeren in know-how
à Planning, connecting, respecting the future
4
Waar dit duurzaam project ? Essentiële criteria bij locatiekeuze: à à à à à à à
Verhuurbare oppervlakte/uitbreidbaarheid Mobiliteit/bereikbaarheid Openbaar vervoer (bus/trein) Parkeergelegenheid Zichtbaarheid/uitstraling Toegankelijkheid AAA locatie
à .. Duurzaamheid !
5
Welke ‘duurzaamheid’? Sociale duurzaamheid à Comfort voor de gebruiker à Meerwaarde voor de werknemer à Meerwaarde voor de omgeving
Economische duurzaamheid à Kostenefficiëntie – optimum
Ecologische duurzaamheid à Maximaal beperken van de milieu-impact
6
Sociale aspect – (1) bereikbaarheid Motivatie: besparing in tijd én CO2-uitstoot à à à à à à à
Situering tussen Antwerpen en Brussel Situering tov E19 Parkeermogelijkheden Openbaar vervoer Fietsverkeer: fietsenstallingen en douches Toegankelijkheid Mobiliteitsplan
7
Sociale aspect – (1) bereikbaarheid Stationsomgeving Mechelen
nieuwe locatie HQ Mechelen
8
Sociale aspect – (2) comfort
Esthetisch comfort - uitstraling Thermisch comfort Luchtkwaliteit Lichtkwaliteit Akoestisch comfort Logistiek comfort
9
Sociale aspect – (2.1) esthetisch comfort
10
Sociale aspect – (2.1) esthetisch comfort
11
Sociale aspect – (2.1) esthetisch comfort
12
Sociale aspect – (2.2) thermisch comfort Warmte- en koudeafgifte: betonkernactivering à Watervoerende leidingen in draagvloer
13
Sociale aspect – (2.2) thermisch comfort Warmte- en koudeafgifte: betonkernactivering à Lage-temperatuur-verwarming en hoge-temperatuurkoeling
14
Sociale aspect – (2.2) thermisch comfort Warmte- en koudeafgifte: betonkernactivering à Lage-temperatuur-verwarming en hoge-temperatuurkoeling à Dankzij thermische inertie pieken en dalen in warmteen koelbehoefte opvangen à Energie-overdracht via straling = erg comfortabel à Opgepast voor gesloten verlaagde plafonds!
15
Sociale aspect – (2.2) thermisch comfort Warmte- en koudeafgifte: klimaatplafonds à Omwille van dikte dakplaat à Lokalen met sterk wisselende bezetting à Omwille van ‘look’
16
Sociale aspect – (2.3) luchtkwaliteit Hygiënische ventilatie - debiet aan verse lucht à EPB-wetgeving: 22 m³/h.pers (IDA 3) à ARAB: 30 m³/h.pers (IDA 3) à Kantoor M: 72 m³/h.pers (kantoren, IDA 1) 50 m³/h.pers (vergaderzalen, IDA 2)
17
Sociale aspect – (2.4) lichtkwaliteit Daglichttoetreding à Daglichtfactor = 3,2 - 3,4 % à Aglas/Avloer = 17,5 %
18
Sociale aspect – (2.4) lichtkwaliteit Daglichttoetreding à Daglichtfactor = 3,2 - 3,4 % à Aglas/Avloer = 17,5 %
Verlichtingssterkte Locatie
Norm (lux)
Kantoor M (lux)
Kantoor
300 - 750
500
Vergaderzaal
300 - 750
500
Refter
150 - 300
500
Sanitair
100 - 200
250
19
Sociale aspect – (2.5) akoestisch comfort Geluid = lucht-, contact- en installatiegeluid Geluidabsorptie intern vnl. via: à Baffles en akoestische plafonds à Absorptie op de centrale kern en op de kopse wanden à Tapijt op de vloer
Geluidisolatie extern vnl. via: à Beglazing gevel (ongelijke glasbladdiktes)
20
Sociale aspect – (2.5) akoestisch comfort
21
Sociale aspect – (2.6) logistiek comfort Toegankelijkheid voor andersvaliden en leveringen
22
Economische aspect Samenwerking met projectontwikkelaar Efficiënt ruimtegebruik à Renovatie ‘bâtiment abandonné’ à Landscape à Multifunctionele ruimtes
Bouwkosten à Besparing ten gevolge van behoud bestaande structuur aanwenden voor duurzame ingrepen à Besparingspotentieel energieverbruik à Premies en subsidies
23
Economische aspect Besparingspotentieel energieverbruik à Kantoor Zaventem (2008) = 22,9 €/m² bouwjaar = 1991
à Kantoor Groot-Bijgaarden (2008) = 15,7 €/m² bouwjaar = 2003
à Kantoor M (geraamd) = 9,2 €/m²
24
Economische aspect Premies, subsidies en fiscale optimalisatie à Vermindering onroerende voorheffing energiezuinige gebouwen à E-peil ten hoogste E70: 20% à E-peil ten hoogste E40: 40% à Gedurende 10 jaar!
25
Economische aspect Premies, subsidies en fiscale optimalisatie à à à à à
Ventilatie met warmteterugwinning: 3.750 € Koudewarmteopslagsysteem: 4.560 € Snelheidsregelaars: ca. 4.750 € Hoogrendementsmotoren: ca. 350 € Newlighting: ca. 5.000 €
26
Ecologische aspect – (1) renovatie Hergebruik bestaande structuur
27
Ecologische aspect – (1) renovatie Hergebruik bestaande structuur
28
Ecologische aspect – (1) renovatie Hergebruik bestaande structuur à Studie uitgevoerd door WTCB: à besparing van 2.500 m³ beton en 145 ton staal à besparing van maar liefst 1.000 ton CO2 à equivalent aan energieverbruik voor verwarming gedurende 50 jaar
29
Ecologische aspect – (1) renovatie Hergebruik bestaande structuur
30
Ecologische aspect – (2) energie K-peil Koudebrugarme detaillering E-peil
31
Ecologische aspect – (2.1) K-peil Peil van warmte-isolatie: maat voor de warmteverliezen doorheen de gebouwschil EPB-wetgeving: max. K45 Kantoor M: K17
32
Ecologische aspect – (2.1) K-peil Peil van warmte-isolatie: maat voor de warmteverliezen doorheen de gebouwschil EPB-wetgeving: max. K45 Kantoor M: K17 Bouwdelen: à à à à
Vloer = 10cm in-situ gespoten PUR Muur = 9 tot 27cm resolschuim Hoogrendementsglas met houten raamprofielen Plat dak = 18cm PUR
33
Ecologische aspect – (2.1) K-peil
34
Ecologische aspect – (2.2) detaillering Koudebrug = extra (ongeoorloofd) warmteverlies, met risico op condensatie en schimmelvorming Dakrand
35
Ecologische aspect – (2.3) E-peil Peil van primair energieverbruik: maat voor het energieverbruik van een gebouw EPB-wetgeving: max. E100 Kantoor M: E33, excl. PV-panelen E0, incl. PV-panelen
36
Ecologische aspect – (2.3) E-peil Peil van primair energieverbruik: maat voor het energieverbruik van een gebouw EPB-wetgeving: max. E100 Kantoor M: E33, excl. PV-panelen E0, incl. PV-panelen Luchtdichtheid à Lage-energiegebouw: max. 1,5 h-1 à Passiefgebouw: max. 0,6 h-1 à Kantoor M: 0,99 h-1
37
Ecologische aspect – (2.3) E-peil Luchtdichtheid
38
Ecologische aspect – (2.3) E-peil Peil van primair energieverbruik: maat voor het energieverbruik van een gebouw EPB-wetgeving: max. E100 Kantoor M: E33, excl. PV-panelen E0, incl. PV-panelen Luchtdichtheid Zonwerend glas of automatisch regelbare zonwering op ZO-, Z-, ZW- en W-gevels
39
Ecologische aspect – (2.3) E-peil
40
Ecologische aspect – (2.3) E-peil
41
Ecologische aspect – (2.3) E-peil Verwarming en koeling: warmtepomp met BEO-veld
42
Ecologische aspect – (2.3) E-peil Verwarming en koeling: warmtepomp met BEO-veld
43
Ecologische aspect – (2.3) E-peil Mechanische balansventilatie: à WTW door warmtewiel (76%) à Frequentiegestuurde ventilatoren, aangestuurd door CO2-detectie
44
Ecologische aspect – (2.3) E-peil Verlichting: à à à à
Energie-efficiënte armaturen: P < 10 W/m² (kantoren) LED-verlichting in inkomhal en buiten Aanwezigheidsdetectie Daglichtregeling
45
Ecologische aspect – (2.4) GBS Gebouwbeheerssysteem à à à à
Beheer HVAC-installatie Beheer verlichting Beheer alarmen technische installaties Opvolging energieverbruik
46
Ecologische aspect – (2.4) GBS Gebouwbeheerssysteem
47
Ecologische aspect – (3) water Herbruik regenwater à Toilet, urinoir à Onderhoud
48
Ecologische aspect – (3) water Waterbesparende toestellen à à à à
Automatische spoeling van urinoirs WC’s met dubbele toetsbediening Spaardouchekoppen Geen onnodige warmwatertappunten
49
Ecologische aspect – (4) materiaalgebruik Vergelijkende studie van geveloplossingen door WTCB
50
Kwalitatieve toetsing Handleiding Waardering van kantoorgebouwen à Methodiek van de Vlaamse Overheid om duurzame kantoorgebouwen te beoordelen à Scoresysteem met gewichtsfactoren
51
Kwalitatieve toetsing Handleiding Waardering van kantoorgebouwen à Methodiek van de Vlaamse Overheid om duurzame kantoorgebouwen te beoordelen à Scoresysteem met gewichtsfactoren à 3 groepen van prestatiecriteria: à leefbaarheid en welzijn à energie à milieu en duurzaamheid
52
Kwalitatieve toetsing Handleiding Waardering van kantoorgebouwen à Methodiek van de Vlaamse Overheid om duurzame kantoorgebouwen te beoordelen à Scoresysteem met gewichtsfactoren à 3 groepen van prestatiecriteria: à leefbaarheid en welzijn à energie à milieu en duurzaamheid
4 sterren
53
Kwalitatieve toetsing BREEAM à British Building Research Establishment Environmental Assessment Method à Instrument om duurzaamheid meetbaar te maken à Internationaal: aangepast aan lokale wetgeving à Onafhankelijke certificatie: assessor - auditor à Tijdens ontwerp en as-built
54
Kwalitatieve toetsing BREEAM à Belangrijkste categorieën à à à à
Energie (19%) Comfort en gezondheid (15%) Materialen (12,5%) Management (12%)
55
Kwalitatieve toetsing BREEAM à à à à à
> 30% > 45% > 55% > 70% > 85%
PASS GOOD VERY GOOD EXCELLENT OUTSTANDING
56
Besluit Duurzaam ontwerpen is geïntegreerd ontwerpen Duurzaam bouwen is niet noodzakelijk duurder Duurzaam bouwen is zorgzaam bouwen Duurzaam bouwen is kritisch beheren Ambitie & resultaat – voorbij de theorie à Sociaal comfort à Economische uitdaging à Ecologisch statement
57
Renovatie van een voormalig overheidsgebouw tot een uiterst duurzaam kantoor te Mechelen Studiedag VTDV-HFDV ‘Duurzaamheid in de zorg‘ 20 oktober 2011 ir. Michaël Dierickx
58