Renovatie Prestatie Willem Koppen 10 april Renovatie Prestatie. Bouwkundig Expertise Bureau in onderlinge samenhang en de Balans

Renovatie Prestatie

Renovatie Prestatie

Willem Koppen 10 april 2013

Laveren tussen Wetgever, Normen en Natuurwetten Onderwerpen: 1. Wie zijn wij? 2. Prestatiemetingen essentieel 3. Schijnveiligheden 4. Isolatie 5. Luchtdichting 6. Ventilatie 7. Bouwtransparant 2 8. Discussie

Disclaimer: alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaargemaakt, in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder schriftelijke toestemming van de directie van Koppen VastGoed.

Koppen VastGoed Icoonwoning Kervel 7 1705 RD Heerhugowaard www.koppenvastgoed.nl www.icoonwoning.nl

Wie zijn wij en wat doen wij

Bouwkundig Expertise Bureau in onderlinge samenhang en de Balans

•

• • • • • •

Samenwerkingsverbanden met de wetenschap, lagere èn hogere overheden, het onderwijs, projectontwikkelaars, (onder-)aannemers, opleidingscentra, verzekeringsmaatschappijen, etc. Beschikt over twee Meet-Demonstratiewoningen Projectleiding realisatie 5MWp zonnepanelen ‘Stad van de Zon’ HAL-gebied ´Overal´actief, vanaf de bouwplaats tot en met de politiek Oprichter VastGoedMetingen BV Projectmanager Bouwtransparant namens de Energiesprong Diverse onderscheidingen en meer dan 25 jaar ervaring

1

De ICOONwoning Een energieleverende Meet- en Demonstratiewoning

Een combinatie van: - Trias Energetica (minder energieverbruik) - Trias Pecunia (de goedkoopste maatregel eerst) - Trias Urgentia (maar niet ten koste van de Gezondheid)

2

Gezond binnenmilieu, hoe is het nu?

Renovatie Prestatie

Onderwerpen: 1. Wie zijn wij? 2. Prestatiemetingen essentieel 3. Schijnveiligheden 4. Isolatie 5. Luchtdichting 6. Ventilatie 7. Bouwtransparant 2 8. Discussie

Het zit er, en het werkt ook..

Het zit er wel, maar het werkt niet..

Welke aspecten gaan vaak mis Regelgeving en labels Het gaat toch prima?!

Knelpunten gezondheidskundige kwaliteit woningen volgens minister Vogelaar, januari 2008

Bron: TNO

•

Algemeen: Overschrijding in een aanzienlijk percentage van o.a. formaldehyde, benzeen en vluchtige organische stoffen t.o.v. de huidige buitenluchtnormen of advieswaarden van de Gezondheidsraad.

•

Nieuwbouw: – 80 % Bouwvergunning incorrect berekend, veelal afwijkend uitgevoerd. – 30% tot 65% Ventilatiecapaciteit niet gehaald – 90% overschrijding installatiegeluid ventilatievoorziening – 29 % geluidswering gevel onvoldoende – 30% temperatuursoverschrijding zomer, 17% zelfs met buitenzonwering – 25% van de woningen voldoet niet aan de EPC eisen – Veelal van de woningen voldoet niet aan bouwbesluit door gebrekkige naleving van gemeente, bedrijven en onjuiste uitvoering – in Vathorst blijken gezondheidsklachten veroorzaakt te worden door gebreken in ontwerp, de installatie en inregeling van gebalanceerde ventilatiesystemen met warmteterugwininstallatie.

3

Gezond, comfortabel, energiezuinig en duurzaam bouwen

Building Future, 4 november 2010

13

4

Kwaliteit…..door prestatiesturing

RenoPres: de optimale procedure

Stelling: meten is weten, u kunt niet zonder.. 1: Vaststellen huidige prestatie / Vaststellen risico‘s d.m.v. prestatie standopnamen / risico's en metingen.

Strategie en beleid opdrachtgever

2: Plan van Aanpak

3: Prestatieborging: Bouwcontroles en metingen 4: Prestatieborging: Beheerfase Monitoring

5

Renovatie Prestatie


Definitie ‘Bouwbesluit’ “aanvaardbare risico’s binnen economische randvoorwaarden”

Het Bouwbesluit is geen ambitie maar een ondergrens waarbij men er niet van mag uitgaan dat vanzelfsprekend ‘goed en deugdelijk’ wordt gebouwd…

Definitie ‘Goed en Deugdelijk Bouwen’

Definitie ‘Gezonde woning’

?

?

Verschillende subjectieve interpretaties

Het meest wezenlijke bestaat niet !

6

Het zit er wel, maar werkt het ook?

Bron: Indicatoren binnenmilieu d.d. 21 mei 2002, Novem

Bij de industrie is Prestatiesturing een randvoorwaarde


Label Label A = laag energiegebruik?


7

Schijnveiligheid: Het is er wel, maar, werkt het ook?

Label A Gemeten…..

Niet gedefinieerd: Ventilatie? Luchtdichting? Open verbranding? Vochthuishouding? Comfort? Energiezuinigheid op de meter? Werkt het ook?

29

Na-isolatie Renovatie Prestatie



8

Gebrekkige isolatie: schimmelvorming


9

Gebrekkige isolatie bij renovatie: schimmelvorming

10

Gebrekkige isolatie: lekkage

Gebrekkige isolatie: energieverlies en comfortprobleem

11

Isolatie: Openingen De isolatie zit er wel, maar het werkt niet. Gevolg: de verwarmingsinstallatie moet 2x groter worden gedimensioneerd .

Onbedoeld warmteverlies

Gemiddeld wordt wel voldaan, maar de thermoskan presteert als een schenkkan

RG: 1

 : 1 , 0 0 SC:  2

07/12/18 13:01:01 (100,0) 24, 0 23, 0 22, 0 21, 0 20, 0 19, 0 18, 0 17, 0 16, 0 (-20,0)

12

Isolatie: in de kruipruimte

Bodemisolatie is geen vloerisolatie: via de fundering koelt de vloer toch af

Renovatie Prestatie Meten is weten

Enkele praktijkvoorbeelden: vloerisolatie

Isolatie op bouwmuur

Doe het goed of niet: isolatie direct tegen de vloer

13

Dakisolatie

14

Mogelijkheid 1a: isolatie van binnenuit Traditioneel: Nadelen: • Zorgvuldig aanbrengen • Binnenafwerking maken

Mogelijkheid 1b: isolatie van binnenuit Inclusief afwerking Nadelen: •?

Mogelijkheid 2: prefab dakplaten

Spouwisolatie

15

Mogelijkheid 1: Spouw opvullen

Zit het er wel, niet of uiteindelijk niet ? Mogelijke nadelen: Krimpscheuren in UF-schuim zichtbaar na verwijdering buitenspouwblad


Mogelijkheid 1: Spouw opvullen Mogelijke nadelen: •Minimaal 60mm •Dauwpunt (inwendige condensatie) •Onvolledigheid en uitzakken •Vochttransport

Mogelijk nadeel: Onvolledigheid en uitzakken

Spouwvulling van gebonden PS-parels zichtbaar na verwijdering buitenblad

16


Renovatie Prestatie


Nadelen: beschadiging metselwerk

Luchtdichting: Laveren tussen Wetgever, Normen en Natuurwetten

1 Stichting Bouwresearch (SBR): Naast de kans op lekkages kunnen ‘onbedoelde luchtlekken’ leiden tot: • Comfortproblemen: een te grote luchtdoorlatendheid wordt ervaren als tocht. • Bouwfysische problemen; door infiltratie van koude lucht kan de constructie plaatselijk afkoelen waardoor de kans op (inwendige-) condensatie toeneemt. • Hoger energie gebruik; luchtlekkage leidt tot onnodig energieverlies Onbedoelde luchtlekken dienen tot een aanvaardbaar minimum te worden beperkt.

Geen functionele luchtdichting voordeur

17

Luchtdichting: dubbele deuren

Geen functionele luchtdichting voordeur

L.013

Er zijn oplossingen

Onbedoelde Luchtlekken RG: 1

 : 1 , 0 0 SC:  2

06/04/11 07:20:29 (100,0) 24, 0 22, 2 20, 5 18, 7 17, 0

RG: 1

 : 1 , 0 0 SC:  2

07/09/27 06:44:39

15, 2

(100,0) 25, 0 23, 6

13, 5

22, 2 20, 8 19, 5 18, 1 16, 7 15, 3

11, 7 10, 0 (-20,0)

14, 0 (-20,0)

18

Er zijn oplossingen

Luchtdichting: kaderprofielen

Onbedoelde Luchtlekken

RG: 1

 : 1 , 0 0 SC:  2

06/11/22 08:45:50 (100,0) 25, 0 23, 8 22, 7 21, 6 20, 5 19, 3 18, 2 17, 1 16, 0 (-20,0)

slecht werkende luchtdichting kaderprofiel

19

Luchtdichting: dakvoet

Geen functionele luchtdichting

Schimmelvorming door onbedoelde luchtlekken in de dakvoet

FOUT

20

Luchtdichting: niet houten kozijnen

Buiten

L.001

Binnen

Binnen

Binnen

metalen kozijnen

Onbedoelde Luchtlekken De luchtdoorlatendheid is in detail niet correct waarbij de functionaliteit die ervoor geldt niet gehaald wordt

21

RG: 1

 : 1 , 0 0 SC:  1 6

06/02/10 15:04:15

Luchtdichting: kruipluik

(100,0) 18, 0 17, 1 16, 2 15, 3 14, 5 13, 6 12, 7 11, 8 11, 0 (-20,0)

L.005

Renovatie Prestatie

Onderwerpen: 1. Wie zijn wij? 2. Filmfragment prestatiemeting in de praktijk 3. Schijnveiligheden 4. Isolatie 5. luchtdichting 6. Ventilatie 7. Bouwtransparant 2 8. Discussie


22

Renovatie Prestatie gezondheid

Comfort minimaal beschreven in bouwbesluit Toevoer MV

mechanische toevoer + natuurlijke afvoer

natuurlijke ventilatie

Afvoer

Afvoer MV

leefzone

Toevoer

HR-WTW

mechanische afvoer + natuurlijke toevoer

gebalanceerde ventilatie

Volgens NEN 1087 is ventilatie nodig voor afvoer Co2, vocht, gassen uit bouwmaterialen, luchtjes en toevoer zuurstof . Er moet een separate voorziening zijn voor een afvoer én een toevoer. Alleen een raam voldoet niet. De werking mag op een indirecte wijze, dus ‘natuurlijk’. Een raampje met spleet onder de deur en een afvoer ‘gat’ in het dak voldoen (nog) volgens de wet. Echter, de werking kan ook andersom optreden, d.w.z. dat de stank van het toilet de woning inkomt.

Bouwbesluit eis NEN 1087

luchtsnelheid < 0,2 m/s bij nom. volumestroom en ∆T= 20 K 10 % meetpunten mag nog tussen 0,2 en 0,24 m/s 90

Indoor and outdoor polution: production of 6 weeks

Voorbereiding New filter

Air from the outside

Air inside

New filter

Lucht van buiten: wat in het filter wordt opgevangen komt niet in de woning

Dit ongewenst bezoek is buiten de deur gebleven

23

Raamventilatieroosters • • • • • •

Ventileren vaak niet Worden ook vies Energieverlies Koudeval Kunnen vaak niet dicht Gevaar van onderdruk

Ook ventilatie roosters worden vies

FOUT

Is dit de prestatie die de opdrachtgever had verwacht?

24

Een groot deel van uw lucht komt door deze kieren

Energieverlies

ademt u ook graag hierdoor ?

Volgens NEN 1087 is ventilatie nodig voor afvoer Co2, vocht, gassen uit bouwmaterialen, luchtjes en toevoer zuurstof .

Ventilatie rooster ontbreekt

25

Renovatie Prestatie gezondheid

Ca. 5 mm

Te weinig ruimte onder de binnendeur

Renovatie Prestatie

Onderwerpen: 1. Wie zijn wij? 2. Filmfragment prestatiemeting in de praktijk 3. Schijnveiligheden 4. Isolatie 5. luchtdichting 6. Ventilatie 7. Bouwtransparant 2 8. Discussie


Bouwtransparant als controlemiddel

26

Succesvol energieprestatie-eisen borgen in de nieuwbouwpraktijk Ontwikkelingen in 2013: De eventueel aanwezige energieprestatieberekening en/of de gemaakte energieafspraken worden hierbij achteraf gecontroleerd.

Bouwtransparant 2.0 Naar verwachting operationeel per 1 juli 2013. Doel: geeft niet alleen een weergave van de werkelijke energieprestatie van het gebouw, maar verschaft ook inzichten over uiteindelijk Comfort & gezondheid en onderhoud.

Gecontroleerd wordt: • Oppervlakte dichte delen; • Steekproef oppervlakte ramen; • Glas- en kozijntype; • Isolatie: (Type materiaal en dikte) • Type opwekker; • Type warmwater voorziening; • Leidinglengten keuken en badkamer (hemelsbreed gemeten); • Douche water WTW; • Ventilatiesystemen • WTW ventilatie; • Zonnesystemen (type, oppervlakte, oriëntatie).

Bouwtransparant 2.0 geeft niet alleen een weergave van de werkelijke energieprestatie van het gebouw, maar verschaft ook inzichten over uiteindelijk Comfort & Gezondheid en Onderhoud.

Bouwtransparant Leren(de) tas Fase 1:

Controle energieafspraken

Prestatie metingen

27

controle gemaakte energieafspraken middels EPC-berekening of warmteverliesberekening Energieafspraak: Controle energieafspraak:

Voorbeeld uit de praktijk

Tijdens inspectie 1 m2 minder glas aangetroffen

controle gemaakte energieafspraken middels EPC-berekening of warmteverliesberekening Energieafspraak: Controle energieafspraak:

Bouwtransparant Optop-module

-Primaire energie gebruik: 45.440 MJ.

-Tijdens inspectie 1 m2 minder glas aangetroffen. - Primaire energie gebruik wordt nu: 45.134 MJ.

Leren(de) tas Fase 2:

Controle EPCberekening

Prestatie metingen

Energielabel Nieuwbouw

28

Prestatiemetingen en Optop-module Uitvoering: 2 Prestatiemetingen en Optop-module Wie: de EPC-adviseur kan dit (laten) uitvoeren. De gemeten waarden worden waar mogelijk in een op zichzelf staand ‘EPC-optop module’ ingevoerd van waaruit bijvoorbeeld een correctie volgt op de in de EPC berekende energieprestatie in MJ (uitgaande van een optimum). De ‘optop module’ is bedoeld om voor- of na de bouwfase inzicht te krijgen welke prestatie kan nog beter kan.

Prestatiemetingen

Uitvoering: Gemeten wordt: • Onbedoelde warmteverliezen • Koudebruggen • Rc-waarden/percentage hout/onbedoelde openingen • Onbedoelde luchtlekken • Infiltratie (Qv10 waarde) • De Flow van de ventilatie • Indicatieve geluidmeting

Eerste resultaten TNO-onderzoek: energieverlies t.g.v. onbedoelde openingen:

Voorbeeld: Openingen in de isolatie:

Doorgaande opening van 20 cm2 (NB: 4000 mm2 = 40 cm2)

29

Eerste resultaten TNO-onderzoek: Rc-verlaging t.g.v. onbedoelde openingen:

Voorbeeld: Openingen in de isolatie: Conclusie (TNO): Er zijn 8 openingen waargenomen van circa 20cm2 Dat betekent een warmteverlies van: 8x 3MJ/jaar = circa 25 MJ/jaar. Bovendien risico op oppervlaktecondensatie.

Conclusie (nog te verifiëren): Er zijn 2 openingen waargenomen van circa 800cm2 Dat betekent een warmteverlies van: 2x 125 MJ/jaar = circa 250 MJ/jaar. Bovendien risico op oppervlaktecondensatie.

Prestatiemetingen

Eerste resultaten TNO-onderzoek:

Voorbeeld: Onbedoelde luchtlekken:

Totale lengte kieren: 10 meter

30

Prestatiemetingen Voorbeeld: Meting volumestromen:

Bouwtransparant Optop-module

Leren(de) tas Fase 3:


Prestatie metingen

BIOM

Bouw Inzicht Opname Methodiek

Een omvangrijke databank met projectneutrale foto’s. Gerubriceerd in: • Goed • Fout • Mogelijk gevolg


Langere levensduur

Voorkomt herstelkosten Lager energiegebruik

Beter comfort

Kennis overdracht

31



Controle onderdeel: kozijn

Controle onderdeel: kozijn, hielafdichting



Mogelijkheid project gebonden foto’s toe te voegen

BIOM eindrapportage (voorbeeld)

32

voorbeeld uit databank BIOM

voorbeeld uit databank BIOM voorbeeld uit databank BIOM

voorbeeld uit databank BIOM

Samenvatting Bouwtransparant Optop-module

Leren(de) tas


Prestatie metingen

BIOM

33

Samenvatting

Samenvatting

Wettelijk kader: Het resultaat van de controle energieafspraak:

Het resultaat toetsing aan de hand van het Bouwbesluit:

Prestatiemetingen: Welke prestatie kan nog beter:

De thermische defecten als gevolg van openingen in de gebouwschil betekent een hoger energiegebruik (in MJ) van: Oppervlakte: 160 cm2 = 25 MJ 800 cm2 = 250 MJ + TOTAAL = 275 MJ

Gezond, comfortabel en natuurlijk energiezuinig renoveren

Oorzaak? Samenvatting BIOM: Welke schaderisico’s zijn er (niet):

Van toepassing voor dit project: BIOM 001 Folie en rubber in daglicht BIOM 011 Spouwisolatie valse luchtspouw BIOM 012 Onderlinge stelruimte dakelementen BIOM 016 Goten BIOM 087 Steigerverankering aan binnenblad BIOM 159 Tape voor herstel folie scheuren 136 Cartoon: Auteur,Dhr. Drs.ing. T. (Teus) van Eck, Huib Jans, MEC studios.

34

Renovatie Prestatie Willem Koppen 10 april 2013

Laveren tussen Wetgever, Normen en Natuurwetten

Wij zijn u graag van dienst Disclaimer: alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaargemaakt, in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder schriftelijke toestemming van de directie van Koppen VastGoed.

35

Renovatie Prestatie Willem Koppen 10 april Renovatie Prestatie. Bouwkundig Expertise Bureau in onderlinge samenhang en de Balans

Recommend Documents