Reminder aan de beheersing van de pre-analyse voor kwalitatieve resultaten
Marc Jacquemin KULeuven
Preanalytische fouten HMWK / PK
niet-fysiologisch oppervlak XII
XIIa
XI
XIa VIIa / WF
VIII
IX VIIIa
V
IXa
X Va
Xa
Prothrombin Thrombin (IIa)
Fibrinogeen Fibrin
remmer
Preanalytische fouten HMWK / PK
Niet-fysiologisch oppervlak XII
XIIa
XI
XIa VIIa / WF
VIII
IX VIIIa
V
IXa
X Va
Xa
Prothrombin Thrombin (IIa)
Fibrinogeen Fibrin
remmer
citraat
Stollingsfactor binding op fosfolipiden Pratt et al., Nature 2000
hydrofobe residues
Stollingsfactor binding op fosfolipiden Pratt et al., Nature 2000
hydrofobe residues
FVII, FIX, FX, FII binding op fosfolipiden:
Gla domein -OOC
COO-
C
CH CH
-carboxy glutaminezuur
GLA residue hydrofobe residue lipide membraan
FVII, FIX, FX, FII binding op fosfolipiden:
Gla domein
GLA residue hydrofobe residue lipide membraan
Bloedafname voor stollingstesten
citraat buisjes 1 volume sodium citraat + 9 volumes bloed
reversibele remming van stolling (Ca++ binding)
sodium citraat
Preanalytische fouten HMWK / PK
Niet-fysiologisch oppervlak XII
XIIa
XI
XIa VIIa / WF
VIII
IX VIIIa
V
IXa
X Va
Xa
Prothrombin Thrombin (IIa)
Fibrinogeen Fibrin
remmer
citraat
Bloedafname voor stollingstesten onvolledige vulling van de buisjes! abnormale hematocriet!
Onjuiste hoeveelheid citraat in plasma
Vulling van de afnamebuisjes
Vulling van de afnamebuisjes aanbevolen
rode bloed cellen
plasma citraat
niet conform
Vulling van de afnamebuisjes aanbevolen
rode bloed cellen
plasma citraat
niet conform
Vulling van de afnamebuis
• tubes that are less than 90% filled considered unacceptable for testing …
are
• tubes that are less than 90% filled considered unacceptable for testing …
are
• unless local studies … demonstrate acceptability of reduced fill volumes
80
60
APTT
50 40 30 20
10 0 100
90
80 70 60 50 Vullingsgraad (%)
40
30
Stollingstijd (sec)
70
80
APTT
60
PT
50 40 30 20
10 0 100
90
80 70 60 50 Vullingsgraad (%)
40
30
Stollingstijd (sec)
70
Onvoldoende vulling
verlenging van de APTT verlenging van de PT
70-80%
70-80% 90%
Hematocriet
Normaal
rode bloed cellen plasma citraat
Hoog Hct > 0.55
Hoeveelheiden bloed en citraat aanpassen
normaal
rode bloed cellen plasma citraat
hoge hematocriet
Bloed afname in functie van hematocriet Hct (%)
bloed*
0.55 0.60 0.65 0.70 0.75
5.50 6.20 7.05 8.25 9.90
*hoeveelheid bloed voor 0,5 ml citraat
Preanalytische fouten HMWK / PK
Niet-fysiologisch oppervlak XII
XIIa
XI
XIa VIIa / WF
VIII
IX VIIIa
V
IXa
X Va
Xa
remmer Citraat
Prothrombin Thrombin (IIa)
EDTA Fibrinogeen Fibrin
Volgorde bloedafname
Volgorde bloedafname 1. Hemocultuur (om contaminatie te vermijden) 2. natrium citraat minder tijd voor bloedafname (weefsel schade: WF) geen contaminatie door antistollingsreagentia EDTA (heparine, EDTA)
3. Serum buisjes 4. Andere buisjes
‘Discard’ buisje’: als eerst citraat buisje wordt afgenomen?
• Geen bewijs van (on)nut van deze praktijk
‘discard’ buisje als vlindernaald
inverteer zachtjes 5-10 maal
goede menging van natrium citraat
Preanalytische fouten HMWK / PK
Niet-fysiologisch oppervlak XII
XIIa
XI
XIa VIIa / WF
VIII
IX VIIIa
V
IXa
X Va
Xa
remmer Citraat
Prothrombin Thrombin (IIa)
Fibrinogeen Fibrin
EDTA
heparine
Port-a-Cath (portal and catheter)
Hemolytische – icterische – lipemische stalen
Hemolytische – icterische – lipemische stalen interferentie afhankelijk van: » reagentia
» stollingsautomaten • optische • mechanische
validatie dossier
Meting van de stoltijd: optische methode
Meting van de stoltijd: optische methode
mAbs
stolcurve = absorbantie
10
20
30
40
sec
Meting van de stoltijd: optische methode
mAbs
stolcurve = absorbantie
1ste afgeleide = snelheid
10
20
30
40
sec
Meting van de stoltijd: optische methode
mAbs
stolcurve = absorbantie
1ste afgeleide = snelheid
2de afgeleide = versnelling
10
20
30
40
sec
Meting van de stoltijd: optische methode
mAbs
stolcurve = absorbantie
1ste afgeleide = snelheid
2de afgeleide = versnelling
10
20
30
40
sec
stoltijd = tijdstip van de top van de piek van de 2de afgeleide
Meting van de stoltijd: mechanische methode
Measurement of the clotting time: mechanical method
Preanalytische fouten HMWK / PK
niet-fysiologisch oppervlak XII
XIIa
fosfolipiden XI
XIa VIIa / WF
VIII
IX VIIIa
V
IXa
X Va
Xa
Prothrombin Thrombin (IIa)
Fibrinogeen Fibrin
remmer
platelets: fosfolipiden factor Va fibrinogeen
Centrifugatie
<10.000 plaatjes/µl
Preanalytische fouten HMWK / PK
XII
Stabiliteit van bloedstalen niet-fysiologisch oppervlak XIIa
fosfolipiden XI
XIa VIIa / WF
VIII
IX VIIIa
V
IXa
X Va
Xa
Prothrombin Thrombin (IIa)
Fibrinogeen Fibrin
remmer
Stabiliteit van bloedstalen op kamer temperatuur
! FV en FVIII: maximum 3u op kamer temperatuur
(Niet op 4°C: precipitatie van het FVIII/VWF complex)
Stabiliteit van bloedstalen op kamer temperatuur
! FV en FVIII: maximum 3u op kamer temperatuur
(Niet op 4°C: precipitatie van het FVIII/VWF complex)
APTT: 48u PT: 48u Fibrinogeen: > 48u D-dimeren:
4u
Stabiliteit van plasma op -20°: 2 weken Op -80°C: > 1 jaar
Conclusie
De preanalytische aspecten van de stollingstesten zijn essentieel om betrouwbare resultaten te bekomen
