Reisverslag van werkbezoek aan Zweden van 16 tot en met 19 september 2010. Donderdag 16 september Donderdag 16 september, dag van vertrek. De groep heeft zich om 8.00 verzameld op Schiphol en om 10.20, tien minuten later dan gepland, zijn de wielen los van de startbaan en zijn we onderweg naar Zweden. Het is een kleine 2 uur vliegen. Aangekomen op het vliegveld van Stockholm ontmoeten we John de Jong. John is voor de komende dagen onze gids. Hij is 8 jaar vanuit Nederland verhuisd naar Zweden om zich hier samen met zijn vrouw en 2 kinderen te vestigen. Hij heeft een enorme brede kennis en belangstelling en kan ons dus ook heel veel vertellen. Vanuit het vliegveld gaan we naar Attendo Care in Västerås. Attendo Care is een grote organisatie, die zich richt op extramurale gezondheidszorg. Een grote tak hiervan is de ouderenzorg. Zij hebben verzorgingshuizen, verpleeghuizen en thuiszorg. Attendo Care is een particuliere organisatie die erkend is door de gemeente. Dit betekend dat de gemeente zorg bij hen inkoopt. We worden ontvangen met een heerlijk lunch. Na de lunch krijgen we van de marketing manager Annika Sahlgren, een presentatie over de organisatie. Er wordt wat dieper ingegaan op het kwaliteitsbeleid. Attendo Care heeft een eigen kwaliteitssysteem ontwikkeld en daarnaast worden zij ook weer getoetst door de gemeente. Hierin wordt duidelijk dat men hiervoor geen standaarden hanteert. Van een aantal zaken, bijvoorbeeld de M.I.P., is het wettelijk vastgelegd dat deze gemeld moeten worden, maar of er bijvoorbeeld gerapporteerd moet worden hoe het zit met het ziekteverzuim wordt niet duidelijk. In Zweden is het overigens wel zo dat alle gegevens openbaar zijn. Iedereen kan wat dat betreft via internet of op een andere manier alle informatie opvragen die ze willen. Na de presentatie krijgen we een rondleiding door het gebouw. We starten in de eetzaal en op het moment dat we daar binnenstappen ga je toch wel een 10 jaar terug in de tijd. Lange tafels, felle verlichting, oud meubilair, gewoon niet huiselijk. De mensen worden aan de tafels gezet en er lopen wel wat verzorgers om heen, maar er is absoluut geen warmte te voelen. In Västerås zijn 67 appartementen beschikbaar. Hiervan zijn er 21 ook voor ouderen die verpleegkundige zorg nodig hebben. Voor deze mensen is er een verpleegkundige aangesteld. Indien er onder de andere mensen ook extra zorg nodig blijkt ze zijn, verloopt dit niet via de verpleegkundige maar via bijvoorbeeld de huisarts. Nadat we de eetzaal hebben bekeken, brengen we ook een bezoekje aan een van de appartementen. Deze is ruim opgezet, ruime badkamer, hoog- laag bed is aanwezig. Kortom ziet er prima uit. Na deze rondleiding gaan we naar Sätra Brunn, waar we tijdens ons verblijf logeren.
De inwendige mens werd goed verzorgd in Satra Brunn
Vrijdag 17 september Vandaag, vrijdag 17 september hebben we kennis gemaakt met Marike Geiger. Marike heeft in de provincie Sala een kleinschalige woonvoorziening voor jong volwassenen met een stoornis in het autistisch spectrum. Deze jong volwassenen hebben dusdanige gedragsproblemen gehad, dat zij niet passen binnen de reguliere voorzieningen van de gemeente. Bij aankomst werden we zeer enthousiast door haar ontvangen. Ze nodigde ons direct uit om binnen te komen. Alle deelnemers waren op de hoogte van onze komst, ze waren allemaal zo vriendelijk om ons een kijkje te gunnen in hun leefwereld. We begonnen de rondleiding in het gebouw voor de dagbesteding. Op de dagbesteding zijn een aantal activiteiten, de hoofdactiviteit is het maken van vloerkleden. Deze vloerkleden zijn in Zweden overal aanwezig, in elke ruimte van het huis is wel een kleedje te vinden. Bij Marike worden deze kleedjes met de hand geweven. Er wordt gebruik gemaakt van afval, oude lappen, oude kleding. Bij binnenkomst kwamen we in een ruimte waar een aantal weefgetouwen stonden; een deelnemer was druk bezig om van oude lapjes stof hele dunne banen te knippen, deze werden tot een kluwen gemaakt, zodat het geschikt is voor gebruik. Een aantal andere deelnemers was druk bezig met weven. Naast het weven en het uitvoeren van andere kleine klusjes, is er aandacht voor een stukje scholing. Scholing via de computer of gewoon een op een. Wat mij opviel toen ik binnen liep was de rust. Rust
qua inrichting van het pand, maar ook de rust die de deelnemers uitstraalde. Een ieder was bezig met zijn of haar ding. Op het moment dat we binnenkwamen werd er wel even gekeken naar ons, maar ze gingen weer snel door met datgene wat ze aan het doen waren. Na een bezoek aan de dagbesteding, mochten we ook een kijkje nemen in de appartementen van de deelnemers. Op dit moment wonen er vier jongens en drie meisjes. Er is een jongenshuis en een meisjeshuis. Een ieder heeft een eigen keuken, een eigen woonkamer en slaapkamer. In het meisjeshuis is ook een gemeenschappelijke woonkamer. Elk appartement is naar eigen smaak ingericht, het viel me op dat het jongenshuis wat minder sfeervol was ingericht dan het meisjeshuis, maar dat is natuurlijk een kwestie van smaak.
Meisjesverblijven bij Marike
Jongensverblijven 1 Rondleiding bij Attendo in Vasteras
Activiteiten overdag bij Marike 1 Activiteiten overdag bij Marike 2
De jongeren krijgen een uitkering, in Nederland zou dit een Wajong uitkering zijn. Van deze uitkering betalen ze kost en inwoning, ongeveer gelijk aan 600 euro. Daarnaast ontvangt Marike voor elke deelnemer een bedrag voor zorg en een bedrag voor de dagbesteding, respectievelijk 200 en 500 euro. De huizen, op dit moment drie, zijn haar eigendom. Zij heeft een compagnon en daarnaast staan er 9 personen op de loonlijst, Deze personen zijn vergelijkbaar met verzorgende nivo 3. In Zweden is de zorg voornamelijk de verantwoordelijkheid van de overheid. De financiering van de zorg is opgesplitst in ziekenhuiszorg en eerstelijnszorg en alle tweede- en derdelijnszorg. In het
eerste geval heb je te maken met de landelijke politiek, in het tweede geval met de lokale politiek, de gemeente. Marike is afhankelijk van de gemeente van Sala. Ze gaf aan dat de gemeente niet heel erg open staat voor dergelijk initiatieven. Het is knokken voor een stukje waardering. Dat maakt het soms moeilijk om elke keer je schouders er onder te zetten. Mensen in Zweden hebben bijna geen keus om hun eigen zorgaanbieder te kiezen. Als je hulp nodig hebt, klop je aan bij de gemeente. Aan de hand van een intake wordt de zorgvraag geïnventariseerd, (vergelijk wat in Nederland de CIZ doet) en vervolgens word je doorverwezen naar een zorgaanbieder. Als de gemeente niet direct een geschikte plek heeft, word je wel geholpen, maar als er dan opeens wel een plekje is bij de zorgaanbieder van hun eerste keus dan moet je wisselen. Ik heb getracht er achter te komen welke factoren hier een rol in spelen, maar ik kan niet anders concluderen dat het draait om geld en zeker niet om de kwaliteit van zorg. Zo werkt het ook bij Marike. Zij krijgt veelal deelnemers waar de gemeente zich geen raad mee weet. Op het moment dat de deelnemer bij haar tot rust is gekomen en veel van zijn of haar gedragsproblemen niet meer voorkomen, is de kans aanwezig dat de gemeente de deelnemer gewoon overplaatst naar een gemeentelijke instelling, want dan is er wel opeens plek. Alles wat Marike heeft bereikt voor en met de deelnemer kan hierdoor snel teniet gedaan worden. Daarnaast verdwijnt ook de financiële tegemoetkoming en moet Marike maar zien hoe ze rondkomt.
Teruggekomen op Sätra Brunn krijgen we na de lunch een presentatie van Adam Hageman van de firma Robotdalen. Hij laat zien welke mogelijkheden er in de thuiszorg zijn voor het toepassen van robottechnieken. Hij laat bijvoorbeeld zien hoe mensen die zelf niet meer in staat zijn om zelfstandig het eten naar hun mond te brengen dit middels een robotarm wel kunnen. Hiermee winnen ze een stukje zelfstandigheid terug, want je hoeft niet meer aan iemand te vragen of hij of zij je kan helpen met eten geven. Ook voor mantelzorgers zie ik hier wel mogelijkheden, omdat je nu weer gewoon samen tegelijk kunt eten, thuis of zelfs in een restaurant. Erg interessant. Daarnaast presenteerde hij de Giraffe. Via een digitale verbinding komt er “iemand” op bezoek die bijvoorbeeld even de week met je doorneemt. Doordat de persoon in kwestie op het scherm zichtbaar is, kun je met hem of haar communiceren. Er is oogcontact. De thuiszorgmedewerker kijkt via een webcam verbinding mee in het huis van de zorgvrager. Middels de pijltjes toetsen kan de zorgverlener de Giraffe door het huis laten bewegen. Een aantal mensen is erg blij met deze “robot” in huis. Als ze de keus krijgen of de Giraffe of de zorgverlener daadwerkelijk op bezoek, gaat hun voorkeur uit naar het eerste. In gebieden waar de afstand erg groot is tussen de huizen, zoals in Zweden, zou het een uitkomst kunnen zijn. Ik mis toch het stukje persoonlijke contact, als iemand emotioneel wordt, kun je niet even een arm om iemand heen slaan of even een zakdoekje aanreiken. Aan de andere kant moet je open staan voor dergelijke technieken, omdat in de toekomst de vraag naar zorg het aanbod overstijgt. Voor een impressie: http://www.youtube.com/watch?v=bpmRSLfpNJI&feature=player_embedded
Er zijn inmiddels ook een aantal mensen uit de lokale politiek aangeschoven, zoals de burgemeester van Sala, de gemeente waarin Satra Brunn ligt. De Nederlandse delegatie presenteert zich evenals de Zweedse.
Robotica ontwikkelingen
Burgemeester van Sala heet ons welkom
Wij stellen ons voor
Sylvia presenteert Thomashuizen
Presentatie Thomashuizen
Erik de Pruis en Ellen Jonk in de kano
Vanuit Zweden was er interesse getoond voor het Persoons Gebonden Budget. Centraal bij het PGB staat natuurlijk de eigen regie. Zelf bepalen bij elke zorgaanbieder je de zorg inkoopt, zelf afspraken maakt over wanneer en hoe de zorg uitgevoerd moet worden.
Op de vraag of de mensen in Zweden zelf kunnen kiezen wie de zorg levert, krijgen we te horen dat dit zelfs wettelijk is vastgelegd in de Law of Freedom of Choice. Maar voordat je als organisatie hierin een rol kunt spelen moet je wel erkend worden door de gemeente. En daar ligt nu de crux, want de gemeente Sala staat helemaal niet te springen om meerdere organisaties toe te laten op deze markt. En dat is waar Marike ook enorm tegenaan loopt. Zij heeft een prachtige voorziening, waar hele goede resultaten geboekt worden, maar de gemeente is niet in staat om dat ook op die manier te bekijken. Ik vroeg mij af of dat voor heel Zweden geldt of alleen voor de gemeente Sala. Bij navragen blijkt dat dit dus heel gemeente afhankelijk is. Er is geen duidelijke regelgeving waar je als particulier initiatief aan moet voldoen. Er wordt wel gezegd dat je kwaliteit van zorg moet leveren, in mijn optiek logisch, maar er worden geen standaarden gebruikt om dit te toetsen. Soms kunnen mensen wel particulier zorg inkopen, zij betalen dit in eerste instantie zelf, maar kunnen het via de belasting (50%) terug krijgen. Hiervan wordt nog niet op grote schaal gebruik gemaakt. Het is ons overigens niet duidelijk geworden wanneer je hiervoor in aanmerking komt.
Zaterdag 18 september De zaterdagochtend staat in het teken van de ontwikkeling van de Black River Valley. De dag wordt geopend door Anitha Barsäter, de woordvoerder van de organisatie die zich hard maakt om de Black River Valley op de kaart te krijgen. Een aantal jaar geleden is onder een groepje bewoners, met steun van EU-gelden ( Leader) de vereniging opgestart en nu worden er op allerlei vlakken initiatieven ontwikkeld om bijvoorbeeld het aantal inwoners te vergroten, toerisme aan te trekken en ook zijn er plannen om meer kleinschalige initiatieven te ontwikkelen voor kleinschalige woonzorg in het gebied. Dit laatste punt is de gemeenschappelijke deler met de Nederlandse delegatie. Over en weer wordt er van alles uitgewisseld, informatie en ervaringen. Na afloop heb ik een tijd met Anitha Barsäter gesproken. Haar schoonmoeder had haar vergezeld en vertelde dat zij ook zorg ontvangt via Attendo Care. Deze zorg is bedoeld om haar uit een sociaal isolement te houden. Bij ons vergelijkbaar met zorg verleend vanuit de WMO. Ik heb haar uitgelegd hoe het PGB in Nederland werkt, hoe andere zaken zijn geregeld op de Nederlandse markt. Ik vroeg haar ook waarom de gemeentes niet staan te wachten op particuliere initiatieven. Haar antwoord was duidelijk, men is bang dat: a) de kwaliteit van zorg niet optimaal is b) de particuliere zorg een stuk duurder is Het mooiste is natuurlijk als deze mensen die we tijdens ons bezoek hebben gesproken een kijkje kunnen nemen in Nederland: daartoe worden vervolgafspraken gemaakt. laten zien aan de mensen van Attendo Care dat je met weinig middelen wel een ruimte kan inrichten die warmte en huiselijkheid uitstraalt
aan Marike laten zien hoe in Nederland dagbesteding wordt georganiseerd. Haar een hart onder de riem steken en bevestigen dat het het absoluut waard is om door te gaan met haar eigen werk in Zweden aan de lokale overheid laten zien hoe Freedom of Choice nu echt werkt het vooroordeel weghalen dat particulier per definitie duurder is ideeën op laten doen of de bestaande kleinschalige woonvoorzieningen in Nederland Met het bezoek van Anitha Barsäter is er een einde gekomen aan het officiële gedeelte van ons bezoek. ´s Middags splitst de groep zich op. Acht personen gaan naar de stad Stockholm en de andere twee gaan onder begeleiding van John de Jong een kanotocht maken door de Black River Valley.
Zondag 19 september Na het ontbijt worden alle spullen weer ingepakt en vertrekken we om 10.00 richting vliegveld. ´s middags om 15.30 staan we weer met beide benen op Nederlandse bodem met een heleboel kennis en ervaring rijker.
Deelnemers:
Deelnemers uit Nederland: • • • • • • • • • • •
Adamas Groep Arnhem ( Olaf Buter ) Bourgonje Synergie Management ( Martin Bourgonje ) Care2all ( Ellen Jonk ) E + S Apeldoorn ( Erik de Pruis ) L & L Documentation & E- Learning Veenendaal ( Bert Bourgonje ) Saxion University Enschede ( Gerard Salemink ) Sylryk B.V. Apeldoorn ( Thomashuizen ) ( Sylvia Lisapaly ) Ten Brinke Bouwgroep, Doeetinchem ( Hans Siep ) Van Norel Bouwgroep, Epe ( Hans van Norel ) Zonnehuizen zorgcentra Zeist ( Max Philippens ) Begeleiding in Zweden: Edensgarden, Hällsjö – Skultuna, ( John de Jong )
Deelnemers uit Zweden:
• • • • •
• •
• • • •
John de Jong, Edens Garden, gids Annika Sahlgren, Region manager Attendo Care in the Mälardalen region. Marike Geiger: Director for the caring home ‘Hageberg Gård’ in the village of Fläckebo.A Adam Hagman: Manager health care robotic innovation at the company ‘Robotdalen’ Barbro Larsson, Representative for the ‘Center Party’ (comparing the Dutch CDA party). Is active for development on local health care. Barbro is nurse and spokeswomen for the nursing health care committee in the county of Västmanland. Carola Gunnarsson, mayor of the municipality of Sala. Anders Johansson, Town architect for the municipality for the community of Sala. Responsible for among communication-, infrastructure-, rural development and statistics in the town of Sala. Karin Bodlund, Chief health care council for the community of Sala. Tuula Björkenor, Developmentofficer county council of Västmanland (VKL). Anitha Barsäter, Spokeswomen for the board of the Black River Valley rural development (Svartådalen). Presentation about the last 10 years of development in The Black River Valley. Eric Henze: Project manager for the project ‘To Live in The Black River
Verslag: Ellen Jonk Foto’s: John de Jong, Martin Bourgonje
Iets over Mobilé Businesskringen Nederland: DOEL Het zakelijk verbinden van mensen en organisaties MISSIE Het is de missie van Stichting Mobilé om mensen en organisaties zakelijk met elkaar te verbinden. Daartoe organiseren wij periodieke bijeenkomsten voor een zakelijk netwerk in de vorm van interregionale Business Kringen. De bijeenkomsten hebben een ongedwongen en informele sfeer, waarin uitwisseling van kennis en ervaring en zakelijke samenwerking van nature ontstaat. Onze deelnemers zijn professionele, maatschappelijk betrokken ondernemers die op een respectvolle en integere manier met elkaar om gaan en belang hechten aan samenwerking en vertrouwen vanuit de visie dat duurzaam succes alleen mogelijk is door waardecreatie voor alle betrokkenen. TALENTEN • • •
aandacht geven verbinden, netwerken organiseren
WAARDEN • • • • • •
integriteit betrokkenheid creativiteit vertrouwen samenwerken duurzaamheid
St. Mobilé Business Kringen Nederland, Postbus 20096, 7302 HB Apeldoorn. www.stichtingmoblle.nl telefoon + 31 (0)653443392
