Reisverslag Ethiopië 2014 Met een groep van 15 mensen vertrekken we naar Ethiopië. We brengen daar een bezoek aan Els Hardeman, die daar sinds september 2013 de Hidi kliniek leidt als verloskundige. Negen mensen gaan voor 10 dagen en zes mensen blijven twee dagen langer om Els nog wat te helpen bij de opzet van een kliniek in Wenchi.
Deelnemers: Eldert Besseling, Krabbendijke Brand Jan van de Bosch, Kootwijkerbroek Dirk en Herma Dirksen, Harskamp Arend Hardeman, Kootwijkerbroek Mariëlle Hardeman, Lunteren Peter en Corina van Harten, Lunteren Chris Hartkamp, Barneveld Machiel Hartkamp, Barneveld Hendrik Polinder, Nunspeet Evert en Henny van Veldhuizen, Lunteren Henry en Jannie van Veldhuizen, Woudenberg
Dinsdag 1 april We worden om 2 uur ’s middags verwacht bij familie Hardeman in Kootwijkerbroek. Met twee busjes vertrekken we naar Frankfurt, waar we met Ethiopian Airlines vliegen. We hebben allemaal twee koffers mee, om extra spullen voor Ethiopië te kunnen vervoeren. Dat is een hele onderneming met 15 mensen. Zeker nadat we op vliegveld Frankfurt onze bussen bij de verkeerde terminal hebben geparkeerd, en we maar de andere terminal moeten met een bus. Alle koffers in de bus en er weer uit. Dan nog zoeken naar het juiste loket. Maar we zijn ruim op tijd. Bij het loket krijgen we het aan de stok met een Ethiopische dame die wil voordringen maar door Arend wordt gestopt. Nadat ze klaagde bij het Ethiopische personeel dat wij voordrongen, werd ze voorgelaten. Ze vond ons niet zo aardig meer, denk ik. Omstreeks 10 uur ’s avonds stijgen we op. We hebben een hele voorspoedige vlucht, nauwelijks turbulentie of andere ongemakken. We worden goed verzorgd, maar het vliegtuig is voor de meesten niet de meeste ideale plaats om de nacht door te brengen. Woensdag 2 april Omstreeks 6 uur locale tijd (5 uur Nederlandse tijd) komen we aan op het vliegveld van Addis Abeba. Als eerste moeten we een visum halen. Hoewel er geen lange rij staat kunnen we hier vast wennen aan het Ethiopische tempo, alles gaat nog met de hand. Ook de paspoort controle duurt lang. Als we eindelijk door kunnen worden we direct lastig gevallen bij de bagageband door mannen die wel willen helpen. Als ze niet tevreden zijn met 1 euro, bedenkt Mariëlle zich niet en pakt de euro terug. Graag of helemaal niet. De koffer controle stelt weer niks voor, je kan er zo langs als je zou willen. Maar toch krijgen we bij de controle veel gedoe over onderdelen die we meenemen voor het bedrijf van Arend
1
Dan op zoek naar bus of taxi om ons naar Debre Zeit te brengen. Na enig onderhandelen regelt Arend 5 gele taxi's. De koffers, die niet in de kofferbak kunnen worden gewoon op het dak gebonden, geen probleem. Vervolgens storten we ons in het drukke verkeer van Addis Abeba, waar ze blijkbaar nauwelijks regels kennen. Als de rotonde rechtsom niet lukt, pak je hem linksom. De breedte van de baan wordt bepaald door het aantal auto's dat naast elkaar rijdt. Pech onderweg: gewoon afzetten met wat keien en de auto laten staan. Onderweg worden we direct geconfronteerd met de enorme smog, herrie van claxonerende auto’s en de enorme massa’s mensen die langs de weg lopen, samen met de Badjat’s (overkapte driewiel brommers) en ezel- en paardenkarren. Halverwege moeten we even stoppen om de koffers op één auto opnieuw vast te binden, omdat ze er af dreigen te vallen. Als we in Debre Zeit aankomen blijkt een aantal chauffeurs toch niet te weten waar het hotel is. Wait a minute, wait a minute! Eindelijk bij hotel, voor afgesproken prijs van 125 euro, willen ze toch nog een fooi, uiteraard. We komen terecht in een prachtig hotel, Pyramide Resort, bij een krater meer. Eerst even wat drinken op het prachtige terras, lekker onder de tropenzon. Als ik even te lang in de zon zit ben ik direct zo rood als een kreeft. Daarna even uitrusten, vanwege de overgeslagen nacht. Aangezien we op de vierde verdieping zitten gaan we met de lift naar boven. Valt de stroom halverwege uit, ineens is het aardedonker in de lift. Uitval van de stroom zal nog heel vaak gebeuren. Gelukkig beschikken ze over een generator die automatisch aanslaat, na enkele seconden kunnen we weer verder. Dan komen we in de prachtige kamers. Blijken we toch twee eenpersoonsbedden te hebben, net als de andere vier stelletjes. Aangezien we toch altijd dicht bij elkaar liggen leggen we ons er maar bij neer. Later blijken degene, die alleen slapen een prachtig hemelbed te hebben. Enige verwarring dus. Het rusten duurt niet lang. We willen er op uit. Om circa 11 uur ontbijten we in het hotel, geroosterd witbrood met jam en ei, heerlijk!! Maranatha Farm Dan op weg naar de Maranatha Farm van Arend, die hij van Gert van Putten heeft overgenomen. Eerst met busje en badjat naar de Genesis Farm (van Gert van Putten), daarna naar Maranatha met de trekker met kar en paard en wagen, een vliegtuig is veiliger. Op de 2
Maranatha farm worden heel veel kippen gehouden op een Nederlandse manier met tweedehands batterijen uit Nederland. De Nederlander Karel Brak, die hier met zijn gezin woont voert hier de regie en stuurt de ongeveer 80 Ethiopiërs aan, ondersteund door Bram, die de bouw van de nieuwste stal begeleid. Waterpomp Bij de poort beginnen de dames met het uitdelen van spullen aan kinderen, die daar bij de pomp water komen halen. Deze pomp staat net buiten de poort en maakt gebruik van het water van de farm. Alle mensen uit de buurt mogen hier hun water halen. De boerderij voorziet veel mensen van werk, maar nog veel meer mensen van schoon water, van levensbelang dus! Door Debre Zeit ‘s Middags keren we terug met auto van Hidi, waarmee Els is gekomen, die op dat moment een kraambezoek aflegde bij de boer van de Maranatha Farm. De mannen in de laadbak, ook levensgevaarlijk met Els achter het stuur. In de stad stappen de mannen uit om nog even te shoppen, de vrouwen rijden door en gaan met Els naar het hotel. Dat duurt echter nog even, want Els moet hier nog effe langs, daar nog effe aan. De mannen gaan lopen en nemen uiteindelijk drie paard en wagens, maar de jongens weten de weg niet, we hebben de hele stad gezien en tot overmaat van ramp krijgen we een flinke stortbui, waardoor iedereen drijfnat aankomt. Hendrik valt van de kar, maar springt er behendig weer op. Na ongeveer een uur komen we in het hotel aan. De dame s zijn er nog niet, omdat Els nog met haar tocht bezig is. Eten ‘s Avonds hebben we heerlijk gegeten in het hotel. Een hoofdmenu kost ongeveer 100 Birr, ongeveer 4 euro. Het is mijn eerste kennismaking met Injerra, die wil ik toch in ieder geval geproefd hebben als je in Ethiopië ben, maar daar denken sommige anders over. Injerra inderdaad een beetje zurig. De saus met heerlijk rundvlees is wel pittig, ik heb veel water nodig om te blussen. Toetjes en dessert kennen ze helaas niet, na lang aandringen hebben ze nog wel een heerlijke fruitsalade met tropische vruchten. avonds nog even wat drinken een sigaar roken onder in het hotel aan het water. Bedienden blijven continu bij je staan om je te helpen.
3
Donderdag 3 april Om 7 uur verzamelen we en rijden we met een taxi busje naar de Genesis Farm van Gert van putten. Als de chauffeur verderop een politie agent ziet, draait hij om en gaat een blokje om, omdat ze erg bang zijn voor de politie, als de bus te vol geladen is.
Wetenswaardigheden - Tijd: In Ethiopië wordt de Bijbelse tijd gehanteerd, De dag begint om 6 uur in de morgen, de nacht om 6 uur ’s avonds - Geld: De Ethiopische munteenheid is de Birr (ETB): 1 euro is ongeveer 26 Birr - Eten: In Ethiopië wordt bijna alles met Injerra gegeten, een zurige pannekoek. Met de hand wordt de stukjes Injerra afgescheurd, waarmee vervolgens het voedsel wordt gepakt en in de mond word gestopt. Het is ook heel gebruikelijk om met meerderen uit één pan te eten. Wel zo gezellig!
Genesis Farm Bij Genesis Farm nemen we om half 8 deel aan de dagelijkse morning prayer van een half uur. Deze morning prayer vindt om meerder boerderijen plaats voor het personeel onder werktijd. We kunnen er weinig van verstaan, alleen het Onze Vader klinkt bekend. Er zijn op vallend veel vrouwen, weinig mannen. Blijkbaar doen de vrouwen hier het zware werk.
Daarna ontbijten we in de Genesis Farm, een heerlijk en goed verzorgd Nederlands ontbijt met natuurlijk een eitje, maar ook met hagelslag, jam en pindakaas. Op de Genesis farm wordt momenteel veel groente geteeld onder leiding van een Ethiopiër, één van de weinige die dit in de vingers heeft. Ethiopiërs kunnen blijkbaar moeilijk vooruit denken en plannen. Als ze vandaag iets nodig hebben, hebben ze dat gisteren nog niet bedacht. Staalfabriek Dan op weg met de bus van de Maranatha Farm naar de Hidi kliniek van Els. Onderweg gaan we even langs bij de staalfabriek onder leiding van het Nederlandse echtpaar Hans Walhout en zijn vrouw. Ze maken hier allerlei stalen producten maar ook stenen voor de bouw van huizen en schuren. Een prachtige fabriek met 80 werknemers. Enthousiaste mensen, die het hier heel goed hebben. Ze krijgen ontbijt en lunch en kunnen zich ook douchen op de fabriek. Ze eten zich overdag helemaal vol, zodat ze het geld voor eten voor hun kinderen kunnen gebruiken. Mooi om te zien hoe mensen hier worden voorzien van nuttig werk en van goede verzorging. Hidi Kliniek Op weg naar Hidi raken we even de weg kwijt, we hebben blijkbaar een afslag gemist, er staan ook geen borden hier. Na een stukje binnendoor over het veld, zien we de boerderij van Jan van de Haar, waar de kliniek van Hidi op staat wel in de verte. Een deel van de groep
4
kiest er voor om te gaan lopen, een deel gaat terug met de bus en vindt uiteindelijk de juiste route. Op de compound aangekomen krijgen we eerst te eten in de kantine van de compound, Injerra met rode kool en pittige saus of Spagetti. Het blijkt voor de meesten veel te veel te zijn. Helaas maken we onze borden niet leeg, dubbel erg in een land met veel honger. Daarna gaan we met Els de kliniek bezichtigen. Wat een mooie kliniek! En wat schoon. Erg jammer dat ze hier geen bevallingen meer mogen doen, dat deze prachtige kliniek niet volwaardig wordt gebruikt. Volgens Els leidt dat ook tot minder hulpvraag van zwangere vrouwen. Kindermiddag Omdat Els de kinderen uit de buurt had uitgenodigd voor een kindermiddag met ons komen de kinderen inmiddels al binnendruppelen. Ze gaan netjes stil zitten wachten in de wachtkamer buiten. Wat een prachtig gezicht. Als er zo'n 50 kinderen binnen zijn beginnen ze met zingen. Daarna vertellen we een bijbelverhaal over het verloren schaap. Het wordt vertaald door Worku, een medewerker van de kliniek. Het is de vraag of ze deze verhalen kennen en wat ze ervan begrijpen. Daarna weer zingen en vervolgens aan het knutselen. Met vingerverf worden hun hand geverfd, die ze vervolgens op een knikkerzak mogen afdrukken. Er komen nog steeds kinderen binnen. Uiteindelijk tegen de honderd. Daarna gaan we naar buiten om ze te leren knikkeren. Brandjan en Eldert doen het voor en twee kinderen mogen het ook proberen. Als ze naar huis gaan krijgen ze allemaal een paar knikkers mee. En een snoepje. Het is alleen onmogelijk om te zien wie wel of niet heeft. ‘s Avonds drinken we nog wat bij hotel Dreamland, waar een aantal van ons een vorige keer heeft gelogeerd. Nadat het licht is uitgevallen zitten we een hele tijd in het donker met een klein led lampje. De kosten van het eten en drinken vallen elke keer enorm mee. Voor een prikje kun je eten en een de hele avond drinken, meestal voor zo'n 10 euro pp. 5
Vrijdag 4 april Interlakes International School Na opnieuw een ontbijt op de Genesis farm, gaan we kijken op de Interlakes International school, waar Mark en Janneke Gerritsen de leiding hebben. 285 kinderen krijgen christelijk onderwijs op deze private school. De kinderen komen vooral uit de middenklasse, maar er is ook ruimte voor enkele arme kinderen, met name van het personeel. We mogen even in drie klassen een kijkje nemen. De kleuters, die Janneke zelf les geeft zingen een aantal liederen voor ons. Het is werkelijk een prachtige school. Wat elke keer weer opvalt, is dat de kinderen erg rustig en gehoorzaam zijn. Ze hebben echt nog ontzag en zijn gewend om uren rustig te zitten. Daniel Daarna gaan de vrouwen met chauffeur Daniël naar de Hidi kliniek. Ze gaan daar samen met de vrouwen van de kliniek jurken naaien en met de kinderen spelletjes doen. Ze willen avonds met de personeelsbus terug gaan, maar Daniël met twee kornuiten wacht de hele dag om ze ‘s avonds weer terug te kunnen brengen.
Debre Zeit De mannen gaan vandaag door Debre Zeit lopen, zonder Hendrik, die nog even op bed blijft om te herstellen van zijn buikgriep. Arend gaat eerst weer even naar de Maranatha farm, om orders uitte delen aan het personeel daar. Onderweg komen we van alles tegen. Maar we trekken zelf ook veel bekijks, vooral Evert met zijn 'wooden shoes'. Sommigen willen ze ook wel even proberen. Bij de schoenpoetser worden niet allen de schoenen va Brandjan en Arend gepoetst, maar ook de klompen van Evert. Ze glimmen weer mooi. Nadat we drie voetballen hebben gekocht, doen we nog een koffie ceremonie. Ondertussen vermaken Dirk, Chris en Machiel de jongens uit de straat met de voetbal.
6
Zaterdag 5 april ‘s Morgens bezoeken we de Melkfabriek van Holland Dairy. Hier wordt de melk verwerkt van de locale boeren, maar ook van de boerderij van de Nederlander Bert Flier. We worden rondgeleid door een jongeman uit Friesland, Jacob. Mooi om te zien hoe zo'n 85 locale mensen hier met veel mooie apparatuur de melk verwerken tot verschillende producten, locale en Goudse kaas. Er is duidelijk verschil in kwaliteit tussen de melk van de Nederlandse boer en van de locale boeren. Van de melk van de eerste wordt vooral yoghurt en Goudse kaas gemaakt. De melk van de locale boeren wordt in melkbussen en tonnen opgehaald bij verzamelpunten. Boeren komen met hun emmertje bij het ophaalpunt of bij de fabriek. Op zatermorgen mogen de armen uit de buurt een litertje melk komen halen. De Ethiopisch directeur weet precies wie de armen zijn en wie niet. We treffen dit gebeuren als wij net willen gaan. Een mooie gelegenheid om ook wat uit te delen. Marktbezoek Hierna gaan we met z'n allen naar de markt in Debre Zeit. Door smalle straatjes met allerlei, maar heel veel dezelfde producten, van zaden tot koeien, van slippers gemaakt van autobanden tot koffiepotten. We kunnen ons niet voorstellen dat er veel van verkocht wordt, al is het wel enorm druk. Op de markt zien we ook diverse eettentjes waar vrouwen en mannen gezamenlijk zitten te eten. Het eten ziet er erg onaantrekkelijk uit, dus wij zoeken op de weg maar weer een tentje met cola, altijd goed. Zoals overal wordt weer veel gebedeld. Vrouwen en mannen Grappig om te zien is dat de mannen op de markt op een rij achter de naaimachines zitten, terwijl de vrouwen over het algemeen het zware werk doen op het land. Zo zijn er meer dingen die precies anders om zijn dan bij ons. Overal zie je mannen hand in hand lopen en erg klef met elkaar zijn, iets wat je meer van vrouwen zou verwachten. 7
Koffieceremonie We zijn meerder malen onderweg neergestreken voor een koffieceremonie. Overal langs de weg kun je dat doen bij locale mensen. De koffie wordt op het vuur klaargemaakt in een koffiepotje waar koffie en water worden gekookt. Heerlijke sterke koffie in kleine kopjes. Ditmaal bezoeken we een familie die in de ‘winkelstraat wat naar achteren woont, op een binnenpleintje waar zo’n vijf families in kleine hutjes wonen. Een deel van de groep is daar vorig jaar ook geweest. De foto’s van de groep van vorig jaar hangen aan de muur en worden bewonderd. We delen daar ook wat spulletjes uit en worden getrakteerd op een prachtige dans van een meisje van twee jaar. Boerderij Aan het einde van de middag bezoeken we de boerderij van Bert flier. Hij houdt koeien en varkens. Hij koopt locale stiertjes op die hij vetmest. Het vlees gaat naar een hotel voor hamburgers. Ook worden er zo'n 200 koeien gemolken door 5 vrouwen. De melk gaat vooral naar Holland Dairy. Uit het verhaal van Bert Flier die ook net op de boerderij is en ons met veel enthousiasme rondleidt, blijkt dat het houden van koeien in Ethiopië behoorlijk wat uitdagingen kent. Zo bleek het voer tot veel sterfte van kalveren en tot minder melkgift te leiden door vergiftiging. Ook het onderhoud van machines is lastig in een land waar nauwelijks ervaring en onderdelen zijn. Al met al is het een prachtige boerderij met koeien die echt glimmen. De farm wordt door twee jonge boeren, Peter en Arie, gerund. Na het bezoek aan de boerderij gaan we nog even volleyballen op het terrein van de staalfabriek van Hans Walhout. Daar zijn bijna alle Nederlanders die in Debre Zeit en omgeving wonen. Zondag 5 april Zondag betekent uitslapen. Na het ontbijt bezoeken we een kerkdienst van de International Christian Fellowship. Er zitten ongeveer 60 mensen, vooral Nederlanders, maar ook wat Engelsen en Ethiopiërs. De meeste Nederlanders kennen we inmiddels omdat ze op een van de bezochte bedrijven en school werken. De kerkdienst is ditmaal onder leiding van Jan van de Haar, de voorganger is John kirkland. Het is een Engelse dienst, de preek is over 1 Joh 1. 8
We gaan na afloop koffie drinken bij Karel Brak op de Maranatha farm, we krijgen brood met muisjes, omdat Oxane net een paar maanden geleden bevallen is van hun vierde kindje. Daarna gaan we heerlijk Soep eten bij Els en blijven we daar om vervolgens nog een dienst te luisteren van ds. Roos, die Arend voor Els op USB heeft meegenomen. Uiteindelijk moeten we door het donker naar huis over de hobbelige wegen, we zien mannen met geweer, sommigen vinden dat niet zo ‘gemujug’. Ook zien we nog een hyena. Maandag 6 april ‘s Morgens vroeg half 7 vertrekken we met de groep in de bus met Antenna, een heel donkere Ethiopiër, die onze gids is de komende dagen en ook een beetje Nederlands spreekt. We verlaten ons luxe hotel,waar we 5 dagen vertoefden en reizen naar het zuiden, naar Awasa. Onderweg stoppen we voor een kort koffiemoment en vervolgens bij mensen, die langs de weg lopen, aan het ploegen waren met een juk ossen, en een enorm mierennest. Het landschap veranderd telkens van heel vlak tot bergachtig, van dor tot groen, van luxe dorpen tot arme hutjes,etc. Even later zien we een karkas van een ezel met een koppel van een soort aasgieren. We zien dan ook een school met kinderen die spontaan voor ons gaan zingen en blijven zingen onder begeleiding van Arend en Els. Die Hardemannen hebben echt dirigenten bloed. We drinken nog even koffie bij een paar leuke dames. Om 12 uur eten we heerlijk bij een restaurant van Haile Resort. Arend en Hendrik zitten elkaar op de huid met water. In gesprek met antenne blijkt hij heel goed Nederlands te verstaan. Hij noemt zichzelf een ‘Injerra kop’. Hete bronnen Als we verder rijden veranderd het landschap telkens. We zien steeds meer cactussen en het wordt steeds tropischer. Uiteindelijk komen we op een plek waar ook de begroeiing toeneemt. Veel bananenplanten, suikerriet, avacadobomen en apen. We lopen omhoog de berg in en bezoeken een hete bron, tot zo'n 95 graden. We worden als vanzelf begeleid door een viertal gidsen, die uiteindelijk natuurlijk geld willen zien en niet 9
tevreden zijn met 100 Birr. Daarna vertrekken we naar ons volgende hotel in Awasa. Dinsdag 7 april
Het woordenboek van mr. Polenski, Gemujug - Een niets ventje – Kopzeerte – Buukzeerte – Schule - Bedde – Bandern – Wiebeln – Slim – Smoekzerig zootje Kweren - Spien
Vismarkt Vandaag begint onze mooiste dag, we gaan naar de jungle. Na het ontbijt gaan we met de bus naar de Vismarkt in Awasa. Omdat we ‘s avonds in een ander hotel zullen overnachten gaan alle koffers weer op de bus. Als we door de stad rijden zijn we verbaasd hoe modern en schoon deze stad is. Maar als we op steenworp afstand van de villa's bij het strand komen, worden we weer overvallen door arme jongens die van alles proberen te verkopen en krijgen. Grappig is dat een jongen een rondlopende 'soort pelikaan' kan laten poseren voor mijn fototoestel. Hij wil ons van alles laten zien, uiteraard in de verwachting van betaling en hij loopt continu achter mij aan. Op de markt zien we het netten boeten, vis verkopen en fileren. De dames kopen heel veel mooie tassen en ook hoeden worden aangeschaft. Als we even een colaatje drinken (wat we heel veel doen, omdat het veilig is) worden we omringd door aapjes. Uitdelen Als we weg rijden delen we nog wat spulletjes uit. Elke keer als we dat doen maken we de meeste kinderen enorm blij met pennen, boekjes, ballonnen, stiekjes, etc. etc.. Maar ook elke keer doen ze hun best om zoveel mogelijk te bemachtingen. Als we ergens langsrijden komen de kinderen vaak al te voorschijn uit de hutjes. Vaak lopen ze mee met de bus en houden ze hun hand bij het raam en vragen om ‘money, money’. We weten nu ook waarom de beste hardlopers uit Afrika komen, want ze kunnen behoorlijk afstand meehollen met de bus. Kerkdienst We gaan nu op weg naar Yirga Alem, naar Logde Arakesh. Onderweg stoppen we bij een aantal hutjes, waar we al snel worden omringd door veel kinderen. We mogen in en om de hut kijken. Als we verder willen gaan mogen we nog even in het gebouw van de protestantse kerk aan de overkant kijken. Spontaan wordt er voor ons een korte dienst belegd. Binnen no time zit de kerk vol. Nadat de voorganger gebeden heeft en de gemeente enthousiast gezongen en gedanst, is het onze beurt om te zingen, we zingen de bekende psalmen 81:12, 42:1 en 25:2. Op verzoek bidt Els nog het onze vader met iedereen. Na deze waardevolle ervaring vervolgen we onze weg. 10
Jungle Aangekomen bij de Logde eten we eerst onze lunch. Vanuit de logde lopen we twee uur door de bergen, fantastisch! Smalle bergpaadjes, hutjes, kinderen. De kinderen komen te voorschijn uit de Bush Bush en lopen met ons mee. Het lijkt net of ik meemaak wat ik vroeger in de boekjes over zendelingen las. Terug bij de logde drinken we nog wat en zien we nog een schildpad van zo'n 70 cm doorsnee. We gaan de Lange weg terug naar Langano. Daar aangekomen in het donker komen we bij een soort vakantiepark. We zitten allemaal in een apart huisje. Deze avond wordt de groeps app ingesteld zodat we elkaar op de hoogte kunnen houden.
Woensdag 9 april Rozenkwekerij Als we 's morgens wakker worden zien we dat we aan een enorm meer zitten. We genieten van het prachtige weer en uitzicht bij het Resort. We kunnen heerlijk zitten aan het meer. We Vertrekken om 10:30 uur, op weg naar Addis Abeba. Onderweg bezoeken we nog een enorme rozenkwekerij, zo'n 400 hectare staat helemaal vol met kassen, vol met rozen. We bezoeken een van de kwekers met een perceel van 38 hectare. De helft van de rozen gaat via de veiling van Aalsmeer, de ander helft wordt direct verkocht. Afscheid We vervolgen onze weg naar Addis Abeba, door de drukte wordt het veel later dan gepland, we komen om ongeveer 5 uur in Addis aan. Op een voor ons onwillekeurige plek staat ineens het busje waar de andere groep mee verder gaat naar Wenchi. We laden de koffers van Eldert, Mariëlle, Evert, Hennie, Dirk en Herma over en nemen afscheid van elkaar. Toch wel even een moeilijk momentje voor de meesten van ons. Het is daarna even stil in de bus, wat nog niet vaak eerder is gebeurd. Om kwart voor 6 komen we bij ons laatste hotel aan in Addis. Dat is wel even afzien zo midden in de grote stad vol smog, na al die verwennerij in de hotels aan de meren. 11
Donderdag 10 april Daar gaan we dan. Om 8 uur vertrekken met de bus naar het vliegveld. Terug naar het kikkerlandje, zal weer even wennen zijn, koud en nat, zoveel blanken, zo weinig lachende en gelukkige mensen. Het vliegtuig is erg leeg, dus we kunnen overal gaan liggen, waar we maar willen. Wel relaxed zo. Er zitten, in tegenstelling tot de heenreis, opvallend weinig Ethiopiërs in het vliegtuig. Na een voorspoedige vlucht rijden we met de bus weer naar Kootwijkerbroek. Het verschil met Ethiopië is enorm. Met een snelheid van zo'n 150 km per uur vliegen we de laatste km's. Het was een indrukwekkende reis, veel gezien van Ethiopië, samen met een leuke groep mensen.
Woudenberg, 11 april 2014 Henry van Veldhuizen
12
