Actors Regionale dynamiek en de rol van de overheid: Multi-actor procesmanagement Boek: Henk Diepenmaat, Multi-actor Procesmanagement in theorie en praktijk, uitgeverij Parthenon (2011)
Klimaatverbond, Oktober 2013 Henk Diepenmaat
directeur, Actors Procesmanagement BV Zeist associate professor, Center for Sustainability, Nyenrode Business Universiteit © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
1
Actors
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
Onderwerpen
Actors
1. Generaties in duurzaamheid 2. Rol van de overheid 3. De krachtigste processen gaan (uiteindelijk) vanzelf! Hoe dan? Stukje multi-actor procesmanagement. 4. Regionale voorbeelden klimaatbeleid 5. Workshop
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
3
Actors
1. Generaties in duurzaamheid Generatie 3:
Generatie 2:
1960 ..........
Generatie 1:
Planet
Specifieke verontreinigingen stoppen en voorkomen!
Waldsterben, Hoge schoorstenen, End of pipe, Ozongat, Bodemverontreiniging
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
4
Actors Generatie 3:
1987.........
Generatie 2: Brundtland en People Planet Profit Eigen behoeften zo invullen dat je anderen (ook toekomstige) niet hindert.
Brundtland, Elkington, bredere blik. Eisen stapelen:milieubeweging, bedrijfsleven en mensen. Duurzaamheid!
1960 ..........
Generatie 1: Planet Waldsterben, Hoge schoorstenen, End of pipe, Ozongat, Bodemverontreiniging
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
5
Actors
2010 ..........
1: Generaties in duurzaamheid
Generatie 3: Krachtige
multi-actor praktijken In samenwerking maatschappelijke praktijken ontwikkelen die ieders behoeften maximaal invullen.
1987.........
Generatie 2: People Planet Profit Eigen behoeften zo invullen dat je anderen (ook toekomstige) niet hindert.
Brundtland, Elkington, bredere blik Eisen stapelen:milieubeweging, bedrijfsleven en mensen
1960 ..........
Generatie 1: Planet Specifieke verontreinigingen stoppen en voorkomen! © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Waldsterben, Hoge schoorstenen, End of pipe, Ozongat, Bodemverontreiniging
[email protected]
6
Actors
2010 ..........
1: Generaties in duurzaamheid
Generatie 3: Krachtige
multi-actor praktijken In samenwerking maatschappelijke praktijken ontwikkelen die ieders behoeften maximaal invullen.
1987.........
Generatie 2: People Planet Profit Eigen behoeften zo invullen dat je anderen (ook toekomstige) niet hindert.
Brundtland, Elkington, bredere blik Eisen stapelen:milieubeweging, bedrijfsleven en mensen
1960 ..........
Generatie 1: Planet Specifieke verontreinigingen stoppen en voorkomen! © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Waldsterben, Hoge schoorstenen, End of pipe, Ozongat, Bodemverontreiniging
[email protected]
7
Actors
Generatie 3: toenemend belang van samenwerken, betrokkenheid, sensitiviteit, overigens met scherp oog voor je eigen wensen en belangen.
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
8
Actors Generatie 3: Krachtige
multi-actor praktijken In samenwerking maatschappelijke praktijken ontwikkelen die ieders behoeften maximaal invullen.
Kan dat?
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
9
Actors
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
10
2. Rol van de overheid
Actors
Generatie 1: Planet Misstanden aanpakken met mandaat en wetten
Generatie 2: People Planet Profit Stimuleren, informeren, communiceren, motiveren, (zenden), subsidiëren, …
Generatie 3: Krachtige multi-actor praktijken Samenwerken, luisteren, begrijpen, ontwikkelen, teamwork, verbinden, schakelen, emergeren, … 11 © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
Onderwerpen
Actors
1. Generaties in duurzaamheid 2. Rol van de overheid 3. De krachtigste processen gaan (uiteindelijk) vanzelf! Hoe dan? Stukje multi-actor procesmanagement. 4. Regionale voorbeelden klimaatbeleid 5. Workshop
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
12
Actors
3: De krachtigste processen gaan (uiteindelijk) vanzelf!
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
13
Thuisbezorgmaaltijden.
Actors
Vroeger: 2 actoren; vraag en aanbod
Voorbeelden: 1: klanten en 2: lokale chinees 1: klanten en 2: lokale pizzeria
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
14
Actors
Nu: 3 actoren; vraag en aanbod en ‘Thuisbezorgd’
1: regionale klanten 2: regionale restaurants 3: ‘Thuisbezorgd’ als faciliterende matchmaker Waarom werkt 3 actoren veel beter dan 2 actoren? Zegt u het maar. © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
15
PAIR matrix Positie
Acties
Belangen (interests)
Rol
Actors
In een goede samenwerking is er samenhang, en doet iedere speler iets specifieks (acties) wat hij goed kan (rol), omdat hij dat wilt (i, belang). Hij zal dat ook beamen (positie). Kortom: de PAIR matrices worden gerespecteerd (zie ook de pijlen in de figuur). Als consequentie hiervan is de kwaliteit in orde, en doet iedereen graag mee. Omgekeerd: ontbreken samenhang en samenwerking, dan worden de PAIR matrices niet afdoende gerespecteerd. © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
16
Acties
Posities
Blz 214: PAIR matrices in businessmodellen:
“Thuisbezorgd”
Beschikbaarheid bezorgmaaltijden moet goed geregeld zijn
Gaat naar Thuisbezorgd.nl en bestelt een maaltijd. Meldt te late en slechte maaltijden.
Actor: Klant Snelle makkelijke hap Keuze Overzicht Leveringszekerheid Kwaliteit
Gebruiken van bezorgmaaltijden
Belangen
Rollen
Posities
Acties
Met bezorgmaaltijden is een goede boterham te verdienen.
Actors
Ontvangt bestellingen. Bereidt en bezorgt maaltijden op specifieke adressen. Voedt ordertracker. Bewaakt kwaliteit.
Actor: Bezorgrestaurant Voldoende klanten Tevreden klanten Winst Naamsbekendheid Zichtbaarheid Korte doorlooptijd
Bereiden en bezorgen van bezorgmaaltijden
Belangen
Rollen
Posities
Acties
Er is behoefte aan een intermediair tussen vraag en aanbod van bezorgmaaltijden.
Vraag-aanbod relatie managen Restaurants werven Klanten werven Reclame maken Site ontwikkelen / beheren Orders tracken Kwaliteit borgen Betalingsverkeer regelen
Actor: bezorgmaaltijdenmakelaar Breed en goed aanbod van bezorgmaaltijden. Voldoende vraag naar bezorgmaaltijden. Winst Bekendheid/vindbaarheid
Linken van vraag en aanbod rond bezorgmaaltijden
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands Belangen Rollen
[email protected]
17
Acties
Posities
Met bezorgmaaltijden is een goede boterham te verdienen.
Actors
Ontvangt bestellingen. Bereidt en bezorgt maaltijden op specifieke adressen. Voedt ordertracker. Bewaakt kwaliteit.
Actor: Bezorgrestaurant Voldoende klanten Tevreden klanten Winst Naamsbekendheid Zichtbaarheid Korte doorlooptijd Belangen © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Bereiden en bezorgen van bezorgmaaltijden
Rollen
[email protected]
18
Acties
Posities
Beschikbaarheid bezorgmaaltijden moet goed geregeld zijn
Actors
Gaat naar Thuisbezorgd.nl en bestelt een maaltijd. Meldt te late en slechte maaltijden.
Actor: Klant Snelle makkelijke hap Keuze Overzicht Leveringszekerheid Kwaliteit Belangen © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Gebruiken van bezorgmaaltijden
Rollen
[email protected]
19
Actors
De koffielijst (actorenlijst)
PAIR matrix (per actor)
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Positie
Acties
Belangen (interests)
Rol
[email protected]
20
Daarom: Ken uzelf …
Actors Orakel van Delphi
Levinas
… en verdiep u in de ander © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
21
Actors
Wat betekent dat voor ons, morgenvroeg, in het werken aan regionaal klimaatbeleid? Ben je bewust van generatie (1, 2 en) 3 Weet welke thema’s leven Stap 1: Maak per thema die koffielijst (versie 0) Stap 2: Verken de PAIR matrices (versie 0) Stap 3: Ontwikkel in cirkels generatie 3 samenwerking!
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
22
Onderwerpen
Actors
1. Generaties in duurzaamheid 2. Rol van de overheid 3. De krachtigste processen gaan (uiteindelijk) vanzelf! Hoe dan? Stukje multi-actor procesmanagement. 4. Regionale voorbeelden klimaatbeleid 5. Workshop
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
23
Onderwerpen
Actors
1. Generaties in duurzaamheid 2. Rol van de overheid 3. De krachtigste processen gaan (uiteindelijk) vanzelf! Hoe dan? Stukje multi-actor procesmanagement. 4. Regionale voorbeelden klimaatbeleid 5. Workshop
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
24
Actors
Workshop multi-actor procesmanagement
[email protected]
Plenair Korte gezamenlijke reflectie op de dag tot nu toe Zojuist: Regionale voorbeelden klimaatbeleid
In groepjes: Kies een initiatief, benoem een penvoerder. 1. Welke spelers horen daarbij? (Maak een koffielijst p. 45 ) 2. Kennen we die spelers? (Maak een PAIR analyse van twee of drie cruciale spelers uit de koffielijst, ook jezelf! p. 201-217, 262-273) 3. Verkenning/verdieping van aanpak (Open groepsdiscussie) Plenair: korte terugmelding © Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
25
Actors
1: De koffielijst (Ruwe actorenlijst, rijp en groen) Thema: …………………………………………………………………………………………………………
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
26
2: De PAIR analyse (korte toelichting)
Actors
De PAIR matrix (Diepenmaat 2011) biedt een handvat om samenwerking en samenhang tussen partijen voor elkaar te krijgen. Positie
Acties
‘Positie’ (p) beschrijft waar een partij (voor) staat. Vooral als er sprake is van onderhandelingen of spanningen, kunnen Belangen posities ferm worden ingenomen. Rol (interests) ‘Acties’ (a) zijn de concrete handelingen, gedragingen van een partij. Een adviseur kan bijvoorbeeld een gesprek tussen twee partijen beleggen; een aannemer brengt isolatiemateriaal aan. ‘Belangen’ (i van het Engelse Interests) is dat wat actief wordt gewenst of nagestreefd of verdedigd door een actor (zoals een comfortabele én betaalbare woning door huurders; of een gevulde orderportefeuille en winst door aanbieders). De actor is graag bereid te handelen in het verlengde van zijn belangen. ‘Rol’ (r) is het etiket op een set bij elkaar passende acties (bijvoorbeeld renovatiebedrijf; woningbouwcorporatie). Als een partij een rol professioneel invult, is hij vaardig, beschikt hij over de bijbehorende kennis, technieken, gereedschappen et cetera. In een goede samenwerking doet iedere speler iets specifieks (a) wat hij goed kan (r), omdat hij dat wilt (i). Hij zal dat ook beamen (p). Kortom: de PAIR matrices worden gerespecteerd (zie ook de pijlen in de figuur). Als consequentie hiervan is de kwaliteit in orde, en doet iedereen graag mee. Omgekeerd: ontbreekt samenwerking, dan worden de PAIR matrices niet afdoende gerespecteerd. Voor een uitgebreide toelichting zie Diepenmaat (2011), Multi-actor Procesmanagement in theorie en praktijk, Uitgeverij Parthenon
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
27
Actors
2: De PAIR analyse (voorbeelden) Acties
Posities
Beschikbaarheid bezorgmaaltijden moet goed geregeld zijn
Gaat naar Thuisbezorgd.nl en bestelt een maaltijd. Meldt te late en slechte maaltijden.
Actor: Klant Snelle makkelijke hap Keuze Overzicht Leveringszekerheid Kwaliteit Belangen
Gebruiken van bezorgmaaltijden Acties
Posities Rollen Met bezorgmaaltijden is een goede boterham te verdienen.
Ontvangt bestellingen. Bereidt en bezorgt maaltijden op specifieke adressen. Voedt ordertracker. Bewaakt kwaliteit.
Actor: Bezorgrestaurant Voldoende klanten Tevreden klanten Winst Naamsbekendheid Zichtbaarheid Korte doorlooptijd Belangen
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
Bereiden en bezorgen van bezorgmaaltijden
Rollen
28
2: De PAIR analyse (invulformulier) Actor: …………………………………………………………………………………………………………
Posities
Acties
Belangen (Interests)
Rollen
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Actors
[email protected]
29
2: De PAIR analyse (invulformulier) Actor: …………………………………………………………………………………………………………
Posities
Acties
Belangen (Interests)
Rollen
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Actors
[email protected]
30
2: De PAIR analyse (invulformulier) Actor: …………………………………………………………………………………………………………
Posities
Acties
Belangen (Interests)
Rollen
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Actors
[email protected]
31
2: De PAIR analyse (invulformulier) Actor: …………………………………………………………………………………………………………
Posities
Acties
Belangen (Interests)
Rollen
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
Actors
[email protected]
32
Actors
3: De aanpak (kijk naar koffielijst en PAIRs!)
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
33
Actors
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
34
Onderwerpen
Actors
1. Generaties in duurzaamheid 2. Rol van de overheid 3. De krachtigste processen gaan (uiteindelijk) vanzelf! Hoe dan? Stukje multi-actor procesmanagement. 4. Regionale voorbeelden klimaatbeleid 5. Workshop
© Henk Diepenmaat Actors Procesmanagement BV Zeist the Netherlands
[email protected]
35