Regionaal voorstel tegemoetkoming kosten opvang en vervoer van in het wild levende dieren in regio Gooi- en Vechtstreek
1. Inleiding Binnen de grenzen van een gemeente bevinden zich tal van dieren. De inwoners houden verschillende gezelschapsdieren. Echter de grootste groep dieren, ook in stedelijke gemeenten, wordt gevormd door in het wild levende dieren. Tegenover al deze dieren hebben wij als mens verplichtingen. Zo hebben wij een zorgplicht en mogen we niet zomaar alles doen met dieren. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor dieren binnen hun grenzen en veel besluiten en handelingen van de gemeente zijn van invloed op het welzijn van dieren. Om die redenen is het van belang dat de gemeente in haar beleid aandacht besteedt aan dierenwelzijn en een diervriendelijk beleid opstelt. Hoewel een aantal gemeenten (Hilversum, Huizen en Naarden) al langer de bestuurlijke wens heeft met elkaar afspraken te maken over een regionaal dierenwelzijnbeleid, kent deze nota ook een directe aanleiding. Dit is de brandbrief van de Vogelopvang uit 2014 die alle gemeenten ontvangen hebben. De financiële situatie van deze opvang is al geruime tijd een grote zorg en haar voortbestaan is ernstig in gevaar. In de regio Gooi- en Vechtstreek houden zich drie organisaties bezig houden met het vervoer en de opvang van in het wild levende dieren. Dit zijn de hierboven genoemde Stichting Vogelopvang Midden Nederland in Naarden, de Egelbescherming en Eekhoornopvang Nederland in Huizen en de Dierenambulance Gooi- en Vechtstreek, hierna te noemen Vogelopvang, Egelopvang en Dierenambulance. Eind 2014 hebben de wethouders en ambtenaren dierenwelzijn van de gemeenten Naarden, Hilversum en Huizen bij elkaar gezeten om een reddingsplan voor de Vogelopvang op te stellen. Deze drie gemeenten vinden het belangrijk dat de Vogelopvang, maar ook de Egelopvang en de Dierenambulance kunnen blijven bestaan. En hoewel er geen wettelijke plicht rust op de gemeenten om hier een verantwoordelijkheid te nemen, vinden zij het wel hun morele plicht. Onze inwoners willen, wanneer zij een gewonde vogel, eekhoorn of egel vinden, deze dieren naar een vertrouwde opvang kunnen brengen. Daarnaast is het zo dat veel van deze dieren door menselijk handelen gewond raken.
2. Kaders dierenwelzijn Op 1 januari 2013 is de Wet Dieren in werking getreden. De wet stelt zelf een beperkt aantal regels en biedt daarnaast de mogelijkheid om allerlei zaken over en voor dieren te regelen in Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB´s) en ministeriële regelingen. Daarnaast is de Natuurbeschermingswet 1998 en de Flora- en faunawet sinds 2002 in werking. De Wet Dieren is gericht op de bescherming van het individuele dier. In de Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet is de uitwerking van de Europese Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn opgenomen. Deze wetten gaan over de bescherming van soorten in de natuur, waaronder in het wild levende zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën en een aantal vissen, libellen, vlinders en plantensoorten. Gemeenten zijn op grond van het Burgerlijk Wetboek verplicht om op haar grondgebied zwervend aangetroffen dieren op te vangen en twee weken t.b.v. een eventuele eigenaar te verzorgen. Deze plicht geldt echter alleen voor dieren waarvan een vermoeden bestaat dat deze een eigenaar heeft of heeft gehad. Ook in het wild levende dieren kunnen in nood komen. Voor hulpbehoevende dieren, als gevolg van tegennatuurlijk handelen, zou de gemeente voorwaarden kunnen scheppen zodat de dieren tijdelijk opgevangen en verzorgd kunnen worden in een professioneel opvangadres. Waarna de
dieren teruggezet kunnen worden in de vrije natuur. In onze regio de eerder genoemde drie organisaties. In deze nota wordt u gevraagd in te stemmen met een structurele vergoeding voor deze drie organisatie In 2018 wordt dit geëvalueerd en volgt een nieuw voorstel voor de periode vanaf 2019. Dit evaluatiemoment sluit aan bij het eigen beleidsplan van het Vogelasiel.
3. Reddingsplan voor de Vogelopvang Gemeenten hebben in 2014 een brandbrief ontvangen van de Vogelopvang. De financiële situatie van deze opvang is al geruime tijd een grote zorg. Er is een fors structureel tekort dat jaarlijks wordt gedicht door incidentele giften en legaten. Met een begroting van € 120.000,- per jaar worden 4350 vogels opgevangen. Volgens de opvang zelf moeten zij volgens strenge kwaliteitseisen van het Ministerie 24 uur per dag en 7 dagen per week bereikbaar zijn voor allerhande hulpdiensten. Dit legt een hoge druk op de vakbekwaamheid en beschikbaarheid van het personeel. Het lukt het Vogelasiel om op structurele basis 50% van de kosten te dekken. Maar voor de resterende € 60.000,- is nog geen oplossing. Eind 2014 is er door de wethouders en ambtenaren dierenwelzijn van de gemeenten Hilversum, Huizen en Naarden een reddingsplan opgesteld. Dit bevat de volgende 3 speerpunten: 1. Bezuinigingen 2. Verhoging subsidie-inkomsten gemeenten 3. Inkomsten vanuit Inloopfunctie voor mensen met een (arbeids)beperking Ad. 1. De grootste kostenpost zijn de personele lasten. Wij zijn met het Vogelasiel in gesprek gegaan of zij mogelijkheden zien om hier verder te bezuinigen. Bijvoorbeeld door een samenwerking aan te gaan met andere opvangcentra. Vooralsnog ziet het Vogelasiel hier niet veel mogelijkheden voor. Ad. 2. Het werkgebied van de Vogelopvang betreft de Gooi- en Vechtstreek en Flevoland. Lang niet al deze gemeenten steunen de opvang financieel. En nog veel minder gemeenten doen dit op structurele basis. De werkelijke kosten per opgevangen vogels zijn berekend op € 30,50 per vogel. De gemiddelde aantallen opgevangen vogels over de afgelopen vijf jaar zijn per gemeente bekend. Wanneer elke gemeente bereid is voor haar ‘eigen’ vogels voor de komende drie jaar een bedrag van € 10,- per vogel te betalen, is de organisatie in financieel opzicht een eind geholpen. Uitgaande van de termijn die geld voor zwerfdieren, een vergoeding voor de eerste veertien dagen, is dit een bedrag van 71 cent per vogel per dag. Gemiddeld worden er jaarlijks 4350 vogels opgevangen. Indien alle gemeenten aansluiten bij dit plan is dit in totaal een bedrag van € 43.500,- aan gemeentelijke inkomsten voor de jaren 2015 t/m 2018. De grootste ‘afnemer’ van het Vogelasiel is de gemeente Almere met gemiddeld 1300 vogels op jaarbasis. Op 18 juni 2015 is er ambtelijk overleg geweest tussen vertegenwoordigers van de gemeente Huizen, Naarden, Hilversum en Almere. De gemeente Almere heeft het Vogelasiel inmiddels een aanbod gedaan om de komende jaren 10 euro per opgevangen vogel te betalen tot een maximum van € 10.000,- per jaar om de realisatie van het beleidsplan mogelijk te maken. In onderstaand schema is een voorstel voor een structurele bekostiging van 1/3 van de kostprijs voor de Regio uitgewerkt. Hierbij is ook een vergelijking gemaakt met de huidige subsidiebijdragen die gemeenten al betalen zodat de meerkosten per gemeente duidelijk zijn. Het aantal opgevangen vogels is een gemiddelde over de afgelopen vijf jaar.
Stichting Vogelopvang Midden-Nederland Gemeente Aantal opgevangen Huidig subsidie vogels (2014)* Blaricum 65 1.072,Bussum 300 775,Naarden 420 Muiden 90 Totaal Gooise Meren 810 Hilversum 750 Huizen 330 Laren 95 Weesp 120 Wijdemeren 220 Totaal 2390
197,-
1.847,1.720,2.200,950,250,7.164,-
Voorgestelde bijdrage (aantal x € 10,-) 650,3.000,4.200,900,-
Verschil 453,1.928,3.425,900,-
8.100,7.500,3.300,950,1.200,2.200,23.900,-
6.253,5.780,1.100,950,250,1.950,16.736,-
* Er zijn gemeenten die in 2014 niet hebben bijgedragen, maar dit in het verleden incidenteel wel deden
Ad. 3. Met de overgang van dagbesteding van de AWBZ naar de WMO is niet alleen een transitie, maar ook een 'transformatie' beoogd. De wethouders sociaal domein hebben in dat verband aangegeven het essentieel te vinden dat juist ook vraagstukken rond een zinvolle dagbesteding voor mensen met een (arbeids)beperking worden opgepakt vanuit het perspectief van deze mensen zelf. Daarbij worden de talenten en mogelijkheden van mensen (en dus niet hun beperkingen) centraal gesteld en worden oplossingen voor een zinvolle dagbesteding zoveel mogelijk gezocht in (en dus niet buiten) de samenleving. In de praktijk zien we dat mensen met een (arbeids)beperking zoveel als mogelijk gewoon in de samenleving willen meedoen, maar dat het aantal inclusieve (arbeids)plaatsen in onze regio nog beperkt voor handen is, of -als die er al zijn- nog onvoldoende bekend zijn. In de stuurgroep sociaal domein 18+ van 18 augustus jl hebben de aanwezige bestuurders afgesproken dat er een regiokaart wordt ontwikkeld, waarop mensen die heb betreft, maar ook de gemeentelijke consulenten, in één overzicht kunnen zien welke algemene voorzieningen (voorliggend aan of in combinatie met een maatwerkvoorziening) beschikbaar zijn, waar eventueel overlap is en waar 'witte vlekken' zijn. Het vogelasiel biedt -naast een ontmoetingsplek - ook inclusieve (arbeids)plaatsen, waardoor mensen met (arbeids)beperking gewoon in de samenleving een zinvolle bijdrage kunnen leveren. Daarmee kan het vogelasiel als algemene voorziening, voorliggend op een maatwerkvoorziening, worden aangemerkt. Dit zal dan ook als zodanig op de regiokaart worden opgenomen. Afgesproken is dat iedere gemeente zelf verantwoordelijkheid neemt voor voldoende passende, inclusieve plekken in de eigen gemeente, zodat mensen waar het om gaat ook echt iets te kiezen hebben. De financiering wordt per gemeente geregeld. Omdat het om algemene voorzieningen gaat, kunnen inwoners uit de regio, mede dankzij de regiokaart, ook buiten de grenzen van de eigen gemeente terecht, zodat niet in iedere gemeente dezelfde voorzieningen aanwezig hoeven te zijn.
4. Eigen Plannen Vogelopvang De Vogelopvang heeft intussen zelf ook niet stil gezeten. Zij hebben met name voor de langere termijn verschillende plannen uitgewerkt waardoor zij zelf in staat zijn meer structurele inkomsten te verwerven. Helaas is het hiervoor wel noodzakelijk dat ze uitbreiden op de huidige locatie. Iets wat gezien de ligging van het asiel aan de rand van de schootsvelden (cultuurhistorisch erfgoed) niet mogelijk en wenselijk is. Concreet betekent dit dat het Vogelasiel de gemeenten vraagt hen tot en met
2018 financieel te ondersteunen voor € 15,- per opgevangen vogel per jaar. De subsidie kan daarna afgebouwd worden. Een samenvatting van het voorstel (zie bijlage) dat onlangs naar de gemeenten is gestuurd: Het bestuur van Stichting Vogelopvangcentrum Midden-Nederland onderschrijft het belang van een toekomst waarin we in steeds mindere mate afhankelijk zijn van gemeentelijke subsidies. Andere bronnen van inkomsten zouden zorg moeten gaan dragen voor het dekken van een groot deel van de exploitatiekosten. Wij zijn ons er van bewust dat de gemeenten niet de gehele kosten voor het opvangen van een vogel op zich kunnen nemen. Ook zijn wij ons er van bewust dat er nog andere organisaties zijn die zich met het gehele traject van inheemse diersoorten bezighouden. De dierenambulance en de egelopvang zijn de andere betrokken partijen. Hierbij willen we graag benadrukken dat het traject bij de vogelopvang en egelopvang het langst duren en aan wettelijke regelgeving moeten voldoen en daarmee dus ook meer kosten met zich mee brengen. Graag willen wij u het volgende voorstel doen in het verlengde van ons beleidsplan 2014-2018. Voor de periode vanaf 1 januari 2015 t/m 1 januari 2019 dragen alle gemeenten binnen onze regio 50% van de kosten bij op basis van een diervolgend systeem. De huidige financiële situatie laat zien dat de stichting in staat is om de overige 50% zelf te dragen. Het bestuur van de stichting stelt zich tot doel om in de periode tot 1 januari 2019 een grotere mate van financiële onafhankelijkheid te creëren. Een aantal uit te werken mogelijkheden zijn; Het aanbieden dan wel uitbreiden van dagbestedingsplaatsen op het Vogelhospitaal. Het realiseren van extra opvangcapaciteit voor het opvangen van vogels die in beslag zijn genomen en vervolgens het afsluiten van contracten met de NVWA (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit) en Justitie. Het uitbreiden van ons educatieprogramma en mogelijkheden scheppen om praktijkonderwijs aan te bieden aan het MBO. Essentieel in dit voorstel is dat er gekeken kan worden naar een uitbreiding van onze opvangcapaciteit op de huidige locatie. In de loop van 2018 zullen we dan weer met de vertegenwoordigers van de aangesloten gemeenten om de tafel gaan zitten om tot een herziening van de gemeentelijke bijdrage te komen. Hierbij gaan wij er van uit dat we dan de bijdrage op basis van het diervolgend systeem fors kunnen verlagen ten gunste van de gemeenten.
5. Egelbescherming en Eekhoornopvang Nederland De verzorgingskosten voor egels- en eekhoorns ligt hoger dan die voor vogels. De organisatie geeft aan dat de kostprijs schommelt per jaar, maar gemiddeld uitkomt op € 75 tot € 80 per dier. Egels en eekhoorns zijn zoogdieren die dag en nacht verzorging nodig hebben. Ook de huisvesting is kostbaarder omdat egels niet bij elkaar, maar in aparte hokken geplaatst moeten worden. Daarnaast zijn het bijna altijd zieke dieren die medicatie nodig hebben. Vogels kunnen sneller zelfstandig eten en makkelijker in groepsverband gehuisvest worden. Dezelfde lijn volgend als die bij de Vogelopvang, wordt in dit voorstel uitgegaan van een gemeentelijk bijdrage van 33% in de kosten. Voor de egels- en eekhoorns wordt dit berekend op € 25,- per opgevangen dier, uitgaande van 14 dagen opvang een bedrag van € 1.79 per dier per dag. Wanneer dit bedrag gecombineerd wordt met de gemiddelde aantallen opgevangen dieren over de afgelopen vijf jaar geeft dit het volgende kostenbeeld voor de gemeenten. Helaas is het niet mogelijk om alle hierbij alle gemeenten individueel te noemen. De opvang hanteert een aantal combinaties zoals BEL-gemeenten en Naarden en Bussum samen en heeft van deze gemeenten de aantallen niet individueel per gemeente bijgehouden. Het aantal egels is een gemiddelde over de afgelopen vijf jaar.
Egelbescherming en Eekhoorn Nederland Aantal Huidige subsidie opgevangen (2014)* egels- en eekhoorns BEL-gemeenten 50 Hilversum 70 Huizen 60 1.500,Naarden-Bussum 2.316,90 (alleen Bussum) Muiden Weesp e.o. 50 Wijdemeren 40 250,Totaal 560 4.066,-
Voorgestelde bijdrage (aantal x € 25, -)
Verschil
1.250,1.750,66,(voordeel) 1.250,750,4.934,-
1.250,1.750,1.500,2.250,1.250,1.000,14.000,-
* Er zijn gemeenten die in 2014 niet hebben bijgedragen, maar dit in het verleden incidenteel wel deden
6. Dierenambulance Gooi – Vechtstreek Gemeenten hebben een wettelijke verplichting om een zwervend aangetroffen dier op te vangen. Het regionale vervoer van die dieren in nood wordt in onze regio verzorgt door de Dierenambulance uit Hilversum. Behalve dat zij huisdieren vervoeren, vervoeren zij ook dieren die in het wild leven. Dit betreft veelal jonge (verweesde) of gewonde dieren. Zij brengen deze dieren naar de hiervoor gespecialiseerde opvangcentra. Het merendeel van de gemeenten betaalt alleen een vergoeding voor de wettelijke taken van de Dierenambulance, het vervoer van huisdieren. In lijn met de hierboven genoemde afspraken met de Vogel- en Egelopvang volgt hieronder een voorstel om regionaal ook 33% van de kosten van het vervoer van wilde dieren te vergoeden. De ritprijs ligt op dit moment rond de 30 Euro, dus een bedrag van € 10,- per rit (dit kunnen meerdere dieren tegelijkertijd zijn, bijv. een nestje vogels). Het aantal ritten is een gemiddelde over de afgelopen drie jaar.
Vervoer dieren in het wild door de Dierenambulance Gemeente Aantal ritten Huidig subsidie voor met in het vervoer in het wild wild levende levende dieren dieren (2014)* Blaricum 70 615,-,Bussum 175 -,Naarden 105 637,50 Muiden 75 Totaal Gooise Meren 355 637,50,Hilversum 850 -,Huizen 290 1.150,Laren 95 895,Weesp 150 -,Wijdemeren 220 -,Totaal 2030 3.297,50
Voorgestelde bijdrage (aantal x € 10,-)
Verschil
700,1.750,1.050,750,-
85,1.750,1.050,112,50
3.550,8.500,2.900,950,1.500,2.200,20.300,-
2.912,50 8.500,1.750,55,1.500,2.200,17.002,50
* Dit is alleen de subsidie voor vervoer van in het wild levende dieren en is niet te verwarren met de subsidie die veel gemeenten betalen voor de uitvoering van haar wettelijke taak, het vervoeren van huisdieren.
De Dierenambulance is een organisatie die werkt met uitsluitend met vrijwilligers. Voor velen van hen is dit een hele waardevolle invulling van hun (vrije) tijd. Deze organisatie is minder geschikt als inloopfunctie voor mensen met een (arbeids) beperking. Op hun locatie in Hilversum is er weinig ‘inloopwerk’ en het taxiwerk is behoorlijk stressvol en niet voor iedereen geschikt.
7. Financiën In deze nota is een vergoedingensystematiek uitgewerkt op basis van het zogenaamde ‘diervolgend financieren’. Gemeenten betalen alleen een vergoeding voor dieren binnen hun eigen gemeentegrenzen gevonden worden. De voorgestelde vergoeding is gebaseerd op 33% van de werkelijke kosten. De facturering gebeurt per gemeente, achteraf per kwartaal en is voorzien van een overzicht van de in die gemeente gevonden dieren. U wordt gevraagd in te stemmen met een structurele vergoeding voor deze drie organisatie In 2018 wordt dit geëvalueerd en volgt een nieuw voorstel voor de periode vanaf 2019. De bedragen zijn gebaseerde op het gemiddeld opgevangen aantal dieren over een periode van vijf jaar (Dierenambulance 3 jaar). De cijfers kunnen van jaar tot jaar verschillen, bijvoorbeeld door slechte weersomstandigheden in het vogelbroedseizoen. Door de open-einde financiering van deze regeling kunnen de bedragen per jaar mee- of tegenvallen. Coördinatie in de regio Hoewel elke gemeente inmiddels een bestuurlijk en ambtelijk aanspreekpunt voor dierenwelzijn heeft benoemd, verzorgt de ambtenaar dierenwelzijn van de gemeente Huizen de regionale afstemming binnen dit beleidsterrein. De capaciteit die dit vraagt is gemiddeld 6 uur per maand (€ 450,- per maand / € 5.400,- per jaar). De hiervoor geleverde prestaties: -
Coördinatie en regionale afstemming aspecten dierenwelzijnbeleid Advies inzake (lokale) vraagstukken op het gebied van dierenwelzijn Evaluatie van afspraken met de diverse (regionale) dierenwelzijn- en opvangorganisaties Een regionale nota dierenwelzijn (verder lokaal aan te vullen).
Verdeling kosten ambtelijke Coördinatie Gemeente inwoners Blaricum 9.100 Bussum 32.600 Naarden 17.200 Muiden 6.400 totaal 56.200 Hilversum 86.000 Huizen 41.500 Laren 10.900 Weesp 18.100 Wijdemeren 23.200 Eemnes 8.800 TOTAAL 253.800
% 3,6 %
Kosten per gemeente per jaar 194,40
22,1% 33,9% 16,4% 4,3% 7,1% 9,0% 3,5%
1.193,40 1.830,60 885,60 232,20 383,40 486,00 189,00
Bestuurlijk trekker in de regio is N. van Vroonhoven, wethouder van Hilversum. De portefeuille waar dierenwelzijn onder valt is Milieu & Duurzaamheid.
8. Advies 1. Het portefeuillehoudersoverleg Fysiek Domein / Milieu voor te stellen de Vogelopvang in Naarden, de Egelopvang in Huizen en de Dierenambulance in Hilversum te ondersteunen met een vaste bijdrage per opgevangen dier. Voor de Vogelopvang en de Dierenambulance een bijdrage van € 10,- per dier en voor de Egelopvang een bijdrage van € 25,- per dier. Dit wordt achteraf per kwartaal in rekening gebracht (vergelijkbaar met de afspraken met het DBCA). Een totaaloverzicht van de meerkosten staat onderaan dit voorstel 2. In te stemmen met een regionale ondersteuning voor het dierenwelzijnbeleid en hiervoor de gepresenteerde kostenverdeling aan te houden.
3. Bestuurlijk met het Vogelasiel in gesprek te gaan over de plannen die zij ingediend hebben. Uitbreiding op de huidige locatie is niet meer mogelijk. In breder regionaal verband zijn er misschien wel opties en ook de gemeente Almere is bereid hierover mee te denken. 4. De Vogel- en Egelopvang op te nemen op de regiokaart als inloopfunctie voor mensen met een (arbeids)beperking. De gemeente Huizen biedt hiervoor de Egelopvang een structurele subsidie van € 4.000,- per jaar. Een soortgelijke structurele bijdrage zou door de gemeente Gooise Meren kunnen worden betaald t.b.v. de inloopfunctie bij de Vogelopvang. Hilversum en Huizen hebben daarnaast ook andere faciliteiten als inloopfunctie voor deze doelgroep.
Overzicht van de meerkosten per gemeente:
Gemeente Hilversum Gooise meren Huizen Weesp (+ Muiden) Wijdemeren Blaricum Eemnes Laren BEL-gemeente
Vogelopvang Eekhoornopvang Ambulancevervoer € 10,- per vogel € 25,- per dier € 10,- per rit 5.780,6.253,1.100,250,1.950,453,-
1.750,Voordeel € 66,-/1.250,750,-
950,-
8.500,2.912,50 1.750,1.500,2.200,85,55,950,-
1.250,-
Regio* * Bedrag per inwoner: € 45.017,10 / 253.800 inwoners = 17,7 cent per inwoner per jaar
Coordinatie TOTALE % van het MEERKOSTEN geheel 1.830,60 € 17.860,60 1.193,40 € 10.292.90 885,60 € 3.735,60 383,40 € 3.383,40 486,00 € 5.386,00 194,40 € 732,40 189,00 € 244,00 232,20 € 2.132,20
€ 1.250,00 € 45.017,10
