2013
Trendrapportage Monitor Werkgebieden
Regio Gooi en Vechtstreek
1
Voorwoord De tweede, verbeterde versie van de iLocator monitor Werkgebieden wordt in juni gelanceerd. De belangrijkste toevoeging aan deze vernieuwde versie is de tool ‘trends’. Er kunnen eenvoudig grafieken en tabellen worden opgevraagd die de dynamiek in bedrijvigheid, werkgelegenheid, en vastgoed op de verschillende schaalniveaus laten zien. We zijn trots op de eerste iLocator trendrapportage. Een rapport waarin trends op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek worden geanalyseerd. Ondernemers, vastgoedeigenaren, makelaars, investeerders en overheden kunnen de kennis uit de rapportage gebruiken bij het nemen van besluiten voor investeringen en bedrijfshuisvesting. Het doel van deze rapportage is het verspreiden van kennis, alsmede het verbinden en inspireren van partijen.
2
Inhoud
Voorwoord
1.
Samenvatting
4
5.
Factsheets
24
A. Feiten en Trends
4
A. BUSSUM
24
B. Conclusie
6
B. HILVERSUM
28
C. HUIZEN
32
2
2.
Inleiding
8
D. NAARDEN
36
A. iLocator
8
E. WEESP
40
B. Inzicht steeds belangrijker
8
F. WIJDEMEREN
44
C. De Monitor Werkgebieden
9
D. De regio Gooi en Vechtstreek
9
6.
Bijlagen
48
E. De werkgebieden
A. Overzicht werkgebieden
B. Tabellen/grafieken bedrijvigheid
49
11
C. Tabellen/grafieken werkgelegenheid
52
12
Gegevens iLocator
10
3.
Verantwoording data
4.
Regionale trends
A. Dynamiek bedrijvigheid
12
B. Dynamiek werkgelegenheid
15
C. Dynamiek vastgoed
48
56
18
3
1. Samenvatting A. FEITEN EN TRENDS
Van het totaal aantal bedrijven behoort 29,5% tot deze sector (569 bedrijven). •
De sector informatie en communicatie is op de werkgebieden in de periode 2011-
Bedrijvigheid
2012 gegroeid met 12 bedrijven. Absoluut gezien is dit de sector met de grootste
Regio
groei van het aantal bedrijven.
•
In vergelijking met Nederland en omliggende regio’s blijft de ontwikkeling van het
•
Het aantal bedrijven op de werkgebieden in de sector industrie is het sterkst afgenomen tussen 2011-2012, met 39 bedrijven (afname van 6,4%).
aantal bedrijven in de regio Gooi en Vechtstreek iets achter, maar er is nog steeds sprake van een lichte groei. Landelijk groeide het aantal bedrijven in 2011-2012 met
•
1,5%, in de regio Utrecht met 2,6%, in de regio Flevoland met 2,5% en in de regio Gooi
Werkgelegenheid
en Vechtstreek met 0,4%.
Regio
De dienstensectoren en de sector handel vertegenwoordigen gezamenlijk in 2012
•
In de regio Gooi en Vechtstreek nam het totaal aantal werknemers in de periode 2008-2011 jaarlijks af. Hiermee scoort de regio minder dan de rest van Nederland en
zo’n 62% van het totaal aantal bedrijven in de regio Gooi en Vechtstreek
omliggende regio’s, maar deze afname is het laatste jaar flink gedaald. Werkgebieden •
•
periode was zowel in regio Utrecht als regio Gooi en Vechtstreek de afname 0,5%. Hier
werkgebieden.
scoort de regio Gooi en Vechtstreek dus beter dan op landelijk schaalniveau. Enkel in
Op de werkgebieden is het aantal bedrijven in de periode 2011-2012 afgenomen met
Flevoland is het aantal werknemers niet afgenomen, maar toegenomen met 0,2%. •
De drie sectoren die zowel landelijk als op het niveau van de regio Gooi en Vechtstreek
De sectoren groot- en detailhandel, advisering, onderzoek en overige specialistische
het meest werkzame personen telt zijn de sectoren handel, zorg en zakelijke diensten
zakelijke dienstverlening en informatie en communicatie vertegenwoordigen bijna
(in totaal ruim 48% in NL en bijna 53% in G&V).
60% van alle bedrijven op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek. •
In Nederland als geheel nam in 2012 het aantal werknemers af met 0,7%. In deze
9,5% van de bedrijven in de regio Gooi en Vechtstreek is gevestigd op de
bijna 3,5% (afname van 68 bedrijven). •
•
De sector groot- en detailhandel is op de werkgebieden de grootste sector in 2012.
•
In de regio Gooi en Vechtstreek is de sector informatie en communicatie oververtegenwoordigd. In 2012 waren landelijk 261.410 personen werkzaam in deze
4
1. Samenvatting
•
sector (3,2% van totale aantal werkzame personen) en in de regio Gooi en
Vastgoed
Vechtstreek waren dat 12.630 werkzame personen (11,9% van het totale aantal
•
Tussen december 2011 en december 2012 is het aantal m² bvo dat wordt
werkzame personen).
aangeboden op de werkgebieden met bijna 40% toegenomen (circa 53.000
Opmerkelijk is dat het aantal zorgbedrijven in de regio niet hoog is, maar dat er
m²).
wel veel werknemers werkzaam zijn in deze sector. Er werken dus relatief veel
•
mensen bij een aantal grote zorgondernemers.
Alleen in de gemeente Hilversum (8,8%) en Weesp (11,9%) ligt het totaal aanbod m² bvo van het totaal aantal m² bvo op de werkgebieden (net) boven de frictieleegstand van 8%.
Werkgebieden •
•
m² kantoorruimte op de twee kantoorlocaties Arenapark (Hilversum) en
werkgebieden.
Huizermaatweg Centraal Zone (Huizen) toegenomen met bijna 24% (van
Op de werkgebieden neemt het aantal werknemers jaarlijks af. In de periode
22.128 m² naar 27.408 m²). •
Van het totaal aantal m² bvo kantoorruimte werd er op Arenapark ruim 13% te
met 0,8% (afname van 284 werknemers).
koop/huur aangeboden (20.501 m²) en op Huizermaatweg Centraal Zone 3,5%
Op de werkgebieden zijn de meeste personen werkzaam in de sectoren
(6.907 m²).
informatie en communicatie, groot- en detailhandel en industrie. Deze drie
•
sectoren vertegenwoordigen samen bijna 60% van het totaal aantal werkzame personen op de werkgebieden in de regio. •
In de periode december 2011 tot december 2012 is het totale aanbod
Van het totaal aantal werknemers in de regio is ongeveer 32% werkzaam op de
2010-2011 met 0,5% (afname van 184 werknemers) en in de periode 2011-2012
•
•
In de drie grootste sectoren op de werkgebieden heeft ook de grootste afname
Geplaatst in landelijke en regionale context (omliggende regio’s) valt de leegstand op de kantorenlocaties in de regio Gooi en Vechtstreek mee.
•
Van het totale aanbod panden op bedrijventerreinen in Gooi en Vechtstreek is 30% kantoorruimte (48.102 m²).
plaatsgevonden van het aantal werknemers.
5
1. Samenvatting B. CONCLUSIE Het is belangrijk de te trekken conclusie in perspectief te plaatsen. De conclusies zijn (vooralsnog) op een beperkte cijferreeks gebaseerd en het bedrijfsleven verkeert in zwaardere tijden. Daarnaast is met name de data over het aanbod (en leegstand) van kantoor- en bedrijfsruimte (nog) onvolledig. Het is duidelijk dat de economische crisis ook in Gooi en Vechtstreek effect heeft. Dat het aantal werknemers afneemt en het aantal m² aangeboden kantoor- en bedrijfsruimte toeneemt kan hierdoor worden verklaard. Mede door het gebrek aan ruimte scoort de regio van oudsher minder goed op de ontwikkeling van bedrijvigheid en werkgelegenheid dan omliggende regio’s. Desondanks blijft de uitgangspuntpositie qua ligging en infrastructuur goed (ook voor midden- en kleinbedrijf ) en bieden de sterke sectoren media, zorg en toerisme kansen. De ontwikkeling van het aantal bedrijven en werkzame personen op de werkgebieden is negatiever dan de ontwikkeling hiervan binnen de regio als geheel. Er moet rekening worden gehouden dat dit beeld positief wordt beïnvloed door het groeiende aantal ZZP’ers. Ook is er het positieve werkgelegenheidseffect van de groei van één bedrijf in Weesp en de administratieve inschrijving van één bedrijf in Hilversum. Dit is waarschijnlijk ook een belangrijke reden voor het feit dat het aantal bedrijven relatief sneller afneemt dan het aantal werkzame personen. In de mediasector, één van de belangrijkste werkgevers op de werkgebieden in Gooi en Vechtstreek, neemt het aantal bedrijven toe en de werkgelegenheid af. Ook hier speelt de groei van het aantal kleine bedrijven een rol. Het aanbod (en de leegstand) van bedrijfs- en kantoorruimte op de werkgebieden is toegenomen, maar op slechts enkele werkgebieden ligt het leegstandspercentage boven de frictieleegstand van 8%. Afgezet tegen de landelijke cijfers en die van omliggende regio’s scoort de regio beter. Aandacht vraagt de toename van het aanbod van (leegstaande) bedrijfs- en kantoorruimten op Industrieterrein Noord in Weesp en (in mindere mate) op het Havenkwartier en Kerkelanden in Hilversum. Dat circa 30% van het aanbod van panden op bedrijventerreinen kantoorruimte is, vraagt de aandacht . Meestal zijn dit moeilijk verhandelbare ruimtes.
6
7
2. Inleiding A. iLocator In 2010 is iLocator opgericht door de negen gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek1, met als doel het in stand houden en verbeteren van de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek. iLocator initieert, stimuleert, adviseert en verbindt partijen om gezamenlijke gebiedsvisies uit te werken en projecten te realiseren. Om goed te kunnen sturen op de kwaliteit van werkgebieden is inzicht in feiten en trends van groot belang.
B. INZICHT STEEDS BELANGRIJKER Voor het behoud en versterking van de werkgebieden in Gooi en Vechtstreek is het van groot belang zicht te hebben op de dynamiek. Welke bedrijven zijn gevestigd, in welke sectoren en hoeveel mensen werken daar? Hoeveel panden worden te huur of te koop aangeboden en is dat veel of weinig? Zijn er deelgebieden waar de waarde zich positief of negatief ontwikkelt? Is er de laatste jaren iets veranderd? Zijn er trends zichtbaar? Allemaal zeer relevante vragen voor gemeenten, provincie, ondernemersverenigingen, ondernemers, eigenaren en makelaars om, bij voorkeur gezamenlijk, goed te kunnen sturen op de kwaliteit van de werkgebieden. Om de dynamiek op de werkgebieden en ontwikkelingen in de regio in beeld te brengen heeft iLocator een uniek instrument ontwikkeld: de iLocator monitor Werkgebieden.
1
Gooi en Vechtstreek bestaat uit de gemeenten Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren.
8
2. Inleiding C. DE MONITOR WERKGEBIEDEN De monitor Werkgebieden is een digitaal instrument dat de ontwikkeling op bestaande werkgebieden structureel volgt. In de monitor worden de belangrijkste trends en ontwikkelingen van de werkgebieden zeer overzichtelijk gevisualiseerd op digitale kaarten en in tabellen en grafieken. Op verschillende schaalniveaus kan de informatie worden opgevraagd: regionaal, lokaal, per werkgebied en per kavel. De monitor laat onder andere het aantal en type bedrijven, grootte van bedrijven, het aanbod van bedrijfs- en kantoorruimte en de waarde van het vastgoed zien. De monitor is gebruiksvriendelijk, makkelijk in beheer en modulair. Naar wens kunnen er nieuwe kenmerken aan de monitor worden toegevoegd. In 2013 is er aan de monitor een nieuwe functie toegevoegd: de trendrapportage. Deze functie brengt de dynamiek op de werkgebieden op verschillende schaalniveaus in beeld. De monitor is een instrument in ontwikkeling. Door gebruik van de monitor en de feedback van gebruikers worden nieuwe toepassingen verder verfijnd en geïmplementeerd. Deze rapportage maakt op basis van feiten trends inzichtelijk op het gebied van bedrijvigheid, werkgelegenheid en aanbod. Op dit moment is de cijferreeks nog beperkt tot 3 jaren; 2010, 2011 en 2012.
D. DE REGIO GOOI EN VECHTSTREEK De regio Gooi en Vechtstreek is een belangrijke schakel in de Noordvleugel van de Randstad. Het verbindt de economische kernen Amsterdam, Almere en Utrecht en heeft daarin een bijzondere plek. Het is er goed wonen en op het gebied van kennisinstellingen, economische infrastructuur en logistiek is het beste van Nederland dicht bij de hand. Op het gebied van media, zorg en creatieve industrie levert het een belangrijke bijdrage aan de economische structuur van Nederland. Webadres opnemen
9
2. Inleiding E. DE WERKGEBIEDEN De regio Gooi en Vechtstreek telt in totaal 30 werkgebieden, waarvan twee specifiek kantoorterreinen zijn: Arenapark in Hilversum (28 hectare) en Huizermaatweg Centraal Zone in Huizen (20 hectare). Zie bijlage 5A voor een overzicht van de werkgebieden per gemeente.
Van de 30 werkgebieden hebben 12 werkgebieden een oppervlakte kleiner dan 10 hectare. De gemeente Bussum kent de meeste kleine werkgebieden. Er zijn acht werkgebieden met een oppervlakte tussen de 10 en 20 hectare. De overige 8 werkgebieden zijn groter dan 20 hectare. Quest, gelegen in de gemeente Naarden, heeft een oppervlakte van 17 hectare en telt slechts 2 bedrijven. Op dit terrein heeft het bedrijf Givaudan zich gevestigd, een bedrijf dat gespecialiseerd is in geur- en smaakstoffen. De ruimte voor groei en uitbreiding van werkgebieden in de regio is zeer schaars. Businesspark27 (in Blaricum) is het enige werkgebied met veel uitgeefbare grond. Dit werkgebied heeft een uitgeefbaar oppervlakte van circa 12 hectare, waarvan circa 8 hectare in eigendom is van de gemeente. Crailo (Hilversum) is een toekomstig werkgebied van circa 10 hectare bruto. De provincie is eigenaar van de grond en is gestart met de planvorming.
10
3. Verantwoording data De data die gebruikt worden in de Monitor Werkgebieden zijn afkomstig van LISA en het Kadaster. LISA levert data met betrekking tot de werkgelegenheid in de regio (onder andere aantal werkzame personen op de werkgebieden, aantal bedrijven, bedrijfssectoren). Het Kadaster levert informatie over de panden (aantal m² bvo en WOZ-waarde). Jaarlijks worden de data van LISA en het Kadaster aangekocht en verwerkt in de monitor. Door de onderzoeksopzet van LISA heeft de data betrekking op het voorafgaande jaar. De LISA gegevens van de jaren 2010, 2011 en 2012 zijn in de monitor verwerkt. De monitor verwerkt de informatie uit verschillende bronnen tot een samenhangend beeld. Door overleg met dataleveranciers is data het afgelopen jaar verbeterd, maar verdere doorontwikkeling blijft noodzakelijk.
Om het aanbod van bedrijfs- en kantoorruimte inzichtelijk te maken, wordt gebruik gemaakt van de websites van Funda en Realnext. Twee keer per jaar wordt er van deze data een update in de monitor gedaan. De panden die op de websites van Funda en Realnext worden aangeboden, worden in de monitor ingevoerd als aanbod. Sommige van deze panden staan niet leeg, maar worden wel te koop of te huur aangeboden. Daarnaast wordt niet elk leegstaand pand te koop of te huur aangeboden. In goed overleg met stakeholders wordt geprobeerd de kwaliteit van de data te verbeteren.
11
4. Regionale trends A. DYNAMIEK BEDRIJVIGHEID De regio Gooi en Vechtstreek telt in 2012 in totaal 20.380 bedrijven. Op de werkgebieden zijn in 2012 1.928 bedrijven gevestigd, dit is zo’n 9,5% van het totaal aantal bedrijven in de regio.
Sinds 2010 is er sprake van een lichte toename van het aantal bedrijven in de gehele regio Gooi en Vechtstreek, maar in vergelijking met Nederland en omliggende regio’s blijft de ontwikkeling van het aantal bedrijven achter. In omliggende regio’s neemt de groei wel af.
In de periode 2010-2011 groeide het aantal bedrijven op de werkgebieden meer dan in de gehele regio. Opvallend is dat het aantal bedrijven op de werkgebieden in de periode 2011-2012 juist is afgenomen (ruim 3%), maar in de gehele regio nog iets toeneemt.
12
4. Regionale trends De dienstensectoren en de sector handel tellen zowel in Nederland als in de regio Gooi en Vechtstreek het grootste aantal bedrijven. Deze sectoren gezamenlijk vertegenwoordigen in 2012 in Nederland bijna 54% van alle bedrijven. In de regio Gooi en Vechtstreek ligt dat aandeel zelfs op ruim 62%. Het aantal bedrijven in de sectoren informatie en communicatie en zakelijke diensten is in de regio Gooi en Vechtstreek groter dan in Nederland als geheel. De sector zorg hoort in Nederland (qua aantal bedrijven) wel bij de grootste vijf sectoren, maar niet in de regio Gooi en Vechtstreek (aandeel is 6,2%).
Op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek zijn groot- en detailhandel, advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening en informatie en communicatie de sectoren met het grootst aantal bedrijven. Deze drie sectoren vertegenwoordigen bijna 60% van alle bedrijven op de werkgebieden.
13
4. Regionale trends In de periode 2010-2012 is het aantal bedrijven op de werkgebieden van de meest relevante sectoren in de sector informatie en communicatie het meest gegroeid (5,7%, oftewel 12 bedrijven) en in de sector groot- en detailhandel het meest afgenomen (6,4%, oftewel 39 bedrijven). Ook in de sector industrie en advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening is het aantal bedrijven gekrompen (respectievelijk met 5,5% en 3,1%). In de sector bouw is het aantal bedrijven gelijk gebleven.
Conclusie Het aantal bedrijven in de regio Gooi en Vechtstreek groeit sinds 2011. In 2012 is het aantal bedrijven met 0,4% toegenomen. Handel en de dienstensectoren zijn de grootste sectoren in de regio; gezamenlijk vertegenwoordigen zij zo’n 62% van het totaal aantal bedrijven in de regio. Van het totaal aantal bedrijven in de regio is in 2012 ongeveer 9,5% gevestigd op de werkgebieden (1.928 bedrijven). In 2012 is het aantal bedrijven op de werkgebieden met 3,5% afgenomen (afname van 68 bedrijven). Op de werkgebieden vertegenwoordigen de sectoren groot- en detailhandel, advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening en informatie en communicatie gezamenlijk bijna 60% van alle bedrijven op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek. Groot- en detailhandel is de grootste sector. Van het totaal aantal bedrijven behoort 29,5% tot deze sector (569 bedrijven). In 2012 is de sector informatie en communicatie absoluut gezien het meest gegroeid, met 12 bedrijven (toename van 5,7%). In de sector industrie is het aantal bedrijven het sterkst afgenomen, met 29 bedrijven (afname van 6,4%).
14
4. Regionale trends B. DYNAMIEK WERKGELEGENHEID De gehele regio Gooi en Vechtstreek telt in 2012 105.960 werknemers. Daarvan is ongeveer 32% werkzaam op de werkgebieden in de regio (33.734 werknemers). Van het totaal aantal bedrijven in de regio heeft 9,5% zich gevestigd op de werkgebieden. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat er op de werkgebieden bedrijven zijn gevestigd met veel werknemers in dienst.
In de regio Gooi en Vechtstreek neemt het totaal aantal werknemers vanaf 2008 jaarlijks af, zie grafiek 7. Hiermee scoort de regio minder dan de rest van Nederland. Echter, de afname is in de periode 20112012 flink afgenomen in vergelijking met het jaar daarvoor. In 2011-2012 verschilt de afname van het aantal werknemers in de regio Gooi en Vechtstreek niet veel met de landelijke afname en de afname in de omliggende regio’s.
In de regio neemt het aantal bedrijven toe (zie grafiek 1), maar het aantal werknemers neemt af. Dit wijst op een toename van kleine bedrijven en zzp’ers in de regio. Op de werkgebieden neemt tussen 2011-2012 zowel het aantal werknemers als het aantal bedrijven af, maar de afname van het aantal werknemers op de werkgebieden is kleiner dan 1%. Opmerkelijk is dat het aantal bedrijven sterker afneemt dan het aantal werknemers. Dit kan deels verklaard worden door de groei van het bedrijf Abbott in Weesp en de groei in de sector vervoer en opslag in de gemeente Hilversum, door een administratieve inschrijving op het werkgebied Laapersveld van het bedrijf Connexxion.
15
4. Regionale trends De drie sectoren die zowel op landelijk niveau als op niveau van de regio Gooi en Vecht het meest aantal werkzame personen tellen, zijn de sectoren handel, zorg en zakelijke diensten (ruim 48% in Nederland en bijna 53% in de regio Gooi en Vechtstreek). In de regio is de sector informatie en communicatie oververtegenwoordigd (Nederland 3,2% versus 11,9% in de regio). De mediasector behoort tot deze sector. Het is niet verrassend dat de regio, met Mediastad Hilversum als centrumgemeente, een oververtegenwoordiging van de sector informatie en communicatie heeft. Op landelijk schaalniveau telt ook de sector onderwijs een groot aantal werknemers. Het aantal zorgbedrijven in de regio scoort niet hoog, maar er zijn in de regio wel veel personen werkzaam in deze sector. Kennelijk werken er relatief veel mensen bij een aantal grote zorgondernemers, die niet gevestigd zijn op de werkgebieden.
Op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek zijn de meeste personen werkzaam in de sectoren informatie en communicatie, groot- en detailhandel en industrie. Deze drie sectoren gezamenlijk vertegenwoordigen in 2012 bijna 60% van het totaal aantal werkzame personen op de werkgebieden in de regio. Ook de sector vervoer en opslag telt een groot aantal werknemers, hoewel het aandeel bedrijven in deze sector slechts 2,7% is. Eerder zagen we al dat op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek de sector advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening een flink aandeel heeft in het aantal bedrijven (16%). Van het totaal aantal werknemers op de werkgebieden is 6,2% werkzaam in deze sector.
16
4. Regionale trends In de drie grootste sectoren op de werkgebieden is het aantal werkzame personen het meest afgenomen (afname van 1.358 personen). In de sector vervoer en opslag is het aantal werkzame personen op de werkgebieden in de regio toegenomen met 713 personen. Dit aantal wordt sterk beïnvloed door de eerder vermelde administratieve inschrijving van één groot bedrijf op het bedrijventerrein Laapersveld in Hilversum.
Conclusie In de regio Gooi en Vechtstreek nam het aantal werknemers de laatste jaren af. In 2012 was deze afname slechts 0,5%, terwijl dat in 2011 nog 3% was. Landelijk nam in 2012 het aantal werknemers af met 0,7%. De drie sectoren die zowel landelijk als op het niveau van de regio Gooi en Vechtstreek het meest werkzame personen telt zijn de sectoren handel, zorg en zakelijke diensten. Het aantal zorgbedrijven in de regio is niet groot, maar er zijn wel veel werknemers werkzaam in deze sector. Er werken dus relatief veel mensen bij een aantal grote zorgondernemers. In de regio Gooi en Vechtstreek is de sector informatie en communicatie oververtegenwoordigd. Van het totaal aantal werkzame personen in de regio werk bijna 12% in deze sector. De regio Gooi en Vechtstreek staat hierom ook bekend. Van het totaal aantal werknemers in de regio is 32% werkzaam op de werkgebieden. Dit aantal neemt jaarlijks iets af; in 2011 met 0,5% en in 2012 met 0,8%. Op de werkgebieden zijn de meeste personen werkzaam in de sectoren informatie en communicatie, grooten detailhandel en industrie. Deze drie sectoren vertegenwoordigen samen bijna 60% van het totaal aantal werkzame personen op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek. In deze drie sectoren heeft ook de grootste afname plaatsgevonden van het aantal werknemers in 2012.
17
4. Regionale trends C. DYNAMIEK VASTGOED C.1 Totaal aanbod1 van panden op werkgebieden in de regio Tussen december 2011 en december 2012 is het aantal m² bvo dat wordt aangeboden op de werkgebieden met bijna 40% toegenomen. Werden in december 2011 nog 205 objecten (134.862 m² bvo) te koop/huur aangeboden op de werkgebieden in de regio, in december 2012 waren dat er 219 (188.175 m² bvo). Van het totale aanbod op de werkgebieden is 41% kantoorruimte (76.763 m²) en 59% bedrijfsruimte (111.412 m²)
Alleen in Bussum en Naarden nam het aanbod af. Opvallend is de toename van het aanbod van bedrijfs- en kantoorruimte op de werkgebieden in Huizen en Weesp.
1
Aanbod: in de monitor Werkgebieden wordt het aanbod van bedrijfs- en kantoorpanden op de
werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek in beeld gebracht met behulp van de websites van Funda en Realnext. Twee keer per jaar wordt er van dit aanbod een update gedaan (eind juni en eind december). Bedrijfs- en kantoorpanden die nog in ontwikkeling zijn, of nog moeten worden ontwikkeld, worden niet opgenomen als aanbod in de monitor. In deze rapportage zijn de gegevens verwerkt van de periode december 2011 tot december 2012.
18
4. Regionale trends In de gemeenten Hilversum en Weesp ligt het totale aanbod m² als percentage van het totaal aantal m² (net) boven de bovengrens van de frictieleegstand 8%. In de gemeente Hilversum komt dit met name door het aanbod op de werkgebieden Arenapark (van het totale aanbod in Hilversum is 27,5% gelegen op het werkgebied Arenapark) en Havenkwartier (van het totale aanbod in Hilversum is bijna 25% gelegen op het werkgebied Havenkwartier) en in de gemeente Weesp door het aanbod op het werkgebied Noord (van het totale aanbod in Weesp is ruim 86% gelegen op dit werkgebied).
Grafiek 16:
C.2 Aanbod op kantoorlocaties De regio Gooi en Vechtstreek kent twee kantoorlocaties: Arenapark in Hilversum en Huizermaatweg Centraal Zone in Huizen. Tussen december 2011 en december 2012 is het aanbod op de twee kantoorlocaties met 5.280 m² toegenomen (bijna 24%). Het aanbod op de grootste kantorenlocatie, Arenapark, is in deze periode vrijwel stabiel gebleven. Op de kantoorlocatie Huizermaatweg Centraal Zone is het aanbod toegenomen met ruim 4.800 m² (een toename van 239%). Werkgebied Arenapark Huizermaatweg Centraal Zone
Totaal m² bvo 149.303
Aanbod m² 20.501
% aanbod 13,73%
195.253
6.907
3,54%
19
4. Regionale trends Geplaatst in landelijke en regionale context valt de leegstand op de kantorenlocaties mee. Volgens cijfers van NVM Business stond eind 2012 bijna 16% van de Nederlandse kantoren te koop of te huur. In januari 2012 stond volgens de cijfers van DTZ 14,1% van de kantoren leeg in Nederland (een toename van 0,2% t.o.v. 2010) In Almere stond in januari 2012 22,9% van de kantoorruimte leeg (131.000 m²) (Bron: DTZ). Almere behoort tot de top 10 gemeenten met de grootste leegstand aan kantoorruimte. In Gooi en Eemland (met resp. centrumgemeente Hilversum en Amersfoort) stond in januari 2012 volgens de gegevens van DTZ 237.000 m² kantoorruimte leeg, dat is ongeveer 16%. Ten opzichte van 2010 was dit een stijging van 0,8%. In Utrecht en omgeving (Utrecht, Stichtse Vecht, Nieuwegein en Houten) was de leegstand van kantoorruimte in januari 2012 13%, een toename van 2,6% ten opzichte van 2010.
Aanbod kantoren
Nederland
14,1%
Almere
22,9%
Utrecht en omgeving
13,0%
Gooi en Eemland
16,1%
20
4. Regionale trends Grafiek 17:
C.3 Aanbod kantoorruimte op de bedrijventerreinen Naast het aanbod van kantoorruimte op de kantorenlocaties werd er december 2011 40.130 m² en in december 2012 48.102 m² kantoorruimte op bedrijventerreinen aangeboden. Dit is in december 2012 ongeveer 30% van het totale aanbod op de bedrijventerreinen.
Grafiek 18:
21
4. Regionale trends Grafiek 19:
C.4 Aanbod bedrijventerreinen In de december 2012 werd er op de bedrijventerreinen in de regio Gooi en Vechtstreek in totaal 111.412 m² bedrijfsruimte te koop/huur aangeboden. Dit is ongeveer 60% van het totale aanbod op de werkgebieden. Met name op het werkgebied Noord in de gemeente Weesp was het aanbod m² bedrijfsruimte groot.
Grafiek 20:
22
4. Regionale trends Conclusie In de regio Gooi en Vechtstreek neemt, net als op landelijk niveau, het aanbod van kantoor- en bedrijfsruimte toe. De laatste jaren is er veel aandacht voor leegstand van kantoorruimte. Geplaatst in landelijke en regionale context (omliggende regio’s), valt het aanbod op de kantorenlocaties in de regio Gooi en Vechtstreek mee. Tussen december 2011 en december 2012 is het aantal m² bvo aanbod op de werkgebieden met bijna 40% toegenomen (circa 53.000 m²), maar alleen in de gemeente Hilversum (8,8%) en Weesp (11,9%) ligt het aanbod m² bvo van het totaal aantal m² bvo op de werkgebieden boven de frictieleegstand van 8%. Dit beeld wordt met name bepaald door het aanbod op het werkgebied Noord in Weesp en op het Havenkwartier in Hilversum. Het aanbod van m² bvo kantoorruimte op de twee kantorenlocaties ligt alleen op het Arenapark boven de frictieleegstand van 8%. Op het Arenapark wordt ruim 13% te koop/huur aangeboden en op Huizermaatweg Centraal Zone slechts 3,5%. Van het totale aanbod panden op de bedrijventerreinen in Gooi en Vechtstreek is 30% kantoorruimte.
23
5. Factsheets Bussum A. BUSSUM De gemeente Bussum telt vier werkgebieden: Bensdorp, Franse Kampweg, Nieuwe Vaart en Nijverheidswerf. Werkgebieden
Hectare
Aantal bedrijven
Aantal werknemers
Bensdorp
1,5
3
90
Franse Kampweg
5,6
5
281
Nieuwe Vaart
2,7
39
319
Nijverheidswerf
1,2
21
76
DYNAMIEK BEDRIJVIGHEID Op de werkgebieden in de gemeente Bussum is het aantal bedrijven in de periode 2010-2012 vrijwel stabiel gebleven. De grootste afname van het aantal bedrijven heeft zich voorgedaan op het werkgebied Nieuwe Vaart (afname van 7 bedrijven).
24
5. Factsheets Bussum
De drie sectoren met het grootst aantal bedrijven zijn: advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening, groot- en detailhandel en industrie.
DYNAMIEK WERKGELEGENHEID Op de werkgebieden Bensdorp en Franse Kampweg is het aantal werknemers in de periode 2010-2012 iets toegenomen. Op de werkgebieden Nieuwe Vaart en Nijverheidswerf is het aantal werknemers afgenomen, respectievelijk met bijna 19% en ruim 22%.
25
5. Factsheets Bussum Alleen in de sector industrie heeft er in de periode 20112012 groei van het aantal werknemers plaatsgevonden op de
Bussum, 2011-2012
werkgebieden in de gemeente Bussum. In de andere sectoren is het aantal werknemers gelijk gebleven of gekrompen.
26
5. Factsheets Bussum DYNAMIEK VASTGOED Sinds juni 2012 wordt er op het werkgebied Bensdorp één pand te huur aangeboden (van 415 m²). Op de werkgebieden Nieuwe Vaart en Nijverheidswerf is het aanbod in de periode december 2011 en december 2012 flink afgenomen.
27
5. Factsheets Hilversum B. HILVERSUM De gemeente Hilversum telt 10 werkgebieden. Het werkgebied Crailo is een gebied dat nog ontwikkeld moet worden. Dit werkgebied wordt in de verdere analyse buiten beschouwing gelaten. Werkgebieden
Hectare
Aantal bedrijven
Aantal werknemers
Arenapark
28
100
4806
Crailo
15
0
0
Havenkwartier
33,9
119
1582
Kerkelanden
29,3
98
1794
Korte Noorderweg
1,9
49
199
Laapersveld
8,4
21
1345
Liebergerweg
12,2
45
755
Media Park
49,3
154
5799
Mussenstraat
3,9
15
389
5
13
671
4,4
22
226
Oude Amersfoorteseweg Zeverijnstraat
DYNAMIEK BEDRIJVIGHEID Op de werkgebieden in de gemeente Hilversum is het aantal bedrijven in de periode 2010-2012 vrijwel stabiel gebleven. In absolute aantallen heeft de grootste groei van het aantal bedrijven plaatsgevonden op het werkgebied Arenapark (groei van 7 bedrijven) en de grootste afname op de werkgebieden Kerkelanden en Korte Noorderweg (afname van 6 bedrijven).
28
5. Factsheets Hilversum De drie grootste sectoren op de werkgebieden in de gemeente Hilversum zijn: groot- en detailhandel, informatie en communicatie en advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening.
DYNAMIEK WERKGELEGENHEID Op de werkgebieden Arenapark en Media Park is het aantal werknemers tussen 2010 en 2012 met respectievelijk 7% en 6% afgenomen. In dezelfde periode is op de werkgebieden Laapersveld en Zeverijnstraat het aantal werknemers fors toegenomen.
29
5. Factsheets Hilversum Op de werkgebieden in de gemeente Hilversum heeft in een aantal sectoren groei voorgedaan, maar in de meeste sectoren is er sprake van een afname van het aantal werknemers. In de sectoren informatie en communicatie en groot- en detailhandel is het aantal werknemers het meest afgenomen, maar op het totaal aantal werknemers gezien, is dit slechts een klein percentage.
30
5. Factsheets Hilversum DYNAMIEK VASTGOED Alleen op het werkgebied Havenkwartier is het aanbod in de periode december 2011 tot december 2012 afgenomen. Op alle andere werkgebieden is het aanbod toegenomen. Met name op de werkgebieden Arenapark, Kerkelanden en Media Park is het aanbod m² flink gestegen, maar is het aantal panden dat wordt aangeboden afgenomen.
31
5. Factsheets Huizen C. HUIZEN De gemeente Huizen telt twee werkgebieden: Huizermaat Centraal Zone en ’t Plaveen. Het werkgebied Huizermaatweg Centraal Zone is een kantorenlocatie. Werkgebieden
Hectare
Aantal bedrijven
Aantal werknemers
Huizermaatweg Centraal Zone
20,3
159
2496
t Plaveen
74,3
252
2678
DYNAMIEK BEDRIJVIGHEID Op de werkgebieden in de gemeente Huizen is het aantal bedrijven in de periode 2010-2012 vrijwel stabiel gebleven.
32
5. Factsheets Huizen De drie sectoren met het grootst aantal bedrijven zijn: groot- en detailhandel, advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening en bouwnijverheid.
DYNAMIEK WERKGELEGENHEID Op het werkgebied Huizermaatweg Centraal Zone neemt het aantal bedrijven af, maar het aantal werknemers toe. Voor werkgebied ’t Plaveen geldt het tegenovergestelde: het aantal bedrijven neemt toe, maar het aantal werknemers neemt af.
33
5. Factsheets Huizen In de sector gezondheids- en welzijnszorg heeft de grootste groei plaatsgevonden en in de sector industrie de grootste krimp van het aantal werknemers op de werkgebieden tussen 2011 en 2012.
34
5. Factsheets Huizen DYNAMIEK VASTGOED Op de kantorenlocatie Huizermaatweg Centraal zone is het aanbod m² kantoorruimte tussen december 2011 en december 2012 fors toegenomen. Op werkgebied ’t Plaveen is het aanbod tussen december 2011 en juni 2012 toegenomen, maar in de periode juni 2012 tot december 2012 weer iets afgenomen.
35
5. Factsheets Naarden D. NAARDEN De gemeente Naarden telt drie werkgebieden: Gooimeer Noord, Gooimeer Zuid en Quest. Werkgebieden
Hectare
Aantal bedrijven
Aantal werknemers
Gooimeer Noord
12
54
1.232
39,4
207
1.954
17
2
558
Gooimeer Zuid Quest
DYNAMIEK BEDRIJVIGHEID Het aantal bedrijven op de werkgebieden in Naarden is in de periode 2010-2012 vrijwel stabiel gebleven.
36
5. Factsheets Naarden De drie grootste sectoren op de werkgebieden in de gemeente Naarden zijn: groot- en detailhandel, advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening en industrie.
DYNAMIEK WERKGELEGENHEID Het aantal werknemers is in de periode 2010-2012 redelijk stabiel gebleven op de werkgebieden in de gemeente Naarden.
37
5. Factsheets Naarden Op de werkgebieden in de gemeente Naarden heeft alleen groei plaatsgevonden in de sectoren onderwijs, financiële instellingen en informatie en communicatie.
38
5. Factsheets Naarden DYNAMIEK VASTGOED Het aanbod van m² bedrijfs- en kantoorruimte is vrijwel stabiel gebleven (zelf iets afgenomen op werkgebied Gooimeer Noord)
39
5. Factsheets Weesp E. WEESP De gemeente Weesp telt drie werkgebieden: Nijverheidslaan, Noord en Van Houten Industriepark/Solvay. Werkgebieden
Hectare
Aantal bedrijven
Aantal werknemers
Nijverheidslaan
11,6
36
458
72
292
3050
38,1
22
1502
Noord Van Houten Industriepark/Solvay
DYNAMIEK BEDRIJVIGHEID Op de werkgebieden in Weesp is het aantal bedrijven in de periode 2010-2012 vrijwel stabiel gebleven.
40
5. Factsheets Weesp De drie grootste sectoren op de werkgebieden in de gemeente Weesp zijn: groot- en detailhandel, industrie en advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening.
DYNAMIEK WERKGELEGENHEID Na twee jaren van lichte daling is het laatste jaar de werkgelegenheid op de drie werkgebieden weer wat gestegen.
41
5. Factsheets Weesp Alleen in de sectoren gezondheids- en welzijnszorg en vervoer en opslag is het aantal werknemers tussen 2011 en 2012 afgenomen. De sector industrie is het sterkst gegroeid in deze periode.
42
5. Factsheets Weesp DYNAMIEK VASTGOED Op de werkgebieden in Weesp is het aanbod m² van kantoor-en bedrijfsruimte tussen december 2011 en december 2012 fors toegenomen.
43
5. Factsheets Wijdemeren F. WIJDEMEREN De gemeente Wijdemeren telt 7 werkgebieden; drie werkgebieden met een oppervlakte onder de 10 hectare en drie werkgebieden met een oppervlakte boden de 10 hectare. Werkgebieden
Hectare
Aantal bedrijven
Aantal werknemers
De Slenk
13,9
56
259
De Zodde
3,2
29
407
Loodijk
14,8
9
88
Nieuw Walden Machineweg
12,7
68
259
Rading
8,3
35
295
Reeweg
2,3
13
166
DYNAMIEK BEDRIJVIGHEID Op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren is het aantal bedrijven vrijwel stabiel gebleven. Op het werkgebied Loodijk is de afname met vijf bedrijven het grootst geweest.
44
5. Factsheets Wijdemeren De sector met veruit de meeste bedrijven is de sector groot- en detailhandel (76 bedrijven). Daarna volgen de sectoren industrie (24 bedrijven) en bouwnijverheid (23 bedrijven).
DYNAMIEK WERKGELEGENHEID Op het werkgebied Nieuw Walden Machineweg is het aantal werknemers het meest afgenomen tussen 2010 en 2012. Hier is het aantal werknemers met ruim 18% afgenomen (58 werknemers). Alleen op het werkgebied Rading is het aantal werkzame personen toegenomen, met 9 werknemers (3%).
45
5. Factsheets Wijdemeren Er zijn vier sectoren waarin het aantal werknemers is toegenomen tussen 2011 en 2012. De sector bouwnijverheid is het meest gekrompen, met 39 werknemers (afname van 31%). De sector cultuur, sport en recreatie is het meest gegroeid.
46
5. Factsheets Wijdemeren DYNAMIEK VASTGOED In december 2012 werden er op het werkgebied Loodijk 2 ruimten te huur aangeboden. Daarvoor was er nog geen aanbod op dit werkgebied. Op het werkgebied Rading is het aantal aangeboden panden toegenomen van geen naar 5 (van 0 m² naar 695 m²). Alleen op de werkgebieden Rading en Loodijk worden kantoorruimten aangeboden.
47
6. Bijlagen A. OVERZICHT WERKGEBIEDEN Gemeente
Werkgebieden
Oppervlakte (in hectare)
Aantal bedrijven
Bussum
Bensdorp
1,5
3
Franse Kampweg
5,6
5
Nieuwe Vaart
2,7
45
Nijverheidswerf
1,2
23
Mediapark
49,3
167
Korte Noorderweg
1,9
55
Liebergerweg
12,2
55
5
15
Mussenstraat
3,9
17
Arenapark
28
97
Hilversum
Oude Amersfoortseweg
Laapersveld
8,4
20
Kerkelanden
29,3
108
34
121
Zeverijnstraat
4,4
20
Crailo
15,1
1
Havenkwartier
Naarden
Gooimeer Noord Gooimeer Zuid
Weesp
Wijdemeren
Huizen
12
60
39,4
213
Quest
17
2
Noord
72
297
Nijverheidslaan
11,6
33
Van Houten Industrie/Solvay
38,1
21
Loodijk
14,8
11
Reeweg
2,3
16
Nieuw Walden Machineweg
12,8
72
Rading
8,3
35
De Zodde
3,3
30
De Slenk
13,9
52
Huizermaatweg
20,3
163
t Plaveen
74,3
239
48
6. Bijlagen B. TABELLEN/GRAFIEKEN BEDRIJVIGHEID Aandeel aantal bedrijven per sector van totaal aantal bedrijven, in Nederland en in de regio Gooi en Vechtstreek
NL
NL
NL
G&V
G&V
G&V
Sector
2008
2010
2012
2008
2010
2012
Landbouw en Visserij
7,5%
6,7%
6,0%
1,3%
1,0%
0,7%
Industrie
4,8%
4,5%
4,3%
3,5%
3,4%
3,0%
Nutsbedrijven
0,2%
0,2%
0,2%
0,1%
0,1%
0,1%
Bouw
10,5%
10,3%
10,1%
10,5%
10,3%
10,1%
Handel
21,8%
20,1%
19,2%
19,5%
18,6%
17,9%
Vervoer en Opslag
2,8%
2,6%
2,5%
1,4%
1,3%
1,3%
Horeca
4,4%
4,1%
3,9%
3,1%
3,1%
2,9%
Informatie en Communicatie
4,6%
4,8%
5,1%
8,2%
8,4%
8,5%
Financiële instellingen
1,8%
1,5%
1,4%
2,1%
1,8%
1,7%
Zakelijke diensten
21,7%
23,0%
23,8%
31,0%
32,4%
33,7%
Overheid
0,3%
0,3%
0,3%
0,2%
0,2%
0,2%
Onderwijs
3,4%
3,7%
4,0%
3,0%
3,0%
3,0%
Zorg
6,6%
7,8%
8,4%
6,1%
6,1%
6,2%
Overige diensten
9,5%
10,5%
10,8%
9,9%
10,3%
10,8%
49
6. Bijlagen Aandeel aantal bedrijven per sector op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek
G&V
G&V
G&V
Sector
2010
2011
2012
Industrie
9,4%
9,3%
9,0%
Winning en distributie van water
0,5%
0,4%
0,4%
Bouw
8,2%
8,2%
8,3%
Groot- en detailhandel
31,1%
29,5%
29,5%
Vervoer en opslag
2,7%
2,8%
2,7%
Horeca
1,3%
1,4%
1,5%
10,7%
11,6%
11,5%
Informatie en communicatie Financiële instellingen
4,5%
4,4%
4,5%
16,3%
16,3%
16,0%
Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening
6,7%
7,0%
6,8%
Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen
0,3%
0,3%
0,3%
Onderwijs
2,0%
2,0%
2,0%
Zorg
1,7%
1,8%
1,7%
Cultuur, sport en recreatie
2,5%
2,7%
3,0%
Overige diensten
2,2%
2,3%
2,0%
Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening
50
6. Bijlagen Toename/afname van het aantal bedrijven per sector op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek Absolute toename/ afname
% toename/afname
2010-2012
2010-2012
Industrie
-10
-5,5%
Winning en distributie van water
-1
-11,1%
Bouwnijverheid
0
0,0%
Sector
Groot- en detailhandel
-39
-6,4%
Vervoer en opslag
1
1,9%
Logies-, maaltijd- en drankverstrekking
3
12,0%
Informatie en communicatie
12
5,7%
Financiële instellingen
-1
-1,1%
Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening
-10
-3,1%
2
1,5%
Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen
0
0,0%
Onderwijs
-1
-2,5%
Gezondheids- en welzijnszorg
0
0,0%
Cultuur, sport en recreatie
10
20,8%
Overige dienstverlening
-4
-9,5%
51
6. Bijlagen C. TABELLEN/GRAFIEKEN WERKGELEGENHEID Aandeel aantal werknemers per sector van totaal aantal werknemers in Nederland en in de regio Gooi en Vechtstreek Sector
NL
NL
NL
G&V
G&V
G&V
2008
2010
2012
2008
2010
2012
Landbouw en Visserij
3,1%
3,0%
2,7%
0,7%
0,7%
0,4%
Industrie
11,0%
10,2%
10,0%
8,0%
7,2%
6,3%
Nutsbedrijven
0,8%
0,9%
0,9%
0,4%
0,4%
0,4%
Bouw
6,5%
6,2%
5,9%
5,2%
4,9%
4,7%
Handel
17,6%
17,4%
17,6%
19,4%
19,3%
19,6%
Vervoer en Opslag
5,4%
5,2%
5,1%
2,5%
2,5%
2,7%
Horeca
4,3%
4,3%
4,4%
3,4%
3,3%
3,2%
Informatie en Communicatie
3,2%
3,2%
3,2%
12,6%
12,2%
11,9%
Financiële instellingen
3,2%
3,0%
2,9%
3,0%
2,8%
2,8%
Zakelijke diensten
14,0%
14,3%
14,5%
14,9%
14,8%
15,7%
Overheid
5,5%
5,5%
5,4%
2,9%
2,9%
2,9%
Onderwijs
6,5%
6,7%
6,7%
5,9%
6,3%
6,2%
Zorg
14,8%
15,7%
16,2%
15,7%
16,8%
17,2%
Overige diensten
4,1%
4,4%
4,4%
5,5%
5,9%
6,0%
52
6. Bijlagen Aandeel aantal werknemers per sector op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek
G&V
G&V
G&V
Sector
2010
2011
2012
Industrie
17,1%
15,2%
15,3%
Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht
0,7%
0,6%
0,6%
Winning en distributie van water
0,6%
0,5%
0,5%
Bouwnijverheid
3,9%
3,8%
3,6%
Groot- en detailhandel
22,0%
21,8%
21,4%
Vervoer en opslag
3,4%
5,5%
5,6%
Logies-, maaltijd- en drankverstrekking
0,4%
0,6%
0,6%
Informatie en communicatie
23,4%
23,0%
22,6%
Financiële instellingen
4,5%
4,4%
4,5%
Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening
6,2%
6,4%
6,2%
Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening
4,3%
3,9%
4,4%
Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen
1,4%
1,5%
1,5%
Onderwijs
5,1%
5,4%
5,3%
Gezondheids- en welzijnszorg
3,6%
4,1%
4,6%
Cultuur, sport en recreatie
2,0%
2,0%
1,8%
Overige dienstverlening
1,4%
1,3%
1,3%
53
6. Bijlagen Toename/afname van het aantal werknemers per sector op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek Absolute toename/ afname
Procentuele toename/afname
2010-2012
2010-2012
Industrie
-683
-11,7%
Productie en distributie van en handel in elektriciteit, aardgas, stoom en gekoelde lucht
-49
-20,0%
Winning en distributie van water
-13
-6,7%
Bouwnijverheid
-125
-9,4%
Groot- en detailhandel
-294
-3,9%
Vervoer en opslag
713
60,8%
Logies-, maaltijd- en drankverstrekking
64
43,0%
Informatie en communicatie
-381
-4,8%
Financiële instellingen
-28
-1,8%
Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening
-16
-0,8%
Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening
8
0,5%
Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen
18
3,6%
Sector
Onderwijs
46
2,6%
Gezondheids- en welzijnszorg
310
24,9%
Cultuur, sport en recreatie
-57
-8,4%
Overige dienstverlening
-24
-5,2%
54
55
Stichting iLocator Secretariaat Harmonieplein 121A 3603 BS Maarssen
T
0346 28 37 11
W www.ilocator-gooienvechtstreek.com E
[email protected]
56
