Trendrapportage Monitor Werkgebieden Regio Gooi en Vechtstreek 2013
VOORWOORD In 2014 is er door Stichting iLocator hard gewerkt aan de doorontwikkeling van de Monitor Werkgebieden. Dit heeft geresulteerd in een Monitor waarin de data beter gevisualiseerd wordt dan in de voorgaande versie. De kaarten, tabellen en grafieken zijn aangepast. Er kunnen uitgebreidere rapporten worden opgevraagd op meerdere schaalniveaus: de regio, de gemeente en het werkgebied. Er is ook meer informatie beschikbaar, met name over het vastgoed op de werkgebieden (leegstand en transacties). Doel van dit systeem is om gebruikers te voorzien van de juiste analyse- en beleidsinformatie. Deze informatie vormt de input voor effectief beleid. Dit is de tweede trendrapportage die iLocator uitbrengt op basis van de data uit de Monitor Werkgebieden. Het eerste rapport verscheen in 2013. In dit rapport worden de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek geanalyseerd. Drie hoofdthema’s zijn hierbij van belang; bedrijvigheid, werkgelegenheid en vastgoed. Op basis van de informatie uit deze rapportage kunnen partijen zoals overheden, gemeenten, investeerders en ondernemers weloverwogen beslissingen nemen. Met deze rapportage wil Stichting iLocator kennis verspreiden over de stand van zaken en dynamiek op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek. We hopen hiermee partijen te verbinden en te inspireren.
Inhoud Voorwoord .............................................................................................................................................. 2 1
Samenvatting................................................................................................................................... 6 1.1
Bedrijvigheid ............................................................................................................................ 6
1.1.1
Regio Gooi en Vechtstreek .............................................................................................. 6
1.1.2
De werkgebieden............................................................................................................. 6
1.2
Werkgelegenheid .................................................................................................................... 6
1.2.1
Regio Gooi en Vechtstreek .............................................................................................. 6
1.2.2
De werkgebieden............................................................................................................. 6
1.3
Vastgoed .................................................................................................................................. 7
1.3.1
Op de werkgebieden ....................................................................................................... 7
2
Conclusie ......................................................................................................................................... 8
3
Inleiding ........................................................................................................................................... 9
4
3.1
Stichting iLocator ..................................................................................................................... 9
3.2
Meten is weten........................................................................................................................ 9
3.3
De Monitor Werkgebieden...................................................................................................... 9
3.4
Verantwoording data ............................................................................................................ 10
Regionale trends............................................................................................................................ 11 4.1
4.1.1
In de gehele regio .......................................................................................................... 11
4.1.2
Op de werkgebieden ..................................................................................................... 12
4.1.3
Conclusie ....................................................................................................................... 14
4.2
Werkgelegenheid .................................................................................................................. 14
4.2.1
In de gehele regio .......................................................................................................... 14
4.2.2
Op de werkgebieden ..................................................................................................... 16
4.2.3
Conclusie ....................................................................................................................... 17
4.3
5
Bedrijvigheid .......................................................................................................................... 11
Vastgoed ................................................................................................................................ 18
4.3.1
Aanbod op de werkgebieden ........................................................................................ 18
4.3.2
Leegstand op de werkgebieden .................................................................................... 19
4.3.3
Transacties op de werkgebieden................................................................................... 21
4.3.4
Conclusie ....................................................................................................................... 21
Bussum .......................................................................................................................................... 22 5.1
De werkgebieden................................................................................................................... 22
5.2
Bedrijvigheid .......................................................................................................................... 22
5.3
Werkgelegenheid .................................................................................................................. 24
5.4
5.4.1
Aanbod .......................................................................................................................... 25
5.4.2
Leegstand ...................................................................................................................... 26
5.4.3
Transacties ..................................................................................................................... 26
5.5 6
6.1
De werkgebieden................................................................................................................... 27
6.2
Bedrijvigheid .......................................................................................................................... 27
6.3
Werkgelegenheid .................................................................................................................. 29
6.4
Vastgoed ................................................................................................................................ 30
6.4.1
Aanbod .......................................................................................................................... 30
6.4.2
Leegstand ...................................................................................................................... 31
6.4.3
Transacties ..................................................................................................................... 32
7.1
De werkgebieden................................................................................................................... 33
7.2
Bedrijvigheid .......................................................................................................................... 33
7.3
Werkgelegenheid .................................................................................................................. 34
7.4
Vastgoed ................................................................................................................................ 35
7.4.1
Aanbod .......................................................................................................................... 35
7.4.2
Leegstand ...................................................................................................................... 35
7.4.3
Transacties ..................................................................................................................... 36
Conclusie ............................................................................................................................... 36
Naarden ......................................................................................................................................... 37 8.1
Werkgebieden ....................................................................................................................... 37
8.2
Bedrijvigheid .......................................................................................................................... 37
8.3
Werkgelegenheid .................................................................................................................. 38
8.4
Vastgoed ................................................................................................................................ 40
8.4.1
Aanbod .......................................................................................................................... 40
8.4.2
Leegstand ...................................................................................................................... 41
8.4.3
Transacties ..................................................................................................................... 41
8.5 9
Conclusie ............................................................................................................................... 32
Huizen ............................................................................................................................................ 33
7.5 8
Conclusie ............................................................................................................................... 26
Hilversum....................................................................................................................................... 27
6.5 7
Vastgoed ................................................................................................................................ 25
Conclusie ............................................................................................................................... 41
Weesp ............................................................................................................................................ 42 9.1
De werkgebieden................................................................................................................... 42
9.2
Bedrijvigheid .......................................................................................................................... 42
9.3
Werkgelegenheid .................................................................................................................. 43
9.4
Vastgoed ................................................................................................................................ 44
9.4.1
Aanbod .......................................................................................................................... 44
9.4.2
Leegstand ...................................................................................................................... 45
9.4.3
Transacties ..................................................................................................................... 45
9.5 10
Conclusie ............................................................................................................................... 46 Wijdemeren ............................................................................................................................... 47
10.1
De werkgebieden................................................................................................................... 47
10.2
Bedrijvigheid .......................................................................................................................... 47
10.3
Werkgelegenheid .................................................................................................................. 49
10.4
Vastgoed ................................................................................................................................ 50
10.4.1
Aanbod .......................................................................................................................... 50
10.4.2
Leegstand ...................................................................................................................... 50
10.4.3
Transacties ..................................................................................................................... 51
10.5
Conclusie ............................................................................................................................... 52
1 SAMENVATTING 1.1 BEDRIJVIGHEID 1.1.1 -
-
1.1.2 -
-
Regio Gooi en Vechtstreek Het aantal bedrijven in de regio Gooi en Vechtstreek is in de periode 2011-2013 toegenomen. Tussen 2011-2012 bleef de groei van het aantal bedrijven in de regio Gooi en Vecht wat achter bij de groei in de omliggende regio’s. In de periode 2012-2013 was dit verschil een stuk kleiner. Het aantal bedrijven groeide toen met 3% (een toename van ruim 600 bedrijven). De dienstensector is een belangrijke sector voor de regio Gooi en Vechtstreek. Deze sector vertegenwoordigd in 2013 zo’n 45% van het totaal aantal bedrijven. In tegenstelling tot heel Nederland, behoort in de regio Gooi en Vechtstreek ook de sector Informatie en Communicatie tot één van de 5 grootste bedrijfssectoren. De werkgebieden In tegenstelling tot de gehele regio neemt vanaf 2011 het aantal bedrijven op de werkgebieden af. In 2013 nam het aantal bedrijven af met 7% (circa 130 bedrijven). Was in 2012 nog 9,5% van de bedrijven gevestigd op één van de werkgebieden, in 2013 is dat nog zo’n 8,5%. De sector Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s is veruit de grootste sector op de werkgebieden. Dat was in 2012 ook het geval. In 2013 vertegenwoordigd ruim 30% van het totaal aantal bedrijven deze sector, dat zijn 570 bedrijven.
1.2 WERKGELEGENHEID 1.2.1 -
-
-
1.2.2 -
Regio Gooi en Vechtstreek In de periode 2010-2013 is het aantal banen in de regio Gooi en Vechtstreek afgenomen met 4,7% (ruim 5.000 banen). In omliggende regio’s was de afname van het aantal banen kleiner of nam het aantal banen zelfs toe (in Flevoland en Groot Amsterdam). Het aantal bedrijven neemt toe, maar het aantal banen neemt af. Dit betekent dat er meer kleine bedrijven komen in de regio Gooi en Vechtstreek. Dit kan verklaard worden door een groeiend aantal zzp’ers. Deze trend was ook in 2012 reeds zichtbaar. Van de zes grootste sectoren in de regio Gooi en Vechtstreek heeft in de periode 2010-2013 alleen een groei van het aantal banen plaatsgevonden in de sector Zakelijke Diensten (groei van 430 banen). De afname was het grootst in de sector Industrie. Daar nam het aantal banen tussen 2010 en 2013 met 1.230 af. De werkgebieden Van het totaal aantal werknemers in de regio Gooi en Vechtstreek werkt zo’n 30% op de werkgebieden (ruim 32.000 banen). In 2012 was dat nog 32%. Ook op de werkgebieden kromp het aantal banen in de periode 2010-2013. In 2013 was sprake van een afname bijna 5% (1.600 banen). Bijna 50% van het totaal aantal werknemers op de werkgebieden is werkzaam in de sector Informatie en communicatie of Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s.
1.3 VASTGOED 1.3.1 Op de werkgebieden AANBOD -
-
In 2013 werden op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek 140 panden aangeboden. Dit is bijna 6% van het totaal aantal panden op de werkgebieden en ruim 6% van het totaal aantal m² op de werkgebieden. Op de werkgebieden in alle gemeenten (behalve Wijdemeren) was het aantal aangeboden kantoorruimten groter dan het aantal aangeboden bedrijfsruimten. Het aanbodpercentage in m² was vooral hoog op de werkgebieden in de gemeente Naarden (bijna 9%) en Huizen (7%).
LEEGSTAND -
-
In 2013 stonden op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek 73 panden leeg, waarvan 29 bedrijfsruimten en 44 kantoorruimten. Hiermee bedroeg zowel het leegstandspercentage in aantal objecten van het totaal als het leegstandspercentage in m² van het totaal zo’n 3%. Alleen voor de gemeente Weesp geldt dat het aantal leegstaande bedrijfsruimten groter was dan het aantal kantoorruimten. In de gemeente Naarden vraagt de structurele leegstand op werkgebied Gooimeer Noord om aandacht.
TRANSACTIES -
In 2013 hebben er op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek 38 transacties plaatsgevonden (23 bedrijfsruimten en 15 kantoorruimten). In de gemeenten Naarden en Wijdemeren hebben 8 transacties plaatsgevonden. Dit waren voornamelijk ruimten met een laag aantal m². In Hilversum werd op het Media Park een pand van ruim 11.000 m² verhuurd.
2 CONCLUSIE De regio Gooi en Vechtstreek vormt de schakel in de Noordvleugel van de Randstad. Het verbindt de economische kernen Amsterdam, Almere en Utrecht. Het is er fijn wonen en werken en de natuur is er prachtig. Echter, op basis van de cijfers uit deze rapportage blijkt de werkelijkheid anders; er is al meerdere jaren sprake van economische krimp en in vergelijking met omliggende regio’s blijft de Gooi en Vechtstreek achter. Het is duidelijk dat de economische crisis ook in de regio Gooi en Vechtstreek effect heeft. In de hele regio neemt het aantal bedrijven toe (onder andere door groeiend aantal zzp’ers), maar krimpt het aantal medewerkers al enkele jaren. Op de werkgebieden neemt zowel het aantal bedrijven als het aantal werknemers af. In 2013 nam het aantal bedrijven af met 7% en het aantal werknemers met bijna 5%. De bedrijfssectoren Groot- en detailhandel en Informatie en Communicatie zijn net als in voorgaande jaren de belangrijkste sectoren voor de regio Gooi en Vechtstreek. Deze sectoren tellen een groot aantal bedrijven en op de werkgebieden is bijna 50% van de personen werkzaam in deze sectoren. Het aanbod van vastgoed op de werkgebieden neemt toe, maar op slechts enkele werkgebieden ligt het aanbodspercentage boven de frictieleegstand van 8%. Aandacht vraagt het toenemende aanbod en de leegstand van kantoorruimten op de werkgebieden. Dit zijn moeilijk verhandelbare ruimtes. Het is belangrijk de leegstand van deze ruimten te monitoren en op zoek te gaan naar nieuwe mogelijkheden. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan het verkleuren van panden met een kantoorfunctie naar woningen. Hiervoor is medewerking van gemeenten van groot belang! Hoewel het in de regio Gooi en Vechtstreek dus prettig vertoeven is, vraagt de economische krimp op de werkgebieden om aandacht! Dit eist samenwerking van verschillende partijen zoals gemeenten, ondernemers en investeerders. Stichting iLocator speelt hier graag een rol in en zet zich in voor het versterken van de ontwikkelmogelijkheden in de regio.
3 INLEIDING 3.1 STICHTING ILOCATOR iLocator is de spin in het web in het aanjagen van de revitalisering van de werkgebieden1 in de Gooi en Vechtstreek. Zo versterken we de ontwikkelmogelijkheden voor bedrijven en de regionale economie. Ons werkgebied bestaat uit de gemeenten Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren. De Gooi en Vechtstreek biedt bedrijven een uitstekend vestigingsklimaat. Bedrijven profiteren van de hoog opgeleide beroepsbevolking, het groene woon- en leefmilieu, goede verbindingen met de regio's Amsterdam, Utrecht, Flevoland en diverse mogelijkheden voor recreatie. De ruimte voor bedrijvigheid in de regio is schaars. Ontwikkelmogelijkheden moeten voornamelijk gevonden worden binnen de bestaande werkgebieden. iLocator brengt revitalisering van werkgebieden op gang als de markt het laat afweten. We hebben unieke kennis over werkgebieden in huis en een groot netwerk onder ondernemers en overheden. Met onze kleine slagvaardige organisatie kunnen we daadkrachtig, dicht bij de ondernemer en oplossingsgericht werken. iLocator verbindt de belangen van ondernemers, gemeenten, ontwikkelaars en beleggers.
3.2 METEN IS WETEN Voor behoud en versterking van de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek is het van groot belang inzicht te hebben in de stand van zaken en de dynamiek op de werkgebieden. Welke bedrijven zijn er gevestigd, in welke sectoren en hoeveel mensen werken daar? Hoeveel panden worden er te koop en/of te huur aangeboden en hoe ontwikkelt dit aanbod zich? Hoe staat het met de leegstand op de werkgebieden? Neemt dit toe of neemt dit af? Dit zijn allemaal zeer relevante vragen voor gemeenten, provincie, ondernemersverenigingen, ondernemers, eigenaren en makelaars om, bij voorkeur gezamenlijk, goed te kunnen sturen op de kwaliteit van de werkgebieden. Hiervoor heeft Stichting iLocator de Monitor Werkgebieden ontwikkelt voor de regio Gooi en Vechtstreek. Want de juiste informatie vormt de input voor effectief beleid! 3.3 DE MONITOR WERKGEBIEDEN De Monitor Werkgebieden is een online instrument dat inzicht geeft in bedrijvigheid, werkgelegenheid en vastgoed op verschillende schaalniveaus (kavel, werkgebied, gemeente en regio). Het is een volledig geautomatiseerd systeem dat zowel actuele informatie geeft als informatie over de dynamiek op de werkgebieden. Doel van dit systeem is om gebruikers te voorzien van de juiste analyse- en beleidsinformatie. Deze informatie vormt de input voor effectief beleid. Daarnaast biedt het systeem ook de (toekomstige) gebruikers van vastgoed de benodigde informatie. De drie hoofdthema’s uit de monitor zijn elk weer onderverdeeld in kenmerken die voor dit thema van belang zijn. Denk bij bedrijvigheid bijvoorbeeld aan (ontwikkeling van) het aantal bedrijven op een werkgebied en de verschillende bedrijfssectoren. En bij vastgoed aan het aanbod van objecten (huur/koop en kantoor/bedrijfsruimte), leegstand en transacties. Alle data wordt in de monitor gevisualiseerd op kaarten en in tabellen en grafieken.
1
Met werkgebieden worden alle kantoor- en bedrijfsterreinen bedoeld in de regio Gooi en Vechtstreek. Dit zijn er in totaal 30, zie bijlage.
3.4 VERANTWOORDING DATA De data die gebruikt worden in de Monitor Werkgebieden zijn afkomstig van een aantal dataleveranciers (o.a. Lisa, Kadaster, Dataland en NVM). In de vorige versie van de iLocator Monitor was dit ook het geval. In deze monitor was Lisa data uit 2010, 2011 en 2012 verwerkt. In de vernieuwde monitor is van alle databronnen de data uit 2013 verwerkt. De datasets uit 2013 worden in deze rapportage geanalyseerd. Op zeer korte termijn wordt ook de data uit 2014 ingeladen en zal er opnieuw een rapportage verschijnen. De doorontwikkeling van de Monitor heeft gevolgen gehad voor de data en de mogelijkheid om de data uit voorgaande jaren te vergelijken met de data uit 2013. Zo zijn de grenzen van de werkgebieden (waar nodig) aangepast, hanteert IBIS een andere indeling naar bedrijfssectoren en wordt er niet langer gebruik gemaakt van Funda en Realnext voor vastgoeddata (aanbod) maar van data afkomstig van NVM. Voor de vernieuwde monitor wordt het jaar 2013 als nul-punt genomen. Vanaf dit jaar zullen de datareeksen worden opgebouwd en worden trends inzichtelijk gemaakt. In deze rapportage zal, waar mogelijk, de data vergeleken worden met data uit voorgaande jaren.
4 REGIONALE TRENDS 4.1 BEDRIJVIGHEID EDRIJVIGHEID 4.1.1 In de gehele regio Tussen 2011 en 2013 is het aantal bedrijven in de regio Gooi en Vechtstreek toegenomen van 20.380 vestigingen in 2011 naar 21.100 vestigingen in 2013 (720). Tussen 2011 en 2012 was er een groei van 0,5% en tussen 2012 en 2013 van 3%. In vergelijking met enkele omliggende regio’s bleef de groei in de regio Gooi en Vechtstreek iets achter. In de regio’s Groot Amsterdam, Flevoland en Utrecht groeide het aantal vestigingen tussen 2011 en 2012 met gemiddeld 2,5% en tussen 2012 en 2013 met 4,1%.
Toename (absoluut en procentueel) van het aantal vestigingen in de regio Gooi en Vechtstreek 800
4,0% 610
600
3,0%
3,0%
400
2,0%
200
1,0%
110 0,5%
0
0,0% 2011-2012
2012-2013
Absolute toename
Procentuele toename
Toename (%) van het aantal vestigingen 5,0%
4,1%
4,0%
4,0%
4,0% 3,0% 3,0%
2,7%
2,4%
2,2%
1,0%
2,1% 1,5%
2,0% 0,5%
0,0% Gooi en Vecht
Groot Amsterdam
Flevoland
2011-2012
Utrecht
Nederland
2012-2013
De vijf grootste bedrijfssectoren in de regio Gooi en Vechtstreek zijn respectievelijk Zakelijke diensten, Handel, Overige Diensten, Bouw en Informatie en Communicatie. Dat wijkt iets af van de verdeling in heel Nederland waar Zorg tot de vijf grootste sectoren behoort en niet de sector Informatie en Communicatie. In vergelijking met 2012 hebben er nauwelijks verschuivingen plaatsgevonden, toen waren deze sectoren ook de vijf grootste, zowel in Nederland als in de regio Gooi en Vechtstreek. De dienstensector is in de regio Gooi en Vechtstreek veruit het grootste, ook in vergelijking met heel Nederland. Zo’n 45% van het totaal aantal vestigingen behoort tot deze sector. De sector Informatie
en Communicatie is in de regio groot door met name het aantal vestigingen in deze sector op het werkgebied Media Park in Hilversum. Aandeel van de 5 grootste sectoren in Nederland, aantal vestigingen 2013
Aandeel van de 5 grootste sectoren in de regio Gooi en Vechtstreek, aantal vestigingen 2013
Zakelijke diensten
Zakelijke diensten
Handel
19%
Handel
24%
27%
34%
Overige diensten
Overige diensten
9% Bouw 9%
19% 10%
11%
Overig
11%
Bouw
10%
Zorg
Informatie en Communicatie
17%
Te zien is hoe de vijf grootste sectoren in de regio Gooi en Vechtstreek zich hebben ontwikkeld tussen 2010 en 2013. De sector Zakelijke Diensten is tussen 2010 en 2013 met 670 vestigingen gegroeid. De op één na grootste sector is Handel. Deze sector is de afgelopen jaren gekrompen met 140 vestigingen. In de sector Bouw is goed te zien wat voor invloed de crisis heeft gehad. In 2010 is deze sector gekrompen met 60 vestigingen, maar in de jaren daarna ook weer wat toegenomen.
Ontwikkeling van de 5 grootste bedrijfssectoren in de regio Gooi en Vechtstreek; 2010-2013 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% -4%
5%
5% 4% 2%
3%
3%
3%
2%
1%
2%
0% -2%
-1% -2% -3%
Zakelijke diensten
Handel
2010-2011
Overige diensten
2011-2012
Bouw
Informatie en Communicatie
2012-2013
4.1.2 Op de werkgebieden2 De gehele regio Gooi en Vecht telt in 2013 21.100 bedrijven. Hiervan zijn 1.797 bedrijven gevestigd op de werkgebieden (zo’n 8,5%). In de periode 2010-2011 nam het aantal bedrijven op de werkgebieden in de regio toe met 2%. In de daarop volgende jaren is het aantal bedrijven jaarlijks afgenomen, tussen 2012-2013 zelfs met 7% (131 vestigingen). In de gehele regio Gooi en Vechtstreek neemt in de periode 2011-2013 het aantal bedrijven dus toe, maar op de werkgebieden is een afname zichtbaar. Dit betekent dat meer bedrijven zich vestigen buiten de werkgebieden. Denk hierbij aan de groei van het aantal zzp’ers en bedrijven aan huis.
2
Let op! De grenzen van de werkgebieden zijn in de Monitor Werkgebieden van 2013 iets aangepast. Hierdoor kan de data van voorgaande jaren (2010-2012) niet één op één vergeleken worden met de data uit 2013.
Procentuele en absolute toename/afname van het totaal aantal vestigingen op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek, 2010-2013 100
4% 2%
2%
50 44
0%
0
-2%
-68 -50
-131
-4%
-3%
-100
-6% -7%
-150 2010-2011
2011-2012
Absolute toename/afname
-8%
2012-2013 Procentuele toename/afname
Op alle werkgebieden telt de sector Groot- en Detailhandel en reparatie van auto’s het meest aantal bedrijven, zo’n 32% van het totaal aantal bedrijven. In 2011 en 2012 was de sector Groot- en detailhandel ook de grootste sector op de werkgebieden. Overige grote sectoren zijn Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening, Informatie en Communicatie, Industrie en Bouwnijverheid. Ondanks dat de indeling naar bedrijfssectoren is aangepast, kan geconcludeerd worden dat de verdeling naar het aantal bedrijven in de vijf grootste bedrijfssectoren nauwelijks is verandert tussen 2010 en 2013.
Aandeel (procentueel) van de 5 grootste sectoren op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek, aantal vestigingen 2013 Groot- en detailhandel en reparatie van auto's 24%
Advisering, onderzoek etc. 32% Informatie en Communicatie
8%
Industrie Bouwnijverheid
10% 15% 12%
Overig
Aandeel (absoluut) van de 5 grootste sectoren op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek, aantal vestigingen 2013 600
570
500
424
400 276
300
214
200
172
141
100 0 Groot- en detailhandel en reparatie van auto's
Advisering, onderzoek etc.
Informatie en Communicatie
Industrie
Bouwnijverheid
Overig
4.1.3 Conclusie In de gehele regio Gooi en Vecht is het aantal vestigingen tussen 2011 en 2013 gestegen. Deze toename was het grootst tussen 2012 en 2013 (toename van ruim 600 bedrijven). Ook in omliggende regio’s zoals Groot Amsterdam, Flevoland en Utrecht steeg het aantal vestigingen. Op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek is het tegenovergestelde aan de hand. Hier neemt sinds 2011 het aantal vestigingen af, tussen 2012 en 2013 zelfs met 7% (131 vestigingen). Op de werkgebieden blijven de sectoren Groot –en detailhandel en reparatie van auto’s, Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening en Informatie en Communicatie de drie grootste sectoren.
4.2 WERKGELEGENHEID 4.2.1 In de gehele regio In 2013 telt de regio Gooi en Vechtstreek 105.110 banen3. In 2010 waren dat er nog 110.340. Tussen 2010 en 2013 is het totaal aantal banen in de regio met 4,7% afgenomen (5.230 banen). De afname was het grootst in de periode 2010-2011. Daarna nam de afname iets af. In vergelijking met omliggende regio’s en met heel Nederland is dat een flinke daling. In de regio’s Groot-Amsterdam en Flevoland nam het aantal banen zelfs toe in deze periode.
3
Het aantal banen heeft betrekking op het totaal aantal fulltimers, parttimers en uitzendkrachten
Procentuele toename/afname van het totaal aantal banen in Nederland en verschillende regio's, in de periode 2010-2013 Nederland
-1,3%
Utrecht
-1,2%
Flevoland
0,8%
Groot Amsterdam
2,0%
Gooi en Vecht
-4,7%
-6,0%
-5,0%
-4,0%
-3,0%
-2,0%
-1,0%
0,0%
1,0%
2,0%
3,0%
Eerder zagen we al dat in de periode 2011-2013 het aantal bedrijven toenam in de regio Gooi en Vechtstreek. Echter, het aantal banen neemt af. Dit betekent dat er meer kleine bedrijven (minder personeel in dienst) zich gevestigd hebben in de regio. Dit kan verklaard worden door een groeiend aantal ZZP’ers.
Procentuele en absolute afname van het totaal aantal banen in de regio Gooi en Vechtstreek, 2010-2013 0
0,0%
-500
-1000
-1300
-1000 -1500
-0,5% -1,0%
-0,9%
-2930
-1,2%
-1,5%
-2000 -2,0%
-2500
-2,5%
-3000 -3500
-2,7%
-3,0%
2010-2011
2011-2012
Absolute toename/afname
2012-2013 Procentuele toename/afname
De zes sectoren die de meeste banen tellen, zijn in de regio Gooi en Vechtstreek Handel, Zorg, Zakelijke Diensten, Informatie en communicatie, Industrie en Onderwijs.
Aandeel (procentueel) van de 6 grootste sectoren in de regio Gooi en Vechtstreek, aantal banen (2013) Handel 20%
22%
Zorg Zakelijke Diensten Informatie en Communicatie
6% 17%
Industrie 6% Onderwijs 12%
16%
Overig
In de periode 2012-2013 heeft in bijna al deze sectoren een afname van het aantal banen plaatsgevonden. Alleen in de sector Zakelijke diensten was sprake van een toename van 3% (430 banen). Maar niet alleen in deze grote sectoren is het aantal banen afgenomen tussen 2009 en 2013. Dit geldt voor (bijna) alle sectoren in de regio Gooi en Vecht.
Procentuele en absolute toename/afname van het totaal aantal banen in de zes grootste sectoren in de regio Gooi en Vechtstreek, 2010-2013 Onderwijs Industrie
-200 -1230
Informatie en Communicatie
-760
Zakelijke Diensten
430
Zorg
-660
Handel -1500
-540 -1000
-500
0
500
1000
4.2.2 Op de werkgebieden4 De regio Gooi en Vechtstreek telt in 2013 in totaal 105.110 banen, waarvan 32.136 op de werkgebieden (31%). Sinds 2010 neemt het aantal banen op de werkgebieden af. Deze afname is het
4
Let op! De grenzen van de werkgebieden zijn in de Monitor Werkgebieden van 2013 iets aangepast. Hierdoor kan de data van voorgaande jaren (2010-2012) niet één op één vergeleken worden met de data uit 2013.
grootst in de periode 2012-2013. Toen nam het aantal banen af met 1.598. De afname van het aantal bedrijven op de werkgebieden was in deze periode ook het grootst.
Absolute en procentuele afname van het aantal banen op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek, 2010-2013 0 -200 -400 -600 -800 -1000 -1200 -1400 -1600 -1800
-184
-284
-0,5% -0,8% -1598
-4,7% 2010-2011
2011-2012
Absolute toename/afname
0,0% -0,5% -1,0% -1,5% -2,0% -2,5% -3,0% -3,5% -4,0% -4,5% -5,0%
2012-2013 Procentuele toename/afname
De vijf sectoren die het grootst aantal banen tellen op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek zijn Informatie en Communicatie (8.024), Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s (7.517), Industrie (5.741), Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening (1.855) en Onderwijs (1.546). Bijna 50% van het totaal aantal werknemers op de werkgebieden is werkzaam in de sector Informatie en Communicatie of Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s. Dit was ook in voorgaande jaren het geval.
Aandeel (procentueel) van de 5 grootste sectoren in de regio Gooi en Vechtstreek, aantal banen (2013) Informatie en Communicatie 23%
25%
Groot- en detailhandel en reparatie van auto's Industrie
5%
Advisering, onderzoek etc.
6% 23% 18%
Onderwijs Overig
4.2.3 Conclusie Zowel in de gehele regio als op de werkgebieden neemt het aantal banen jaarlijks af. Op de werkgebieden was vooral in de periode 2012-2013 sprake van een flinke afname (-4,7%). Eerder zagen we al dat ook het aantal vestigingen op de werkgebieden in deze periode flink afnam. Op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek is sprake van economische krimp. Deze ontwikkeling vraagt om aandacht!
4.3 VASTGOED 4.3.1 Aanbod5 op de werkgebieden Op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek werden in 2013 140 panden (106.003 m²) te koop en te huur aangeboden. Dit aanbod bestond uit 59 bedrijfsruimten (39.308 m²) en 81 kantoorruimten (65.611 m²). Dit is zo’n 5,7% van het totaal aantal panden op de werkgebieden en 6,2% van het totaal aantal m² op de werkgebieden.
Totaal aanbod panden
140
Aanbod bedrijfsruimte
59
m² aanbod bedrijfsruimte
39.308
Aanbod kantoorruimte
81
m² aanbod kantoorruimte
65.611
Aanbod% in objecten
5,7%
Aanbod% in m²
6,2%
Gezien de rapportage ‘Stand van zaken Nederlandse markt voor bedrijfsruimte’ van NVM (maart 2014)6 lijkt het onwaarschijnlijk dat het aanbod in 2012-2013 in de regio Gooi en Vechtstreek is afgenomen. In dit rapport wordt gemeld dat vrijwel alle provincies het aanbod op de bedrijfsruimtemarkt zagen stijgen. Niet alleen het aantal m² dat werd aangeboden nam toe, ook het aantal objecten dat werd aangeboden steeg in 2013. Deze toename kan worden verklaard door de recessie. Door afnemend consumentenvertrouwen, een hoog aantal faillissementen en de moeizame economische situatie van de afgelopen jaren, nam de vraag naar kantoor en bedrijfsruimte af. Het aanbodpercentage geeft de verhouding weer tussen het totaal aantal m² aanbod en het totale aantal m² bebouwing op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek. In de grafiek is te zien dat het aanbodpercentage het hoogste is in de gemeente Naarden (8,8%) en het laagste in de gemeente Bussum (1,5%). Ook is de verdeling van het aanbod naar type af te lezen. Alleen in de gemeenten Wijdemeren is het aanbod van bedrijfsruimte groter dan het aanbod van kantoorruimte. In de gemeente Bussum wordt alleen 1 kantoorruimte aangeboden. Op de overige werkgebieden is het aanbod van kantoorruimten groot. Dit bleek ook uit de rapportage uit 2013. Dit vraagt om aandacht!
5 De aanbod-data die gebruikt worden in de Monitor Werkgebieden zijn afkomstig van NVM. In dit databestand worden alle objecten opgenomen die gedurende een jaar te koop en/of te huur hebben gestaan. Voorheen werden Funda en Realnext gebruikt als bron voor aanbod-data. Aanbod data van voorgaande jaren is dus lastig te vergelijken met de data uit 2013. 6 NVM Business, maart 2014, Stand van zaken Nederlandse markt voor bedrijfsruimte
Aanbodpercentage in m² op de werkgebieden, per gemeente, 2013 10,0%
8,8%
8,0%
7,0%
6,3%
6%
6,0% 3,9%
4,0% 1,5%
2,0% 0,0%
Bussum
Hilversum
Huizen
Naarden
Weesp
Wijdemeren
Verdeling van het aanbod op de werkgebieden naar type (2013) 30
27
25 21 20 14
15
14 12
10
7
14
13 7
6
5 1
0
0 Bussum
Hilversum
Huizen kantoorruimte
Naarden
Weesp
Wijdemeren
Bedrijfsruimte
4.3.2 Leegstand78 op de werkgebieden Op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek stonden in 2013 73 panden leeg, waarvan 29 bedrijfsruimten (17.850 m²) en 44 kantoorruimten (33.181 m²). In totaal kwam dit neer op zo’n 51.000 m² leegstand9. Hiermee bedroeg zowel het leegstandspercentage in aantal objecten van het totaal als het leegstandspercentage in m² van het totaal zo’n 3%. Totaal leegstaande panden
73
Leegstand bedrijfsruimte
29
m² leegstand bedrijfsruimte
17.850
Leegstand kantoorruimte
44
m² leegstand kantoorruimte
33.181
Leegstand% in objecten
2,9%
Leegstand% in m²
2.98%
Op de werkgebieden in de gemeente Hilversum en Naarden staan relatief veel kantoorruimten leeg. Alleen op de werkgebieden in de gemeente Weesp is de leegstand van bedrijfsruimten groter dan van kantoorruimten.
7
Leegstand in objecten is het aantal objecten dat volgens LISA geen gebruiker(s) kent. Geen historische data bekend 9 Leegstand in m² is het aantal m² bebouwing, inclusief verdiepingen, dat volgens LISA geen gebruiker(s) kent. 8
Aantal leegstaande objecten op de werkgebieden opgedeeld naar type, 2013 15
16 14
12
12 9
10 7
8
6
6
6
6 4
3
2
2
5
2
0
0 Bussum
Hilversum
Huizen
Naarden
Kantoorruimte aantal
Weesp
Wijdemeren
Bedrijfsruimte aantal
Van het totaal aantal m² op de werkgebieden is het leegstandspercentage op de werkgebieden in de gemeente Naarden het hoogst. Daar staat 6% van het totaal aantal m² leeg (en zelfs 9% van het totaal aantal objecten). Daarna volgen Weesp (4%) en Hilversum (3%). In de gemeente Bussum is het leegstandspercentage in m² het laagst, slechts 0,3%.
Leegstandspercetage in objecten en in m² op de werkgebieden per gemeente, 2013 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0%
9%
6% 5% 4% 3%
3% 2%
2%
2%
2%
1%
0% Bussum
Hilversum
Huizen
Leegstandspercentage in m²
Naarden
Weesp
Wijdemeren
Leegstandspercentage in aantal objecten
Het leegstandspercentage in m² in de regio ligt ruim onder de frictieleegstand van 8%. Echter, het is de vraag of met de door iLocator gehanteerde definitie voor leegstand niet panden over het hoofd worden gezien.
4.3.3 Transacties10 op de werkgebieden In totaal hebben er 38 transacties (24.246 m²) plaatsgevonden in 2013. Het betrof in totaal 10.473 m² bedrijfsruimte en 13.773 m² kantoorruimte. Op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren zijn in vergelijking met de andere werkgebieden veel objecten verkocht/verhuurd (8 objecten), maar dit betrof een laag aantal m² (1.412). Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat het om kleine ruimten ging. Zo zijn er op het werkgebied Rading in de gemeente Wijdemeren drie bedrijfsruimten van 170 m² verhuurd. Dit geldt in iets mindere mate ook voor de transacties op de werkgebieden in de gemeenten Huizen en Naarden. In Hilversum is iets anders aan de hand. Daar zijn in totaal 7 objecten verkocht/verhuurd van in totaal 13.971 m². Dit komt door verhuur van een pand aan de Witte Kruislaan van 11.135 m² aan Avro Tros. Dit pand, waar voorheen Radio Nederland Wereldomroep zat gevestigd, is van een monument getransformeerd tot een modern kantoor.
Transacties op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek, aantal objecten (2013) 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
8 7
8 7
6
2
Transacties op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek, aantal m² (2013) 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0
13.971
4286 590
1466
2575
1412
4.3.4 Conclusie Op de werkgebieden in de regio Gooi en Vechtstreek wordt zo’n 5,7% van het totaal aantal objecten te koop/huur aangeboden. Het aanbodpercentage in m² ligt hoger, rond de 6%. In de gemeente Naarden is het aanbodpercentage het hoogste, bijna 9%. Een groot deel van dit aanbod betreft kantoorruimten. In deze gemeente is ook het leegstandspercentage het hoogst. Bijna 6% van de objecten op de werkgebieden in deze gemeente staat leeg.
10
Geen historische data bekend
5 BUSSUM 5.1 DE WERKGEBIEDEN11 De gemeente Bussum telt vier werkgebieden: Bensdorp, Franse Kampweg, Nieuwe Vaart en Nijverheidswerf. Zie de tabel voor enkele kenmerken van deze werkgebieden. Nieuwe Vaart kent het grootst aantal bedrijven, maar is in oppervlak niet het grootste werkgebied. Op dit werkgebied zijn veel kleine bedrijven gevestigd (<10 werknemers). Op dit werkgebied is één groot bedrijf gevestigd, dat is de GAD Gooi en Vechtstreek (50-99 werknemers). Qua oppervlak is het werkgebied Franse Kampweg het grootst. Dit werkgebied telt ook het grootst aantal werknemers. Dit komt omdat op dit werkgebied de Hocras is gevestigd, een bedrijf uit de sector Groot- en detailhandel waar meer dan 200 mensen werken. Nijverheidswerf is een klein werkgebied met veel kleine bedrijven. Het grootste bedrijf dat hier gevestigd is telt tussen de 10 en 19 werknemers. Werkgebieden
Bensdorp Franse Kampweg Nieuwe Vaart Nijverheidswerf
Bruto Aantal oppervlak in bedrijven hectare 1 2 8 6 3 1
42 21
Terreinquotiënt aantal bedrijven per netto hectare 2 0,8
Aantal werknemers
21 21
304 82
50 410
5.2 BEDRIJVIGHEID In totaal zijn er in 2013 op de werkgebieden in de gemeente Bussum 71 bedrijven gevestigd. Tussen 2011-2012 nam het aantal bedrijven af met 8, maar in 2012-2013 is dit weer wat toegenomen (met 3 vestigingen). Op het werkgebied Nieuwe Vaart nam het aantal bedrijven met drie toe.
11
Let op! De grenzen van de werkgebieden zijn in de Monitor Werkgebieden van 2013 iets aangepast. Hierdoor kan de data van voorgaande jaren (2010-2012) niet één op één vergeleken worden met de data uit 2013.
Procentuele en absolute afname van het totaal aantal vestigingen in de gemeente Bussum, 2010-2013 3
4
6,0% 4,4%
4,0%
1
2
1,3%
2,0%
0
0,0%
-2
-2,0% -4,0%
-4
-8
-6,0%
-6
-8,0%
-8
-10,0%
-10,5%
-10
-12,0% 2010-2011
2011-2012
Absolute toename/afname
2012-2013 Procentuele toename/afname
Absolute toename/afname van het aantal vestigingen op de werkgebieden in de gemeente Bussum, 2012-2013 Nijverheidswerf
0
Nieuwe Vaart
3
Franse Kampweg
1
Bensdorp
-1 -1,5
-1
-0,5
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
De drie grootste bedrijfssectoren in de gemeente Bussum zijn Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s (17 bedrijven), Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening (17 bedrijven) en Industrie (11 bedrijven). Dit was in 2012 ook het geval. Met name op het werkgebied Nieuwe Vaart zijn veel bedrijven uit de sector Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening gevestigd (13).
Aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Bussum, 2010-2013 50
46
45
45
39
40 35
42
30 22
25
23
21
21
20 15 10 5
2
3
3
2
5
5
6
5
0 Bensdorp
Franse Kampweg 2010
2011
Nieuwe Vaart 2012
Nijverheidswerf
2013
5.3 WERKGELEGENHEID In de grafiek is te zien dat op het werkgebied Bensdorp het aantal werknemers is afgenomen. Dit kan verklaard worden door de verhuizing van één bedrijf, want het aantal bedrijven is afgenomen van 3 naar 2 tussen 2012 en 2013. Op het werkgebied Franse Kampweg is het aantal werknemers toegenomen met 129 en het aantal bedrijven met 1. Op het werkgebied Nieuwe Vaart is het aantal bedrijven toegenomen, maar het aantal werknemers iets af. Op het werkgebied Nijverheidswerf is de situatie vrijwel stabiel gebleven. Het aantal bedrijven is gelijk gebleven en het aantal werknemers is iets toegenomen, van 76 werknemers in 2012 naar 82 werknemers in 2013.
Aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Bussum, 2010-2013 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0
410
392
378 319
276
73
87
275
281
98
90 50
Bensdorp
304
Franse Kampweg 2010
2011
Nieuwe Vaart 2012
2013
100
76
Nijverheidswerf
82
Absolute toename/afname van het aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Bussum, 2012-2013 Bensdorp
-40
Franse Kampweg
129
Nieuwe Vaart
-15
Nijverheidswerf
6 -60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
5.4 VASTGOED 5.4.1 Aanbod12 In 2013 werden er op de werkgebieden in de gemeente Bussum geen bedrijfsruimten aangeboden. Op de werkgebieden Franse Kampeweg en Nijverheidswerf was helemaal geen aanbod. Op het werkgebied Bensdorp werd 1 kantoorruimte aangeboden (415 m²) en op het werkgebied Nieuwe Vaart waren dat er 6 (totaal 382 m²). In de gemeente Bussum is het aanbod van kantoor – en bedrijfsruimten afgenomen tussen 2011 en 2013.
Aanbod op de werkgebieden in de gemeente Bussum; aantal en type (kantoor/bedrijfsruimte), 2013 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0
4
1 0 Bensdorp
Franse Kampweg Kantoor
12
0 Nieuwe Vaart
Nijverheidswerf
Bedrijfsruimte
Let op! Vanaf 2013 wordt aanboddata aangekocht via NVM. De jaren hiervoor werden Funda en Realnext als databronnen gebruikt.
Aanbod in m² op de werkgebieden in de gemeente Bussum, 2011-2013 1600 1345
1400 1200 1000 800
681
600
415
415
382
400 200
0
0
0
425 67
0
0
0 Bensdorp
Franse Kampweg 2011
Nieuwe Vaart 2012
Nijverheidswerf
2013
5.4.2 Leegstand13 Alleen op het werkgebied Nieuwe Vaart staan twee kantoorpanden leeg (in totaal 130 m²). Het leegstandspercentage in m² va het totaal op dit werkgebied is hiermee nog geen 1%. 5.4.3 Transacties14 In 2013 hebben er op de werkgebieden in de gemeente Bussum twee huurtransacties plaatsgevonden van kantoorruimten; één op Nieuwe Vaart (175 m²) en één op Bensdorp (415 m²). Op Nieuwe Vaart is een pand aan de Nieuwe Vaart 54 (verzamelgebouw) verhuurd en op Bensdorp een pand aan de Herenstraat 49.
5.5 CONCLUSIE In totaal zijn er in 2013 op de werkgebieden in de gemeente Bussum 71 bedrijven gevestigd. In 2012 waren dit er nog 68. Op het werkgebied Bensdorp is het aantal werknemers het meest afgenomen, met 40 werknemers. Op het werkgebied Franse Kampweg steeg het aantal werknemers het meest, met 129 personen. Het aanbod op de werkgebieden is de laatste jaren afgenomen en de leegstand is laag. In 2013 hebben er twee huurtransacties plaatsgevonden.
13 14
Geen historische data bekend Geen historische data bekend
6 HILVERSUM 6.1 DE WERKGEBIEDEN15 De gemeente Hilversum telt 10 werkgebieden. Dit is inclusief het werkgebied Crailo. De ontwikkeling van dit werkgebied staat nog ter discussie en daarom wordt dit werkgebied in de verdere analyse buiten beschouwing gelaten. Het grootste werkgebied is Media Park, gevolgd door Havenkwartier en Arenapark. Op het Media Park en Arenapark werken ook veel mensen. Dat is op het Havenkwartier niet het geval. Het grote aantal werknemers op Media Park komt doordat er bij RTL Nederland, Stichting NTR, Dutchview B.V. en NOS tussen de 500 en 799 personen werkzaam zijn. Op het Arenapark werken er meer dan 1.000 personen bij Nike. Het werkgebied Korte Noorderweg is een relatief klein werkgebied met veel bedrijven. Het aantal werknemers is hier niet groot. Op dit werkgebied zijn dus veel bedrijven gevestigd met weinig werkzame personen. Dit geldt ook voor werkgebied Havenkwartier. Hier zijn 112 bedrijven gevestigd, waarvan er bij 86 bedrijven minder dan 10 personen werkzaam zijn. Werkgebieden
Arenapark Havenkwartier Kerkelanden Korte Noorderweg Laapersveld Liebergerweg Media Park Mussenstraat Oude Amersfoortseweg Zeverijnstraat
Bruto oppervlak in hectare
Aantal bedrijven
26 33 16 4 3 10 59 3 7
109 110 102 45 26 36 152 13 12
Terreinquotiënt aantal bedrijven per netto hectare 7,3 3,5 6,9 11,2 8,7 4 3,3 4,3 1,7
6
28
4,7
Aantal werknemers
134
4.791 1.234 2.083 158 1.004 800 6.172 451 685
6.2 BEDRIJVIGHEID Vanaf 2011 neemt het aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Hilversum af. In 2013 zijn er nog 633 bedrijven, in 2011 waren dat er 675. De afname van het aantal bedrijven was vooral in 2012 groot (-39 bedrijven). In 2013 omvat de afname maar 3 bedrijven.
15
Let op! De grenzen van de werkgebieden zijn in de Monitor Werkgebieden van 2013 iets aangepast. Hierdoor kan de data van voorgaande jaren (2010-2012) niet één op één vergeleken worden met de data uit 2013.
Procentuele en absolute afname van het totaal aantal vestigingen in de gemeente Hilversum, 2010-2013 50 40 30 20 10 0 -10 -20 -30 -40 -50
8,0%
5,8%
6,0% 4,0% 37
2,0%
-3
0,0% -0,5%
-2,0%
-39
-4,0% -6,0%
-5,8% 2010-2011
-8,0%
2011-2012
2012-2013
Absolute toename/afname
Procentuele toename/afname
Op de werkgebieden Arenapark (+9), Kerkelanden (+4), Laapersveld (+5) en Zeverijnstraat (+6) is het aantal bedrijven tussen 2012 en 2013 toegenomen. Op de andere werkgebieden nam het aantal af. Op de werkgebieden Havenkwartier en Liebergerweg was deze afname het grootst (9 bedrijven).
Absolute toename/afname van het aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Hilversum, 2012-2013 Zeverijnstraat
6
Oude Amersfoorteseweg
-1
Mussenstraat
-2
Media Park Liebergerweg
-2 -9
Laapersveld
5
Korte Noorderweg
-4
Kerkelanden Havenkwartier
4 -9
Arenapark
9 -10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
De drie grootste bedrijfssectoren in de gemeente Hilversum zijn Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s (154 bedrijven), Informatie- en communicatie (141) en Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening (106 bedrijven). Dit was in 2012 ook het geval. Met name op de werkgebieden Havenkwartier (40) en Kerkelanden (38) zitten de bedrijven uit de sector Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s gevestigd. Zoals te verwachten zijn de bedrijven in de sector Informatie- en communicatie voornamelijk op het werkgebied Media Park gevestigd (76).
6.3 WERKGELEGENHEID Vanaf 2011 neemt het aantal banen op de werkgebieden in de gemeente Hilversum af. In 2013 zijn er nog 17.471 banen, in 2011 waren dat er 17.944. De afname van het aantal banen was (net als de afname van het aantal bedrijven) vooral in 2012 groot (-378 banen). In 2013 is deze afname een stuk kleiner (35 banen). Procentuele en absolute afname van het totaal aantal banen in de gemeente Hilversum, 2010-2013 500 400 300 200 100 0 -100 -200 -300 -400 -500
2,5%
3,0% 2,0%
436
1,0% 0,0%
-95 -378
-1,0%
-0,5%
-2,0% -2,1% -3,0% 2010-2011
2011-2012
Absolute toename/afname
2012-2013 Procentuele toename/afname
Op de werkgebieden Laapersveld en Havenkwartier nam het aantal banen in 2013 sterk af, respectievelijk met 341 en 354 banen. Op Laapersveld hangt dat samen met het aantal banen dat verdween tussen 2012 en 2013 bij het bedrijf Connexxion. Op de werkgebieden Media Park en Kerkelanden steeg het aantal banen. Op Media Park zelfs met 373 banen. Dit komt door de vestiging van Avro Tros op dit werkgebied.
Absolute toename/afname van het aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Hilversum, 2012-2013 Zeverijnstraat
-92
Oude Amersfoorteseweg
14
Mussenstraat
62
Media Park
373
Liebergerweg
45
Laapersveld -341 Korte Noorderweg
-41
Kerkelanden
254
Havenkwartier -354 Arenapark
-15 -400
-300
-200
-100
0
100
200
300
400
500
6.4 VASTGOED 6.4.1 Aanbod16 In 2013 werden er op de werkgebieden in de gemeente Hilversum in totaal 41 objecten aangeboden. Dit aanbod bestond uit 27 kantoorruimten en 14 bedrijfsruimten. Op de werkgebieden Mussenstraat en Oude Amersfoortseweg was helemaal geen aanbod. Op werkgebied Arenapark was het aanbod het grootst; 11 objecten, allemaal kantoorruimten. Op dit werkgebied werden 4 objecten aangeboden met een oppervlak groter dan 1.500 m². Het totale aanbod op de werkgebieden in de gemeente Hilversum betrof circa 41.500 m².
Aanbod op de werkgebieden in de gemeente Hilversum; aantal en type (2013) 11
12 10 8 6 4 2 0
8
7 3
2
0
3
2
1
0
0
0
Kantoor
1
3 0
0 0
0 0
0
Bedrijfsruimte
Op het werkgebied Media Park worden slechts 3 panden aangeboden, maar dit betrof 6.233 m². Aan de Naardeweg 16 staat een pand van ruim 4.600 m² te huur.
Aanbod in m² en naar type op de werkgebieden in de gemeente Hilversum (2013) 25000
20518
20000 15000 10000 5000
0
530
2363
6233
4256 635
0 1033
1517
0
0
300
0
0
2276
0
Kantoorruimte
16
Bedrijfsruimte
Let op! Vanaf 2013 wordt aanboddata aangekocht via NVM. De jaren hiervoor werden Funda en Realnext als databronnen gebruikt.
6.4.2 Leegstand17 Op de werkgebieden in de gemeente Hilversum staan in totaal 22 objecten leeg (waarvan 15 kantoorruimten en 7 bedrijfsruimten). De leegstand betrof in totaal zo’n 19.500 m². Op het Arenapark was het aantal m² leegstand het grootst (circa 9.500 m²), maar op het Havenkwartier stonden het meest aantal panden leeg (7).
Leegstaande objecten op de werkgebieden in de gemeente Hilversum; aantal en type object (2013) 7
6
6 5
4
4
4
3
3
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
0 Arenapark
Havenkwartier
Kerkelanden Kantoorruimte
Laapersveld
Media Park
Zeverijnstraat
Bedrijfsruimte
Het leegstandspercentage van het totaal aantal objecten op de werkgebieden in de gemeente Hilversum betrof slechts 2%. Het leegstandspercentage in m² lag iets hoger, rond de 2,7%. Op bijna alle werkgebieden (op Arenapark na) bleef het leegstandspercentage in aantal objecten en in m² onder de frictieleegstand van 8%.
Leegstandspercentage in obejcten en aantal m² op de werkgebieden in de gemeente Hilversum (2013) 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0%
9,3%
6,1%
4,8% 3,3%
3,0% 1,3%
Arenapark
Havenkwartier
1,0% 0,7% Kerkelanden
Leegstandspercentage in objecten
17
7,0%
6,7% 6,3%
6,3%
Geen historische data beschikbaar
Laapersveld
Media Park
Leegstandspercentage in m²
Zeverijnstraat
6.4.3 Transacties18 In 2013 hebben er op de werkgebieden in de gemeente Hilversum 7 transacties plaatsgevonden (waarvan 4 bedrijfsruimte en 3 kantoorruimten). De transacties vonden plaats op de werkgebieden Havenkwartier, Kerkelanden, Media Park en Oude Amersfoortseweg. In totaal werd er circa 14.000 m² opgenomen. Dit hoge aantal m² wordt verklaard door de verhuur van een pand van circa 11.000 m² kantoorruimte aan de Witte Kruislaan. Hier werd een voormalig pand van Radio Nederland Wereldomroep in gebruik genomen door Avro Tros.
Transacties op de werkgebieden in de gemeente Hilversum; aantal en type (2013) 2,5 2
2
2
2 1,5 1 1 0,5 0
0
0
0
0 Havenkwartier
Kerkelanden Bedrijfsruimte
Media Park
Oude Amersfoorteseweg
Kantoorruimte
6.5 CONCLUSIE In 2012 nam het aantal bedrijven en het aantal banen flink af op de werkgebieden in de gemeente Hilversum (-39 bedrijven en -378 banen). In 2013 was er nog steeds sprake van een afname, maar veel minder dan in 2012. In 2013 nam het aantal bedrijven af met 3 en het aantal banen nam af met 95. Op de werkgebieden werden 41 panden aangeboden, waarvan 65% een kantoorruimte betrof. Dit aanbod was vooral gelegen op de werkgebieden Arenapark en Kerkelanden. In totaal stonden er 22 objecten leeg op de werkgebieden (circa 17.600 m²). Dit hoge aantal m² komt doordat er op het werkgebied Arenapark een groot pand leeg staat van circa 6.000 m². Op het werkgebied Havenkwartier was de leegstand het hoogst (7 objecten). Er zijn in 2013 7 objecten opgenomen, waarvan 4 bedrijfsruimten en 3 kantoorruimten.
18
Geen historische data beschikbaar
7 HUIZEN 7.1 DE WERKGEBIEDEN De gemeente Huizen telt twee werkgebieden: Huizermaatweg Centraal Zone en ‘t Plaveen. In de Monitor Werkgebieden wijkt de begrenzing van de werkgebieden iets af van de begrenzing in de Monitor werklocaties van de provincie Noord-Holland. Ten opzichte van de eerdere versie van de Monitor zijn de grenzen van de twee werkgebieden flink aangepast. Dit heeft tot gevolg dat de data van voorgaande jaren niet vergelijkbaar is met de data uit de huidige Monitor. Voor de werkgebieden in de gemeente Huizen wordt er dus alleen gekeken naar de huidige stand van zaken. Zie de tabel voor enkele kenmerken van deze werkgebieden. ’t Plaveen is een groot werkgebied waar veel personen werken en een grote diversiteit aan bedrijven is gevestigd (zowel zware bedrijvigheid als lichte vormen van bedrijvigheid). Huizermaatweg Centraal Zone is een combinatie van kantoren en voorzieningen.
Werkgebieden Huizermaatweg Centraal Zone t Plaveen
Bruto oppervlak in hectare
Terreinquotiënt aantal bedrijven per netto Aantal Aantal bedrijven hectare werknemers
16 43
58 193
3,6 4,8
662 3.000
7.2 BEDRIJVIGHEID In de gemeente Huizen zijn in 2013 in totaal 251 bedrijven gevestigd. Hiervan is meer dan driekwart gelegen op het werkgebied ’t Plaveen. De vijf grootste bedrijfssectoren zijn: Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s (89), Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening (40), Bouwnijverheid (24), Industrie (22) en Informatie en Communicatie (19).
De vijf grootste bedrijfssectoren op de werkgebieden in de gemeente Huizen, 2013 Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s
57
Advisering, onderzoek etc. 89 Bouwnijverheid 19
Industrie Informatie en communicatie
22 24
40
Overig
7.3 WERKGELEGENHEID Op de werkgebieden in de gemeente Huizen werken in totaal 3.662 personen, waarvan 662 op het werkgebied Huizermaatweg Centraal Zone en 3.000 op ’t Plaveen. Opvallend is dat op het Huizermaatweg Centraal Zone een groot aantal werknemers werkzaam is in de sectoren Onderwijs (151) en Gezondheids- en welzijnszorg (193). Dit komt doordat op dit werkgebied een school voor voortgezet onderwijs is gevestigd (tussen de 100-199 werknemers) en Stichting Kinderopvang Huizen (100-199 werknemers).
Vijf bedrijfssectoren met het meest aantal werknemers op het werkgebied Huizermaatweg Centraal Zone (2013) 103
Gezondheids- en Welzijnszorg 193 Onderwijs
51
Informatie en Communicatie 62 Groot- en detailhandel
102
Financiële instellingen
151
Overig
Op het werkgebied ’t Plaveen telt de sector Industrie het grootst aantal werknemers (882) gevolgd door de sector Groot- en detailhandel (674). Deze twee sectoren samen zorgen voor meer dan 50% van de werkgelegenheid. Grote bedrijven in de sector Industrie zijn Thales Nederland BV en BN International BV. beiden tellen tussen de 200 en 300 werknemers. In de sector Groot- en detailhandel telt het bedrijf Westlandkaasspecialiteiten BV een groot aantal werknemers (tussen de 100 en 199).
Vijf bedrijfssectoren met het meest aantal werknemers op het werkgebied 't Plaveen (2013) Industrie 583 882 150
Groot- en detailhandel Bouwnijverheid
177
Informatie en Communicatie Gezondheids- en Welzijnszorg 534
674 Overig
7.4 VASTGOED 7.4.1 Aanbod19 In 2013 werden er op de werkgebieden in de gemeente Huizen in totaal 13 objecten (16.574 m²) aangeboden. Het aanbod bestond uit 7 kantoorruimten en 6 bedrijfsruimten. Opvallend is het grote aantal m² bedrijfsruimte dat wordt aangeboden op ’t Plaveen. Dit komt onder andere doordat er aan de Kabelweg een pand van circa 7.500 m² te koop staat.
Aanbod naar type op de werkgebieden in de gemeente Huizen (2013) 7
6
6 5
20.000 4
14.616
15.000
4
3
3
10.000
2 1
Aanbod in m² op de werkgebieden in de gemeente Huizen, verdeeld naar type (2013)
5.000 0
1.710
248
0
0
0 Huizermaatweg Centraal Zone Kantoor
t Plaveen
Bedrijfsruimte
Huizermaatweg Centraal Zone Kantoor
t Plaveen
Bedrijfsruimte
7.4.2 Leegstand20 Op beide werkgebieden in de gemeente Huizen is er leegstand. In 2013 stonden op ’t Plaveen 3 objecten leeg en op de Huizermaatweg Centraal Zone 2. In totaal ging het om 3.960 m². Op basis van deze gegevens kan geconcludeerd worden dat de leegstandspercentages op de werkgebieden in de gemeente Huizen laag zijn (ver onder de frictieleegstand).
19
Let op! Vanaf 2013 wordt aanboddata aangekocht via NVM. De jaren hiervoor werden Funda en Realnext als databronnen gebruikt. 20 Geen historische data bekend
Leegstand op de werkgebieden in de gemeente Huizen, naar type (2013) 2,5
2
2
2 1,5
1
1 0,5
0
0 Huizermaatweg Centraal Zone Kantoor
t Plaveen
Leegstandspercentage in objecten en in m² op de werkgebieden in de gemeente Huizen (2013) 3,00% 2,50% 2,00% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00%
2,60% 1,77% 1,34%
Huizermaatweg Centraal Zone
1,12%
t Plaveen
Leegstangspercentage in m² Bedrijfsruimte
Leegstandspercentage in objecten
7.4.3 Transacties21 In 2013 hebben er op de werkgebieden in de gemeente Huizen zes huurtransacties plaatsgevonden; vier op ’t Plaveen en twee op HuizermaatwegCentraal Zone. Op ’t Plaveen werden drie bedrijfsruimten verhuurd. De overige transacties betroffen kantoorruimten. In totaal is er in 2013 1.466 m² opgenomen.
7.5 CONCLUSIE Werkgebied ’t Plaveen is een belangrijk werkgebied voor de gemeente Huizen. Op dit werkgebied zijn veel bedrijven gevestigd (193) en werkt een groot aantal personen (3.000). De sector die veruit het grootste aantal bedrijven telt in de gemeente Huizen is de sector Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s. De twee werkgebieden in de gemeente Huizen zijn verschillend van karakter. ’t Plaveen is meer een bedrijventerrein waar vooral veel mensen werken in de sectoren Industrie, Groot- en detailhandel en Bouwnijverheid. Huizermaat Centraal Zone is een kantorenlocatie waar de sectoren Gezondheids- en Welzijnszorg en Onderwijs het grootst zijn. In 2013 was er weinig aanbod en leegstand op de werkgebieden. Leegstandspercentages in aantal objecten en in aantal m² lagen dan ook ver beneden de frictieleegstand van %. Inmiddels weten we dat het aanbod en de leegstand is toegenomen. Dit geldt met name voor kantoorruimten aan de Huizermaatweg Centraal Zone.
21
Geen historische data bekend
8 NAARDEN 8.1 WERKGEBIEDEN22 De gemeente Naarden telt drie werkgebieden: Gooimeer Noord, Gooimeer Zuid en het Givaudan (voormalig Quest-terrein). Het grootste werkgebied is Gooimeer Zuid; hier zijn ook de meeste bedrijven gevestigd en werken de meeste personen. Op het werkgebied Gooimeer Noord werken in vergelijking met Gooimeer Zuid veel mensen op een relatief klein werkgebied. Dit werkgebied telt 4 bedrijven die in de klasse 100-199 werknemers vallen. Op het werkgebied Givaudan is het gelijknamige bedrijf gevestigd. Dit bedrijf telt een groot aantal werknemers. Werkgebieden
Gooimeer Noord Gooimeer Zuid Givaudan
Bruto oppervlak in hectare (circa) 12 30 14
Aantal bedrijven
Aantal werknemers
60
Terreinquotiënt aantal bedrijven per netto hectare 6
196 2
6,8 0,1
1.999 685
1.483
8.2 BEDRIJVIGHEID In totaal zijn er op de werkgebieden in de gemeente Naarden in 2013 258 bedrijven gevestigd. In 2012 was nog sprake van een afname van 12 bedrijven, in 2013 was dit een afname van 5 bedrijven. Procentuele en absolute afname van het totaal aantal vestigingen in de gemeente Hilversum, 2010-2013 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8 -10 -12 -14
3,0%
2,2%
2,0% 6
1,0% 0,0% -12
-5 -1,9%
-1,0% -2,0% -3,0% -4,0%
-4,4% 2010-2011
2011-2012
Absolute toename/afname
-5,0% 2012-2013 Procentuele toename/afname
Op Gooimeer Noord is tussen 2010 en 2012 het aantal bedrijven afgenomen, maar was er in 2013 weer sprake van een toename (+6 bedrijven). Op Gooimeer Zuid neemt het aantal bedrijven af vanaf 2011. Tussen 2012 en 2013 was deze afname 11 bedrijven. Op Gooimeer Zuid bevinden zich kleinere
22
Let op! De grenzen van de werkgebieden zijn in de Monitor Werkgebieden van 2013 iets aangepast. Hierdoor kan de data van voorgaande jaren (2010-2012) niet één op één vergeleken worden met de data uit 2013.
bedrijven, die in de regel meer dynamiek kennen dan de grotere bedrijven die op Gooimeer Noord of het Givaudanterrein zijn gevestigd.
Aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Naarden, 20122013 250 200
213
207
200
196
150 100
67
60
54
60
50 2
2
2
2
0 Gooimeer Noord
Gooimeer Zuid 2010
2011
2012
Givaudan 2013
Absolute toename/afname van het aantal vestigingen op de werkgebieden in de gemeente Naarden, 2012-2013
Gooimeer Zuid -11
Gooimeer Noord
6
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
De drie grootste bedrijfssectoren op de werkgebieden in de gemeente Naarden zijn: Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s (98), Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening (53) en Industrie (24). In voorgaande jaren waren dit ook de grootste bedrijfssectoren.
8.3 WERKGELEGENHEID Op alle werkgebieden in de gemeente Naarden is het aantal werknemers tussen 2010 en 2013 toegenomen. In 2013 nam het aantal werknemers het meest toe op werkgebied Gooimeer Noord. Eerder zagen we al dat op dit werkgebied ook het aantal bedrijven toenam. Ondanks de afname in het aantal bedrijven op Gooimeer Zuid is het aantal arbeidsplaatsen gegroeid.
Aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Naarden, 2010-2013 2500 2020
1964
2000
1954
1999
1483 1500
1225
1164
1232
1000 621
619
558
685
500 0 Gooimeer Noord
Gooimeer Zuid 2010
2011
2012
Givaudan 2013
Absolute toename van het aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Naarden, 2012-2013
Givaudan
127
Gooimeer Zuid
45
Gooimeer Noord
251
0
50
100
150
200
250
300
Op de werkgebieden in Naarden behoren de bedrijfssectoren Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s en Industrie tot de drie sectoren met het grootst aantal bedrijven. In deze twee sectoren zijn ook het grootst aantal personen werkzaam; 1.327 in de sector Groot- en detailhandel en 1.120 in de sector Industrie. Tezamen zorgen deze sectoren in 2013 voor circa 60% van de werkgelegenheid op de werkgebieden in de gemeente Naarden.
Aandeel van de 5 grootste sectoren op de werkgebieden in de gemeente Naarden, aantal werknemers (2013) Groot- en detailhandel 14% 32%
Industrie
8% Advisering, onderzoek etc. 9%
Informatie en Communicatie Bouwnijverheid
10% 27%
Overig
8.4 VASTGOED 8.4.1 Aanbod23 Op de werkgebieden in de gemeente Naarden worden in 2013 33 objecten te koop/huur aangeboden. Dit betreft 12 bedrijfsruimten en 21 kantoorruimten. Met name op het werkgebied Gooimeer Zuid is het aanbod groot. Hoewel er op dit werkgebied wel sprake is van dynamiek (toename van het aantal werknemers) vraagt dit om aandacht. De aanbodpercentages (in aantal objecten en aantal m²) zijn hoog op de werkgebieden in de gemeente Naarden. Dit komt doordat er op Gooimeer Noord een aantal grote panden wordt aangeboden (3 panden met een oppervlak groter dan 1.500 m²). Op Gooimeer Zuid is het aantal aangeboden panden groot, maar dit betreft vooral panden met een klein oppervlak (17 panden zijn kleiner dan 250 m²).
Aanbod op de werkgebieden in de gemeente Naarden; aantal en type (kantoor en bedrijfsruimte) 16 14 12 10
15
8
12
6 6
4 2
0
0 Gooimeer Noord bedrijfsruimte
23
Gooimeer Zuid kantoorruimte
Let op! Vanaf 2013 wordt aanboddata aangekocht via NVM. De jaren hiervoor werden Funda en Realnext als databronnen gebruikt.
8.4.2 Leegstand24 Op de werkgebieden Gooimeer Noord en Gooimeer Zuid staan in 2013 in totaal 18 objecten leeg. Opmerkelijk is dat het aantal leegstaande objecten veel groter is op Gooimeer Zuid dan op Gooimeer Noord, maar dat het aantal leegstaande m² op Gooimeer Noord veel groter is. Dit komt doordat er op Gooimeer Noord drie panden leeg staan met een oppervlak groter dan 1.500 m². Op werkgebied Gooimeer Zuid worden aan de Nikkelstraat een aantal kleine bedrijfsunits aangeboden met een oppervlak tot 145 m².
Leegstand in aantal objecten op de werkgebieden in de gemeente Naarden, 2013 16
14
Leegstand in m² op de werkgebieden in de gemeente Naarden, 2013 8000
14
7000
12
6000
10
5000
8
4000
6
7455
3.560
3000
4
4
2000
2
1000 0
0 Gooimeer Noord
Gooimeer Zuid
Gooimeer Noord
Gooimeer Zuid
De leegstand op de werkgebieden in de gemeente Naarden vraagt om aandacht. De leegstandspercentages liggen hier hoog. Dit komt doordat er op Gooimeer Noord een paar grote panden leeg staan en op Gooimeer Zuid veel kleine panden leeg staan. Overigens moet worden opgemerkt dat eind 2013 een pand aan de IJsselmeerweg 1 (van ruim 1.700 m²) in de executieverkoop was, maar dat dit pand begin 2014 alweer bezet was. 8.4.3 Transacties25 Alleen op werkgebied Gooimeer Zuid hebben in 2013 transacties plaats gevonden, 8 in totaal (4 bedrijfsruimten en 4 kantoorruimten). Allen betrof een huurtransactie en in totaal ging het om 2.575 m². Het grootste pand dat verhuurd werd ligt aan de Kobaltstraat en heeft een oppervlak van 1.020 m².
8.5 CONCLUSIE Op het gebied van aanbod en leegstad vragen de werkgebieden in de gemeente Naarden om aandacht. Met name de structurele leegstand op Gooimeer Noord baart zorgen. In 2013 was er nog wel sprake van een toename van het aantal werknemers, maar nam het aantal bedrijven af.
24 25
Geen historische data beschikbaar Geen historische data beschikbaar
9 WEESP 9.1 DE WERKGEBIEDEN26 De gemeente Weesp telt drie werkgebieden: Nijverheidslaan, Noord en Van Houten Industriepark/Solvay. Werkgebied Noord is met een oppervlak van circa 72 hectare het grootste, gevolgd door Van Houten Industriepark/Solvay van 36 hectare. Het werkgebied Van Houten Industriepark/Solvay is qua omvang groot en telt veel werknemers, maar er zijn relatief weinig bedrijven gevestigd. Dit betekent dus dat er ook een paar grote bedrijven zitten gevestigd (o.a. Abbott, Woningnet, ABN AMRO Bank en Geld Service Nederland). Noord is het grootste werkgebied en hier werken ook de meeste personen. Op dit werkgebied zijn een flink aantal middelgrote bedrijven gevestigd (65 bedrijven tellen tussen de 10 en 49 werkzame personen), maar ook vooral veel kleine bedrijven (220 bedrijven tellen maximaal 9 werkzame personen). Werkgebieden
Bruto oppervlak Aantal in hectare bedrijven
Nijverheidslaan Noord Van Houten Industriepark/Solvay
Terreinquotiënt Aantal aantal bedrijven per werknemers netto hectare 31 3,9 366 292 4,9 3.052 24 0,7 1.273
12 73 36
9.2 BEDRIJVIGHEID In totaal zijn er op de werkgebieden in de gemeente Weesp in 2013 347 bedrijven gevestigd. In de periode 2012-2013 is op het werkgebied Nijverheidslaan het aantal bedrijven afgenomen (-5). Op Noord is het bedrijven gelijk gebleven en op Van Houten Industriepark/Solvay is sprake van een kleine toename.
Aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Weesp, 20102013 400
307
297
300
292
292
200 100
31
33
36
31
20
21
22
24
0 Nijverheidslaan
Noord 2010
2011
2012
Van Houten Industriepark/Solvay 2013
De drie grootste bedrijfssectoren op de werkgebieden in de gemeente Weesp zijn: Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s (129), Industrie (57) en Advisering, onderzoek en overige 26
Let op! De grenzen van de werkgebieden zijn in de Monitor Werkgebieden van 2013 iets aangepast. Hierdoor kan de data van voorgaande jaren (2010-2012) niet één op één vergeleken worden met de data uit 2013.
specialistische zakelijke dienstverlening (43). In voorgaande jaren waren dit ook de grootste bedrijfssectoren.
De vijf grootste bedrijfssectoren op de werkgebieden in de gemeente Weesp, 2013 Groot- en detailhandel en reparatie van auto's
66
Industrie 129 Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening
25
Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening
27
Bouwnijverheid 43 57
Overig
Van de 292 bedrijven die gevestigd zijn op het werkgebied Noord behoren 118 bedrijven (40%) tot de sector Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s. Dit is dus een belangrijke sector op dit werkgebied. Daarna volgt de sector Industrie (49 bedrijven).
9.3 WERKGELEGENHEID Op het werkgebied Nijverheidslaan is zowel het aantal bedrijven (-5) als het aantal werknemers (-92) afgenomen tussen 2012 en 2013. In deze periode is op werkgebied Noord zowel het aantal bedrijven, als het aantal medewerkers vrijwel gelijk gebleven. Op Van Houten Industriepark/Solvay is het aantal bedrijven toegenomen (+2), maar is het aantal werknemers afgenomen (-229). Dit betekent dat er een bedrijf (of meerdere bedrijven) met veel werknemers zijn weggetrokken en daar kleinere bedrijven voor zijn terug gekomen.
Aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Weesp, 2010-2013 3500
3149
3033 3050 3052
3000 2500 1813
2000
1502
1500
1196
1000 500
383
388
458
1273
366
0 Nijverheidslaan
Noord 2010
2011
2012
Van Houten Industriepark/Solvay 2013
Absolute toename/afname van het aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Weesp, 2012-2013 Van Houten Industriepark/Solvay -229
Noord
2
Nijverheidslaan
-92 -250
-200
-150
-100
-50
0
50
9.4 VASTGOED 9.4.1 Aanbod27 In 2013 werden in totaal op de werkgebieden in de gemeente Weesp 27 objecten aangeboden (13 bedrijfsruimten en 14 kantoorruimten). Het meeste aanbod was er op werkgebied Noord (23 objecten). Op alle werkgebieden in de gemeente Weesp nam het aanbod in m² af tussen 2012 en 2013. Opvallend is vooral de grote afname op het werkgebied Noord. Het aantal bedrijven is hier gelijk gebleven, maar het aanbod in m² is afgenomen met 44.581 m². Dit zou kunnen betekenen dat nieuw gevestigde bedrijven veel m² in gebruik hebben genomen, of dat bestaande bedrijven hebben uitgebreid. Op het werkgebied Van Houten Industriepark/Solvay is het aantal bedrijven toegenomen en daarmee het aanbod in m² afgenomen.
Aanbod in m² op de werkgebieden in de gemeente Weesp, 2011-2013 70000
62233
60000 50000 40000 30494 30000 17652
20000 10000
7971 1356
1941
3180
428
5496
0 Nijverheidslaan
Noord 2011
27
2012
Van Houten Industriepark/Solvay 2013
Let op! Deze data is niet één op één met elkaar te vergelijken. Vanaf 2013 wordt data van NVM gebruikt voor het aanbod. In voorgaande jaren werd gebruik gemaakt van de data van Funda en Realnext.
Op de werkgebieden Nijverheidslaan en Van Houten Industriepark/Solvay werd in 2013 alleen kantoorruimte aangeboden. Op het werkgebied Noord was het aanbod in m² kantoorruimte en bedrijfsruimte ongeveer even groot (respectievelijk 10.226 m² en 10.360 m²).
9.4.2 Leegstand28 In 2013 staan in totaal 15 objecten leeg op de werkgebieden in de gemeente Weesp (15.599 m²). Het gaat om 9 bedrijfsruimten en 6 kantoorruimten. Op het werkgebied Nijverheidslaan staan geen objecten leeg, op Van Houten Industriepark/Solvay 1 object en op werkgebied Noord 14 objecten. Op het werkgebied Van Houten Industriepark/Solvay staat één groot kantoorpand leeg aan de C. J. Van Houtenlaan 36 (3.360 m²). Op werkgebied Noord staan drie panden leeg met een oppervlak groter dan 1.500 m².
Leegstand op de werkgebieden in de gemeente Weesp, naar type (2013) 10
9
Leegstand op de werkgebieden in de gemeente Weesp, aantal m² (2013) 10000 7903 8000
8 6
6000
5
4336 3360
4000
4 2
2000
1
0
0 0
0 Noord
Kantoor
Van Houten Industriepark/Solvay Bedrijfsruimte
Noord
Kantoor
Van Houten Industriepark/Solvay Bedrijfsruimte
Op het werkgebied Noord staat 4% van het totaal aantal m² leeg. Echter, het leegstandspercentage in aantal objecten ligt veel hoger, dat is 9,5%. Dit betekent dat er relatief veel kleine panden leeg staan op dit werkgebied. Voor Van Houten Industriepark/Solvay geldt het tegenovergestelde. Daar ligt het leegstandpercentage in m² een stuk hoger dan het leegstandspercentage in objecten. Het kantoorpand dat op dit werkgebied leeg staat, is van grote omvang (3.360 m²).
9.4.3 Transacties29 Alleen op de werkgebieden Nijverheidslaan en Noord hebben in 2013 transacties plaats gevonden. Op het werkgebied Nijverheidslaan is één kantoorpand verhuurd van circa 400 m² (€135,- per m²/jaar). Op werkgebied Noord hebben zes transacties plaats gevonden (5 bedrijfsruimten en 1 kantoorruimte) van in totaal 3.879 m². Het ging om 2 kooptransacties en 4 huurtransacties. De huurtransacties hadden een gemiddelde prijs van circa €80,- per m²/jaar.
28 29
Geen historische data beschikbaar Geen historische data beschikbaar
De twee verkochte bedrijfsruimten op het werkgebied Noord betroffen objecten van een flink oppervlak. Het ging om een object van 1.719 m² en een object van 1.440 m².
Aantal transacties naar type op de werkgebieden in de gemeente Weesp, 2013 6 5 5 4 3 2 1
1
1 0 0 Noord Kantoor
Nijverheidslaan Bedrijfsruimte
Aantal opgenomen m² naar type op de werkgebieden in de gemeente Weesp, 2013 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0
3.629
250 Noord Kantoor m²
407 0 Nijverheidslaan Bedrijfsruimte m²
9.5 CONCLUSIE Tussen 2012 en 2013 is het aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Weesp ongeveer gelijk gebleven. De sector Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s telt veruit het grootst aantal bedrijven (circa 45% van het totaal aantal bedrijven). De sector waarin de meeste personen werkzaam zijn is de sector Industrie (circa 35% van het totaal). Op werkgebied Noord is het aantal werkzame personen ongeveer gelijk gebleven tussen 2012 en 2013. Dit geldt niet voor de andere twee werkgebieden. Daar nam dit aantal flink af. Op alle werkgebieden nam het aanbod van kantoor- en bedrijfsruimte af tussen 2012 en 2013. Alleen op werkgebied Noord ligt het leegstandspercentage in aantal objecten boven de frictieleegstand van 8%. Voor alle andere werkgebieden en voor het leegstandspercentage in m² geldt dat dit ver onder de 8% ligt.
10 WIJDEMEREN 10.1 DE WERKGEBIEDEN30 De gemeente Wijdemeren telt zes werkgebieden: De Slenk, De Zodde, Loodijk, Nieuw Walden/Machineweg, Rading en Reeweg. Werkgebied De Slenk is het grootste werkgebied in de gemeente (circa 23 hectare). Werkgebieden
Bruto oppervlak in hectare
De Slenk De Zodde Loodijk Nieuw Walden/Machineweg Rading Reeweg
Aantal bedrijven
23 2 15 12
68 22 17 68
8 2
32 14
Terreinquotiënt aantal bedrijven per netto hectare 3,1 11 1,3 6,2
Aantal werknemers
4,6 7
389 107 124 290 233 120
10.2 BEDRIJVIGHEID In totaal zijn er in 2013 221 bedrijven gevestigd op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren. In 2013 was er sprake van een toename van het aantal bedrijven (11).
Procentuele en absolute afname van het totaal aantal vestigingen in de gemeente Wijdemeren, 2010-2013 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8
5,2%
1,9%
11
4 -6 -2,8% 2010-2011
2011-2012 Absolute toename/afname
6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% -1,0% -2,0% -3,0% -4,0%
2012-2013 Procentuele toename/afname
Opvallend is dat tussen 2012 en 2013 op de werkgebieden De Slenk en Loodijk het aantal bedrijven flink is gestegen. Op werkgebied De Slenk van 56 naar 68 bedrijven en op werkgebied Loodijk van 9 naar 17.
30
Let op! De grenzen van de werkgebieden zijn in de Monitor Werkgebieden van 2013 iets aangepast. Hierdoor kan de data van voorgaande jaren (2010-2012) niet één op één vergeleken worden met de data uit 2013.
Op Loodijk zijn twee bedrijfsverzamelgebouwen gebouwd en rond 2012 in gebruik genomen. Dit zal de reden zijn van de verdubbeling van het aantal bedrijven. Bij de Slenk heeft het mede te maken met de aanleg van de Trapgans (daar huisvesten bedrijven zich nog steeds). Op het werkgebied De Zodde en De Rading is het aantal bedrijven iets afgenomen tussen 2012 en 2013.
Aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren, 2010-2013 80 60
69 72 68 68
68
70 53 52 56
50 40
35 35 35 32
29 30 29
30
22
20
17 14 11 9
12
16 13 14
10 0 De Slenk
De Zodde
Loodijk
2010
2011
Nieuw Walden Machineweg 2012
Rading
Reeweg
2013
Absolute toename/afname van het aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren, 2012-2013 Reeweg
1
Rading
-3
Nieuw Walden/Machineweg
0
Loodijk
8
De Zodde
-7
De Slenk
12 -10
-5
0
5
10
15
De drie grootste bedrijfssectoren op de werkgebieden zijn Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s (83), Bouwnijverheid (25) en Industrie (24). Dit was in voorgaande jaren ook het geval. Het aantal bedrijven in deze drie sectoren is tussen 2012 en 2013 ongeveer gelijk gebleven. De meeste bedrijven uit de sector Groot- en detailhandel en reparatie van auto’s zijn gevestigd op de werkgebieden De Slenk (34) en Nieuw Walden/Machineweg (24). Op dit laatste werkgebied is ook de sector Bouwnijverheid goed vertegenwoordigd (11).
10.3 WERKGELEGENHEID31 Op de werkgebieden De Slenk en Loodijk is zoals verwacht naast het aantal bedrijven ook het aantal werknemers toegenomen. Op Nieuw Walden/Machineweg is het aantal bedrijven gelijk gebleven, maar is het aantal werknemers gestegen. En hoewel op het werkgebied Reeweg het aantal bedrijven toenam met 1, is het aantal werknemers afgenomen met 46 personen. Uit de grafiek lijkt het aantal werknemers op het werkgebied De Zodde te zijn gedaald met 300 personen. Dit is niet juist. Deze vertekening kan zijn ontstaan doordat de grenzen van het werkgebied zijn aangepast of door een fout in de LISA data. Stichting iLocator is hierover nog in overleg met LISA.
500
Aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren, 2010-2013 430 428
450 389
400
407
350 300
317 312 259 265 259
290
286 287 295
259
233
250
174 183 166
200 150
107
124
115 119
120
88
100 50 0 De Slenk
De Zodde
Loodijk 2010
Nieuw Walden Machineweg
2011
2012
Rading
Reeweg
2013
Absolute toename/afname van het aantal werknemers op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren, 2012-2013 Reeweg
-46
Rading
-62
Nieuw Walden Machineweg
31
Loodijk De Zodde
36 -300
De Slenk
130 -350
31
-300
-250
-200
-150
-100
-50
0
50
100
150
200
Let op! De grenzen van de werkgebieden zijn in de Monitor Werkgebieden iets aangepast. Hierdoor kan de data van voorgaande jaren (2010-2012) niet één op één vergeleken worden met de data uit 2013.
10.4 VASTGOED 10.4.1 Aanbod32 Op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren werden in 2013 21 objecten aangeboden (19 in de huursector en 3 in de koopsector). Dit betrof 14 bedrijfsruimten en 7 kantoorruimten. Er was met name aanbod op de werkgebieden De Rading (7 objecten) en Loodijk (7 objecten).
Aanbod op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren; aantal en type (kantoor/bedrijfsruimte), 2013
6
5 5 4 4 3 3 2
2
2 1
1
1
1
1
1 0
0
0
Kantoor
Bedrijfsruimte
Op het werkgebied De Slenk nam het aantal bedrijven toe en nam het aanbod sterk af. Op werkgebied Loodijk nam het aantal bedrijven toe, maar steeg het aanbod. Dit zou verklaard kunnen worden door het vertrek van een groot bedrijf (bijvoorbeeld door de beperkte uitbreidingsmogelijkheden) en het vestigen van een aantal kleinere bedrijfjes. Op het werkgebied De Rading nam het aantal bedrijven af met 3 en steeg het aanbod het meest, met 1.687 m². Dit zou kunnen duiden op het vertrek van een bedrijf dat veel m² in gebruik nam.
10.4.2 Leegstand33 Er staan in totaal 11 objecten leeg op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren. Het gaat om 5 bedrijfsruimten en 6 kantoorruimten.
32
Let op! Vanaf 2013 wordt aanboddata aangekocht via NVM. De jaren hiervoor werden Funda en Realnext als databronnen gebruikt. 33 Geen historische data bekend
Leegstand op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren; aantal en type (kantoor/bedrijfsruimte), 2013 3,5
3
3
3 2,5
2
2 1,5
1
1
1
1 0,5
0
0
0
0
0
Kantoor
Bedrijfsruimte
Op de werkgebieden Reeweg en Nieuw Walden/Machineweg is geen sprake van leegstand. Op het werkgebied Loodijk is de leegstand het grootst, 6 objecten. Het leegstandspercentage in m² op dit werkgebied is 5,6%, maar van het aantal objecten 13%. Dit komt mede doordat een aantal units in de recent gerealiseerde bedrijfsverzamelgebouwen nog niet verkocht zijn. Op de andere werkgebieden zijn deze percentages lager.
10.4.3 Transacties34 In 2013 hebben er op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren 8 transacties plaatsgevonden; waarvan 7 bedrijfsruimten en 1 kantoorruimte. Op het werkgebied De Rading werden 6 objecten opgenomen en op de werkgebieden Reeweg en Nieuw Walden Machineweg was dit 1. De opname op het werkgebied De Rading was in totaal 982 m². Er werden dus veel kleine ruimten verkocht/verhuurd op dit werkgebied.
Transacties op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren; aantal en type (kantoor/bedrijfsruimte), 2013 6 5 5 4 3 2 1
1
1
1 0
0
0 Nieuw Walden/Machineweg
Rading Kantoorruimte
34
Geen historische data bekend
Bedrijfsruimte
Reeweg
10.5 CONCLUSIE In 2013 is het totaal aantal bedrijven op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren toegenomen. De toename van het aantal bedrijven was het grootst op de werkgebieden Loodijk en De Slenk. Op de werkgebieden Rading en De Zodde nam het aantal bedrijven wat af. Op de werkgebieden Loodijk en De Slenk is zoals verwacht naast het aantal bedrijven ook het aantal werknemers toegenomen. Op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren is voornamelijk aanbod van bedrijfsruimten. Van het totale aanbod betreft twee derde een bedrijfsruimte. Er is weinig leegstand op de werkgebieden in de gemeente Wijdemeren. Op het werkgebied Loodijk is de leegstand het grootst (6 objecten), maar dit komt doordat in een recent ontwikkeld bedrijfsverzamelgebouw nog enkele units vrij zijn. Op het werkgebied De Rading hebben in 2013 6 transacties plaatsgevonden (waarvan 5 bedrijfsruimten). Er werden drie objecten verkocht en drie objecten verhuurd. Dit betroffen allemaal kleine ruimten.