REGIONAAL ARRANGEMENT DRECHTSTEDEN

REGIONAAL ARRANGEMENT DRECHTSTEDEN

Dordrecht, 12 februari 2007

NIEUWE STEEN 18, 1625 HV HOORN, TELEFOON 0229-244224, TELEFAX 0229-245634 E-MAIL [email protected]

INHOUDSOPGAVE

BLZ.

1 1.1 1.2 1.3

INLEIDING.................................................................................................................. 1 Aanleiding...................................................................................................................... 1 Totstandkoming ............................................................................................................. 2 Leeswijzer ...................................................................................................................... 3

2 2.1 2.2

REGIONALE CONTEXT DRECHTSTEDEN ........................................................ 4 Sociaaleconomische context in relatie tot het beroepsonderwijs................................... 4 Demografische ontwikkeling ......................................................................................... 5

3

INFRASTRUCTUUR BEROEPSONDERWIJS (VMBO) DRECHTSTEDEN.... 7

4 4.1 4.2

WAAROM EEN REGIONAAL ARRANGEMENT? ............................................ 22 Achtergrond en ontwikkelingen................................................................................... 22 Knelpunten in het vmbo in de regio Drechtsteden....................................................... 24

5 5.1 5.2 5.3 5.4

VERSTERKING VAN HET VMBO ....................................................................... 25 Doel van samenwerking............................................................................................... 25 Aanvullingen op het huidige onderwijsaanbod............................................................ 26 Initiatieven tot samenwerking...................................................................................... 30 Opties tot aanpassingen op langere termijn ................................................................. 36

6

ZORGSTRUCTUUR ................................................................................................. 37

7

HUISVESTING.......................................................................................................... 38

8

VERKLARING KOSTEN RIJK.............................................................................. 39

9

ONDERTEKENING.................................................................................................. 40

BIJLAGE 1: Regionale agenda voor het beroepsonderwijs, subregio Drechtsteden BIJLAGE 2: Samenwerking in de beroepskolom; Regioportret regio Zuid Holland Zuid BIJLAGE 3: Plan van aanpak Sport, Dienstverlening en Veiligheid BIJLAGE 4: Plan van aanpak Installatietechniek BIJLAGE 5: Collaboratorium van zorg 2004-2008 BIJLAGE 6: Samenwerkingsverband VO 40.2 werkplan Zorg 2006-2007 BIJLAGE 7: Visie in actie BIJLAGE 8: CFI-formulieren

1

1.1

INLEIDING

Aanleiding Uit: Rapport regionale agenda voor het beroepsonderwijs in Zuid Holland Zuid, Subregio Drechtsteden: “In de zomer van 2004 kwamen de zogenaamde 'Leerpark scholen', gemeenten en provincie Zuid-Holland in de regio Drechtsteden bijeen teneinde te bezien of de aanwezige ambities met betrekking tot onderwijsvernieuwing en onderwijsversterking gediend zouden kunnen zijn met een zogenaamd regionaal arrangement. De 'arrangement regeling' van het ministerie van OCW kan het vmbo onderwijs namelijk meer vrijheid geven om het onderwijsaanbod beter af te stemmen op de veranderende vraag van leerlingen, ouders, vervolgonderwijs en het beroepenveld in de regio. Hiermee wordt niet alleen de aantrekkelijkheid van het vmbo vergroot maar tevens de basis van de gehele beroepskolom vmbo-mbo-hbo versterkt. In mei 2005 heeft de Tweede Kamer de uitwerkingsnotitie ‘grotere planningsvrijheid voortgezet onderwijs’ besproken en ingestemd met beleidsmatige hoofdlijnen van nieuwe wetgeving op het gebied van de voorzieningenplanning vo. Onderdeel van de nieuwe wetgeving zal het systeem van regionale samenwerking zijn waarvan de regionale arrangementen de voorloper zijn. De nieuwe wetgeving zal naar verwachting in 2006 in het Staatsblad worden geplaatst. Scholen worden de komende twee schooljaren verder gestimuleerd om regionale arrangementen aan te gaan waarbij de provincies de rol van aanjager en begeleider heeft. De provincie Zuid-Holland ondersteunt dit initiatief maar dringt wel aan op een arrangement dat de gehele regio ZHZ omvat. Zij spreekt ook bij voorkeur over een regionale agenda voor het beroepsonderwijs voor Zuid-Holland Zuid. Gezien de gewenste ontwikkelingen én de in gang gezette vernieuwingsprocessen van het beroepsonderwijs is het noodzakelijk dat de overheid meer ruimte en vrijheid geeft aan het onderwijs. Besloten werd de gehele regio Zuid-Holland Zuid te betrekken onder de voorwaarde dat er 'gelaagdheid' zit in het arrangement. Uiteindelijk heeft dit in september 2005 ertoe geleid dat er vier sub-regionale arrangementen ofwel agenda's zijn gekomen die voor een groot deel overeenkomstig zijn maar ieder ook een eigen arrangement, agenda of afsprakenlijst kennen. Het theoretisch fundament en de samenwerkingsstructuur zijn echter voor elke regionale agenda hetzelfde gebleven. Dit arrangement heeft de titel: 'een regionale agenda voor het beroepsonderwijs in de regio Zuid-Holland Zuid' gekregen.

1

Regionaal arrangement Drechtsteden 06.303RA01b-HS/HvE

Daarmee wordt het feit benadrukt dat in de regio Zuid-Holland Zuid nog zeer weinig concrete scholenplanningszaken zoals bedoeld in artikel 75 (fusie, verplaatsing, nevenvestiging, lwoo etc.) of art. 65 (plan van scholen, oprichting school) van de wet op het voortgezet onderwijs (WVO) aan de orde zijn in 2006. Dat kan echter veranderen naarmate plannen en ambities van scholen in de regio zich verder ontwikkelen de komende jaren1”. Inmiddels heeft zich een aantal ontwikkelingen voorgedaan, op grond waarvan de planningsbehoefte nu concreet kan worden geformuleerd. Dit document heeft tot doel een regionaal arrangement voor de regio Drechtsteden te realiseren, met inachtneming van alle daaraan door het ministerie van OCW gestelde criteria. 1.2

Totstandkoming Het proces van regionale samenwerking is in de regio Drechtsteden een reeds langer lopend traject. Het overleg vindt op verschillende platformen plaats. Alle scholen voor voortgezet onderwijs, inclusief het agrarisch onderwijs, het mbo, eveneens inclusief het agrarisch onderwijs, de gemeentelijke overheden, de provincie Zuid-Holland en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven nemen deel en zijn als zodanig betrokken bij de hierboven genoemde Regionale agenda voor het beroepsonderwijs en bij dit regionaal arrangement. De participerende partijen hebben met dit regionaal arrangement een tweeledig doel: 1 Het realiseren van een beperkt nieuw aanbod van onderwijsrichtingen voor enkele vmbo-aanbieders per 1 augustus 2007. 2 Het tot stand brengen van een langdurige samenwerkingsrelatie ten behoeve van het beroepsonderwijs in de Drechtsteden. Deze samenwerkingsrelatie krijgt vorm doordat de partijen hun doelen van samenwerking hebben geformuleerd en afgestemd en daarop hun agenda van de komende jaren baseren, althans ten aanzien van het beroepsonderwijs. Ten aanzien van deze doelen is volledige overeenstemming bereikt, hetgeen onder meer blijkt uit de ondertekening, op de laatste pagina’s van dit document. Derhalve zijn “verklaringen van geen bezwaar” niet nodig. De provincie Zuid-Holland, frequent geïnformeerd tijdens het traject en enkele malen aanwezig bij beslissende besprekingen, adviseert positief. Een afschrift van dit advies is bijgevoegd. De criteria ∗ Deze aanvraag wordt gedaan door de bevoegde gezagen van de alle scholengemeenschappen met een vmbo-aanbod.

1

Bron: www.kis-d.nl, zie ook bijlage 1; rapport regionale agenda voor het beroepsonderwijs in Zuid Holland Zuid, Subregio Drechtsteden

2


∗

∗

∗ ∗

De partijen gaan een langdurige samenwerkingsrelatie aan van tenminste vijf jaren. De samenwerking is gericht op versterking van het regionale beroepsonderwijs, zowel vmbo als mbo en met name ook de verbinding daartussen. Hierin wordt samengewerkt met het regionale bedrijfsleven. Dit document bevat een regiovisie. Deze beschrijft de omvang van de regio, demografische en sociaaleconomische ontwikkelingen, de visie van betrokkenen, een analyse van kansen en bedreigingen en gegevens over het gebruik van onderwijsvoorzieningen. Alle vo-scholen in de regio participeren in dit regionale arrangement. Er zijn uitspraken gedaan over de consequenties voor de gemeente ten aanzien van onderwijshuisvesting en voor het rijk ten aanzien van extra uitgaven.

Status en vervolg Dit regionaal arrangement moet gezien worden als een stap in een langlopend traject van samenwerking tussen scholen voor vmbo en mbo, het praktijkonderwijs, de gemeente en het bedrijfsleven. Gericht op het beroepsonderwijs en met het belang van de leerlingen c.q. toekomstige arbeidskrachten in de regio Drechtsteden voor ogen. Het verkrijgen van een licentie voor enkele nieuwe afdelingen in het vmbo is hierbij een min of meer symbolische start en uiteraard meer een middel dan een doel. Alle bij het beroepsonderwijs betrokken partijen realiseren zich dat de agenda van de komende jaren beheerst zal worden door de na de planningsparagraaf (§5.2) genoemde reeks beleidsterreinen. 1.3

Leeswijzer In dit hoofdstuk is de inleiding beschreven, in hoofdstuk 2 wordt de context van de regio Drechtsteden beschreven. In hoofdstuk 3 word kort de infrastructuur beschreven en wordt in het schema aangegeven hoe het huidige aanbod is, evenals de leerlingenaantallen. Hoofdstuk 4 geeft weer wat de ambitie is om te komen tot een regionaal arrangement. In hoofdstuk 5 wordt aangegeven hoe de scholen het vmbo willen versterken en welke initiatieven van samenwerking reeds plaatsvinden om te komen tot deze versterking. Hoofdstuk 6 behandelt de zorgstructuur en hoofdstuk 7 de huisvesting. Hoofdstuk 8 betreft een verklaring van de kosten voor het rijk.

3


2

2.1

REGIONALE CONTEXT DRECHTSTEDEN

Sociaaleconomische context in relatie tot het beroepsonderwijs “Beroepsonderwijs wordt beschouwd als economische voorwaarde zoals arbeid, kapitaal en grondstof. Economisch onderzoek heeft uitgewezen dat de regio het meest zal profiteren van meer aanbod van geschoold personeel in de transportsector, logistieke en maritieme sector. Als gevolg van ontgroening (minder jeugd) en vergrijzing worden in de technische bedrijvigheid (metaal en elektrotechniek), gezondheidszorg/welzijn en het onderwijs tekorten aan voldoende opgeleid personeel verwacht. Deze sectoren zorgen momenteel voor 41% van de regionale werkgelegenheid in de Drechtsteden (bron september 2005: RPA-Rijnmond). Er is daarnaast bedrijvigheid die wegtrekt naar de lagelonenlanden. Om de concurrentie van het buitenland te pareren moet gewerkt worden aan een kenniseconomie: versterking van de productieketens met toepassing van hoogwaardige kennis. Daarnaast is het noodzakelijk de ‘facts’ en ‘figures’ van de regio te kennen”. De samenhang tussen economisch perspectief en kennis en onderwijs in de Drechtsteden zijn helder verwoord in het meerjarenbeleidsprogramma 2006-2010 van de gemeente Dordrecht. Economie De aantrekkelijkheid van Dordrecht als stad en de Drechtsteden als regio wordt in niet geringe mate bepaald door de economische structuur. De internationalisering van de economie zal zich ook in de industrie van de Drechtsteden steeds vaker laten gelden. Om de concurrentie aan te gaan, moeten we inzetten op innovatie, creatieve economie en kenniseconomie. Het benutten van deze kansen is echter geen vanzelfsprekendheid. Dordrecht zal de komende jaren moeten inzetten op een innovatief klimaat, zowel voor wat betreft het eigen functioneren als met betrekking tot het Dordtse bedrijfsleven. Dordrecht omvat bijna de helft van de werkgelegenheid van de regio Drechtsteden. Een groot deel van de Dordtse beroepsbevolking werkt niet in Dordrecht, maar in één van de andere Drechtsteden. Gezien deze kenmerken van onze regio streven wij naar een absolute stijging van het aantal arbeidsplaatsen. Of dat ook leidt tot een toename van het percentage arbeidsplaatsen in Dordrecht ten opzichte van de regio doet voor ons minder ter zake. In de periode 2000-2005 is in Dordrecht de werkgelegenheid in de zorgsector fors toegenomen en vertoont de sector toerisme en recreatie een lichte groei. In de ' metalektro'(deze sector versmalt en verdiept), ICT, maritieme cluster, zakelijke dienstverlening, detailhandel en horeca is de werkgelegenheid gedaald. Wij zetten in op een verbreding van de economische structuur en versterken van de concurrentiepositie door actief nieuwe bedrijvigheid aan te trekken, passend bij het economische en sociaal cultureel profiel van de stad en de toekomstige bevolking.

4


Dit betekent dat we inzetten op het aantrekken van bedrijven uit alle sectoren maar met de volgende speerpunten: zakelijke dienstverlening, zorg, toerisme en horeca. We willen in deze bedrijfstakken het aantal arbeidsplaatsen verhogen. Dit zijn ook volgens de Economische Adviesraad Dordrecht de kansrijke sectoren. Kennis Wij willen de kennisinfrastructuur van Dordrecht en de regio versterken. De kern daarvan is gelegen in werken en leren en de verbinding daartussen. Daarom willen wij de onderwijsinfrastructuur versterken om daarmee onze aantrekkelijkheid te vergroten voor jongeren en bedrijven. Als we naar de cijfers van de laatste jaren kijken dan zien we dat in Dordrecht het aantal leerlingen in het middelbaar beroepsonderwijs is gedaald. Daar staat tegenover dat dit in het hoger beroepsonderwijs is gestegen. We willen ervoor zorgen dat in Dordrecht en in de Drechtsteden in de komende jaren meer mbo en meer hbo leerlingen onderwijs genieten. Daarom zullen we met het bedrijfsleven zorgen voor meer beroepsonderwijs met een betere aansluiting op de beroepspraktijk. Daarnaast mikken we op het versterken van de kenniseconomie door het aantrekken van bedrijven en individuen die met creativiteit en kennis waarde toevoegen in de stad. Zowel bij het versterken van de onderwijsinfrastructuur als bij het versterken van de kenniseconomie is innovatie een belangrijke component. Zo gaat het bij onderwijs niet alleen om het vergroten van het aanbod maar juist ook om de onderwijsvernieuwing. Het gaat ook niet alleen om het aantrekken van bedrijven maar ook om de soort bedrijven en hun wil bij te dragen aan het versterken van de kennisinfrastructuur van de Drechtsteden. Een positief neveneffect van onze aandacht voor kennis is dat Dordrecht en de regio aantrekkelijker worden voor jongeren, die op hun beurt de levendigheid van de stad vergroten. 2.2

Demografische ontwikkeling De primos gegevens van de steden Dordrecht, Zwijndrecht, Hendrik-Ido-Ambacht en Papendrecht leiden tot de conclusie dat er geen grote fluctuaties in de toekomstige leerlingen worden verwacht. Hieronder enkele overzichten die dit onderstrepen. Zwijndrecht, Hendrik-Ido-Ambacht Het leerlingenaanbod vertoont een lichte terugval. Dit is in een mate die niet om directe maatregelen vraagt. Derhalve vormt dit ook geen argument om het aanbod in het beroepsonderwijs ingrijpend aan te passen. bgz

586 578 564 532 526 546 548 568 546 527 533 529 525 516 514 513

bgh

330 320 307 297 320 342 333 340 336 341 344 342 344 350 357 350

bgt

916 898 871 829 846 888 881 908 882 868 877 871 869 866 871 863

index

100

98

95

91

92

97

96

5

99

96

95

96

95

95

95

95

94


Verklaring afkortingen: bgz: basisgeneratie Zwijndrecht bgh: basisgeneratie Hendrik-Ido-Ambacht bgt: basisgeneratie totaal (het overgrote deel van het voedingsgebied van het Develstein College en het Walburg College). Dordrecht In de gemeente Dordrecht laat een prognose zin dat de potentiële groep 12-16 jarigen voor het VO eerst toeneemt met 1% tot aan 2010 en daarna daalt met 2% in 2020. De huidige leerlingenaantallen van de betrokken scholen zijn als volgt: 2006 St. Dalton Lyceum Insula College Wellantcollege Wartburg College Hans Petrischool totaal

leerjaar 1 473 500 239 216 78 1.506

leerjaar 2 404 652 267 221 65 1.609

leerjaar 3 463 614 296 182 38 1.593

leerjaar 4 559 688 248 101 49 1.645

leerjaar 5 288 257

leerjaar 6 100 68

20 565

6 174

totaal 2.287 2.779 1.050 720 256 7.092

De gemeente Dordrecht heeft prognoses gegenereerd. Opgemerkt moet worden dat hierbij geen gegevens beschikbaar zijn na 2007 van het Wartburg College. Deze school heeft, gezien de denominatie, meer een streekfunctie dan een stedelijke functie. De gemeentelijke prognoses zijn derhalve voor het Wartburg College minder relevant. In onderstaande prognoses is de Hans Petrischool niet verwerkt. Deze school is een school voor Praktijkonderwijs, terwij de gegevens van de gemeente Dordrecht uitsluitend het voortgezet onderwijs betreffen.

Wartburg College Insula College Stedelijk Dalton Lyceum

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 710 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2.621 2.632 2.643 2.651 2.659 2.672 2.673 2.664 2.654 2.647 2.243 2.255 2.264 2.271 2.278 2.289 2.291 2.284 2.277 2.272 5.574 4.887 4.907 4.922 4.937 4.961 4.964 4.948 4.931 4.919

6


3

INFRASTRUCTUUR BEROEPSONDERWIJS (VMBO) DRECHTSTEDEN

De (sub)regio Drechtsteden bevat de scholen in Dordrecht, Papendrecht, Sliedrecht, Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht. Deze scholen vormen onder andere een (onderwijskundige) eenheid gezien het feit dat zij samen twee volledige samenwerkingsverbanden VO/VSO omvatten: 40.1 en 40.2. Na de totstandkoming van dit regionaal arrangement zal gesproken worden met CS De Hoven in Gorinchem. Deze school heeft een nevenvestiging in Hardinxveld-Giessendam, evenals het Willem de Zwijger College uit Papendrecht. Beide scholen hebben nu vastgesteld dat er per 1 augustus 2007 geen wensen zijn ten aanzien van nieuw onderwijsaanbod. Dat mag echter niet betekenen dat Hardinxveld-Giessendam als een witte vlek op de onderwijskaart achterblijft. De beide scholen zullen zich buigen over de vraag of Hardinxveld-Giessendam deel zal uitmaken van het regioaal arrangement Drechtsteden of van AlblasserwaardVijfheerenlanden. De betrokken scholen zijn: ∗ CSG Insula College; ∗ Stedelijk Dalton Lyceum; ∗ Wartburg College; ∗ Wellantcollege; ∗ OSG Oost IJsselmonde2; ∗ Develsteincollege; ∗ CSG De Lage Waard; ∗ Willem de Zwijger College; ∗ Griendencollege. In het volgende schema wordt gedetailleerd aangegeven hoe de educatieve infrastructuur er nu uitziet voor de desbetreffende scholen.

2 OSG Oost IJsselmonde staat ook bekend onder de naam Walburg College. De naam Walburg College zal in dit document consequent gehanteerd worden.

7


Naam school Christelijke scholengemeenschap Insula College

Stedelijk Dalton Lyceum

Wartburg college, locatie Marnix Wellantcollege

BRIN 02CI

Den. PC

Adres Romboutslaan 34

Plaats Dordrecht

Afsluitend onderwijs BBL, KBL, GL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Consumptieve techniek ∗ Verzorging (GL) ∗ Administratie ∗ Mode en commercie Handel en verkoop

lwoo Ja

24PY

PC PC PC OP

De Sitterstraat 7 Halmaheiraplein 5 Koningsstraat 294 Eulerlaan 51

Dordrecht Dordrecht Dordrecht Dordrecht

TL TL TL BBL, KBL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Verzorging ∗ Uiterlijke verzorging ∗ Administratie ∗ Handel en Verkoop ∗ Consumptieve techniek Ass. Opl. ∗ Verzorging ∗ Uiterlijke verzorging ∗ Administratie ∗ Handel en Verkoop

Nee Nee Nee Ja

Nvt Nvt nvt ∗ Metalektro (BBL, KBL, GL) ∗ Zorg en Welzijn (BBL, KBL, GL) ∗ Handel en Administratie (BBL, KBL, GL) ∗ Consumptief Breed (BBL, KBL, GL)

24PY 00PG

OP Ref

Dordrecht Dordrecht

TL TL

Nee Ja

nvt ∗ Technologie (GL)

01OE 11

AB

Kapteynweg 3 Prof. Waterinklaan 41 Chico Mendesring 825A

Dordrecht

TL

Nee

nvt

8

∗

Intrasectorale programma’s Handel en administratie (BBL, KBL, GL)


Naam school

BRIN 01OE 12 18TR

Den. AOC

Adres Groenezoom 400

Plaats Dordrecht

OP

Norderstedtplein 6

Zwijndrecht

18TR

OP

Admiraal de Ruiterlaan 1

Hendrik Ido Ambacht

TL, GL BBL, KBL ∗ Verzorging ∗ Administratie

14RR 14RR

PC PC

Develsingel 5 Burgemeester Jansenlaan 33

Zwijndrecht Zwijndrecht

14RR

PC

PC Hooftsingel 7

Christelijke scholengemeenschap De Lage Waard

16QA

PC

Burgemeester Keijzerweg 5

Hendrik Ido Ambacht Papendrecht

TL BBL, KBL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Voertuigtechniek ∗ Installatietechniek TL

Willem de Zwijger college

20AE

OP

Van der Palmstraat 2

Papendrecht

Bellefleur 4

HardinxveldGiessendam

Walburg College

Develsteincollege

Afsluitend onderwijs BBL, KBL, GL, LWT ∗ Landbouw & Natuurlijke omg. TL, GL

TL BBL, KBL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Verzorging ∗ Administratie TL, GL BBL, KBL ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek TL

9

lwoo Ja

∗

Intrasectorale programma’s Landbouw breed (binnen LWT)

Ja

∗ ∗

Zorg en Welzijn (GL) Handel en Administratie (GL) Informeel

Ja

∗ ∗

Zorg en Welzijn (BBL, KBL, GL) Handel en Administratie (BBL, KBL, GL) Informeel

Nee Ja

Nvt

Nee

Nvt

Ja

Nee

∗

Nee

nvt

Metalektro (BBL, KBL, GL)


Naam school Griendencollege

BRIN 06WY

Den. OP en PC

Adres Prof. Kamerlingh Onnesln 109

Plaats Sliedrecht

Afsluitend onderwijs TL, GL BBL, KBL Bouwtechniek Metaaltechniek Elektrotechniek Verzorging Administratie Handel en Verkoop

10

lwoo Ja

∗ ∗ ∗

Intrasectorale programma’s Metalektro (BBL, KBL, GL) Zorg en Welzijn (BBL, KBL, GL) Handel en Administratie (BBL, KBL, GL)


7 420 91

11 11

5 4

6 22

16 31

5 14

7 6

10 13

Consumptief breed ISP

Handel en administratie ISP

Consumptieve techniek

Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP

Uiterlijke verzorging

Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

63 134

Metaaltechniek

BBL KBL LWT Ass. Opl. GL TL* lwoo

Bouwtechniek

Aantal leerlingen in 3+4 1-10-2006

Totaal

Christelijke Scholengemeenschap Insula college

3 33

7 20

13

7

30

8

6

7

* dit is het totaal aantal TL-leerlingen van de vestigingen: - De sitterstraat - Halmaheiraplein - De koningsstraat Bron: www.owinsp.nl

11


BBL KBL LWT Ass. Opl. GL TL* lwoo 171 98 16 5 61 22 3

12 44 24 5 50 31 6




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP


Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek

Aantal leerlingen in 3+4 1-10-2006 Totaal


16 21 2 5

153 96

*Dit is het totaal aantal TL-leerlingen van locatie: - Kapteynweg



BBL KBL LWT Ass. Opl. GL TL lwoo

13

55 122 0

Technologie *




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP


Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek

Totaal

Wartburg College, locatie Marnix

55 122

* reeds licentie voor dit vak vmbo derde klas GL + TL: 85 (eigen verdeling gemaakt op basis van verhouding 60/20: GL: 23, TL 62) vmbo vierde klas GL: 22 vmbo vierde klas TL: 60




14

Landbouw Breed ISP

Landbouw & natuurlijke omg.




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP


Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek

Totaal

Wellantcollege (locatie Chico Mendesring)

195


BBL KBL LWT Ass. Opl. GL TL lwoo 61 122 102 61 122 102

65 65

105 105

15

Landbouw en Natuurlijke omg.




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP


Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek


Wellantcollege (locatie Groenezoom)



BBL KBL LWT Ass. Opl. GL TL lwoo 61 142

16




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP


Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek

Totaal

Walburg College (locatie Zwijndrecht)

61




17 75 49 33 42 28 12

39 15 10




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP


Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek

Totaal

Walburg college, locatie Hendrik-Ido-Ambacht

Lwoo leerlingen zijn tevens opgenomen in BBL en KBL aantallen.


BBL KBL LWT Ass. Opl. GL TL* lwoo 125 92 48 15 12 7 19 21 37 35 9 14

176 51 18 6 9 16 2

18




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP


Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek


Develsteincollege, locatie Burgemeester Jansenlaan

* Dit is het totaal aantal TL-leerlingen van de vestigingen: - Develsingel - Hendrik-Ido-Ambacht

Bron: www.owinsp.nl


BBL KBL LWT Ass. Opl. GL TL lwoo 132 108 2

196 54 24 9 12 2

6 14 11 12

19 46 65 2




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP


Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek


De Lage Waard

39 20

34




13 21

26

13 21

26 203

Willem de Zwijger College

Totaal Bouwtechniek Metaaltechniek Elektrotechniek Voertuigentechniek Installatietechniek Grafische techniek Transport logistiek Metalektro ISP

20

Instalektro ISP Bouwbreed ISP Verzorging Uiterlijke verzorging Zorg & welzijn ISP


Administratie Handel en verkoop Mode en commercie Consumptieve techniek Handel en administratie ISP Consumptief breed ISP


BBL KBL LWT Ass. Opl. GL TL lwoo 84 95 13 7 11 1 18 16 1 11 19 1

21 22 25 11




Mode en commercie

Handel en verkoop

Administratie

Zorg & welzijn ISP

uiterlijke verzorging

Verzorging

Bouwbreed ISP

Instalektro ISP

Metalektro ISP

Transport logistiek

Grafische techniek

Installatietechniek

Voertuigentechniek

Elektrotechniek

Metaaltechniek

Bouwtechniek

Totaal

Griendencollege

25 24

0 51 0


4

4.1

WAAROM EEN REGIONAAL ARRANGEMENT?

Achtergrond en ontwikkelingen De regio Drechtsteden heeft zichzelf een aantal ambities gesteld en tracht deze met het regionaal arrangement te realiseren. De regio wenst het volgende te bereiken: ∗ Een onderwijsaanbod waarbij behoeften van de arbeidsmarkt en leerlingen centraal staat. ∗ Doorlopende leerlijnen, zodat leerlingen minimaal een startkwalificatie hebben of een diploma op niveau 1 van de Beroeps- en volwasseneneducatie. ∗ Leerlingen die eindigen op een zo hoog mogelijk niveau. ∗ Maximale ruimte voor variatie en differentiatie in leerlingen. ∗ Samen met ketenpartners (bedrijfsleven, instellingen, overheden) het onderwijs zodanig vormgeven, dat er een krachtige beroepsgerichte leeromgeving ontstaat. De regio wil dit bereiken en heeft hiervoor vijf beleidsuitgangspunten geformuleerd: ∗ Versterking van de economische potentie van de regio door innovatie en versterking van het onderwijs en een betere aansluiting ervan bij de beroepspraktijk. Beroepsonderwijs wordt beschouwd als economische voorwaarde zoals arbeid, kapitaal en grondstof. Economisch onderzoek heeft uitgewezen dat de regio het meest zal profiteren van meer aanbod van geschoold personeel in de transportsector, logistieke en maritieme sector. Als gevolg van ontgroening (minder jeugd) en vergrijzing worden in de technische bedrijvigheid (metaal en elektrotechniek), gezondheidszorg/welzijn en het onderwijs tekorten aan voldoende opgeleid personeel verwacht. Deze sectoren zorgen momenteel voor 40% van de regionale werkgelegenheid in de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden, 41% in de Drechtsteden en 23% in de Hoeksche Waard (bron september 2005: RPA-Rijnmond). Er is daarnaast bedrijvigheid die wegtrekt naar de lagelonenlanden. Om de concurrentie van het buitenland te pareren moet gewerkt worden aan een kenniseconomie: versterking van de productieketens met toepassing van hoogwaardige kennis. Daarnaast is het noodzakelijk de ‘facts’ en ‘figures’ van de regio te kennen. ∗

Verhoging van het kennisniveau. Onderdeel uitmaken van een Europese kenniseconomie impliceert maximale scholing van de bevolking. Daarvoor zijn extra investeringen in het onderwijs nodig. In de rijksbegroting 2006 is meer geld beschikbaar voor versterking van het onderwijs.

22


Voor een beter en sterker beroepsonderwijs zijn ketenafspraken nodig tussen vmbo en mbo en deelopleidingen hbo in de regio, in samenwerking met het regionale bedrijfsleven. Doorstroming in de beroepskolom blijft een prioritair thema op de regionale agenda' s. Voor jongeren geldt als leidraad dat iedereen minimaal een startkwalificatie behaalt. Van alle deelnemers aan beroepsopleidingen bij een ROC in Zuid-Holland zit 8% in een traject beneden het startkwalificatieniveau. Een aanzienlijk deel van de deelnemers is nog (partieel) leerplichtig. Er moeten afspraken komen tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven over kenniscirculatie, (docent)stages, leerwerkplekken, afstudeeropdrachten en een loket voor het midden- en kleinbedrijf. ∗

Vergroting van bestaande en creatie van nieuwe werkgelegenheid. Vergeleken met andere landen zijn er in Nederland veel te weinig startende ondernemers. Het ondernemerschap dreigt te worden verleerd, terwijl het juist veel banen kan scheppen. Het midden- en kleinbedrijf zijn immers de banenmotor in Nederland. Het beroepsonderwijs moet meer aandacht geven aan vaardigheden en kennis voor ondernemen en zo het ondernemerschap stimuleren. Sterke sectoren of onderdelen van de regionale economie moeten in contact komen met relevante onderwijssectoren. Binnen de groep jongeren van 17 tot en met 22 jaar in Zuid-Holland lukte het 7% in 2004 niet de arbeidsmarkt te betreden. Met name de laagopgeleiden vormen, gezien de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, een risicogroep. Men verwacht immers vrijwel alleen in sectoren waarvoor een hoger opleidingsniveau wordt gevraagd een kleine groei. Gemeenten zetten het instrument reïntegratietraject voor jongeren niet breed in. De inzet blijft achter bij het totaalaantal uitkeringsgerechtigde jongeren.

∗

Matching van de vraag van het bedrijfsleven en het aanbod van het beroepsonderwijs. Volgens het Centrum voor Werk en Inkomen zal de werkgelegenheidsvraag in de regio Zuid-Holland Zuid met 1,6% groeien. Er is onderzoek nodig naar specifieke knelpunten in het aanbod. Voor strategische onderwijsplanning is actuele en relevante beleidsinformatie nodig. In bedrijfskringen vreest men toenemende tekorten aan technisch geschoold personeel. Een terechte vrees, gezien de gestage afname van studenten in dit soort opleidingen en de geringe doorstroom van bètatalent in de beroepskolom. Leerlingen moeten dan ook worden gestimuleerd meer techniek- en bètavakken te kiezen. Daarnaast zijn werkgevers verantwoordelijk voor een goede bij- en nascholing van hun personeel.

∗

Realisatie van een transparante, dekkende en goedfunctionerende zorgstructuur voor het onderwijs. Voortijdig schoolverlaten is allang een groot probleem. Het is niet alleen maatschappelijk onaanvaardbaar maar ook de bron van veel jeugdproblemen. Bovendien is het een verlies aan talent.

23


Talent dat we niet kunnen en mogen missen voor de ontwikkeling van de kenniseconomie. Een gezamenlijke aanpak van jeugdzorg, onderwijs en gemeenten moet voortijdig schoolverlaten in de regio tegengaan. Hiervoor hebben gemeenten in de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en de provincie Zuid-Holland in 2005 een convenant jeugdzorg afgesloten. Verder geldt sinds november 2005 een Regionale Agenda Samenleving voor Zuid-Holland Zuid. De provincie ZuidHolland stelt subsidie beschikbaar voor de uitvoering van deze agenda. Een van de onderwerpen op de agenda is de zorgstructuur van het onderwijs. 4.2

Knelpunten in het vmbo in de regio Drechtsteden Ten behoeve van de Regionale agenda voor het beroepsonderwijs in Zuid-Holland Zuid, waarvan de Drechtsteden deel uitmaken, is door een aantal werkgroepen een overzicht gemaakt van knelpunten die relevantie hebben voor het beroepsonderwijs. De knelpunten zijn: 1 te veel schooluitval, waardoor te weinig rendement; 2 samenwerking bij vernieuwing is nog te beperkt; 3 leerwegen lopen niet door; 4 het beroepsonderwijs is op een oude leest geschoeid; 5 er is verdeeldheid en gebrek aan samenwerking bij het vmbo; 6 tekort aan stageplaatsen en werkervaringsplaatsen; 7 veel te weinig jonge mensen worden ondernemer; 8 economie heeft te weinig relatie met onderwijs; 9 onze economie is nog niet getransformeerd tot een kenniseconomie; 10 vraag en aanbod bèta-geschoolden loopt steeds verder uiteen. Het regionaal arrangement heeft tot doel door samenwerking tussen alle betrokken partijen te werken aan opheffing van de onderscheiden knelpunten. Het spreekt voor zich dat daarvoor een langdurige samenwerking nodig is.

24


5

VERSTERKING VAN HET VMBO

De samenwerkende partijen willen door samenwerking een versterking van het beroepsonderwijs realiseren. Daartoe zijn een aantal afspraken geformuleerd (paragraaf 5.1). Vervolgens worden enkele concrete aanpassingen in het onderwijsaanbod (paragraaf 5.2) en enkele samenwerkingsontwikkelingen beschreven. Verder wordt in paragraaf 5.3, 5.4 en 5.5 een reeks doelstellingen behandeld die men gedurende de looptijd van het regionaal arrangement zal agenderen. De directies realiseren zich dat versterking van het vmbo een doorlopend proces is en niet met één beslissing te bewerkstelligen. Daarom gaan zij door dit regionaal arrangement een langdurige samenwerkingsrelatie aan met elkaar en met enkele andere partijen. 5.1

Doel van samenwerking Voor het bereiken van de vijf beleidsuitgangspunten (zie paragraaf 4.1) is een samenwerking tussen de scholen van de regio Drechtsteden noodzakelijk en gewenst. De partners in het regionaal arrangement regio Drechtsteden hebben daarvoor een aantal afspraken geformuleerd: ∗ De laatste doelstelling in het zogeheten Mandenmakerakkoord is: het vergroten van de kwaliteit van de samenleving in de Drechtstedengemeenten (programma Sociale ontwikkeling). Een hieraan gekoppelde doelstelling is de versterking van de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt (uitvoering deelprogramma Kennisinnovatie / Onderwijs-Arbeidsmarkt). ∗ In het kader van het concept ' De slimme regio'wordt in deze subregio een kenniscirculatiecentrum gestart van waaruit de beoogde kenniscirculatie kan plaatsvinden en het werken aan lerende ondernemingen en ondernemende scholen gestalte kan krijgen. ∗ Uitvoering van het project stageplanner.nl (zie paragraaf 5.3.1). ∗ Uitvoering van het project route 2004 van Dalton, Insula en Da Vinci College (zie paragraaf 5.3.2). ∗ LOC-ontwikkeling Sliedrecht, Zwijndrecht en Papendrecht voortzetten en nader uitwerken (zie paragraaf 5.3.3). ∗ Verdere ontwikkeling en realisatie van het Leerpark (zie paragraaf 5.3.4). ∗ Onderzoek naar een regionale functie voor time-outvoorziening van Dordrecht (gekoppeld aan onderzoek naar ernstig verzuim in Dordrecht).

25


5.2

Aanvullingen op het huidige onderwijsaanbod De betrokken scholen zijn het eens over een verdeling van een aantal nieuwe programma’s. De voorbereidingen hiertoe zijn reeds in gang gezet. Per 1 augustus 2007 of zo snel mogelijk daarna zullen de volgende nieuwe vakken worden aangeboden: School CSG Insula College

Stedelijk Dalton Lyceum Walburg College

Willem de Zwijger College Griendencollege

Leerweg BBL, KBL, (GL) GL BBL, KBL BBL, KBL GL BBL, KBL BBL, KBL, GL

Wens ∗ Sport, Dienstverlening en Veiligheid3

∗ ∗ ∗

Toerisme, Recreatie, Sport ISP Handel en Administratie formaliseren ISP Zorg en Welzijn

∗

Installatietechniek4

∗ ∗

Techniek breed Pilot formaliseren ICT pilot omzetten in definitieve licentie

De gewenste wijzigingen in het aanbod worden in het volgende schema cursief weergegeven in een gemarkeerd blok op de volgende pagina’s.

3 4

Zie ook bijlage 8 voor het plan van aanpak In bijlage 9 is het plan van aanpak opgenomen

26


Naam school Christelijke scholengemeenschap Insula College


Wartburg college, locatie Marnix

BRIN 02CI

Den. PC

Adres Romboutslaan 34

Plaats Dordrecht

Afsluitend onderwijs BBL, KBL, GL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Consumptieve techniek ∗ Verzorging (GL) ∗ Administratie ∗ Mode en commercie ∗ Handel en verkoop

lwoo Ja

Intrasectorale programma’s Handel en administratie (BBL, KBL, GL) ∗ Sport, Dienstverlening en Veiligheid (BBL, KBL, misschien GL)

24PY

PC PC PC OP

De Sitterstraat 7 Halmaheiraplein 5 Koningsstraat 294 Eulerlaan 51

Dordrecht Dordrecht Dordrecht Dordrecht

TL TL TL BBL, KBL, GL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Verzorging ∗ Uiterlijke verzorging ∗ Administratie ∗ Handel en Verkoop ∗ Consumptieve techniek Ass. Opl ∗ Verzorging ∗ Uiterlijke verzorging ∗ Administratie ∗ Handel en Verkoop

Nee Nee Nee Ja

Nvt Nvt Nvt ∗ Metalektro (BBL, KBL, GL) ∗ Zorg en Welzijn (BBL, KBL, GL) ∗ Handel en Administratie (BBL, KBL, GL) ∗ Consumptief Breed (BBL, KBL, GL) ∗ Toerisme, Recreatie, Sport (GL)

24PY 00PG

OP Ref

Kapteynweg 3 Prof. Waterinklaan 41

Dordrecht Dordrecht

TL TL, GL

Nee Ja

Nvt ∗ Technologie (GL)

∗

∗

27


Naam school Wellantcollege

Walburg College

Develsteincollege

Christelijke scholengemeenschap De Lage Waard

BRIN 01OE 11 01OE 12

Den. AB AOC

Adres Chico Mendesring 825A Groenezoom 400

Plaats Dordrecht Dordrecht

18TR

OP

Norderstedtplein 6

Zwijndrecht

18TR

OP

Admiraal de Ruiterlaan 1

Hendrik Ido Ambacht

TL

Afsluitend onderwijs

BBL, KBL, GL, LWT ∗ Landbouw & Natuurlijke omg. TL, GL

TL, GL BBL, KBL ∗ Verzorging ∗ Administratie

lwoo Nee

Intrasectorale programma’s Nvt

Ja

∗

Landbouw breed (binnen LWT)

Ja

∗ ∗

Ja

∗

Zorg en Welzijn (GL) Handel en Administratie (GL) formaliseren Zorg en Welzijn (BBL, KBL, GL) Handel en Administratie (BBL, KBL, GL) formaliseren

∗

14RR 14RR

PC PC

Develsingel 5 Burgemeester Jansenlaan 33

Zwijndrecht Zwijndrecht

TL BBL, KBL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Voertuigtechniek ∗ Installatietechniek

Nee Ja

nvt

14RR

PC

PC Hooftsingel 7

TL

Nee

nvt

16QA

PC

Burgemeester Keijzerweg 5

Hendrik Ido Ambacht Papendrecht

28

TL BBL, KBL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Verzorging ∗ Administratie

Ja


Naam school Willem de Zwijger college

Griendencollege

BRIN 20AE

06WY

Den. OP

OP en PC

Adres Van der Palmstraat 2

Plaats Papendrecht

Bellefleur 4

Hardinxveld -Giessendam Sliedrecht

Prof. Kamerlingh Onnesln 109

29

Afsluitend onderwijs TL, GL BBL, KBL ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Installatietechniek TL TL, GL BBL, KBL ∗ Bouwtechniek ∗ Metaaltechniek ∗ Elektrotechniek ∗ Verzorging ∗ Administratie ∗ Handel en Verkoop

lwoo Nee

Nee Ja

∗ ∗

Intrasectorale programma’s Metalektro (BBL, KBL, GL) Installatietechniek (BBL, KBL)

Nvt ∗ ∗ ∗ ∗ ∗

Metalektro (BBL, KBL, GL) Zorg en Welzijn (BBL, KBL, GL) Handel en Administratie (BBL, KBL, GL) ICT Pilot omzetten in definitieve licentie Techniek breed pilot (BBL, KBL, GL) formaliseren


5.3

Initiatieven tot samenwerking Door het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt is in december 2005 een onderzoek verricht naar de samenwerking in de beroepskolom voor de regio ZuidHolland Zuid (zie bijlage 2). Sinds 2005 zijn deze samenwerkingsinitiatieven verder uitgewerkt. Deze paragraaf beschrijft de ontwikkelingen die reeds plaatsvinden.

5.3.1

Samenwerking ten aanzien van stages De scholen Insula College, Stedelijk Dalton Lyceum, Wartburg College en Griendencollege hebben gezamenlijk een stagebeleid ontwikkeld. Deze ontwikkeling is tweeledig: ∗ Het creëren van een verzamelpunt voor aanbieders en afnemers van stages via www.stageplanner.nl. ∗ Het ontwikkelen van een stagecarrousel, waarbij vmbo- en mbo-scholieren gezamenlijk stages lopen, waardoor ze van elkaar kunnen leren (peer mentoring / peer tutoring).

Figuur 1: Screenshot stageplanner

De stageplanner dient de gehele regio Dordrecht en wordt mogelijk uitgebreid. De stageplanner biedt daarnaast informatie aan bedrijven over de mogelijkheden van het aanbieden van stageplekken. Niet alle scholen maken gebruik van de stageplanner, maar geven aan dat ze in de toekomst deze voorziening willen gebruiken als ondersteuning van het eigen stagebeleid. Scholen zien de stageplanner niet als vervanging van het huidige beleid en zien voordelen in de autonomie en de eigen stagebegeleiders (zoals bij het agrarisch onderwijs).

30


De scholen denken nog na over een samenwerking ten aanzien van de groei en vraag naar ‘maatschappelijke stages’. Het LOC@ (zie paragraaf 5.3.3) heeft plannen om in de nieuwbouw ruimte te creëren voor bedrijven, zodat het contact tussen bedrijf en scholier vergemakkelijkt kan worden en er mogelijkheden zijn voor stageplekken. De zogenaamde M@tch-room, is een kantoorachtige (front office) omgeving aan de straatzijde van het LOC-gebouw. 5.3.2

Domeinteams5 In het kader van het leerpark-arrangement zijn door het platform verschillende domeinteams opgesteld. Deze domeinteams per vakgebied zijn overleggen tussen de scholen onderling (vmbo en mbo) en het bedrijfsleven om te komen tot een ‘warme overdracht’ en een goede programma-aansluiting. Ook wordt gesproken over het onderwijsprogramma en het benoemen van leerwerktrajecten in een realistische omgeving (zie ook 5.2.7). Gewerkt wordt vanuit de volgende domeinen: ∗ Domein Office ∗ Domein Techniek ∗ Domein Leisure ∗ Domein Gezondheidszorg ∗ Domein Welzijn

5.3.3

Ontwikkeling LOC LOC@ is een ontwikkeling van Da Vinci College, Develsteincollege, Walburg College voor de Zwijndrechtse Waard6. Inhoudelijk is het een kleinschalige maar qua samenwerking zeer intensieve vertaling van het onderwijsconcept dat ten grondslag ligt aan het Leerpark in Dordrecht. Vergelijkbare ontwikkelingen zijn er in Sliedrecht rond het Griendencollege en in Papendrecht. De in § 5.4 genoemde wensen tot aanvulling op het huidige onderwijsaanbod in Alblasserwaard-west zijn niet los te zien van deze ontwikkeling. Besprekingen dienaangaande zullen altijd plaatsvinden binnen de context van de vorming van een LOC in dit deel van de regio. Het is van belang om op Drechtsteden-niveau samen te werken, van elkaars ervaringen te leren en van elkaars mogelijkheden gebruik te maken. Het LOC@ zal complementair kunnen zijn aan de opleidingen in het leerpark. Het LOC@ (Lokaal Onderwijscentrum voor de Zwijndrechtse Waard) wil actueel beroepsgericht onderwijs verzorgen dat enerzijds aansluit op de vraag en de mogelijkheden van de leerlingen, anderzijds op de vraag van bedrijven en instellingen.

5 6

Zie bijlage 3: VAI in vogelvlucht Voor meer informatie verwijzen wij u naar bijlage 2.

31


REGIONAAL ARRANGEMENT DRECHTSTEDEN

Recommend Documents