Regio Groningen-Asser

•

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERK

Vervolgprogramma Beter Benutten; Plan van Aanpak Groningen-Bereikbaar IWeggebruikersgerichte aanpakj

-j

Naam Regio: Groningen-Assen Projectcode: RGA-VBB-2.2 Algemene gegevens: Uitvoerende organisatie: Verantwoordelijke bestuurder/directeur: Verantwoordelijke projectmanager: Betrokken andere organisaties:

Datum

/ versie:

Groningen Bereikbaar Wilko Huyink Thomas Faber. Tel: 06-52771375 0V-bureau Groningen Assen, gemeente Groningen, provincie Groningen, Aanpak Ring Zuid, werkgevers/bedrijfsleven 01-07-2015

Samenvatting De Regio Groningen-Assen staat voor de opgave om de reistijd van lO% sterk vertraagde ritten per dag substantieel en meetbaar te verbeteren. Daarnaast dient ook de extra hinder te worden beheerst die wordt veroorzaakt door de uitvoering van een aantal projecten, waaronder de Aanpak ring zuid en Spoorknoop Groningen. Om deze extra hinder te beheersen zijn spitsmijdingen benodigd op het drukste wegvak van Groningen, de zuidelijke ringweg. Naast het continueren van de succesvolle aanpak gericht op de werkgevers in Groningen willen we samen met de markt een instrument ontwikkelen dat spitsmijdingen onder alle weggebruikers op de zuidelijke ringweg realiseert. Dit instrument dient voor 31-12-2017 dagelijks 800 aantoonbare spitsmijdingen te realiseren op de zuidelijke ringweg. Qua uitwerking wordt de markt uitgedaagd te komen met een instrument dat deze doelstelling realiseert en ook aansluit bij de maatregelen die al worden uitgevoerd c.q. nog worden uitgevoerd binnen Groningen Bereikbaar. Bij de uitwerking van het instrument wordt nadrukkelijk de samenwerking met de markt gezocht om de creativiteit en innovativiteit zoveel mogelijk te benutten. Door middel van een aanbestedingsprocedure wordt de markt uitgenodigd met aanbiedingen te komen. Voorafgaand aan deze procedure wordt een dialoog met marktpartijen en andere bereikbaarheidsregio’s georganiseerd. Dit wordt gedaan door op voorhand de juiste keuzes te maken ten aanzien van de aanbesteding en eisen en wensen aan het product. Voor de uitwerking richting de marktpartijen wordt vanuit Groningen Bereikbaar aangehaakt bij het ITS-traject IMMA, dat in sterke mate aansluit bij de wensen van Groningen Bereikbaar. Voor Groningen Bereikbaar is de planning daarbij cruciaal. Het instrument moet tijdig gereed, betrouw- en inzetbaar zijn zodat per 1-1-2017 dagelijks spitsmijdingen kunnen worden aangetoond. Het opbouwen van de community moet dus in de voorafgaande periode starten. Door Groningen Bereikbaar is voor de weggebruikersgerichte aanpak een doelstelling van 800 spitsmijdingen per dag (200 per spits per richting) bepaald. Uit een effectraming van MuConsult blijkt dat in potentie circa 1.000 spitsmijdingen per dag kunnen worden gerealiseerd met deze maatregel. De doelstelling van Groningen Bereikbaar sluit daarmee aan bij het potentiele resultaat. Uit de kosteneffectiviteitsanalyse blijkt dat met de 800 dagelijkse spitsmijdingen die op de zuidelijke ringweg worden gerealiseerd door de weggebruikersgerichte aanpak, een 1

Regio GroningenAsser

•

STEDELIJK

NETWERI4

reductie van bijna 400 sterk vertraagde ritten per werkdag wordt gerealiseerd. Door vertaald naar de besparing op het aantal verliesuren kent de weggebruikersgerichte aanpak een kosteneffectiviteit van € 39. Dit is onder de landelijke grenswaarde voor de kosteneffectiviteit van € 30 € 35. De maatregel is daarmee kosteneffectief. -

De resultaten van het door Ecorys opgestelde uitvoerbaarheidsadvies (inclusief uitvoerbaarheids- en kosteneffectiviteitstoets zijn als bijlage toegevoegd aan dit Plan van Aanpak. Bijgevoegde

(beslis)documenten

Regio

Groningen-Assen)

Naam

document

(op

te

vragen

bij

Groningen

Bereikbaar

en

Kenmerk

datum

Koepeldocument

n.v.t.

Verdieping verkeer- en gedragsanalyse

n.v.t.

Effectraming plannen Vervolg Beter Benutten Regio GroningenAssen (MuConsult) Uitvoerbaarheidsadvies Ecorys maatregel ‘Weggebruikersgerichte aanpak’)

n.v.t.

24-092014 25-022015 18-022015 23-042015

—

L Beschrijving

van

n.v.t.

de problematiek

Aanleiding

In de Bereikbaarheidsverklaring voor het Vervolgprogramma Beter Benutten heeft de Regio Groningen-Assen met het ministerie van I&M afgesproken om de reistijd van 1000 sterk vertraagde ritten per dag substantieel en meetbaar te verbeteren, waarvan 800 in Groningen. De regio en stad Groningen staan daarnaast voor de opgave om de extra hinder te beheersen die wordt veroorzaakt door de uitvoering van een aantal projecten, waaronder de Aanpak Ring Zuid en Spoorknoop Groningen. Om deze extra hinder te beheersen zijn circa 1.500 spitsmijdingen benodigd op het drukste wegvak van Groningen, de zuidelijke ringweg. De wijze waarop de regio deze doelen wil realiseren is beschreven in het Koepeldocument Vervolg Beter Benutten RGA. Verkeerskundige

analyse

Conform de aanpak Cort en Krachtig is geanalyseerd hoe de ‘sterk vertraagde’ ritten tot stand komen en op welke verkeersdoelg roepen de maatregelen worden gericht. Daarnaast is ook gekeken naar de bestemmingen van de sterk vertraagde ritten in Groningen. Uit deze analyses blijkt dat de spitsmijdingen die nodig zijn om de extra hinder als gevolg van de wegwerkzaamheden te beheersen, samenvallen met de locaties waar het verkeer hinder ondervindt van sterke vertragingen in de reistijd. Uit de verkeersanalyse voor de stad Groningen blijkt dat: •

•

De sterk vertraagde ritten in de meerderheid plaatsvinden in de avondspits. De focus ligt hierbij op de vertrekkende ritten (reizigers die wegrijden van een herkomst) vanuit de binnenstad, het UMCG en de omgeving Martini Ziekenhuis; In de ochtendspits op dezelfde relaties ook vertraagde ritten plaatsvinden naar deze locaties;

2

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

•

NETWERI4

De sterk vertraagde ritten vooral plaatsvinden op de korte afstand, namelijk tussen de 0 7,5 kilometer. Dit betekent dat veel sterk vertraagde ritten, binnenstedelijke ritten zijn die met de auto worden afgelegd; Een tweede grote doelgroep de middellange ritten tot 15 20 kilometer betreft; Wegen waar veel vertraagde ritten langs voeren de Petrus Campersingel, Stationsweg en Noorderhaven zijn. Dit wil zeggen dat het totaal van de vertraging (in relatie tot de totale reistijd) van het passerende verkeer op deze wegen het hoogst is. Op de Petrus Campersingel en Stationsweg ondervindt ook het openbaar vervoer veel hinder. —

• •

Uit de verkeersanalyse komt de zuidelijke ringweg niet naar voren als een wegvak waar veel vertraging wordt opgelopen. Dit komt doordat via de mobiliteitsscan de relatieve vertraging is beoordeeld. Een groot deel van het verkeer dat op de zuidelijke ringweg rijdt komt van (ver) buiten de stad en kent daardoor een lange reistijd. De vertraging die wordt opgelopen op de zuidelijke ringweg is, in relatie tot de totale reistijd, relatief beperkt. In absolute aantallen gaat het echter wel om een grote hoeveelheid verkeer die hinder ondervindt op dit wegvak. Deze hinder zal als gevolg van de Aanpak Ring Zuid toenemen in de periode 2016 2020. Dit betekent dat ook op de zuidelijke ringweg meer sterk vertraagde ritten plaats zullen vinden. Dit betekent dat maatregelen die in het kader van het Vervolgprogramma Beter Benutten worden getroffen, ook op de zuidelijke ringweg een effect moeten hebben. —

Het woon-werkverkeer vormt, samen met het sociaal-recreatieve verkeer, de belangrijkste doelgroep waarbij het aantal sterk vertraagde ritten kan worden gereduceerd. In het bijzonder op de afstand 7,5 30 kilometer is het woon-werkverkeer de belangrijkste ‘veroorzaker’ van sterk vertraagde ritten. Belangrijke gebieden waar een reductie van sterk vertraagde ritten mogelijk is zijn de binnenstad, het UMCG, Europapark en het gebied Martini Ziekenhuis/Laan Corpus den Hoorn. Op de afstand 0 7,5 kilometer ontstaan de sterk vertraagde ritten in het bijzonder bij verkeer met een sociaal-recreatief motief. —

—

Gedragskundige analyse

De weggebruikersgerichte aanpak richt zich qua maatregel op weggebruikers die voor de verplaatsing in de ochtend- en/of avondspits gebruik maken van de zuidelijke ringweg Groningen. Specifieke aandacht gaat daarbij uit naar verkeer dat een relatie met de Groningse binnenstad heeft. Het verkeer op de zuidelijke ringweg bestaat uit zowel binnenstedelijk als lange afstandsverkeer met zowel een woon-werk als sociaal-recreatief motief. Deze verscheidenheid houdt in dat de gedragsinterventie die met deze maatregel wordt voorzien vanuit diverse invalshoeken moet worden bediend. Uit een door Groningen Bereikbaar uitgevoerde kentekentelling op de zuidelijke ringweg (november en december 2014) blijkt dat driekwart van het verkeer meerdere keren per week over het traject rijdt. Spitsmijdingsprojecten zijn in het bijzonder effectief voor weggebruikers die met een hoge spitsfrequentie over het traject rijden waar knelpunten met de doorstroming zijn of gaan ontstaan. De reizigers die hoogfrequent over de zuidelijke ringweg rijden zullen meer last hebben van de wegwerkzaamheden en dus gemotiveerder zijn om mee te doen aan een spitsmijdingsproject. Het aanbieden van reisalternatieven voor de zuidelijke ringweg kan een onderdeel zijn van een dergelijk project. Daarbij zal een spitsmijdingsproject in het bijzonder interessant zijn voor reizigers die zich bewust zijn van de congestieproblemen en overwegen het reisgedrag aan te passen. Overigens kan het spitsmijdingsproject ook 3

•

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

worden ingezet om het gedrag van reizigers die het reisgedrag zo nu en dan al aanpassen te bestendigen. Uit een evaluatie van diverse spitsmijdingsprojecten (door MuConsult) uit 2011 komen een aantal determinanten naar voren die voor weggebruikers van belang zijn om daadwerkelijk deel te nemen aan een spitsmijdingsproject. Deze determinanten worden vanaf het begin meegenomen bij de ontwikkeling van het spitsmijdingsproject uit dit Plan van Aanpak. Van belang is daarbij ook aandacht te besteden aan het duurzaam veranderen van het reisgedrag. Uit dezelfde evaluatie zijn ook de motivaties van reizigers naar voren gekomen om door te gaan met het mijden van de spits. De belangrijkste motivaties zijn gericht op het aanbieden van een beloning, het goedkoper aanbieden van alternatieven als 0V en de e-bike, het aanbieden van actuele reisinformatie en ondersteuning van de werkgever. Ook deze motivaties maken onderdeel uit van de uitwerking van het spitsmijdingsproject. Door middel van gedragsveranderingstechnieken kan het spitsmijdingsgedrag van deelnemers verder worden gestimuleerd en verduurzaamd. De belangrijkste technieken zijn het verzorgen van de implementatie van de mijdintenties en het geven van feed back op basis van sociale normen. Het opstellen van een persoonlijk mijdplan met informatie over hoeveel spitsmijdingen elk individu realiseert en opzichte van anderen is een voorbeeld van een uitwerking hiervan. Daarnaast kan worden ingezet op het uitdragen van de voordelen van spitsmijdingen door de gebruikers. Inzet van deze technieken maakt het mogelijk het spitsmijdingsgedrag te verduurzamen. In de verdieping van de gedragsanalyse is dieper ingegaan op de motieven en barrières van forensen, Stadjers en bezoekers van de (binnen)stad van Groningen in relatie tot gedragsverandering. De verdieping is als bijlage toegevoegd aan het Plan van Aanpak Groningen Bereikbaar. Met de weggebruikers gerichte aanpak wordt gericht op het stimuleren van het gebruik van alternatieve vervoerswijzen (CV en fiets), buiten de spits reizen en werken op een andere locatie of thuis. Hierbij wordt gewerkt vanuit een gericht en concreet aanbod richting potentiële gebruikers. Dit houdt in dat de focus voor de werving van deelnemers ligt bij de reizigers die al overwegen het reis- en werkgedrag aan te passen of dit al hebben geprobeerd. In het gedragsveranderingsproces bevinden deze reizigers zich in de contemplatie-, voorbereidings- en actiefase. De werkzaamheden aan de zuidelijke ringweg vormen hierbij een extra katalysator om de gedragsverandering te bewerkstelligen. De informatievoorziening rondom de werkzaamheden kan ook worden gebruikt om reizigers die nog niet aan alternatief reis- en werkgedrag hebben gedacht bewust te maken van de problematiek en de rol die het huidige gedrag hier in speelt. Op deze manier kan als bijvangst ook deze doelgroep worden benaderd. Bezoekers en inwoners van Groningen hebben in de huidige situatie al regelmatig te maken met enige vorm van hinder door verkeersdrukte. Daarnaast is het netwerk van beschikbare alternatieven goed op orde. De voorwaarden voor het realiseren van een gedragsverandering zijn daarmee ook aanwezig. Er ligt dan ook een belangrijke opgave rondom het zichtbaar maken van deze alternatieven en de voordelen van het gebruik hiervan. Om de potentiële doelgroep ook daadwerkelijk aan te kunnen spreken op de gewenste gedragsverandering wordt in de uitwerking van het instrument gericht op de informatievoorziening (hoe, wat, waarom), het aanbod dat vanuit Groningen Bereikbaar wordt gedaan, welk alternatief gedrag wordt verwacht en het opzetten van een

4

•

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

community. De community is nodig om in een later stadium ook het behoud van de gedragsverandering te waarborgen. Stakeholderanalyse

De weggebruikersgerichte aanpak richt zich op alle weggebruikers die in de ochtend- en avondspits gebruik maken van de zuidelijke ringweg. Het betreft hier grotendeels woonwerk en sociaal-recreatief verkeer. Het instrument dat ontwikkeld wordt in het kader van deze aanpak voorziet weggebruikers van een gericht aanbod waarmee het reis- en werkgedrag kan worden aangepast. Voor het werven van weggebruikers die het instrument gaan gebruiken worden de communicatiemiddelen van Groningen Bereikbaar ingezet. Daarnaast wordt ook het netwerk van de werkgeversgerichte aanpak gebruikt om deelnemers te werven. Doelgroep voor de weggebruikersgerichte aanpak wordt gevormd door weggebruikers die zich in de (pre)contemplatie en actiefase bevinden voor wat betreft een gedragsverandering. Bij de werving van deelnemers worden de communicatiemiddelen en —stijlen gebruikt die bij deze fase aansluiten. De te selecteren marktpartij die het instrument ontwikkeld en implementeert is tevens verantwoordelijk voor de werving en selectie van deelnemers aan de maatregel. De resultaten van gedragsanalyse en de stakeholdersanalyse van Groningen Bereikbaar vormen hier input voor. 2. Beschrijving van de maatregel Beschrijving van de maatregel

Inhoud maatregel De totale opgave voor Groningen Bereikbaar bedraagt het realiseren van 1.600 spitsmijdingen per 1-1-2017 op het traject tussen de afritten Helpman (Hereweg) en Groningen Zuid-Oost/Centrum (Europaplein). Dit komt neer op 400 spitsmijdingen per richting per spits. De werkgeversgerichte aanpak voorziet in het realiseren van 800 dagelijkse spitsmijdingen op dit traject. Er is dus een aanvullende maatregel nodig om per 1-1-2017 dagelijks 1.600 spitsmijdingen te realiseren. Ontwikkeling spitsmijdingsinstrument in samenwerking met de markt Voor de aanvullende maatregel zet Groningen Bereikbaar in op een brede uitgevoerde maatregel die is gericht op alle spitsgebruikers van de zuidelijke ringweg Groningen. Hiervoor wordt in samenwerking met één of meerdere marktpartijen een instrument ontwikkeld dat deze spitsmijdingen realiseert. Voorafgaand aan de uitwerking met de markt wordt ook de dialoog aangegaan met de andere bereikbaarheidsregio’s waar soortgelijke aanpakken zijn uitgevoerd. De spitsmijdingsprojecten die in Maastricht, Brabant, Rotterdam en Twente zijn uitgevoerd zijn hierbij in beeld. Tijdens de dialoog met de bereikbaarheidsregio’s en marktpartijen zal blijken of wordt ingezet op een traditioneel spitsmijdingsproject (spitsmijdingen financieel belonen) of een innovatief instrument (SMART in de regio Twente). Daarnaast ligt er een directe link met de werkzaamheden in het ITS-traject IMMA. De uitkomsten en resultaten hiervan hebben direct invloed op de vormgeving van het te ontwikkelen instrument en de wijze waarop de markt wordt betrokken en benaderd. Er wordt vanaf het begin dan ook aansluiting gezocht bij het IMMA-project om vroegtijdig te kunnen profiteren van de gezamenlijke aanpak gericht op spitsmijdingen. Nadrukkelijk wordt in samenspraak met de markt en andere regio’s gezocht naar de optimale invulling en uitwerking van het instrument voor Groningen. De marktpartij die het instrument gaat ontwikkelen, implementeren en uitvoeren wordt geselecteerd door middel van een minicompetitie. De wijze waarop dit wordt vormgegeven is in sterke 5

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

mate afhankelijk van de uitkomsten van het IMMA-traject. Het te ontwikkelen instrument is direct op de weggebruiker gericht die gebruik maakt van de zuidelijke ringweg Groningen tijdens de spits. Deze wordt verleid om de spits op de N7 te mijden door een andere modaliteit te kiezen, door buiten de spits te reizen of door niet te reizen. In principe behoren alle weggebruikers die in de ochtend- en avondspits gebruik maken van de zuidelijke ringweg Groningen tot de doelgroep waarbinnen de spitsmijdingen worden behaald. Onderscheidt naar woon-werk- en sociaal-recreatiefverkeer binnen de doelgroep is niet direct van belang. Gebruikersdoelgroepen die vaak van de spits gebruik maken zijn vanzelfsprekend wel een interessante doelgroep. Ontwikkeling instrument in samenwerking met IMMA -project Voor de ontwikkeling van het spitsmijdeninstrument sluit Groningen Bereikbaar aan bij het ITS-traject ‘IMMA’. Met IMMA wordt een pool van aanbieders van mobiliteits- en spitsmijdendiensten gecreëerd. Bereikbaarheidsregio’s kunnen via een minicompetitie één of meerdere aanbieders selecteren die het instrument aan kunnen bieden in de betreffende regio. Groningen Bereikbaar sluit aan bij dit traject en zet parallel aan landelijk getrokken IMMA-traject een minicompetitie op en een regiospecifiek Programma van Eisen. Dit PvE borgt de regiospecifieke wensen aan het instrument en zorgt ervoor dat de gewenste aanbieders worden betrokken in de minicompetitie. De vorming van de minicompetitie wordt in overleg met het ministerie van I&M gedaan. Het PvE wordt vastgesteld door het Bestuurlijk Trio Groningen-Assen en de stuurgroep Groningen Bereikbaar. Na vaststelling van het PvE start de minicompetitie om één of meerdere aanbieders te selecteren die het instrument in opdracht van Groningen Bereikbaar gaan uitvoeren. Gedurende alle fasen van het traject zal een nauwe samenwerking met het ministerie van I&M plaatsvinden. Regiospecifieke eisen aan instrument Aan de markt wordt een product/instrument/dienst gevraagd die invulling geeft aan het spitsmijdendoel. Uiteindelijk dient het instrument dagelijks voor 800 unieke spitsmijdingen te zorgen. De verantwoordelijkheid voor het bereiken van de doelstelling wordt bij de markt neergelegd. Hierbij wordt ruimte gegeven aan de markt om met eigen diensten te komen. Deze dienen te voldoen aan de volgende eisen: 1. Aantoonbaar effect op spitsmijdingen a. De markt dient te komen met een product/instrument/dienst dat per 1-1-2017 zorgt voor 800 dagelijkse spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg tussen de afritten Helpman (Hereweg) en Groningen Zuid-Oost/Centrum (Europaplein). Aangezien nog niet met zekerheid is te zeggen hoe groot de verkeershinder als gevolg van de Aanpak Ring Zuid daadwerkelijk zal zijn, wordt de markt uitgedaagd een maatregel te ontwikkelen die getrapt kan worden ingezet. Dit betekent dat het benodigd aantal spitsmijdingen (800) wordt behaald met de basisuitvoering, maar dat een extra effect kan worden gegenereerd mocht de verkeerssituatie hier aanleiding toe geven; een zogenaamde turboknop. 2. De eindgebruiker staat centraal a. Het eindproduct moet zoveel mogelijk aansluiten bij de intrinsieke motivatie van de reiziger om de spits te mijden. Uiteindelijk is het doel de gebruikers een community te laten vormen, die eenvoudig is bereiken en waar leden mogelijk een ambassadeursrol kunnen vervullen. Het aanbod van de dienst moet dus een brede groep reizigers aanspreken.

6

•

Regio Gronincjen-Asser STEDELIJK

NETWER

3. Integraal passend binnen het bestaande programma a. In Groningen zijn al veel relaties opgebouwd in het kader van de werkgeversgerichte aanpak. Het eindproduct moet dan ook integraal binnen het bestaande programma passen en daar waar mogelijk dit programma versterken. Ook dient het eindproduct in lijn te zijn met de andere maatregelen die op dit moment op het gebied van gedragsbeïnvloeding worden genomen. De insteek van de uitvraag is dat de markt vrij wordt gelaten te komen met een voorstel dat voldoet aan bovenstaande eisen. Naast het beoordelen op basis van bovenstaande eisen wordt de verantwoordelijkheid van de monitoring van het aantal spitsmijdingen en de realisatie van het aantal spitsmijdingen bij de markt neergelegd. Hiertoe zullen prestatieafspraken worden gemaakt, gekoppeld aan de financiële vergoeding voor de marktpartij. Dit alles wordt verwerkt in het Programma van Eisen dat door Groningen Bereikbaar wordt opgesteld. Uitgangspunt is dat één aanbieder (of combinatie van aanbieders) dit project gaat uitvoeren onder regie van Groningen Bereikbaar. De verwachting is dat met één instrument het gewenste aantal spitsmijdingen kan worden behaald. Ten tijde van de minicompetitie zal blijken of dit ook het geval is of dat toch voor meerdere producten en/of marktpartijen wordt gekozen. Een marktdialoog maakt onderdeel uit van de aanbesteding. We sluiten ook aan op het landelijke IMMA-traject en maken gebruik van de resultaten en instrumenten die hier worden ontwikkeld. Onderdeel van deze maatregelen is dat ten behoeve van de gehele uitvoering een projectleider wordt aangesteld die het aanbesteding- en uitvoeringsproces begeleidt. Monitoring spitsmijdeffecten De monitoring op het aantoonbaar behalen van het aantal spitsmijdingen wordt als verantwoordelijkheid ondergebracht bij de marktpartij. De financiële vergoeding hangt samen met het daadwerkelijke effect van het product (aangetoonde spitsmijdingen). Insteek is een opzet waarbij een minimaal aantal spitsmijdingen moet worden behaald voor het verkrijgen van de financiële vergoeding. Dit is in combinatie met een malus systeem voor elke niet behaalde spitsmijding en een bonus systeem op het moment dat extra spitsmijdingen worden gerealiseerd. Op vooraf, door Groningen Bereikbaar, vastgestelde momenten dient informatie te worden aangeleverd met betrekking tot de bereikte effecten. Dit houdt in dat moet worden aangetoond hoeveel weggebruikers deelnemen aan het instrument en hoeveel spitsmijdingen zijn gerealiseerd. Dit betekent dat de marktpartij verantwoordelijk is voor het uitvoeren van een 0-meting om inzicht in het huidige reisgedrag te krijgen en vervolgmetingen om aanpassingen van het reisgedrag zichtbaar te maken en zo de spitsmijdingen aan te tonen. In het onderdeel ‘planning’ en ‘monitoring en evaluatie’ is meer inzicht gegeven in de wijze waarop de monitoring wordt uitgevoerd. Belangrijk onderdeel binnen de monitoring en evaluatie is de wijze waarop wordt omgegaan met fraude. Om ook de marktpartij te kunnen controleren op de bereikte resultaten nemen we een objectieve, derde partij in de hand om de door de marktpartij aangeleverde informatie te beoordelen en controleren. Het aantonen van de spitsmijdingen en de betrouwbaarheid hiervan is vanuit twee invalshoeken van belang. Enerzijds moeten de spitsmijdingen worden gerealiseerd ten behoeve van de uitvoering van de Aanpak Ring Zuid. Anderzijds zijn ze nodig om het aantal sterk vertraagde ritten te reduceren. De monitoringsinformatie dient dus beide doelen te dienen. Op een hoger niveau is de informatie van belang om het succes en effect van de maatregelen van Groningen Bereikbaar aan te tonen. 7

•

d

Reqio Groninqen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

Nu/meting Naast het monitoren van het aantal gerealiseerde spitsmijdingen is een objectieve nulmeting van belang. De nulmeting kan op twee manieren worden ingevuld en wordt mogelijk ook op twee manier uitgevoerd. Dit is mede afhankelijk van de wijze waarop de marktpartij potentiële deelnemers wil verleiden tot gebruik van het instrument. Daarnaast moet een nulmeting voor elke deelnemer wordt uitgevoerd om inzicht te krijgen in het huidige mobiliteitsbeeld voor wat betreft vervoerswijze, route en tijdstip. Op basis van dit beeld kan later worden bepaald hoeveel spitsmijdingen zijn gerealiseerd.

Koppeling met verkeers- en ciedragsanalyse De werkgeversgerichte aanpak zich specifiek richt op de werknemers van de grote werkgevers (met 100+ werknemers) in de stad Groningen. De weggebruikersgerichte aanpak richt zich in principe op alle weggebruikers die in de ochtend- en/of avondspits gebruik maken van de zuidelijke ringweg (N7). Het motief (woon-werk of sociaalrecreatief) is daarbij van ondergeschikt belang. De verkeersdoelgroepen die veel gebruik maken van de zuidelijke ringweg zijn wel een logische doelgroep voor gebruik van het instrument. Op het moment wat forenzen (woon-werkverkeer) het spitsmijdingsinstrument gebruikt ontstaat er een risico op dubbeltellingen met de werkgeversgerichte aanpak. Het spitsmijdingsproject (weggebruikersgerichte aanpak) kan ook onderdeel zijn van het mobiliteitsaanbod dat via de werkgeversgerichte aanpak aan werkgevers en werknemers wordt aangeboden. Via de algehele monitoring en evaluatie van het Vervolg Beter Benuttenprogramma Regio Groningen-Assen wordt rekening gehouden met deze dubbeltellingen. Overigens wordt met de weggebruikersgerichte aanpak ook gericht op woon-werkverkeer dat niet wordt bereikt met de werkgeversgerichte aanpak. Spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg hebben een direct effect op de vermindering van de sterk vertraagde ritten in de stad Groningen (zie voor meer informatie de tekst onder ‘doel van de maatregel’ verderop in dit document). De maatregel richt zich op de volgende doelgroepen: • Binnenstedelijke autorijder (maakt vaak gebruik van de ringstructuur van Groningen); • Forenzen 7,5 30 kilometer. —

Specifiek richt de weggebruikersgerichte aanpak zich op weggebruikers die gebruik maken van de zuidelijke ringweg en daarbij een herkomst en/of bestemming in de binnenstad van Groningen hebben (sociaal-recreatief en woon-werk). Potentiële effect en bijdrage spitsmijdingen op bereikbaarheid van Groningen Uit de verkeersanalyse blijkt dat het verkeer van en naar de binnenstad de grootste potentie biedt voor het terugdringen van het aantal sterk vertraagde ritten door een reductie van verkeer te realiseren. Voor verkeer richting de binnenstad worden nu nog relatief weinig mobiliteitsmaatregelen genomen. De weggebruikers gerichte aanpak voorziet in de vulling van deze leemte en levert hiermee een belangrijke bijdrage in het de bereikbaarheidsopgave voor het Vervolgprogramma Beter Benutten. Uit de verdieping van de verkeersanalyse blijkt dat het realiseren van spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg niet alleen een bijdrage levert aan de doorstroming op de ringweg zelf, maar ook op de onderliggende wegenstructuur richting de binnenstad. Door specifiek op het sociaal-recreatief en woon-werkverkeer gericht op de binnenstad dat gebruik maakt van de zuidelijke ringweg te richten worden als het ware twee vliegen in één klap geslagen. D

8

•

Regio Gronincjen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

Door vertaald naar grootte van doelgroepen komen de volgende getallen naar voren: Van de 95.001) unieke weggebruiicers de perweek ge•

bruik nraken van de zuidelijke

igwea

moeten 16 UQO we6gebrulkerswordan benaderd voor gebruik van het instrument

ore dageljl.s 800 spitsmedingen per etmaal te reaSseren

waarvan 40 deelneisrers in de ochtendspitsde opitstaijden.

Uit een kentekentelling op de zuidelijke ringweg Groningen blijkt dat per 3-uurs spitsperiode circa 20.000 motorvoertuigen de ringweg gebruiken (twee richtingen). Om het benodigd aantal spitsmijdingen te realiseren moet per spitsperiode 2% van het verkeer het reis- en/of werkgedrag aanpassen (400 weggebruikers). Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat circa 30% van dit verkeer in zowel de ochtend- als avondspits gebruik maakt van de zuidelijke ringweg. Per dag zijn dat 6.000 6.500 weggebruikers per spitsperiode. Het realiseren van spitsmijdingen binnen deze specifieke groep is erg effectief, zeker op het moment dat ze de auto in zijn geheel niet gebruiken. Om het benodigd aantal spitsmijdingen bij deze verkeersdoeigroep te halen moet 6,5% van dit verkeer dagelijks het reis- en werkgedrag aanpassen. Het overig deel van het verkeer gebruikt de zuidelijke ringweg minder frequent. —

Van spitsgebruikers naar deelnemers en community Om het benodigd aantal spitsmijdingen te realiseren richt de weggebruikersgerichte aanpak zich dan ook op de volledige groep spitsgebruikers, specifiek op het sociaalrecreatief en woon-werkverkeer. Om het benodigd aantal spitsmijdingen te behalen is dus een grote community nodig die het reis- en werkgedrag aanpast. Uit de ‘Eindevaluatie Mobiliteitsprojecten’ van MuConsult (d.d. 2 november 2013) blijkt dat de gemiddelde verhouding tussen het aantal daadwerkelijke spitsmijdingen en het aantal leden van de community 0,28 is. Het aantal weggebruikers dat dagelijks het reis- en werkgedrag aanpast is dus 28% van de totale groep deelnemers. Voor de weggebruikersgerichte aanpak betekent dit dat een minimale community van circa 1.400 weggebruikers benodigd is om per spits 400 spitsmijdingen te realiseren. Uit dezelfde rapportage blijkt dat het aantal weggebruikers dat moet worden benaderd om deze deelnemende community te bereiken vier tot tien keer hoger is. Uitgaande van de factor tien dient moeten maximaal 14.000 weggebruikers worden benaderd om tot de community te gaan behoren. Ten opzichte van de 20.000 weggebruikers die gemiddeld per spits over de zuidelijke ringweg rijden lijkt dit een onrealistisch aantal. Een groot deel van de weggebruikers (75%) maakt echter maximaal vijf keer per week gebruik van de zuidelijke ringweg tijdens de spits. Gemiddeld rijden er per week circa 95.0000 unieke voertuigen over de zuidelijke ringweg. Van dit aantal moet l5% onderdeel van de community worden om uiteindelijk het gewenste spitsmijdingseffect te behalen. Bovenstaande cijfers hebben betrekking op het benodigde aantal deelnemers om 400 spitsmijdingen in één spits te realiseren. Uit een analyse van de werkgeversgerichte aanpak die tussen 2011 2013 is uitgevoerd blijkt echter dat 80% van de spitsmijdingen in de ochtendspits ook een spitsmijding in de avondspits oplevert. Dit betekent dat bij 400 spitsmijdingen in de ochtendspits 720 spitsmijdingen per dag worden gerealiseerd. —

9

Regio Groninqen-Asser STEDELIJK

NETWER1’

Gezien de doelstelling van 800 is dit aantal onvoldoende. Uitgaande van deze factor moeten minimaal 450 spitsmijdingen in de ochtendspits worden gerealiseerd. Op basis van de voorgaande verhoudingen moeten in dit geval 1.600 deelnemers gebruik maken van het instrument, waarvoor 16.000 weggebruikers benaderd moeten worden. Motieven en barrières doelgroep Om de binnenstedelijke autorijder, forenzen en het sociaal-recreatief verkeer te verleiden tot een gedragsverandering dient in de uitwerking rekening te worden gehouden met de motieven en barrières die zijn benoemd in de verdieping van de gedragsanalyse. Omdat een brede groep verkeersdeelnemers wordt aangesproken (binnenstedelijk, woon-werk en sociaal-recreatiefverkeer) moeten de gedragsinterventies op verschillende motieven en barrières aangrijpen. Insteek is dat uiteindelijk informatie met betrekking tot de bereikbaarheid en reis- en werkalternatieven wordt aangereikt zodat weggebruikers zelf de optimale keuze voor de verplaatsing kunnen maken. Het instrument is daarmee ook geschikt voor meerdere typen weggebruikers. Ook weggebruikers die auto willen blijven gebruiken kunnen het instrument gebruiken om de optimale route of het optimale tijdstip van de reis te bepalen. De spitsmijdingen kunnen dus op meerdere wijzen worden bereikt. Op het moment dat via marketing en/of communicatie contact wordt gezocht met de potentiële deelnemers is het van belang op de juiste motieven en barrières aan te grijpen. Dit kan door het verstrekken van informatie die motieven versterkt en/of barrières weg neemt. Ook op het moment dat via een individuele benadering contact met deelnemers wordt gezocht is een juiste insteek van belang. Naast informatie over wat het gebruik de deelnemer ‘oplevert’, moet de gebruiker ook begrijpen waarom om een gedragsverandering wordt gevraagd. Uitvoerinci maatregel De uitvoering van de gehele maatregel wordt belegd bij een marktpartij of combinatie van partijen. Groningen Bereikbaar is opdrachtgever voor de maatregel. In de planning wordt een go/no go moment opgenomen om in de relevante bestuurlijke gremia akkoord te geven op de aanpak. In dit Plan van Aanpak wordt voor het project spitsmijden vooral ingegaan op de doelstellingen en de aanpak van de marktbenadering. De planning voor de uitvoering van de maatregel is verderop in het Plan van Aanpak beschreven. Doel van de maatregel: Primair effect Het primaire effect van de maatregel is dat per 1-1-2017 800 dagelijkse, unieke spitsmijdingen worden gerealiseerd op de zuidelijke ringweg. Specifiek op het traject tussen de afritten Helpman (Hereweg) en Groningen Zuid-Oost/Centrum (Europaplein). Deze opgave is gelijk aan die in de werkgeversgerichte aanpak. Gezamenlijk realiseren de aanpakken voor het benodigde aantal van 1.600 dagelijkse spitsmijdingen Om deze spitsmijdingsopgave te bereiken is een grote community nodig. De hinder die optreedt als gevolg van de Aanpak Ring Zuid fungeert als katalysator voor het behalen van de spitsmijdingen. Hoewel de wegwerkzaamheden een tijdelijke situatie betreffen, nemen deze wel een lange periode in beslag (circa 5 jaar). Dit betekent dat vanuit een tijdelijke situatie een structureel effect kan worden gerealiseerd. Immers, indien deelnemers gedurende de uitvoering van de Aanpak Ring Zuid (in zijn geheel of op momenten) het reisgedrag aanpassen is de kans groot dat dit aangepaste gedrag het nieuwe gewoontegedrag wordt. Op het moment dat reizigers vaak genoeg nieuw gedrag vertonen, dan wordt dit op den duur gewoontegedrag. Het nieuwe gedrag vervangt 10

•

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

daarmee het oude gedrag. Door de lange periode van wegwerkzaamheden is er voldoende tijd voor weggebruikers om een nieuw gedrag te ontwikkelen. De insteek is ook dat het product kan blijven functioneren in de periode na de uitvoering van de Aanpak Ring Zuid. Uitgangspunt is dat op dat moment geen (co-)financiering vanuit de overheid meer is benodigd ten behoeve van de exploitatie van de maatregel en dat de verkregen community op die manier blijft bestaan. Effect op spitsmijdinQen en sterk vertraagde ritten De focus bij de weggebruikersgerichte aanpak ligt op het realiseren van spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg, waarbij specifiek wordt gericht op verkeer met de relatie binnenstad. Het woon-werk en sociaal-recreatief verkeer richting de binnenstad vormt een groot deel van het totaal aantal sterk vertraagde ritten in Groningen. Uit de verdieping van de verkeersanalyse is gebleken dat het realiseren van spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg niet alleen een positief effect op de doorstroming op de zuidelijke ringweg heeft, maar ook bijdraagt aan de doorstroming op andere delen van het wegennet in Groningen. Spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg zorgen er daarmee ook voor dat het aantal sterk vertraagde ritten naar andere economische toplocaties verminderd. De spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg in het kader van de weggebruikersgerichte aanpak dragen niet alleen bij de bereikbaarheidsopgave van het Vervolgprogramma Beter Benutten, maar zijn ook nodig in het kader van de Aanpak Ring Zuid. Met de weggebruikersgerichte aanpak worden daarmee twee vliegen in één klap geslagen.

Effectmeting potentieel aantal spitsmijdingen Door MuConsult is op basis van een effectmeting een inschatting gemaakt van het potentiële aantal spitsmijdingen dat met de weggebruikersgerichte aanpak kan worden gerealiseerd. Het betreft een inschatting van het effect dat kan worden bereikt. Voor de spitsmijdingsopgave voor de weggebruikersgerichte aanpak (400 spitsmijdingen per spits) is dezelfde informatie gebruikt. Hier is echter bepaald hoe groot de groep deelnemers moet zijn om 400 spitsmijdingen per spits te realiseren. De inschatting van het potentiële effect gaat uit van de gehele groep weggebruikers en geeft inzicht in het effect dat kan worden bereikt. Bereik weggebruikers gerichte aanpak Doelgroep

Ochtendspits

Avondspits

20.000

21.000

Bereikte doelgroep

13.400

14.070

Deelnemers

2.412

2,533

Toelichting Alle automobilisten op de zuidelijke ringweg van/naar Groningen in de spits (bron: kentekentelling Groningen Bereikbaar nov/dec 2014) 67% van de doelgroep wordt benaderd voor deelname aan het project (bron: kentekentelling Groningen Bereikbaar; aantal auto’s in de spits dat 4x of meer per week over de zuidelijke ringweg rijdt) 18% van de bereikte doelgroep doet mee aan het orolect (bron: Evaluatie 11

•

Reqio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

Randvoorwaarden Om een gedragsverandering te kunnen bewerkstelligen is een kwalitatief en kwantitatief voldoende aanbod van reis- en vervoersafternatieven randvoorwaardelijk. Enerzijds kan dit alternatief door een marktpartij worden aangeboden. Het openbaar vervoer, de fiets (separaat én gecombineerd met de P+R-terreinen) worden in en rond de stad Groningen als belangrijke alternatieven voor de auto gezien. In de uitvoering van de maatregel kan ook gebruik worden gemaakt van deze systemen. De maatregelen in de plannen van aanpak Vervolgprogramma Beter Benutten Fiets en Kwaliteitsverbetering Openbaar Vervoer zijn daarmee belangrijke bouwstenen voor het succes van de maatregelen van Groningen Bereikbaar. Indien de maatregelen uit deze plannen van aanpak niet worden uitgevoerd zal dit direct een negatief effect hebben op de effecten die door Groningen Bereikbaar worden nagestreefd. Dit betekent dat de doelstelling van Groningen Bereikbaar niet wordt gehaald of dat voor een andere, minder kosteneffectieve, insteek van de maatregelen moet worden gekozen. Ditzelfde geldt voor de realisatie van het aanbod aan P+R-plaatsen door de gemeente Groningen en de uitvoering van de andere maatregelen die in het Uitvoeringsprogramma Bereikbaarheid (opgesteld in het kader van de geactualiseerde Netwerkanalyse) zijn opgenomen. Daar waar overlap plaatsvindt tussen de maatregelen uit de plannen van aanpak Fiets en Openbaar Vervoer, worden deze onder regie van Groningen Bereikbaar geplaatst. De marketing en communicatie rond 0V en fiets wordt door Groningen Bereikbaar uitgevoerd (zie pakket communicatie, marketing en organiseren in dit PvA). Neveneffect Het realiseren spitsmijdingen heeft een effect op de veiligheid en de leefbaarheid. Minder verkeer betekent minder kans op ongevallen en te drukke wegen in de stad. Bovendien worden milieuvoordelen behaald, omdat het een modal shift betreft van auto naar andere vervoersmiddelen of werken op een andere locatie is er sprake van een reductie van het aantal autokilometers. Dit betekent minder uitstoot van schadelijke stoffen en verbetert de leefbaarheid in de stad. Deze reductie zal worden gemonitord op basis van de gemiddelde uitstoot per kilometer van personenauto’s. Kentallen hiervoor zijn nog niet bekend. Tenslotte wordt door de ontwikkeling en uitvoering van de maatregel neer te leggen bij de markt wordt ook om innovatie en vernieuwing gevraagd die aansluit bij de Groningse situatie. Hier vanuit is een koppeling met ITS-initiatieven mogelijk in dit project. Uitgangspunt voor de maatregel is dat spitsmijdingen worden gerealiseerd op de zuidelijke ringweg van Groningen. Dit is waar de monitoring en evaluatie van het effect van de maatregel op wordt gericht. Het inzetten van de maatregel kan echter ook tot spitsmijdingen op andere wegvakken leiden, hoewel dit geen doel van de maatregel is, dragen ook deze spitsmijdingen bij aan het bereikbaar maken en houden van Groningen. Het realiseren van spitsmijdingen heeft een positief effect op de doorstroming op de zuidelijke ringweg en andere delen van het wegennet en draagt zo bij aan het leefbaar en veilig houden van Groningen. Type maatregel De maatregel richt zich volledig op het bewerkstelligen van een spitsmijding door middel van gedrags- en vraagbeïnvloeding. Reizigers worden gestimuleerd niet met de auto in de spits te rijden door te kiezen voor een andere tijd, modaliteit of werken op een andere locatie. Daarnaast wordt ook het gebruik van de Fiets en het OV/spoor/P+R gestimuleerd.

13

•

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERK

Nadere afbakening maatregel / iroject: Dit pakket van maatregelen borduurt voort op het Plan van Aanpak Groningen Bereikbaar uit het Beter Benutten 1 programma. Hierin is de basis gelegd voor een succesvolle Minder Hinder aanpak in het kader van Groningen Bereikbaar. In het kader van Beter Benutten 1 is: • De organisatie Groningen Bereikbaar op de rails gezet • De Organisatie van Verkeersmanagement in Groningen is flink verbeterd: Het parkeerverwijssysteem is geoptimaliseerd, de inzet van dynamische route informatiepanelen is vergroot en het strategische, tactische en operationele verkeersmanagementproces is uitgewerkt. • Met betrekking tot mobiliteitsmanagement wordt meer en meer vanuit één loket gewerkt richting het bedrijfsleven en de weggebruiker. Met behulp van communicatie wordt de profilering van Groningen Bereikbaar steeds herkenbaarder. De focus ligt hierbij specifiek op de één loketfunctie van Groningen Bereikbaar. Mogelijke variatie en onzekerheden in de scoe De precieze invulling van de maatregel is onderdeel van de uitvoering. Dit komt in het bijzonder door het feit dat op basis van de inzendingen van de markt zal worden bepaald welk product of dienst het meest kosteneffectief, het meeste draagvlak heeft bij de stakeholders, en met welke diensten het meest structurele effect kan worden bereikt (vasthouden spitsmijdingen na uitvoering Aanpak Ring Zuid) Tussentijdse beslismomenten en bilsturing programma In de planning behorende bij dit Plan van Aanpak zijn de belangrijkste tussentijdse beslismomenten opgenomen. Het betreft hier de regionale beslismomenten. Beslismomenten ten aanzien van het IMMA-project zijn opgenomen in het Plan van Aanpak IMMA dat landelijk wordt ontwikkeld. De regionale beslismomenten hebben betrekking op het regiospecifieke Programma van Eisen, dat wordt ontwikkeld ten behoeve van de minicompetitie. Het Bestuurlijk Trio Groningen-Assen en de stuurgroep Groningen Bereikbaar dienen, voor de start van minicompetitie, in te stemmen met het Programma van Eisen. Na een ‘go’ wordt de minicompetitie opgestart. Op basis hiervan worden één of meerdere aanbieders geselecteerd die de verdere ontwikkeling van het spitsmijdenproject doen. De keuze voor deze aanbieders wordt ter goedkeurig voorgelegd aan het Bestuurlijk Trio GroningenAssen en de stuurgroep Groningen Bereikbaar. Deze beslismomenten vormen daarmee ook de bijsturingsmomenten voor het programma.

3. Aanpak en planning van de maatregel Pia n n ing! mijl palen De planning voor de weggebruikersgerichte aanpak is gekoppeld aan de planning van het ITS-traject IMMA. Voor de gedetailleerde planning van het IMMA-project wordt verwezen naar het Plan van Aanpak IMMA. Vooralsnog wordt als uitgangspunt gehanteerd dat de IMMA-procedure tot een afgeronde aanbesteding leidt op 1-1-2016. Vanaf dit moment kunnen regio’s via minicompetities een keuze maken tussen de ‘IMMA-gecertificeerde’ diensten. Deze planning sluit aan bij 14

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERK

het momentum waarop, als gevolg van de werkzaamheden aan de Zuidelijke Ringweg, extra verkeershinder gaat ontstaan. Een momentum dat wordt gebruikt om extra urgentie rondom een verandering van het reis- en werkgedrag te creëren. Vooralsnog is uitgangspunt dat de werkzaamheden aan de Zuidelijke Ringweg starten op 1-1-2017. Met een minicompetitie in Q1 2016 is er voldoende tijd één of meerdere aanbieders te selecteren en het instrument in de markt te zetten. Voor het uitvoeren van de minicompetitie ‘Groningen Bereikbaar’ is het nodig dat een Programma van Eisen wordt opgesteld. Dit PvE moet zijn goedgekeurd op het moment dat de aanbestedingsprocedure van IMMA is afgerond. Zo kan namelijk direct worden gestart met de minicompetitie. In onderstaande tabel zijn de meest relevante mijlpalen weergeven, waarbij in het bijzonder de eerste uitwerking “hard” is. De GO/NO-GO voorstellen omvatten een scherpe omschrijving van wat de effecten zijn qua output en kosten, maar ook qua (procedurele) doorlooptijd. Er zal maximaal worden gestuurd op het beperken van procedurele risico’s zodat in ieder geval binnen de periode van Vervolgprogramma Beter Benutten het gewenste spitsmijdingseffect wordt behaald.

Project en mijlpaal

Planning Start Gereed

VoorbereidIng minicompetitie Opstellen Programma van Eisen regiospecifieke uitvoering spitsmijdenproject ‘Groningen Bereikbaar’ + voorbereiding minicompetitie o.b.v. IMMA-criteria Vaststellen PvE d.m.v. GO/NO GO-besluit Bestuurlijk Trio Groningen-Assen en stuurgroep Groningen Bereikbaar ‘GO’ regiospecifieke uitvoering spitsmijdenproject

>

Q2 2015

Q3 2015

Q4 2015

Q4 2015 31-122015

>IMMA-aanbestedingstraject (ITS) landelijk afgerond

Minicompetitie Minicompetitie ‘spitsmijdenproject Groningen Bereikbaar’ Beoordelingsfase aanbieders GO/NO GO-besluit Bestuurlijk Trio GroningenAssen/stuurgroep Groningen Bereikbaar opdrachtverlening aanbieder(s) spitsmijdenproject Opdrachtverlening aanbieder(s) spitsmijdenproject (GO) Uitvoering Start uitvoering spitsmijdenproject door geselecteerde aanbieder(s) Eerste tussenresultaten + eventuele bijsturing Afweging inzet intensivering (besluit Stuurgroep Groningen Bereikbaar) Einde 0-meting

31-122015

5-1-2016 1-4-2016 Q2 2016

Q1 2016 30-4-2016 Q2 2016

—

31-5-2016 1-6-2016 1-9-2016 1-9-2016 31-122016 15

Regio Groningen-Asser

•

STEDELIJK

Benodigd aantal spitsmijdingen behaalt/spitsmijdingseffect zichtbaar (1-meting, gekoppeld aan start Aanpak Ring Zuid) Effectmeting 2017 (elk kwartaal)

NETWERI4

1-1-2017

1

Q1 2017

Q4 2017*

*inzet van de maatregel eindigt niet op 31-12-2017, maar loopt ook in de jaren tot in ieder geval 2020 door. Dit in verband met de wegwerkzaamheden in Groningen. Gedurende deze gehele periode zijn spitsmijdingen op het hoofdwegennet in en rond Groningen nodig. Risico’s

Onderstaande tabel toont de belangrijkste risico’s voor het project:

r

— Iitlet[l I_

1:1

1 Aanbesteding mislukt

Gering

Gemiddel 2 Aantal gewenste spitsmijdingen wordt d door marktpartij niet behaald

3 Marktpartij gaat failliet

4

Geen structurele inzet spitsmijden en dus beloning door overheid

S Geen aanbiedingen wecjcebruikersgerich

Instrumen Meer Deel proces tijd t niet op tijd gereed nodi opnieuw g en doorlopen geen , dus tijdig extra effec budget t NVT NVT Lagere inschatting van het effect. Mogelijk ook lager bereikt effect

Marktdialoog starten voorafgaand aan uitvraag

1. Marktdialoog starten voorafgaand aan uitvraag 2. Tussentijdse monitoring en evaluatie t.b.v. intensivering maatregel Deel budget Deel inzetten om proces alternatieven te opnieuw doorlopen stimuleren , dus extra budget

Gering

Doelstellin g niet behaald

Gering

NVT

Meer tijd nodi g en geen tijdig effec t NVT NVT

Gemiddel d

Instrumen t niet op

Meer Proces opnieuw tijd

Na 1 jaar: 1. Periode van 3 jaar volmaken EN 2. Immateriële incentives (werkgeversaa npak) OF 3. Inzetten op alternatieven voor_gebruiker 1. Marktdialoog starten

16

d

•

Reqo Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

Uitvoeringsorga nisatie

Groningen Bereikbaar is de dedicated projectorganisatie voor het project Spitsmijden. De uitvoeringsorganisatie van Groningen Bereikbaar borduurt voort op de huidige Organisatie van Groningen Bereikbaar. Regio Groningen-Assen heeft de regierol. Het bestuurlijke trio (Minister van I&M, gedeputeerde provincie Drenthe, directeur SuikerUnie) zijn de gezamenlijke bestuurlijke opdrachtgevers voor het Vervolgprogramma Beter Benutten Groningen-Assen. De regierol ligt bij het Regiobureau Groningen-Assen. De maatregel wordt in samenwerking en overleg met de geselecteerde aanbieder(s) uitgevoerd onder regie van Groningen Bereikbaar. Contracteringsstrategie

De aanbesteding van het werk wordt gedaan door de projectleider. De aanbesteding wordt uitgevoerd conform het aanbestedingsbeleid en de Europese aanbestedingsrichtlijnen van de provincie Groningen. In principe wordt uitgegaan van een aanbesteding van het genoemde project in één aanbesteding, voorafgegaan aan een marktdialoog en consultatie van de andere bereikbaarheidsregio’s waar vergelijkbare projecten zijn uitgevoerd.

Monitoring en evaluatie

Binnen het totale Plan van Aanpak Groningen Bereikbaar wordt gestuurd op het behalen van 1.600 dagelijkse spitsmijdingen op het traject N7 tussen de afritten Helpman (Hereweg) en Groningen Zuid-Oost/Centrum (Europaplein). Dit aantal spitsmijdingen dient per 1-1-2017 te zijn behaald, gekoppeld aan de start van de werkzaamheden van de Aanpak Ring Zuid. De weggebruikersgerichte aanpak is een stoplicht in het stoplichtenoverzicht van Groningen Bereikbaar. De monitoring en evaluatie van de weggebruikersgerichte aanpak wordt op de volgende wijze weergegeven in het stoplichtenoverzicht: Hoofddoelstelling 900 dagelijkse spitsmijdingen o Per 1-1-2017 tot 31-12-2017 worden 700 (Hereweg) en Groningen Heipman gerealiseerd op de N7 tussen de afritten Zuid-Oost/Centrum (Europaplein) door inzet van het door de markt, binnen de weggebruikers gerichte aanpak, te ontwikkelen instrument. —

De monitoring van het aantal spitsmijdingen dat aantoonbaar wordt gerealiseerd valt binnen het takenpakket van de marktpartij die het instrument ontwikkeld en uitdraagt. Op basis van de prestatieafspraken die met de markt worden gemaakt dient de markt de effecten (het aantal behaalde spitsmijdingen) periodiek aan te tonen bij Groningen Bereikbaar. Deze informatie wordt door Groningen Bereikbaar gebruikt in de stoplichtenoverzichten ten behoeve van het Vervolgprogramma Beter Benutten. Tot medio 2016 vindt monitoring vooral plaats op het aanbestedingsproces. Het aanbestedingsproces moet tijdig starten zodat er voldoende tijd is voor de ontwikkeling en implementatie van het instrument. Dit is van belang zodat op 1-1-2017 (gekoppeld aan de start van de Aanpak Ring Zuid) de spitsmijdingsdoelstelling is behaald. Op het moment dat het instrument is ontwikkeld en beschikbaar komt voor 18

Regio GroninqenAsser STEDELIJK

Vaststelling Functie

NETWER

/ ondertekening Naam

Ministerie van IenM,

Handtekening

Datum

j

Provincie D renth e, gedeputeerde

Henk Brink

Suiker Unie, plantmanager

Bram Fetter

1-7-2015

20

•

d

Regio Groningen-Asser STEDELIJK

NETWERI4

weggebruikers zal maandelijks (als onderdeel van het projectmanagement van Groningen Bereikbaar) de stand van zaken worden besproken met de marktpartij. Hierin wordt aandacht besteedt aan het aantal deelnemers, monitoring van de spitsmijdingen en wijze waarop genoeg deelnemers worden geworven. Onder de deelnemers kan tot 31-12-2016 een 0-meting worden uitgevoerd om het huidige mobiliteitsgedrag in beeld te brengen. Op het moment dat de Aanpak Ring Zuid start (vooralsnog wordt 1-1-2017 aangehouden als startdatum) moeten de spitsmijdingen worden gerealiseerd. Vanaf dat moment zal de marktpartij maandelijks rapporteren over de voortgang van de effecten. Per kwartaal worden de spitsmijdingen gerapporteerd richting de Stuurgroep Groningen Bereikbaar. Op basis van de informatie uit de marktdialoog met de marktpartijen en andere bereikbaarheidsregio’s wordt de exacte invulling van het monitoringsprogramma bepaald. De prestatieafspraken die worden gemaakt maken hier ook onderdeel van uit. 4. De criteria van de Bereikbaarheidsverklaring In deze paragraaf is een korte toelichting gegeven op de bijdrage van dit pakket aan maatregelen aan de afgesproken criteria van de Bereikbaarheidsverklaring Beter Benutten Regio Groningen-Assen (maart 2014). • De weggebruikersgerichte aanpak vervult een belangrijke rol bij het invullen van de bereikbaarheidsopgave voor Vervolg Beter Benutten (reduceren sterk vertraagde ritten) en Groningen Bereikbaar (realiseren spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg). Met de weggebruikersgerichte aanpak worden minimaal 800 dagelijkse en structurele spitsmijdingen op de zuidelijke ringweg gerealiseerd. Via de weggebruikersgerichte aanpak wordt, in samenwerking met marktpartije(n), een innovatief instrument ontwikkeld dat is gericht op woon-werk- en sociaal recreatiefverkeer. Alle maatregelen worden binnen de termijn van de Vervolg Beter Benutten periode afgerond. Hier kan relatief eenvoudig op worden gestuurd omdat het vooral gedragskundige maatregelen zijn, waarbij de inzet van menskracht bepalend is. Het grootste risico ligt bij het tijdig afronden van de landelijke ITS-plannen, waar Groningen Bereikbaar bij is aangehaakt. • Ten aanzien van duurzaamheid worden met dit pakket aan maatregelen geen directe resultaten geboekt. Veel van de maatregelen zijn echter gericht op het stimuleren van de alternatieven voor de auto, waardoor de maatregelen in dit pakket wel degelijk positieve milieueffecten hebben. • De innovatieve elementen in dit pakket zijn gelegen in de ITS-agenda. Door deel uit te maken van de landelijke aanpak wordt geborgd dat de maatregelen opschaalbaar en reproduceerbaar zijn. Uitkomsten toetsen De resultaten van het door Ecorys opgestelde uitvoerbaarheidsadvies (inclusief uitvoerbaarheids- en kosteneffectiviteitstoets zijn als bijlage toegevoegd aan dit Plan van Aanpak.

19