Referentieniveaus en VVE: wat moet je ermee? 20 november 2012 Els Loman en Aafke Bouwman
Inhoud workshop 1. 2. 3. 4. 5.
Waarom Referentieniveaus? Wat zijn Referentieniveaus? Wat zijn de actuele ontwikkelingen? Doelen Jonge Kind Taal en Rekenen Opbrengstgericht werken = opbrengstbewust leren 6. Toepassen van kennis, vaardigheden en inzichten 7. Doelen stellen, gerichte interventies en monitoring 8. Vragen, reacties en/of opmerkingen 2
Passie
Visie
Actie
3
Passie
Actie Wat? Hoe? Wie?
4
Visie
Sociaal-emotioneel Wat Motorische ontwikkeling
Creatieve ontwikkeling Wie
Kinderen Ontwikkelen leerdoelen
Taalontwikkeling
Wie?
Hoe? Wat? 5
Spelontwikkeling
Rekenen/wiskunde
Sociaal-emotioneel Lichamelijke opvoeding
Wat
Tekenen
Wie
Kinderen Onderwijsdoelen
Geschiedenis
- Begrippenlijst en taalverzorging - Mondelinge taalvaardigheid
- Schrijfvaardigheid - Leesvaardigheid
Taal 6
Wie? Hoe? Wat?
Biologie
Wereldoriëntatie - Getallen - Meten en Meetkunde - Verbanden - Verhoudingen
Rekenen/wiskunde
Beleidslijnen OCW • Wet op Passend Onderwijs • Wet op Referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen • Opbrengstgericht werken
7
Passend onderwijs • Vermindering percentage leerlingen dat fulltime in speciaal onderwijs verblijft • Verbetering leerprestaties, welbevinden en eindkwalificaties • Verbetering positie van leerlingen met speciale onderwijsbehoeften op arbeidsmarkt
8
Inspectie onderzoek naar sterke en zwakke scholen voor taal + rekenen Taalonderwijs: •12% taalzwakke scholen •70% gemiddeld presterende scholen •18% taalsterke scholen
Rekenonderwijs : •23% rekenzwakke scholen •50% gemiddeld presterende scholen •27% rekensterke scholen 9
Opbrengstgericht werken • Gegevens verzamelen over de opbrengsten van het geboden onderwijs, deze gegevens analyseren om op systematische werkwijze het onderwijs te kunnen verbeteren
10
Aanleiding Wet Referentieniveaus Nederlandse taal en Rekenen Maatschappelijke en politieke zorg over de kwaliteit van het taal- en rekenonderwijs
Zorg om • het behoud en de uitbouw van kwaliteit • het onvoldoende aansluiten van onderwijssectoren • het onvoldoende beheersen van basiskennis en –vaardigheden taal en rekenen • er is weinig (taal en) rekenen na de basisschool • na de basisschool hebben taal en rekenen een andere inhoud • er is te weinig onderhoud • er zitten discontinuïteiten in het systeem 12
Intermezzo Referentieniveaus en eigen praktijk • Welke kennis heeft u al van de Referentieniveaus? • Wat betekent het werken met Referentieniveaus voor uw handelen in de praktijk? • Hoe gaat u om met doelen stellen en opbrengsten bij jonge kinderen?
14
Doel Referentieniveaus 1. Een samenhangend curriculum voor taal en rekenen, binnen en over onderwijssectoren heen en daardoor ook generiek vocabulaire. 2. Het verbeteren van de taal- en rekenprestaties van leerlingen om niveaudaling tegen te gaan.
Referentieniveaus Taal en Rekenen • Wet per 1 augustus 2010 van kracht
• Doorgaande leerlijn taal en rekenen van VVE naar MBO • Beheersingsdoelen 12,16 en 18 jaar (kennen en kunnen) • Opbrengstbewust leren: kennis hebben van, vaardigheden inzetten, gericht toepassen om doelen te bereiken. • Beleidsdocumenten: vaardigheidslijst, beroepsstanddaarden 16
www.taalenrekenen.nl 17
18
Opbouw referentieniveaus REFERENTIEKADER 1 2
1F 1S
2F 2S
4
3F 3S
Fundamentele niveaus Streefniveaus
4F 4S
Algemeen maatschappelijk niveau Drempels
19
3
Fundamenteel- en Streefniveau • F-spoor, fundamentele kwaliteit, functioneel gebruik • S-spoor, streefkwaliteit, formaliseren, generaliseren en abstraheren (=verdiepen) • Doelen per leeftijdscategorie: 12, 16 en 18 jaar 20
Toewijzing RFN aan onderwijstypen Taal •1F en 1S: primair onderwijs en speciaal onderwijs •2F: mbo 1, 2, 3, vmbo •3 F: mbo 4, havo •4F: vwo Rekenen •1F en 1S: Primair en speciaal onderwijs •2F: mbo 1, 2, 3, vmbo •3F: mbo 4, havo, vwo 21
2009/2010
2010/2011
2011/2012
2012/2013
2013/2014
PO
voorbereiding
AMvB IJkingscie
Infooverdracht
Infooverdracht
Eindtoets
VO
Diagnostische toetsen
Diagnostische Diagn. toetsen toetsen
Diagn. toetsen
Examens
Test rekentoets
pilot rekentoets
pilot rekentoets
pilot rekentoets
Start met: Nederlands en rekenen
Mbo1
Diagn. toets
Diagn. toets
Diagn. toets Pilot examens
Diagn. toets Pilot examens
Besluit voortgang
Mbo2/ 3
Diagn. toets
Diagn. toets
Diagn. toets Pilot examens
Diagn. toets Pilot examens
Pilot examens
Mbo 4
Diagn. toets
Diagn. toets Pilot examens
Diagn. toets Pilot examens
Diagn. toets Pilot examens
Examens
SO
voorbereiding
AMvB IJkingscie
Plicht Info-overdracht
PABO
Ontwikkeling kennisbasis
Invoering kennisbasis
Kennisbasis Landelijke examens
2014/2015
Examens
Taaldomeinen • Mondelinge taalvaardigheid
• Leesvaardigheid
• Schrijfvaardigheid • Begrippenlijst en taalverzorging
23
voorbeeld van één domein
24
Rekendomeinen • Getallen
• Verhoudingen • Meten en meetkunde • Verbanden
25
voorbeeld van één domein
26
voorbeeld van één domein
1F en ook: - Moeilijkere getallen - Complexere situaties - Abstracter/formeler
27
RFN en OGW in de keten strategisch niveau
tactisch niveau
operationeel niveau 28
Referentieniveaus en opbrengstgericht werken • Bewust te worden van en ervaren dat er noodzaak is om het taal- en rekenbeleid (opnieuw) te doordenken; • Belang inzien dat een vernieuwd taal-en rekenbeleid voor uw organisatie, de pedagogisch medewerkers, leidsters en leerkrachten kansen biedt tot een verbetering van het onderwijsaanbod en het leerrendement; • Betrokken raken bij deze ontwikkeling en hierin uw eigen verantwoordelijkheid nemen; • Bekwaam te worden om bewust en met kennis van zaken verantwoorde interventies te plegen ten behoeve van het vernieuwen van het taal-en rekenbeleid binnen uw organisatie.
29
Evaluatieve cylcus/pdca-cyclus
• • • •
30
Kijken naar eigen kwaliteit Sterker bewustzijn Nauwkeuriger gericht op feedback Voorkomt niveaudaling
1) Evalueren groepsplan en verzamelen leerlingengegevens in groepsoverzicht 6) Uitvoeren van het groepsplan
5) Opstellen van het groepsplan 4) Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften
31
realiseren
waarnemen
plannen
begrijpen
2) Signaleren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften
3) Benoemen van specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen
Referentieniveaus is ook aansluiten bij de behoeften van jonge kinderen… • Weten hoe de taal en rekenontwikkeling verloopt. • Weten wat peuters en kleuters moeten kennen, kunnen en begrijpen • Weten welke doelen geformuleerd zijn • Weten wanneer doelen minimaal bereikt zijn • Weten welke inhouden/ activiteiten aangeboden worden om doelen te bereiken • Weten hoe organisatie en differentiatie ingezet wordt • Begrijpen welke vorm van monitoring aansluit • Vaardigheden om de juiste vragen te stellen en interventies in te zetten.
32
RFN: Opbrengstgericht werken en opbrengstbewust leren Opbrengstgericht werken Het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties.
Opbrengstbewust leren: Kinderen zodanig begeleiden dat ze zich optimaal kunnen ontwikkelen. Betekenis voor het handelen van de leidster, pedagogisch medewerker en leerkracht? 33
Kapstok: 6 elementen van effectief onderwijs 1. 2. 3. 4. 5. 6.
34
doelgericht werken goed aanbod tijd en extra tijd instructie convergent differentiëren monitoren
Taaldoelen Jonge kinderen Voorschoolse periode/begin groep 1
Basisdoelen eind groep 2
35
Rekendoelen jonge kinderen Voorschoolse periode/begin groep 1 Minimumdoelen eind groep 2 Basisdoelen eind groep 2
36
Monitoren rekenonderwijs – systematisch volgen van resultaten • • • • • • •
Toetsen (rekenen voor kleuters, UTG) Observatielijsten Volgsysteem Speelse peilingsactiviteiten Gesprekken met kleuters Groepsoverzichten Groepsplan met doelen en interventies
Monitoren taalonderwijs – systematisch volgen van resultaten • Toetsen (Toetspakket Beginnende Geletterdheid CPS 2008, Taaltoets Alle Kinderen Cito 2001, Taal voor Kleuters Cito 2010 (digitale versie), Screening Beginnende geletterdheid Cito 2009 (digitale versie), Signaleringslijst uit Protocol Leesproblemen en dyslexie in groep 1 en 2 Anneke Smits, SNEL instrument: Spraak en taalNormen Eerste Lijns gezondheidszorg, OBIS 1983 • Observatielijsten • Volgsysteem • Gesprekken met kleuters • Groepsoverzichten en Groepsplan • met doelen en interventies
Monitoren door spel • Betekenisvolle en doelgerichte speelse activiteiten • Geven zicht op het denken, redeneringen, taal van kinderen • Kan worden ingezet in een dagelijkse, sociale setting • Zinvolle, passende vragen/interventies binnen het (vuur van het) spel • Geven antwoorden op (on)gestelde vragen • Verschillende niveaus mogelijk: aftasten van wat (net) wel en niet gaat: bandbreedte in de spelletjes. Daardoor ook informatie over wat wel gaat! • Komen tegemoet aan de drie basisbehoeften van kinderen om tot leren te komen
RFN en VVE, dit zijn de kansen! • Doelen stellen en volgens leerlijnen werken. • Doelgericht werken in plaats van activiteitengericht werken • Instructie en aanbod op maat aanbieden (zone naaste ontwikkeling) • Ontwikkelingsgericht en opbrengstgericht monitoren 40
www.cps.nl
[email protected] [email protected] CPS Onderwijsontwikkeling en advies Plotterweg 30 3821 BB Amersfoort Postbus 1592 3800 BN Amersfoort
T [033] 453 43 43 F [033] 453 43 53 E
[email protected] www.cps.nl
