Redactioneel. Thea Vermeiren

Redactioneel

Een van de vele rouwadvertenties in de krant. Wat een uitbarsting van geweld en emoties deze maand. Het vliegtuig dat met een raket wordt neergeschoten, een vergissing, was bedoeld voor een vrachtvliegtuig met ook mensen aan boord??!! Een school in Gaza, bedoeld als veilige schuilplaats, krijgt een raket op zijn dak. En elke raket die wordt afgeschoten van links of van rechts, draagt ook het zaadje mee voor meer haat, wraak, vergelding en terrorisme.

Ik voel me verdrietig, machteloos en boos. Hoe krijgen we die spiraal van geweld gestopt? Ik kom op de sportschool en de jonge vakantiewerker van 16 jaar achter de balie kijkt mij met grote ogen aan, in zijn hand zijn mobieltje. Dit wordt de derde wereldoorlog mevrouw, kijk maar op twitter en facebook, ze zeggen het allemaal.. Ik heb sterk de neiging een arm om hem heen te slaan en zeg “nee, hoor wees maar niet bang, dat gaat niet gebeuren....”

Het enige wat ik kan doen is mijn stem laten horen, en om me heen te kijken naar de mooie dingen die er zijn. Samen met mijn kleinkinderen spetterend in het zwembad, de zon stralend aan de blauwe hemel, mijn kat spinnend op mijn schoot en de tuin barstens vol met bloemen. De pruimenboom zwaar van de vruchten en de moederkloek met kuikens achter haar aan.

En mijn hart wordt lichter en ik zie weer al die mensen op de wereld die ook verontwaardigd zijn, samen de straat op gaan, op facebook ook liefdevolle woorden schrijven.

Ook in deze Nieuwsbrief weer genoeg positieve geluiden. Vrede kun je immers leren, jonge mensen, zoals Tess, trekken de wereld in om te helpen, te getuigen van onrecht dat ze zien, de mouwen opstropen en aan de gang gaan om dat te veranderen.

Kortom, walk on the sunny site of the street......zonder de ogen te sluiten voor de schaduwkant, samen kunnen we die steen verleggen in die rivier van geweld en de waterstroom veranderen van richting. Thea Vermeiren

1

Geloven in Vrede

Tess van Eck: opmerken wat niet ongezien en ongestraft mag blijven en vierjarig jongetje liep mee op patrouille met lokale Maya’s en Tess als mensenrechtenwaarnemer. Onderweg plukte hij her en der blaadjes en at hij een groene ui helemaal op, inclusief de stengel. Op dat moment voelde Tess zich helemaal één met de natuur en diep verbonden met de mensen die zij beschermde door haar aanwezigheid. “Ik heb een enorm respect voor de eenheid van de Maya’s met de natuur en de schat aan kennis van de natuur die zij bezitten, zelfs al op jonge leeftijd.” Tess van Eck (28) uit Amersfoort was drie maanden mensenrechtenwaarnemer bij de Chiapas-indianen in Mexico. In vorige Nieuwsbrieven heeft al iets over haar werk gestaan. Nu ze terug is in Nederland heb ik haar geïnterviewd.

E

Tess kwam via de Nederlandse organisatie Mensen met een missie bij FRAYBA te werken, een onafhankelijke organisatie die mensenrechten verdedigt van inheemse gemeenschappen in Chiapas, de zuidelijkste provincie van Mexico. Deze inheemse bevolkingsgroepen stammen af van de Maya’s. Tess werkte op kantoor, hield een blog bij om de problemen (internationaal) bekend te maken en ging binnen het BriCO-project (BriCO = Brigadas Civiles de Observación, burgerwaarnemersbrigades) op initiatief van de bevolking als mensenrechtenwaarnemer naar verschillende dorpen en leefde daar met de mensen mee. De spanningen en problemen ontstaan doordat de economische belangen van bijvoorbeeld mijnbouw of toerisme de indiaanse gemeenschappen bedreigen. In Chiapas zijn veel grondstoffen en natuurschoon: rivieren, bergen, jungle met medicinale planten en hout. De overheid probeert het verzet van de Maya’s te breken door omkoping, arrestaties, marteling, militarisering of ontruiming. Tess: “Mijn verblijf en mijn internationale ogen (voor dingen die niet ongezien en ongestraft mogen blijven) moesten druk uitoefenen op de daders die de rechten van groepen of personen schenden. Mijn functie was dus op de eerste plaats preventie van deze agressie. In de tweede plaats was mijn functie zo veel mogelijk gegevens verzamelen en deze doorgeven aan FRAYBA. Deze organisatie beslist dan of ze kunnen helpen door te procederen of andere organisaties in te schakelen. Ook kunnen ze de schendingen publiceren om de problemen bekend te maken en druk uit te oefenen.” 2

Hoe is het om weer in Nederland te zijn? “Een enorme schok om weer te leven op een plek waar je veilig bent, waar alles je ter beschikking staat, ook wat je niet nodig hebt. Ik heb een heel simpel leven geleid, en dat was heel goed en mooi. Ik ben me enorm bewust geworden van mijn watergebruik, de zeep die je het riool (= de natuur) in laat lopen. Het was mooi om te eten uit de natuur, spullen van de markt te halen en geen afval te hebben. Ik heb vijf maanden uit een rugzak geleefd, en ben nu thuis vele dozen aan het uitpakken omdat mijn ouders intussen verhuisd zijn. Je hebt eigenlijk maar heel weinig nodig. Ik zag kinderen spelen: een kroonkurk was een autotootje. Maar er was daar een enorme onveiligheid. Ik heb met eigen ogen gezien dat het ontbreken van mensenrechten mensen beschadigt. Als toerist zie je dat niet zo gauw, want dan kom je alleen met de

buitenkant in aanraking. Door mijn werk kwam ik dieper in contact met wat er werkelijk speelt. En dan zie je hoe toeristen worden misleid. Ik zag ergens een vreemd uitgedoste indiaan die met je op de foto wilde. Geen indiaan ziet er zo uit; de overheid probeert onder meer hierdoor de oorspronkelijkheid te promoten. Maar intussen gaat diezelfde overheid bruut tegen de oorspronkelijke bewoners en hun wensen in. Toeristen willen vaak ook niet het echte verhaal horen. Ik wil dat verhaal vertellen en zo een positieve bijdrage leveren. Als iemand het oppakt, voelt dat heel goed. En ik ben al begonnen door mijn achtjarige nichtje te vragen de kraan niet zo lang open te laten staan.”

Tess vertelt dat ze op een bepaald moment aan Vrouwen voor Vrede moest denken. “Ik was op pad met Latitia, een 24-jarige Maya-vrouw. Ze was nog niet ge3

Ben je extra gevoelig voor het leed van vrouwen en kinderen? “In Mexico zie je op straat enorm veel kinderen, vaak meisjes, die op straat iets te koop aanbieden. De mannen werken op het land, de vrouwen zijn thuis of verkopen op straat en hebben dan kleintjes op hun rug. Hun armoede heeft een enorme impact op de levens van de vrouwen en kinderen. Er is enorm veel kinderarbeid, en het is net alsof de kinderen wijzer zijn, en jonge meisjes snel als volwassenen handelen. Je ziet veel kinderen die schoenen poetsen. Als pedagoog en als mens doet dit me pijn. Ik heb ook gehoord dat er veel maffiapraktijken voorkomen: mensen moeten veel verkopen omdat er anders straf volgt. Ik voel me daarin heel dubbel, want als ik iets koop, doe ik mee aan die uitbuiting, maar als ik niets koop, hebben mensen geen inkomen. Ik hoorde over een heel jong meisje dat verkocht werd aan een man, waar ze mee moest trouwen. Omdat de man geld voor haar betaald had, moest zij heel hard werken om dit geld voor hem terug te verdienen. In Peru en Bolivia heb ik minder kinderen aan het werk gezien. Bij het meewerken op het land werd ik eruit gewerkt door een jongen van tien die met een grote machete het onkruid wegsloeg. Je zag hoeveel verantwoordelijkheid ook daar de kinderen droegen. Maar ze leren ook zorg te hebben voor elkaar en voor hun omgeving. Ze worden ruw behandeld en zijn in feite maar kort kind. Voor het maatschappelijk gebeuren is het fijn dat iedereen meewerkt. Zo zag ik een driejarig meisje een baby dragen. Toen ze hem

trouwd, en dat is daar bijzonder, omdat meisjes meestal op 14-jarige leeftijd al trouwen. Latitia had er echter voor gekozen dat nog niet te doen. Meestal trouwen de Zapatistas met elkaar, maar het is maar een kleine groep, en daarom worden er ook huwelijken met andere mannen gesloten. In dat geval moet de vrouw de (politieke) ideeën van de man volgen. En als die man niet net als de Zapatistas kiest voor het behoud van de oorspronkelijke vorm van leven, moet ze iets loslaten wat ze niet wil. Daarom trouwt Latitia nog niet. Behalve bij de strijd om de natuur heeft de overheid ook beperkingen gelegd op het onderwijs: Zapatistas kunnen niet verder leren en studeren dan basisonderwijs. En ook andere sociale rechten krijgen ze niet. Zo basaal worden de mensenrechten geschonden. Wij doen hier vrijwillig werk met het oog op mensen- rechten; wij hebben ons inkomen en verliezen dat niet. Daar vraagt het je totale inzet. Soms worden mensen moe van de strijd, geven ze het op, leven ze veiliger en krijgen ze subsidies. Er is niet alleen geweld tegen de gemeenschappen, maar in heel Mexico vindt ook huiselijk geweld plaats. Het verkopen van meisjes, uithuwelijken en dergelijke. Ik ben op de afdeling van FRAYBA waar mensen met hun probleem komen, ook bij een intakegesprek geweest waarbij een vrouw, haar moeder en een kind kwamen in verband met huiselijk geweld. Dit is weliswaar ook aantasting van mensenrechten, maar we hebben hen doorverwezen naar een vrouwenproject dat daar specifiek op gericht is.” 4

liet vallen, kreeg ze op haar donder, net als het iets oudere meisje dat de ‘leiding’ had. Het slaan van dieren en mensen lijkt er heel normaal, en je vraagt je dan ook af, als pedagoog, of de andere context maakt dat het mogelijk minder schade oplevert. Hier zien we ook mishandeling, en weten we dat het anders kan; het contrast is groter. De vraag is of je daar gefilterd kijkt of dat er sprake is van gewenning. Draag je soms een zonnebril? Ga je het pas later verwerken. Zoals het luisteren op een persconferentie naar iemand die drie jaar gemarteld is.”

verdovend lawaai. Het was alsof iedereen zijn adem inhield. Ik ging mee naar een huisje, en daar lag een dode en ontbonden kat op een bed. Vanuit hun ervaring dachten ze dat iemand dat expres had gedaan. Maar ik zag de open plek die altijd tussen wand en dak is. Hierdoor kan de kat naar binnen zijn gekomen. Vanuit continue druk en spanning ga je anders voelen, denken, zien. Ik maakte foto’s. Wraakgevoelens kwam ik niet tegen. Men had eerder geprobeerd terug te keren en toen werden er stenen gegooid.

Ook hoorde ik van een massamoord in een kerk in 1997. De overheid duidde het als een religieus conflict, maar het was geweld van paramilitairen tegen een autonome groep. De overheid wilde dit niet toegeven. Slechts acht van de zeventig daders zijn vervolgd. En velen die niet vervolgd werden, keerden naar het dorp terug. Daardoor sloegen weer bewoners op de vlucht.” “Ik voelde daar zo veel emoties. Ook voelde ik de spanning toen in mijn eerste dorp mensen die hoger woonden, stenen gooiden op het lagergelegen dak van Zapatistas. Constante dreiging doet veel met je. Na mijn vertrek was er in dat dorp een ernstig conflict. Wij zijn echt nodig. Want ook al kun je niet alles voorkomen, het rapporteren is erg belangrijk. Daarom is er nog meer informatie uit het dorp gehaald, en hoorden ze dat Zapatistas meer hulp wilden.

Tess is driemaal voor enkele weken naar verschillende dorpen geweest om daar met de mensen mee te leven, mee te werken, te inspecteren en mensen tegen onrecht te beschermen. Ze woonde bij mensen in, in een leegstaand huis, of in een speciale hut. Op mijn vraag wat de meeste indruk gemaakt heeft, vertelt ze over de tocht met ontheemden die terugkeerden naar hun dorp. “We waren vanuit onze organisatie beschermers toen mensen terugkeerden naar hun eigen huis. Er was voor veel media-aandacht gezorgd. Er heerste een bedrukte sfeer, en wij waren bij hen. Ze wilden terug naar de plek waarvan ze verdreven waren. Ze wilden hun akkers inzaaien omdat ze anders geen voedsel hadden. Hoewel ze protestliederen zongen, voelde je hoe diep de pijn was; ze waren uitgehuild. We kwamen langs militaire posten; dan stopten ze even met zingen en liepen ze in stilte tot voorbij zo’n militaire post. Vaak was er stilte, en die stilte maakte lawaai, oor-

Het rapport dat werd opgemaakt, ging naar de organisatie waarvoor Tess werkte, FRAYBA. Die bracht het bij het bestuur van de Zapatistas en na 5

Je hebt gehoord dat wij als Raging Grannies in Amersfoort op straat hebben gezongen, en je schreef dat je op 8 maart ook iets van Internationale Vrouwendag meemaakte. “Ja dat was heel indrukwekkend, toen ik met een mars meeliep. De vrouwen protesteerden met een enorme lading. Alles hangt van hun rechten af. Het is van levensbelang. Een van de leuzen was: ‘We willen geen bloemen, maar rechten.’ Ik zag en voelde een intense en creatieve kracht.”

overleg wordt al dan niet voor publicatie gekozen. Dit omdat publiciteit soms olie op het vuur is en geen voordeel biedt. Er zou een rechtszaak uit kunnen voortkomen, zelfs bij het Internationale Hof van de Mensenrechten. Maar alles gebeurt in samenspraak met de mensen die het betreft. Wanneer er publiciteit wordt gezocht, gebeurt dat onder meer via de eigen Zapatista-zenders en algemene media, maar niet met aan de staat gerelateerde. Altijd vertellen getroffenen hun verhaal. De persconferentie wordt gehouden in het kantoor van FRAYBA. Hier komen alleen genodigden, want een en ander moet geheim blijven voor tegenpartijen, ter voorkoming van represailles. Er staat dan ook geen naam op de deur.

Ik moet ook denken aan de moord op een actieve leraar en het vernielen van de school en het ziekenhuis. Dat was een georganiseerde en geplande moord. FRAYBA protesteerde. Deze zaak is wel in de openbaarheid gebracht.”

6

Welke gezichten zie je voor je, als je terugkijkt op je verblijf in Mexico? “Ik zie vooral Latitia voor me, die jonge vrouw die ik eerder noemde. En het gezicht van een gepassioneerde man die op het congres was ter ere van het 25jarig bestaan van FRAYBA. Hij is afkomstig uit het netwerk van nietgouvernementele organisaties en nam deel aan het driedaagse congres. Hij toonde interesse in iedereen, bleef hoopvol en strijdbaar en had stralende

ogen. Hoe uitgebluste ogen eruitzien, zag ik toen moeders en partners van vermiste jongens en mannen uit NoordMexico riepen om hun verloren geliefden. Ze hadden foto’s opgespeld. Ze hadden holle ogen, zagen er verslagen uit, met uitgedoofde gezichten. Hun leed is uitzichtloos omdat ze hun rouwproces nooit kunnen afsluiten.”

groot en machtig zijn. Dat zie je overal op de wereld. Maar ik blijf geloven dat groepen zoals die waarbij ik verbleef, hoop blijven houden en dat ze blijven staan voor hun (mensen)rechten. De macht van het kapitalistische stelsel is groot; er spelen internationaal enorme belangen. Wat ik gezien heb, heeft me gesterkt om sober en duurzaam te willen leven. En om ook zaken te doorzien. Bijvoorbeeld dat er een stuk jungle was gekapt voor palmbomen, omdat wij steeds meer palmolie willen in allerlei producten. Een tweede wens is dat velen net als ik een periode meeleven met oorspronkelijke bewoners en leren hoe je met elkaar en met moeder aarde omgaat. Zij strijden voor natuurbehoud, voor de bomen, de jungle, die ook wij nodig hebben, onder meer voor onze zuurstof. Het is dus niet alleen hun strijd maar ook de onze.”

“Ook zag ik het verdriet van de familie van een meisje dat tien jaar was toen ze drie jaar geleden vermist raakte. Met gefingeerde bewijsstukken meldde de regering dat ze gevonden was, maar ze was gewoon niet thuisgekomen. Waar moet je het nog zoeken als de overheid zegt dat je verhaal niet klopt. Deze mensen raken niet uitgehuild.”

Tess, welke wensen heb je? “Ik hoop dat ieder mens kan leven zoals zij of hij dat graag wil; dat de mensenrechten die we hebben afgesproken, gewoon voor iedereen gelden; dat we daar en hier kunnen leven, en dat we hier de duurzame manier van leven van daar overnemen en zelfvoorzienend worden. Waar ik mee blijf zitten, is dat de Zapatistas die ervoor kiezen in eenheid met de natuur te leven en geen afstand te doen van hun levensstijl en gebieden, slechte voorzieningen hebben. Kinderen kunnen geen vervolgonderwijs volgen om bijvoorbeeld jurist te worden en te werken aan de mensenrechten voor hun mensen. Als pedagoog weet ik dat educatie je kansen vergroot. En als ze zouden gaan vechten met behulp van onderwijs, verliezen ze juist wat ze willen. Autonomie van kleinere groepen is bijna onmogelijk, omdat overheden

Heb je een wens voor Vrouwen voor Vrede? “Ik voelde me in Mexico door jullie gesteund. Ik vind dat jullie goed bezig zijn en vooral moeten doorgaan. Betrokkenheid werkt altijd, en op afstand kun je ook invloed uitoefenen.”

Mogen mensen je benaderen om je verhaal te komen vertellen? “Natuurlijk!” Lineke Schakenbos

Tess van Eck kun je bereiken via 0642024559 of [email protected]

7

Blog van Tess: www.geef.nl/actie/tess4mexico/blog

VREDE, kun je dat leren? Yvonne van der Ham ontmoet Manon van de Vondervoort rede, kan dat in een leerproces dichterbij komen? En zo ja, waar en wanneer, vroeg ik me af. Natuurlijk de school, daar moet je gaan zoeken… Ik wilde hier graag met een leerkracht over praten en vertelde dit aan een kennis, werkzaam op een middelbare school. Zij had meteen een klik met een collega van haar: Manon van de Vondervoort werkzaam op het Pleincollege Nuenen (PCN). Ik sprak met deze idealistische jonge lerares, die vanuit haar idealen werkt en onderwijst. Zij is zeer geïnteresseerd in mensen en de beweegredenen van hun doen en laten. Zij heeft geschiedenis gestudeerd te Tilburg aan de Fontys Lerarenopleiding en is afgestudeerd in 2011.

V

Wat haar in deze studie al snel opvalt, is het feit dat geschiedenisverhalen altijd geschreven worden vanuit de overwinnaars. Zij gaat op zoek naar verhalen van de overwonnenen. Vaak zijn het de ooggetuigenverhalen die meer tot de verbeelding spreken dan de verhalen van oorlogen die gewonnen zijn. Het verhaal van de man op straat, van de omstander is herkenbaarder dan van iemand die een veldslag wint. Zij is korte tijd in Israël geweest en heeft gestudeerd bij het Yad Vashemintituut, het Holocaustmuseum in Jeruzalem. Zij vertelt daarover het volgende: “Na mijn 3e studiejaar kreeg ik de mogelijkheid om met een groep docenten en studentopleiders naar Yad Vashem te gaan om daar les te krijgen over hoe je leerlingen van nu bewust kan maken van de Holocaust en andere genocides. Je krijgt hierdoor een andere kijk op de wereld en je ziet hoe mensen naar elkaar kijken en waarom ze dat doen. Het inspireerde mij om hier mijn afstudeer-

8

project van te maken en het heeft een grote invloed gehad op mijn manier van lesgeven en mijn kijk op de wereld”. Manon geeft nu les aan de VMBOschool te Nuenen. In klas 1 en 2 geeft zij het vak mens en maatschappij; aan klas 3 geschiedenis; aan klas 3 en 4: maatschappijleer. Wat zij, zoals gezegd, heel belangrijk vindt, zijn de persoonlijke verhalen van mensen. Dat merkt zij ook in haar lesgeven. De kinderen worden het meest geraakt door te horen wat mensen zelf hebben meegemaakt, het moet echt gebeurd zijn; de persoonlijke beleving spreekt haar leerlingen het meeste aan; zij kunnen er zich dan makkelijker een voorstelling van maken. In het eerste jaar gaat het over vredesprocessen; dan komen onderwerpen aan de orde als dictatuur, democratie, het (niet) hebben van grondrechten en wat dat betekent voor de ontwikkelingsmogelijkheden in je land. Zij laat haar leerlingen verschillen er-

varen vanuit hun eigen situatie, zoals: leerlingen vinden dat ze naar school moeten, maar zij mogen naar school en na school mogen zij weer naar huis. In het tweede jaar komt de ‘Holocaust’ aan de orde: Holocausteducatie. Vanuit de persoonlijke verhalen van tijdgenoten wil zij de leerlingen laten zien hoe het was om te leven in oorlogstijd. De mens maakt elke dag keuzes, soms hele onbenullige, soms keuzes die je leven drastisch kunnen beïnvloeden. Zij laat graag de leerlingen de keuzes zien die mensen in die tijd gemaakt hebben en welke redenen ze daarvoor hadden. Ze

9

hoeven zich niet in te leven in deze personen, dat is haast onmogelijk, een keuze maken in vredestijd als je zelf nooit oorlog hebt gekend. Maar de leerlingen moeten wel kunnen inzien dat er altijd een reden is waarom iemand komt tot een keuze en waarom dat misschien in die tijd een goede (beargumenteerde) keuze was. In het 3e en 4e leerjaar gaat zij nader in op de politieke basisregels in onze samenleving. Verder ook op zaken zoals bijv. een ongelijke verdeling van het geld, wat doet geld met mensen, wanneer ben je rijk? Gaat het dan alleen om geld? Of speelt familie,

vrienden etc. ook een rol. Kortom het verschil tussen materiële en immateriële rijkdom.

feit dat leerlingen laten merken dat zij bij Manon hun vragen en verhalen kwijt kunnen. Want het respectvol omgaan met elkaar, elkaar waarderen zoals we zijn, dat zijn belangrijke doelen in het lesgeven.

Een rode lijn in haar lessen is RESPECT. Heb respect voor de ander; ga respectvol met de ander om. Dat kun je pas goed doen als je kennis hebt van andere achtergronden, andere culturen. Op deze wijze ontstaat er begrip voor het zijn van de ander, voor zijn doen en laten en voor keuzes die de ander maakt. Ook probeert zij in haar lessen in te gaan op het: “waarom van het menselijk handelen”; waarom gaan we op een bepaalde manier met elkaar om? Waarden en normen spelen een grote rol. In de drie jaar dat zij nu les geeft, heeft zij ervaren dat het tijd vergt om dit de leerlingen van nu te laten beseffen. Bovendien wil zij een zodanige sfeer in haar klas creëren dat haar leerlingen haar aanspreken op dingen die zij in hun omgeving ervaren en niet snappen; Manon maakt het daarbij soms ook persoonlijk door eigen ervaringen te vertellen. Zij was heel gelukkig met het

Geef de leerlingen kennis; kennis kweekt begrip en haalt vooroordelen weg. Zij stimuleert het onderlinge gesprek in de klas over dergelijke zaken, waarbij respect en openstaan voor elkaar belangrijke uitgangspunten zijn. In haar klassen is dat bijna vanzelfsprekend; er zitten immers nogal wat verschillende culturen bij elkaar. Manon heeft na een paar jaar in het onderwijs wel gemerkt dat idealisme omslaat in realisme; zij wil haar idealen wel blijven uitdragen in haar werken met jonge mensen en hen zoveel mogelijk positieve energie meegeven. Zoals zij zelf zegt: zij zou al heel gelukkig zijn als er later maar één leerling is die in zijn werk durft op te staan tegen vooroordelen, onrecht of discriminatie. Yvonne van der Ham

Paus Franciscus heeft het instituut Yad Vashem in Jeruzalem bezocht. 10

Ontmoetingsdag van de vredesbeweging en stralende dag is het de 7e juni 2014. De vredesbeweging is weer in beweging…. Velen ontmoeten elkaar al bij de koffie en buiten in de grote tuin van EMMA. In de zaal heet Janne Poort van Eeden iedereen van harte welkom. Janne is dagvoorzitter namens Vrouwen voor Vrede, die deze dag heeft georganiseerd. Ondanks het prachtige weer is de opkomst goed. Er zijn 18 afmeldingen, vooral omdat het de dag voor Pinksteren is. Janne noemt hun namen, zodat zij voor deze keer vanaf een afstand met ons meedoen.

E

De dag wordt ingeleid met een verwijzing naar het Decennium voor een cultuur van vrede en geweldloosheid voor de kinderen van de wereld. Heeft dat decennium - van 2001 tot 2010 - iets bereikt? Je wordt soms moedeloos van de vele conflicten en oorlogen en van het geweld dat overal ter wereld voorkomt. Maar dan is het heel goed om je ook te realiseren dat heel veel mensen juist stug door blijven gaan met het werken aan vrede, met geweldloze middelen. Want hoe anders kan je echte vrede bereiken?

De bedoeling van deze dag is om elkaar weer te inspireren, nieuwe dingen te leren en misschien zelfs tot gezamenlijke actie komen. De dag staat in het teken van lobbywerk. De spreekster, Elisabeth van der Steenhoven, is plotseling verhinderd. Haar PowerPoint presentatie geeft helaas ook technische problemen, nu moet er gewerkt worden zoals we altijd al gewend waren. En dat lukt. Tineke Fennis en Janne nemen de inleiding over aan de hand van de uitgeprinte PowerPoint.

11

De Vredesbeweging wordt gepresenteerd als een voorbeeld van een geslaagde lobby. Immers, het begrip conflictpreventie waar de vredesbeweging jarenlang voor heeft gepleit, is nu volledig ingeburgerd. En steeds meer mensen zien het verband tussen ontwapening en de kracht van mensen. Het Platform Vrouwen en Duurzame Vrede heeft tegen de klippen op gepleit voor Resolutie 1325 van de VN-Veiligheidsraad over Vrouwen, Vrede en Veiligheid: vrouwen als actoren bij vredesprocessen. Dat is nu breed in de politiek opgenomen. Een lobby kenmerkt zich vanwege drie punten: 1. Het initiatief ligt bij de lobbyist. 2. De interventie vindt plaats buiten het zicht van de openbaarheid. Lobbywerk is als een spel. 3. Het lobbyen gaat buiten officiële kanalen om. Wees duidelijk en eerlijk over het doel (dus vooral open kaart spelen). Iedere politicus heeft zijn eigen portefeuille. Richt nooit al je aandacht op één persoon. Houd vooral rekening met partijcultuur en taalgebruik. Een beleidsmaker, bijvoorbeeld een Kamerlid, vormt het puntje van een ijsberg. De lobbyist moet weten waar die persoon uit voortkomt en ook de omringende invloedrijke figuren en organisaties bewerken. Met gerichte informatie over de juiste mensen en procedures kan je als lobbyist inspelen op het goede moment en je zaak maximaal onder de aandacht brengen.

Uit de zaal komen reacties en het wordt een levendig en leerzaam uurtje. De dis-

cussie spitst zich toe op de vraag: is lobbywerk wel iets voor de vredesbeweging? In de Van Dale staat: lobbywerk betekent druk uitoefenen. Er zit een element van MACHT in, en soms lijkt het iets stiekems te hebben. Bedienen wij ons zo niet van de middelen waartegen wij ons juist verzetten? Fundamenteel is er iets mis in onze maatschappij en moeten wij ons niet organiseren om daartegen in verzet te gaan, juist door een buitenparlementaire oppositie?

Toch vinden de meeste deelnemers dat eerlijk lobbywerk een goed middel is om iets te bereiken. Je moet beleidsmakers niet zien als de vijand, maar een sfeer van veiligheid en vertrouwen creëren. Daarnaast kun je ook je eigen agenda volgen. Ieder heeft zijn eigen rol en de rol van de vredesbeweging om gevaar te signaleren is belangrijk.

We kunnen in de middagpauze kijken naar de tentoonstelling vergeven en verzoenen, van het Vredesmuseum. Ook wordt aandacht gevraagd voor het monument voor een Duurzame Eenheid dat bij EMMA gemaakt is. Wij staan er om-

12

richte actie en die samenwerking vorm geven als een vredesproject. * Online communicatie, onder leiding van Chris Geerse, van PAIS en het Museum voor Vrede en Geweldloosheid. Stelling: De vredesbeweging wordt versterkt als ze op internet niet alleen haar verscheidenheid laat zien, maar zich ook als een samenwerking presenteert. Bijvoorbeeld via een startpagina. * Vredeseducatie, onder leiding van Hans Mattheeuwsen van het Eindhovens Vredesburo. Stelling: Wil je vredeseducatie op een goede manier implementeren in het onderwijs, dan dient er zowel richting leerlingen als richting docenten en ouders een gemeenschappelijk beleid gevoerd te worden. Daarbij zullen ook de houdingsaspecten, de normen en waarden niet louter en alleen bij de kinderen neergelegd moeten worden, maar die gelden dan ook voor alle betrokkenen, docenten zowel als ouders. * Naar een primaat van de ethiek, onder leiding van Gerrit van der Ent. Deze werkgroep had geen stelling geformuleerd, maar zij spraken op basis van een inleidend stuk van de werk-

heen in verwondering. Daarna is er een heerlijke lunch, verzorgd door EMMA.

Na de pauze is er een keuze uit vijf werkgroepen. Daarin kunnen we onze ervaringen delen en mogelijk tot nieuwe initiatieven komen. De werkgroepleiders leiden het gesprek in goede banen en zorgen dat uit elke werkgroep een stelling of een voorstel komt dat het laatste uur plenair besproken kan worden. De werkgroepen zijn: * Burgervredeswerk, onder leiding van Farida Pattisahusiwa, vredesactiviste in Nederland en de Molukken. Hun (vraag)stelling luidt: Hoe kunnen wij het burgervredeswerk door jongeren ondersteunen? We zoeken jongeren met passie. * Mensenrechten, onder leiding van Ted Strop, voormalig voorzitter van de werkgroep Mensenrechten van de Raad van Kerken. De stelling: Als vredesbeweging moeten we veel meer samen een vuist maken en voorkomen dat we in een nieuwe koude oorlog terecht gaan komen. Vredeswerk van burgers moet dan ook op de politieke kaart komen. We moeten samenwerken aan een ge-

13

groepleider. Kernpunt daarvan is: Er is geen echte vredesbeweging, maar er zijn kleine groepjes, sintels van eerdere vuren die sterk waren toen de dreiging sterker was. Eigenlijk is er ook geen vrede. Het organisch geheel is ziek en vooral geen baas over de eigen ontwikkelingsgang. Dat kan zij alleen worden door ethiek tot hoeksteen van het eigen leven en de gemeenschap te maken.

iedereen echt samen is. De samenwerking via het internet zal misschien gestalte gaan krijgen als er een echte startpagina gemaakt is. Hierover zijn concrete afspraken gemaakt. Enkele plaatsen waar verschillende vredesorganisaties al samenwerken en eigen informatie geven zijn: www.actieagenda.nl, www.vredesbeweging.nl/vm, www.omslag.nl (Omslag heeft ook een persbureau.) Volgend jaar zal Kerk & Vrede en/of het Doopsgezind Wereldwerk de ontmoetingsdag gaan organiseren.

Een steeds terugkerend punt in de discussies naar aanleiding van de stellingen was de vraag: hoe kunnen we meer gezamenlijk optreden? Ieder jaar komt die vraag op, maar tot nog toe is de ontmoetingsdag de enige gelegenheid dat

Amersfoort, 15 juni 2014 Ida Wassenaar en Janne Poort - van Eeden.

WOMEN STOP WAR TELT AF NAAR 100 JAAR WILPF et is inmiddels bijna 100 jaar geleden dat, tijdens de eerste wereldoorlog, een groep vrouwen een internationaal vredescongres in den Haag organiseerde om zich gezamenlijk in te zetten voor het stoppen van de oorlogshandelingen en de basis te leggen voor duurzame internationale vrede op de lange termijn. Een van de organisatoren van deze conferentie was de Nederlandse Aletta Jacobs en dit initiatief was de basis voor de vorming van de WILPF. Sindsdien hebben vele generaties vrouwen ‘hoofd, hart en handen’ ingezet voor het werken aan een meer vreedzame wereld. WILPF heeft inmiddels 30 nationale afdelingen, verspreid over alle continenten, en verbonden door de ‘Aims and Principles’. Het 100-jarig bestaan van WILPF wordt in april 2015 in Den Haag gevierd en WILPF NL is, als ‘gastvrouw’-afdeling’, actief bij het voorbereiden.

H

Op 28 april 2015 is het dan eindelijk zover, WILPF (Women’s International League for Peace and Freedom) viert haar 100ste verjaardag. Op de website www.womenstopwar.org is duidelijk te zien dat hiernaar uit wordt gekeken, de secondes tot 28 april 2015 worden afgeteld. 14

Deze website is nog volop in ontwikkeling, zo werden op 28 april jongstleden, de 99ste verjaardag van WILPF, de langverwachte pagina’s voor “Anniversary Atlas” en de “Conference and Congress Ticket Registrations” gelanceerd.

De verjaardagsatlas geeft via een wereldkaart aan, waar op aarde op welk moment een voor WILPF historische gebeurtenis heeft plaats gevonden. Je kunt hier ook zelf zaken (laten) toevoegen.

Op het registratiedeel van de website is nu al mogelijk om je te registreren voor het bijwonen van de viering van 100 jaar WILPF, nu boeken geeft je een aardige vroegboekkorting. Wil je nog even wachten om te weten wat er allemaal gaat gebeuren, kijk dan regelmatig op de website, de pagina met het programma wordt steeds voller en voller. Je kunt je ook abonneren op het laatste nieuws, dan ben je steeds op de hoogte. Een aanrader om meer over WILPF te weten te komen zijn de blogs die op de website staan. Leden van over de gehele wereld vertalen daarin hun verhaal, waarom zijn ze lid van WILPF, wat betekent WILPF voor hen en wat verwachten ze van de 100 jaarviering. Het aantal blogs groeit gestaag. 15

Verder kun je op de website de belofte afleggen (“Take the Pledge”), webinars bekijken (een webinar is een seminar dat via het wereldwijde web is gegeven). Ook kun je een foto van jezelf met de slogan van de conferentie , een echte selfie, uploaden. Daarnaast lees je er over de geschiedenis van WILPF, wat was de rol van Aletta Jacobs, wat hielden de zogenaamde “Peace Journeys” in. Via de website van WILPF Nederland (www.wilpf.nl) kun je eenvoudig doorklikken naar deze kleurrijke, interessante en interactieve website.

Anjo Kerkhofs WILPF Nederland

Geef vrede een kans Den Haag is de internationale stad van Vrede en Recht en tweede VNstad van de wereld. Een groot deel van de internationale instellingen ligt in een klein gebied rond het Museon. In maart 2014 kwamen in het World Forum in Den Haag 58 wereldleiders bijeen tijdens de Nuclear Security Summit 2014 (NSS) om concrete afspraken te maken om nucleair terrorisme te voorkomen.

nale verdragen wordt uitgelegd en hierbij komen conflicten uit het verleden, actuele kwesties en de uitdagingen voor de toekomst aan de orde. Werken aan Vrede is ook een tentoonstelling over grote vredeshelden als Martin Luther King en Nelson Mandela, waarin de bezoekers kunnen debatteren met externe deskundigen en hun mening kwijt kunnen via de opinion interactive.

Tot en met 2 november 2014 www.museon.nl/tentoonstellingen/

Passend bij het onderwerp Vrede en Recht programmeert het Museon in samenwerking met internationale instellingen, zoals Europol, OPCW en het Vredespaleis, de tentoonstelling: Werken aan vrede, give peace a chance. Deze tentoonstelling maakt het proces van vrede en recht zichtbaar en begrijpelijk voor een breed publiek. De bezoeker kan hier veel informatie vinden over kernwapens en chemische oorlogsvoering. Het belang van internatio-

16

Pax start landelijke campagne ‘Teken tegen Kernwapens' Help jij mee? n september, vanaf de vredesweek, start PAX een grote campagne voor een verbod op kernwapens in Nederland. Online en op straat gaan wij mensen benaderen om mee te doen. PAX werkt ook in internationaal verband aan een wereldwijde ban. Al 115 landen hebben kernwapens verboden. Nederland kan de volgende staat zijn die met een verbod laat zien dat deze onmenselijke wapensystemen onacceptabel zijn. PAX zoekt mensen die bereid zijn een uur, een dag of misschien wel meer tijd vrij te maken om mee te helpen aan deze campagne.

I

Wereldwijd zijn er 16.300 kernwapens, waarvan er 2.000 op scherp staan. Het massavernietigingswapen is ontworpen om in korte tijd veel slachtoffers te maken. Bij een ontploffing veroorzaken zij een humanitaire ramp, waarvan de gevolgen generaties lang doorwerken. Zolang er kernwapens zijn, bestaat de kans dat zij in een gewapend conflict worden gebruikt. Daarnaast is er een reëel risico op een catastrofaal ongeluk. Nu al gebeuren er jaarlijks tientallen ongelukken en bijna-ongelukken. Ook in Nederland zijn nog steeds kernwapens. Deze zijn eigendom van de Verenigde Staten, maar Nederland is verantwoordelijk voor veel onderdelen van deze zogenaamde kernwapentaak. De Verenigde Staten gaan de kernwapens die in Nederland zijn ‘moderniseren’. Dit betekent dat er nieuwe, beter inzetbare kernwapens naar Nederland komen. Voor ons is dit hét moment om de regering op te roepen een nationaal verbod in te stellen.

Niet langer achter de NAVO verschuilen

Nederland is lid van de NAVO en heeft aangegeven de lijn van de Noord-Atlantische verdragsorganisatie te volgen 17

en dat is een nucleaire alliantie te blijven zolang er kernwapens zijn. Andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, Griekenland en Canada hebben de Amerikaanse kernwapens geretourneerd aan de VS. Denemarken, Noorwegen en Spanje staan geen kernwapens op hun bodem toe in vredestijd. IJsland en Litouwen staan helemaal geen kernwapens toe op hun grondgebied. IJsland, Denemarken en Noorwegen hebben bovendien hun havens gesloten voor marineschepen die geschikt zijn voor kernwapens. Van dit alles heeft de NAVO nooit een probleem gemaakt. Nederland suggereert dat zij niet van het NAVO-beleid kan afwijken. Waarschijnlijk heeft onze regering een duwtje in de juiste richting nodig. Dit willen wij doen met de steun van zoveel mogelijk Nederlanders.

En de enorme kosten die het beheer en onderhoud met zich meebrengen. Niet wachten

Vanaf 19 september vind je alles over deze campagne op de website www.tekentegenkernwapens.nl. Maar daar hoef je niet op te wachten, want we zijn nu al dringend op zoek naar mensen die mee willen helpen.. Vind jij het leuk om samen met ons originele handtekeningacties te bedenken en uit te voeren, opinie-artikelen te schrijven, contact met politici te zoeken, BN’ers te benaderen en zie jij het als een uitdaging om een zo divers mogelijke groep vrijwilligers te werven? Durf jij met ons mee op pad te gaan om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen voor deze campagne? Dan zijn wij op zoek naar jou!

Het gevaar van kernwapens weer op het netvlies krijgen

De huidige generatie lijkt kernwapens en de vreselijke gevolgen ervan niet meer zo scherp op het netvlies te hebben. Het is onze taak aan onze vrienden, onze kinderen en voor sommigen van ons zelfs onze kleinkinderen te vertellen over de enorme explosieve kracht, over de radioactiviteit, over de grensen generatieoverschrijdende effecten. Dat een kernwapen geen onderscheid maakt tussen burgers en militairen. Hoe deze wapens ook in vredestijd gevaarlijk zijn.

Meer weten? Hou www.nonukes.nl in de gaten of mail ons op [email protected] of bel ons op 030 233 33 46. Krista van Velzen

18

'Landen houden vast aan hun kernwapens'

waren er nog zo'n 17.000 kernkoppen.

Landen met kernwapens moderniseren hun arsenaal en lijken vastbesloten een behoorlijk deel van hun wapens voorlopig vast te houden. Dat schrijft SIPRI (het Internationale Vredesonderzoeksinstituut in Stockholm in een rapport.

De Verenigde Staten en Rusland hebben samen 93 procent van alle kernwapens in handen. Zij bereikten in 2011 een akkoord over het terugdringen van hun kernwapenarsenaal. Het akkoord is volgens SIPRI de voornaamste oorzaak van de daling van het aantal kernwapens wereldwijd. De twee landen hebben echter plannen voor het moderniseren van onder meer kernkoppen en productiefaciliteiten.

Het aantal kernwapens in de wereld neemt wel af, maar dat proces gaat veel langzamer dan 10 jaar geleden. ''Landen met nucleaire wapens hebben weinig actie ondernomen die zou wijzen op hun bereidheid tot complete ontmanteling van hun kernwapenarsenaal'', aldus het SIPRI.

Naast de VS en Rusland hebben het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China, Pakistan, India, Israël en Noord-Korea kernwapens in hun bezit.

Volgens het rapport waren er begin dit jaar 16.300 kernkoppen, waarvan 4000 operationeel, in het bezit van de negen nucleaire mogendheden. Begin 2013

www.nu.nl/buitenland/3803265/landenhouden-vast-kernwapens.html

Nominatie Vredesvrouw van het Jaar Zoals ieder jaar zal ook nu weer op de Landelijke Dag de Vredesvrouw van het Jaar bekend worden gemaakt. De criteria om te worden genomineerd zijn: • Zij moet tenminste 5 jaar actief bij Vrouwen voor Vrede betrokken zijn geweest. • Zij moet zich op plaatselijk en/of landelijk niveau verdienstelijk hebben gemaakt en een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan Vrouwen voor Vrede. U kunt tot uiterlijk 1 oktober 2014 een vrouw voordragen onder vermelding van: naam en adres van de genomineerde; uitgebreide motivatie; naam (namen) en adres(sen) van degene(n) die de kandidate voordraagt(dragen). U kunt uw nominatie sturen naar: Commissie Vredesvrouw van het Jaar, Utrechtseweg 61, 3818 EA Amersfoort of per e-mail: [email protected] 19

Vredesweek 2014 De Vredesweek valt dit jaar van zaterdag 20 t/m zondag 28 september. Pax (voorheen IKV Pax Christi) is de organisatie die de Vredesweek in Nederland gestalte geeft; veel andere organisaties sluiten zich er bij aan. Motto van deze Vredesweek is: Wapen je met vrede: vredesactivisten in conflictgebieden verdienen onze steun. Vrouwen voor Vrede heeft aan Pax laten weten dat we niet zo gecharmeerd zijn van dat ‘wapen je met vrede’. Wij hadden toch liever een vredelievender motto gezien, zeker als de ondertitel zo positief is: steun voor burgers in conflictsituaties die actief zijn voor vrede. Zij wapenen zich niet, maar zoeken de dialoog en houden de menselijkheid overeind. Maar ondanks het motto staat Vrouwen voor Vrede vierkant achter de Vredesweek. Veel plaatselijke groepen en individuele vrouwen voeren actie om aan de Vredesweek gestalte te geven. In de hoop hiermee een echte vrede wat dichterbij te brengen. In dit kader is een andere actie van Pax misschien een leuke suggestie: Vredesvluchten. U vindt ze op het internet onder www.vredesvluchten.nl. Pax schrijft daar: “Vrede lijkt zo groot en ongrijpbaar. Maar er zijn heel wat gewone mensen die zich op een bescheiden manier inzetten voor vrede en gerechtigheid. Dat varieert van een bekende die zich inzet voor een fijne buurt, tot mensen die zich staande hou-

20

den in conflictgebieden. Het zijn vaak de kleine, alledaagse acties van mensen die ons inspireren en die een verschil maken in een verscheurde wereld. Via vredesvluchten wil PAX het werk van vredesactivisten zichtbaar maken. Bemoedig hen en verbind jezelf met hen. Maak het werk van inspirerende mensen zichtbaar. Maak je eigen inspiratie zichtbaar. Toon je betrokkenheid. Stuur een vredesduif. Hoe werkt het? Je kunt een vredesduif versturen als individu of als (kerk)gemeenschap. Het kan online via de website of per post door een houten duifje op te sturen. Op de website is verder te vinden hoe je bij Pax eventueel een vredesduifjes kunt bestellen. Janne Poort – van Eeden

Campagne VrouwenStemmen n januari 2014 kwam een dertigtal vrouwen, vertegenwoordigers van diverse vrouwenorganisaties bij elkaar om samen als Nederlandse VrouwenRaad de landelijke start te maken van de campagne VrouwenStemmen. De campagne zelf werd gevormd door de lokale activiteiten van de organisaties, samen met vrouwen uit hun achterban, om vrouwen te informeren en te motiveren voor het gemeentelijk beleid en hen te stimuleren te kiezen voor een vrouw. En dit heeft vruchten opgeleverd. Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart zijn er meer vrouwen in de gemeenteraad gekozen dan na de verkiezingen in 2010. 28,3% van de raadsleden is vrouw, een stijging van ruim 2% ten opzichte van 2010. In vergelijking met 1994 is de stijging zelfs 6%. Er zijn dus steeds meer vrouwen actief in de lokale politiek. Dit blijkt uit onderzoek van ProDemos - Huis voor democratie en rechtsstaat.

I

Annemarie Jorritsma startte de campagne

Grote verschillen per partij Het aantal gekozen vrouwelijke raadsleden verschilt sterk per politieke partij. GroenLinks heeft het hoogste percentage vrouwelijke raadsleden: 43,3%. Daarna volgen de PvdA met 37,5% en SP met 35,6%. Aan het andere kant van het spectrum vinden we de SGP. Deze partij heeft sinds de laatste verkiezingen voor het eerst één vrouw in een gemeenteraad. De lokale politieke partijen leveren samen het grootste aantal raadsleden: 2.819 (32,5% van het totale aantal raadsleden). Van deze raadsleden zijn 705 vrouw (dat is 25% van het aantal raadsleden van lokale partijen). Dit percentage ligt dus wat onder het gemiddelde.

Provinciale verschillen De provincie met het hoogste percentage vrouwelijke raadsleden is Groningen (34%), gevolgd door Noord-Holland (33%) en Flevoland (31,9%). Aan de andere kant van het spectrum vinden we de Limburg, Zeeland en Noord-Brabant. In Limburg wordt slechts 21,2% van de raadszetels bezet door een vrouw.

21

100 jaar algemeen kiesrecht. In 2017 vieren we 100 jaar algemeen kiesrecht en in 2019 100 jaar vrouwenkiesrecht. Een mooie aanleiding om ervoor te zorgen dat er bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 meer vrouwen in de gemeenteraad komen.

Voorstellen nieuwe bestuursleden adat op de vorige Algemene Ledenvergadering drie bestuursleden hun termijn erop hadden zitten en zich moesten terugtrekken is naarstig gezocht naar nieuwe leden en ZE ZIJN gevonden! Als nieuwe voorzitter wordt genomineerd Henriette van Dunné en als gewoon bestuurslid Tiny Hanning. Hieronder stellen ze zich aan U voor.

N

Kennismaken met Henriette van Dunné

Toen ik benaderd werd om het bestuur van Vrouwen voor Vrede te komen versterken was mijn eerste reactie, wat is dat voor een groep? De naam was wel bekend maar wat jullie doen wist ik niet. Intussen ben ik behoorlijk bijgepraat en wil ik graag deel uitmaken van het bestuur. Tot voor kort was ik werkzaam als dominee bij een Doopsgezinde gemeente, nu werk ik aan een proefschrift en doe losse klussen. Ik ben sinds een jaar getrouwd met Cocky en samen hebben we vier kinderen waarvan er al drie zelfstandig zijn. Een van de kenmerken van de Doopsgezinden is dat wij onszelf tot de ‘historic peace churches’ rekenen en dat we op diverse manieren met vrede dichtbij en veraf bezig zijn. Zelf ben ik meer een creatieve denker dan een doener en daarom is het een leuke uitdaging om lid te worden van Vrouwen voor Vrede. Naast werken aan mijn onderzoek, sta ik nog regelmatig op de kansel en ben bezig met een opleiding "Coachen in de tranisitionele ruimte”. Wie meer van me wil weten, kan kijken op mijn Facebookpagina VerhalenderWijs of mijn profiel op LinkedIn. Ik hoop velen van u in de komende jaren te ontmoeten. Henriette van Dunné

Kennismaken met Tiny Hanning

Enige tijd geleden werd duidelijk dat er voor Vrouwen voor Vrede nieuwe bestuursleden nodig zijn. Na enige overweging heb ik me hiervoor aangemeld en ik vertel u graag iets over mezelf. Mijn hele leven heb ik in de zorg gewerkt. Ik ben begonnen met de inservice opleiding verpleegkundige in een algemeen ziekenhuis en heb dit later aangevuld met de HBO-V(erpleegkundige) opleiding. 22

Werken aan vrede is voor mij heel belangrijk omdat ik denk dat vrede en rechtvaardigheid op de wereld nodig zijn om ook voor de toekomstige bewoners van deze wereld een menswaardig bestaan mogelijk te maken.

Nadat ik enige jaren in de psychiatrie heb gewerkt, ben ik met man en kind naar Mozambique gegaan. Daar hebben we 4 jaar gewoond, waarbij ik eerst op een school voor verpleegkundigen heb gewerkt en later een vaccinatieprogramma in het buitengebied heb gedaan. Terug in Nederland kon ik terecht in de TBS als sociotherapeut. Voor GroenLinks heb ik de laatste 6 jaar in de gemeenteraad gezeten. De laatste verkiezingen heb ik mij niet meer verkiesbaar gesteld. Daarmee kreeg ik veel vrije tijd.

Naast het vredeswerk, ben ik actief in de katholieke kerk, waar oecumene en verlies verwerken mijn speciale aandacht hebben. Mijn 3 kinderen zijn volwassen en uitgevlogen. Ons pleegkind, een meisje van 15 jaar, woont nog thuis. Graag wil ik mijn kennis en kunde en (een deel van) mijn tijd besteden aan Vrouwen voor Vrede. Ik hoop dat u mij daarvoor de kans geeft en mij hierin wilt steunen.

Reeds vele jaren ben ik lid van Vrouwen voor Vrede, maar actief was ik tot nu toe niet. Dat was anders in mijn woonplaats, waar ik lid ben van Enschede voor Vrede.

Tiny Hanning

Nog gezocht : penningmeester In verband met het statutair aftreden van enkele bestuursleden, zoeken we versterking van het bestuur, met name een penningmeester. We zoeken daarvoor een vrouw die affiniteit heeft met de doelstelling van VvV en bereid en in staat is om enkele keren per jaar - ongeveer 4 à 6 keer - bij elkaar te komen en verder de vrijwilligers te ondersteunen bij hun activiteiten. Taken van de penningmeester zijn: - Het voorbereiden van een Algemene Ledenvergadering in maart: maken van een financieel jaarverslag en begroting. - Het toezicht houden op de boekhouding, die al jaren door een zeer toegewijde vrijwilligster wordt gevoerd. - Overzicht houden over de uitgaven voor de diverse activiteiten van Vrouwen voor Vrede.

Uw reactie zien we graag tegemoet. Reacties graag sturen aan: [email protected] Informatie te verkrijgen bij het secretariaat, Emmie Mesdag. 06-177 56 419 23

zaterdag 25 oktober 2014 landelijke dag Vrouwen voor Vrede Zet deze datum alvast in je agenda Het Bestuur en de werkgroep WEL/dadig nodigen jullie van harte uit op de landelijke dag in de Johanneskerk te Amersfoort. We hebben het volgende voorlopige programma voorbereid.

10.30 uur ontvangst met koffie en thee

11.00 uur extra ledenvergadering ivm samenstelling bestuur 11.30 uur Verkiezing Vredesvrouw 2014 De Grannies zingen

12.45 uur Verzorgde lunch 13.30 uur Grannies zingen 13.40 uur Gast: Rula Asad

14. 15 uur Gast: WILPF

14.45 uur werkgroepen oa. A. Wat voor gevoel heb je over Syrië na de inleidingen B. Geweldloosheid ook kansen in Syrië? C. Sociale media in Syrië: kansen?

15.15 uur presentatie verslag werkgroepen

16.05 uur Thee en afscheid

P.S. niet-leden kunnen voor het middaggedeelte intekenen

24

Verdriet en besef

Het is moeilijk om een positief stukje te schrijven op deze dag van rouw. Een waas van verdriet is over Nederland neergedaald. Iedereen kent wel iemand die verdriet heeft om het verlies van een dierbare. Iedereen kent wel iemand die net een vlucht eerder of later is gegaan en geluk heeft gehad. Een leuk bericht op facebook zetten lukt me even niet. Troostend zijn de mooie hartverwarmende berichten voor de nabestaanden. We kunnen ons voorstellen hoe ondraaglijk het verlies is. En net zoals zoveel anderen, schrikken we ervan dat oorlog zo dichtbij kan zijn. Ondertussen vallen er doden in de Gazastrook en Israël en wordt het conflict daar steeds heftiger en onoplosbaarder. Machteloos kijken we toe. Vragen we ons af waarom dit gebeurt. Vragen op facebook: ‘I kept asking who did this? Israel? Palestina? Russians? Ukraine? Then my mom answered: Humans. Humans killing humans’.

Zo waar. Het gaat allemaal om mensen. Kan ik dit nu positief omdraaien. Nee dat kan ik niet. We worden ons misschien nu wel meer bewust van onze dierbaren om ons heen. Als de persoonlijke verhalen zo dichtbij komen, voel je meer het intense verdriet. En besef je meer dat wat je hebt, onbetaalbaar is. En dan lees ik een prachtig gedicht alweer op Facebook van Toon Hermans: Ga nooit heen zonder te groeten, ga nooit heen zonder een zoen, Wie het noodlot zal ontmoeten kan het morgen niet meer doen. Ga nooit heen zonder te praten, dat doet soms een hart zo’n pijn. Wat je 's morgens hebt verlaten kan er 's avonds niet meer zijn. De fotografe Caro Bonink verrijkt ons tijdschrift regelmatig met een foto en een bijbehorend commentaar.

25

Vrouwen voor Vrede Ridderkerk schenken Schoolgeld voor Afghanistan De Ridderkerkse Vrouwen voor Vrede hebben voor de tweede keer een cheque van het Snuffelpand uitgeschreven voor de stichting SchoolSupport4Afghanistan. Na de gift van vijf jaar geleden werd voorzitter John Langerak verrast met een bedrag van tweeduizend euro. Het geld zal worden gebruikt voor een nieuwe school in de provincie Maidan Wardak

SchoolSupport4Afghanisatan (SS4A) zet zich sinds 2000 in voor de wederopbouw van het educatieve systeem van Afghanistan. Na dertig jaar oorlog is er een groot gebrek aan technische vakmensen om het land weer op te bouwen. “De technische scholen die er waren zijn door de oorlog zwaar beschadigd of het ontbreekt aan practicamaterialen en moderne boeken. De studenten kunnen hierdoor geen praktijkervaring opdoen, waardoor er geen aansluiting is op de arbeidsmarkt” weet John Langerak. Zijn stichting is al bijzonder succesvol geweest met scholen in Kabul en Jala-

26

bad. In 2009 kon er in de hoofdstad gestart worden met een school voor 1200 leerlingen en men heeft er nu bijna 4000 scholieren. “Zowel jongens als meisjes” onderstreept de SS4A-voorzitter. Op verzoek van de regering is de stichting ook werk gaan maken van onderwijs buiten de stad. In Maidan is een nieuwe technische school opgericht, waar inmiddels de eerste 189 studenten les krijgen. “Ook dit is een gebied dat niet meer in de greep is van de Taliban. Men kan er veilig naar school. Het maakt het voor de mensen ter plekke ook betaalbaar. Als ze naar de stad trekken moeten ze ook de kosten van huisvesting dragen en dat is voor de meesten onbetaalbaar” aldus Langerak. De nieuwe school wordt stapsgewijs voorzien van practicamaterialen en machines. Daarbij wordt er geleerd in de praktijk, door mee te lopen met de mensen die er zorgen voor de aanleg en herstel van elektriciteit. SS4A koopt de schoolbenodigdheden, zoals gereedschappen en schrijfgerei, op de lokale markten in Afghanistan. Er wordt zo ook in de economie geïnvesteerd. Voor

de middelen moet de stichting het hebben van haar donateurs, giften en de verkoop van kaarten die een ander beeld geven van Afghanistan. Voor meer informatie: www.schoolsupport4afghanistan.org.

Snuffelgift juni 2014 voor kinderrestaurants. De Stichting Niños Unidos Peruanos heeft tweeduizend euro ontvangen uit de opbrengst van het Snuffelpand in Ridderkerk. De organisatie kan dit geld in Peru besteden aan hulp en opvang van kinderen. Er wordt nu met name geïnvesteerd in meer kinderrestaurants, waarmee nu al zo’n 600 kinderen in Cusco bereikt worden. De stichting Niños is voortgekomen uit de gedrevenheid van de Nederlandse Jolanda van den Berg. Zij was in 1995 op vakantie in Peru en werd in Cusco getroffen door de schrijnende omstandigheden voor veel kinderen in deze stad. Jolanda trok dit zich zo aan dat ze besloot haar baan en huis op te zeggen. Ze keerde na een halfjaar terug in Peru, zonder doelgericht plan, zonder geld en zonder zelfs maar Spaans te spreken. Met de overtuiging dat ze de kinderen moest helpen pakte het wel goed uit. Ze plukte letterlijk de eerste jongens van straat en nam ze onder haar hoede in haar appartement. Jan Tops, bestuurslid van Niños, is onder de indruk wat zij met haar gedrevenheid bereikt heeft. “Toen ik met mijn kaaswinkel het 50jarig bestaan vierde heb ik mijn klanten gevraagd om niet met cadeaus te komen, maar met giften. Dat heeft ook veel dona-

teurs opgeleverd, want het kost me geen moeite om hier enthousiast over te vertellen” aldus de voormalige kaashandelaar uit Den Haag. Jolanda’s werk nam een enorme vlucht na een gulle gift aan de voor steun opgerichte stichting. Hiermee kon in 1998 een oud koloniaal gebouw gekocht worden. Jolanda ging hier niet alleen met ‘haar’ twaalf Peruaanse jongens wonen, maar bouwde dit uit tot het Niños hotel aan de Calle Meloq. De opgroeiende jongens vormden het personeel en het hotel werd een groot succes. Toeristen van over de hele wereld komen er nog steeds met veel plezier logeren. Met de inkomsten van dit hotel plus de donaties uit Nederland kon Jolanda niet veel later een terrein aanschaffen waarop haar eerste kinderrestaurant zou verrijzen. Op deze plek zouden veel meer kinderen dan alleen haar 12 jongens te eten kunnen krijgen, maar ook aandacht, veiligheid en de ruimte om te spelen en om zich te ontwikkelen. Inmiddels zijn er vijf kinderrestaurants en twee hotels in de stad. Op de terreinen van de kinderrestaurants zijn ook een kleine sporthal, twee bibliotheken en een bioscoopje gerealiseerd. Voor meer informatie: www.stichtingninos.com.

27

Pacifisme is niet voor watjes, maar juist krachtig erk en Vrede heeft Dr. Janneke Stegeman (33) uit Amsterdam benoemd als projectcoordinator. Ze zal in september 2014 met haar werkzaamheden beginnen. Het is een deeltijd dienstverband van aanvankelijk twee jaar met de duidelijke wens dat dat dan verlengd kan worden; en uitgebreid. Kerk en Vrede zet met deze benoeming een volgende stap in het proces van vernieuwing dat gaande is. De pacifistische traditie is ongemeen belangrijk in deze spannende tijden. Niet in het minst geldt dat voor de wereld van jongeren en sociale media. En voor de kerken die op de pelgrimstocht van gerechtigheid en vrede willen, zoals ze besloten in de Assemblee van de Wereldraad van Kerken te Busan. De christelijke vredesbeweging Kerk en (vergrijsde) vrijwilligers. Maar het bijlVrede bestaat 90 jaar; de bekendheid tje erbij neergooien wil Janneke Stegevan vroeger heeft ze niet meer. Janneke man niet. Onlangs is de theologe (33) Stegeman is aangesteld om de bood- benoemd als projectcoördinator. In jaschap van geweldloosheid met nieuw nuari promoveerde ze aan de Vrije Unielan voor het voetlicht te brengen. ‘Ik versiteit op een onderzoek naar religie vind het heel gek dat de pacifistische en conflict. traditie in de kerk niet sterker leeft.’ Zit er nog leven in Kerk en Vrede? De organisatie is in 1924 opgericht door 'Ja zeker. Het klopt dat er vooral oudere een aantal tegen oorlog gekante predi- vrijwilligers bij betrokken zijn, maar het kanten. In de eerste jaren steeg het le- zijn capabele mensen en ouderen zijn dental snel, tot zo’n 9000 in 1934. natuurlijk gewoon jonge mensen die al Vijftig jaar later, in de strijd tegen kern- langer leven. De functie was al een tijd wapens, genoot de organisatie die paci- vacant, waardoor de vrijwilligers de fisme predikt nog steeds bekendheid. boel draaiende moesten houden. Ik ga Maar anno 2014 is het geluid van Kerk proberen door projecten onze booden Vrede verstomd. schap opnieuw voor het voetlicht van de De organisatie draait grotendeels op kerken te brengen.'

K

28

Wat spreekt u aan in deze functie? ‘Voor mijn promotie-onderzoek heb ik een tijd in Jeruzalem gewoond. Daar heeft het geweldloos verzet van Palestijnen veel indruk op mij gemaakt. Vervolgens heb ik ook Kerk en Vrede leren kennen, en ik kreeg veel sympathie voor haar boodschap van geweldloosheid. Het is een krachtig standpunt. Veel mensen, ook in de kerk, vinden pacifisme iets voor watjes, maar het is de meest krachtige en creatieve manier van verzet.’

Vragen de conflicten in het MiddenOosten juist niet om ingrijpen? 'Het conflict tussen Israël en de Palestijnen laat juist zien dat geweld niet werkt. Geweld roept alleen maar nieuw geweld op, zoveel is wel duidelijk geworden. Eigenlijk is pacifisme nog nooit echt grootschalig geprobeerd.' Maurice Hoogendoorn Nederlands Dagblad

Milleniumdoelen

Hoe komt het dat pacifisme niet leeft in de kerk? ‘Ik vind dat heel vreemd. Voor mij als christen is dit heel fundamenteel. Gelovigen zouden een bijdrage moeten leveren aan vrede en geweldloosheid. Maar ik denk dat veel mensen het gevoel hebben dat je met geweld ten minste nog íéts doet, en dat daarom verkiezen boven geweldloosheid. Alternatieve manieren van verzet zijn ingewikkelder en komen daarom ook minder in de aandacht. Wij willen laten zien dat we conflict niet afwijzen - conflicten zijn een gegeven, de vraag is hoe je ermee omgaat - maar dat we op zoek willen naar creatieve manieren van geweldloos verzet. Ik heb een Palestijnse vrouw leren kennen die op een dag door een checkpoint wilde. Ze had de juiste papieren niet, dus ze zou niet doorgelaten worden. Maar ze bedacht om op de fiets te gaan, in plaats van lopend of met de auto, de gebruikelijke manier daar. Dat verraste die soldaten, en die lieten haar in hun verwarring door. Ze doorbrak het normale patroon van macht en onmacht.’

Als je wilt weten hoe de acht milleniumdoelen ervoor staan, kun je op een website kijken of in het juniblad van de ASN-bank. Het valt me op dat er nog veel in rood staat. Bv Doel 3: Mannen en vrouwen gelijkwaardig. “De arbeidspositie van vrouwen is mondjesmaat verbeterd en in sommige gebieden (de Sub Sahara als voorbeeld) helemaal niet. De meeste vrouwen werken nog altijd in de landbouw en informele sector. Velen werken onbetaald en zonder de zekerheid en sociale bescherming van een baan in loondienst. “

Omdat in 2015 de milleniumdoelen aflopen, is er een VNpanel bezig met de nieuwe doelen. Daarbij zal veel aandacht zijn voor duurzame ontwikkeling, bestuurlijke vraagstukken en veiligheid September 2015 zal tijdens de VN top de definitieve keuze gemaakt worden. Zie www.post2015.org www.ncdo.nl/milleniumdoelen en www.oneworld.nl/oekomstdenkers/mil leniumdoelen. 29

De wereld kijkt toe en doet niets terwijl zich in Gaza opnieuw een menselijke tragedie ontvouwt en groep van duizenden demonstranten die protesteren tegen het geweld van Israël hebben zondagmiddag 17 Juli een protestmars gehouden door de straten van Amsterdam. Ook in Oslo, Berlijn, Parijs, Brussel en London werden betogingen gehouden. Er werd een verklaring uitgegeven door het Palestine Link , hiernaast een gedeelte hieruit.

E

30

De willekeurige Israëlische aanvallen op Gaza zijn een collectieve afstraffing van een bevolking van bijna 2 miljoen mensen. Israël houdt staande dat zijn agressie een poging is om de eigen bevolking te beschermen tegen raketaanvallen die vanuit Gaza worden uitgevoerd. "Operation Protective Edge" moet echter worden gezien als onderdeel van een oorlogszuchtige bezetting en de noodzaak voor Israël regelmatig nieuwe wapens te testen en te demonstreren. Israël kan geen beroep doen op het recht van zelfverdediging volgens artikel 51 van het UN - verdrag en moet daarom handelen in overeenstemming met de wetten die het voeren van vijandige handelingen regelen ". Israël voert deze oorlog tegen het Palestijnse volk onder de volle aandacht van de hele wereld. Klaarblijkelijk terecht rekent Israël op het falen van de internationale gemeenschap om maar iets te doen om een eind te maken aan deze straffeloze wreedheden. De situatie in Palestina is een goed voorbeeld van de wijze waarop de internationale gemeenschap wel een probleem kan veroorzaken, maar niet kan/wil oplossen, met een humanitaire crisis als gevolg. Voor een toenemend aantal burgers, ook in Nederland, vormt de situatie in Palestina echter een uitdaging de menselijke waardigheid van onze samenleving in stand te houden. In de schaduw van de incompetentie van politieke leiders en het gebrek aan politieke wil die Israël het groene licht geven voor het begaan van wreedheden en oorlogsmisdaden, is de toenemende publieke steun voor het pleit van de Palestijnen een licht van hoop. Palestine Link veroordeelt de Israëlische agressie tegen de mensen in de Gazastrook en roept de Nederlandse regering op haar stilte te verbreken en:

 zich duidelijk en onherroepelijk uit te spreken tegen de Israëlische agressie en van Israël te eisen zijn onwettige aanvallen op burgers onmiddellijk te stoppen;  er op aan te dringen dat de internationale gemeenschap in VN en EU verband snel en resoluut een effectieve bescherming bieden voor de bevolking van de Gazastrook, nu en in de toekomst;

 ervoor zorg draagt dat Israël zich houdt aan internationale- en humanitaire wetten, en de internationale Rechten van de Mens respecteert in haar omgang met de Palestijnse bevolking onder bezetting, inclusief de Gazastrook;

 oproept tot een onafhankelijk onderzoek naar de wreedheden en oorlogsmisdaden van Israël begaan tijdens de oorlogen tegen Gaza , en voor eventuele internationale vervolging van verantwoordelijken zorg draagt;

 druk uitoefent op Israël om direct en zonder voorwaarden de blokkade van Gaza op te heffen. 31

Kivufoon wordt Femme au fone n Oost-Congo is stapsgewijs een communicatieproject opgezet. (Voortbouwend op resolutie 1325 van de VN-Veiligheidsraad.) Het project heette eerst Kivufoon (genoemd naar Zuid-Kivu in Oost-Congo. Een goede communicatie is bitter noodzakelijk, omdat veel gebieden zeer ontoegankelijk zijn, geweld komt te veel voor, vandaar: een groot gevoel van onveiligheid. Het project in Zuid-Kivu, sproken onderwerpen behanheeft zich ontwikkeld tot deld. Autoriteiten worden een project, dat voornamegeïnformeerd en zo nodig lijk is gericht op vrouwen onder druk gezet. Op de kaart en door vrouwen wordt wordt gezet wat gebeurt waar gedragen: vrouwen kunen hoe actie te ondernemen? nen met hun mobiele teleEr worden educatieve profoon rechtstreeks inloggen bij de lokale gramma’s gemaakt, campagnes en lobradio (Maendeleo), zodoende zijn zij byacties voorbereid bij internationale actief betrokken bij het samenstellen vrouwengroepen. van radioprogramma ”Femme au Femme au Fone wordt gefinancierd Fone”. De communicatie met veraf ge- door het Ministerie van Buitenlandse legen gebieden wordt zo verbeterd en Zaken in Nederland. De Stichting Sundvooral vrouwen kunnen hun stem laten jata is lid van het Platform Vrouwen & horen. In Bukavu (Zuid-Kivu) worden Duurzame Vrede en ondertekenaar van radioprogramma’s samengesteld, er het Nederlandse Actieplan 1325 ‘Vrouwordt goed geluisterd naar berichten via wen, Vrede, Veiligheid’. de telefoon, SMSjes. Het project wordt Stichting Medio en Cordaid ondersteugedragen door 260 luistergroepen, ver- nen het project in Nederland. spreid over Zuid en Noord-Kivu (Oost- Het is mogelijk je op de digitale nieuwsCongo). In de radioprogramma’s brief van Femme au Fone te abonneren, worden de meest urgente en meest be- deze verschijnt met regelmaat. Femme au Fone wordt ondersteund door een steungroep in Nederland bestaande uit leden van PinG (Peace in Goma), Stichting Sundjata en stichting Medio. Voor meer info: kijk op de website van www.femmeaufone.

I

Ida Wassenaar

Met hun telefoons zijn deze vrouwen van Kamanyola in Walungu klaar om hun SMS te versturen

32

JIMMY CARTER:

Stop geweld tegen vrouwen en meisjes ijn in maart j.l. verschenen boek “A Call to Action: Women, Religion, Violence, and Power” heeft hij aan 187 politieke en geestelijke leiders in een groot aantal landen gestuurd. De inmiddels 89-jarige Jimmy Carter, 4 jaar president van de VS (1977-1981), en daarna al ruim 30 jaar ‘president’ van het Carter Center (1982 – heden), dat hij samen met zijn vrouw Rosalynn (85) opzette, wil de laatste jaren van zijn leven de grootste tragedie van de mensheid aanpakken: geweld tegen vrouwen en meisjes. medewerkers die in ongeveer 80 landen actief zijn. In 2002 kreeg hij voor zijn inzet de Nobelprijs voor de Vrede, en in 2007 werd hij lid van The Elders, een initiatief van Nelson Mandela.

Z

Geweld tegen vrouwen en meisjes Nadat Carter als lid van de The Elders (waar vertegenwoordigers van Hindoeisme, Islam, Jodendom, Katholicisme en Protestantisme deel van uitmaken), al direct in 2008 aandacht had gevraagd voor het probleem van de negatieve opvattingen met betrekking tot vrouwen in vele religieuze stromingen, leidde dit tot de volgende verklaring: ”De rechtvaardiging van discriminatie van vrouwen en meisjes op grond van religie of traditie, zoals het voorgeschreven zou zijn door een Hogere Autoriteit, is onaanvaardbaar.” Vrij kort daarna wist hij ondersteuning te krijgen voor het aanpakken van ‘kind-huwelijken’ in veel landen, dat spoedig uitgroeide tot de internationale campagne ‘Girls not Brides’ (‘Meisjes geen Bruiden’) door 300 NGO’s in 50 landen. Uit een onderzoek in 92 landen bleek dat in

The Carter Center Vanaf de dag dat hij zijn presidentschap overdroeg aan Reagan ging hij zich inzetten voor de opbouw van het Carter Centrum. De drie uitgangspunten waren: vrede bevorderen; ziekten bestrijden; hoop geven. In de praktijk kwam dit neer op: bevorderen van mensenrechten en democratisering, oplossen van internationale conflicten, bestrijden van ziektes, gezondheidsprogramma’s voor de armsten, milieubeschermings-projecten. Hij reisde van land naar land voor gesprekken met regeringsleiders, hun opponenten, activisten, bemiddeling, het werven van doktoren, bouwen van ziekenhuizen, scholen en woningen, hulp aan slachtoffers. Inmiddels heeft het centrum 175 33

2005 nog 48% van de meisjes tot een kind-huwelijk gedwongen werd, terwijl dat in 2013 35% was. “Een goede ontwikkeling, maar dit aantal is nog veel te hoog!”, aldus Carter.

Een tweede mensonterende situatie is de internationale handel in mensen, welke ver uitstijgt boven de slavenhandel uit Afrika in de 19e eeuw. Het ministerie van Buitenlandse Zaken, van de USA, heeft in een recent rapport melding gemaakt van het feit dat vorig jaar 800.000 jongeren en vrouwen verkocht zijn. 80% daarvan zijn meisjes die voor de seks-industrie gebruikt worden. Een meisje uit Afrika of Zuid-Amerika kost ongeveer 1000 euro. Voor een paar honderd euro, of minder, of ‘om goed onderwijs te krijgen’, worden zo’n 7000 Nepalese meisjes jaarlijks naar India geëxporteerd, waar inmiddels 200.000 kinderen in de prostitutie tewerkgesteld zijn.

Massa-moord, slavernij, verkrachting, misbruik, vernedering, mishandeling, achterstelling Om meer ruimte voor nieuwe initiatieven te krijgen werd deze problematiek ook een van de activiteiten van het Carter Centrum. Mede hierdoor kon het boek ‘A Call to Action’ verschijnen waarin een hele reeks misstanden besproken worden, voorzien van vele statistische gegevens. ”Het meest afschuwelijk is de moord op baby’s die als meisje geboren worden. Als we kijken naar de gruwelijke moord op de ruim 6 miljoen Joodse, en andere, slachtoffers van het nazi-regime, en de ongeveer 40 miljoen mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog gedood zijn, dan dienen we te beseffen dat tijdens de afgelopen generatie van zo’n 20 jaar ongeveer 160 miljoen baby’s vermoord zijn. Hetzij direct na de geboorte, of door abortus nadat via een echo (tegenwoordig ook voorhanden in de armste gemeenschappen) bleek dat het een meisje was. Dat is toch afgrijselijk!”, aldus Carter.

Seksuele verminking Seksuele verminking is een ander probleem. Volgens de WHO (Wereldgezondheids-organisatie) hebben 125 miljoen meisjes een besnijdenis moeten ondergaan, vooral in Moslimlanden, terwijl de Koran dit niet voorschrijft. De enige ‘rechtvaardiging’ is het voorkomen van seksueel genot. Daarnaast zijn er nog ingrijpendere vormen van verminking van geslachtsdelen waarvan vrouwen levenslang problemen ondervinden. Noch de Koran, noch mannen willen dit, maar het zijn de moeders zelf, die dit ook als kind hebben ondergaan, en die menen dat het goed is om dat ook bij hun dochters te doen. “In 2012 werden 36.000 gevallen van seksueel misbruik in het Amerikaanse leger gerapporteerd,” aldus Carter (die ook zeer kritisch is naar zijn eigen land) “maar slechts ongeveer 300 gevallen werden bestraft. En aan de universitei34

ten in Amerika is het al niet anders.” De lijst van allerlei vormen van moord, verminking (ook psychisch), misbruik, vernedering, mishandeling, achterstelling met betrekking tot vrouwen en meisjes is nog heel veel langer.

Aanpak Duidelijk is dat er een mondiale mentaliteitsverandering nodig is. Volgens Carter zijn de twee grootste problemen: religie enerzijds en de buitensporige verbondenheid met geweld anderzijds. Ons scherp bewust worden van deze misdaden en misstanden, hier bekendheid aan geven en er ingrijpende consequenties aan verbinden is wat ‘A Call to Action’ wil. Dit niet langer rechtvaardigen, goedpraten, wegwuiven.

Carter doet in zijn boek 23 voorstellen “Wat we de afgelopen 35 jaar geleerd hebben is dat we niet moeten gaan preken, maar dat we bevorderen dat vrouwen hierover met elkaar in gesprek gaan, we naar hun aanbevelingen luisteren en zij zelf een centrale rol bij de aanpak krijgen,” aldus Carter. Een vertaling van dit boek in het Nederlands is zeer wenselijk.

Bronnen: http://theelders.org/article/call-actionend-discrimination-against-women; 25 maart 2014. Marianne Schnall: Jimmy Carter on His New Book ‘Call to Action’, 31 maart 2014, www.huffingtonpost.com. Annick Cojean: Jimmy Carter, the women’s man, 23 mei 2014 (Engelse vertaling van artikel uit Le Monde’s magazine, zie: http://theelders.org/article/jimmy-carter-womensman. Wim Robben

Meer informatie: zie www.cartercenter.org en open: News and Publications. Kik op: Mobilizing Faith for Women Conference Report (172 pag.) voor een uitvoerig, en van vele foto’s voorzien, rapport naar aanleiding van deze internationale conferentie in juni 2013. *Ga naar www.samenvoorvrede.nl voor de 23 voorstellen uit Carter’s boek.

Overgenomen uit Geweldloze Kracht juni 2014

35

I dream of an Africa which is in peace with itself. (Nelson Mandela)

Dit citaat staat op de website Peace in Goma (PinG), een site die is opgezet door een jonge Nederlandse vrouw, zelf afkomstig uit Afrika. Goma is een stad in de Democratische Republiek Congo, een land waar altijd berichten vandaan komen over oorlog, verkrachting, geweld en armoede. Nikish Vita heeft de site opgezet – met ook een Facebooken Twitteraccount - om haar medestudenten en andere jongeren te informeren en een sociaal netwerk op te bouwen. De ‘PinGers’ willen vrede ‘delen’. Ze willen de basis vormen voor een effectieve internationale (ontwikkelings)samenwerking, door voort te bouwen op de interactie tussen Nederlandse en Congolese jongeren. Bezoek de site www.peaceingoma.wordpress.com en zie hoe jongeren aan vrede werken. Janne Poort van Eeden

Alle mensen! Vrede! De Najaarsconferentie van Doopsgezind WereldWerk (18-19 oktober 2014, Buitengoed Fredeshiem, Steenwijk-De Bult) sluit aan bij het wereldwijde 'MasterPeace'-vredesproject. Op 21 september 2014, Internationale Dag van de Vrede, worden in meer dan 40 landen over heel de wereld vredesconcerten georganiseerd. Hoogtepunt is het concert in de Ziggo Dome in Amsterdam, waar artiesten uit belangrijke conflictgebieden samen zullen optreden om duidelijk te maken, dat duurzame oplossingen alleen bereikt kunnen worden door op te houden met gewapende conflicten. De conferentie gaat over 'Vrede onder de volken'. Hoogst waarschijnlijk zal Ilco van der Linden, initiatiefnemer van MasterPeace, aan de WereldWerk-conferentie meewerken. Na diens inleiding doen deelnemers aan Nederlandse MasterPeace-activiteiten daarvan verslag. Vervolgens wordt in vier workshops het thema behandeld: dromen, dat het kan, vrede voor alle volken, hoe ver weg deze ook verwijderd mag lijken. Bijbelteksten worden besproken.. Ook zal de thematiek in avondsluiting en zondagse viering aan de orde komen. De conferentie begint op18 oktober 13.45 uur - met mogelijkheid tot lunch vooraf – en eindigt op zondag na de lunch. Voor kinderen is er een eigen programma. Jongeren beginnen al op vrijdagavond 17 oktober. Voor nader informatie over kosten en aanmeldingsprocedure zie: www.dgwereldwerk.nl. 36

Wol tegen Wapens In Nederland hadden Omslag Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling en Vredesburo Eindhoven opgeroepen om aan te sluiten bij de Britse campagne Wool Against Weapons: om mee te breien aan een elf kilometer lange roze vredessjaal, die op 9 augustus 2014 de kernwapenfabrieken in Aldermaston en Burghfield (graafschap Berkshire) met elkaar verbonden. Dit felroze protest was onderdeel van een brede campagne tegen modernisering van het Britse atoomwapenprogramma Trident. De vredessjaal werd samengesteld uit afzonderlijke lappen van elk 60 x 100 cm die op allerlei mogelijke manieren werden vormgegeven. De hoofdkleur was felroze, in combinatie met andere kleuren. Na afloop van de actie worden de delen van de sjaal weer uit elkaar gehaald en verwerkt tot Het breien in de tuin van Stoutenburg dekens voor opvanghuizen, vluchtelingenkampen etc.

In Nederland zijn heel wat meters gemaakt en ingeleverd bij Omslag. Er zijn zo'n 500 Nederlandse meters aan de elf kilometer lange vredessjaal in Engeland toe gevoegd. Ook rondom Stoutenburg werd nijver gehaakt en gebreid. Op woensdagmiddag 2 juli zijn in Stoutenburg tien lappen samengevoegd, bij nameten bleek dat dit 11 meter lang is. Dat is dus één promille van het totaal van de roze sjaal. Met deze campagne Wol Tegen Wapens wordt ook de nadruk gelegd op de aanwezigheid van Amerikaanse kernwapens in Nederland. Deze kernwapens liggen opgeslagen op vliegbasis Volkel (NB) als onderdeel van de Nederlandse NAVO-taak. Ook deze kernwapens zullen worden gemoderniseerd om ze gereed te maken voor gebruik door de nieuwe JSF’s. Het bezit, dreigen met en het feitelijk gebruik van kernwapens is verboden volgens het Internationale Humanitair Recht. Carolien Looman

37

'Vrede vergt nieuwe leiders, en vooral vrouwen' "Het is frustrerend hoe weinig vrouwen betrokken zijn bij het vredesoverleg", zegt de Zuid-Soedanese zangeres Mary Boyoi (34). Elk woord onderstreept ze door met de vlakke hand op de houten tafel te slaan. "Vooral wij zijn de slachtoffers van de gevechten. Moeders verliezen kinderen. Zij moeten zorgen dat de hele familie overleeft omdat hun mannen vechten of omgekomen zijn. Bovendien zijn vrouwen traditioneel vredestichters." De zangeres, die met haar hippe, halfgeschoren kapsel makkelijk tot oppervlakkige popdiva zou kunnen worden gereduceerd, weet waar ze over praat. Buyoi werd in 1980 geboren, drie jaar voor de zuiderlingen een oorlog begonnen tegen het noordelijke bewind in Soedan. Haar vader, een commandant in het Zuid-Soedanese bevrijdingsleger, kwam om in de strijd. Met haar moeder, broers en zussen leefde ze in vluchtelingenkampen in Ethiopië en Kenia. In 2005 keerde ze vol hoop terug toen het zuiden en het noorden een vredesakkoord tekenden dat leidde tot de onafhankelijkheid van Zuid- Soedan drie jaar geleden. Maar anno 2014 is Zuid-Soedan in misschien wel de ernstigste crisis ooit beland. De machtsstrijd tussen president Salva Kiir en zijn voormalige vicepresident Riek Machar, die eind vorig jaar begon, is ontaard in een bloedig, etnisch gekleurd conflict. Boyoi reisde naar buurland Ethiopië, bemiddelaar in het Zuid-Soedanese conflict, om actie te ondernemen. Haar bombardement aan brieven, petities en verzoekschriften heeft ertoe geleid dat

38

de bemiddelaar de delegaties van de regering en de opstandelingen nu heeft verplicht ieder zes vrouwen in de afvaardigingen op te nemen. Persoonlijk heeft Boyoi ook te lijden door de crisis. Sinds de strijd is losgebarsten heeft ze nauwelijks kunnen optreden. "Mensen zijn gevlucht en er geldt 's avonds een uitgaansverbod. Bovendien ligt de economie op z'n gat en heeft niemand geld voor een concert", moppert ze. Haar enige inkomen komt van een mobiel telefoniebedrijf dat haar muziek als ringtone verkoopt. Toch zit ze niet stil. Ze heeft twee nieuwe nummers opgenomen. Het ene is getiteld ‘Laat de bevolking haar leiders kiezen' en het andere: Ja, tegen de vrede'. "Dat zijn mijn vredesbood-

schappen. Ze komen uit op ouderwetse cassettes omdat mensen alleen transistorradio's hebben die cassettes kunnen afspelen.” Boyoi is met haar dansmuziek vooral populair onder jonge Zuid-Soedanezen. Ze kan echter rekenen op afkeurende blikken en opmerkingen van de overwegend oerconservatieve leiders van het land. Die vinden haar kleding te sexy voor een Zuid-Soedanese vrouw. Ze trekt zich daar weinig van aan en loopt zelfverzekerd in superstrakke jeans en duizelingwekkend hoge naaldhakken door de straten van de hoofdstad Juba. In de gemillimeterde helft van haar kapsel heeft ze 'I M Star' (Ik ben een ster) laten scheren. "Ik houd ervan trends in gang te zetten", grinnikt de moeder van twee kinderen. Boyoi staat bekend als mensenrechtenactiviste en filantrope, die haar muziek gebruikt om op te roepen tot verzoening. Zo bekritiseert ze ook de etnische

a. b. c. d.

strijd in haar land. Kemphanen Kiir en Machar behoren tot twee verschillende volken. Boyoi is een Murle, een herdersvolk, net zoals de Dinka waartoe Kiir behoort en de Nuer van Machar. "Etniciteit moet niets met politiek van doen hebben. Het is gewoon wat een mens cultureel en traditioneel is", vindt de zangeres die op haar arm 'I love music' heeft laten tatoeëren. Toen ze in 2005 terugkeerde naar haar geboortegrond, zag ze voor haar land en voor zichzelf een mooie toekomst. "Ik had nooit gedacht dat ik op onze derde Onafhankelijkheidsdag niets te vieren zou hebben. Ik heb familieleden verloren en er is zoveel verwoesting en ellende." Haar anders zo gemakkelijke lach verdwijnt van haar gezicht. "Onze leiders hebben grote fouten begaan. Nieuwe leiders en bij voorkeur vrouwen moeten nu vrede brengen in Zuid-Soedan." Ilona Eveleens, Trouw

Wubbo Ockels liet een brief aan de mensheid na. Oa Zijn 10 geboden van het geloof in de mensheid.

De mensheid is onscheidbaar. Het doel van de mensheid is overleven. De mensheid heeft de aarde en de natuur nodig. Ons doel is om de mensheid te ondersteunen, en daarmee de aarde en natuur. e. We moeten iedereen respecteren die voor dat doel strijdt. f. Iedereen is verbonden met iedereen via de mensheid. g. Iedereen is verbonden met de natuur en de aarde. h. We zijn allen astronauten van het Ruimteschip Aarde. i. Wie geen respect heeft voor anderen, heeft geen respect voor de mensheid. j. Mensheid, natuur en aarde zijn onschendbaar. De hele brief staat op www.urgenda.nl 39

De macht is aan u Internet verandert onze manier van denken nternet verandert onze manier van denken en samenleven, zegt filosoof Michel Serres. ‘Voor het eerst kan één mens het opnemen tegen de macht. Utopisch én beangstigend.’ 'Ik zou nu graag achttien jaar oud zijn. Het is de taak van filosofen om oplossingen te vinden, politieke oplossingen vooral. En als ik achttien was, dan zou ik daar nog genoeg tijd voor hebben. Door de digitalisering moet de hele wereld opnieuw worden uitgevonden. Kennis, politiek, onderwijs: alles zal anders worden. Maar ik ben te oud. Als ik jonger was geweest, had ik nog mee kunnen denken.' Michel Serres heeft net de deur open- samen. 'Ook machtsverhoudingen zulgedaan van zijn huis aan de rand van len veranderen. Macht is vaak gebaParijs. Een fraai pand met een grote seerd op bezit van informatie die de tuin, ingeklemd tussen twee flatgebou- ander niet heeft. En iedereen heeft nu wen. Hij schuifelt langzaam op ge- met de duim waarmee hij of zij de teleblokte pantoffels door de kamers. In de foon bedient, toegang tot alle informaserre met uitzicht op de tuin gaat hij zit- tie.' ten. Serres informeert naar Amsterdam, waar hij kort geleden nog het Rijksmuseum bezocht, en vertelt over een recente reis naar Azië. De Fransman mag dan inmiddels 83 jaar oud zijn, tot vorig jaar doceerde hij nog gewoon aan de Amerikaanse Stanford University. Hij zou in alle rust van zijn oude dag mogen genieten, maar hij schrijft nog aan de lopende band boeken.

I

Anderhalf jaar geleden verscheen in Frankrijk Petite Poucette (Klein Duimpinnetje): een dun boekje over het digitale tijdperk. De Nederlandse vertaling, De wereld onder de duim, verschijnt volgende maand. 'Het feit dat we bijna allemaal via internet toegang hebben tot kennis verandert onze manier van denken en samenleven,' vat Serres het boek

40

digheid tot hun beschikking als de oude dinosaurussen die ons nu nog besturen: politici, media en wetenschappers die ons behandelen als imbecielen, als slaven.' Overal ziet hij de bakens verschuiven. 'Toen ik nog les gaf, had ik lang het idee dat ik mijn studenten iets vertelde wat ze nog niet wisten. Maar nu is de kans groot dat ze alles al over het onderwerp weten als ze de collegezaal binnenkomen. Wie eerder in de geschiedenis kon nou zeggen dat hij of zij heel de wereld binnen handbereik had? Nu kunnen meer dan drie miljard mensen dat zeggen.'

Serres verwacht ook veel van de vrouw. Niet voor niets heeft hij aan het Franse origineel de titel Petite Poucette meegegeven: Klein Duimpinnetje kan het nog weleens beter gaan doen dan Klein Duimpje, ze is serieuzer, vlijtiger, vasthoudender.

Een westerse lente De wereld onder de duim valt op in het oeuvre van Serres, dat inmiddels zo’n zeventig boeken omvat. Het is een eerbiedwaardig pamflet tussen de doorgaans vuistdikke werken van de veelvuldig bekroonde filosoof. De rechtse krant Le Figaro verwelkomde het als ‘het portret van de Nieuwe Mens’. De linkse Libération noemde Serres ‘de wetenschappervechtersbaas die pleit voor begrip voor de jongste generatie’. Het boekje is vertaald in het Engels, Spaans, Duits, Grieks en Koreaans. In de Britse Financial Times werd de Fransman neergezet als een ‘zalige dwarse denker’. Thuis op de bank pretendeert de filosoof niet een nieuw magnum opus te hebben gebaard. Petite Poucette probeert alleen de tijdgeest te vangen. En die tijdgeest, die fascineert hem mateloos. Onze duim is bezig een revolutie te ontketenen, zegt Serres. ‘En die revolutie is vergelijkbaar met de val van het Romeinse Rijk.’ Serres is er positief over. In zijn boek schrijft hij over een westerse lente, over een Nieuwe Democratie, over de bevrijding van de burgers. 'Voor het eerst in de geschiedenis heeft het publiek, hebben individuen en voorbijgangers net zoveel wijsheid, wetenschap, informatie en besluitvaar-

De wereld is beter geworden Serres, geboren in 1930, maakte de Spaanse Burgeroorlog, de Tweede Wereldoorlog en alle koloniale oorlogen mee. ‘Vanaf mijn geboorte tot aan mijn dertigste verjaardag heb ik een aaneenschakeling van oorlogen gezien. Het komt regelmatig voor dat ik nu ’s morgens opsta, bij het scheren in de spiegel kijk en zeg: ja, het is echt vrede. De UNESCO heeft kort geleden een studie gepubliceerd over doodsoorzaken in de wereld. Weet u op welke plaats oorlog en terrorisme staan?’ Het is niet alleen retorisch bedoeld. Serres stopt met praten, wacht met pretoogjes op een reactie en antwoordt dan zelf maar als die reactie uitblijft. ‘Oorlog en terrorisme staan op de laatste plaats! Dus geweld stelt niets meer voor als doodsoorzaak. En toch staat het overal op de voorpagina’s. Kranten schrijven aan de lopende band over terreur terwijl het cijfermatig niets betekent! Geloof me, de wereld is echt beter geworden. Ik ben nu 83, maar als ik honderd jaar geleden 41

had geleefd, was ik al lang dood.’ Na de Tweede Wereldoorlog koos Serres eerst voor de marine, maar zijn intellectuele nieuwsgierigheid trok hem toch naar de wetenschap. Hij werd aangenomen bij een van de eliteopleidingen van Frankrijk, de École Normale Supérieure, en studeerde wiskunde, filosofie en literatuur – al zou hij later ook nog meevechten in de Algerijnse oorlog en de Suez-oorlog. Serres noemt zichzelf een autodidact; hij heeft geen ‘voorbeelden’ in de wetenschap, ontdekt de wereld het liefst zelf. En hij is een intellectueel in de oude zin van het woord: hij lijkt geen grenzen te kennen. Na zijn debuut in 1968, met een tweedelig 835 pagina’s tellend werk over zijn collega-wiskundige en -filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz, publiceerde hij onder meer over Auguste Comte, Jules Verne en Johannes Vermeer. ‘Kennis maakt gelukkig, kennis maakt vrij,’ zei hij ooit. Zijn boek De vijf zintuigen (1985) won de literaire Prix Médicis, maar Serres praat net zo graag over esthetica of politiek op radio en televisie. Naast zijn werkzaamheden op Stanford doceerde hij decennialang aan de prestigieuze Johns Hopkins-universiteit, terwijl hij gastcolleges verzorgde van Costa Rica tot Zuid-Korea en van Mali tot Mexico. Het Franse weekblad Le Nouvel Observateur schaarde hem afgelopen maand nog onder ‘de grootste hedendaagse denkers’. Vorig jaar kreeg hij de Dan David Prijs van de Universiteit van Tel Aviv voor zijn innovatieve en interdisciplinaire onderzoek. ‘Serres onderzoekt wetenschappelijke, filosofische en literaire trends en is daarmee een van Frankrijks meest getalenteerde

en originele denkers,’ aldus de jury. ‘Hij is gepassioneerd nieuwsgierig en neemt deel aan discussies over tal van hedendaagse vraagstukken.’ Dat deze intellectueel als tachtiger nog een boek publiceerde over de digitalisering van onze samenleving wekte dan ook geen verbazing. Door Frank Renout Voor een deel overgenomen uit Vrij Nederland

Michel Serres, ‘De wereld onder de duim. Leve de internetgeneratie!’, vertaling Jeanne Holierhoek, 96 p., Boom, € 12,50.

Wie het hele artikel en commentaren daarop wil lezen surft naar internetsite van Vrouwen voor Vrede www.vrouwenvoorvrede.nl onder het kopje discussie filosofie

42

UNESCO Bibliotheek in Utrecht Op vrijdag 26 september a.s om 15:00 uur zal de UNESCO Bibliotheek in Centrum EMMA te Utrecht feestelijk worden heropend. De sinds 2007 hier gevestigde bibliotheek is een voorlichtingscentrum en een schatkamer van kennis die een wereldtijdsbeeld van ruim 60 jaar in zich draagt. De collectie bestaat uit tal van boeken en publicaties op het gebied van onder meer vrede, ontwikkelingssamenwerking, scholing en cultureel erfgoed.

Geef uw mening Nu er een verschuiving plaatsvindt van lezen op papier naar lezen op een beeldscherm, verandert ook de functie van een bibliotheek. Wat worden in de toekomst de functie en de toegevoegde waarde van een bibliotheek? Wat is over vijf jaar het bestaansrecht van een bibliotheek? Heeft u een idee, mening of visie over hoe de bibliotheek van de toekomst eruit komt te zien? Laat het op tijd weten via de website www.bibliotheekunesco.nl. Inzenders kunnen rekenen op een cultureel-literair-wetenschappelijke attentie bij de heropening.

Vernieuwingsslag In het afgelopen jaar is bij de UNESCO bibliotheek een vernieuwingsslag gemaakt. Zo is de catalogus online beschikbaar via de nieuwe website www.bibliotheek-unesco.nl. Ook is een start gemaakt met het verder vormgeven van de voorlichtingsfunctie. Op woensdagmiddagen kunnen belangstellenden de bibliotheek bezoeken en meer informatie krijgen bij de enthousiaste medewerkers.

Voor meer inlichtingen over de bibliotheek kunt u terecht bij Floris Methorst, telefoon 030-293 87 17

Stichting UNESCO Bibliotheek en Voorlichtingscentrum Centrum EMMA Cremerstraat 245-247 3532 BVJ Utrecht

Feestelijke bijeenkomst Daarom wordt 26 september een feestelijke bijeenkomst georganiseerd. Belangstellenden zijn die dag van harte welkom om kennis te komen maken met de bibliotheek, medewerkers en collectie. Reserveer deze dag dus alvast in uw agenda! Laat ons weten of u wilt komen via [email protected]. 43

Boekenrubriek Lichtgeraakte buren

Geen land in Europa heeft zoveel buren als Duitsland. Het is bijna niet voor te stellen wat een enorm reservoir aan geschiedenis, ervaringen en gevoelens door al die afzonderlijke relaties kan worden gevuld. Alleen al de twintigste eeuw zorgde, met een hoofdrol voor Duitsland in twee grote oorlogen, voor emoties die nog overal in de grenslanden hun invloed uitoefenen.

Kennis over onze Oosterburen blijft noodzakelijk In Nieuw nabuurschap; Nederland en Duitsland na de val van de muur wordt uit die onuitputtelijke bron van geschiedenis een heel klein stukje aan het licht gebracht. Niet meer dan twintig jaar Nederlands-Duitse verhoudingen, op de rand van de eeuwwisseling. Zou dat wel spannend kunnen zijn? Jazeker, ook die periode blijkt de moeite van het beschrijven waard, zo laat historicus Jacco Pekelder zien. Zijn relaas opent met de opmerkelijke verandering die zich bij het meten van de wederzijdse gevoelens in het begin van de jaren negentig voordeed. Instituut ‘Clingendael’ maakte in 1993 de resultaten bekend van een onderzoek onder Nederlandse jongeren naar het beeld van Duitsland en Duitsers en schrok van de negativiteit. Die paste niet in de langere termijn waarin de pijn van de Tweede Wereldoorlog langzaam maar zeker had plaats gemaakt voor een vriendelijker beeld met een meer zakelijke en nuchtere relatie,

44

maar sloot misschien wel aan bij een in heel Europa groeiend wantrouwen naar een groter en sterker Duitsland na de val van de muur. Een actie van Nederlandse diskjockeys van de Breakfast Club na de aanslag op een door Turken bewoond huis in Solingen (‘Ik ben woedend’ schreven duizenden luisteraars op briefkaarten die vervolgens in Bonn werden afgeleverd) gaf nog meer commotie, waarop verbaasde en verontwaardigde reacties in Duitsland niet lang uitbleven. Was het toch weer crisis tussen de buren? In het vervolg van zijn boek beschrijft Pekelder hoe na het afgaan van de alarmbellen een plan de campagne werd bedacht om erger te voorkomen en de opgelopen schrammen te behandelen. Bij bezoeken van bondskanselier Kohl en president Herzog in 1995 werd door hen de juiste toon getroffen en er kwam een programma van contact en uitwisseling tot stand waaraan uit allerlei

Een jaar lang leven zonder geld

delen en groepen van beide samenlevingen, waaronder pers en media, werd deelgenomen. Ook in het onderwijs werden initiatieven genomen – zo werden aan enkele universiteiten in ons land op Duitsland gerichte onderzoeksen opleidingsmogelijkheden verruimd en op gang gebracht. De regeringen van beide landen begonnen aan een serie van beleidsgerichte consultaties en met ‘naaste buur’ Nordrhein-Westfalen werden bestaande en nieuwe banden versterkt en aangeknoopt. Deze minigeschiedenis verschijnt op een manier die van allerlei meer en minder bekende puzzelstukjes uit recente jaren een overzichtelijk geheel maakt. Aan het eind wordt de vraag gesteld hoe het komt dat de tijdelijke verkilling weer vrij snel voorbij was: zou dat werkelijk louter het resultaat zijn van dat toenaderingsprogramma alleen, of waren er nog andere factoren in het spel, de economische opleving, de rol van bevlogen persoonlijkheden – ook een paar toevalligheden misschien? Het slot maakt ook duidelijk dat twintig jaar na de ‘crisis’ nog de nodige wensen onvervuld blijven. Om dicht bij huis te blijven: het schort in ons land aan voldoende kennis over onze Oosterburen en de beheersing van de Duitse taal laat veel te wensen over. Samen met de invloed van een grillige economie en een (ook op Europees niveau) onvoorspelbaar politiek klimaat vormen ze een potentieel risico voor nieuwe irritaties in de toekomst. Kees Tinga De Edmund Husserl-Stichting Uitgeverij Boom € 19,90 ISBN: 9789089532503

Eén jaar stond de Duitse journaliste Greta Taubert buiten de consumptiemaatschappij. Ze gaf zichzelf de opdracht te eten, drinken, kleden en wonen zonder ook maar een cent uit te geven. Haar ervaringen over deze periode schreef ze op in het boek "Apokalypse jetzt!" Met als achterliggende vraag: hoe we kunnen overleven wanneer het economische systeem ineenstort? Een jaar leven zonder de luxe die we gewenst zijn. Geen kleding van H&M, geen eten dat we vlak voor sluitingstijd uit de supermarkt halen. Sommigen van ons lijkt het een heerlijk experiment, voor anderen is het een nachtmerrie. Greta Taubert, freelancejournaliste uit het voormalige Oost-Duitsland, deed het een jaar lang. En deed ervan verslag in haar boek Apokalypse jetzt! In Duitsland in 2012 werd bijna zeven miljoen ton voedsel weggegooid, gemiddeld 81,6 kilo per inwoner. Tegelijk

45

wijst de berichtgeving erop dat alles steeds maar slechter wordt. En wat nu als het echt misgaat, vroeg Taubert zich af. Zou ze wel overleven als de samenleving ineenstort? Taubert beschouwt zichzelf nadrukkelijk als iemand die geen oorlog heeft meegemaakt. Ze zegt dat ze niet wist wat het betekende om te overleven, maar ook dat sommige elementaire ambachtelijke vaardigheden haar onbekend waren. Ze deed alles wat ze kon bedenken: groenten verbouwen in een stadstuin, uit de vuilnisbak eten, 1700 kilometer liften en jagen. “Ik maakte zelfs mijn eigen shampoo”, vertelt ze lachend in een interview. “Maar daarmee kwam ik er wel echt uit te zien als een neanderthaler, volgens mijn vrienden. Nu ga je echt te ver, zeiden ze me toen.”

Minimalistisch leven Ze begon over de overdaad van de hedendaagse maatschappij na te denken toen haar oma, na een zware lunch, bij de koffie niet alleen broodjes maar ook koekjes, taart en ander lekkers serveerde. Waarom hebben we dit in hemelsnaam allemaal nodig? “Ons economisch systeem is gebaseerd op het idee van eindeloze groei, maar onze ecologische wereld is beperkt. De mantra ‘meer, meer, meer’ zal ons niet veel verder brengen.” Greta Taubert gelooft dat de afgelopen crisisjaren het be-

wustzijn over de grenzen van ons huidige economische model heeft verhoogd. In haar boek Apokalypse jetzt! onderzoekt ze tegelijk wat haar eigen grenzen zijn. Bij het begin van haar experiment was Taubert vooral bang om alles alleen te doen. “Ik dacht dat ik er alleen voor zou komen te staan.” Uiteindelijk bleek echter dat vooral door het samenwerken met anderen dit soort beproevingen valt te doorstaan. Uit het boek blijkt dat overleven niet enkel een zaak is van crisisbestendig worden: “Mijn belangrijkste les is dat je een gemeenschap nodig hebt. Dat je elkaar steunt. Wie kan goed groente verbouwen? Wie kan wat repareren? In een gemeenschap verdwijnt de angst.” Greta Tauberts hoop is dat door haar boek Apokalypse jetzt! meer mensen gaan nadenken over de noodzaak van ons huidige systeem van overdaad. Dat als de Apocalyps echt ophanden is, we niet allemaal verloren zijn. In ieder geval weet Taubert zelf nu hoe te overleven, mocht het zover komen. Amazon 16,99 EUR

Economische ongelijkheid

46

Naar aanleiding van het verschijnen van het boek ‘Kapitaal in de XXIste eeuw, is de Franse econoom Thomas Piketty (1971) een veelbesproken figuur onder economen en in de media. Piketty specialiseert zich in economische ongelijk-

handelt de sociale inkomstenongelijkheid. In ‘Kapitaal in de XXIste eeuw’ analyseert Thomas Piketty een unieke verzameling gegevens uit twintig landen, vanaf de 18de eeuw, waarbij hij essentiële economische en sociale patronen ontdekt. De centrale stelling van het boek is de vaststelling dat rijkdom geconcentreerd raakt bij het allerrijkste deel van de bevolking als het rendement op vermogen groter is dan het tempo van de economische groei. Op de lange termijn leidt dit volgens Piketty tot een concentratie van rijkdom en tot economische instabiliteit. Dit effect is inherent aan het kapitalisme, en kan volgens Piketty enkel door overheidsingrijpen worden tegengegaan, zoals een wereldwijd systeem van progressieve belasting. Le Capital werd in Frankrijk een bestseller, wat uitzonderlijk is voor een economisch boek. Vooral in de Verenigde Staten is Piketty op korte tijd uitgegroeid tot een symbool in de strijd tegen de groeiende economische ongelijkheid. Dit najaar verschijnt een Nederlandse vertaling. Ik vind het een hoopvol teken dat er nu zo veel aandacht en waardering is voor een econoom die zich zorgen maakt over de grote ongelijkheid in welvaart in de maatschappij. Vrouwen voor Vrede maakte zich daar al heel lang zorgen over. Nu maar hopen dat er politici komen die serieus deze problematiek aan gaan pakken. Bron: Wikipedia

heid, die hij benadert vanuit een historisch en statistisch oogpunt. Piketty is overigens columnist voor het linkse Libération en schrijft soms opiniestukken voor de progressieve krant Le Monde. Vanwege die associaties, en door zijn academisch werk rond kapitaal en ongelijkheid, wordt Piketty als links gezien.

De titel ‘Kapitaal in de XXIste eeuw’ verwijst zichtbaar naar Das Kapital van Karl Marx en ook Piketty’s boek be-

Janne Poort – van Eeden

47

Stiltekringen in het hele land Amsterdam Elke woensdag: Wake tegen de wapenhandel Beursplein 13.00-14.00 uur: Saskia Molin, tel. 020-6764625. Iedere eerste Vrijdag van de maand: 12.45-13.45 uur bij het Lieverdje op het Spui. Vrouwen in het zwart. Wake voor vrede in Israël/Palestina. Info: Lily v.d. Bergh, tel. 020-6223661 www.vrouwen inhetzwart.nl. Drachten Stille Wake op elke laatste donderdag van de maand van 19.15- 20.00 uur voor de Doopsgezinde Vermaning in het centrum. Breda Vredeswandeling. Iedere eerste zaterdag van elk nieuw seizoen wordt er een stiltewandeling gehouden om de Asterdplas van ongeveer een uur. Mannen zijn ook welkom. De stiltewandeling is een initiatief van Stichting Ondersteuning Katechese. Voor informatie H. Stassen -76-5651987 en/of M. Visbeen 076-5813312 Groningen Stille Wake door Vrouwen en Mannen in het Zwart om de week op zaterdag. Tijd: 13.00-14.00 uur op de Grote Markt. Leuze: Israël stop de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever. email: [email protected] Leeuwarden Iedere laatste donderdag van de maand 19.30-20.00 uur vredeswake bij de Waag. Utrecht Wake van Vrouwen in het Zwart Utrecht. Laatste zaterdag van de maand op de stadhuisbrug in Utrecht van 13.00-14.00 uur, mannen in het zwart zijn ook welkom. Stil protest tegen de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem en voor de ontruiming van de settlements. Voor meer info of deelname of i.v.m. wel/niet doorgaan van de wake, tel. 030-2413646 of e-mail: [email protected] Zeeland Iedere woensdag in Koudekerke. 18.30-20.00 uur, Kerk op het Dorpsplein. Regelmatig ook stiltekringen in Middelburg.Voor meer informatie: Lidy Weststrate tel. 0118-552170. Maastricht Laatste donderdag van de maand op de markt in Maastricht van 18.15-19.15 uur, mannen in het zwart zijn ook welkom. Stil protest tegen de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem en voor de ontruiming van de settlements. Voor meer info of deelname of i.v.m. wel/niet doorgaan van de wake, tel. 0611307410 of email: [email protected]

48