WIJ STAAN VOOR U KLAAR
Jongeneel Den Bosch nieuw en compleet De Jongeneel-vestiging in Den Bosch functioneerde tot voorheen voornamelijk als haalvestiging. Om klanten in Den Bosch en omstreken beter te kunnen bedienen, zijn de activiteiten verhuisd naar de Daviottenweg 19-21 op Industrieterrein De Rietvelden. De verhuizing naar een grotere locatie heeft ervoor gezorgd dat het assortiment compleet is. Naast vuren, hardhout en plaatmateriaal zijn o.a. harde bouwstoffen en diverse afbouwproducten in de nieuwe bouwwinkel verkrijgbaar. De vestiging beschikt nu ook over een showroom waar keukens en deuren gepresenteerd worden.
Jongeneel is verhuisd naar Zwaagdijk-Oost Op 21 augustus jl. heeft Jongeneel in haar geheel nieuw gebouwde pand aan de Appelmarkt 17 op Bedrijventerrein ABC te ZwaagdijkOost een feestelijke opening voor klanten georganiseerd. Voorheen was de vestiging gevestigd in Bovenkarspel. Met deze verhuizing is de naam van de vestiging ook gewijzigd in Jongeneel Zwaagdijk. Aangezien vele uitvalswegen nabij liggen, is de nieuwe locatie, ten opzichte van de oude situatie, zeer goed bereikbaar. Door een vrije overspanning en een oppervlakte van ruim 3000 m2 kan er nu een veel breder assortiment uit voorraad worden aangeboden, waaronder een keur aan hardhout. En door de toevoeging van een bouwwinkel zijn nu ook diverse afbouwmaterialen verkrijgbaar.
COLOFON
Redactie:
Redactieadres:
tel.: (030) 2346347
Opmaak:
Inhout is een uitgave voor relaties van
Henk ten Bouwhuis, Ian ter Haar,
Koninklijke Jongeneel B.V.
fax: (030) 2346221
[email protected] bv, Rijswijk
Koninklijke Jongeneel B.V. en
Peter Heemskerk, Sandra Leeman,
Afdeling Marketing & Communicatie
www.jongeneel.nl,
[email protected]
Grafische verzorging:
verschijnt 3x per jaar.
Henk Schuurke
Postbus 49, 3500 AA Utrecht
Heeft u vragen? Mail de redactie!
Den Haag offset, Rijswijk
Inhout
magazine
NUMMER: 3 2003
Bouwt u volgens het Bouwbesluit?
INHOUD:
2 3 4 5
DE SPECIALIST AAN HET WOORD BOUWBESLUIT IMPRESSIE KOMO CERTIFICAAT
6 KLANT AAN HET WOORD 7 KENNISOVERDRACHT 8 WIJ STAAN VOOR U KLAAR
DE SPECIALIST AAN HET WOORD
Tevens zijn er veel vragen van juridische aard, die met name gericht zijn op aansprakelijkheid. De aannemer is volgens Ron Koenen vaak de “pineut” en worstelt met de vraag hoe hij zich goed kan indekken tegen calamiteiten als er bijvoorbeeld een balkon omlaag stort of er een gevel uitklapt. Nederland is een dichtbevolkt land, waardoor regels noodzakelijk zijn om alles in goede banen te leiden. Helaas wordt er door veel overheden steeds meer naar de regels gegrepen, veelal door onkunde. Ron heeft meegemaakt dat een lokale overheid een eis had neergelegd bij een aannemer voor een veiligheidstrappenhuis van euro 62.000,- dat op basis van de regels uiteindelijk geheel niet noodzakelijk bleek. KPE tracht een goede vertaalslag te maken van de regels op een praktische begrijpelijke manier. Zo vertelde Ron Koenen het toeval dat op de Bouwbesluitavond in Groningen een aannemer daadwerkelijk “Beun” heette. “Vanuit aansprakelijkheidsoogpunt zou het eigenlijk beter zijn dat je een aannemer bent met “De Beun” op je bus en niet “Aannemer sinds 1815”, aangezien men bij dit laatste er zeker vanuit Ron Koenen
mag gaan, dat je dan kennis van zaken hebt”, aldus Ron Koenen.
Bouwt u al volgens het Bouwbesluit? Ron Koenen heeft ruim 10 jaar geleden Koenen Projectmanagement
Hoe kan een aannemer zich het beste voorbereiden op het
& Educatie (KPE) opgericht. KPE verzorgt opleidingen en geeft
Bouwbesluit? In de optiek van Ron Koenen zouden aannemers zich
adviezen aan bouwend Nederland. De organisatie is inmiddels uitge-
steeds meer moeten specialiseren omdat de toenemende regelge-
groeid tot een tiental medewerkers en is actief op 5 vakgebieden:
ving specialistische kennis vereist. “Neem afscheid van dingen die je
Bouwtechniek, Bouwrecht, Communicatie & Organisatie, Vastgoed en
niet vaak doet en profileer jezelf in je specialisme. Zorg dat je goed
Arbo & Milieu. Volgens Ron Koenen onderscheidt KPE zich door het
op de hoogte bent van producten en toepassingen en train je mede-
geven van pragmatisch advies. KPE geeft concrete begrijpelijke ant-
werkers”.
woorden, dus echt praktische oplossingen om te voldoen aan de regelgeving. Een voorbeeld daarvan is een advies over brandveilig-
Bij uitbesteding is het verstandig om de verantwoordelijkheden ook
heid. Vaak worden er aanvullende eisen bij de aannemer neergelegd
goed te delegeren en liever te kiezen voor kwaliteit dan de laagste
door de brandweer. KPE wordt dan gevraagd om in samenspel met
prijs. De aannemer blijft namelijk aansprakelijk voor de regie over het
de brandweer tot een concrete oplossing te komen.
bouwproces. Bij complexe vragen is het handig en natuurlijk verstandig om adviseurs in te schakelen.
KPE heeft een concept ontwikkeld dat projectgericht trainen genoemd wordt. Daarmee kunnen details van het bouwproces visu-
De door Jongeneel georganiseerde Bouwbesluitavonden, in totaal 25
eel worden gemaakt en aan de hand daarvan worden trainingen
stuks door het hele land, zijn uitstekend bezocht met vaak meer dan
gegeven. Zo wordt bijvoorbeeld waterdichtheid onder de loep geno-
100 klanten per avond. Volgens Ron Koenen zit bouwend Nederland
men, hetgeen een belangrijk probleem blijkt te zijn voor bouwend
met dezelfde vraagstukken, hetgeen blijkt uit de door klanten gestel-
Nederland. Doordat de trainingen een sterk praktische insteek heb-
de vragen op deze avonden. Op de bladzijde hiernaast vindt u er een
ben en er gemotiveerde mensen aan deelnemen, is het zeer succes-
aantal uitgewerkt.
vol. Ron verwacht dat, indien de reguliere opleidingen zo blijven zoals ze nu zijn, er over 10 jaar nog maar weinig goede vaklieden zijn. Met name ter voorkoming van dit probleem heeft dit trainingsconcept de toekomst.
2
BOUWBESLUIT
VRAAG 1
Mag een toegangsdeur van een kantoorruimte 83 cm. breed zijn?
VRAAG 4
Moet er in het nieuwe Bouwbesluit bij realisatie van een balkon
nog rekening worden gehouden met een maximale opstapmogelijk-
ANTWOORD Het antwoord is nee, indien het nieuwbouw betreft. Dan is daar
heid van 2 cm?
namelijk een vrije doorgang voorgeschreven van 85 x 210 cm, hetgeen betekent dat een deur van minimaal 88 cm breedte noodzakelijk is. Indien het een bestaand kantoor betreft, dat verbouwd wordt, mogen deuren van 83 cm breedte in stand blijven.
VRAAG 2
Moeten alle toegangsdeuren van een woning die toegang
geven tot een verblijfsruimte een netto hoogte hebben van 2.3 m? En geldt dit bijvoorbeeld ook voor deuren vanuit ruimten die ingevolge het Bouwbesluit niet vereist zijn, bijvoorbeeld vanuit de garage naar de keuken of vanuit een balkon naar de woonkamer?
ANTWOORD Ja, in artikel 4.11 van het Bouwbesluit 2003 worden de eisen voor de vrije doorgang van een toegang gegeven. In een “woonfunctie geleDe ‘twee centimeter eis’
gen in een woongebouw” en in een “andere woonfunctie”dient de toe-
leidt vaak tot lekkages.
gang van een ruimte die in lid 1 genoemd wordt minimaal 2,3 meter
Vijf veel gestelde vragen over het Bouwbesluit hoog te zijn. Dit is dus altijd vereist als de toegang aanwezig is, dus ook voor de deur tussen garage en woning en voor de balkondeur.
ANTWOORD Nee, het Bouwbesluit verlangt slechts dat één toegang tot de woning een dorpel heeft met een hoogteverschil van maximaal 2 cm. Een buitenruimte is met de inwerkingtreding van het Bouwbesluit
VRAAG 3
Wat zijn de vereiste afmetingen van trappen?
2003 niet meer vereist. Indien bij een woongebouw balkons worden gerealiseerd, moeten deze bijvoorbeeld wel voorzien worden van een
ANTWOORD Om te kunnen bepalen aan welke afmetingen een trap moet
deugdelijke vloerafscheiding die voldoet aan de eisen ten aanzien van
voldoen, moet allereerst bekend zijn welke gebruiksfunctie bij de
hoogte, maximale openingen en opstapmogelijkheden.
trap hoort en hoeveel oppervlak op die trap is aangewezen.
Er geldt evenwel geen eis meer voor wat betreft een maximaal hoog-
Derhalve dat in algemene zin verwezen moet worden naar de mini-
teverschil tussen de balkonvloer en de woningvloer.
male afmetingen en breedte van trappen zoals opgenomen in het Bouwbesluit, en wel in artikel 2.28. Daar zien we dat voor een woning een minimale breedte is vereist
VRAAG 5
Waar moeten in een woning allemaal rookmelders worden
toegepast?
van 80 cm (leuning telt bij breedtebepaling niet mee), een minimale aantrede ter plaatse van de klimlijn (die 30 cm van de zijkant van de
ANTWOORD Alle woningen waarvoor vanaf 1 januari 2003 een bouwvergun-
trap ligt) gerealiseerd moet worden van 22 cm, en de maximale
ning wordt aangevraagd moeten voorzien worden van niet-ioniseren-
optrede 18,5 cm mag bedragen.
de rookmelders, aan te sluiten op het lichtnet. Om te bepalen waar de rookmelders moeten worden geplaatst geldt de volgende regel:
Is op die trap meer dan 500 m2 vloeroppervlakte aangewezen dan
Loop vanaf elke verblijfsruimte in de woning (woonkamer, eetkamer,
moet de trap verbreed worden tot 1,2 m en is een aantrede vereist
keuken, slaapkamer) naar de dichtstbijzijnde uitgang van de woning,
van 24 cm.
van waaruit vervolgens het aansluitend terrein en de openbare weg kan worden bereikt. Elke besloten ruimte die gepasseerd moet worden (per
In geval van utiliteitsbouw is een andere tabel van toepassing.
bouwlaag beschouwd) moet voorzien worden van een rookmelder.
Afhankelijk van het op de trap aangewezen vloeroppervlak moet de trap 80 cm of 1,1 m breed zijn, moet de trap een minimale aantrede
ALGEMEEN Alle aanvragen ingediend na 1 januari 2003 moeten volgens het
ter plaatse van de klimlijn hebben van 18,5 of 21 cm en mag de maxi-
nieuwe Bouwbesluit worden uitgevoerd, echter bij verbouw of aanbouw
male optrede max. 21 bedragen.
aan een bestaand pand kan op onderdelen ontheffing verkregen worden.
3
IMPRESSIE
Hebo
Trespa
Van Vuuren
Een foto-impressie van de Jongeneel bouwbes HEBO
VAN VUUREN HEBO sprak over drie items welke perfect aansloten op het nieuwe
Het toepassen van deuren met een hoogte van 230 cm, volgend uit
Bouwbesluit: de lage onderdorpel, dikkere deuren (geschikt voor
het nieuwe Bouwbesluit, betekent een behoorlijke aanpassing voor
veiligheidsglas) en de stelbeugel om puien efficiënt te stellen.
de aannemer en zeker voor VAN VUUREN als deurenfabrikant. Bouwen volgens het nieuwe Bouwbesluit leidt tot veel aanpassingen
TRESPA
voor de gehele keten en dat doe je samen.
TRESPA behandelde het ontstaan van brand en de voortplanting van het vuur aan de gevel. Aan de hand van een maquette zijn alle
4
OPSTALAN
relevante aspecten voor het bouwen met TRESPA uitgelegd.
OPSTALAN heeft een interactieve presentatie verzorgd, waarbij uitvoe-
Dankzij deze avonden is het kennisniveau met betrekking tot dit
rig aandacht werd besteed aan de oorzaken, gevolgen en voorkoming
onderwerp verhoogd.
van condensatievorming in hellend-dakconstructies. Uit de reacties
KOMO-CERTIFICAAT
Opstalan
Fermacell
luit-avonden van de aanwezigen viel duidelijk op te maken dat hier veel te leren viel. Het was derhalve goed om hier extra aandacht aan te besteden, teneinde mogelijke problemen in de toekomst te voorkomen.
van links naar rechts dhr. R. Wigboldus, Jan Voet en Arnold Koomen
Sterk vuren van Jongeneel Onlangs heeft Arnold Koomen, algemeen directeur van Jongeneel, uit handen van de heer Wigboldus, directeur van SKH (Stichting
FERMACELL
Keuringsbureau Hout) het KOMO-certificaat op naaldhout voor con-
FERMACELL vloersystemen bieden aantoonbaar doorslaggevende
structieve en niet-constructieve toepassingen voor geheel Jongeneel
voordelen: hoge contact- en luchtgeluidisolatie en een verbetering
in ontvangst genomen.
van de brandwerendheid. Er is een groot aantal proeven met FERMACELL systemen uitgevoerd op de meest uiteenlopende vloer-
Voor het eerst in Nederland is een KOMO-productcertificaat aan één
constructies. Het resultaat: ook aan de hoogste eisen met betrekking
bedrijf met 34 vestigingen uitgereikt. Voor Jongeneel een belangrijke
tot de woningscheidende geluidisolatie kan worden voldaan.
stap, omdat we graag een gelijk kwaliteitsniveau willen garanderen bij al onze vestigingen. Met dit certificaat kunnen we op een officiële manier aantonen, dat we de kwaliteit leveren die afgesproken is. Zekerheid hierover wordt steeds belangrijker in de bouwwereld. Zeker nu de eisen, die aan de constructies worden gesteld, duidelijk zijn vastgelegd in het nieuwe Bouwbesluit. In het Bouwbesluit wordt de bouwer verantwoordelijk gesteld voor het voldoende sterk bouwen. Dus ook met hout moet dat gebeuren. Het aantonen van voldoende sterkte van ieder stuk hout is mogelijk door het hout op sterkte te sorteren. Dit kan zowel visueel als machinaal gebeuren. Door het hout met een sterkteklasse C18 of C24 toe te passen, wordt voldaan aan het nieuwe Bouwbesluit. Met het KOMOcertificaat en de sterktesortering kan Jongeneel in deze behoefte voorzien.
5
KLANT AAN HET WOORD
seerd op baksteen-betonskeletbouw. “Alle componenten worden binnen onze fabriek gemaakt” vertelt Burggraaff. Zo is er een volledig geautomatiseerde metselfabriek, die absoluut uniek is in Nederland. Het is een fascinerend gezicht. Een machine plaatst de bakstenen behoedzaam op de zijkant met aan alle kanten evenveel tussenruimte. Rij voor rij, tot een “veld“ van maximaal 9 bij 4 meter. Later komt er een raamwerk omheen en wordt de vrije ruimte opgevuld met heel dunne specie. Als die hard is, heb je een razendsnel gemetselde en meteen gevoegde buitenmuur. Alle faciliteiten staan op één locatie in Leeuwarden. Burggraaf spreekt over de vijf synergieën die worden bereikt in verkoop, product, productie, transport en energie. “Wij hebben hier voor de verkoop voortaan de beschikking over een uitgebreide showroom en een modelwoning. Product en productie kunnen nog beter op elkaar worden afgestemd, onder meer door een centrale tekenkamer. Volledige integratie van productie blijft altijd ons streven. Voor het transport hebben we nu maar tien vrachtwagencombinaties nodig, terwijl een normale bouw in totaal wel vijftig ritten telt”. “Tenslotte zijn we wat energie betreft straks zo goed als selfsupporting” vervolgt hij.” Alle warmte, ook voor de betonfabriek, halen we uit de verbranding van spaanders
Het Bouwbesluit nu al in de praktijk Een imposante voorgevel, twee enorme fabriekshallen, wapperende
en het water komt voor 99 procent uit regenwaterbassins“.
vlaggen en een zeer enthousiaste directeur-eigenaar dhr. S. Burg-
Uiteraard is in zo’n moderne omgeving het Bouwbesluit al lang toe-
graaff Dit zijn de eerste indrukken wanneer je het bedrijf Burggraaff
gepast. Met name de deurhoogte is al een ingeburgerd fenomeen,
woning & utiliteitsbouw in Leeuwarden betreedt.
evenals de nieuwe “traplengte” die in eigen productie reeds standaard is. Ook de hoogte van plafond van 2.30 naar 2.60 cm. is geen
Alhoewel hij op z’n 10e jaar al hout liep te sjouwen - waarvan de eer-
probleem alhoewel Burggraaff zijn protesten tegen het Bouwbesluit in
ste splinters hem nog zijn bijgebleven - is Sjoerd Burggraaff terecht de
de vorm van een metershoge dossier gaarne voor publicatie wil mee-
trotse eigenaar van een “huizenfabriek”, die als eerste in Nederland
geven! Met name het nieuwe trapgedeelte geeft problemen bij het
een complete woning inclusief metselwerk in één dag kan fabriceren.
vervoer, maar ook bij installatie in de prefab woning wordt de “nieu-
Burggraaff Bouw bestaat al 151 jaar en richt zich behalve op woning-
we” trap als lastig ervaren.
bouw ook op de utiliteitsbouw. Door de jaren heen heeft het bedrijf
Uit bovenstaande blijkt dat veranderingen, zoals opgelegd door het
voortdurend gezocht naar betere technieken, nieuwe materialen en
nieuwe Bouwbesluit, in zo’n geautomatiseerde omgeving snel kan
efficiëntere werkwijzen om een zo gunstig mogelijke prijs/kwaliteit-
worden ingepast. “Deze nieuwe fabriek maakt verdere ontwikkelin-
verhouding te bereiken. Begin jaren tachtig resulteerde dat in de ont-
gen mogelijk”, zegt directeur Burggraaf. “Het zal niet lang meer
wikkeling van een bouwsysteem voor vrijstaande woningen, waarbij
duren of de badkamer komt compleet betegeld en van sanitair voor-
deze volledig worden geprefabriceerd. “Wij wilden ons daarmee
zien uit de Leeuwader fabriek. En in de wanden komt een verwar-
onderscheiden en tegelijkertijd niet meer afhankelijk zijn van
mingssysteem dat radiatoren overbodig maakt….”
Friesland”, verklaart de algemeen directeur. Sindsdien heeft
Burggraaf bouwt zoals klanten willen. Jongeneel
Buggraaff al ruim 1500 van dit soort vrijstaande prefab-huizen
Sneek levert hier hout zoals men voorschrijft en
gebouwd. Flexibiliteit en maatwerk zijn daarbij de uitgangspunten:
just in time geleverd zodat stagnatie niet voorkomt.
“wij doen wat de klant wil”.
“Zeker 80% van het mensdom wil een klassieke
Een klant bepaalt aan de hand van een aantal basistypen zelf de
uitstraling”, aldus Burggraaff. “Gewoon een gezel-
indeling, het uiterlijk en de uitrusting van de woning. Het flexibele
lig huis. En als het kan niet te duur”. Wat dat
bouwsysteem is zo ontwikkeld dat elke variant, uitbreiding of uitvoe-
betreft heeft de directeur nog een aardige recla-
ring mogelijk is. Terwijl de gebruiker blijft profiteren van de voorde-
meslogan in petto: “een huis bij ons kost maar 80
len die systeembouw met zich meebrengt. Het bouwsysteem is geba-
eurocent per kilo!” Sjoerd Burggraaff
6
KENNISOVERDRACHT
Woningen te Rijssen, gebouwd volgens het nieuwe Bouwbesluit
Raymond van Berkel
Kennis is een must voor de aannemer We praten met ingenieur Raymond van Berkel (hoofd bedrijfsbureau)
onduidelijkheid leiden. Neem bijvoorbeeld een slaapkamer met tuindeu-
van Aannemersbedrijf Van Agtmaal uit Oudenbosch, onderdeel van
ren die vanuit de woonkamer wordt betreden en waarbij de brandmelder
VolkerWessels, over zijn visie en de dagelijkse praktijk inzake het nieuwe
in de centrale toegangsruimte aanwezig dient te zijn. In de vluchtroute
Bouwbesluit. Raymond is binnen de zuidelijke tak van het bouwconcern,
moeten speciale voorzieningen getroffen worden, terwijl men bij brand
waar circa 1000 mensen werken, de vraagbaak en coördinator daar waar
toch kiest voor de snelste weg naar buiten; dus via de tuindeur.
het gaat over de regels die betrekking hebben op het nieuwe Bouwbesluit. Van Berkel is 17 jaar geleden begonnen bij zusterbedrijf Van der Ven
“Een ander probleem” dat Raymond van Berkel aangeeft “is de goot-
als werkvoorbereider. Hij wordt nu dagelijks geconfronteerd met vragen
hoogte. In veel bestemmingsplannen wordt voorgeschreven dat de
over het Bouwbesluit vanwege de vele onduidelijkheden die er zijn.
goothoogte op 5,50 meter dient te komen, terwijl je door het nieuwe
Binnen de organisatie heeft men al enige tijd geleden een training gehou-
Bouwbesluit uitkomt op een hoogte van rond de 6 meter. Hierdoor is
den voor de werkvoorbereiders en projectleiders. Op dit moment over-
een heel andere constructie noodzakelijk, die veel meer kosten met
weegt hij om een opfriscursus voor zijn mensen te organiseren.
zich meebrengt”.
De controle door de gemeenten op de naleving van het nieuwe
Van Berkel vraagt zich af of elke verandering van het Bouwbesluit wel
Bouwbesluit wordt steeds scherper. Gemeenten huren hiervoor
een verbetering is. “De hoogte van de woning brengt een dusdanige
steeds meer gespecialiseerde bureaus in. “Indien wij specifieke vra-
verandering met zich mee, dat de verhoudingen weg zijn. Hierdoor krijg
gen hebben dan wenden wij ons tot de helpdesk van het ministerie
je aanpassingen in de kozijnen, deuren, goten en alles wat daarmee
van VROM. De ervaringen hiermee zijn zeer positief te noemen. Je
samenhangt. Hoeveel extra kosten gaan hier wel niet mee gepaard, ter-
krijgt de antwoorden keurig op papier toegezonden”, geeft Raymond
wijl juist de roep op prinsjesdag is: maak goedkopere woningen.”
van Berkel aan. “En je kunt deze informatie uitstekend gebruiken bij
Binnen het VolkerWessels concern heeft men reeds ingespeeld op de
de aanvraag richting Bouw- en Woningtoezicht.
toekomst. In Rijssen heeft men al 5 woningen gebouwd volgens de
Veel vragen worden gesteld over brandwerendheid en rookmelders.
regels van het nieuwe Bouwbesluit. In Enschede zijn 24 woningen in
Onder andere hoe en waar ze toegepast moeten worden. Vaak doen wij
aanbouw en in het vierde kwartaal start de bouwer met 174 woningen in
een beroep op de plaatselijke brandweer. Deze heeft kennis van zaken en
Almere, alle woningen volgens de regels van het nieuwe Bouwbesluit.
een praktische instelling. Veel van deze preventie-officieren hebben een
Ook is er binnen de organisatie door de werkvoorbereiders onderling
bouwkundige achtergrond, waardoor je dus dezelfde taal kunt spreken”.
veel contact over het Bouwbesluit. Kortom: het nieuwe Bouwbesluit is
Ook zijn er nog tal van regels waarvan je je moet afvragen of die niet tot
er en bij Van Agtmaal speelt men daar zeer goed op in!
7
