REDACTIE IN ADMINISTRATIE:

MEDISCH

CONTACT

9 e J a a r g a n 9 - 2 4 Junl 1 9 5 4

- No. 25

Ofhc~eel orgaan van de Konmktiike Nederlandsche MaatschaD,D~i tot bevordering der Geneesku~t COMMISSIE VAN

REDACTIE:

G. C. HERINGA, Hoohlred, -- G. DEKKER -- L, A. FABER. Namens de Redactie van het Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde: M. G. NEURDENBURG REDACTIE I N

ADMINISTRATIE:

t(eizersgracht 3 2 7 - Telefoon 3 4 7 6 4 - 3 4 9 1 6 - 3 6 8 0 8 - Amsterdam Advertentign in dit blad behoeven de goedkeuring der Redactie. Voor her plaatsen san advertenti6n gelieve men zich te richten tot: Bureau A D E X, Keizersgracht 158, Amsterdam C., Teleioon 42355 Abonnement voor niet-leden ( 1 5 . - - -- Losse hummers I 0.40 INHOUD: M e d e d e l l n g e n en berichten v a n de M a a t s c h a p p i j Van her Hoo[dbestuur

Aanvu]lende Beschrij~vingsbrief voor de l i c e Alg. Vergadering Buitenlandse pleegkinderen Verslag van de Commissie belast met het nazien van de bibliotheek over het jaar 1953 Van her Centraal Bestuur der L , H , F Kort verslag van de Ledenvergadering op 12 December 1953 te Utrecht Kort verslag van de Ledenvergadering op 26 December 1953 te Utrecht Kort verslag van de Ledenvergadering op 23 Januari 1954 te Utrecht Kort verslag van de Ledenvergadering of) 3 Februari 1954 te Utrecht

L a n d e l i i k e A r i s e n t a r s u s Commissie

Programma Artsencursus -- Utrecht 1954

N i e t officieel g e d e e l t e

Het prae-natale-zorg bureau te Assen, door Dokterstas, door T h , J. A. v. d, Ploeg

Mededelingen

blz. 402 403

404 404 407 409 410 411

J. Janssens

412 414

en berlchten v a n b u l t e n d e M a a t s c h a p p i j

Installatie adviescommissie alcoholvraagstuk Medische vacature Ibadan, Nigeria Ingezonden stukken

Waar het om gaatl Praten, praten . . . . en weinig lulsteren Waart3m -- Waarvoor?

416 416 416 421 422 422

Boekbespreklng

Adressen van de Maatschat~o~i, haar organen enz. Keizersgracht 327, Amsterdam-C, Bureau van het H.B., D.B., Boekhouding en Bureau voor Waarneming en Vestiging (9--18 uur) I Tel. Redactie en Administratie van ,,Medisch Contact" 34764 Landelijke Huisartsen Vereniging 34916 Landelijke Specialisten Vereniging 36808 Landelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband Specialisten Registratie Commissie Het bureau voor Waarneming eta Vestiging is na 19 u u r e n ' s Zondags bereikbaar onder 72.21 A0 Federatie van door Verzekerden en Medewerkers bestuurde Ziekenfondsen (,,V.M.Z.") Utrecht, Nobelstraat 2b. tel. 90879 Ondersteuningsfonds voor beh. wed. en wezen, Gironummer 111950, Eendrachtsweg 15, R'dam. Sect. Dr. A. C. M. Beukers, Gerard v. Swietenstraat 79, Tilburg.

Raad van Beroep, Secretaris H. J. J. Blauwkuip, Amsterdam, Willemsparkweg 139, Administratie der advertenti6n: Advertentiehureau ,,ADEX". geizcrsgracht 158, Amsterdam-C, teletoon 42355.

Spoed-kopij voor het eerstvolgend nummer dtent uiterlijk Zaterdags v66r 12 u u r in het bezit te zijn van de reda0tie.

~EDEDELINGEN EN BERICHTEN VAN DE MAATSCHAPPl

Aanvullende Beschrijvingsbrief voor de 114e Algemene Vergadering der Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunsf, fe houden op Zaferdag 3 Juli 1954 fe Utrecht, fe 2 uur n.m., in her gebouw voor Kunsfen en Wefenschappen (Mariaplaafs 27). op grond van door de b.g. verstrekte inlichtingen.

(Punt IU) Benoeming van een lid in de Raad van Beroep, in v e r b a n d met de periodieke afireding op 31 D e c e m b e r 1954 van M. A. J. J a n s m a te G r o n i n g e n , die niet herklesbaar is. D o o r her H o o f d b e s t u u r is, in overleg met de R a a d van Beroep, de volgende vo0rdracht opgemaakt:

e. De medisch adviseur behoort dus bij zijn verzoek om inlichtingen aan de b.g. te vermelden, dat aan bovenstaande voorwaarden is voldaan. Natlat de patient gekeurd is, is her verstrekken van inlidatingen aan de medisch adviseur natuurlijk onvoorwaardelijk geoorloofd.

l. Dr. B. J. W e s t e r b e e k van Eerten, Hummelo. 2. Ph. J. H o e d e m a k e r , L e e u w a r d e n . 3. K. I t t m a n n , A m s t e r d a m .

XXI, G.

"v'~x)r inlichtingen, welke uitsluitend ten behoeve van de ,behandeling gevraagd worden en welke dus geen invloed op d e o p n a m e k u n n e n hebben, zijn bovengenoemde voorwaarden uiteraard eveneens overbodig. Wel bedenke men, dat inlichtingen van zuiver medische aard alleen aan een arts verstrekt mogen worden.

Voorstel van het Hooldbestuur.

Vijfde lijst van aanvullingen en wijzigingen van her R a p p o r t Geneeskundige Verklaringen. 115 N. O P N A M E IN T E H U I Z E N , R U S T H U I ZEN, H E R S T E L L I N G S O O R D E N E.D.

a. Ook de patient zelf moet een vragenlijst betreffende ziju gezondheid ter invulling krijgen.

Toelichting. Deze wijziging van bet oude p u n t 115 vormt een herziening van het voorstel tot wijziging dat gepubliceerd werd in M.C. van 11 Juni 1953, pag. 341 en dat na behandeling in de Algemene Vergadering van 4 Juli 1955 ter nadere bestuderirtg en overleg werd teruggenomen. Er wordt hiermede in her ,,Besluit en R a p p o r t Geneeskundige Verklaringen" een geheel nieuw principe gei'ntroduceerd, d a t kort zou k u n n e n worden samengevat als ,.Keuring of contr61e alleen bij as De bedoeling hiervan is om een soepele en voor de practijk niet te ingewikkelde m e t h o d e te krijgen, zonder dat hierdoor gevaar drei.gt voor een verstoring van de verhouding arts-patiEnt. Iletzelf~le principe vindt ook toepassing in het hieronder vermelde punt 309 NN.

b. Aan d e patient worde uiet medegedeeld, dat aan zijn b.g. inlichtingen gevraagd zijn of zullen worden.

211 N. I N I J C H ' I I N G E N AAN P O L I T I E OVER S L A C H I O F F E R S VAN VERKEERSONGEVALLEN.

c. De inlichtingen van de b.g. moeten gevraagd worden door -- en alleen verstrekt worden aan -- de medisch adviseur.

(+) In overleg tussen Maatsdaappij en Departemerit van Justitie is een formulier tot stand gekomen, dat tfitsluitend betrekking heeR op slachtoffers van verkeersongevallen en waarop een hogere politieambtenaar, indien h e m dit noodzakelijk voorkomt, aan de b.g. inlichtingen kan vragen betreffende de aard van her letsel cn de vennoedelijke d t m r der arbeidsongeschiktheid. Her is de b.g. toegestaan dit formulier in te vullen, ook zonder dat de patient tevoren gec~ntroleerd is. Aange'zien juist bij verkeersongevallen wel eens

(+) Over pati~nten, voor wie opname in een tehuis, een rust.huis of ecn herstellingsoord is aangevraagd, worden dikwijls -- zonder dat de patient tevoren gekeurd is -- aan de b.g. inlichtingen gevraagd, welke inlichtingen dan (mede) moeten dienen ter beoordeling van de vraag, of de patient al dan niet voor o p n a m e in aanmerking komt. Aangezien vcrmeden moet worden dat de patient de schuld van t e n eventuele afl~fijzing op zijn b.g. zal schuiven, is het verstrekken van deze inlichtingen alleen geoorloo[d, indien aan de volgende voorwaapden is voldaan:

d. De medisch a d v i ~ u r moet verklaren, dat hij nooit t e n aanvrage (mede) op grond der van de b.g. verkregen inlichtingen zal afwijzen, zonder dat de patient alsnog eerst door de medis~h adviseur of namens hem (door k.g. of eventueel A.V.A.) is onderzocht en dat hij bij de mcxledeling aan patient dat deze alsnog gekeurd moet worden, n i m m e r zal verrnelden of laten doorschemeren, dat zulks geschiedt 402

versehillende artsam als ll.g. beschouwd kunnen wmxten (b.~. de arts dic op straat eerste hulp verleende, dc specialist in het ziekenhuis of de ,huisarts), zal men voor elk geval afaondevlijk mocteu beoordeleu, welke van deze artsen de gestelde vragen bet bcste kaq beantwoo~den. Men houde hierbij in het ~x)g, dat het antwoord op de vragen gebaseerd behoort te zijn op de bevindingen ',an het eerste grondige ondermek, dat na het ongeval mogelijk was. Zie verder 607 N. 217.

Z I E K T E VAN GEZINSI,EDEN VAN WERKNEMERS.

-Voor inlidltingen omtrent ziekte of arbeidsongeschiktheid wm gezinsleden van werknemers geldt dezelfde regeling als in 202, N. De werkgever behoort zich dus niet tot de b.g. te wenden, doch moet een c.g. inschakelen; deze laatste kan natuurlijk zo nodig n,t zijn ondel'zoek nog inlichtingen van de b.g. krijgeu. In zeer bijzondere gevallen (b.v. bij hoogst ernstige toestand van de pati6nt) mag de b.g. ook inlic:hti~gen geven ran de e.g., zonder dat deze de patient eersl gezien heeft. In.lichtingen redltstreeks aan de werkgever zi.jn echter onder alle omstandigheden verboden. Het bovenstaande geldt niet alleen, indien /let een contr61e op werkverzuim betreft, doch evenzeer wanneer het gaat oln hel_ verstrekken vall hulp. Toelichting. Dit punt brengt geen nieuws, doch dient alleen ter a a m u l l i n g van een omissie in het R a p p o r t .

309 NN. H U L l ' DOOR MAATSCI][APPELIJK H U L P B E T O O N EN A N D E R E SOCIAAL-CIIAR I T A T I E V E I NS'I'EI,I,INGEN. (+) Indien curt instelling op sociaa.l-charitatlef gebied, in verband met een aanw'age om enigerlei vorm van hulp, I)ehoefte heeft aan medische inliehtingen van de l).g., dan moeten deze inlich-

ti,lgen gevraagd worden door de mediseah adviseur, aan wien ook her antwoord dient te wordell gericht. Het is de b.g. geoorloofd deze inlichtingen te vers,trckken, 66k indien gddn voorafgaande medische contr61e hecft plaats gevondcn, mits de instelling zich bereid verklaart nooit t e n aanvrage om hulp op medische g r o n d e n af te wijzen, zonder dat de me-disch adviseur de patient alsnog heeft onderzocht (resp. heeft laten onderzoeken). De medische adviseur behoort deze bereidheid bij zijn verzoek om inli(;htil)gen te vennelden. Natuurlijk mogen alleen inlic~h.tingen van medische aard gevraagd en gegeven worden; dus geen verklaringen over de finand~le of sociale situatie van de pati/,int (lie hiervoor echter ook 7m). Toelichting. Zie tie toelichting bij p u n t 115 N. Dit systeem heeft in de praetijk reeds zijn bruikbaarheid bewezen. 606.

INENTING.

Na de eerste alinea toevoegen: Eveneens zijn toegestaan verklarirtgen van de b.g. ingevolge artikel 4 ,van de ,,Wet immunisatie militairen". Hierin dient vermeld te worden, waa1~om van t e n primo-vaccinatie bij t e n bepaalde militair bijzondere gevaren te d u c h t e n zijn. Deze verklaring beh~• aan de patient medegegcven te worden in gesloten cnveloppe, gericht r a n d e behandelend Officier van Gezondheid cn voorzien van de vcrmelding ,,Mediseh beroepsgeheim". 607 N. INLICIITINGEN AAN P O L I T I E EN JUSTITIE. Ten aanzien van slachtoffers van verkeersongevallen is een regeling tot stand gekomen: zie 211 N. Voor her overige blijft deze kwestie, als beb,orende tot de competentie van de Commissie voor het Beroepsgeheim, hier onbesproken.

Buitenlandse pleegkinderen N a a r a a n l e i d i n g van b i n n e n g e k o m e n vragen van collegae, menen wij goed te doen U mede te deleu, dat ingevolge het besluit van de Z i e k e n f o n d s r a a d , buitenlandse pleegkinderen, die in N e d e r l a n d in gezinnen van verplicht of vrijwillig verzekerden zijn opgeuomen, kosteloos o n d e r de verzekering van hun pleegouders kunnen w o r d e n ingeschreven als indirect verzekerd bij algemene ziekenfondsen. Over deze kwestie is destijds overleg gepleegd met de Centrale Besturen van de bel a n g e n v e r e n i g i n g e n en deze hebben zich met deze g a n g van zaken accoord verklaard. De kinderen zijn v66r hun uitzending naar

ons land gekeurd en zijn in het bezit van een geneeskundige verklaring, w a a r u i t blijkt, dat plaatsing in een gezin geen gcvaar m c e b r e n g t voor de g e z o n d h e i d van hct verzorgende gezin. Wij verzoeken onze leden aan dit h u m a n i taire werk alle m e d e w e r k i n g te verlenen, indien in v o o r k o m e n d e gevallen een beroep op U w o r d t gedaan. M o m e n t e e l vertoeven weer een h o n d e r d t a l kinderen van displaced persons in ons land. C. Blanks~ma, A m s t e r d a m , 26 Mei 1954. 403

Verslag van de Commissie, belast met het nazien van de bibliotheek dm Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, over het jaar 1953 De Commissie was, evenals hot vorige jaar, samengesteld uit de leden Ide, Luza en Rfibsaam. Zij hebben met belangstelling de aanwinsten bekeken, die dit keer in de medlsche studiezaal van de Universiteitsbibliotheek waren tentoongesteld. Naast proefschriften van her lopende jaar waren er meerdere dissertaties van vorige jaren verkregen. Er lagen veel moderne boeken over verschillende medische onderwerpen, die door schenking en aankoop in bet bezit der Maatschappij waren gekomen. W a t de Commisie altilM bijzonder interesseert, is de collectie oude medische wetken, en ook dit jaar hebben bibliothecaris en conservator de commissie niet teleurgesteld. Dr. Van Dongen heeft in een vorig hummer van Medisch Contact over enkele exemplaren uitvoerig geschreven en belangstellenden worden naar zijn artikel verwezen. De Commissie kan niet nalaten op enkele boeken attent te maken. Zij noemt vooreerst een aantal typische Franse werkjes (de exemplaren merendeels gebonden in charmante bandjes) ,,Trait~ de la petite v~role"; ,,Le Brigandage de la m~decine dans la mani~re de traiter les petites v~roles et les plus grandes maladies par l'EmStique, la Saign6e du pied et le Kerm6s M i n e r a l . . " een wonderlijk boekje. B e i d e werkjes zijn anoniem verschenen. Een derde werkje ,,Instructions pour les personnes qui gardent les malades (ouvrage utile ~t toutes les families) is curieus en bevat hoofdstukken als: 1. Qualitd's n~cessaires anx gardes-malades 2. Devoirs des gardes-malades

3. De la Chambre des malades 3. Du Lit des malades, enz. Zo zijn er meer; enkele andere zijn in het artikel van collega Van Dongen opgenomen. De belangrijkste aanwinst is zeker her in Medisch Contact van 12 Maart 1953 door Dr. v. Dongen omschreven handschrift van Boerhaave, samengebonden in vier delen met de handschriften van Cox Macro, dictaten van colleges van Boerhaave. Het manuscript is in prachtige staat en compleet. Her werd eerst in 1820 en later in 1859 in Engeland geveild en interessant is, dat de veilingcatalogus van 1859 eveneens aanwezig is. Naast een ,,Trait~ de la Peste" van $ala, een Franse editie van Nieuwetijt, een Hollandse ge'l'llustreerde bewerking van Plinius, moet hog vermeld worden een vroege editie van Mead. Een bijzonderheid voor het archief is een brief aan de Nederlander Dr. Mijnlieff in Thiel met het verzoek het erevoorzitterschap te willen aanvaarden tijdens het eerste ,,Congres ~yptien de rn~decine" te Ca'/ro, een brief van 14 Januari 1902, ondertekend door de voorzltter S. A. le Khedive en de secretaris, Dr. Voronoff. De Commissie heeft grote waardering voor de opmerkelljke collectie. Her is bekend, dat her ontdekken van bijzonderheden bij een oude rot als onze conservator v. d. Linden verzekerd is, doch de commissie kan de Maatsehappij in het bijzonder geluk wensen met haar keuze, enkele ]aren geleden, van collega v. Dongen als bibliothecaris, die hiervoor uitermate geschikte kwaliteiten bezit. Luza.

VAN HET CENTRAAL BESTUUR DER LANDELIJKE HUISARTSEN VERENIGING Kort verslag van de Ledenvergadering op 12 December 1953 te Utrecht 1) De Voorzitter, Hk. Robers, opent kwart over twee n.m. de vergadering met een verwelkoming van de aanwezigen, waarbij hij zich in her bijzonder nog rieht tot de leden van het Hoofdbestuur en van de Centrale Besturen der L.A.D. en L.S.V., alsmede eollega Blanksma in zijn hoedanigheid van Adviseur voor ziekenfondszaken. Spr. vraagt met het oog op de vermoedelijk langdurige behandeling der agenda bij de vraagstelling en de discussie kortheid en duidelijkheid 404

te betrachten. Er moet besluitvaardigheid naar welke kant of in welke vorm ook worden betracht, ten einde niet verzeild te raken in eindeloze besprekingen. 2) Vervolgens wordt her app~l nominaal gehouden, waaruit blijkt, dat slechts twee v a n de vijf en vijftig afgevaardigden ontbreken. 3) Nadat de V. de aanmeldingen heeft opgenomen voor de rondvraag aan het einde van de middag, stelt hij vervolgens aan de orde de voorziening in de vacature in her

voor hedenmiddag nog op de agenda geplaatst, ten einde de voorzltter van de Onderhandelingscommissic, collega Landheer, in de geIcgenheid te ste[len volledige opening van zakcn te geven aan de ledenvergadering, opdat deze zich een oordeel kan vormen over de ontwikkelingen bij de onderhandelingen sedcrt de vorige ledenvergadering. Na heropening van de vergadering recapituleert de V. her besluit, dat n.a.v, de besprekingen in besloten vergadering is genomen: Her ontwerp voor de voorlopige standaardovereenkomst wordt onveranderd voor de tijd van ,Sdn jaar goedgekeurd. In een begeleidend schrijven zal aan de ziekenfondsorganisaties echter worden medegedeeld, dat er in de ledenvergadering wensen leven, waarmerle voor een definitief contract rekening moet worden gehouden. Door de ledenvergadering zal een commissie van juristen worden ingesteld, waarvan elkele artsen, die deze gehele materie zullen bewerken, mede aan de hand van tie commentaar, die uit de ledenkring zal wowten ontvangen.

C. B. ontstaan door bet tussentijds aftreden van collega B. Drewes. Als leden van her stembureau worden aangewezen de collegae Hoenders (XIII), Adema (V) en Denekamp (Xll). met cerstgenoemde als voorzitter. Candidaten zijn de collegae Leuftink te Groningen en Griinberg, eveneens te Groningen. Terwijl bet stembureau zijn werk verricht, doer de V. nog een mededeling betreffende het ernstige aum-~mgeval, juist gisteren aan collega Drewes overkomen. Naar aanleiding daarvan stelt hij voor een telegram van mede!even te zenden aan Mevrouw Drewes, waarmede de vergadering onder applaus accoord gaat. Verder stelt de V. ~c~n een telegram met gelukwensen te sturen aan collega Westerbeek van Eerten, Voorzitter van tie Raad van Beroep, die juist vandaag 40 jaren arts is. Ook hiermede gaat de vergadering onder applaus accoord. De V. geeft vervolgens her woord aan de voorzitter van her stembureau, die mededeelt, dat de stemming omtrent de vacature-Drewes als resultaat heeft opgeleverd, dat op collega Leuftink zijn uitgebracht 29 stemmen, op collega Grfinberg 18 en blanco 3, zodat collega Leuftink verkozen is verklaard (Applaus). De V. zegt coilega Hoenders en de zijnen dank en beet collega Leuftink welkom in her C.B. Op verzoek van colega Leuftink zelf wordt hem toegestaan nog geen plaats te nemen aan de bestuurstafel, maar deze vergadering hog als afgevaardigde mede te maken. 4) Daarna stelt de V. aan de orde de goedkeuring van de begroting en vaststelling der contributle voor het komende verenigingsjaar. De D i r e c t e u r v a n h e r B u r e a u maakt in verband hiermed nog bekend, dat diezelfde ochtend nog een schrljven is ontvangen van d~ Commissie van Geldmiddelen der Maatschappij, d a t e r naar haar oordeel geen bezwaar bestaat om de concept-begroting goed te keurcn, behoudens het advies om de post kantoorhuur te verhogen van f 1.500-- tot f 1.800.--. Aangezien ook de Penningmeester zich daarmede kan verenigen, wordt de begroting aldus gewijzlgd. Daar verder niemand meer het woord hierover vraagt, worden deze begroting en contributie voor het komende verenigingsjaar geaeht de hamer te zijn gepasseerd. 5) Dan stelt de V. aan de orde bet onderwerp goedkcuring van de standaard-overeenkomst ziekenfonds/huisarts en machtlglng tot her aangaan daarvan voor de tijd van ~ n jaar ingaande 1 Januari 1954 (zie M.C. dd. 7 Jan. 1954, no. I, p~g. 7 e.v.) De V. aeht thans her tijdstip aangebroken om deze vergadering besloten te maken. Dit punt is n].

Dit besluit wordt met vijf stemmen tegen aangenomen. Als leden van de juristencommissie zullen worden uitgenodigd Mr. Veenstra, Dir. Bur. L.H.V., Dr. Mr. De Boer, Arts te Wassenaar, Mr. Hoenderts, Arts te Blokzijl, Mr. Hogerzeil, Adv. en Procureur te Zwolle, Mr. v. d. Sijs, Adv. en Proc. te Enschede en Mr. De Vreeze, Dir. Centraal Bur. Wit-Gele Kruis te Utrecht. Hoewel het inmiddels half zeven is geworden, vraagt de V. toestemming om de overige punten van de agenda te mogen afhandelen, zodat geen awmdvergadering nodig is, waarmede de vergadering accoord gaat. 6) Aan de orde is bet gereviseerde rapport van de commissie herziening particuliere tarieven (zie M.C. ad 31 Dec. '58. pag. 822 e.v.). De V. acht bet juist, dat de commisise hiervan geen landelijke regeling wil maken. De uitvoerige bestudering van deze materie in de afdelingen heeft ook tot deze conelusie geleid. Maar dan moet bij de plaatselijke regelingen van de particuliere tarieven dit rapport ook wel degelijk als riehtlijn worden aangehouden, ook al is het begrijpelijk, dat de regionale verschillen groot kunnen zijn, waardoor beIangrijke afwijkingen bier en daar mogelijk kunnen zljn. Spr. acht het verder gewenst, deze commissie permanent te maken om plaatselijk zo nodig van advies te kunnen dienen en voorts om met bet C.B. de berlchten te kunnen beoordelen, die van de plaatselijke organisaties binnenkomen over de plaatselljke tarieven. Na enige verdere discussie merkt Fock van Coppenaal (XII op, dat naar zijn mening de 405

ledenvergadering over dit onderwerp heel kort kan zijn. Wij kunnen dankbaar zijn voor wat de commissie gedaan heeft en ook voor de veranderingen, die deze in haar rapport heeft aangebracht met bet oog op regionale verschillen. Spr. zou alleen willen voorstellen om landelijk vast te houden aan de beide laagste tarieven, d.i. voor pati~nten met een inkomen tot J" 5.300.-- f 2.50 resp. f 3.-en voor pati~nten met een inkomen tussen .1" 5.300.-- en f 7.000.-- f 3.-- resp. f 3.50; daarboven het tarief vrij te laten. Dit voorstel wordt door verschillende anderen ondersteund. Denekamp (XII) adviseert, dat aangrenzende afdelingen over dit onderwerp met elkaar contact zullen onderhouden, omdat er in die grensgebieden door elkaar gewerkt wordt, zodat het juist zoveel mogelijk eenzelfde tarief aan te houden. Schrijver (X) vraagt om een duidelijke begrlpsomschrijving van wat men precles verstaat onder minimum tarieven en onder bin-

dend. Frese (lid Commissie Particuliere Tarieven)

antwoordt hierop dat het niet gaat om het stipt handhavcn van precies bindende besluiten, in bepaalde gevallen, maar dat her in her algemeen gaat om een richtsnoer, dat voor allen geldt en natuurlijk niet voor iedere rekening afzonderlijk bekeken zal hoeven of kunnen worden. De V. acht de procedure van bindend besluit te uitvoerig. De bedoeling van minimum is ,,beneden hetwelk niet". Maar hot kan niet in de bedoeling liggen om een arts, die ten bepaalde patifint ecns pro deo wil behandelen, dan wel in een bepaald geval, aan een patifint, die nog eens terug komt om lets te vragen, niets in rekening brengt, daardoor in overtreding te beschouwen. Wanneer en voor zover de arts echter berekent, mag hij niet beneden dit minimt, m gaan. Buskop (lid Comm. Part. Tar.) merkt op, dat de grote steden een wat hoger minimum zullen aanhouden. Verder wordt hog gesproken over de publicatie in de pers. Her ligt in de bedoeling om niet verder te gaan dan een algemene medede/ing, dat de artsen met ingang van 1 Januari 1954 hun tarief hebben verhoogd en dat deze verhoging plaatselijk war verschillend zal komen te liggen.

Na nog enige vcrdcr discussie acht de vergaderlng deze materie voldoende besproken, waarna de V. dank brengt aan de commisie, in de persoon van Buskop, waarbij hij de andere lcden vanzelfsprekend insluit (applaus). 7) Vervolgens stelt de V. aan de orde de goedkeuring van de herziening van her R.V.B.tarief (zie M.C. dd. 14 Jan. '54, no. 2, pag. 26 e.v.). Deze zaak is verzorgd door een onderhandelingscommissie bestaande uit de collegae Buskop, Melief en Vaandrager, na een voorstudie onder leiding van collega Huisingh. Buskop (Voorzitter Comm. R.V.B.-tarief) geeft een kort overzicht van deze herziening, die in een prettige sfeer van overleg met de R.V.B. en Centraal Beheer tot stand is gebracht. Collega Wester, Med. Adv. van de R.V.B., heeft zich bereid verklaard bij zijn bestuur aan te dringen op de ingangsdatum van 1 Januari 1954, dus los van de tariefherziening der specialisten, die meer voeten in de aarde heeft. Uan [Ualbeek (II) vraagt of het niet wenselijk is, dat wordt vastgesteld, dat voor enkele preparaten aparte vergoedingen mogelijk zijn. Melie[ (lid Comm. R.V.B.-tarief) antwoordt, dat de thans geldende bijzondere vergoedingen voor sulfa-preparaten e.d. blijven zoals ze zijn. Denekamp (XII) brengt de commissie hulde voor deze herziening, die door elkaar genomen zeker aannemelijk is. Spr. vraagt echter nog even aandacht te schenken aan een dubbel tarief voor eerste hulp op Zondag, een herziening van de tijden voor het verdubbelde nachttarief en een herziening van her tarief voor verwijdering van op de cornea vastzittend corpus alienum. Landheer (OnderVoorzitter) vcstigt hog de aandacht op her bestaan van de bemiddelingscomisie, die in geschillen over toepassing van her tarief kan ~)eslissen. Na nog enige verdere discussie sluit de V. her dcbat onder dankzegging aan de Onderhandelingscomissie (applaus), waarna de herziening wordt goedgekeurd. 8) Nadat her bestuur nog enkele vragen van ondergeschikt belang heeft beantwoordt, zegt de V. de aanwezigen dank, dat zij het niet hebben laten komen tot ecn avondvergadcring, zodat tussen half drie en half acht de vergadering in staat is gebleken om deze zeer belangrijke zaken conscientieus te behandelen, dank zij de medewerking van de afgevaardigden om hun betogen kort en helder te houden.

Tiickerman (VII) stelt voor, gegomde strookjes ter beschikking te stellen, waarbij wordt medegedeeld, dat de tarieven per 1 Januari 1954 verhoogd zijn; deze strookjes kunnen dan op de nota's worden geplakt. Deze suggestie wordt door het bestuur overgenomen en zal dus centraal worden uitgevoerd, hetgeen kostenverlagend werkt.

En hiermede sluit de V. even over half acht n.m. de vergadering. M. C. Polderman Arts, sect. L.H.V. Yerseke, 8 Juni 1954.

406

Korf verslag van de Ledenvergadering op 26 December 1953 te Utrecht 1) De V., Hk. Robers opent om twee uur n.m. de vergadering met een betuiging van zijn spijt, dat hij gedwongen was de aanwezigen vandaag hun Kerstrust te ontnemen. Spr. wijst erop, dat het enige agendapunt hedenmiddag is de besluitvorming over de situatie, ontstaan door het besluit van de Minister om de voorlopige verhoging van bet basis-honorarium tot f 7.-- p.z.p.j, tot een maximum van 3000 zielen per huisarts te doen sehorsen door de Kroon. Spr. acht dit een zeer gewichtige zaak in het leven van onze Maatschappij en in dat der L.H.V. in het bijzonder. Er is echter geen reden zich hierdoor geintimideerd te voelen noch ook aanleiding voor een hoerastemming, dat nu de tijd gekomen is voor een algemeen conflict. We/ is nodig een krachtige houding. En de bereidheid ten eenparig oordeel en een eenparig besluit op te brengen, hoe verder in deze moet worden gehandeld (applaus). Spr. wljst verder erop, dat bet onjuist is orn mededelingen van de gang van zaken te verstrekken aan de pers. Communiqufi's zullen worden uitgegeven door her bestuur, in overleg met de Maatschappij. 2) Spreker stelt aan de orde in de eerste plaats ten voorstel van bet bestuur om dispensatie te vragen van de reglementaire oproepingstermijn, welke door de vergaderlng met algemene stemmen wordt verleend. 3) Daarna volgt het app~l nominaal van de afgevaardigden, waaruit blijkt, dat alle afgevaardigden aanwezig zijn. 4) De V. verzoekt de vergadering een ogenblik op te staan en enkele minnten stilte te betrachten ter herdenking van collega Drewes, die korte tijd geleden ten grave is gedragen. Nadat spr. nog heeft gewezen op de betekenis, die Drewes voor her verenigingsleven heeft gehad, worden deze enkele ogenblikken stilte in aeht genomen, waarna de V. de vergadering dank zegt. Na zlch van deze treurige plicht te hebben gekweten, voldoet de V. aan de prettiger plicht om collega Mol, die lange tijd door ziekte verhinderd is geweest deze vergaderingen bij te wonen, wederom in ons midden welkom te heten, hetgeen door de vergadering met applaus wordt onderstreept. 5) Vervolgens geeft de V. een expos6 van hetgeen zich in de veertien dagen sedert de vorige ledenvergadering heeft afgespeeld. In zijn vergadering van 17 December heeft de Ziekenfondsraad met de vereiste meerderheid van stemmen de voorlopige standaardovereenkomst ziekenfonds/huisarts met de daarin

opgeuomen voorlopige verhoging van her basishonorarium tot f 7.-- per ziel per jaar tot het maximum van 3000 zielen per jaar goedgekeurd. Reeds tijdens die vergadering werd van regeringswege bekend gemaakt, dat de Minister zijn goedkeuring hieraan niet kon hechten en dat hij drie dagen beraad vroeg orn zijn houding te bepalen. Toen na verloop van die termijn nog geen bericht was ontvangen, heeft spr. contact gezocht met her Departement, waarbij hij bericht ontving, dat een expressebrief naar hem onderweg was. Deze brief kwam Dinsdagavond binnen, inhoudende de aanzegging van de a.s. schorsing en twee honorariumvoorstellen. Woensdagavond daarop kwam her volledige C.B. bij elkaar om deze zaak te behandelen. Het Bestuur heeft zida daarbij op het standpunt gesteld, dat tegenvoorstellen van regeringswege niet in overweging genomen konden worden, omdat het niet de aangewezen weg leek om met een regeringspersoon te onderhandelen over de honoraria. Bovendien bleek blj berekening van deze voorstellen, dat het eerste deel op een budget van 320 millioen slechts drie en een half millioen verschil uitmaakten met het overeengekomen honorarium, terwijl in bet tweede tegenvoorstel van de Regering dit verschil zelfs niet meer ,bedroeg dan 66n en een kwart millioen. Het bestuur heeft zich verder bezig gehouden met de vraag, of dan in afwachting van nieuwe besprekingen zou moeten worden volstaan met het oude honorarium. Hiertegen bestond bij het bestuur bezwaar. Hier moet een daad gesteld worden door de artsen, verantwoord ten aanzien van het yolk, maar ook t.a.v, de artsen. In verband daarmede zou het bestuur zich voorlopig willen baseren op een verrichtingstarief, zo mogelijk in overleg met de ziekenfondsen vast te stellen. Het bestuur heeft de ingangsdatum daarvan in het midden gelaten, omdat 66n en ander een herorganisatle over de gehele linie ten opzichte van de behandeling der ziekenfondspati~nten nodig maakt. Daarom aeht het bestuur dit op zijn vroegst mogelijk per 1 Februarl a.s. Spreker wijst ,nog erop, dat deze daad niet moet worden gezien als een daad tegen de ziekenfondsen, met wie wel degelijk een overeenkomst was berelkt, rnaar als een handeling om aan de Regering kenbaar te maken, dat het niet mogelijk is deze zaken blijvend over de huisartsen heen te regelen. Spr. eindigt hiermede zijn inteiding (applaus) en geeft vervolgens het woord aan Landheer (OnderVoorzitter), die tot zijn split moet beginnen

407

met in het midden der vergadering neer te leggen, dat de onderhandelingen klaarblijkelijk tot op het ogenblik hebben gefaald. Spr. belicht ook de bespreking met het bedrijfsleven over deze aangelegenheid en schetst de houding van elk der ziekenfondsorganisaties in de afgelopen tijd, waarvoor hij over het algemeen waardering heeft. Spr. is van oordeel dat de actie der huisartsen, wil deze slagen, rustig, consequent, vastberaden en zelfs op voorname wijze zal moeten worden gevoerd opdat een ieder moet erkennen, dat de huisartsen in dit uur een beslissing kunnen nemen en uitvoeren op een wijze, die zelfs bij de wederpartij waardering kan opwekken. Dit vergt van de artsen in de eerste plaats beheerstheid in hun uitlatingen en handelingen en zorgvuldigheid bij bet aanleggen van hun declaraties, opdat de goede naam v66r alles gehandhaafd blijft. Spr. wijdt ook enkele woorden aan zijn discussies met de Minister. Spr. meent, dat het ingrijpen van Z.E. in deze alleen zou moeten geschieden op grond van het in gevaar brengen van de volksgezondheid of van het algemeen economisch bestel. Gezien het geringe verschil echter tussen de voorstellen van de L.H.V., zoals overeengekomen met de ziekenfondsen en die van de Minister is noch voor her een noch voor het ander enig redelijk tootier aanwezig. Nadat spr. nog eens een beroep heeft gedaan op de vergadering om deze zaak zo te behandelen, dat het een voorrecht en een eer zal zijn om de artsen naar buiten te vertegenwoordigen, eindigt spr. zijn overzicht (applaus). Uit de hierna volgende discussies in de vergadering blijkt duidelijk, dat de Afgevaardigden de gedaehtengang en de voorstellen van her bestuur ondersteunen. De besprekingen bepalen zieh dan ook meer tot vragen om nadere toeli.chting van verschillende onderdelen der voorstellen en de daaruit voortvloeiende consequenties. Een moeilijk punt bliikt de ingangsdatum, die sommigen te laat achten. Hiertegenover wordt eehter erkend, dat her onmogelijk is in de enkele dagen tot 1 Januari een nieuwe gedragslijn over her gehele land te organiseren. Ook wordt besproken de positie van het A.M.F. in deze. Deze valt niet onder de regeling van de a]gemene ziekenfondsen en behoeft zich dus van het ministerieel beslult niets aan te trekken, ofschoon dit wel verwaeht wordt. Verder wordt gewezen op de noodzaak van een goede persvoorliehting. Ook wordt nog gevraagd, of bet afgeven van verwiiskaarten en dergelljke normaal doorgaat, terwijl tenslotte wordt geinformeerd naar de houding van de specialisten bij de komende moeilijkheden. Naar aanleiding hiervan deelt 408

het bestuur mede, dat de administratieve werkzaamheden voor de ziekenfondsen gewoon doorgang vinden en ook de andere regelingen, by. verloskundige hulp, op dezelfde voet worden voortgczet. De zaak der speeialisten is een aparte, waarover nog nader overleg moet plaats vinden, echter in Maatsehappijverband. Enkele voorstellen uit de vergadering ten aanzien van regerings- en bedrijfsleven worden door het bestuur niet overgenomen. Vervolgens leest de V. hog eens de conclusies voor, waartoe bet bestuur is gekomen, luidende als volgt: ,,Met ingang van 1 Februari a.s. overgang op verrichtingstarief voor geneeskundige hulp, te weten f 2.-- voor spreekuurbezoek en f 2.50 per huisbezoek, voor naeht- en Zondagsvisites verdubbeld. Alle overige afspraken omtrent honorering (verloskundige hulp, artsenijbereidkundige hulp, hulp aan zeelieden en binnenschippers, assistentie, narcose) blijyen ongewijzigd van kraeht, inclusief administratieve mcdewerking (verwijskaarten, briefjes ziekenvervoer, enz.) Gezien de loyale medewerking van de vertegenwoordigers der ziekcnfondsorganisaties bij het verdedigen van de gemaakte afspraken op hoger niveau (een enkele vertegenwoordiger uitgezonderd) zijn de vertegenwoordigers der huisartsen bereid, eraan mede te werken, dat deze overgang voor de ziekenfondsen op zo soepel mogelijke wijze verloopt, met name door het overleggen van maatregelen om een administratieve chaos te voorkomen en om aan de ziekenfondsen organen te versehaffen waartoe zij zlch blj vermeend onjuist gebruik van her verriehtingstarief kunnen wenden." Nadat de Voorzltter hog heeft medegedeeld, dat laatst bedoelde organen dus door de artsen zelf gevormd moeten worden, merkt Uan Dop (C.B.) op, dat de toeslag voor dunbevolkte gebieden in het verrichtingstarief zal worden verwerkt door een kleine percentuele verhoging van dat tarief. Een Amsterdamse afgevaardigde deelt mede, dat het in Amsterdam waarschijnlijk wel mogclijk zal zijn om het verrichtingstarief reeds per 1 Januari te doen ingaan. In verband daarmede stelt hij voor om de datum van I Februari te zien als uiterste datum, doch vrijheid te laten om eventueel eerder te beginnen, waar dat plaatselijk mogelijk blijkt. De V. acht bet echter juister, om landelijk 66n datum aan te houden, julst ook om nader plaatselijk overleg mogelijk te maken, waar tot nog toe geen gelegenheid bestond. Door een andere Amsterdamse afgevaardlgde wordt de ontwikkeling te Amsterdam nader geschetst, waaruit blijkt, dat ook de Amsterdamse fondsen verontwaardigd zijn over de

,,SELECTIS-54" onze nieuwe Universeel Seriecassette

N.V. Nederlandsche R6ntgen - Apparaten fabriek DELFT Tel. K 1 7 3 0 - 2 3 1 5 0

SANALGI N TABLETTEN (SimemteUiml: DJmethylaminophenazon PHARMACEUTISCH

MIGRAINE NEURALGIE HOOFDPlJN KOORTS

Acet.-p.-phene~ldJne Trimethylxanthine)

LABORATORIUM

$ANAL

BAZEL

|UlSles met 10 tabletten :~ I gram THANS OOK IN $CHUIFDOOSJES, i.h. 10 tab|. ~ t~ gram Voor apotheekhoudenOe geneeskundlgen en zlekenhuizen, klinleku met 100 tablet'ren a I granl (Hoofddep6t

voor Nederland)

Or H. Nanni.g's Pharm.Chem.Fabr. N.V., Korte Pote. 7 a, De. Haag

BIC&IBN' MAAG.CACHETS

9

"AKKER"

;nd;cat~es : acute en chron~sche gastrlt;s indigeslie ulcus ventr/cul~ el duoden; nerveuze predispositie hyperacldosis endocr;ne dystuncfie achy/ia gastrica

9 cachet-inhoud poedervormig, waardoor zeer snelle resorptie en geen ongewenste concentraties op maag- of darmwand 9 volkomen smaakloze en uiterst eenvoudige toediening

_~,~

9 nitras bismuth, has. vervangen door carbonas hismuth. has.: aanmerkelijk verminderde toxiciteit

r

9 bevat papayotinum, dat in tegenwoordigheid )~%~ van bicarbon.natr, een optimale fermentv werking ten opzichte van moeilijk ~ 6 e ~ ~e" verteerbare eiwitten bezit.

"to

een nieuw maag-t herapettEtc~tO

'•

,

,%~ 0 "~ ~(~ ,'-~rtsenmonsters worden gaarne toegezonden door

N. V. Handelmaatschappq L. I. AKKER Postbus 21

atd. 3-AP RoHerdam

Gecomprimeerde geneesmiddelen bieden uil eentherapeutisch oogpunt weinig voordeel, sores wet nadelen. Bij geneesmiddelen in poedervorm behoeft men geen bijzondere voorzorgen in acht te nemen. Bij slecht bereide gecomprimeerde geneesmiddelen blijven de tableflen onverdeeld en geven sores aanleiding tot maagstoornlssen. ( P i n k h o f en v. d. W i e l e n , Pharmacotherap. Vademecum. l g 5 1 , p. 7g4)

BELEGGINGSFONDS veeR

MEDICI

DEELNEMINGEN in het Beleggingsfonds voor Medici zijn elk kwartaal verkrijgbaar Directie:

N.V. Hollandsche Belegging en Beheer Maatschappij, Keizersgracht 706. A'dam

Bankier: Nederlandsche HandeI-Maatschappij, N.V., Amsterdam Read van Overleg en Toezicht van Medici: Secretariaat: Keizersgracht 706, Amsterdam Inllchtingen (mondellng of schflftelljk| verstrekt de dlrectle

YOgi(.

YOGH-AROOM

in plaats van KARNEMELK of YOGHURT Lectobiologisch Lobpretorium

J. M. E. SNUYF & ZN

Canadalaan 31 APELDOORN Tel. (K 6760) 2059 - Posit. 24843

H. FLOORS & ZOON MOLENSTRAAT 9 0 - ENSCHEDE

Schoenhandel en Orth. Maat-schoenmakerij Telefoen 3155 (K 5420) - Giro 72967

CompleetDinerthuisbezorgdv.a.f2.50p.p.

V A N L E EU W E N

Prima kwaliteff

Hendrik Jacobszstraat 5, Amsterdam

Vakkundiae bereidlng

0ok veer Bruiloften en Partijen

Telefoon 9 Hotel 1 9 3 0De Bilded:erg Oosterbeek v.h. chet-kok

Aanleg en onderhoud van licht-, kracht- en verwarmingsinstallaties

GEBR.

BRUENS

GROENBURGWAL 12 TEL. 4 5 1 1 3 - AMSTERDAM-C.

ELECTRO-TECHNISCH EN WERKTUIGKUNDIG BUREAU - WIKKELBEDRIJF

Erkend electro-technlsch Installateur, ingeschreven bii hot Gemeente Energiebedri~f van Amsterdam - Landpl,ik erkend.

,,ARTSEN-ONDERLINGE" Onderlinge Verzekering-MiJ. van Geneeskundigen tegen de geldeli|ke gevolgen van Invaliditeit Opgerlcht In 1896 DOEL:Verzekering van geldelijke uitkering bij bliivende of tijdelijke invaliditelt. De Mij. verzekert uitsluitend artsen en wordt door artsen bestuurd. Twee vormen van verzekering: 1. met direct ingaand risico (Normale Verzekering), max, f 18.- per dag tot 65 iaar; 2. met uitgesteld risice (Uitgestelde Verzekering) met uitkering na 365 dagen onafgebroken invaliditeit tot 60 jaar. Combinatie van beide vormen is onder bepaalde voorwaarden mogeliik. Max. leeftiid veer toetreding: 541/2 jaar. Speciale voorwaarden veer artsen-assistenten, artsen-ambtenaren en artsen in verpllchte militalre dienst. De verzekering ken op grond van medische everwegingen enlof plaats gelmd hebbende uitkeringen enzerzijds n i m m e r worden opgezegd. De deelnemer kan ieder iaar bedanken. Verzoek om inlichfingen, onder opgave van leeftiid en functie, bij de 5ecretaris-Penningmeester, Javastraat 76 te 's-Gravenhage, Tel. K 1 7 0 0 - 1 1 53 28.

doorkruising van de overccnkomst tussen artsen en fondsen. Spr. wijst op de moeilijkheid om de maand Januari vcrrekend te krijgen, bij her stelscl van betaling per zcvcnde week van bet kwartaal. In verband daarmede is dan ook door de Amsterdamse fondsen besloten om toch over te gaan tot betaling van dc voorschotten, tlie zo lang verlengd zullen worden, totdat cen definitievc regeling tot stand is gekomen, waarna hcrverrekening zal geschieden (applaus). Vervolgens wordt nog uitvoerig gesproken over de techniek dcr declaraties in verband met mogelijke vergoedingen van de ziekenfondsen, ten einde d,3n en ander zo vlot mogelijk tc docn werken. Ook komt de hoogte van het vcrrichtingstaricf op zichzelf nog in discussie. Duidelijk wordt daarbij vastgesteld, dat zulks geen zaak van overleg is tussen artsen en fondsen, maar dat de artsen in deze dit tarief zelf ~aststellen en dit aan de fondsen zullen mededelen, het aan laatstgenoemden overlatende, onl voor de vergoedingen daarwan aan de verzekerden tot con rege/ing te komen met de artsen, die het gehcel administratief vlot doen verlopen. Verder wordt nog vastgesteld, dat het op 12 December aangenomen contract ziekenfonds/ huisarts hierdoor voorlopig niet doorgaat. Vervolgens schorst de V. de vergadering voor 10 minuten. Na heropening verzoekt de V. de besprekingen over alle mogelijke zaken, die nauw met de onderhavige kwestie samenhangen, maar waarop het bestuur het antwoord voorlopig nog schuldig moet blijven, omdat het geheel nog niet overzichtelijk is, te willen bei~indigen. Spreker vraagt het vertrouwen van de vergadering in het beleid van het bestuur om al deze zaken, die vandaag niet tot oplossing kunnen komen, nader te regelen (applaus).

Vervolgens leest de V. nogmaals de bovenstaande condusies voor. Nadat de vergadering deze hecft goedgekeurd en hot bestuur heeft gemachtigd tot het treffen van nict alleen alle maatregelen benodigd voor de juiste en practiscbe uitvoering vail hogervermeld bcsluit, maar ook tot her treffcn wm andere maatrcgelen, indien plotsclingc veranderingen van de situatie een direct handclen noodzakelijk maken, vraagt Sluyters (Uoorzitter Maatschappij) bet woord. Spr. zegt, dat het tloofdbestuur, dat bier in grote gctale aanwezig is met grote belangstelling de ontwikkeling van deze zaak volgt. Op het ogenblik kan spr. nog niet zeggen, dat bet ttoofdbestuur volkomen achier de L.H.V. staat, ofschoon hij persoonlijk meent, dat zulks zeker mogelijk kan zijn. Er is echter a.s. Maandag een vergadering van het D . B . e . q . tt.B. bijeengeroepen. Spr. verwacht, dat hij daarna zal kunnen zeggen, dat het H.B. hier volkomen achter staat, zodat hij zich thans wil bepalen met dank te zeggen voor de leiding, die Robers heeft gegeven aan de voorgeschiedenis van deze zaak en aan deze vergadering (applaus). Ook Hoenders (XIII) betuigt namens de vergadering aan het bestuur dank voor zijn activiteit in dit jaar, dat thans bijna ten einde is (applaus). De V. zegt Sluyters en Hoenders dank voor hun woorden. Spr. wijst op de ernst van de moeilijkheden en prijst zich gelukkig, d a t e r in deze zo grote eenheid in de Maatschappij heerst. Nadat op verzoek van de V. een door de Directeur van het Bureau ontworpen perscommuniqu6 is goedgekeurd, wordt dit in banden gesteld van de Maatschappij. 6) Vervolgens sluit de V. met een kerstgroet en her uitspreken van zijn wensen voor een prettige avond de vergadering. M. C. Polderman, Arts, seer. L.H.V. Yerseke, 8 Juni 1954

Korf verslag van de Ledenvergadering op 23 Januari 1954 te Ufrech! 1) De V., Hk. Robers, opent de vergadering met een welkomstwoord tot de talrijke aanwezigen, waaronder ook vele vertegenwoordigers van het Hoofdbestuur. 2) Bij het hierna volgend app~l nominaal blijken alle Afgevaardigden aanwezig te zijn. 3) De vergadering verleent op voorstel van het Centraal Bestuur dispensatie van art. 27 van het H.R, der L.H.V. voor wat betreft de oproepingstermijn dezer vergadering. 4) Op voorstel van het bestuur keurt de vergadcring goed, dat de kiesdeler ongewijzigd op 60 wordt gehandhaafd. Hierdoor ver-

krijgt district VII d6n afgevaardigde meer. Het Bureau der L.H.V. heeft dit district reeds hiervan op de hoogte gesteld, zodat de betrokken afgevaardigcle aanwezig is. 5) De V. stelt aan de orde de besluitvorruing met betrekking tot de ontwikkeling van zaken betreffende her ziekenfondshonorarium voor geneeskundige hulp. Op zijn voorstd wordt de vergadering besloten gcmaakt en aan de Afgevaardigden geheimhouding opgelegd. Daarna wordt in open vergadering met algemene stemmen het navolgende besluit genomen: 409

De datum voor ingang van het verrichtingstarief, als vastgesteld in de ledenvergadering van 26 December jl. wordt van 1 Februari verschoven naar 15 Februari. De Onderhandelingscommissie wordt gemaehtigd tot voortzetting van de onderhandelhagen binnen het kader van de oude voorschotregeling, die per 1 December 1954 zal expireren. Indien dit wordt gei3ffectueerd, zal het besluit van 26 December 1953 automatisch komen te vervallen. 6)

Bij de hierna volgende rondvraag wordt

nog gesproken over de mogelijkheid om voor de vrijwillige verzekering de voorschotregeling tot stand te brengen, hetgeen formeel echter onmogelijk wordt gcacht. Vervolgens wordt overgegaan tot her uitrciken van paketten met stukken aan de Afgevaardigden, ter distributie ondcr de leden dcr L.H.V. Nadat nog enige nadere inlichtingen zljn gcvraagd en verkregen, sluit de V. de vergadering. M. C. Polderman, Arts, secT. L.H.V. Yerseke, 8 Juni 1954.

Kort verslag van de Ledenvergadering op 3 Februari 1954 te Utrecht 1) De V., Hk. Bobers, opent om kwart over zeven n.m. de vergadering met een verwelkoming van de talrijke aanwezigen, waaronder ook vele leden van het Hoofdbestuur. 2) Op voorstel van het Centraal Bestuur verleent de vergadering dispensatie van art. 27 van het H.R. der L.H.V. voor wat betreft de oproepingstermijn voor deze vergadering, zodat alle besluiten hier wel en wettig genomen kunnen worden. 3) Bij het hiernavolgende app~:l nominaal blijken alle Afgevaardigden aanwezig te zljn. 4) Vervolgens deelt de V. mede, dat de vergadering is bijeerlgeroepen voor het aanhoren van een verslag van de Voorzitter der Onderhandelingscommissie, collega Landheer, die zojuist met zijn commlssle uit de onderhandelingen met de ziekenfondsen is binnengekomen. Spr. stelt voor, met het oog daarop de vergadering besloten te maken, hetgeen ook gebeurt. Nadat de vergadering heropend is, deelt de V. mede, dat her bestuur zich heeft beraden over hetgeen in de besloten vergadering is besproken. Dit was te meer nodig omdat het bestuur zelf eerst tien minuten voor de aanvang der vergadering kennis kreeg van de gang van zaken bij de onderhandelingen, waarover collega Landheer in de besloten vergadering heeft gesproken. Naar aanleiding daarvan en gehoord in bet bijzonder, hetgeen collega Timmers (VIII) heeft gezegd iia de besloten vergadering, waarvoor spr. hem dank betuigt, is spr. gekomen tot her volgende voorstel, dat door bet bestuur met ~6n stem tegen als redelijk is aanvaard: de honoreringsregeling van f 7.-- tot 3000 zielen, f 5.-- van 3000 tot 4000 zielen en daarboven f 3.--, met een reserve van f 2.-- per ziel conform het voorstel van de Commissie-Van Schaik, wordt tot I lull a.s. geaccepteerd. Bij dit accept wordt gevoegd de verklaring, dat de reservering van f 2.-- met

410

het oog op her vermoedelijk kostenverloop in de grote praktijken te hoog wordt geacht, doch dat de L.H.V. v66r 1 Juli a.s. met ged&ailleerde cijfers zal komen, waaruit her kostenverloop in de grote praktijken blijkt. De andere regelingen, zoals toeslagen voor dunbevolkte gebieden en ouden van dagen, blijven onveranderd. Dit geheel betreft her voorschothonorarium, zodat nadere verrekening met het definitief honorarium mogelijk is. Voorts wordt nog vastgesteld, dat de commissie, die de cijfers over de grote pratijken zal verzamelen, een zuiver L.H.V.-commissie zal zijn en dat aanvaarding dezer regeling door de ziekenfondsen tevens inhoudt aanvaarding van de standaardovereenkomst, waarin deze regeling verwerkt moet zijn. Na enige nadere discussie wordt dit voorstel onder applaus aanvaard met ~ n stem tegen en onder aantekening, dat enkele afdelingen zich nog nader hierover zullen beraden, waarna zij schriftelijk bericht zullen sturen. 5) Na enige verdere gedachtenwisseling sluit de V. onder dankzegging voor de medewerking blj de totstandkoming van deze regeling, welke spr. met vertrouwen tegemoet ziet, om kwart over negen de vergadering. M. C. Polderman, Arts, secr. L.H.V. Yerseke, 8 Juni 1954.

Erefonds voor Oud-Verpleegsters Kom wees eens gul, Giro drie-zes-vijf-nul. U wilt toch niet achterblijven ? Laat van Uw giro overschrijven ! No.

3650

t e n n a m e v a n her

voor Oud-Verpleegsters.

Ere/onds

Bi) de h4ilitair Geneeskundige Diensf van leger en luchtmacht bestaat gelegenheid een verbintenis te sluiten als

Beroeps.officiervan Gezondheid Rang: afhankelijk van ervaring en datum arts-examen. Leeffijd: tot 40 jaar Voor hen, die reeds res. off. v. Gezondheid zijn, kan de leeffijdsgrens hoger gesteld worden

Salaris: Volgens diensttijd (hi) her bepalen van de voor bezoldiging geldende diensttijd wordt uitgegaan van de tijd verstreken sedert he! verwerven van her artsdiploma, vermeerderd met 8 jaren)

Uitkering; na benoeming tot officier van gezondheid wordt een uitkering van f 15.000 9 uitbetaald (vri.i van Ioonbelasting)

Inlichtingen; bij de Inspecteur van de Geneeskundige Dienst der Koninkfijke Landmacht, bureau Personeel, Nassauplein 30 (telefoon 183973, toestel 6) 's Gravenhage.

Reflectanten dienen zich te wenden tot her Hoofd van de Afdeling Militair Personeel van he! rvlinisterie var~ Oorlog 's-Gravenhage

Ook zij, die her artsdiploma hog niet hebben behaald, kunnen nu reeds een ver. bintenis aangaan. De tegemoetkoming in de studiekosten ad f 15.000.. wordt in dat geval tijdens de studie in termijnen uitgekeerd

Markiezenfabriek

DE ZON

gevesfigd fe Diemen

Her adres voor al Uw zonweringen, ook voor rol- en schuifhekken. Voor bet betere werk tegen bllllike prijs. Vraagt U vrijbliivend offerte aan bovenstaand adros. Te ontbieden door hat gehele land.

Joh. van Soesdiikstraat 19

HAAGSE WAGENSTRAAT

OOSTERSE

Telefoon 58839

Amsterdam

WOL CENTRALE

183 - D E N

HAAG

- TELEFOON

113529

TAPlJTEN

worden U gaarno, gohool vriibllivend op zicht gozonden door her gohelo land, zodat U thuis op Uw gemak kunf uitzoeken. M e e r dan 4 0 Jaar zijn wij rechtstreeks importeur, waardoor wii tegen zeer concurrerende prijxen kunnen leveren, terwijl voor de echtheid van elk stuk door ons wordf ingestaan. Schrijt briefkaas't on; proefzending acre B E N E Z R A, NOORDEINDE 138 DEN HAAG TELEFOONK 1700-113695

Fa. H. GREUTER H. Greuter (leraar N.O.)

Hulsschilders en decorafeurs anno 1886 Amsterdam - Telefoon 4 8 7 8 3

- Kloveniersburgwa[ 4 3

De

,,Vita" Levensverzekering-Maatschappij

te Zi~rich (Dochtenrnaatschappil van de ,,ZURICH", Algemene Maatschappii van VerzekerJng tegen Ongelukken en Wette|llke Aansprakelljkheid)

Maatschappij-Auto - Polis g e e f t aan a l l e a r i s e n in N e d e r l a n d o p g u n s f i g e v o o r w a a r d e n en f e g e n lage

premie

aufomobiel

dekking of

voor

moforriiwiel

hun ("All

risks" of a l l e e n W.A.).

introduceert in NedeHand:

De icleale Artsen-pensioenpolis Ouderdomspensioen met W e d u w e pensioen en Invaliditeitspensioen

Grote service bij schude in her buitenla~d

-A-

(Ingang van het ouderdomspensioen direct en volledkj, wanneer de arts door zlekte of ongeval ziin prakfljk blijvend nlet meer kan ulfoefenen)

Inlichtingen bii ; Succursale voor N e d e r l a n d : Alexanderstraat2l - DenHaag- Telefoon18.47.60" Totale I~rtefeulile eind 1953s mira 1.600.000.000 Zw. ~.

LAZARD & WILLING ROKIN 9-15 - AMSTERDAM

TELEFOON 31518 en 48906

[I/_,~1-11111~:1 r,_l:lg*llb3 I~IR~Ilj;I ~ ~ : 1 ARTSENCURSU$ - UTRECHT 1954

Vrijdag 17 September:

Maandag 13 September: 10 uur Opening door de Voorzi.tter van de Faculteit der Geneeskunde. 10.15--11.15 moren.

9.00--10.00 C . A . Honig: Behandeling van lipen palatumspleten.

Prof. Dr. J. F. Nuboer: Bijniertu-

10.15--11.15 maturie.

J. H. J. v. d. Vuurst de Vries: Hae-

11.30--12.30 Prof. Dr. J. F. Nuboer: Hernia diaphragmatica. 14.30-15.30 Dr. E. H. La Ghapelle: Polio~nyelifts.

14.30--15.30 Dr. J. T.h. Planten: Verschillende aspecten van het glaucoom-probleem.

15.45--16.45 Prof. Dr. W. P. Plate: Wanneer moet de zwangere in de kliniek bevallen?

15.45-16.45 Dr. A. W. Stokhuyzen: Tuberculose van het vrouwelijk genitaalapparaat.

Dinsdag 14 September:

Zaterdag 18 September:

11.30--12.30 Dr. A. W. Stokhuyzen: Problemen van het Rhesus-antagonisme.

9.00--10.00 Prof. Dr. J. F. Nuboer: Ghirurgische behandeling der longtuberculose,

9.00-10.00 Prof. Dr. J. F. Nuboer: Chdrurgische behandeling van ziekten der periphere arteri6n.

10.15--11.15 J. It. J. v. d. Vuurst de Vries: Tu. berculose der urinewegen. 11.30--12.30 Dr. Tj. L. A. de Bru'l'ne: Enige aspecten van de therapie van het carcinoom colli nteri. 14..30--15.30 Dr. G. de Wit: De middenoorontsteking en haar behandeling.

10.15--11.15 Prof. Dr. J. F. Nuboer: Enkele problemen van de voeding bij chirurgische patifinten, 11.15 Sluiting. Alle voordrachten worden gehouden in de Collegezaal van de Chirurgische Kliniek van her Stads- en Academisch Ziekenhuis.

15.45--16.45 Prof. Dr. L. A. M. StoRe: De be. tekenis van de basaaltemperatuur in de gynaecologie en obstetrie.

Zo mogelijk zullen demonstra.ties op verschillend gebied worden gehouden; deze zullen tijdens de cursus worden aangekondig'd.

Woensdag 15 September: 9.00-10.00- C. A. Honig: Enkele probIemen in de plastische chirurgie.

De afdeling Utrecht van de Kon. Ned. Mij. t.b.d. Geneeskunst heeft het vcoornemen, evenals verleden jaar een begl"oetingsavond te organiseren.

10.15--11.15 Prof. Dr. J. F. Nuboer: Portale hypertensie. 1130--12.30 Prof. Dr. I.. A. M. Stolte: Uterusbloedingen voor en in de puberteit.

Allen, die aan deze cursus wensen deel te nemen, gelieven zich zo spoedig m ogelijk op te geyen aan. de administratie van de L.A.C.C., Keizersgr~cht 327, Amsterdam.

14.30--15.30 Dr. E. H. La Chapelle: Orthopaedische behandeling van rheumapati~nten. 15.45--16.45 nopie.

Dr. J. ten Doesschate: Over asthe-

Het insehrijfgeld bedraagt ] 25.--, te storten op de rekening der Kon. Ned. Mij. t.b.d. Geneeskunst bij de Amste~amse Bank of op girorekening 2391 van de Amsterdamse Bank, ten gunste van de Landelijke Artsen Cursus, Utrecht 1954.

Donderdag 16 September: 9.00--10.00 Prof. Dr. J. F. Nuboer: Chirurgie van hart en grote vaten. 10.15--11.15 Prof. Dr. J. F. Nuboer: Chirurgie van de oesophagus. 11..30--12.30 Dr. G. de Wit: De operatieve behandeling van de chronische otitis media. 14.30--15.30 Prof. Dr. W. P. Plate: De betekenis van het vaginale ukstr/jkpreparaat in de gynaecologie en de verloskunde. 15.45--16.45 centae,

Dr. A. W. Stokhuyzen: Solutio pla-

411

GEEF N U

AAN

UW RODE KRUIS!

IIET OFFICIEEL GEOEELT

Her prae-natale-zorg bureau fe Assen door J. Jaassens, Hoo[dassistent Verlosk. Gynaecol. kliniek, Groningen Naar aanleiding van de bespreking van hot verslag van de werkzaamheden van de Praeha.tale Zorgbureaux in Groningen in Medisch Col~tact nr. 19 d.d. 13 Mei 1954 vo]gen bier de ,,resultaten" van een dergelijk bureau te Assen. Van resultaten kan eigenlijk pas gesproken worden als er een significante daling van de perinatale sterfte kan wordeu aangetoond. Het is niet mogelijk bet door ons verkregen materiaal nu al in deze zin te bewerken. De gang van zaken op een dergelijk bureau is gelijk aan die welke indertijd door Prof. Ten Berge werd aangegeven voor de Praenatale Zorgbureaux te Rotterdam. Het door hem aldaar bereikte resultaat spreekt wel een zeer duidelijke taal. Het is goed dit nog eens met nadruk te vermelden, nu de wenselljkheld en bet positieve resultaat van de Praenatale Zorgbureaux zo zeer in discussie zijn. In 1937/I939 bedroeg het percentage doodgeborenen bij de door deze bureaux gecoutroleerde zwangeren 19~ de neonatale sterfte was 10~ de perinatale sterfte dus 29% 0. Voor het gehele land was dit percentage 41.1~ Dit betekent een daling van meer dan t/s (34.1%). Deze cijfers werden gepublicecrd door J. H. Posthuma (Tijdschrift v. Sociale Geneeskunde 1953), 11/12 blz. 45). Op de cijfers van dc stad Rotterdam bleek dit een gunstige invloed te hebben (nog geen 560/00 perlnatale sterfte). De cijfers over 1929 tot en met 1937 werden gepubliceerd in Voorzorg in Zwangerscb.ap (Ten Berge, uitgave de erven F. Bohn). Deze cijfers kwamen overeen met die van 1937/1939. Her is mogelijk, dat de perinatalc sterfte met ongeveer 40% daalt, wanneer de praenatale zorg volgens her in Rotterdam ontwikkelde systeem wordt uitgevoerd voor her gehele land. Immers een daling van 34o/o kan reeds worden bereikt bij cen bevolkingsgroep met lage weIstand. Dit werd berelkt door een intensieve goed georganiscerde praenatale zorg door de gemeentelijke dienst, die uitsluitend met vroedvrouwen werkte. De omstandigheden in Rotterdam waren ongunstig, omdat het een groep zwangeren met lage welstand betrof. Hoezeer de we|stand invloed uitoefent op de perinatale sterfte is in Schotland overtuigend aangetoond. In de hoogste welstandsklasse was dit percentage .~1~ in de laagste 66.30/00. Daarbij was de door deze Praenatale Zorgbureaux gecontroleerde groep ook nog in deze 412

ziu ten geselecteerde, dat ~:n het aantal ongeht, wde zwangeren ~n her aantal ,,grande multi: parae" groter was. Maar ook al kan voor her bureau te Assen hog niet worden vastgesteld in hoeverre bet de perinatale sterfte in gunstige zin heeft beinvloed, de gevonden afwijkingen bij de in 1953 gecontroleerde zwangeren spreken ook een duidelijke taal. Uit Assen en omgeving werden 440 zwangeren naar her bureau verwezen, d.i. ongeveer 1A van her totaal aantal zwangeren in dit district. Van de onderzochte zwangeren waren 195 primaparae en 285 multiparae. In het begin werden vele zwangeren pas laat in de graviditeit naar het bureau verwezen. Bij 78 pati~nten, d.i. in 17% der gevallen werd een Hb lager dan 65% vastgesteld, bij 4 hiervan lag het Hb tussen 50 en 55%. Bij 3 pati~nten werd een positieve Wassermanreactie vastgesteld. Lichte zwangerschapsintoxicatie bestond er bij 121 patli~nten d.i. 27.5%; matig ernstige zwangerschapsintoxicatie blj 56 pati~nten, d.i. 13~ ernstige zwangerschapsintoxicatie bij 2 pati~nten, d.i. ~ % 0 . In 7 gevallen werd een positieve reductie gevonden. Er werd een nader onderzoek geadviseerd om uit te maken of er lactosurie, renale diabetes of diabetes mellitus bestond. Een inadaequate v ~ d i n g werd er bij 148 zwangeren gevonden. Vooral de eiwitopname was vaak deficient, in veel mindere mate 'her gebruik van vitamines en mineralen, ttet trof ons, dat ook juist in deze gevallen vaak anaemie aanwezig was. Bij 9 zwangeren werden hartafwljkingen gevonden. Er werd geadviseerd haar te verwijzen voor cardiologisch onderzoek. R6ntgenologisch werd er in ~6n geval een niet bekende actieve t.b.c, van de longen vastgesteld. E6n patiEnte bleek verder een dubieus actief proces te hebben (t.b.c. pulmonum in de anamnese). 44 pati~nten werden op grond van het R6ntgenologisch onderzoek hog eens post parturn doorgelicht. Aan liggingsafwijkingen werd alleen bijzondere aandacht besteed als het een graviditeit boven de 30ste week betrof. 15 maal werd een stuitligging, 6~n keer een dwars]igging en twee keer een gemel]i-graviditeit vastgesteld. In een relatief groot aantal gevallen werd het bestaan van een rhesus-negatieve factor

ongestoord verloop van de zwangerschap. Het praenatale onderzoek op het bureau kan slechts een basis-onderzoek zijn. Itet poogt de arts c.q. de vroedvrouw behu!pzaam te zijn bij en te stimuleren tot een daaropvolgend qauwgezet onderzoek. Wat de Provincie Drenthe betrefl, is er nog sitads korte tijd een tweede bureau opgericht te Emmen. Besprekingen over de oprichting van dergelijke bureaux te Meppel en te Hoogeveen zijn gaande.

vastgesteld (D --) nl. bij 82 patii~nten, d.i. plusm. 19%. Steeds werd geadviseerd het bloed in de 34ste--g6ste week der zwangerschap te laten onderzoeken op het bestaan van antilichamen. Bij 661a patii~nte werden deze gevonden. Tenslotte werden nog de volgende bijzondere afwijkiugen vastgesteld (eventueel bevestigd) en werd advies gegeven c.q. een verwijzing naar de praktizerende gynaecoloog aangeraden. 2 1 2 2 1 2 1 2 1 1 1

• )< X • X X X • X X X

zwangerschapsdermatitis epilepsie en zwangerschap schildklierafwijkingen sectio caesaria in de anamnese anencephalie met hydramnion stapelingsziekten in de anamnese een retroflexio uteri gray. fixata myoma en zwangerschap een bekeqde diabetes habituele abortus in de anamnese hydrorrhoea anmiotica

Het bureau werd behoudents op feestdagen en gedurende de vacanties 66nmaal per week gehouden. Een grondprincipe is, dat de Praenatale Zorg een aangelegenheid is en blijft van de huisarts en de vroedvrouw. De zwangere werd gewezen op bet grote belang van het nemen van gediplomeerde kraamhulp. Ook her volgen van moedercursussen werd ten zeerste aangeraden. Op deze moedercursussen wordt o.a. gesproken over bet gebeuren in de zwangerschap en her verloop van de baring, hetgeen een gunstige invloed heeft op de geestesgesteldheid, waarin de vrouw de zwangerschap doorleeft en dc baring tegemoet gaat. Er werd gepoogd om in die gevallen waar bijzondere hulp en steun nodig was (zoals in geval van grote soeiale nood, bij ziekte in het huisgezin, bij ziekte der zwangere zelf, bij het ongehuwd zijn van de moeder) deze te (doen) versehaffen. Een ter zake kundige zuster besprak in die gevallen de mogelijkheden daarvoor. Iedere zwangere kreeg een dieetlijst mee, die grondig besproken werd. Op tekorten in bestaande voedingsgewoonten werd gewezen. Bij her noodzakelijk zijn van een afwijkende voeding b.v. zoutarm, zoutloos, vetarm en KH-arm werden schriftelijke instructies meegegeverL Het onderzock werd zoveel mogelijk volledig uitgevoerd. De arts c.q. de arts en de vroedvrouw krceg steeds een verslag. De gegeven adviezen werden nader toegelieht. Steeds werd er op gewezen, dat het eenmalige onderzoek zeker geen garantie biedt voor het verder

Onderschrqt. Gaarne nemen wij 66k her bovenstaande verslag op. In grote lijnen vertoont dit verslag ]actzelfde beeld als dat van bet bureau Groningen. Wij kunnen natuurlijk niet al deze verslagen opnemen en zullen dit in de toekomst als regel dan ook alleen doen als her nieuwe gezichtspunten opent. Na het lezen van bovenstaand verslag bekruipt ons, nog meer dan na her lezen van her verslag uit Groningen, de vrees dat men hieruit verkeerde conclusies zal trekken: dat men dit zal gebrt, iken als bewijs voor iets waarvoor het niet als bewijs kan dienen, waardoor anderen dau weer over het h~mfd zien, dat her voor anvoor andere punten w~l als bewijs kan dienen. Wij moeten namelijk een scherp onderscheid maken tussen de twee volgende vragen:

l e. Kan door een zo goed mogelljk en zo modern mogelijke toepassing van praenatale zorg de perinatale sterfte in ons land nog duldelijk worden verbeterd? 2e. Kan dit door de huisarts all,fin of door daartoe in te stellen consultatiebureaux all~6n, worden gefiffectueerd? Of is samenwerking tussen deze beide groepen ~mngewezen om op de snelste manier tot de beste resultaten te komen? Ad. 1: Deze vraag moet naar ons gevoelen zonder eqige twijfel bevestigend beantwoord worden. Mochten er onder ons zijn, die dit niet zien dan zijn de cijfers en feiten weergegeven i,a verslagen zoals het bovensiaande, toch wel ee,a zeer kraehtig bewijs. Maar zou dit niet reeds algemeen als juist erkend worden? Uitgaaude van de stelling dat de eerste vraag bevestigend moet worden beantwoord, komen we tot vraag 2. A d 2: tier is wel duidelijk dat het practisch noch door de huisarts geheel alleen, noch door de consultatiebureaux voor praenatale zorg geheel alleen kan worden uitgevoerd. Verder is bet duidelijk dat bet wel door de huisartsen zonder consultatiebureau, maar uiet door her consultatiebureau zonder de hutsarts kan geschieden.

41~

laten uitvoeren door een consultatiebureau. Voor al deze gevallen is dus het eonsultatiebureau op zijrr plaats en cen mogelijkheid die practisch blijkt te werken.

Echter, wil de huisarts dit zonder consultatiebureau uitvoeren, dan zal hij daarbij toch de hulp behoeven van laboratorium, enz. (Luesreacties, Rhesus-bepaling, doorlichting). Nu blijft dus de vraag of de consultatiebt, reaux voor praenatale zorg niet de meest practische mogelljkheid zijn waarvan de huisarts gebruik kan maken ter bepaling van luesreactie, rhesus-factor, en doorlichting? De feiten en cijfers die wlj ook weer vinden in het bovenstaand verslag bewijzen dat hier inderdaad een practische mogelijkheid ligt, hoewel daarmede bet bewijs nog niet geleverd is dat dit de enige practische mogelijkheid zou zijn. Het is zeker mogelijk dat deze praenatale zorg wordt uitgevoerd door een goede huisarts zonder consultaticbureau, maar met behu|p van laboratorium enz. A1 die huisartsen, die dit zo uitvoeren, zullen zeker ook even goede resultaten kunnen krijgen als de consultatiebureaux, maar biervan krijgen wij geen cijfers en mededelingen te zien. Dit aannemend, blijft toch bet feit dat de huisartsen niet alle bevallingen doen, verder dat er huisartsen voorkomen die in het geheel geen bevallingen op zich willen nemen en ook d a t e r huisartscn zijn die wel bevallingen doen, maar die zich, hetzij door drukte, hetzij door gebrek aan interesse, niet inspannen om dit op verantwoorde wijze te verrichten en die daarom graag een meer wetenschappelijk onderzoek

Conclusie: Laten alle goede huisartsen die dit wensen gerust met behulp van laboratorium enz. een uitgcbreid en verantwoord zwangeronderzoek uitvoeren. En laat elke huisarts die bezwaar heeft tegen de consultatiebureaux, zorgen tot bovenstaande groep te behoren. Laten andere goede huisartsen die dit wensen gerust met behulp van het consultatiebureau voor praenatale zorg een verantwoord zwangeronderzoek uitvoeren. Laten alle andere huisartsen, alle vroedvrouwen enz. dit eveneens doen via en met behulp van het consultatiebureau. Het consultatiebureau moet alleen bedoeld zijn als practische aanvulling voor huisarts en vroedvrouw. Dat het daarbij goed werk kan doen is bewezen (zie boven). Het is nooit bedoeld, zoals in her begin gedacht is, om de huisarts te vervangen en her kan dit ook niet. Geen enkele huisarts behoeft zich dus bedreigd te voelen. Integendeel, hij kan her zelf goed uitvoeren of hij kan dit doen met behulp van her consultatie-bureau. Vele goede huisartsen zullen dankbaar zijn voor dezc gemakkelijke aanvulling van hun werk. En wat het belangrijkste is: We hebben bet bewijs al dat deze samenwerking pr-acdsche resultaten geeft. G. Dekker, arts.

Dokterstas door Th. J. A, v. d. P/oeg z) Naar aanleiding van het ingezonden stukje van collega W. van Woerkom in Medisch Contact van 13 Mei 1954 no. 19 over bet probleem van de dokterstas, een probleem, waarmede vele collcgae te maken hebben wil ik gaarne mijn ervaringen met een door mijzelf ontworpen ,,dokterskoffer" mededelen. Aanvankelijk gebruikte ikzelf ook een soort stalen citybag. Indien men daarin alles wat men mee wil nemen dusdanig verpakt dat niets kapot kan gaan of door elkaar kan rammelen, is men jammer genoeg ook steeds verplicht ongeveer alles weer uit te pakken wanneer men lets nodig heeft dat toevallig onderin ligt. Dit bezwaar heb ik dan ook allereerst trachten te ondervangen en wel door een koffertje met dubbele bodem. De onderste bak is tevens de bodem van het koffertje en hierop staat een tweede bak, die door middel van leren handvatten er gemakkelijk uit te tillen is. 414

Beide bakken zijn ongeveer 5 cm diep. Deze diepte blijkt in de practijk ruimschoots voldoende te zijn. Om bet door elkaar rammelen te voorkomen verdeelde ik beide verdiepingen door middel van tusenschotjes in kleinere vakken. Zodoende ligt alles wat in deze kleine vakken is opgeborgen overzichtelijk bij elkaar en stormvast. In de onderste bak kan men alles opbergen wat niet direct dagelijks nodig is plus reserve-materiaal. In de bovenste bak ligt het dagelijks nodige direct voor het grijpen. Her gehele koffertje is aan de binnenzijde bekleed met wit afwasbare canvas en aan de buitenzijdc met donkerbruin canvas met lederen opzetstukken op de hoeken en is voorzien van twee sloten, zodat het geheel afgesloten kan worden voor onbevoegden. 1) Wdaryweg 3, Valkertburg--Houthem.

ANNY

KAY SER

$oins de Beau/~

Tevens opleidingsinstituut HAAKSBERGERSTRAAT 152 TELEFOON 8771

ENSCHEDE -

TEN OOSTEN & DE REUS N.V.

Do

STADHOUDERSKADE 149

practische

AMSTERDAM-Z. TEL. 99041 -99213

schoen

KYMOGRAPHIONS,

met een

f a b r i k a a t HELLIGE,

wetenschappeliik plus!

diverse

uitvoeringen

&'peclaai root

REFORMHAHDEL ZOXXESTRAAL

Ned. Vereniging v. Sexuele Herv0rming Zo

Ziekenverv0er ,,Marriet"

juist verschenen:

I D r C. VAN EMDE BOAS I ,,Abortus

Ambulaneevervoer

provocatus'"

door geheel Nederland, ook Buitenland

B i j d r a g e n tot d e s t u d i e v a n d e a b o r tus provocatus in Nederland. (Omvang, oorzaken en prophyIaxls). 6 7 p a g i n a ' s m e t 17 u i t k l a p b a r e tabellen, gedrukt op goed papier.

Prima materlaal, vakkundige bediening Teleloon 2 1 4 0 0

Priis 11.60; ~ranco per post I 1.75.

gehoor

16220

TURFMARKT

10 - H A A R L E M

De Nederl. Men~ndleek-Bond vprenlgg In gleh die gedJplameerde leerkrachteQ, die uitalultend de

I ~

bij 8een

Correspondentieadres :

B e s t e l l i n g e n te r i c h t e n a a n b e t S e c r e t a r l a a t van bet Hoofdbestuur van bovenstaande verenitjing, Bilderdijkstraat 39 te Den Haag"

ll][~' l i siT,,]i k l ~lID ~

di~t~n

Hauser - Diabetici - Zoutloos - Vecjetarisch Verzending door het gehele land

Deventer - KI. Overs/raat 65 tel. 4070/K 6700

,IS]fit

rnmD

MENSENDIEC

K-METHODE

ter verbeterlng v u gwlmamahouding r bew~glu~, bevordorlng yam m.armak~ Sm b r i g 4 ~aa g~taord~ spb.r|uncthD. volgens de door B~M MeBseDdieck vaslgeslelde begin~len in zulveren vorm toepau~n. [nt|ehtlageo ela volle~ge ledetxlljst blJ her aecretariaat P.

C.

HOOFTSTRAAT

22

IIILVERSUM

H.H. Medici

Bij OPTICIEN II. DE JONG

LA BONNEESPERANCE

is e l k e b r i l p r e c i s i e w e r k .

HOOFDWEG

468

TELEFOON

89721

otrderste verdieping achter

hydr. zwachtels, wattcn Frileen n,n'coseapparaat -tKap q- ties Trileen vingerspalkjes

hydr. zw. Cambric zw.

volledig curettage

instrumentcm trousse watte n hvdr. zw.

instrumentarium steriel in handdoek verpakt DettoI splritus Unicurazeep

hydr. zw.

voor

novocain 1% ell 2% enige flesjes grote dr hcchtmateriaal zijde catgut doos met reserv. reserve-agraves ampullen

bovenstc verdieping achier

steriele doos met agraves agrave-pincet Orgasepton jodium mercurochroom gluc. amp. insuline Unicurazeep Varicosanzw. flanellen zw. Cambric zw. hydr. zw.

chlooraethyl doos met spuiten verbandschaar onsteriele pincet ster. verpakte perfor, tang voor

relro

en

peritoniaal abcessen handschoenendoos met catheters buikpunctiemateriaal (Troicart)

vO01'

snelverbandjes antisera Diphth. antisera Tetan. bloedstelp, watten leine doosjes Jodex Hansaplast 2 cm Hansaplast 4 cm leucopl, gr. rol warren ,,sterieltjes"

hydr. zw. sterieltjes ampullen in dozen 2 cc spuiten in dozen (steriel)

In de practijk is dit echter te groot gebleken. Men kan makkelijk met een kleiner volstaan.

Men kan de koffer rustig rechtop zetten of ondersteboven neerleggen, of van de autobank af laten vallen zonder d a t e r ook maar iets van zijn plaats raakt of kapot gaat. Dit heeft een thans driejarig gebruik wel bewezen.

Mijn reservehoeveelheid verbandmateriaal is thans dusdanig dat het voor een klein .,spoorwegongeluk' voldoende zou zijn! !

Ter verduidelijking een primitieve schets met schematisch aangegeven inhoud van de beide verdiepingen.

De maten buitenwerks zijn 50--35--12 cm.

415

AEDEDELINGEN EN BERICHTEN VAN BUITEN DE MAATSCHAPPl

Aan de functie is ook clinisch werk verbon-

Installatie adviescommissie alcoholvraagstuk

den.

Op 25 Mei jl. heeft de Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid in de Lairessezaal le 's-Gravenhage de beide door hem op 10 Februari jl. in gestelde adviescommissies inzakc her Alcoholvraagstttk geinstalleerd.

Medische vacature Ibadan, Nigeria Aan het Llniversiteitscollege, Ibadan, Nigeria, is de functie van "senior lecturer or lecturer in anaesthesia" vacant.

Salaris s 1500 per jaar, oplopend met s 100 tot s 2000 voor een senior lecturer. Voor een lecturer s 800 per jaar, oplopend met s I00 tot s 1500. Nadere bijzonderheden worden gaarne door Mej. Mr. J. Schalij van de Afd. Internationale Volksgezondheidszaken verstrekt. Sollicitaties zo spoedig mogelijk te richten aan: Secretary, Senate Committee on Higher Education in the Colonies, Senate House, London, W . C . I .

(lluitQn verantwoordelllkheid der Redactie.)

Waar het om gaat/ Beschouwingen naar aanleiding van de

uitoe[ening der Geneeskunst in her vriie beroep Bij een snelle ontwikkeling of bij een plotseling veranderde instelling, waarbij evenwichten worden verstoord, bestaat her grote gevaar, dat lang bestaande feiten niet meer op hun juiste betekenis worden geschat en dat men de werkelijke waarde onscherp gaat zien van dingen, waarmede men tot nu toe vertrouwd was geraakt. De geschiedenis geeft hiervan treffende voorbeelden. Toen in het begin van de 19de eeuw, door de stormachtige ontwikkeling van chemie en physica, bleek, dat de wetten, die in bet laboratorium konden worden opgesteld aan de hand van proefnemingen op de levenloze natuur, ook gelden voor de levende stof, verkeerde men spoedig in de waan, dat een verklaring van ,,het leven" niet lang meer op zich zou laten wachten. Onder de invloed van de ontwikkeling van her indrukwekkend specialisme in de geneeskunde in bet begin van deze eeuw, groeide spoedig de overtuiging, dat de huisarts zou gaan verdwijnen en deze overtuiging bestond niet alleen bij kortzichtigen, maar mannen als Nolen spreken van een uitstervend ras en Seheltema, zelf voorbeeld van een ,,all-round" huisarts, noemt hem de veel-armige wegwijzer in de toekomst. Eenzelfde verschijnsel, zij her ook van kleihere omvang, kunnen we thans waarnemen met betrekking tot de, na de be~indiging van de t~ceede wereld-oorlog met zoveel kracht gepropageerde leuze van sociale zekerheid, x) Waar men als onderdeel van deze sociale 416

zekerheid de geneeskundige verzorging wenste te zien en te organiseren ontstond bij velen in deze kringen de opvatting, dat de individuele zieke niet meer bestaat en dat ziekte een ,,gesellschaftliches Phenomen und ein wirtschaftliches Problem" is, waarbij de organisatie van de gezondheidszorg een politieke en economische aangelegenheid wordt. Hierbij bleek al spoedig, dat de kenmerken van her vrij beroep ~ n voor ~ n niet de meest geschikte voorwaarden zijn voor een economische uitvoering van de finanti~le verzekering der gezondheidszorg, waarbij tevens tot uiting kwam, dat in bovengenoemde kringen bet juiste gevoel voor deze waarden niet aanwezig was en misschien niet aanwezig kon zijn en dat ook deze kenmerken van het vrij beroep te beschouwen waren als de bekende bakens, die nu waren uitgedoofd. Her blijkt steeds weer opnieuw, dat gemakkelijk over bet hoofd wordt gezien, dat een ,,van hovenaf" geregelde objectieve zekerheid op her terrein van de gezondheidszorg nooit gepaard kan gaan met een subjectieve zekerheid, resp. gevoel van veiligheid bij het individu; waar her hler gaat om die reehten van de vrije mens, die ftmdamenteel zijn voor t) Rapport van Rhijn, 1945. ,,Sociale zekerheld is het wachtwoord van onze tijd, waarmede men de poorten naar een betere toekomst hoopt te openen. In deze jaren van gisting, waarin zoveel waarden zijn verschoyen, zoveel bekende bakens uitgedoofd, zoveel verwachtingen in rook zijn opgegaan, is Sociale Zekerheid her vaste punt, waarnaar allerwege verlangend de handen worden uitgestrekt".

naar de vrije organisaties onder toezicht van de Overheid. Dat dit moeite kost is niet te verwondercn. De boron geschetste ontwikkeling brengt me! zich mede, dat hot noodzakelijk is, dat de artsen zich bezinnen op de wijze waarop zij hun werk in de huidige samenleving met vrucht zulIen kunnen voortzetten en het is vanzelfsprekend, dat bij meningsverschillen met Overheid of semi-Overheid mcn van de zijdc der artsen als een argument naar voren brengt, dat deze of gene maatregcl niet in overeenstcmming is met het feit, dat wij ons werk uitoefenen in een vrij beroep; ik geloof echter, dat daarbij ons niet steeds duidelijk voor ogen staat, war het vrij beroep nastreeft en in feite voor practische consequcnties heeft.

de menselijke pcrsoonlijkhcid, kan een gew)el van veiligheid alleen maar bestaan, indien men vrij kan bepalen op welke wijze men aan zijn plicht tot de zorg voor de gezondheid wenst te voldoen. (Dit is geen pleidooi tegen de verplichte ziekenfondsverzekering, want deze beperkt zich tot de verzekering van de ]iz~antii;le gevolgeTt van genoemde zorg). .,11ij zal dus vrij moeten zijn en blijven, zowel iu de keuze van de personen, aan wie hij zich en zijn belangen wil toevertrouwen, als in de middelen, die hij na deskundige voorlichting en met sociale steun, zo hij deze nodig heeft, wil aanwcnden." .o) Bij dlt streven naar sociale zekerheid ontstaan twee gevaren, waarvan her noodzakelijk is deze te onderkennen, teneindc ze te kunnen vermijden. In de allereerste plaats betekent her verstrekken van sociale zekerheid tegelijkertijd het ontnemen van verantwoordelijkheid aan het individu en daardoor het gevaar, dat de schenker van sociale zekerheid in een al te grote ijver, zonder het misschien zelf te willen, komt tot de algehele opoffering van de individuele verantwoordelijkheid op dit gebied, waardoor als het ware een ,,onthoofding" van her individu plaats heeft en deze mens mij doer denken aan de figuurtjes, waarmede men gemeenlijk de mens a a n d u i d t in statistieken. In de tweede plaats bestaat bier bet gevaar, dat de invloed van de Staat in de persoonlijke rechten van de mens te groot wordt. Het is zonder meer duidelijk, dat de zorg voor gezondheid en welvaart v a n bet gezln niet voor ieder lid van de samenleving zonder meer individuele zorg kan zijn, maar om diverse redenen, die in allerlei artikelen reeds uitvoerig werden uiteengezet, sociale zorg is geworden, omdat voor velen het bereiken van een redelijke verzorging slechts mogelijk is in gemeenschappelijk verband, tIierdoor ontstaat de verpliehting van de gemeenschap tot her instellen en instandhouden van maatschappelijke organen, waarbij sedert het einde van de t.weede wereldoorlog een voortdurende strijd gaande is over de vraag, of deze maatschappelijke organen een eigen verantwoordelijkheid hebben onder toezicht van de Overheid, of dat zij slechts uitvoerende organen van de Overheid zijn. (Ponsioen). De historie heeft wel tot een en ander geleid; onmiddellljk na de bevrijding werd de Overheid door de chaos wel gedwongen diverse taken zelf in handen te nemen en de uitvoering hiervan op te dragen aan ambtelijke instanties; maar nu wij geleidelijk terugkcren naar normale toestanden, zal men zi.ch voortdurend hebben af te vragen voor welk deel deze taken weer kunnen worden teruggebracht 417

W a r de z.g. vrije beroepen in onzc samenleving betekenen is niet met ten handomdraai uit te maken, zcgt Ponsioen, die een zeer lezenswaard artikel over dit onderwerp schreef in het R.K. Artsen-blad s), maar hij legt n a a r mijn mening de begrenzing te ruim en laat her zwaartepunt vallen op de gewetensvrijheid bij de uitoefening van her beroep. Bij besprekingen over dit onderwerp blijkt her herhaaldclijk, dat de een de nadruk legt op de economische vrijheid, een andcr op de vrijheid van vestiging, weer een ander op de vrijheid van keuze van patient en arts en ten slotte is er ten groep, die alleen de gewetensvrijheid als richtsnoer kan accepteren. W a n n e e r ik thans tracht een omschrijving te geven van het vrij beroep en van de consequenties, die her met zich mede brengt, dan is hct mij duidelijk, dat dit slechts een poging kan zijn tot verduidelijking van een moeilijk begrip. Men moet vooral niet trachten een inzicht te verkrijgen door uit te gaan van her woordje ,,vrij"; vrijheid in de zin van ongebondcnheid is hier zeker niet bedoeld en men kan wel zeggen, dat de gebondenheid zeker even groot is, zo niet groter dan de vrijheid, die de hier bedoelde bcroepen kenmerkt. Hoewel het beroep van winkelier in strikte zin zeker vrij is en in veel meer opzichten dan dat van medicus, wordt dit toch niet gerangschikt onder de ,,vrije beroepen", maar na indeling in commercifile beroepen en de leveranciers van diensten, is men gewoon alleen bij de laatste groep te spreken van vrije beroepen. Terwijl bij de commerci~le beroepen de zakelijke overweging voorop gaat en m zekere zin de norm voor bet handelen bepaalt, meent men te moeten aannemen, dat bij de leveranciers van diensten een deel der beroepen 2) A. Sanders, R.K. Artsenblad 1952, No. 10. 3) Dr. J. Ponsioen. S.C.J. overgenomen in M.C. 1953 No. 16.

de dienstverlening voorop zal stellen. ,,Dans les professions liberales les services sont, par ,aature, gratuits. I1 n y a pas ici donnant, donnant: facio ut des, do ut facias". 4) Waar het onmogelijk is gebleken een deftnitie te geven van ,,vrij beroep', moet men. volstaan met een omschrijving van de aspecten, waardoor deze beroepen zich onderscheiden van andere. Deze eigenschappen kan men afleiden van datgene, dat in bet ,,vrlj beroep" wordt nagestreefd, door zich te realiseren wat bet ,,vrij beroep" bedoelt te zijn. Door de uitoefening der geneeskunst in het vr~i beroep tracht men te bereiken, dat de sleet wordt gewaarborgd, waarin naar onze mening bet geneeskundig werk alleen maar met succes kan worden uitgevoerd, nl. in die individuele verhouding arts--patient, die gebaseerd is op verlrouwen. Naar mijn mening wordt dit het beste weergegevcn door ondcrstaande omschrijving van de medische daad: ,,L'acte m6dicale cst une confiance, qui s'adresse librement 5. une conscience". (Portes). Het zou goed zijn als wij artsen ons iedere dag weer opnieuw realiseerden, dat door het felt, dat de pati//nt zich onder onze behandeling stelt, hij de arts in questie een zeer greet vertrouwen schenkt en het is zonder meer duidelijk, dat dit vertrouwen alleen kan worden geschonken aan iemand, die men vrijwiIlig uitkiest. ,,De dokter immers wordt binnengeroepen in onze eindigheid als mens, in ons verlangen naar leven, in onze angstvolle strljd tegen en in onze aanvaarding van lijden en deed. De dokter treedt in contact met onze hulpeloosheid, met onze onmacht, onze eenzaamheid en onze hunkering, met onze onuitgesproken levensopvatting en met de metaphysische angst van het eindige, door de zonde aangetaste, schepsel op weg naar de eeuwigheid door de duisternis van lijden en sterven heen." s) Wij behoeven dan ook niet lang hierbij stil te staan: vrOe artsen-keus is voor niemand een probleern en wordt algemeen erkend als de noodzakelijke voorwaarde voor een verantwoorde uitoefening der geneeskunst. Ook de tegenpool vrOe patignten-keus zal geen moeilijkheden geven, omdat het duidelijk is, dat, behoudens nood-toestand men niemand kan dwingen deze zware en moeilijke taak, die gebaseerd moet zijn op de liefde tot deze evenmens, op zich te nemen. Nog afgezien van het feit, dat iedere vrijheid door de samenleving aan een zekere beperking onderhevig is, doer het niets ter zake, dat deze vrije keuze van arts onder bepaalde omstandigheden een begrenzing heeft: zelfs in 418

de situatie waar maar ~fin arts ter plaats gevestigd is, blijft het van waarde, dat de patient bet gevoel behoudt deze arts in vrijheid te hebbcn gekozen en dat hij, indicn hij dat wenste, een medicus uit de omgeving zou kunneq raadplegen. ~) Verscheidene problemen in verband met de vrije artsen-keuze en vooral het belangrijke felt, dat de artsen van hun kant moeten aantonen, dat het hun ernst is met deze gestelde voorwaarde, worden op een uitstekende wijze behaqdeld in een artikeh Beschouwingen over vestiging en keuze van de arts 7), zodat ik. ter beperking van de lengte van dit stuk er aan voorbijga, maar een probleem wil ik nog trachten te beantwoorden, nl. de vraag: is het stellen van een ,,zielen-plafond" voor de ziekenfondspractijk niet in strijd met bet vrij beroep? Boven werd reeds aangeduid, dat iedere vrijheid aan een zekere bcperking onderhevig is door de eisen, die de samenleving nu eenmaal moet stellen; ook hier is sprake van een orde van belangen en als zodanig is het algemeen bclang van hoger orde, waarvoor het principe ,,vrije artsenkeuze" onder bepaalde ornstandigheden moet wijken. Wel is onder dergelijke omstandigheden extra oplcttendheid geboden, om te workomen, dat de opzettelijke inperking van de vrlje keuze niet verder plaats heeft dan nodig is om aan de noodzakelijke eisen van het ,,algemeen belang" tegemoet te komen. Daarom zal deze grens plaatselijk of regionaal moeten worden vastgesteld, z6 dat voldoende vrije keus van arts is gewaarborgd. Daarnaast heeft ieder arts als beoefenaar van een vrij beroep de zware verantwoordelijkheid zich te beperken, indien hij bemerkt dat hij bet werk niet naar behoren aan kan; schiet hij hierin tekort, dan valt deze verantwoordelijkheid terug op de groep, in casu de Maatschapij voor Geneeskunst. Belangrijk is hog op te merken, dat vrije artsen-keuze onvolledig is zonder vrije vestiging in vrije competitie of zo men wil vrije eoncurrentie, omdat hierdoor alleen voor de patient de zekerheid wordt geboden van e e n zo goed mogelijke verzorging; bet is duidolijk, dat deze concurrentie de beste waarborg is voor een zo goed mogelijke gezondheidszorg. a) P. Tiberghien. Medicine et Morale. 1952. 5) Prof. Dr A. Snoek, S. J. Vrije dokterskeuze. Streven. 1954. Nol. 6) Rapport maatschappij-commlssie ,,De arts staatsambtenaar". Nederl. Tijdschr. 1920. I. hlz. 1109. 7) R.K. Artsen-blad 1953 No. 1.

,\angezicn wij geen ziekten maar zieken behandelen, is de patient genoodzaakt geheimen prijs te gevcn, waardoor hij recht hecft op geheimhouding; het schenken van vertrouwen dient te worden gcvorderd en bcschermd door bet beroepsgeheim. Icder zal wel inzien, dat angst voor opcnbaarheid nooit een rcm mag zijn voor tie patiiSnt, zich onder behandeling Ic stellen van een arts. Itet beroepsgeheim is onafscheidelijk verbonden met her vrij beroep en het is niet te verwonderen, dat bij de bespreking van de I.S.S.A. te Parijs in 1953, waar men de positie van de arts in de sociale verzekerings-wetgeving zag als een ambtelljke, door het merendeel van de vertegenwoordigers her beroepsgeheim als afgedaan werd beschouwd. Een ander belangrijk aspect van het vrije beroep is de vestiging in een ona[hankel~jke positie, waardoor de hulp-zoekende de zekcrheid beef t, d a t e r voor de arts in cerste instantie geen ander richtsnoer voor zijn handelen bestaat, dan dc pe,soonlijke belangen van deze patifint; her noodzakelijke vertrouwen in de arts kan alleen maar aanwezig zijn, indien de patifint de zekerheid heeft, dat de arts vrij is in zljn handelen. In her vrije beroep kan de arts geen andere opdrachtgever hcbben, dan de patient; het gaat hier om bet feit, dat al]een de deskundige verantwoordelijk kan zijn, welke verantwoordelijkheid bij tckortkomingen terugvalt op de groep. Dit wordt door Ponsioen duidelijk uiteengezet in zijn artikel over bet vrlje beroep. Resumerend komen we tot de conclusie, dat de uitoefening wm de geneeskunst in het vrije berocp als voorwaarde moet stellen: de vrije vestiging in een onafhankelijke positie met de vrije artsen-keus van dc zijde van de patiSnt en vrije pati~ntcn-keus van de zijde van dc arts, hct gehecl bcschcrrnd door bet beroepsgeheim. Maar er is nog een ander belangrijk aspect van het vrije beroep, dat een logisch gevolg is van her felt, dat in de verhouding arts-patifint de [ilmntii;le rel,ttie ecn intcgrcrend onderdeel uitmaakt. Het moet w, or ieder duidelijk zijn, dat her voor degene, die de dicnst ontvangt, belangrijk is dat hij ccn contraprestatie ]cvert, waardoor een gevocl van ,,bevrijdlng" ontstaat, dat bepalend is voor de juiste verhouding tussen arts en patient. Het is voor de patient belangrijk te weten, dat hlj aan zljn verpllchting heeft voldaan, zodat hij vrij kan beschikken over hulp en dat voor de dokter een normaIe prikkel aanwezig is om deze hul l) con amore te geven, llet is bekend, dat bij intercollegiale hulp juist dit gcvoel van niet in staat te zijn 419

een adequate contraprestatie te levercn, deze verhouding vaak verstoort. tier is niet alleen belangrijk voor de arts, d:tt bij de onderhandelingen over honoraria tusscn ziekenfondsen en artsen, waarbij het zickcnionds optrecdt namens de verzekerden, een resultaat wordt bereikt, dat de artsen bevredigt, omdat anders de verhouding arts-pati~;nt wordt verstoord. ttet is toch algemeen bekend, dat in de situatie uit het verleden een van de belangrijke oorzaken voor latente spanning tussen arts en patii}nt lag in de veronderstelling van de zijde der verzekerden, dat de arts door het ziekenfonds ,,natuurlijk' onvoldoende zou worden gehonoreerd en dat hij ,,dus" hem (de patient) wcl zo goedkoop mogelijk zou behandelen en aan zijn gcval zo weinig mogelijk tijd zou be-

steden. I)e vcrhouding in de partieu]iere practijk. waarbij in de vcrhouding arts--patient ]act

honorarium wordt overeengekomen, geeft d e bestc waarborg, dat dcze verhouding ongestoord blijft, maar ook indien de arts met het ziekcnfonds een contract zou afslulten op basis van ecn verrichtingen-tarief wordt deze verhouding niet aangetast, omdat het ziekenfonds optreedt namens de pati[nt. Na bovenstaande uiteenzetting zal het nict moeilijk zijn in te zien, dat een abonnementstarlef, waarbij het gaat om een groep verrichtingen, toch niet gcheel in overeenstemming is met de eisen van her vrije beroep, omdat bier de verhouding in gevaar kan wordcn gebracht, omdat de patient kan weten, dat de arts niet meer z6 gei'ntcresseerd is wanneer zljn hulp wordt ingeroepen. Dat een arnbtelijke honorering van de arts aan de pati;Snt geen gevoel van veiligheld zou kunnen geven en d a t e r in de verhoudlng afls--pati~Snt een sleet van wantrouwen zou ontstaan, is naar mijn mening wel overduidelijk. Dc inkomensvorming in bet vrij berocp. Onafhankelijke zelfstandige vestiging, de voorwaarde voor bet vrij beroep, betekent rnocizaam opklimmen gedurende bet aantal practijk-jaren tot een bepaald inkomen, waarvan de hoogte voor ieder al naar gelang zijn rain of meer .,geslaagd zijn" op verschillend niveau ligt; door biigaande kromme lljn wordt dit in beeld gebracht. inkomen ambtelijke lijn

practijk-jaren

Deze inkomens-kromme is in principe dezelfde bij alle vrije beroepen, al zijn er kleinc verschillen vooral met betrekking tot her ogenblik en de snclheid van daling. Bij artsen treedt deze daling her spoedigst op en verloopt her sterkst descresccndo in vergelijking met anderc vrije beroepen, waardoor wordt aangetoond, dat een groot deel van her publiek al gauw het vertrouwen verplaatst naar de jonge artsen omdat her blijkbaar aanvoelt, dat geneeskunde een zich snel ontwikkelende wetenschap is. Daarnaast zal het felt, dat langer gevestigde artsen op een zekere leeftijd niet racer zoveel activiteit en interesse kunnen opbrcngen, dat zij dit vertrouwen behouden, van belang zijn. Gezien vanuit de geziehtshoek, het vrije beroep. nl. dat de verhouding arts--patifint gebaseerd moet zijn op vertrouwcn, is dit vcrloop belangrijk, omdat her de beste waarborg geeft voor een grote bclangstelling en activiteit blj de beginnende artsen en een constante stimulans voor de langer gevestigde medicus, dus de beste waarborg voor een zo goed mogelijke geneeskundige verzorging. Daarnaast geeft dit verloop de natuurlijke selectie, omdat de beoefenaar, die binnen een aantal jaren niet in staat blijkt een inkomen te bereiken, waar hij van kan bestaan, gedwongen wordt naar een andere, hem meer passende werkkring, om te zien; bovendien wordt de oudere collega, die physiek de noodzakelijke inspanning voor dit zware beroep niet meer kan opbrengen of de arts, die niet met zijn tijd is meegegaan door deze natuurlijke selectie afgevoerd. Dit mag hard schijnen, maar her is noodzakelijk om her publiek de garantie te geven en daardoor het vertrouwen, dat de beste hulp bereikbaar is; bovendien gaan wij ult van de veronderstelling, dat de honorering z6 behoort te zijn, dat de arts de mogelijkheid heeft zijn oude dag finantieel te verzorgen. Het verschil in de status van de arts in her vrij beroep en de arts-ambtenaar, gezien vanuit het oog van de pati/~nt en met betrekking tot het vertrouwen in de kundigheid en bereidheid alles te doen wat voor de patifint gewenst is, wordt duidelijk indien men beide krornmen vergelijkt. Het is vanzelf sprekend, dat de patifint geen vertrouwen kan hebben in de arts, die volgens ambtelijke normen wordt gehonoreerd, omdat voldoende garantle met betrekking tot de geschiktheid van de beoefenaar voor dit beroep en iedere prikkel tot aetiviteit, die juist bij de uitoefening der geneeskunst van zo kardinaal belang is, ontbreekt . Men dient hierbij te bedenken, dat het recht op gezondheid met de reehtszekerheid in de samenleving, beiden van fundamenteel belang

zijn voor ieder mens, reden waarom men de verzorging op deze twee gebieden steeds heeft opgedragcn aan de vrije beroepen: voor een redelijk menswaardig bestaan is her noodzakelijk, dat hier een gevoel wm veiligheid bestaat. Wanneer men nu de inkomens-vorming, die inhaerent is aan het vrij beroep, beziet vanuit het standpunt der beoefenaren, dan moeten wij de volgende feiten vaststellen. In de eerste plaats brengt dit grote risico's mede voor de arisen, die niet vel-zekerbaar zijn Daar is allcreerst het risico dat men bij zijn vestiging niet slaagt en niet in staat is een inkomen te verwerven. Daarnaast is er als gevolg van de noodzakelijke vrije coneurrentie bet voortdurende gevaar, dat een collega, die zich in de omgeving vestigt, over grotere capaciteiten beschikt of door ondefinieerbare factoren meer in de smaak valt; de gevolgen kunnen voor de eerste arts zeer groot zijn; ook her min of meer gelukkig zijn in het bereiken van resultaten, wat geheel buiten de ,,schuld" van de arts kan liggen, kan zeer grote gevolgen hebben. Tegenover deze, grote risico's staan natuurlijk voordelen; in de eerste plaats de vr/je inkomens-vorming, waardoor de arts bereid is deze risoco's te aanvaarden en waardoor hij geprikkeld wordt tot grote krachtsinspanning. Daarnaast het felt, dat men door hard werken zijn inkomen kan aanpassen aan de levenswijze, die men zich als gewenst ziet; ik bedoel hiermede gezinsgrootte en de wijze waarop men zijn kinderen wenst op te voeden; eventueel ook de eisen, die de arts aan ziehzelf wil stellen om in zijn eigen ogen een goed medicus te zijn. Verder bet felt, dat de arts door de wijze waarop hij zijn praktijk wenst te doen, met veer of weinig onkosten (hij kan gaan fietsen zo hij om een bepaalde reden dit wil uitsparen), de mogelijkheid heeft de zuivere winst te vergroten. Her is wel duidelijk, dat, om deze vorm van honorering verantwoord te doen zijn voor de samenleving alsmede voor de beoefenaar, er een evenwicht noodzakelljk is tussen vooren nadelen, of, zo men wil, tussen rechten eu plichten; het zou onbillljk zijn indien men de risico's van deze honorering liet voortbestaan en de voordelen (de vrije inkomens-vorming) wegnam, rnaar even onbillijk indien men de voordelen zou laten bestaan en de risico's wegnam. Op welke wijze kan men nu practisch komen tot een verantwoorde vaststelling van de bedragen, waarvoor de beoefenaars van het vrij beroep hun diensten zullen verlenen? ,,Les services sont par nature gratults". D.w.z. dat het niet mogelijk is de waarde van een bepaalde dienst voor de pa.ti~nt in geld uit te drukken.

420

Men dient hier het onderscheid te maken tussen arbeidsbeloning en eregeld (honorarium), waarbij voor her honorarium niet de gangbare normen, die in de ruilmaatschappij gelden, kunnen worden toegepast. Dit geld is geen evenwaardlgheid, maar een tegengift bij een gift. (Ponsioen). Men moet deze bedragen dan ook uitsluitend zien als ,,contribution" tot het levensonderhoud van de arts. Dit is zeker geen loon naar behoefte; in de eerste plaats is het geen loon en in de tweede plaats is de behoefte van de arts geheel afhankelijk van de levenswljze, die hij voor zich als passend ziet en waaraan hij zijn arbeid moet aanpassen (door meer of minder hard te werken), terwijl omgekeerd de arts zijn levenswljze zal moeten aanpassen aan her inkomen, dat hij ingevolge zijn meer of minder geslaagd zijn, zal weten te bereiken. Her bovenstaande is geheel in overeenstemming met her felt, dat de arts zijn vergoeding nooit afhankelijk heeft gesteld van de waarde, die een bepaalde dienst voor de patient op een bepaald ogenblik heeft (men dient hierbij te bedenken, dat in de ruilverhouding de waarde van een object wordt bepaald door de waarde, die her voor de ontvanger heeft); evenmin wordt de grootte van de verantwoordelijkheid, die op een bepaald ogenblik moet worden gedragen, bepalend voor de hoogte van de vergoeding, terwijl de grootte van onkosten, die een bepaalde dienst van de arts vraagt, in her tarief voor de particuliere praktijk niet tot uitdrukking wordt gebracht. De practijk echter vraagt naar de vaststelling van verantwoorde bedragen om praetisch te kunnen werken; daarbij zal men, wil men behouden dat her arts-beroep een vrij beroep blljft, met bet bovenstaande rekenlng moeten houden. Dit geldt zowel voor de honorarium-bepaling in de particuliere practijk als voor de overeenkomst, die met een ziekenfonds zal moeten worden afgesloten; hierbij moet nog worden aangetekend, dat her afsluiten van een contract met her ziekenfonds niet in striid is met her vrij beroep, omdat her ziekenfonds hier in naam van de patient optreedt. Er is geen andere mogelijkheid om te komen tot een berekening van een bedrag per verrichting of per abonnement, dat sleehts een groep verrichtingen is, dan het vaststellen van ,,her aanvaardbaar inkomen", d.w.z, her inkomen dat de gemiddelde beoefenaar moet kunnen berelken hlj een gemiddelde dagtaak en met gemiddelde capaciteiten, omdat anders de aantrekking tot her beroep verdwijnt; de samenleving zou spocdig met cen tekort aan artsen komen te zitten indien de gemiddelde arts geen inkomen zou kunnen bereiken, waar hij van kan bestaan.

421

Bij doze berekening zal men moeten komen tot een uitrafeling van onkosten, opleidingskosten, kosten voor ,,living" etc., maar men dient hier wel scherp te zien, dat dit geen enkcle andere betekenis heeft dan voor deze berekening en met name wordt hierdoor niet bepaald, dat de arts een vergoeding ontvangt, die gesplitst is in zuiver arheidsloon en vergoeding voor onkosten. Dat op dit gebied in het verleden fouten zijn gemaakt is geen reden om op deze foutieve wijze voort te borduren. De medicus in bet vrlj beroep ontvangt een honorarium in de vorm van een praestatievergoeding. Op de consequenties, die het vrij beroep met zich mede brengt met betrekking tot de verantwoordelijkheid bij de individuele beoefenaar en hij de grocp als geheel, wil ik gaarne een volgende maal terugkomen. Fil burg. Festen. Praten, praten .. en weinig [uisteren

Met belangstelfing heb ik in M.C. de verslagen gelezen van voordrachten gehouden voor het Hoofdbestuur en anderen door Pater Ponsioen en Mr. G. C. van Dijk. Terwijt het betoog van Pater Ponsioen opviel door de ernstlge en eerlljke bedoeling versehillende meningen, heersende in bedrljfsleven en bij artsen, alle recht te doen wedervaren, trof mij in de uiteenzettingen van Mr. G. C. v. Dijk een geheel andere instelling. Het zlj terloops opgemerkt, dat her voor de lezer prettig zou zijn te weten wie de sprekers ziin en krachtens welke functie zij uitgenodigd zijn hun voordracht te houden, a) Wie is Mr. G. C. v. Diik? Mr. G. C. van Dijk is blijkbaar iemand uit het bedrijfsleven, hlj heeft met artsen-relaties gesprekken gevoerd en hij draagt de artsen een goed hart toe.

Toch maakt zijn hele voordracht de indruk van een geprikkeldheid t.a.v, de artsen. Deze geprikkehtheid doer hem ons zelfs een enig~zins komisch aandoend tafereel voor ogen stellen van een Kamerlid, die medische rapporten in de prullemand doet verhuizen - - ik vermoed ongelezen. Evenals de geachte afgevaardigde voor eeu bepaalde richting zit, staat Mr. G. C. v. Dijk hlijkbaar nu eenmaal voor een bepaalde mening en bet vermoeden komt bij me op dat de gesprekken die Mr. G. C. van Dijk met bevriende artsen heeft gevoerd, van zijn kant hebben hestaan in praten, praten . . . . en welnig luisteren. J. L. Goemans, arts te Nijmegen. 1) Zie M.C. No. 23, pag. 982. Red.

Waarom

-

Waarvoor?

W a a r o m doet collega James zijn betoog schade door zich, als hij in vuur geraakt, tot onbillijkheden te latch yet'leiden? "Foegegeven kan worden, dat Amsterdam nog met een tekort aan ziekenhuisruimte heeft te kampen. Het beroep, dat niet allecn uit Amsterdam, maar ook uit vecl wijder omtrek op de hoofdstedelijke opnamecapaciteit gedaan wordt, werkt daar uiteraard aan mee. De G.G. en G.D., aan wie de plaatsing dcr ziekenfondspati~nteu is opgedragen, heeft in samen,wevking met bet Centraa]~ Bureau voor de Openbare Gezondheidszorg 'bet klaargespeeld

met een ct,mplex van maalregelen de wachtlijst w)or opname in enkeie jaren van plm. 5000 tot omstreeks 1000 te doen dalen bij een totazl aanlal plaatsingen ~an plm. 50.000 per jaar. Ecn g,-oot deel der pati/inten ,kan t,hans terstond ol in minder dringertde gevallen, na ettkele dagen worden opgenomen. Een werkge~er zal zich dus nog wet eens bedenken alvorens zijn werknemer ,,buiten de G.G.D. ore, particulier" te latch opnemen! ]In plaats van de sociale verzekcdng geld te kosten (waarom tien millioeq per jaar en niet meer of minder?) h e b b e n de bemoeiingen van de G.G. en G.D. voor de sociale vcrzekering belangrijke besparingen opgcleverd. K. Ittma.nn.

fiOtKSESPREKING

Auke Rubens, Reactie positief! 50 jaar strijd tegen de Tuberculose. Uitgegeven ten bate van de Ned. Ver. tot bestrijding der "l-uberculose. Een vlot gesehreven Ix)ekje, dat zijn nut kan h e b b e n als tegenhanger tegen al te groot optimisme t.a.v, het verdwijnen der tuberculose. Toch was o.i. een war rneer zakelijke documentatie nuttig ge~veest en was bet vooral wenselijk dat meer en vooral meet opbouwende tekst gewijd was geaveest aan arbeidstherapie en nazorg. H. Chr. Bader arts. Overpeinzingen bij een 50-jarig ambtsjt~bileum 1904--1954, Arnhem. In dit kleine geschriftje van deze bekende

wmrvechtster voor de .kinderverzorgJng - (tie bij haar 50 jarig jubilemn hartelijk ht, lde zij gebrachtl -- leze men in bet bijzonder het pleid,ooi voor d e activi.teit van de huisarts op her gebied der praeventieve geneeskunde en daarvan hog in tact bijzonder op dat der voeding. H. De redactie ontvi,ng in dank: a) l ' E n f a n t - het K i n d - Tijdschrift uitgegeven door her Nationaal Werk voor Kinderwelzijrt (Frans en Vlaams). N u m m e r gewijd aan de werkzaamheden van het Congres voor de studie van de Perinatale sterfte. b) Verslagen en mededellr~gen betreffende de Volksgezondheid 1954. Staatsdrukl-erij en Uitgevefij.

BANDEN VOOR MEDISCH CONTACT Aan de lezers die verzuimden tijdig een b a n d voor bet i n b i n d e n van Medisch Contact te bestellen, zij medegedeeld, dat er nog exemplaren stempelbanden voor het inbinden van de jaargang 1953 voorradig zijn. Spoedige bestelling is echter gewenst. Ook voor de jaargangen 1946, '47 en '48 zijn hog een beperkt aantal banden in voorraad. Voor de overige jaargangen zijn deze uitverkocht.

422

Prof. Dr. L. A. HULST

Prakfijk hervaf AANGEBODEN

HUISARTSENPRAKTIJK

Bij de Psychiatrische Inrichfing Yoorburg te Vught kan worden

geplaatst

eefl

Amsterdam-Zuid SPOED Brieven onder hr. N. 64, , A d e x ' , Keizersgracht 158, Amsterdam.

ASSISTEHT-GENEESHEER

Eerste Nederlandse Ri~ntoen Enveloppen Fabriek ,,E.N.R.E.F." Levert I.] a[~/e gewenste [ormaten r~atgenenve.

Woonruimte beschikboar. Sollicitafies met uitvoerige inlichtingen en opgave

Ioppen. Speciale enveloppen voor bet verzenden yen f~ntgenfilms. HOOfiRAVENS~EG24 - TE/EFOON10815 - UTRECH1

yen referenties te richten neesheer-Directeur.

ZIEKENVERVOER

FIRMA J. DE VRIES

F. G, L. VERHAGEN

TEL.

719191

STADIONSTRAAT 11-13

8an

de Ge-

Commissionnair in Effecten GEEFT BETROUWBARE BELEGGINGSADVIEZEN

AMSTERDAM

Kantoor= O.Z. Achferburgwal 173 - Telef. 47126

Vakkundig personeel

Priv6: Olympiakade 60 - T e l e f . 94152 Amsterdam

ARTSEN-UITRUSTINGSCREDIET lnlichtingen worden gaarne verstrekt door de NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK N.V.

100 VESTIGtNGEN IN NEDERLAND

AUTO-EMBLEMEN ter bevestiging op het dash-bord, ] 3.25, plus /0.25 voor porto. Totaal /3.50. De celluloid emblemen ad [ 0.60 blijven eveneens verkrijgbaar. Men wordt verzocht bij bestelling aan het Bureau der Mij. Keizersgracht 327, A'dam. op te geven, welk embleem men wenst te ontvangen.

Naar aanleiding van de vele klachten over bet verkleuren en kromtrekken der celluloid emblemen wordt medegedeeld, dat het bureau er in is geslaagd thans emblemen beschikbaar te stellen, die zijn vervaardigd uit kunsthars, kleurecht zijn en niet kromtrekken. De prijs hiervan bedraagt, inclusief een verchroomd klemmetje

Het Nederlands Studenten Sanatorium Laren N.H. Geneesheer-Direcleur: Dr. F. N. Sickenga

Opname-mogelijkheid, behalve voor STUDENTEN, ook voor AFGESTUDEERDEN. Over bijzondere voorwaarden kan overlegd worden met de geneesheerdirecteur. N.B. Volgens art. 2 der statufen van de Stichting Hal Nederlands Studenlen Sanatorium bestaat ook mogelijkheid tot opneming van leerlingen en oud-leerlingen van met hat hoger onderwijs overeenkomstige inrichtingen van onderwijs.

V e l e zieken wiUen zo gaarne hun geclwongen rustperiode gebruiken

voor v e r d e r e

ont-

w i k k e l i n 8.

VAK-, STUDIE- EN TECHNISCHE BLADEN zljn derhalve zeer 8ewenst. Helpt hen door geregeld dergelijke perlodieken portvrij op te zenden aan:

,,RODEKRUIS-TIJDSCHRIFTENDIENST DEN HAAG"

423

Bij her Z i e k e n h u i s B e r g w e g wordt wegens ziekte van de tegenwoordige functionaris voor tenminste een half jaar een

HOOFDASSISTENT gevraagd voor de heelkundige afdeling. Gegadigden dienen als chlrurg geregistreerd te zijn. Condities nader overeen te komen. Spoedige indiensttreding gewenst. Inlichtingen bij het hoofd van de chirurgische afdeling, Dr M. W. van Weel.

\

Sollicitaties te richten tot Burgemeester en Wethouders en in te zenden aan het Bureau Personeelvoorzlening, kamer 331, Raadhuis, binnee 14 dagen na deze oproep onder no 176.

In het N E D E R L A N D S

STUDENTEN

SANATORIUM

TE L A R E N

J

N.H.

kan geplaatst worden een mann. of vrouw.

ASSISTENT Volgens besluit van de S.R.C. kan de helft van de voor de opleiding van Iongarts vereiste Sanatorium stage in deze inrichting worden genoten. 5chriffeliike sollicitaties aan de Geneesheer-Directeur Dr F. N. 5ickenga.

OPELS

en

VOLKSWAGEN

van '50-'54

Zonder chauffeur

~ s ~ R w . r R P~EDS T.A~S VOOR UW VACA~TI~ J. W l T T E

TIDORESTRAAT 11 -AMSTERDAM-OOST - TEL. 52092

Bectrotechnisch Bureau Her adres voor: S a n i t a i r - g a s g e i j s e r s en Loodgietersbedrijf stofzuigers - gasverwarming - moderne J. A. Boyenk Tel. 9 7 5 9 0 - Rijnstraat 125 - Amsterdam -

Koop, uw~e~eZe.rec~,*,~ek,,,,,,~ 1ab,i~k. Honderden guldens besparing.

Huiskamors~ Slaapkamers, Salons in 8othiek en modern. 2000 m2 toonkamers in de |abriek.

VeeHUU~ VAS

S.eUWF.

i

fornuizen - wasmachines verlichfing - centrifuge's

Vraagt vrijblijvend offerte.

S A N D E R S MEUBELFABRIEK HATTEM TELEFOON 800 (K 5 2 0 6 )

AUTO'S H. DE G R O O T

o.a. Chevrolet, Consul, Opel, Renault Cabr. Emmastraat 31 te Amsterdam-Zuid Tel. 726960 (priv6 97493)

Voor het plaatsen vat~ advertenti~n gelieve men zich te richten tot: Bureau A D E X , Keizersgracht 158, Amsterdam C., Telefoon 42355

I

I

JFe,,

,,VII[Q

Jr/

Levensverzekering-Maatschappij te Zfirich r

H.H. Artsen/ Kent LI onze polls voor levensverzekering met speciale tonalities voor L! ?

'Sulphamezathine' het meest geschikte sulfonamide. Het paart grote

O,&.

Zeer hoge

vrjjcjevJge

en

uitkering bij

ARBEIDSONGESCHIKTHEID zowel in gevallen van tiidelijke g e d e e l t e liJke, tijdelijke algehele, blijvende gedeelteUJke als blijvende a l g e h e l e inva|iditeJt door ziekfe of ongeva|. Een unicum in Nededand, hetwelk voorziet in een drlngende behoefte.

werkzaamheid aan

Vraagt vriibliivend inlichtingen.

u i t z o n d e r l i j k lage

Succursale voor N e d e r l a n d : Alexanderstraat21 - Den Haag - Tel.: 184760*

toxiciteit

e n is

bovendien

econo-

misch in het gebruik.

O

Totale portefeuine elnd 19S2: rulm Zw. ffs. 1.470.000.000.-,

De

Maatschappij-Auto - Polis g e e f t aan a l l e arfsen in N e d e r l a n d

op gunsflge voorwaarden en fegen lage

premie

automobiel

IMPERIAL CHEMICAL INDUSTRIES (HOLLAND) N.V. WIJNI"IAVF-~N107, ROTTERDAM

J

dekking

of

voor

hun

moforrijwiel

("All

risks" of alleen W.A.).

Grote service

bii

schade in bet buitenland

Inlichtingen bij :

LAZARD & WILLING ROKIN 9-15 - AMSTERDAM TELEFOON 31518 en 48906

MEDICO

IMPORT

ULTRA-SCHALL APP. KORTEGOLF APP.

DENTATRON ELECTRISCHE ANAESTESIE-APP.

R A N D W I J C K L A A N 35 - A M S T E L V E E N - P O S T A M S T E R D A M - Z U I D I I

KINDERKAMP

,,DE K L E I N E VALLEI'"

WJi gain tilt [aar hair con van de meest fraaie gedeelten van Twente enwel hot Lutterzand. PrachtJge bossen, gelegenheid tot zwemmen, buitensport, kinderspe|en enz. en alles onder deskund|ge, betrouwbare leldJng. ,,DE KLEINE VALLrd" biedt Uw kinderen een onvergetelJike vacantJe en de ouders een uni(~ke gelegenheid om van een zorgeloza vacantie te genieten. Kampen van 19 Juli tot 9 Augustus v o o r kinderen van 6 - 1 4 jaar, prijs per w e e k f 40.-. Inlichtingen bij de HeerJ. Hesterman ( l e r a a r M . O . L i c h . O p v . ) , Valeriusstraat 2 0 4 t e A m s t e r d a m - Z . Te/.s K 2 9 0 0 - 9 7 9 7 6 na 1 7 . 3 0 uur. U i t s t e k e n d e referenties.

i\k

i

I~N ]

I l i I

I

Stichtin ,,De Opbouw" g e v e s t i g d to U t r e c h t

H u i z e ,,DE S C H A K E L " , tehUis v o o r z w a k k e en h e r s t e l b e h o e v e n d e k i n d e r e n tot 6 j e e r . Her hele jaar geopend.

De

practische

D U I N W F ~ 20 - H U I S T E R H E I D E Telef. K 3 4 0 3 - 3 5 7

~t

schoen

Hu|ze ,,PASADENA", t e h u i s voor c h r o n i s c h zieken e n i n v a l i d e n . BOULEVARD 17 - Z E I S T Telef. K 3404-4308

met een

H u i z e ,,DE H A Z E L A A R " ,

wetenschappelijk plus!

Lees de e d v e r t e n t l e s In dlt blad

tehuis voor ongeh~twde m o e d e r s . REMBRANDTLAAN 20 - H U I S T E l l H E I D E Telef. K 3 4 0 3 - 2 7 6

Aanvragen be rlch|en aan de Directrlces d~r tehuinen.