Rechtvaardige zorg vanuit patiëntenperspectief Dr. Cees Smit VSOP/EGAN UMCU, 3 april 2014
Niet vervulde medische behoeften Niet vervulde medische behoeften (‘unmet medical needs’) vormen de drijvende kracht voor patiëntengroepen om actief te zijn op het terrein van medisch-wetenschappelijk onderzoek en beleidsvorming (landelijk, Europees en internationaal)
Proportion of patients
Leeftijdsverdeling ernstige hemofilie (n=338) 100% 90% 80% 70% 60%
>40 years 30-40 years
50% 40% 30% 20% 10% 0% 1975
20-30 years 10-20 years 0-10 years
1985
1995 Year
2000
Mauser et al, Van Creveldclinic, Utrecht, 2010, personal communication
2009
‘Derde partij’ rol
Patiënt / Consument / Burger • Consument/burger, zonder ziekte Goedkope polis, hoog eigen risico • Consument/burger, met ziekte Wat is de ‘beste’ dokter ? Wat is het ‘beste’ ziekenhuis ? Wat is het ‘beste’ medicijn ? Waar is de ‘bejegening/service’ het beste ?
Patiënt als ‘derde partij’ • Vroegere gedachtengoed, nu veel minder • Speelveld is anders geworden, méér macht voor zorgverzekeraars en zorgaanbieders • Concentratie (zorg) en decentralisatie (gemeenten) • Financiering patiëntenbeweging gehalveerd • Patiënt als ‘derde partij’ minder aan tafel !
Farmaceutische zorg (1) • Recente veranderingen zorgen voor onrust onder patiëntengroepen, met name overheveling intramurale geneesmiddelen • Zorginkoop gericht op ketenzorg, grotere diagnosegroepen en hoge omzet • Weinig tot geen aandacht voor: • Comorbiditeit en polyfarmacie • Zeldzame aandoeningen (orphan drugs)
Farmaceutische zorg (2) • • • •
Standpunten patiëntenbeweging: ‘Goedkoop waar het kan, duur waar het moet’ Nieuwe patiënt: biosimilar Bestaande patiënt: niet switchen als patiënt goed reageert / goed is ingesteld • Zinnig & zuinig (NPCF convenant met CvZ) • Manifest ‘Een meedenkende patiënt is een goedkopere patiënt’ (Categoralen, 2013)
Farmaceutische zorg (3) • • • • • •
Zeldzame aandoeningen (orphan drugs) EU: Europlan, Nationale plannen (NL: NPZZ) NFU: expertisecentra Eurordis: Eén Europees vergoedingsdossier VSOP aan Schippers (18/2/2014): ‘Zorgverzekeraars gezamenlijk plan voor behandeling met orphan drugs’ • Landelijke registraties patiëntdata (DBC/DOT), met name voor ‘personalised treatments’
NOS Journaal, Juli 2012
Kosten hemofilie
≈ 150.000 tot 200.000 Euro/jaar voor patiënten met een ernstige vorm
Kan het goedkoper ?
Olie raffinage
Sanquin Divisie plasmaproducten
Bloedprodukten/plasmaprodukten Rode bloedcellen Bloedplaatjes Vers bevroren plasma
Albumine Immunoglobulinen Stollingsfactoren C1-remmerconcentraat Andere eiwitten
Bloedcomponenten
Samenvoegen Plasmaproducten/geneesmiddelen
Prijs olie / bloed Barrel olie (188 liter) • 1998 • Na raffinage
13 $ 42 $
Barrel bloed 20.000 $ 67.000 $ (ref.: Chase S, 2012)
• • • •
2013 Nederlandse vraag naar Factor VIII = 5 gram 1 gram = 20 à 25 miljoen (plasma/rDNA biologicals) Iran: biosimilars: stel faktor 10 goedkoper, 2 à 2,5 miljoen
Kan het goedkoper ? (1) • Het is de afgelopen 40 jaar niet gebeurd • Zowel ‘profit’ als ‘not for profit’ sector • Continu noodzakelijke productvernieuwing (virusveiligheid: hiv, hcv, BSE) • Geleidelijke vervanging van plasmaproducten door rDNA (biologicals, nog geen biosimilars op komst)
Kan het goedkoper ? (2) • Goedkopere technologie, bijv. gentherapie (AMT/UniQure, Nederlands bedrijf off-spin AMC) • Transgene dieren (Pharming / Pompe) • Wie investeert er in ? Overheid ? Politiek ? Zorgverzekeraars ? • Aandeelhouders, venture capital neemt risico’s wel (hogere prijs)
Producteisen vanuit de patiënt • Beschikbaarheid van product (arts/patiënt) Beleidskaders (richtlijnen / zorgstandaarden) • Veiligheid (hiv, hepatitis, antistoffen) • Kosten (therapie-management) • Behandelstrategie (on demand – profylaxe) • Thuis/werk behandelen • Houdbaarheid en bewaarcondities • Gebruiksvriendelijkheid
Prijsonderhandelingen (1) • • • • •
Landelijk/Europees/Internationaal ? Totale geneesmiddelenpakket of specifieke producten ? Door wie ? Zorgverzekeraars, zkh/apoth/spec, overheid, CvZ ? Geneigdheid goedkoopste product te kopen !
• ‘Competitive bidding’ (Hemofilie, NY, 1986) • (40% goedkoopste, 30%, 20% en 10% duurste) In de volgende ronde: goedkopere producten en alle producenten blijven op de markt
Prijsonderhandelingen (2) • Wat is de prikkel voor producenten om hun prijzen te verlagen ? • Ontwikkelingskosten: ≈ 1 miljard • Aandeel van de wet- en regelgeving (registratie en vergoeding) in de ontwikkelingskosten: • Méér dan 50% !
Prijsonderhandelingen (3) • Patiënten willen snellere toegang tot medicijnen & daarom lagere administratieve lasten, m.n. • Nieuwe EU/NL Wet op de Dierproeven • Nieuwe EU/NL ‘clinical trial’ wetgeving • Nieuwe regels van de EMA rond transparantie • Groei in HTA/KEA’s is enorm • Hoofdboodschap: Maak EU/NL slagvaardiger ! • Prijsonderhandelingen: marginale bijdrage !
Voor meer informatie
www.smitvisch.nl
[email protected]
