Recht en Ouder worden

Recht en Ouder worden Juridische aspecten van ouder worden: vertegenwoordiging van de wilsonbekwame, schenkingen/testamenten, euthanasieverklaring, zorgcontracten

Hendrik DEBUCQUOY notaris te Diksmuide opvolger van notaris Alain DELAHAYE

Overzicht I. Juridische vertegenwoordiging II. Schenkingen en Testamenten III. Euthanasieverklaring IV. Verzet tegen wegnemen van organen V Zorgcontracten

Recht en ouder worden

2

I. JURIDISCHE VERTEGENWOORDIGING A. als VOLMACHT-drager B. als VOORLOPIG BEWINDVOERDER C. als ALGEMEEN INDEPLAATSGESTELDE echtgenoot


3

I. Juridische vertegenwoordiging

A. VOLMACHT ONDERHANDSE volmacht (= niet notarieel) op uw BANKREKENINGEN Bij DE POST

NOTARIËLE volmacht Ofwel: Beperkt tot bepaalde handelingen

(b.v. verkoop ouderlijke woning) Ofwel: ALGEMENE notariële volmacht


4

I. Juridische vertegenwoordiging A. Volmacht

VOLMACHT: zeer soepel beheersinstrument BEHEER BLIJFT IN FAMILIALE CONTEXT Volmachtgever kiest zelf zijn lasthebber

GEEN RECHTERLIJKE TUSSENKOMST Geen periodieke verslaggevingsplicht t.o.v. rechter Geen rechterlijke machtiging nodig enkel PLICHT TOT VERANTWOORDING ten opzichte van de volmachtgever


5

I. Juridische vertegenwoordiging A. Volmacht volmachtdrager moet wel BEKWAAM ZIJN op ogenblik van GEVEN van de volmacht NIET

automatisch WILSONBEKWAAMHEID

Vervalt

na

FEITELIJKE

Discussie in rechtsleer gezien feitelijke onmogelijkheid

voor volmachtdrager om verantwoording af te leggen t.o.v. onbekwame volmachtgever Notaris zal bij onroerend-goed transacties waar niet alle erfgenamen bij betrokken zijn, rechterlijke machtiging verkiezen (b.v. in kader van voorlopig bewind)

VERVALT WEL na aanstelling van VOORLOPIG BEWINDVOERDER, gerechtelijke ONBEKWAAMVERKLARING Recht en ouder worden

6

I. Juridische vertegenwoordiging A. Volmacht

KANS OP MISBRUIK Het gebrek aan rechterlijke controle creëert

WANTROUWEN bij (andere) familieleden van volmachtgever

Daarom slechts hanteerbaar in goede familiale

context

Alle kinderen inlichten van het bestaan van de

volmacht (want kunnen steeds de aanstelling van een voorlopig bewindvoerder vragen) Voor bepaalde handelingen mede-optreden van andere kinderen verplicht stellen Open en gedocumenteerde boekhouding voeren (geregeld spontaan verslag uitbrengen) Recht en ouder worden

7


B. VOORLOPIG BEWIND

Wanneer: Voor personen die wegens hun lichamelijke OF geestelijke gezondheid niet meer in staat zijn hun goederen te beheren, kan de vrederechter een persoon (voorlopig bewindvoerder) aanstellen die dit in zijn plaats doet o.a. - comateuze patiënten - demente ouderen - geesteszieken - louter fysiek gehandicapten

Op wiens verzoek?

Hoe

- persoon zelf - elke belanghebbende (familie,...) - met een VERZOEKSCHRIFT ondertekend door - persoon zelf - elke belanghebbende (familie,...) - doktersattest van max. 15 dagen oud


8

I. Juridische vertegenwoordiging B. voorlopig bewind

Welke persoon zal de vrederechter als voorlopig bewindvoerder aanstellen?

de zelf gekozen bewindvoerder men kan vooraf zelf de persoon kiezen waarvan men wenst dat hij zijn goederen zal beheren voor het geval men niet meer gezond is van geest bij notariële akte of bij verklaring voor de vrederechter vrederechter kan van deze keuze enkel afwijken om ernstige redenen bij gebrek aan keuze: vrederechter beslist

Vrederechter duidt bij voorkeur een derde (advocaat of notaris) aan als voorlopig bewindvoerder, tenzij als alle kinderen akkoord zijn over de keuze van bewindvoerder (kind, broer/zus), en zij b.v. allen samen het verzoekschrift tekenen)


9

I. Juridische vertegenwoordiging B. Voorlopig bewind

NADELEN: beheer niet steeds in familiale context Advocaat bewind-voerder wordt soms opgedrongen

Meer administratieve rompslomp Periodiek verslag bij Vrederechter over beheer van vermogen Machtiging vereist bij “zwaardere” rechtshandelingen

kostelijker Bewindvoerder heeft recht op loon inkomsten van het beheerde vermogen)


(3%

op

10


C. GERECHTELIJKE INDEPLAATSSTELLING soort volmacht bekrachtigd door rechtbank van eerste aanleg (art. 220 B.W.) bij wilsongeschiktheid van echtgeno(o)t(e) omvang van bevoegdheden bepaald door rechtbank ofwel ALGEMEEN (ook voor handelingen m.b.t. eigen vermogen) ofwel enkel voor bepaalde handelingen (b.v. verkoop woning)

enkel mogelijk tussen echtgenoten heeft voordelen van een gewone volmacht soepel beheer in familiale context (geen 3e bewindvoerder) geen periodieke verslaggevingsplicht een eenmalige rechterlijke machtiging - geen bijkomende machtigingen meer vereist Recht en ouder worden

11

II. SCHENKINGEN / TESTAMENTEN 2.1. Men moet wilsgeschikt zijn 2.2. In welke vorm moet een testament worden opgemaakt? 2.3. Wat kan men in zijn testament regelen 2.4. Kan men zijn erfgenamen vrij kiezen? 2.5. Kan men zijn testament herroepen en op welke wijze?


12

II. Testamenten

2.1. wilsgeschikt zijn 1) men moet nog voldoende wilsgeschikt zijn ► zelfs mogelijk indien men onder voorlopig bewind staat, mits men voldoende wilsgeschikt is, en mits machtiging van de Vrederechter

2) kan niet door volmachtdrager of voorlopig bewindvoerder worden gemaakt


13

II. Testamenten

2.2. In welke vorm moet een testament worden opgemaakt?

Principe: Testament is slechts geldig indien het is opgemaakt in één van de 3 vormen in de wet voorzien

Keuze tussen 3 vormen:

Eigenhandig testament

Notarieel of openbaar testament

Internationaal testament


14

II. Testamenten 1. EIGENHANDIG TESTAMENT:

Vormvoorwaarden:

2. NOTARIEEL TESTAMENT:

eigenhandig geschreven - niet getypt - niet door ander persoon geschreven en alleen ondertekend

Vormvoorwaarden: in tegenwoordigheid van 2 Getuigen (of 2 notarissen) testament dicteren aan notaris testament wordt door notaris opgesteld (handgeschreven of getypt) in uw aanwezigheid

datum vermelden - dag-maand-jaar (ev. uur) handtekenen - onderaan en zoals men tekent op officiële documenten

testament wordt uitgeprint en voorgelezen testament ondertekenen samen met de getuigen en de notaris


15

II. Testamenten 1. EIGENHANDIG TESTAMENT:

Voordelen:

2. NOTARIEEL TESTAMENT:

zeer eenvoudig geen kosten eenvoudige herroeping door vernietiging

zeer hoge bewijskracht juridische bijstand door notaris zodat de wil van erflater nauwkeurig kan worden neergeschreven geen kans op verlies of op vernietiging door benadeelde erfgenamen uitvoering testament eenvoudiger wordt bekendgemaakt in Centraal Register van Testamenten

Nadelen: echtheid van handschrift kan worden betwist door benadeelde erfgenamen gevaar op verlies of vernietiging door benadeelde erfgenamen tenzij in bewaring gegeven bij notaris geen juridische bijstand uitvoeringsformaliteiten bij overlijden (neerlegging bij rechtbank, inbezitstelling)

Voordelen:

Nadelen: aktekosten


16

II. Testamenten Praktische tips bij het opmaken van een eigenhandig

testament:

WEES DUIDELIJK m.b.t. uw eigen naam en voornamen m.b.t. de identiteit van de persoon wie men bevoordelen m.b.t. de goederen waarover men wil beschikken DOORHALINGEN en AANVULLINGEN in het testament afzonderlijk handtekenen in de marge voorzie steeds een OPVOLGER voor het geval de de persoon die men wil bevoordelen, op dat moment zelf al overleden is (b.v. zijn kinderen) steeds voorgaande testamenten HERROEPEN, zoniet worden enkel de bepalingen in het vorig testament herroepen die onverenigbaar zijn met de bepalingen in het laatste testament een testament opgemaakt door twee personen samen is nietig (vb. door twee echtgenoten samen)


17

II. Testamenten

2.3. Wat kan men in zijn testament regelen?

Regelingen m.b.t. zijn GOEDEREN PERSONEN ONTERVEN ZELF DE VERDELING REGELEN VAN ZIJN GOEDEREN om problemen tussen zijn erfgenamen streef men best een GELIJKBERECHTIGING na

Andere schikkingen: de wens of men BEGRAVEN of GECREMEERD wil worden zich verzetten tegen eventuele ORGAANTRANSPLANTATIE (zie verder) schikkingen m.b.t. eigen BEGRAFENIS en NAMISSEN Deze schikkingen worden beter rechtstreeks op de gemeente geregistreerd (testament komt meestal pas uit na begrafenis)


18

II. Testamenten

2.4. Kan men in een testament zijn erfgenamen vrij kiezen? JA, MAAR: 1) sommige erfgenamen kan men niet onterven (reservataire erfgenamen) 2) sommige personen mogen geen erfgenaam zijn (uw dokter, personeel van uw rusthuis, …)


19

II. Testamenten 1) WELKE PERSONEN KAN NIET ONTERVEN ?

KINDEREN (kleinkinderen, achterkleinkinderen)

OUDERS (tenzij ten gunste van uw echtgenoot of wettelijk samenwonende partner) (grootouders, overgrootouders)

ECHTGENOOT

kunnen WEL worden onterfd: - broers en zussen - samenwonende partner (ook wettelijke samenwonenden) Recht en ouder worden

20

II. Testamenten

Op welk deel van de erfenis hebben de reservataire erfgenamen steeds recht? KINDEREN, KLEINKINDEREN,... - indien 1 kind: kind recht op 1/2de men kan beschikken over het ander 1/2de - indien 2 kinderen: elk kind recht op één derde en kan beschikken over 1/3de - indien 3 kinderen: elk kind recht op één vierde men kan beschikken over 1/4de - indien 4 kinderen of meer: kinderen verdelen 3/4den onder elkaar men kan beschikken over 1/4de

1/2

1/3

1/4

3/16


1/2

1/3

1/4

3/16

3/16

1/3

1/4

3/16

1/4

1/4

21

II. Testamenten OUDERS - elke ouder heeft recht op reserve van 1/4de van de erfenis van zijn kind - MAAR, ouders zijn geen beschermde erfgenaam: - indien er afstammelingen zijn - indien er een langstlevende echtgenoot is en de overledene deze via testament of schenking heeft bevoordeeld LANGSTLEVENDE ECHTGENOOT - langstlevende heeft keuze tussen: ofwel het vruchtgebruik op de helft van de erfenis ofwel het vruchtgebruik van de gezinswoning met de huisraad (minimum!) Recht en ouder worden

22

II. Testamenten In voordeel van welke personen kan men geen testament maken? = Welke personen zijn onbekwaam tot het ontvangen van testamenten en schenkingen ? (aanpassing van de wet op 22 april 2003) O.a.:

ARTS indien hij de persoon heeft behandeld tijdens de ziekte waaraan hij overleden is indien het testament (of de schenking) is opgemaakt tijdens laatste ziekte

BEHEERDERS EN PERSONEELSLEDEN VAN EEN RUSTOORD indien het testament (of de schenking) is opgemaakt tijdens zijn verblijf in de instelling “bedienaar van de eredienst” (o.a. PRIESTER) indien hij de persoon heeft bijgestaan tijdens de ziekte waaraan hij overleden is indien het testament (of de schenking) is opgemaakt tijdens laatste ziekte

uitzonderingen:

o.a. - vergoeding voor bewezen diensten - voor familieleden


23

II. Testamenten

2.4. Kan men zijn testament herroepen en op welke wijze? In welke vorm?

met een nieuw (geldig) testament vb. men kan een notarieel testament herroepen in een eigenhandig testament (of omgekeerd) Men kan zijn testament op elk ogenblik

herroepen (mits men nog bekwaam is) Recht en ouder worden

24

III. EUTHANASIE

A. Verzoek tot (onmiddellijke) euthanasie B. Voorafgaande wilsverklaring m.b.t. toekomstige

euthanasie


25

III. Euthanasie A. Verzoek tot euthanasie

Enkel indien arts oordeelt dat: 1. de zieke zich bevindt in een medisch uitzichtloze toestand 2. van aanhoudend en ondraaglijk fysisch en psychisch lijden 3. als gevolg van een ernstige en ongeneselijke aandoening veroorzaakt door een ongeval of ziekte

Schriftelijk verzoek gericht tot de arts

bewaart het in uw medisch dossier

minstens 1 maand vóór de toepassing van de euthanasie

Probleem in de praktijk: Essentieel is dat het verzoek om euthanasie van de zieke zelf uitgaat Vaak is men niet meer bekwaam om dit te doen (vb. in coma, niet meer gezond van geest,...) Familieleden of naaste verwanten kunnen niet verzoeken om euthanasie Recht en ouder worden

26

III. Euthanasie B. Voorafgaande wilsverklaring

Men kan de arts VOORAF (=als men nog gezond is) verzoeken om euthanasie te plegen indien men in de toekomst: -

zou lijden aan een ernstige & ongeneeslijke aandoening (door ongeval/ ziekte) (dus niet aangeboren) én buiten bewustzijn bent én in een wetenschappelijk onomkeerbare toestand zou verkeren

Begrip Euthanasie: stopzetten medicatie en voeding (wel nog pijnstillers) zie art. 8 §4 Wet betreffende de rechten van de patiënt: ieder heeft het recht om medische tussenkomst te weigeren


27

III. Euthanasie

vorm: persoonlijk opgestelde SCHRIFTELIJKE VERKLARING moet niet notarieel officieel invulformulier te registreren VIA GEMEENTEAMBTENAAR twee getuigen aanwezig

geldt slechts voor 5 JAAR

mogelijkheid om in de verklaring tot aanduiding van één of meer vertrouwenspersonen om de arts in voorkomend geval op de hoogte te brengen

Hoe weet een arts dat een voorafgaande wilsverklaring is opgemaakt? wordt door de gemeenteambtenaar geregistreerd in een centrale databank (register van de wilsverklaringen) bijgehouden door FOD Volksgezondheid


28

IV. verzet tegen wegnemen van organen •

art. 10 orgaantransplantatiewet: organen en weefsels mogen worden weggenomen van Belgische inwoners (die hier min. 6 maanden wonen),

• TENZIJ A. de persoon zich daartegen heeft verzet b.v. in een testament b.v. via de gemeente (die dit registreert in een centrale databank die

ziekenhuizen ieder ogenblik kunnen raadplegen)

B. een nabestaande zich daartegen verzet dit postuum verzet kan u in uw testament verhinderen !


29

V. zorgcontracten • afspraken m.b.t. de te verstrekken zorgen: •

verbintenis van mantelzorger tot verschaffen van kost en inwoon, was en plas, vervoer, boodschappen, klusjes, …

• financiële afspraken •

•

overeengekomen vergoeding voor • verblijfskosten (elektriciteit, verwarming, telefoon, TV, radio, krant, voeding) • medische kosten • prestaties van de mantelzorger (was, plas, boodschappen, vervoer, …) betalingswijze: • af te nemen van het pensioen • of vooraf te nemen van de latere nalatenschap (schuldbekentenis) • aftrekbaar in de aangifte van nalatenschap


30

• mede-ondertekening van alle erfgenamen

aangewezen • •

om latere discussies over de gepresteerde verzorging en betaalde of nog verschuldigde vergoeding te vermijden is wettelijk toegelaten (geen verboden erfovereenkomst)


31

Hendrik DEBUCQUOY notaris te Diksmuide opvolger van notaris Alain DELAHAYE Parklaan 6 8600 Diksmuide tel: 051 500 229

Recht en Ouder worden

Recommend Documents