real refreshment Mathias Schaubroeck Masterthesis Promotor: Filip Verhofsté - Camflex NV Mentor: Dirk Van Gogh

real refreshment

Mathias Schaubroeck Masterthesis Promotor: Filip Verhofsté - Camflex NV Mentor: Dirk Van Gogh Artesis Hogeschool Antwerpen Masteropleiding Productontwikkeling Academiejaar 2011-2012

Voorwoord Dit dossier handelt over de masterproef van Schaubroeck Mathias, tweede master Integrale Productontwikkeling aan de Artesis Hogeschool te Antwerpen, tijdens academiejaar 2011-2012. Opgedeeld in 2 grote hoofdstukken, wordt het project volledig beschreven. Het eerste hoofdstuk behandelt new products planning en werd uitgevoerd gedurende het eerste semester. Hierin wordt het tot stand komen van het productidee, de analyse en de synthese getoond. Het tweede hoofdstuk behandelt integrated product design en werd uitgewerkt tijdens het tweede semester van het academiejaar. Hierin wordt het finale product getoond, met al de technische, menskundige en economische aspecten. Veel dank gaat uit naar mijn mentor, Dirk Van Gogh, die me wekelijks bijstond tijdens de consultmomenten. Ook bedank ik Karine Van Doorsselaer, Jan van Goey, Pieter Van de Velde (Bundl), Hans Ooms (POLO Architechten) en Sam Geefs. Mathias Schaubroeck [email protected] +32 486 21 22 99

© Mathias Schaubroeck , 2011-2012

Ontwerptraject Het traject dat binnen deze masterproef wordt afgelegd, bestaat uit verschillende fasen. Om hierin duidelijkheid te scheppen, wordt de inhoud van elke fase kort toegelicht. Het hoofdstuk new products planning, maakt het mogelijk aan de hand van een grondige analyse en de hierop volgende synthese, een productkandidaat te genereren, die de vooropgestelde problematiek van het productidee reduceert tot een minimum. Deze productkandidaat zal vervolgens tijdens het onderdeel integrated product design volledig worden uitgewerkt tot een volwaardig product. Productidee: Reeds op het einde van de eerste master werd onderzoek verricht naar hedendaagse trends, problematieken of technologische opportuniteiten. Dit alles met een gezonde reflectie in verband met eigen interesses. Uit verschillende mogelijke pistes, werd uiteindelijk 1 probleemstelling gekozen. Op basis van deze onderbouwde probleemstelling, werd een productidee gegenereerd. Na een controle of dit idee nog niet bestond en voldoende afbakening ervan, kon de analyse starten.

Productontwerp: De productkandidaat werd binnen het productontwerp op menskundig, technologisch en economisch vlak volledig uitgewerkt. Ook werd een verificatie uitgevoerd (Toegepast Onderzoek 4 - T04), waarbij de werking van een van de onderdelen werd getest om nadien verder te kunnen optimaliseren. De kapstokken van dit proces, waren de te ontwikkelen items uit de synthese. Binnen de fase productontwerp, was het van uiterst belang elke ontwerpbeslissing te baseren op deze te ontwikkelen items. Op deze manier kon een onderbouwd product worden gegenereerd. Vermits binnen het productontwerp - tijdens het zoeken naar passende productsystemen - enkele pistes behandeld werden die niet werden toegepast in het uiteindelijke product, zal dit proces in deze masterproef echter kort worden toegelicht. Uiteindelijk wordt het ontwikkelde product in dit dossier gepresenteerd en op menskundig, technologisch en economisch vlak volledig besproken. Onderstaande afbeelding toont een grafische weergave van het totale ontwerptraject.

Analyse: Een analyse had tot doel het vooropgestelde productidee in zijn totaliteit te ontleden. Er werd gezocht naar verwante producten of interessante insteken die konden bijdragen tot het verder ontwikkelen van het productidee tot een specifieke productdefinitie. Eenmaal die productdefinitie bepaald kon worden, werd er overgegaan tot de synthese. Synthese: Binnen de synthese werd de productdefinitie meer op punt gezet en gedefinieerd door tal van specificaties. Aan de hand van deze specificaties en te ontwikkelen onderdelen, kon de definitieve productkandidaat worden beschreven.

Problematiek

Productidee

Analyse

Synthese

New products planning

Productontwerp Integrated product design

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: New products planning



Hoofdstuk 2: Integrated product design

1. Inleiding p. 5



5. Inleiding p. 39



2. Productidee p. 6



6. Productpresentatie p. 40



2.1 Probleemstelling





2.2

Probleemdefinitie



7. Productvoorstelling p. 43



2.3

Voorstel productidee



7.1



2.4 Afbakening



7.2 Gebruiksscenario



2.5



7.3 Indeling



7.4 Functies









Beoogde meerwaarde



Dualiteit product



3. Analyse p. 10



7.5 Onderdelen



3.1 Onderzoeksopzet



7.6 Werking



3.2 Snelwegparkings





3.3

Openbare sanitaire voorzieningen



8.



3.4

Zelfreinigende sanitaire systemen



8.1 Gebruikservaring



3.5

Bestaande douche-units



8.2 Veiligheid



3.6

Trends



8.3 Ergonomie



3.7 Conclusie

9.

Menskundige aspecten p. 47

Technische aspecten p. 63



4. Synthese p. 27



9.1 Materialenlijst



4.1



9.2 Montage



4.2 Functies



9.3 Afmetingen



4.3



9.4



4.4 Doelgroep



9.5 Onderhoud



4.5 Stakeholders



9.6

Toegepast onderzoek 4: Systeemverificatie



4.6

Toegevoegde waarde





4.7

Specificaties



10.

Economische aspecten (Ondernemingsplan Ruspurus)



4.8

Te ontwikkelen Items



4.9

Design drivers



11.

Product in omgeving p. 70



4.10 Productkandidaat





4.11 Productarchitectuur

12. Conclusie p. 71



4.12 Productidentiteit



4.13 Moodboard

Productdefinitie Toepassingsgebied

Transport

13. Bijlagen p. 85 14. Contacten en bronnen P. 85

1

2

Deel 1 New products planning

3

4

1. Inleiding

2. Productidee

Snelwegparkings binnen Europa zijn meestal onaangename locaties om een sanitaire stop te houden. De parkings zonder eet- of tankvoorzieningen, laten op dat vlak al helemaal te wensen over. Ondanks een grote bezetting tijdens de nacht doordat grotere snelwegparkings volzet zijn, bestaat op dit soort onbemande parkings bijna nooit de mogelijkheid tot douchen. Zo hebben vrachtwagenchauffeurs en andere reizigers geen mogelijkheid om zich op te frissen of te wassen. Indien er dan toch voorzieningen zijn, laat de hygiëne te wensen over en is de infrastructuur snel beschadigd of verouderd.

2.2 Probleemstelling

Naast deze snelwegparkings, bestaan er nog andere locaties die handig gebruik zouden kunnen maken van degelijke douchefaciliteiten. Denk maar aan industrieterreinen of havens. Een nieuwe benadering binnen deze productwereld, moet de huidige tekortkomingen opvullen en verbeteren. Ook de toiletvoorzieningen op bovengenoemde locaties zijn vaak vuil, onverzorgd en onangenaam om te gebruiken. Vermits hiervoor werkende alternatieven bestaan, zoals zelfreinigende toiletten, wordt dit onderdeel niet verder uitgewerkt binnen deze masterproef.

De problematiek rond sanitaire voorzieningen op snelwegen dateert niet van vandaag. Deze voorzieningen - al dan niet aanwezig - kampen nog te vaak met een gebrek aan hygiëne, duurzaamheid, ecologie en functionaliteit. Vooral parkings met onbemande faciliteiten en zonder restaurant en/of benzinepomp, behoren tot deze kritieke groep. Vermits onderhoudspersoneel door besparingen en veiligheidsoverweging niet continu op deze onbewaakte parkings aanwezig kan zijn, worden deze sanitaire voorzieningen te weinig onderhouden om netheid te garanderen. Tevens wordt een tekort aan toiletten en wasplaatsen vastgesteld. Niet minder dan 80% van de truckers op onze Belgische wegen meent dat er te weinig sanitaire voorzieningen zijn. (Frank Moreels, BTB, Zwartboek parkings, 25/10/2010)

Toch worden ze, ondanks de slechte omstandigheden, dagelijks veelvoudig gebruikt door tal van vrachtwagenchauffeurs die genoodzaakt zijn hun toilet- en douchepauze langs de snelweg nemen. Ook overnachten gebeurt in de vrachtwagen terwijl deze geparkeerd staat op een snelwegparking. Naast deze truckers worden ook dagelijkse pendelaars en toeristen als gebruikersgroep van deze snelwegparkings beschouwd. Deze groep heeft weliswaar een lager aandeel wat het douchegebruik betreft, vermits zij meestal thuis of op locatie douchen. De jaarlijkse vermeerdering van het aantal vrachtwagens speelt een grote rol in bovengenoemde problematiek van overbevolking. In België alleen al groeide op 8 jaar tijd het aantal ingeschreven vrachtwagens met 22% (figuur 02). Hierdoor zullen onze snelwegparkings steeds minder stopplaatsen kunnen bieden aan pauzerende vrachtwagenchauffeurs. Uit een steekproef uitgevoerd in 2010, tussen 22u01 en 05u59 op 51 Belgische snelwegparkings, blijkt dat de bezettingsgraad hiervan de grens van 100% overschrijdt. Hoewel er 1.694 aanwezige parkeerplaatsen voorzien waren, stonden er effectief 1.780 vrachtwagens geparkeerd, wat overeen komt met een bezettingsgraad van 105,08%.

5

Vandaag is deze overbezetting nog steeds aanwezig. Vrachtwagens die tijdens de nacht op één van deze snelwegparkings niet meer terecht kunnen, zijn genoodzaakt zich in overtreding te parkeren op de pechstrook langs een oprit of afrit van een parking met restaurant en/of benzinepomp. Hierdoor gebeuren vaak ongevallen, maar zo kunnen de truckers toch gebruik maken van de sanitaire voorzieningen die de bemande snelwegparking te bieden heeft. Parkeren op een van de onbemande parkings is geen optie, vermits hier vaak geen mogelijkheid is tot het gebruik van sanitaire voorzieningen in een nette en veilige omgeving, zoals in het begin van dit hoofdstuk wordt vermeld. (Frank Moreels, BTB, Zwart-

boek parkings, 25/10/2010)

Het tekort aan parkeerplaatsen op snelwegparkings met voldoende faciliteiten, dwingt vrachtwagenchauffeurs die geen genoegen nemen met een rustplaats op de op- of afrit van een snelwegparking op zoek te gaan naar een eventuele plaats op een verder gelegen parking. Hierdoor worden rust- en rijtijden niet steeds correct nageleefd en gaat men in overtreding met de wet. Dit alles is ook de media niet ontgaan. Diverse kranten en tijdschriften bekritiseren bovenstaande problematiek en stellen zich vragen bij de actie die hiertegen wordt ondernomen. Tevens beroepsplatformen, zoals de Belgische Transportarbeidersbond, laten van zich horen. Enkele citaten: “Uit een onderzoek van de ANWB en zijn zusterorganisaties in zestien Europese landen blijkt dat het slecht is gesteld met de parkeerplaatsen langs de Europese snelwegen. Het onderzoek richtte zich op stopplaatsen zonder benzine-pomp of restaurant. Vaak is er te weinig licht en ontbreekt het aan sanitaire voorzieningen.” (Hans-Maarten Dagelet,

journalist, Nederland, 21/09/2009)

“De debatten rond de veiligheid en de algemene kwaliteit van de snelwegparkings in België worden al jaren gevoerd. Dat de standaard vandaag onvoldoende hoog ligt kunnen we niet in twijfel trekken. Het is een actueel probleem waarvoor zo snel mogelijk concrete oplossingen gevonden moeten worden.” (Jean‐Paul Van Avermaet, CEO Autogrill Benelux, Kwaliteitsinjectie snelwegparkings, 2010)

6

“De vakbond wijst er op dat de sanitaire voorzieningen op de parkings meer dan te wensen overlaten. We schenken eveneens aandacht aan de verhoging van het aantal parkeerplaatsen en de uitbreiding van het sanitair met toiletten, urinoirs en douches. Er moeten zeker gescheiden douches voor mannen en vrouwen komen.” (Hilde Crevits,

Minister Mobiliteit en Openbare Werken, Vlaams Parlement, 07/10/2010)

“Op veel stopplaatsen is er geen douche. Meestal zijn er één of uitzonderlijk twee. Vaak zijn die douches betalend. Veel douches zijn slecht onderhouden.” (Frank Moreels, BTB, Zwartboek parkings, 25/10/2010)

“Een veilige chauffeur is een chauffeur die in comfortabele omstandigheden zijn dagelijkse rust kan nemen, zich kan opfrissen en die een voedzame maaltijd kan nuttigen tegen een betaalbare prjjs.” (Frank Moreels, BTB, Zwartboek parkings, 25/10/2010) “Parkings zonder shop of tankstation proberen de chauffeurs te mijden. Vooral het ontbreken van sanitaire voorzieningen op deze plaatsen zijn een doorslaggevend argument.” (Frank Moreels, BTB, Zwartboek parkings, 25/10/2010)

“80,94% van 400 in België bevraagde truckers is ontevreden over het aantal sanitaire voorzieningen op onze Belgische wegen. 79,21% vindt dat de netheid ervan te wensen overlaat.” (Frank Moreels, BTB, Zwartboek parkings, 25/10/2010)

“Het comfort is vrij behoorlijk op de parkings in concessie, maar er is een vraag vanuit de hoek van de werknemers om ook op onbewaakte parkings in sanitair te voorzien. Als je daar een sanitair blok neerploft, moet dat zeer sterk beveiligd zijn en mag dat niet na een week al stuk zijn. Je moet er iets heel duurzaams kunnen plaatsen.” (Hilde Cre-

omp met een bezetting van meer dan 105%. Hierdoor zijn vrachtwagenchauffeurs genoodzaakt zich elders te parkeren. Soms zoekt men, hoewel dit bij wet verboden is, plaats op een op- of afrit van een parking. Een andere mogelijkheid is de nacht door te brengen op een kleinere parking die buiten een toiletvoorziening geen andere faciliteiten aanbiedt. Toch is het voor de vrachtwagenchauffeur van uiterst belang zich dagelijks te kunnen opfrissen. Niet alleen in België, maar ook in de rest van Europa, duikt de aangehaalde problematiek op. Vooral op snelwegparkings en stopplaatsen zonder restaurant of benzinepomp ondervindt men een tekort aan sanitaire voorzieningen en is de hygiëne ondermaats. Zowel het aantal toiletten als het aantal douches moet worden opgedreven en netheid moet worden nagestreefd. Ook de duurzaamheid van de bestaande voorzieningen is nog te laag, waardoor de kwaliteit snel achteruit gaat. Er is dus duidelijk vraag naar betere sanitaire facilitieten. Hoewel niet enkel de douchefaciliteiten, maar ook de toiletvoorzieningen als een hekelpunt worden ervaren, zal zoals reeds vermeld deze masterproef enkel het douchegebeuren behandelen.

2.3. Voorstel productidee

2.4. Afbakening

Vermits het voor de overheid onhaalbaar is op kor-te termijn tegemoet te komen aan de doucheproblematiek, moet naar een kleinschaligere oplossing gezocht worden. Wat al deels zou bijdragen tot een verbetering, is het meer leefbaar maken van de kleinere onbemande parkings, zodat ook hier vrachtwagens hun (nacht)pauze kunnen nemen. Wanneer deze kleinere parkings degelijke douchefaciliteiten aanbieden, kan een deel van de truckers die geen plaats vinden op de overvolle grotere parkings, hier terecht.

Daar de aangekaarte problematiek zich vooral situeert in de wereld van vrachtwagenchauffeurs (en niet zozeer in die van pendelaars of toeristen), zal mijn focus tijdens de uitwerking van dit productidee vooral gaan naar eerstgenoemde gebruikersgroep. Uiteraard behoren andere tekortkomingen op snelwegen, zoals gezonde voeding en ontspanningsruimtes ook tot een van de prioriteiten tijdens het leven op een snelweg, maar dit onderwerp mee betrekken in deze masterthesis zou afbreuk doen aan de kwaliteit van uitwerking van het voorgestelde productidee.

Het productidee dat uit deze vaststellingen voortkomt, betreft een duurzame zelfreinigende douche-unit, die hoofdzakelijk geplaatst wordt op de kleinere snelwegparkings. De unit zal dus moeten funcitioneren op een openbare plaats. Hierdoor worden andere toepassingsgebieden voor het product niet uitgesloten. Netheid, functionaliteit, gebruikservaring, duurzaamheid en ecologie behoren tot de fundamenten van dit ontwerp. Een hierbij aansluitende dienst zal bijdragen tot een goede coördinatie van de gebruikersflow.

Toch is het van uiterst belang tijdens het ontwerptraject een zo breed mogelijke kijk te houden op die ‘douche-unit’, vermits er ruimte moet zijn voor gebruik binnen andere toepassingsgebieden.

Als conclusie kan er gesteld worden dat er duidelijk nood is aan propere, aangename en duurzame douchevoorzieningen op de snelwegparkings. Niet enkel onbemande parkings, maar ook diegene die reeds voorzien zijn van douchefaciliteiten zouden een ‘doucheunit’ goed kunnen gebruiken, zodat ze kunnen beantwoorden aan de noden van het grote aantal parkingbezoekers.

vits, Minister Mobiliteit en Openbare Werken, Vlaams Parlement, 05/10/2011)



2.2. Probleemdefinitie Door een jaarlijkse stijging van het aantal vrachtwagens op onze wegen, kampen de snelwegparkings (en dus ook hun sanitaire voorzieningen) die voorzien zijn van een restaurant en/of benzinep7

8

3.

Analyse

2.5. Beoogde meerwaarde

niveau gehaald.

3.1 Onderzoeksopzet

3.2 Snelwegparkings

Niet alleen omdat het gebrek aan goede openbare sanitaire voorzieningen ingaat tegen de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (MWO), maar ook omdat sanitaire voorzieningen een basisbehoefte van de mens vormen, is het van belang dat de problematiek op de snelwegparkings wordt aangepakt. Elke be-roepschauffeur heeft het recht dagelijks van een aangename rustpauze te nuttigen, waarbij hij de kans krijgt in goede omstandigheden gebruik te maken van een toilet- en douchevoorziening. Bijgevolg zal dit bijdragen tot een positiever werkgedrag.

Mensen die met de fiets gaan werken hebben op het werk niet steeds de mogelijkheid zich op te frissen na een lange en warme fietstocht. Vermits sommige werklocaties vaak te kampen hebben met plaatsgebrek voor extra faciliteiten, zou ook hier de douche-unit van pas kunnen komen.

Binnen de analysefase zullen vooral de huidige sanitaire omstandigheden op snelwegparkings worden onderzocht en ontleed. Ook (openbare) sanitaire voorzieningen op andere locaties worden van naderbij bestudeerd. Hierin wordt een onderscheid gemaakt tussen vast ingebouwde faciliteiten en mobiele units. Binnen de bestaande sanitaire voorzieningen wordt gekeken naar de aanwezige faciliteiten en het gebruik ervan. Ook zelfreinigende systemen worden geanalyseerd.

3.2.1 Soorten

Door het jaarlijks stijgende aantal vrachtwagens op de baan, komt er stilaan een tekort aan voldoende sanitaire voorzieningen op de snelwegen. Op 8 jaar tijd steeg alleen al in België het aantal ingeschreven vrachtwagens met meer dan 22%. Meer dan 80% van de vrachtwagenchauffeurs op de Belgische wegen vindt dat er op onze snelwegen te weinig sanitaire voorzieningen zijn en 79% vindt dat de netheid van deze voorzieningen te wensen overlaat. Door een zelfreinigende sanitaire voorziening, zal de gebruiker steeds gebruik kunnen maken van een proper product. Het nastreven van een gezond en groen milieu zal in de toekomst alleen maar belangrijker worden. Daarom is het ontwerpen van een ecologisch en duurzaam product een meerwaarde binnen de totale productketen. Vermits vrachtwagenchauffeurs niet enkel in de omgeving van snelwegen, maar ook op andere locaties (zoals eindplaatsen) vertoeven, kan de markt voor dit product worden uitgebreid naar meerdere toepassingsgebieden.

Het snel ter beschikking kunnen stellen van een werkende douche-unit zonder al te veel opbouwerk ter plaatse. Een aangename en frisse gebruiksbelevenis voor elke gebruiker.

De huidige gebruikersgroep, de bestaande markt en de reeds toegepaste technologie met betrekking tot (openbare) sanitaire voorzieningen, zullen binnen deze analyse aan bod komen. Ook nieuwe technologieën die toepasbaar zijn binnen het productidee, zullen onder de loep worden genomen. Het is de bedoeling op deze manier inzicht te verwerven over het onderwerp van deze thesis, zodat ik bijgevolg een product kan ontwerpen dat voldoende innovatief en wetenschappelijk onderbouwd is. Vervolgens wordt er dieper ingegaan op bestaande douche-units. Ook interessante technologieën in verband met waterverbruik en reini-gingsmethodes worden in kaart gebracht. Afsluiten gebeurt aan de hand van een trendanalyse die de huidige noden en verwachtingen van douche-gebruikers in kaart brengt. De gebruikte cijfers zijn meestal gebaseerd op onderzoek dat binnen België of Nederland gebeurd is, vermits deze het meest toegankelijk waren.

Zowel in België als in andere landen binnen Europa valt er een onderscheid te maken tussen twee soorten snelwegparkings: parkings met restaurant en benzinepomp en parkings zonder deze faciliteiten. De bezetting van beide soorten is het grootst tussen 00u00 en 06u00, vermits het vrachtvervoer tussen die uren verplicht moet stilstaan (met uitzondering van koelwagens). Volgende analyse betreft voorzieningen binnen België, maar is toepasbaar in heel Europa. Parking met restaurant en benzinepomp Weggebruikers hebben hier de mogelijkheid iets te eten in het restaurant, gebruik te maken van de benzinepomp of wat inkopen te doen in de winkel. Ook de bezoekers kunnen hier steeds gebruik maken van sanitaire voorzieningen. Toiletten, gescheiden voor heren en dames, zijn steeds aanwezig. De grotere complexen bieden ook douches aan, zij het dan geen gescheiden douches voor mannen en vrouwen. Doordat er slechts een beperkt aantal douches aanwezig zijn (gemiddeld 2 per parking), lopen de wachttijden hoog op, wat voor de vrachtwagenchauffeurs verloren tijd is. Al deze sanitaire voorzieningen zijn gegroepeerd en de ingang ervan bevindt zich in de meeste situaties annex het restaurant of aan de buitenzijde van het parkingcomplex. Hoewel de toiletten en douches dagelijks worden onderhouden door personeel, wordt er door de gebruikers nog vaak geklaagd over een tekort aan netheid en hygiëne. Nochtans moet de gebruiker meestal betalen om van deze diensten gebruik te mogen maken.

Ook binnen andere toepassingsgebieden kan de relevantie van de douche-unit worden gewaarborgd. Industrieterreinen en havengebieden hebben een groot aantal werknemers en arbeiders die na of voor het werk handig gebruik kunnen maken van een douche. Hierdoor wordt de ervaring rond ‘naar het werk gaan’ naar een ander 9

10

Parking zonder restaurant en benzinepomp Naast een sanitair gebouw - vast ingeplant - met enkele onbemande toiletten en een picknickvoorziening, zijn er op dit soort stopplaatsen geen douche- of andere faciliteiten terug te vinden. Doordat ze minder frequent onderhouden worden dan de grotere snelwegparkings, hebben deze locaties snel te kampen met onreine toiletten en overvolle vuilnisbakken. Hierdoor gaat de levensduur van deze producten snel achteruit en is de gebruikservaring ervan alles behalve aangenaam. Nochtans leerde de probleemstelling van deze masterthesis ons dat deze kleinere snelwegparkings veelvuldig gebruikt moeten worden en dus meer dan nodig zijn. Door het alom stijgende aantal vrachtwagenchauffeurs op onze wegen, zijn voldoende parkeerplaatsen om ‘s nachts stil te staan een noodzaak. Ook de veiligheid van de truckers staat hier nog niet op punt. Er gebeuren immers meer criminele feiten op dit soort parkings dan in de drukkere, grotere en dus meer beveiligde complexen. Slechts enkele parkings in België zijn reeds voorzien van camerabewaking. De aanwezige sanitaire voorzieningen zijn op deze locaties meestal zeer slecht verlicht, wat de gebruikservaring en het veiligheidsgevoel van de parkingbezoekers niet ten goede komt.

Samengevat Algemeen kan worden gesteld dat snelwegparkings zonder benzinepomp en restaurant meer (tevreden) gebruikers zouden hebben indien ook hier douches worden geplaatst. Daarbij komt dat deze voorzieningen net, hygiënisch en aangenaam moeten zijn. Vermits het op deze parkings onmogelijk is permanent onderhoudspersoneel aan te stellen, zouden zelfreinigende units een oplossing bieden voor een deel van de huidige problematiek rond slechte hygiëne in deze voorzieningen. In sommige steden worden reeds zulke openbare en zelfreinigende toiletten tegen betaling ter beschikking gesteld. Zelfreinigende douchevoorzieningen bestaan in openbare omgevingen nog niet. In bepaalde hotels wordt dit tot op een bepaald reinigingsniveau echter wel al toegpast. Hierover meer in hoofdstuk 3.4. De tabel op de volgende pagina toont een overzicht van de al dan niet aanwezige sanitaire faciliteiten op de verschillende soorten snelwegparkings.

Met restaurant/benzinepomp Zonder restaurant/benzinepomp Aanwezigheid toiletten Ja Meestal Betalend

Meestal wel (gemiddeld € 0,50)

M/V gescheiden Ja Soms Zeflreinigend

Soms

Neen

Aanwezigheid Douches Soms Neen Betalend Ja (gemiddeld €2,50) / M/V gescheiden Meestal / Zeflreinigend

/

3.2.2 Gebruikers De gebruikersgroep van sanitaire voorzieningen langs de snelweg kan worden opgesplitst in drie subgroepen. De grootste subgroep is die van de vrachtwagenchauffeurs, die bijna dagelijks gebruik maken van alle voorziene faciliteiten op de parkings. De andere gebruikers, weliswaar minder frequente gebruikers van de douchevoorzieningen, is de groep van dagelijkse pendelaars. Tot slot behoren ook toeristen tot een gebruikersgroep. Vrachtwagenchauffeurs Aangezien de focus van deze masterthesis ligt op de sanitaire voorzieningen van snelwegparkings, vormt deze gebruikersgroep de belangrijkste doelgroep voor de toekomstige productkandidaat. Truckers komen namelijk wekelijks in contact met de douches op snelwegen. Deze faciliteiten vervangen als het ware de voorzieningen die men thuis zou gebruiken. Naast een sanitaire stop, pauzeert men ook om de benen te strekken, eten en drinken aan te kopen, te tanken, een chauffeurswissel door te voeren of iets aan te kopen in de winkel van het parkingcomplex. De minimum te nemen pauzetijd is bij wet bepaald. Zo moet elke vrachtwagen per 4,5 uur rijden verplicht 45 minuten stilstaan. Ook tussen 00u00 en 06u00 mag het voertuig de baan niet op (met uitzondering van koelwagens). Deze rijen pauzetijd wordt per vrachtwagen geregistreerd door een tachograaf. Zo mag er bijvoorbeeld niet meer dan 9 uur per dag worden gereden door één chauffeur. De gemiddelde leeftijd van Belgische vracht-

11

Neen

/

wagenchauffeurs ligt tussen 38 en 54 jaar. Het aandeel mannelijke vrachtwagenchauffeurs is beduidend groter dan het vrouwelijke aandeel. Immers stijgt het aantal vrouwen in deze branche. Daarom is het belangrijk tijdens het uitwerken van de definitieve productkandidaat rekening te houden met de verschillen in gebruik tussen mannen en vrouwen. Zo besteedt een vrouw gemiddeld meer tijd aan een sanitaire pauze dan een man, wat maakt dat de gebruikersflow van de sanitaire voorzieningen voor heren hoger zal liggen dan die voor dames. Op de Belgische snelwegen zijn er binnen deze gebruikersgroep ook meerdere nationaliteiten terug te vinden. 12,34% is Belgisch en de overige 87,66% draagt een andere nationaliteit. In onderstaande grafiek wordt deze verhouding weergegeven. BelgIë Polen

Duitsland

Nederland Litouwen

Tsjechië

Luxemburg

Frankrijk 0

3,25

6,50

9,75

13,00

Nationaliteiten chauffeurs, Zwartboek parkings 2010, BTB, 25 oktober 2010

Deze mix van nationaliteiten vraagt een universele aanpak in verband met informatie en berichtgeving in snelwegcomplexen. Zowel een Belg als een Pool moet bijvoorbeeld het onderscheid kun12

nen maken tussen de voorzieningen voor heren en die voor dames. Hiervoor worden er vaak iconen gebruikt.

Na een gesprek met de heer Tom Peeters van het BTB-ABVV en enkele (internationale) vrachtwagenchauffeurs van Bellekens Transport NV, kreeg ik meer duidelijkheid over de opvulling van de pauze van vrachtwagenchauffeurs. De meeste tijd van deze pauze gaat uit naar eten, het zich wassen en slapen. De meeste truckers trekken ongeveer 20 minuten uit om een douche te nemen, zich te scheren, enzovoort. Meestal gebeurt dit ‘s avonds bij aankomst op een snelwegparking. Indien de wachttijden niet te hoog zijn, neemt men nog voor het avondmaal een douche. Anders gebeurt dit hierna of eventueel de volgende ochtend. Voor een douche betaalt men mees-tal € 2,50, terwijl deze niet altijd proper is. Lang niet alle sanitaire voorzieningen zijn de volledige nacht geopend vermits ze afhangen van een bij-horend restaurant of bijhorende winkel. Deze sluiten meestal rond 23u00. Gemiddeld 5 keer per dag houdt een trucker een toiletpauze. Hieruit kan geconcludeerd worden dat binnen de sanitaire voorzieningen - en dan vooral in de doucheomgeving - ‘s avonds de grootste flow plaatsvindt. Zoals reeds eerder vermeld in deze masterproef, bieden de meeste snelwegcomplexen gemiddeld maar 2 douches aan, wat resulteert in lange wachttijden. Tijdens deze piekmomenten kunnen de douchecabines niet worden schoongemaakt, waardoor de netheid en hygiëne na enkele gebruikers sterk verminderd is. 13

Sommige vrachtwagens worden bestuurd door een duo truckers, dat elkaar afwisselt. In de verdere ontwikkeling van mijn product moet dit aspect zeker mee in rekening worden gebracht. Dit zal bijvoorbeeld invloed hebben op een eventueel product gerelateerde dienst die zal worden aangeboden.

3.2.3 Stakeholders

checklist binnen het criterium ‘sanitair’:

Onder de stakeholders zijn alle belanghebbenden van snelwegparkings terug te vinden. Binnen dit hoofdstuk wordt elke stakeholder besproken.

A. Schoonmaakproducten staan buiten bereik. B. Vuilbakken zijn niet meer dan 75% gevuld. C. Plafond, deuren, muren en vloeren zijn schoon. D. Antislipvloerbedekking is aanwezig. E. Er zijn geen krassen en graffiti aanwezig. F. Toiletten, urinoirs en doucheruimtes zijn schoon.

Overheid In België is de overheid eigenaar van zo goed als alle snelwegparkings. De snelwegparkings die uitegerust zijn met een benzinepomp en/of restaurant worden in concessie gegeven aan bedrij-ven die er commerciële activiteiten uitoefenen. Vlaanderen telt 37 parkings die beheerd worden door de Vlaamse Overheid voor Mobiliteit en Openbare Werken. De opbrengsten van het parkingcomplex gaan vooral naar de consessiehouders zelf. Ook de selwegparkings zonder restaurant en/of benzinepomp vallen onder de bevoegdheid van de overheid. Het onderhoud ervan wordt door de overheid uitbesteed aan afvalverwerkingsbedrijven en schoonmaakdiensten. Vermits de overheid als eigenaar van de parkings de kwaliteit van de dienstverlening wil controleren, werd er in 2005 een kwaliteitssysteem opgesteld (dat enkel betrekking heeft op wegparkings met restaurant en benzinepomp).

Consessiehouders Uitbaters van benzinepompen en de hierbij horende winkels op snelwegparkings: Total, Esso, Texaco en Q8.

Uitbaters van restaurants en hotels op selwegparkings: Autogrill, Carestel Restaurants, Van der Valk hotels en restaurants en AC Restaurants.

Toeristen en pendelaars Deze overige twee groepen maken van dezelfde parkingfaciliteiten gebruik als vrachtwagenchauffeurs, maar op minder frequente basis. Zo zal een toerist of pendelaar hier zelden een douche nemen. In tegenstelling tot vrachtwagenchauffeurs, bevinden zich in deze groep ook rolstoelgebruikers. Niet alle snelwegtoiletten bieden hiervoor voldoende accessibiliteit, waardoor mindervaliden bijgevolg niet steeds gebruik kunnen maken van de toiletten en al helemaal niet van de douches. Binnen deze masterproef zal tijdens de ontwikkeling van de douche-unit geen rekening worden gehouden met het mindervalide rolsoelgebruikers, vermits zich binnen deze groep een te laag percentiel vrachtwagenchauffeurs bevindt.

Vermits er niet zo veel snelwegparkings op onze wegen zijn en de meesten een 20-tal kilometer van elkaar verwijderd liggen, is de onderlinge concurrentie niet zo groot. Vrachtwagenchauffeurs zijn al tevreden wanneer ze een veilige en van faciliteiten voorziene staanplaats hebben kunnen bemachtigen.

Zo wordt jaarlijks, aan de hand van criteria, aan verschillende snelwegparkings een aantal sterren toegekend. Dit aantal stemt overeen met de kwaliteit van de parking. Tot nu toe zijn 3 sterren de hoogst behaalde score. Dit zijn de criteria: Rusten, sanitair, tanken, shop, eten en drinken, motel, kiosk. Volgende onderdelen behoren tot de

De concessiehouders verkopen hun diensten en kunnen zo opbrengsten generen. Soms wordt gewerkt met freelance onderhoudspersoneel. De concessiehouders stellen sanitaire voorzieningen ter beschikking en de opbrengst ervan gaat deels naar diegenen die het onderhoud ervan verzorgen. Sommige consessiehouders werken met het ristorno-systeem, waarbij een consumptie in het 14

restaurant of de winkel gratis toegang verleent tot de toiletten. Bovenstaande bedrijven hebben vandaag de dag niets te maken met de snelwegparkings zonder restaurant en/of benzinepomp. Deze worden louter onderhouden en uitgebaat door de overheid. Producenten en leveranciers Ook producenten en leveranciers van sanitaire infrastructuur spelen hun rol in het totale verhaal rond snelwegparkings. Zo zoekt de overheid door middel van een aanbesteding een interessante producent en leverancier voor een te realiseren opdracht. Meerdere bedrijven nemen deel aan dergelijke aanbesteding door ieder hun eigen product voor te leggen. Uiteindelijk is het de overheid die de keuze maakt uit de verschillende productvoorstellen. In België is Verhofsté NV momenteel de marktleider in het leveren en ontwikkelen van openbare producten, zoals straatmeubilair, overkappingen, maatconstructies of openbare (zelfreinigende) toiletten. Internationaal zijn onder andere volgende bedrijven actief in het ontwerpen en plaatsen van sanitaire voorzieningen: Urilift (NED), Public Use (NED), Saniwall (NED), Sanitronics (NED), Linea Citta (ITA), Euromodul (SRB). Het is interessant om als bedrijf een zo totaal mogelijk aanbod te kunnen doen tijdens zo’n aanbesteding. Zo is het voor de overheid interessanter toiletten en douches aan te kopen bij een onderneming die beide producten kan leveren. Uiteraard speelt het financiële plaatje ook een grote rol en kan dit soms doorslaggevend zijn bij aanbestedingen. Onderhoud Wanneer een onderdeel van een toilet of douche stuk is, zal iemand dit komen repareren. Ook deze mensen behoren tot de groep van de stakeholders. Daarom is het belangrijk het uiteindelijke product zo te ontwerpen dat eventuele herstellingen gemakkelijk kunnen plaatsvinden. Ook voor diegenen die de sainitaire voorzieningen moeten 15

kuisen, is het belangrijk dat het product zo is opgebouwd dat reinigen vlot kan verlopen (weinig hoekjes en kantjes, naadloze wanden, gladde oppervlakken...). Herstellingen gebeuren meestal door de leverancier van de sanitaire voorzieningen. Het schoonmaken gebeurt meestal door private firma’s, hoewel sommige leveranciers dit tegen een vergoeding ook aanbieden. Architecten Bij de aanleg van nieuwe parkings worden vaak (landschaps)architecten betrokken. Daarom is het belangrijk dat de toilet- en douchevoorzieningen makkelijk zijn in te bouwen. Publiciteit Door reclame te voorzien op sanitaire locaties, kan men hieruit extra financiering ontvangen. Vaak worden reclameboodschappen opgehangen boven urinoirs of op andere goed zichtbare plaatsen op ooghoogte. Hierdoor genereren de consessiehouders extra inkomsten.

3.3 Openbare sanitaire voorzieningen

aan de gebruikservaring.

In dit hoofdstuk worden de verschillende soorten openbare sanitaire voorzieningen overlopen, met nadruk op de douches. Sommige openbare toiletten worden ook van naderbij bekeken, omdat hier overeenkomstige elementen in terug te vinden zijn, zoals een gootsteen, een spiegel of de toegang tot een stopcontact. Het doel van dit deel van de analyse is om inzicht te krijgen in de huidige faciliteiten van openbare voorzieningen en de voor- en nadelen ervan op verschillende vlakken.

Soms worden douches in dezelfde ruimte geplaatst als toiletten, waardoor een hinderlijke geur te bemerken is tijdens het douchen. Ook qua hygiëne wordt de doucheruimte ‘aangetast’ door de bacteriën die de toiletten met zich meebrengen. Het aanraken van dezelfde deurklink om de ruimte te verlaten, is hier een voorbeeld van.

3.3.1 Soorten

Wanneer online zoekwerk wordt verricht naar bestaande openbare douches, zijn bijna geen voorbeelden te vinden. Volgende zoekterm werd gebruikt voor onderstaande afbeelding: public shower.

Er bestaan reeds verschillende soorten openbare sanitaire voorzieningen, maar slechts weinig hiervan bieden een douche aan. Doen ze dit toch, hebben ze een van de volgende opstellingen:

Toilet Urinoir Zitbank Gootsteen/douche

Wanneer dit ook gedaan wordt voor openbare toiletten, wordt echter veel meer gevonden. Onder de zoekterm ‘public toilet’ toont het grootste aantal foto’s een afbeelding van een vrijstaande toiletunit. Sommigen hiervan zijn zelfreinigend. De werking van deze sytemen wordt verder in dit hoofdstuk behandeld. Bovenstaande plattegronden tonen twee soorten indelingen van openbare doucheruimtes, zoals op snelwegen. Bij de doucheruimte an sich wordt het ‘droge’ deel met de zitbank door een enkele wand afgecheiden van het ‘natte’ gedeelte (de douche). De praktijk leert ons dat er steeds spatwater het ‘droge’ deel kan bereiken doordat de wand niet tot op de grond loopt. Dergerlijke cabines zijn dus nooit volledig droog, laat staan gereinigd. De gootsteen bevindt zich meestal ‘buiten’ de douchecabine, zoals op de onderste plattegrond te zien is. Dit doet afbreuk aan de privacy en dus ook

In bijlage 1 achteraan deze masterproef worden meerdere afbeeldingen getoond. Opvallend is dat geen van deze ruimtes rechtstreeks in contact staat met buitenlicht, maar dat de volledige verlichting van een douche- of toiletruimte met kunstlicht tot stand wordt gebracht.

16

3.3.2 Faciliteiten De verschillende faciliteiten en functies die terug te vinden zijn in hedendaagse openbare doucheruimtes worden in dit hoofdstuk besproken. Ook zal aandacht worden besteed aan de faciliteiten in toiletruimtes, vermits sommige aspecten oveernstemmend zijn met die van de doucheruimtes. Dit deel van de analyse gebeurt aan de hand van het gebruiksscenario tijdens een douchebezoek: 1. Betalen aan persoon/automaat (gem. € 2) 2. Deur doucheruimte manueel openen Betreden doucheruimte 3. Deur manueel sluiten 4. Deur afsluiten met draai- of schuifslot 5. (Zeep nemen (manueel/sensorisch)) 6. (Kraan openen (manueel/sensorisch) Handen wassen Uitkleden 7. Kleding wegleggen/ophangen 8. Douche activeren (manueel/sensorisch) Douchen 9. Douche afsluiten (manueel/automatisch) Afdrogen Aankleden 10. (Vuilnisbakje gebruiken) 11. Deurslot manueel openen 12. Deur manueel openen 13. Noodknop (manueel in te drukken) Handelingen 5, 6 en 10 zijn niet van toepassing in doucheruimtes zoals op de onderstaande afbeelding van de reeds getoonde plattegronden op de vorige afbeelding. Hier zal deze handeling voor of na het betreden van de doucheruimte en het douchen zelf gebeuren. Handeling 1 vraagt steeds een transactie van cash geld. Het zou een voordeel en handiger zijn zou dit via een code of ‘tag’ kunnen gebeuren. Handeling 2 kan geautomatiseerd worden door ze aan bovenstaande handeling te koppelen. Bijvoorbeelde de deur openen na het ingeven van de code of het ‘taggen’. Handelingen 3, 4, 5, 6, 8 en 11 kunnen allen sensorisch en automatisch, zodat zo weinig mogelijk moet worden aangeraakt. Bijlage 2 toont meer info over de toegangsdisplay. 17

Volgende afbeeldingen tonen faciliteiten die enkel in een toiletunit zijn terug te vinden. Hierbij is er meer automatisering dan vandaag bij de doucheruimtes is terug te vinden. Om de deur te openen volstaat een druk op een knop. Nog niet volledig zonder kans op een bacteriële overdracht, maar dit is een meer hygiënische handeling dan het vastnemen van een deurklink.

3.3.3 Problemen Deze besproken faciliteiten hebben tijdens het gebruik ervan enkele nadelen. Onderstaande opsomming toont de kritieke punten van openbare doucheruimtes en toiletunits. • Grondschimmels • Slechte ventilatie (veroorzaakt schimmels) • Vuil in de hoeken van de ruimte • Niet-duurzame ruimtes verouderen snel • Onaangename gebruikservaring • Bij avond onveilige gebruikservaring Uit het Zwartboek 2010 blijkt dat vrachtwagenchauffeurs het zwaarst tillen aan volgende tekortkomingen in douchevoorzieningen: • • • • •

Tekort aan douches (meestal maar 1 of 2) Onvoldoende gereinigd Vloer te weinig ontsmet = voetschimmels Zelden warm water Gebrekkige verluchting

3.3.4 Energievoorziening Onderstaande afbeelding toont een gootsteen waarbij het nemen van zeep, het activeren van de waterkraan en het drogen van de handen in 1 unit zijn ondergebracht. Hierbij moet dus niets worden aangeraakt. Ook een spiegel staat ter beschikking van de gebruiker.

Bij de meeste openbaare sanitaire voorzieningen wordt de benodigde elektriciteit uit het algemene net gehaald. Zo haalt het ZESS-toilet (ontwikkeld door ontwerpbureau Bundl en Verhofsté NV, 2011) een deel van de energie uit een zonnepaneel dat op het dak werd geplaatst. Wanneer er een gebrek is aan zon, zal het systeem overschakelen op netstroom. Zonnepanelen met een oppervlakte van 1 vierkante meter, kunnen tijdens een doorsnee Belgische dag 60 tot 70 kilowatt opwekken. Kwalitatieve zonnepanelen gaan ongeveer 40 jaar mee. Na 10 jaar is de investeringskost teruggewonnen. 3.3.5 Alternatieve watervoorziening Door regenwater op te vangen en op te slaan, kan een voorraad water worden aangelegd die kan fungeren voor sanitair gebruik. Per jaar valt er in België gemiddeld per vierkante meter 2,13 liter water per dag, wat ongeveer goed is voor een halve doorspoelbeurt van een toilet. 18

De praktijk leert ons dat dit rendement niet opweegt tegen de prijs van de installatie en filtering van dit regenwater. Per douchebeurt van 5 minuten wordt er met een spaardouchekop onegeveer 30 tot 40 liter water verbruikt. Dit is meer dan de helft minder dan met een gewone douchekop. 3.3.6 Verwerking afvalwater Bij alle openbare douches wordt het afvalwater meteen afgevoerd naar de riolering. Onderstaande afbeelding toont een interessante benadering van het afvalwater dat overblijft na het wassen van de handen. Hier wordt dat water gebruikt om het urinoir mee door te spoelen.

3.3.7 Opbouw Openbare doucheruimtes worden meestal ingedeeld door volkernplaten of gemetste muren (met een afwerking van wandtegels). Bij deze tweede manier van opbouwen zijn defecte onderdelen moeilijker te vervangen. Sommige openbare toiletten worden, zoals op onderstaande foto, als volledige unit gemonteerd en vervolgens als geheel op de gebruikslocatie geïnstalleerd. Deze manier van plaatsen vereenvoudigt en versnelt de installatie.

• • • • • • • • • • •

RVS (wanden, deuren, toiletpot, wasbak) Aluminium profielen (structuur) Hout (structuur, geen contact met vocht) Volkernplaat (wanden) Gepoedercoat aluminium (deuren) Duroplast (toiletbril) Plastic (toiletbril, wanden) Antislip coating (vloer) Gepolijst inox (spiegel) PC (afdekplaat verlichting) Tegels (betegeling wanden)

Ook moet rekening gehouden worden met vandalisme. Grote gladde vlakken nodigen uit besmeurd te worden met graffiti. Daarom is het niet onbelangrijk de facade aan de buitenkant van een toilet-unit of douche-unit een ruwere textuur te geven. 3.3.9 Afmetingen

- Binnen de openbare douchevoorzieningen is het van uiterst belang dat de doucheruimte voldoende gedesinfecteerd wordt om bacterievorming tegen te gaan, wat vaak de oorzaak is van voetschimmels. Zeker bij een hoog aantal gebruikers stijgt de kans op een schimmelinfectie in een vochtige omgeving. - In geval van nood moet er in elke sanitaire ruimte een noodverlichting aanwezig zijn boven de uitgang. - Belangrijk is dat de dakconstructie van de sanitaire voorziening bestand is tegen sneeuwlast (minimum 200N per vierkante meter). - De vuilnisbakjes in dergerlijke openbare voorzieningen zijn zelfdovend. Wanneer een brandend voorwerp in de vuibak wordt gegooid, zal het vuur doven doordat de vuilbak bij het sluiten van zijn ‘deksel’ is afgesloten van lucht.

Binnen de afmetingen van doucheruimtes gelden bepaalde normen. Volgende afmetingen zijn een vereist minumum: - Doucheoppervlak: 800 mm x 800 mm - Omkleedruimte: 900 mm x 1200 m - Inkomdeur: 700 mm x 2115 mm - Hoogte ruimte: 2300 mm Deze innovatieve benadering kan ook interessant zijn binnen het ontwerpen van de douche-unit. Door grijs afvalwater een tweede leven te geven, wordt er bijgedragen tot een meer ecologisch douchegebruik. Douchewater en water waarmee de handen worden gewassen wordt grijs water genoemd en kan nog gezuiverd worden tot wate,r bruikbaar voor huishoudelijke activiteiten (niet tot drinkwater). Het afvalwater dat voortkomt uit toiletgebruik noemt men zwart water en kan niet meer gezuiverd worden.

19

Het gebruik van ‘inbouwcassettes’ wordt vaak toegepast bij de sanitiare infrastructuur van grote hotelketens. Er bestaan zowel toiletcassettes als douchecassettes als de combinatie van beiden in een cassette. Hierover meer in een volgend hoofdstuk rond douche-units voor privaat gebruik.

3.3.10 Extra aandachtspunten

3.3.8 Materialen

- In elke gesloten sanitaire unit moet de mogelijkheid bestaan om, in geval van nood, de ruimte snel te kunnen verlaten.

Duurzame materialen lossen al veel op inzake snelle veroudering van de doucheruimte. Gladde oppervlakken zonder al te veel hoeken en verborgen kanten komen dan weer de hygiëne ten goede. Zeer belangrijk is de materiaalkeuze van de ondergrond. In vochtige ruimtes moet een gladde ondergrond vermeden worden om uitschuiven tegen te gaan. Enkele bruikbare materialen zijn:

- Openbare douches zijn vaak beperkt tot een minimum aan infrastructuur. Vanwege de hoge vochtigheidsgraad is het zeer belangrijk dat onbeschermde elektrische componenten niet in contact kunnen komen met water.

- In de winterperiode bestaat de kans dat de waterleidingen van de sanitaire voorzieningen vastvriezen. Daarom worden dezen voorzien van een antivriesmiddel dat mee in de leiding wordt gegoten. Dit is omwille van veiligheidsredenen naar de gebruiker toe echter enkel mogelijk bij spoelwater van het toilet. 20

3.4 Zelfreinigende sanitaire systemen Binnen dit hoofdstuk worden verschillende reeds bestaande reinigingsmanieren van douches en toiletten besproken. Zelfreinigende douches Er bestaan slechts enkele zelfreinigende douchesystemen. Dezen worden echter niet openbaar ter beschikking gesteld, op 1 werkend model na. Hotelketen Formule1 bezit zelfreinigende toilet- en douchemodules die zichzelf na elke gebruikersbeurt zichzelf volledig reinigen. De hoeveelheid water die hierbij gepaard gaat is alles behalve ecologisch te noemen. Na een douchebeurt wordt er nogmaals een grote hoeveelheid water verbruikt om de ruimte te reinigen. Dit systeem spuit een grote hoeveelheid water horizontaal over de vloer heen, om zo het achtergebleven vuil weg te spoelen. Ook de wanden worden gedeeltelijk proper gespoten, hoewel dit meestal niet nodig is.

Zelfreinigende toiletten Binnen het aanbod van zelfreinigende toiletten kan er een opsplitsing gemaakt worden tussen twee manieren van reinigen. Manier A: Hierbij wordt enkel de toiletbril gereinigd doordat de bril 360° ronddraait en een kuismechanisme met desinfecteermiddel passeert. Dit soort reiniging is bijvoorbeeld terug te vinden in de horeca en is installeerbaar in alle toiletruimtes. Het betreft een aan te kopen toiletpot en toiletbril met een ingebouwd reinigingsmechanisme, zoals op onderstaande foto te zien is.

Het reinigen van de vloer bij laatsgenoemde openbare toiletunits, kan op drie verschillende manieren gebeuren, afhankelijk van het soort toilet. Ofwel sproeien meerdere sproeikoppen horizontaal over het vloerlvak.

Er bestaan verschillende soorten van reiniging voor de toiletbril.

Ofwel sproeien hoeksproeiers, geplaatst in de hoeken van de unit, het achtergebleven vuil van de vloer. Dit laatste systeem werkt minder grondig en laat vaak zwaarder vuil, zoals zand, liggen.

Manier B: Sinds enkele jaren verschijnen in sommige steden openbare toiletunits in het straatbeeld. Deze units zijn tegen betaling (€ 0,50) door iedereen te gebruiken en garanderen elke gebruiker netheid doordat ze zelfreinigend zijn. Deze zelfreinigende systemen reinigen na elk gebruik van de unit de toiletpot, de toiletbril, de gootsteen en de vloer.

21

Voor bovenstaande reinigingsmethodes wordt in totaal 25 liter water gebruikt. Het standaard doorspoelen van fecaliën en het wassen van de handen vragen ongeveer 4 liter water. Dit brengt het totaal op ongeveer 29 liter water per toiletgebruik. 22

Na elke reinigingsbeurt zijn zowel de vloer als de toiletbril volledig nat, maar proper. In vergelijking met de uitgebreide markt van zelfreinigende toiletten, staat die van zelfreinigende douches nog in zijn kinderschoenen. Slechts enkele douches worden als zelfreinigend geprofileerd (bijvoorbeeld The Shower Shower), maar zijn enkel bruikbaar voor privé-gebruik. Binnen deze markt is dus nog heel wat mogelijk naar verdere ontwikkeling toe.

3.5 Bestaande douches

Mobiele douche-unit Net zoals de mobiele toilet-units zoals Dixi en TOITOI, bestaan er ook mobiele douche-units. Dezen zijn echter zeer primitief en beperkt in hun luxe.

Binnen de huidige markt van douches bestaan er verschillende soorten: Douchecabines, vast in te bouwen: Dit soort douches worden vaak aangekocht als huiselijke douche. Ze zijn gemakkelijk in te bouwen en uitgerust met de standaard onderdelen zoals een schapje voor zeep, een douchekop en een warmteregelaar.

De afwerking van deze toiletunits gebeurt vaak met RVS. Dit materiaal, hoewel het zeer duurzaam en waterbestendig is, voelt en oogt erg koud aan en is dus geen ideale optie om een douche-unit uit te vervaardigen. Desondanks voorgenoemde systemen zichzelf zo goed mogelijk reinigen, worden deze units nog vaak onderhouden door een kuisploeg. Gemiddeld gebeurt dit dagelijks. Op sommige locaties zelfs 2 maal per dag.

Inloopdouches, vast in te bouwen Een douchesoort die aan populariteit gewonnen heeft binnen het thuisgebruik, zijn de inloopdouches. Ze worden gezien als ‘designelement’ en zijn praktisch naar onderhoud toe vermits er geen extra opstaande vloerranden zijn. Ook hier zal er zich weinig vuil achter hoekjes of kantjes kunnen schuilhouden.

In bijlage 3 worden nog enkele afbeeldingen getoond van het interieur van een zelfreinigende toiletunit.

Douchecasettes, vast in te bouwen In de goedkopere hotels wordt vaak gebruik gemaakt van de zogenaamde doucecasettes. Deze worden bijna volledig uit één stuk geplaatst. Doordat ze binnenin weinig naden vertonen, zijn ze zeer goed onderhoudbaar en zal er weinig vuil in de binnenhoeken van de douchecassette kunnen kruipen. In dit soort douches heeft de gebruiker weinig bewegingsruimte. Vaak is er ook een toilet aanwezig in dit soort casettes. Zo goed als geen onderdelen hangen los in dit product, zodat vandalisme zo goed mogelijk afgewend wordt. 23

Mobiele douchewagens Mobiele douchewagens worden vaak ingezet voor grotere events. Op deze manier wordt een douchebeurt aangeboden, maar niet steeds op een hygiënische manier.

Geen van deze douches is zelfreinigend. Allen worden ze aangesloten op een externe watertoevoer. Ook een externe elektricitietsbron is nodig om het water op te warmen en de ruimte te verlichten.

24

3.6 Trends Binnen het hele douchegebeuren zijn enkele opkomende trends terug te vinden, die in dit hoofdstuk behandeld zullen worden. Meer en meer wordt er overgeschakeld naar een ecologsiche douchekop. Bepaalde eco-koppen verbruiken tot 50% minder water tijdens het douchen doordat het water met lucht gemengd wordt. Hierdoor worden de druppels dikker, waardoor er minder water nodig is om hetzelfde effect te bekomen. Zo bestaan er ook de ‘eco savers’, die u auditief en visueel op uw waterverbruik wijzen na een aantal minuten te hebben gedouched. Dit product is vooral op kinderen gericht. Op deze manier wordt hen aangeleerd op een bewuste manier om te gaan met het waterverbruik.

Gebruikers genieten nu eenmaal van dat rustige moment onder een warme overvloedige waterstraal. Het is dat moment dat na een drukke werkdag ontspanning met zich meebrengt. Daarom valt de user expercience die een douchebeurt met zich mee brengt ook niet te negeren. Onderstaande topics zijn terug te vinden bij mensen thuis of in welness-omgevingen. Sommige doucheruimtes bieden de mogelijkheid een verlichtingskleur te kiezen die overeenstemt met de gemoedstoestand van de gebruiker. Ook wordt er vaker muziek afgespeeld tijdens het douchen. Een strak design van de douche en aangename kleuren in de ruimte maken het totaalplaatje aangenamer. Door toevoeging van bovenstaande extra’s aan de doucheruimte, wordt de gebruikservaring van een douche naar een ander niveau gehaald.

3.7

Conclusie

Uit de analyse blijkt dat er reeds vele oplossingen bestaan voor de huidige problematiek rond toilethygiëne. Zelfreinigende toiletunits zouden de gebruikers van snelwegparkings, mits een minimum aan onderhoud, keer op keer een zo goed als nette toiletunit kunnen aanbieden. Wat de douchevoorziening betreft, bestaat er nog geen zelfreinigende oplossing die voldoet aan de eisen van zijn gebruikers. Het is in dit marktsegment dat het definitieve productidee zich zal situeren. Voorafgaande analyse geeft informatie over de huidige omstandigheden op snelwegparkings en brengt het totale douchegebeuren - zowel openbaar als thuis - in kaart. Hierdoor worden bepaalde inzichten verworven die zullen bijdragen tot het definiëren van de definitieve douche-unit. Op deze manier kan een goed onderbouwde productkandidaat worden gedefiniëerd.

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Visuele feedback tijdens het douchen Noodknop Hoeken en holtes vermijden Scherpe kanten vermijden Uitstekende elementen vermijden Warm water in de douche Ontsmetten vloer Alternatieve energie: zonne-energie Tweede leven geven aan het douchewater Mobieliteit unit, 1 geheel Duurzame materialen Waterbestendigheid onderdelen Technische ruimte goed afscheiden Minimum afmetingen Isoleren doucheruimte Vasvriezen leidingen tegengaan Alternatief voor horizontale vloerreiniging Ook zwaardere deeltjes vuil verwijderen Waterbesparende douchekop Aangename douche-ervaring Propere en frisse omgeving

De belangrijkste bevindingen worden in onderstaande lijst nogmaals opgesomd.

Een beetje tegenstrijdig met bovenstaande ecologische opvatting is de regendouche, waarbij de douchekop meer water over de gebruiker spuit dan normale douchekoppen. Toch bestaan er ecologische regendouches, waar bij maar 11 liter/ minuut wordt verbruikt, tov 25 liter/minuut bij een standaard regendouche.

25

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Openbaar gebruik Onbemande parkings Meerdere toepassingsgebieden Eenvoudige plaatsing Interessante gebruikersflow Breed gebruikerspubliek aantrekken Universele iconen Propere vloer en muren Vandalismepreventie Alternatief betaalsysteem ipv cash betalen Multifunctionaliteit (douche, gootsteen...) Kleedruimte vs doucheruimte Zelfreinigend vloeroppervlak Automatisering starten van functies Voldoende verlichting geeft veilig gevoel Daglicht als primaire lichtbron Antislip op vloer in vochtige ruimtes Ruimtes voldoende verluchten Privacy moet gewaarborgd zijn Hoge gebruikservaring Hoge ontspanningswaarde Publicitiet als geldschieter Zelfdovende vuilnisbak Visuele feedback bij interface aan inkom 26

4. Synthese Binnen de synthese wordt de output van de analyse gecombineerd tot een productdefinitie. Deze productdefinitie omschrijft het toekomstige product in grote lijnen en biedt een aanzet tot het uitwerken van de definitieve productkandidaat.

4.1 Productdefinitie Een duurzame onbemande zelfreinigende douche-unit, die hoofdzakelijk geplaatst wordt op onbemande snelwegparkings. Andere locaties worden niet uitgesloten. Een propere doucheruimte moet steeds ter beschikking staan van zijn gebruikers.

4.2 Functies 4.2.1 Product Hoofdfuncties Douche (met warm water) Gootsteen (met koud water) Volledig zelfreinigende en autonome vloer Nevenfuncties Spiegel Stopcontact Zitbank Mantelhaken

Meerdere functies zullen het product onderscheiden van reeds bestaande concepten.

Watervoorziening Leidingwater: douche Gefilterd grijs water: reiniging

Een op de gebruiker afgestemde user experience brengt het douchegebeuren in de openbare ruimte naar een hoger niveau dan de gebruikservaring in de huidige openbare douches.

Elektriciteitsvoorziening Zonne-energie: verlichting Netstroom: overige toestellen

Een hierbij aansluitende dienst zal bijdragen tot een goede coördinatie van de gebruikersflow. De privacy en veiligheid van iedere gebruiker worden te allen tijde verzekerd. De zelfreiniging gebeurt op een ecologisch verantwoorde manier en waarborgt een op de eerste plaats een propere vloer zonder achtergebleven deeltjes vuil. Duurzame materialen in combinatie met een intelligente opbouw van de unit, zorgen voor een lange levensduur. Zonne-energie zorgt voor een deel van de elektriciteitsvoorziening van de unit. Het douchewater krijgt na gebruik in de douche een nieuw leven. De douche-unit is makkelijk te plaatsen op zijn locatie en kan tevens snel weer verwijderd worden. De douche-unit zal één maal per week grondig gereinigd worden door een hiervoor gespicaliseerd team. 27

Gebruik De douche-unit is inzetbaar als vaststaande module ‘on the field’ (bijvoorbeeld op onbemande snelwegparkings), maar is ook tijdelijk inzetbaar (mits toevoer van water en elektriciteit). Reservatie-unit Gekoppeld aan de dienst hoort een reservatieunit die het toelaat bij aankomst op een locatie een douche-unit te reserveren. Hierdoor wordt de gebruikersflow op drukke momenten gecoördineerd.

4.3 Toepassingsgebied Het voornaamste toepassingsgebied van de douche-unit betreft de snelwegparkings zonder restaurant of benzinepomp. Andere mogelijke locaties zijn de grotere snelwegparkings, waarbij een tekort is aan douchefaciliteiten of waar geen mogelijkheden zijn om extra douchefaciliteiten bij te bouwen. Locaties waar een groot aantal vrachtwagens op en af rijdt, zouden ook gebruik kunnen maken van een douche-unit, zodat de truckers tijdens het lossen kunnen genieten van een ontspannende douche in een propere omgeving (havenparkings, industrieterreinen...). Ook locaties waar tijdelijk een douche-unit nodig is, komen als toepassingsgebied in aanmerking (indien er water en stroomtoevoer is). Deze plaatsing is mogelijk en hoeft dus niet permanent te zijn. De unit is namelijk eenvoudig verwijderbaar, indien de toevoer van leidingwater en elektriciteit worden afgesloten.



4.2.3 Dienst De dienst coördineert het gebruik van de doucheunits die in het openbaar geplaatst zijn. Hieraan wordt een betaalsysteem gekoppeld waarbij geen cash geld meer gebruikt zal worden. Betalen kan per SMS of online. In ruil hiervoor wordt de gebruiker een code toegestuurd die toegang verleent tot de douche-unit. Een website zorgt voor dit totale gebruikersplatform. De software van de reservatie-unit wordt optimaal afgestemd op zijn gebruikers. 28

4.4 Doelgroep

4.5 Stakeholders

4.6 Toegevoegde waarde

4.7 Specificaties

De doelgroep van de zelfreinigende douche-unit bestaat, zoals in de analyse vermeld, vooral uit vrachtwagenschauffeurs. Dit is een internationale gebruikersgroep. De gevolgen dat dit voor het ontwerp met zich mee brengt zijn terug te vinden in hoofdstuk 3.2.2.

Alle stakeholders staan vermeld in hoofdstuk 3.2.3 en blijven voor bovenstaande productdefinitie ongewijzigd.

In dit hoofdstuk wordt de ‘unique selling propostion’ van het product besproken.

Op basis van de analyse en de lijst met belangrijkste bevindingen (zie hoofdstuk 3.7), worden menskundige, technologische en economische specificaites opgesteld. Aan al deze specificaties moet het uiteindelijke product voldoen. Uit deze spcificaties volgen op hun beurt de te ontwikkelen items. Deze items omvatten de meest cruciale onderdelen van de douche-unit die ontworpen moeten worden. De lijst met specificaties is terug te vinden in bijlage 4.

Onderstaande afbeelding toont de geldstromen die de unit met zich meebrengt. Met “de klant wordt ofwel de overheid bedoeld ofwel iemand of een onderneming die de unit in privaat bezit heeft.

Subsidies

Reclame

van un ste id e ële nci overh de

verkoop + installeren unit

UNIT

Klant betaling voor gebruik unit

reparaties

reinigen en onderhouden units (via uitbesteding)

betaling voor unit(s), betaling voor reinigen en onderhoud

betaling voor adverteren op unit

fina

Leverancier

Gebruiker Ruspurus-unit

Het onderhoud en het reinigen van de doucheunit moet via de leverancier verlopen vermits een bepaalde geringe vakkennis vereist is. Mits een korte opleiding door de leverancier bestaat de mogelijkheid dit zelf te doen.

De hedendaagse problematiek rond hygiëne en ontspanning langs de Europese wegen, wordt met dit product deels aangepakt. Naast een automatische zelfreiniging en een ecologische bewustheid, maakt ook de sterk uitgewerkte gebruiksbelevenis deze douche-unit innovatiever dan andere openbare doucheruimtes. Door de mulitfunctionele toepasbaarheid van de unit, kunnen meerdere markten binnen openbare sanitaire voorzieningen bereikt worden. Er wordt een douchebeurt aangeboden tegen betaling, maar de gebruiker kan er zeker van zijn te betalen voor een aangename en propere belevenis. Dankzij de bijgevoegde dienst hoeft men niet zijn of haar douchebeurt in een rij af te wachten. Het registratiesysteem op de drukke locaties zorgt ervoor dat iedereen een tijdstip van gebruik krijgt toegewezen. Op deze manier kan de gebruikersflow goed gecoördineerd worden. De douche-unit is voor ‘pauze’-locaties langs de baan een troef en komt de werkervaring van de gebruiker ten goede. Bovenstaande toegevoegde waardes zijn er vooral voor de gebruiker van de douche-unit. De eigenaar van de unit haalt zijn voordeel uit de inkomsten die de unit opbrengt en uit de meerwaarde van een propere aangename douche die hij zijn klanten/bezoekers kan aanbieden. Dit laatste is op commercieel vlak zeer interessant. Dergelijke voorziening kan een groot aantal klanten/bezoekers trekken, waardoor er opnieuw meer inkomsten volgen voor de eigenaar van de unit.

Het onderhoud van de website en de consultunit worden opgevolgd door de leverancier.

29

30

4.8 Te ontwikkelen Items

4.9 Design drivers

4.10 Productkandidaat

De te ontwikkelen items worden opgesplitst in 2 delen: items met betrekking tot het product en items met betrekking tot de dienst. Beiden moeten op elkaar zijn afgestemd, maar vormen een verschil tussen technische ontwikkeling en grafische ontwikkeling.

De design drivers vatten de belangrijkste aspecten samen waarop gefocusd moet worden tijdens het ganse ontwerpproces.

De uiteindelijke productkandidaat beschrijft het product dat binnen deze masterproef ontwikkeld wordt in zijn totaliteit. Vervolgens zal een productarchitectuur meer inzicht geven in de verschillende onderdelen en hun samenhang.

Product • Toegangssysteem unit • Indeling unit (omkleden, douchen, gootsteen) • Douche • Gootsteen • Opwarmen water • Opvang zonne-energie • Directe ingang van daglicht • Filtersysteem grijs water • Zelfreinigend systeem grondoppervlak (met gefilterd grijs water) • Constructie unit • Externe behuizing • Verwarming • Ventilatie • Isolatie • Vormgefelijk geheel • Registratie-unit • •

Dienst Website (betaalsysteem/herladen, info) Software registratie-unit

• • • • • •

Zelfreinigend Hygiënisch Duurzaam Ecologisch Functioneel Economisch haalbaar

4.10.1 Product De duurzame zelfreinigende douche-unit is een vrijstaande module en is gemakkelijk verplaatsbaar. De module past binnen de afmetingen van een standaard vrachtwagen. Wanneer de unit vast (en dus meestal voor openbaar gebruik) wordt ingebouwd, wordt een externe behuizing voorzien onder de vorm van een ‘schelp’. Dit biedt vormelijk een aantrekkelijker product en zorgt voor bescherming. Dient de unit als tijdelijke (en dus private) voorziening, kan de schelp worden weggelaten. Doordat de vloer van de unit na elke gebruikersbeurt volautomatisch gereinigd wordt, heeft elke gebruiker een nette en instapklare doucheruimte om zich te wassen of op te frissen. Hierbij is de ruimte vrij van achtergebleven lichaamshaar, pleisters of andere vuile elementen van de vorige gebruiker. In de douche-unit bevinden zich een douche (deels afgescheiden van de ‘omkleedruimte’), een gootsteen, een zitbankje en extra elementen, zoals een spiegel, een stopcontact, een zelfdovende vuilbak en enkele mantelhaken om kleding of een handdoek aan te hangen. Overdag wordt de unit verlicht door daglicht dat rechtstreeks wordt binnengelaten door ‘lichttunnels’. Wanneer deze lichtbron niet meer volstaat, schakelt de unit over op LED-verlichting. Deze energie wordt geleverd door een zonnepaneel dat op het dak van de unit wordt geplaatst. De overige energie wordt uit netstroom gehaald. Zoveel mogelijk handelingen, zoals het openen van de deur van de unit of het openen van de waterkraan, zijn geautomatiseerd.

31

De unit is volledig vrij van uitstekende onderdelen of scherpe randen. Ook is de technische ruimte van dit product strikt gescheiden van de gebruikersruimte. Leidingwater wordt gebruikt om te douchen en de handen te wassen aan de gootsteen. Vervolgens krijgt dit water een tweede leven doordat het gefilterd wordt en als water dient voor het reinigingssysteem van de vloer. Om vandalisme te beperken, is de unit stevig opgebouwd en worden duurzame materialen gebruikt. Een eenvoudige assemblage maakt het mogelijk dat onderdelen die toch stuk zijn gegaan, snel vervangen kunnen worden. De uitgewerkte user experience biedt de gebruiker een aangename frisse ruimte met een hoge ontspanningswaarde. De unit wordt voldoende verlicht, verwarmd en verlucht. Ook de voorzijde van de unit langs de buitenkant is voorzien van een LED-strook, waardoor het veiligheidsgevoel en de zichtbaarheid verhoogd worden. Een gebruikersbeurt mag maximum 20 minuten duren. Wordt deze tijd overschreden, zal een auditief en visueel signaal in werking treden, waardoor de gebruiker weet dat hij of zij de unit zal moeten verlaten. Nadat dit signaal 1 minuut is afgegaan, opent de deur automatisch. Na intensief gebruik is een ‘menselijke’ reiniging en onderhoud nodig (ongeveer tweewekelijks). Hiervoor is de technische ruimte snel bereikbaar door enkele deuren in de wand van de unit. Deze deuren bevinden zich aan de buitenzijde en worden door middel van een slot afgesloten. Een kraantje in de technische zone biedt de mogelijkheid voor de reinigingsploeg om de binnenkant van de unit met een tuinslang proper te spuiten. De unit kan voorzien worden van reclameborden. De registratie-unit is een vrijstaande module en is goed herkenbaar. De software wordt in volgend hoofdstuk toegelicht.

32

De douche-unit bezit een bijkomende website, te raadplegen via de computer, tablet of smartphone. Op deze website kan men douchebeurten aankopen. Ook toont de website bijkomende informatie over de locaties langs de wegen waar de openbare units gevestigd zijn. Zo ook geeft hij weer hoeveel douche-units op welke snelwegparkings bezet zijn. Zo kan een potentiële gebruiker de bezetting op een specifieke locatie raadplegen en zo nodig meteen een andere locatie opzoeken. Door een puntensysteem kan de gebruiker gratis douchebeurten verkrijgen. Op drukke locaties wordt een reservatie-unit voorzien waar gebruikers een tijdstip om te douchen kunnen reserveren. Op deze manier wordt het gebruik van de douche-unit optimaal benut en verliezen gebruikers ervan geen onnodige tijd tijdens het aanschuiven. Men kan zo het gereserveerde tijdstip elders afwachten. Vrachtwagenchauffeurs zijn op deze manier geen tijd van hun kostbare pauze verloren. Deze software is duidelijk en universeel te gebruiken. Ook extra producten zullen aan de douche-unit gekoppeld worden. Zo kunnen concessiehouders van snelwegparkigs (mét restaurant en benzinepomp) in hun winkels producten verkopen die men kan gebruiken in de douche-unit. Denk maar aan zeep, scheermesjes of andere verzorgingsproducten. Dit alles tegen voordelige prijzen. Langs de snelweg komt op de infoborden van de afritten het logo van de douce-unit te staan, 33

Zonnepaneel

Interface ingang unit Reservatie-unit

(via zekeringkast)

Deze productarchitectuur toont de samehang van de verschillende onderdelen binnen de doucheunit. Ook de toevoer van water en elektriciteit wordt getoond. Dit soort schema staat toe tijdens het ontwerpproces die samenhang niet uit het oog te verliezen.

Toevoer elektriciteit

De gebruiker van de douche-unit krijgt toegang tot de douche door een persoonlijke code aan de unit in te toetsen. Deze code wordt verkregen na een betalingsoverdracht. Die transactie gebeurt op voorhand online of op het moment zelf per SMS. Op deze manier kunnen veelvuldige gebruikers voordeel halen uit de aankoop van een groter aantal gebruiksbeurten online. De eenmalige gebruiker kan met één eenvoudige SMS tevens toegang krijgen tot de unit.

4.11 Productarchitectuur

Accu

Verlichting interieur

Noodverlichting

Buzzer

CPU Verwarming

Deur (+noodknop)

Ventilatie

Sensor

Motor vloerremsysteem Aandrijving deur

Toevoer leidingwater

Gootsteen Sensor Boiler Douche

Reservoir grijs water

2 sensoren

Pomp

3 LED’s

Filtersysteem Reservoir gefilterd water Pomp Activatie reiniging Reinigingsarm

Afvoer grijs water

De douche-unit kan tegen betaling van € 2,5 per beurt of € 15,00 voor 10 beurten gebruikt worden.

samen met het icoon van een douche. Zo worden de weggebruikers ook op deze manier over de aanwezigheid van de douche-unit geïnformeerd.

Zonne-energie

4.10.2 Dienst

34

4.12 Productidentiteit 4.12.1 Productnaam Om de douche-unit een eigen identiteit te geven, werd er een naam ontwikkeld. Belangrijk is dat deze naam in zo goed al alle Europese talen kan worden uitgesproken, vermits de gebruikers van de douche-unit verschillende internationaliteiten hebben. Ook werd er gezocht naar een achterliggende betekenis van de naam, die garant staat voor de functie van de douche-unit. De unit biedt een propere en aangename omgeving, waar de gebruiker zich ten volle kan ontspannen. Dit alles met respect voor zijn of haar privacy.

Vormelijk werd gekozen voor een zachte en eenvoudige aanpak, waarin subtiel een douche of een waterstraal zit verwerkt. Ook werd gezocht naar een bijpassende slogan. Deze slogan geeft een knipoog naar de functie van het product en maakt het geheel meer marktwaardig. Voor deze slogan werd geopteerd een alliteratie toe te passen, waarvan de beginletters overeenkomen met de beginletter van de productnaam. Na het lezen van deze alliteratie, zal de gehele naam langer onthouden worden.

4.13 Moodboard Onderstaand moodboard toont verschillende vormen waarbinnen de douche-unit zal moeten thuishoren. Deze vormen komen uit soortgelijke omgevingen of bieden de nodige inspiratie. Op deze manier zullen ook de uiterlijke kenmerken van het product een harmonieus geheel vormen.

Onderstaand logo toont het resultaat.

Als uitkomst van bovenstaande criteria werd de productnaam ‘Ruspurus’ ontwikkeld. Het is een samenstelling van twee Latijnse woorden. ‘Rus’, wat rust betekend. ‘Purus’, wat netheid betekend. Ruspurus is in elke taal uit te spreken en heeft op het eerste zicht niet meteen een uitgeproken betekenis. Hierdoor krijgt de douche-unit een unieke identiteit.

real refreshment

4.12.2 Logo Er bestaat geen herkenbaar product zonder een herkenbaar logo. Dit logo moet, net zoals de naam, uitstralen waar het product voor staat. Een mogelijkheid zou kunnen zijn dat vormelijke eigenschappen van de douche-unit worden overgenomen in het logo, maar dit zou niet krachtig en niet herkenbaar genoeg zijn. Daarom werd der gezocht naar een vorm die expressief genoeg is om de ‘klasse’, waarmee het product geprofileerd zal worden, weer te geven. Ook is het interessant een logo te hebben waarbij de productnaam niet noodzakelijk hoeft te worden bijgevoegd om herkenbaar te zijn. Als basiskleur werd blauw gebruikt. Dit om de reinheid van de unit te weerspiegelen en de herkenbaarheid van de douchefunctie te bedadrukken. 35

36

Deel 2 Integrated product design

37

38

5. Inleiding

6. Productpresentatie

Het tweede deel van deze masterproef toont de volledig uitgewerkte productkandidaat. Het volledige gebruiksscenario zal worden getoond, alsook de verschillende functies van de douche-unit waarmee de gebruiker in contact zal komen. De overige onderdelen waarmee de gebruiker niet in contact kan komen, worden in een appart hoofdstuk toegelicht. Hiernaast wordt ook de werking van het reinigingssysteem en het filtersysteem uitgelegd. Vervolgens wordt de opdeling gemaakt tussen de menskundige en technische aspecten van de Ruspurus-unit.

real refreshment

Tot slot wordt een algemene conclusie gevormd over deze masterproef. Alle beslissingen die genomen werden tijdens het proces dat geleid heeft tot dit eindproduct, zijn terug te koppelen naar de te ontwikkelen items.

39

40

Productpresentatie, achterkant Ruspurus unit.

1 41

Productpresentatie, reservatie-unit.

42

7. Productvoorstelling 7.1 Dualiteit

7.2 Gebruiksscenario

De basis van de Ruspurus-unit bestaat uit een rechthoekig volume. Deze module omvat de totale werkende douche-ruimte met alle benodigde componenten.

Het volledige gebruiksscenario van de Ruspurusunit wordt overlopen aan de hand van een kort verhaal en bijhorende afbeeldingen. In deze context is de unit op verschillende snelwegparkings geplaatst.

Om het totale volume meer vorm te geven en om de unit duurzamer te maken, kan een buitenschelp toegevoegd worden (zoals op de vorige afbeeldingen). Deze schelp is uivoerbaar in verschillende kleuren. Indien men dat wenst, kan de Ruspurus-unit ook zonder schelp worden aangekocht. Beide uitvoeringen zijn bestand tegen ‘outdoor’-plaatsing.

David is vrachtwagenchauffeur. 5 dagen per week rijdt hij met een lading fruit heel Europa door. David doet zijn werk graag, maar verafschuwt de vuile en onaangename sanitaire omstandigheden langs de snelweg.

Doordat de bijhorende schelp meer bescherming geeft tegen vandalisme en de voorzijde verlicht is met LED-verlichting, is de Ruspurus-unit mét buitenschelp beter geschikt voor plaatsing in het openbaar.

hij elke Ruspurus-unit kunnen betreden. De website valt te raadplegen in 7 verschillende talen (Nederlands, Duits, Engels, Frans, Spaans, Italiaans en Russisch).

real refreshment

Eenmaal onderweg, verheugt David zich er op de Ruspurus te kunnen uittesten. Het enige dat hij wenst, is dat de douche-ruimte proper is. De avond valt en het wordt tijd om een rustplaats langs de weg te zoeken.

Op een dag leest David in een magazine dat er zelfreinigende douche-units langs de snelweg zijn geplaatst. Ze dragen de naam Ruspurus. In het artikel staat ook een website vermeld, waar David meteen naartoe surft.

Met de Ruspurus-applicatie op zijn smartphone, kan David nakijken waar zich de meest nabije Ruspurus bevindt.

Eenmaal op de website, krijgt David informatie over het nieuwe product. Zo staan de locaties van de nieuwe douche-units vermeld, alsook een filmpje over de werking ervan. Op de beginpagina kan je jezelf registreren en online een aantal douche-beurten aankopen. In ruil daarvoor krijg je een code. David koopt meteen 10 beurten voor 20 euro. Zo spaart hij 5 euro uit, vermits elke apparte aankoop 2,5 euro per beurt kost. Na zijn registratie en online betaalbevestiging, ontvangt David een persoonlijke code. Met deze code zal 43

44

Personen die niet geregistreerd zijn op de website kunnen alsnog een code verkrijgen door eenmalig te SMS’en naar een uit 4 cijfers bestaand nummer. Deze info wordt getoond op de bestickering op de reservatie-unit. Tijdens zijn avondmaal realiseert David zich dat hij straks niet zal moeten aanschuiven om gebruik te kunnen maken van de douche-voorzieningen. Zijn ‘eigen’ gereinigde unit zal ter beschikking staan.

Eenmaal aangekomen, merkt David dat hij niet de enige is die gebruik wil maken van een van de Ruspurus-units. Gelukkig zijn er meerdere units beschikbaar. Op de Ruspurus-website had hij op het filmpje gezien dat er bij piekuren een douchebeurt kon worden gereserveerd. David begeeft zich naar de reservatie-unit. Hij toetst zijn persoonlijke code in en drukt op de groene bevestigingstoets. Hij is nu ingelogd in het reservatiesysteem. Met de pijltoetsen kan hij scrollen tussen de verschillende beschikbare uren waarop er nog douchebeurten vrij zijn. David kiest ervoor zijn douchebeurt binnen een uur te reserveren, zodat hij eerst rustig kan gaan eten. Hij bevestigt zijn uur door op de groene knop te drukken en logt vervolgens uit door op de rode knop te drukken.

Na het eten begeeft David zich vol verwachting naar zijn gereserveerde Ruspurus-unit.

Daar aangekomen, ziet David dat een oranje LED knippert. De unit wordt nog gereinigd. Na de reiniging springt het groene LED aan. David toest zijn code in en drukt op de bevestigingstoets. Het groene LED begint te knipperen en de schuift de deur automatisch open. David gaat de unit binnen en de deur sluit opnieuw automatisch. Het rode LED brandt nu.

45

Wanneer David na zijn douchebeurt de unit opnieuw verlaat en een persoon achter hem de unit wil binnenglippen, kan deze geen faciliteiten gebruiken, tenzij opnieuw een code wordt ingegeven. Wanneer een gebruiker de unit verlaat, wordt het hele interne systeem op non-actief gezet, totdat een nieuwe gebruiker een code intoetst. David vond het een fantastische ervaring. Enkele weken later gebruikt hij de Ruspurus nog steeds. Af en toe raadpleegt hij via de website of de applicatie zijn resterende saldo. Mocht hij zonder komen te vallen, kan hij nog steeds betalen via SMS. 46

7.3 Indeling unit

7.4 Functies

Onderstaande afbeelding toont de indeling van de Ruspurus-unit. In totaal worden er 4 zones onderscheiden:

Binnen dit hoofdstuk worden alle functies van de Ruspurus getoond, die beschikbaar zijn voor de gebruiker. De technische componenten en de werking ervan worden in een verder hoofdstuk besproken.

1. Inkomzone: Ingang/uitgang 2. Omkleedzone: 3 mantelhaken, zitbank

De kleuren van de onderdelen op de getoonde afbeeldingen zijn niet in overeenstemming met de werkelijke kleuren. Deze keuze werd gemaakt om alle onderdelen zo goed mogelijk weer te geven. Verder in dit dossier worden de materialen van de verschillende onderdelen besproken.

3. Verzorgingszone: Gootsteen, spiegel, stopcontact, vuilbakje, mantelhaak 4. Douchezone: douchekop

C De gebruiker begeeft zich richting de douchezone. Op de hoek van de omkleedzone en de douchezone is een sensor geplaatst. Bij dichte benadering met de hand, activeert deze sensor de douche. Zo hoef je nog niet onder het beginnende koude water te gaan staan, maar kan je van op afstand de douche activeren. Wanneer de douche eenmaal geactiveerd is, zullen 3 LED’s (boven een sensor in de douchezone zelf ) beginnen knipperen totdat het water is opgewarmd. Telkens wanneer 2 minuten voorbij zijn, zal het water stoppen met stromen en moet de gebruiker via de sensor onder de LED’s de douche terug activeren. Nu branden er nog maar 2 LED’s.

A Nadat de code is ingetoetst, zal de deur van de Ruspurus automatisch openen (zie hoofdstuk 7.2, gebruiksscenario). De gebruiker kan nu binnenstappen. De vloer van de unit ligt hoger dan de normale grondhoogte, vermits daaronder een deel van de technische ruimte zit verwerkt.

3 1

B De gebruiker kan in de omkleedzone zijn kleding ophangen aan de daarvoor voorziene mantelhaken. Ondertussen kan even worden neergezeten op de zitbank. Op deze bank kunnen bijvoorbeeld ook sleutels of een GSM worden gelegd.

4 2

In totaal heeft de gebruiker drie keer twee minuten. Daarna zal de douche niet meer in te schakelen zijn.

47

48

Het water komt uit een regendouche, voorzien van een spaarkop waardoor minder water verbruikt wordt dan bij standaard regendouches. Voor deze extra luxe werd tijdens het ontwerptraject bewust gekozen. Uit de trendanalyse bleek namelijk dat het douchen een hoge ontspanningswaarde moet hebben. Dit gevoel wordt geoptimaliseerd door een regendouche.

Deze zone is voorzien van een spiegel, een gootsteen (sensorische detectie van handen = water), een stopcontact met terugverend afdekplaatje en een zelfdovende vuilnisbak. Boven de spiegel is een lichtstrook voorzien, zodat er direct licht op het gezicht van de gebruiker schijnt.

E Tussen de douchezone en de omkleedzone bevindt zich op 20 cm van de grond een noodknop. Wanneer de gebruiker gevallen is en in nood verkeert, kan hij of zij al liggend de noodknop activeren. Deze knop steekt niet uit zijn kader, waardoor er niet per ongeluk kan worden tegen gelopen.

Dit rooster geeft uit aan de buitenzijde van de unit. Ook wanneer de schelp rond de unit wordt geplaatst blijft deze luchtdoorstroom gewaarborgd.

Om ervoor te zorgen dat de damp van het warme douchewater wordt afgezogen, is een automatisch systeem met zuigkracht boven de verzorgingszone geplaatst. Deze komt uit op het dak, onder het zonnepaneel.

D Wanneer de gebruiker zich bijvoorbeeld wil scheren, opmaken of de handen wil wassen, kan dit gebeuren in de verzorgingszone. Indien de knop wordt ingedrukt, zal de deur na 20 seconden automatisch openen, waardoor het slachtoffer kan worden geholpen. F In de unit is een constante natuurlijke aanvoer van buitenlucht. Dit rooster is, naast de deur, dicht tegen de grond geplaatst.

49

G In de omkleedzone wordt er tijdens de winterdagen warme lucht naar binnen geblazen door een elektrisch verwarmingselement achter een rooster.

50

H Tot slot kan de gebruiker na het gebruiken van de unit de deur weer laten openen door de sensor links van de deurlijst met de hand te benaderen.

De algemene verlichting is ingewerkt in het plafond van de douche-unit. Het zijn ‘lichttunnels’ (zie gele onderdelen in de dakconstructie) die meteen in contact staan met de buitenkant van de unit, waardoor overdag daglicht naar binnen komt.

7.4 Onderdelen Naast de besproken functies voor de gebruiker, heeft de Ruspurus nog tal van andere onderdelen die ervoor zorgen dat de douche-unit goed kan functioneren. In bijlage 5 zijn al deze onderdelen en hun afbeelding terug te vinden. Deze onderdelen zijn ondergebracht in de technische ruimte. Dit is de ruimte tussen de (blauwe) binnenwand en de buitenwand van de unit. Deze locaties zijn goed afgeschermd van de zones met water, zoals de verzorgingszone en de douchezone.

Wanneer de gebruiker echter langer dan 20 minuten gebruik maakt van de douche-unit, zal een auditief signaal (buzzer) afgaan in het midden van de unit. Dit houdt aan gedurende 30 seconden, tot tenslotte de deur van de unit automatisch opent. Dit om te vermijden dat mensen zouden slapen in de unit of anderen hun gebruiksbeurt in de weg zouden staan.

51

Een lichtsensor meet de sterkte van het daglicht en kan zo bij slecht weer het signaal geven de kunstverlichting aan te laten gaan. Deze kunstverlichting zit verscholen in de lichttunnels, zodat er geen extra afscherming moest worden voorzien. Al deze communicatie tussen sensoren en onderdelen verloopt via een programmable logic controller (PLC).

Onderstaande tekening situeert deze technische ruimte. Het blauwe oppervlak is de gebruikersruimte, al de rest, afgescheiden door de (blauwe) binnenwand, is technische ruimte.

gebruikersruimte

52

7.5 Werking De Ruspurus douche-unit bezit twee systemen met een complexe werking: het filtersysteem en het vloerreinigingssysteem. Het filtersysteem werd overgenomen van een bestaande toepassing. Het vloerreinigingssysteem is een onbestaand systeem en draagt bij de tot innovatiegraad van dit product. De verificatie van dit systeem is terug te vinden in hoofdstuk 9.7 De werking van beide systemen wordt in dit hoofdstuk toegelicht.

Wanneer tijdens een douchebeurt het eerste douchewater door de zeef sijpelt (zie bijlage 5), wordt lichaamshaar, zand, papier of ander vuil hier tegengehouden. Vervolgens wordt dit water opgevangen in het bassin. Dit water wordt meteen weggepompt naar de filter. Er werd gekozen voor een zandfilter. Dit soort filters zijn zeer goedkoop en vragen weinig onderhoud. In de filter worden verschillende stadia doorlopen om het ‘vuile’ douchewater terug proper te krijgen. Onderstaande afbeelding illustreert deze stadia.

Eén keer per maand wordt de bovenste filterbak met het zand en het grind verwisseld met een propere fiterbak. De vuile filterbak wordt meegenomen en industrieel gereinigd. Onderstaande afbeelding toont nogmaals een exploded view van de verschillende onderdelen van de zandfilter.

7.5.2 Vloerreinigingssysteem Het vloerreiniginssysteem is een totaal nieuwe benadering van het reinigen van vloeren op openbare sanitaire voorzieningen. Zoals de analyse deed blijken, worden vloeren steeds met een horizontale waterstraal gereinigd. Hierdoor blijven er vaak nog deeltjes vuil achter. Met het vloerreinigingssysteem van de Ruspurus douche-unit, wordt al het vuil meegenomen. Onderstaande afbeeldingen en uitleg verklaren hoe dit gebeurt.

7.5.1 Filtersysteem: In bijlage 5 is te zien hoe het douchewater na de douche een nieuwe ‘weg’ aflegt. Vertrekkende in het opvangbassin onder de douchevloer, naar de pomp, in de filter, verder naar de pomp onder hoge druk en vervolgens door de reinigingsarm (deze reinigingsarm wordt in hoofdstuk 7.5.2 toegelicht). Na de reiniging wordt het water opnieuw opgevangen door beide bassins (nu ook het bassin onder de omkleedzone, vermits daar ook gerei-nigd wordt) en vervolgens door de afvoerleiding weggevoerd naar de riolering.

Wanneer er bijvoorbeeld een gebruiker geen douche neemt, maar zicht enkel verfrist aan de gootsteen, zal de douche wanneer de gebruiker de unit heeft verlaten, automatisch koud water laten lopen. Na elke gebruiksbeurt, met of zonder het nemen van een douche, zal er dus gereinigd worden. De volgende gebruiker zal dan niet meteen de unit kunnen betreden vermits de reiniging enkele minuten is uitgesteld.

1 2 3

Zoals reeds uitgelegd, bestaat de totale vloer uit 64 (2 keer 32) segmenten.

4

1. 2. 3. 4.

Zandkorrels, 0,5 mm tot 1 mm dik (filteren zeep en kleine deeltjes vuil uit het water) Dunne laag grind UV-licht (bacteriedodend) Opvangbak voor gefilterd water (capaciteit van 60 liter)

Wanneer dit gefilterde water door de hoge-drukpomp wordt gestuurd, passeert het een residu waar kleine hoeveelheden chloor worden vrijgegeven, zodat het water gedesinfecteerd wordt. Dit is een optimaal reiniginsmiddel.

Doordat het douchewater meteen door deze filter wordt gestuurd, kan het filterproces reeds beginnen tijdens de douchebeurt. Hierdoor zal ook de vloerreiniging aansluitend doorgaan wanneer de gebruiker de douche-unit verlaat en wordt er geen tijd verloren. De filter filtert ongeveer 60 liter water op 12 minuten, waarvan 6 minuten tijdens het douchen zelf. Het overige water wordt gefilterd wanneer de gebruiker zich afdroogt en omkleedt. 53

54

Aandrijfstang

Positie segmenten tijdens reinigen van de unit

Positie segmenten tijdens gebruik van de unit

De reinigingsarm schuift over de rail

Deze segmenten zijn in een centraal profiel (volledig afgescheiden van water en spatwater) door middel van een aandrijfstang met elkaar verbonden. Wanneer die stang wordt aangedreven door de stappenmotor, draaien alle 64 segmenten door. Om te beletten dat de segmenten zouden doordraaien wanneer iemand op de vloer staat, wordt de stang aan beide uiteinden van het centrale profiel tegengehouden door een rem. Dit remsysteem bestaat uit een profieltje (geel op de foto) op een lineaire actuator die op en neer gaat. Eenmaal de gebruiker de douche-unit heeft verlaten, wordt deze rem op de aandrijfstang opgeheven en kan de motor vrij ronddraaien.

Rem aan

Op bovenstaande afbeelding is te zien hoe de reinigingsarm onder de segmenten door schuift en zo de vuile zijdes van de segmenten proper spuit.

Op dit moment draaien alle segmenten 180 graden en richten ze met hun bovenkant (de zijde waarop de gebruiker van douche-unit staat) naar onder.

Rem uit 55

Vermits er ongeveer 60 liter water per douchebeurt verbruikt wordt, zal er 55 liter water effectief kunnen gebruikt worden als reinigingswater. Dit wil zeggen 27,5 liter per segmentenrij en dus 80 cl per segment. Verdeeld over 10 reinigingsgaten per reinigingsarm, geeft dit 8 cl per reinigingsgat per segment. 56

8.

Menskundige aspecten

8.1 Gebruikservaring Volgende functies en aspecten maken van de Ruspurus een aangenamere douche-omgeving dan de hedendaagse ingebouwde openbare douches zijn voor hun gebruikers: - Een handige website en applicatie tonen de snelweggebruikers waar er douche-faciliteiten zijn en waar er nieuwe werden bijgeplaatst. - Door de reservatie-unit moet de gebruiker niet meer lang zijn of haar beurt afwachten. Deze gewonnen tijd kan nuttig benut worden om een ontspannende activiteit te doen. - De douche-unit heeft, net zoals de huidige douches, een nat vloeroppervlak, maar is volledig proper.

- Door de ‘lichttunnels’ wordt overdag daglicht naar binnen gelaten en is dit de voornaamste lichtbron. Dit verhoogt het ruimtegevoel binnen de unit en wordt als aangenamer licht ervaren dan kunstlicht. - De gebruiker betaalt voor een douchebeurt en weet de doucheruimte proper zal zijn. - De geldoverdracht verloopt niet cash, maar kan online of per SMS tot stand worden gebracht. De code geeft de toegang. Dit is hygiënischer en handiger. - De zachte vloer, opgebouwd uit een co-polymeer, voelt warm aan en biedt een perfecte stabiliteit (antislip). - Door de LED-verlichting aan de voorzijde van de unit wordt er ook ‘s avonds een veilig gevoel gecreërd.

- De vloersegmenten in de omkleedzone hebben een donkerdere kleur dan die van de doucheen verfrissingszone. Dit kleurverschil zorgt voor een opdeling tussen het ‘droge’ gedeelte en het ‘natte’ gedeelte van de doucheruimte.

57

58

9. Technische aspecten 8.2 Veiligheid

8.3 Ergonomie

9.1 Materialenlijst

De veiligheid van de gebruiker is doorheen het hele ontwerpproces in de kijker gebleven. Zo werden scherpe randen vermeden en zijn er geen uitstekende voorwerpen waaraan men zich kan bezeren.

De interne oppervlakte van de douche-unit is groter dan de minimum afmetingen die verwacht worden bij douches.

Binnen dit hoofdstuk, worden de materialen van de verschillende onderdelen die moeten geproduceerd worden, in een lijst getoond.

De docuhe zelf is 950 mm breed en 1500 mm diep.

Segmenten vloer

Geëxtrudeerd aluminium

De gootsteen is 320 mm breed en 250 mm breed.

Coating vloer

Abcite, co-polymeer (niet geleider), DURACOAT

De hoogte van de zitbank is ongeveer dezelfde als de hoogte van een standaard stoel: 470 mm

Binnenwand douche-ruimte

Gevacumeerd ABS

De hoogte van de douchevloer tot het plafond is 2250 mm, waardoor ook mensen buiten het 95e percentiel kunnen rechtstaan in de unit.

Spiegel

Gepolijst innox

Gootsteen

Hi-Macs (dezelfde eigenschappen als corian, maar goedkoper, LG HAUSYS

Het hoogteverschil tussen de buitengrond en de douche-vloer is 225 mm.

Omlijstingen doucheruimte

Hi-Macs (dezelfde eigenschappen als corian, maar goedkoper, LG HAUSYS

De hoogte van de deur is 2120 mm en de breedte 700 mm.

Schelp buitenbehuizing

Hi-Macs (dezelfde eigenschappen als corian, maar goedkoper, LG HAUSYS of Acryl

Buitenwanden

Volkernplaten Aluminiumplaten

Buitendak

Aluminiumplaat

Wandisolatie

Glaswolplaten (onbrandbaar, schimmelwerend, thermisch & akkoestisch, KNAUF TP 416

Interne steunpunten

Gerecycleerd hout

Lichttunnels

Gevacumeerd PC

Profielen totale structuur unit

Geëxtrudeerd aluminium Lasstukken staal

De ruimte tussen de segmenten of de muurwanden en de segmenten bedraagt maximum 2 mm. Deze opening is groot genoeg om water door te laten, maar een lichaamsdeel zal hier nooit tussen kunnen klemmen. Ook wanneer bijvoorbeeld een ring op de vloer zou vallen, zal de gebruiker die niet kwijt zijn. Alle elektronische producten zijn goed afgeschermd van de gebruikersruimte. Het enige stopcontact dat in die ruimte aanwezig is, wordt afgedekt met een terugverend klepje. Een noodknop is op een lage hoogte geplaatst zodat een gevallen gebruiker er nog aan kan. De zelfdovende vuilnisbak voorkomt brandgevaar. Ook de isolatiepanelen zijn niet brandbaar.

De overige onderdelen kunnen standaard worden aangekocht en worden dus niet in deze lijst vermeld.

59

60

9.2 Montage De strucuur van de unit bestaat uit een stalen rechthoekig frame (in 3 dimensies), waarvan de de onderste basis meteen dient als basis voor het vloerreinigingssysteem.

Eenmaal de structuur is opgebouwd, worden de blauwe binnenwanden langs de binnenkant op de structuur gemonteerd met behulp van vijzen.

9.3 Afmetingen

Op dezelfde manier worden onderdelen zoals de gootsteen en de spiegel op de binnenwand bevestigd.

2120

Nadat de ook waterleidingen van de achterkant naar de voorkant zijn getrokken, kunnen de glaswollen isolatieplaten worden gemonteerd tegen de structuur van de unit. Tegen deze platen worden achteraf de volkernplaten geplaatst. Hoek- en wandlatten in aluminium overbruggen de openingen tussen de verschillende platen aan de buitenwand. De voor- en achterkant van de Ruspurus-unit worden gedicht met de aluminium platen. Hier worden tevens de onderhoudsdeuren in gemonteerd. Net voor de volkernplaten worden geplaatst, wordt het binnendak op de binnenbehuizing gemonteerd en worden de lichttunnels erin gelegd. Deze lichttunnels worden op hun beurt vastgekneld tussen het binnendak en het buitendak. Belangrijk is dat tussen deze connecties rubberen dichtingsringen tegen het vocht worden gelegd.

2896 2711

Geen van deze bevestigingen zijn langs de doucheruimte zelf los te maken door de gebruikers.

706 2149 Wanneer de op de vier omcirkelde plaatsen 1 bout wordt losgezet, kunnen de uiterste zij-steunen waarin de vloersegmenten worden ondersteund, naar buiten geschoven worden. Op deze manier kunnen de segmenten uit het middelste basisprofiel worden geschoven. Om deze handeling te kunnen doen hoeven geen andere onderdelen te worden aangepast. Dat middelste basisprofiel dient als het ware als ‘gearbox’ waar externe elementen op worden aangesloten zodat ze mee kunnen draaien. 61

62

9.4 Transport

9.5 Onderhoud

De meeste vrachtwagens hebben een laadbreedte van 2400-2500 mm. Zonder de schelp (deze is nadien te monteren), past de Ruspurus unit in zijn totaliteit op een vrachtwagen.

Er zijn twee kanten waarlangs onderhoud van de unit kan gebeuren: Twee onderhoudsdeuren langs de voorkant en twee onderhoudsdeuren langs de achterkant.

Met vier kabels die worden vastgemaakt in de vier bovenste hoeken van het frame, kan de unit van de vrachtwagen worden gehesen. Het zijn tevens de openingen waar de kabels in worden vastgemaakt die ook fungeren als connectiepunt van de buitenschelp.

Via de deur op bovenstaande foto, maakt het onderhoudspersoneel één maal per week de vuilnisbak leeg en wordt met een tuinslang de volledige unit proper gespoten. Deze tuinslang wordt door het onderhoudspersoneel zelf voorzien. Het personeel geraakt, net zoals de gebruikers, in de unit binnen met een code die moet worden ingetoetst. De toegang tot de technische ruimtes wordt verkregen met een sleutel. Ook de zeven die boven de twee bassins (die het water opvangen) hangen, worden wekelijks uit de unit geschoven langs de onderste poort. In de plaats komen twee propere zeven. De vuile worden meegnomen en industrieel gereinigd.

63

64

9.6 Toegepast onderzoek 4

Proefopstelling:

In dit hoofdstuk wordt het vloersysteem van de Ruspurus-unit onderzocht en getest. Hiervoor werd een model gemaakt uit hout, PS en aluminium.

• • •

Vloersimulatie Tuinslang onderaan de vloer Opvangbassin voor water

De breedte van de segmenten heeft dezelfde afmeting als in het echt, de lengte werd ingekort.

65

66

Test 1

Test 2

Test 3

Hoe reageert het vuil op de segmenten, wanneer ze met de vuile zijde half naar onder worden gereinigd?

Hoe reageert het vuil op de segmenten, wanneer ze met vuile zijde volledig naar onder worden gereinigd?

Voor reiniging: haar, zand, water en zeep

Voor reiniging: haar, zand, water, zeep, pleister...

Ook werd getest of achtergebleven voorwerpen, zoals een bus shampoo, het vloersysteem zouden kunnen blokkeren wanneer de segmenten zich 180° draaien om gereinigd te worden. Voor reiniging

Conclusies: Test 1: Doordat de reinigingsstraal naar boven spuit tegen een scherpe hoek, zal de straal zich opsplitsen en wordt er steeds een onderdeel te weinig zijde te weinig gereinigd. Het vuil werd ook terug naar het oppervlak gespoten door de schuine helling. Test 2: Doordat de reinigingsstraal tegen het een plat oppervlak spoot, kaatste het water terug en werd het vuil meegenomen. Er komt bijna geen water door de openingen tussen de verschillende segmenten. Deze positie van reinigen werkt dus beter dan die van test 1. Het reslutaat van test 2 toont geen achtergebleven vuil.

Tijdens reiniging

Tijdens reiniging Tijdens reiniging

Test 3: Dankzij de kleine breedte van de segmenten en de geringe spatie tussen de segmenten tijdens het doordraaien, kunnen er niet gauw obstakels de segmenten doen blokkeren. Ze worden gewoon terug naar boven geduwd. Bij het uitvoeren van test 1 en 2 werd zo weinig mogelijk water gebruik voor zo’n optimaal mogelijke reiniging. De voorziene hoeveelheid reinigingswater in het ontwerp bedraagt 1/3 meer dan de gemeten wateroverschot in het opvangbassin tijdens de test.

Na reiniging: restanten zand en haar, geen zeep

Na reiniging: geen restanten

Na reiniging

De sproeibreedte bij 25 mm afstand tussen de zijde van het segment en de sproeikop is 80mm. Bij dit bereik wordt al het nodige vuil (per segment) van dit model verwijderd. Algemene conclusie: De reinigingspositie van de segmenten in test 2 blijkt een succes en kon worden gebruikt in het definitieve productontwerp.

67

68

11. Product in omgeving

1

1

12. Conclusie Al er op het einde van dit project wordt gereflecteerd naar de vooropgestelde te ontwikkelen items in de synhese, kan er besloten worden dat dezen werden nageleefd.

ELIMINATE

REDUCE

RAISE

CREATE

huidige openbare douches prijs aanraking met waterverbruik wachttijden deur/slot energieverbruik

Om de innovativiteit van de Ruspurus douche-unit aan te tonen, wordt op de volgende pagina een vergelijkende curve opgesteld ten opzichte van andere hedendaagse (niet zelfreinigende) openbare douches.

71

installatieduur automatisatie

gebruikservaring

alternatieve energie- en watervoorziening

zelfreinigend

Als besluit van bovenstaande curve kunnen we stellen dat de Ruspurus-unit voor een relatief kleine meerprijs op vele gebieden beter presteert dan zijn concurrenten (de huidige openbare douches). Deze douche-unit van PSS onderscheidt zich vooral door een sterk uitgewerkte gebruikservaring, zuinige energie en als paradepaardje een uniek zelfreinigend intern systeem. Het zijn deze peilers die dit product zo innovatief maken.

Een sterk uitgewerkte user-experience van de unit, stelt de gebruiker op zijn gemak tijdens zijn of haar douche-beurt en stimuleert een aangename gebruikservaring.

Onhygiënische handelingen, zoals het aanraken van deurklinken of sloten, worden in de Ruspurus-unit zo veel mogelijk gemeden. Hiervoor worden alternatieve technologieën gebruikt, zoals sensoren.

Tot slot biedt deze innovatieve douche-unit een autonoom zelfreinigend systeem (volledige vloer en gootsteen), waardoor na elke douchebeurt de unit proper wordt gemaakt. Dit komt op zijn beurt de gebruikservaring van dit product ten goede. Dergerlijk systeem is uniek binnen het productgamma van douches.

De spaardouchekop in de unit reduceert het waterverbruik tijdens een douchebeurt met 50% en het douchewater wordt gefilterd om nadien te kunnen gebruikt worden tijdens de reiniging van de unit.

Alternatieve energie komt onze leefomgeving ten goede en wordt een niet te missen element binnen ondernemingen. Zonneënergie en waterreiniging maken de Ruspurus-unit veel ecologischer dan zijn concurrenten.

Wachttijden worden opgevangen door een softwaresysteem. Gebruikers van de Ruspurus-unit moeten hierdoor niet meer (langdurig) hun beurt afwachten, maar kunnen op een door hun geregistreerde uur de unit gebruiken. Het assembleren van de Ruspurus-unit gebeurt voor de installatie in een altelier. Tijdens de installatie kan dus een volledige unit op korte tijd worden geplaatst en aangekoppeld aan waterleidingen en elektriciteitsleidingen.

72

13. Bijlagen

BIJLAGE 2

BIJLAGE 1 3.2.1 Openbare toiletten en toiletunits

3.3.2 Faciliteiten Onderstaande afbeelding toont het betaalsysteem van de zelfreinigende toiletunit en de visuele feedback over de bezetting ervan.

Er zijn 3 lampjes voorzien. Groen lampje: de unit is vrij Oranje lampje: de unit is bezet Rood lampje: de unit is buiten gebruik

73

74

BIJLAGE 3

BIJLAGE 4

3.4 Zelfreinigende sanitaire systemen

4.7 Specificaties

Afbeeldingen binnenafwerking zelfreinigende toiletunit.

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

75

De douche-unit is tussen 05u00 en 01u00 beschikbaar. Per snelwegparking (zonder restaurant of benzinepomp) staan minstens 2 douche-units (M/V). Toegang tot de douche-unit verloopt met een code (ontvangen via internet of GSM) Alle deuren en sloten werken volautomatisch door middel van sensoren. De gebruiker moet kunnen zien hoeveel tijd hem nog rest om te douchen. Na 30 minuten opent de douche-unit automatisch. De douche-unit moet voldoen aan alle CE-normen. De douche-unit wordt geplaatst op een gestabiliseerde fundering. De technische ruimte moet volledig afgesloten zijn van de doucheruimte. De technische ruimte moet gemakkelijk bereikbaar zijn voor onderhoud. De douche-unit detecteert wanneer er meer dan 1 persoon in staat en zal dan niet afsluiten. In geval van nood moet de deur van de douche-unit handmatig te openen zijn. Er moet voldoende en aangename binnen- en buitenverlichting aanwezig zijn in de douche-unit. De structuur van de unit kan worden ingebouwd zonder de buitenbehuizing. Ook het grijze water (afvalwater douche) wordt gefilterd en opnieuw gebruikt om mee te reinigen. Bij elke reiniging wordt de vloer van de douche-unit gedesinfecteerd. Afvalwater wordt door de een aansluiting met de riolering weggevoerd. Een verwarmingselement warmt het water voor de douche op. De douche-unit maakt na gebruik de volledige ruimte watervrij, haarvrij en dampvrij. De gootsteen van de douche-unit moet na gebruik ook automatisch gereinigd worden. De binnenmuren van de douche-unit moeten proper zijn bij elke nieuwe gebruiker. De vloer van de douche-unit is waterdoorlatend en waterafvoerend en bevat een antisliplaag. De waterkraan van de gootsteen, aanwezig in de douche-unit werkt sensorisch. De plaats in de douche-unit waar de gebruiker zicht kan uit- of aankleden moet volledig droog zijn. De zonnepanelen kunnen steeds naar het zuiden worden gericht. Daglicht wordt gebruikt als de voornaamste lichtbron. De oppervlakte van de douche-unit is minstens 2,00 meter diep en 1,5 meter breed. De hoogte van de douche-unit is minstens 2,50 meter hoog. De wanden van de douche-unit moeten gemakkelijk te vervangen zijn. De verluchting van de douche-unit moet minstens 100 m³/uur zijn. De warme dampen in de douche-unit moeten tijdens gebruik zo snel mogelijk worden weggezogen. De meeste onderdelen zijn vervaardigd uit RVS en plastic. De douche-unit is uitgerust met een antivriesinstallatie of een antivriesmiddel. De douche an sich werkt met sensoren en verbruikt per persoon niet meer dan 50 liter water. In de douche-unit is een afsluitbare vuilnisbak aanwezig van minstens 15 liter. De wanden van de douche-unit zijn geïsoleerd met polystyreen. De omgeving waarin de douche-units staan, moet voldoende verlicht kunnen worden. De verlichting in de douche-unit zal enkel branden tijdens de aanwezigheid van een gebruiker. Wanneer de rookdetector iets verdachts opmerkt, opent de douche-unit automatisch zijn deur. Iconen moeten door ale Europese nationaliteiten leesbaar zijn. De douche-unit moet niet zijn afgestemd op rolstoelgebruikers. De douche-unit moet binnenin voorzien zijn van een spiegel. De douche-unit moet binnenin voorzien zijn van een klerenhanger. De buitenkant van de douche-unit mag geen super glad oppervlak zijn (anti-graffiti). De dakconstructie moet 200N per vierkante meter aankunnen (in geval van sneeuw). De douche-unit moet de mogelijkheid bieden minstens 2 reclameboodschappen te plaatsen.

76

BIJLAGE 5 • De douche-unit moet vrij zijn van scherpe kanten waaraan gebruikers zich zouden kunnen kwet sen. • In het geval van een stroompanne is er steeds noodverlichting aanwezig. • Op de snelweg moet op voorhand de aanwezigheid van een douche-unit worden aangegeven. • De douche-unit kan op voorhand gemonteerd worden. • De douche-unit kan per vrachtwagen vervoerd worden. • De douche-unit is voorzien van een zitbankje. • Iconen maken de systeemwerking van de douche-unit duidelijk. • De vuilbak in de unit is zelfdovend en is snel en gemakkelijk leeg te maken tijdens onderhoud.

77

7.4 Onderdelen In deze bijlage worden alle onderdelen van de douche-unit getoond die niet behoren tot de gebruikersruimte, maar er wel toe bijdragen de unit te laten functioneren.

Technische ruimte achterkant unit

Doorstroom-waterverwarmer (elektrisch)

Toevoer leidingwater (vertakking naar douche en vertakking naar gootsteen)

Verloop warm water naar douchekop op dak

78

Filtersysteem douchewater

Technische ruimte voorkant unit

Aansluiting tuinslang voor onderhoud unit.

Pomp om gefilterd water naar de twee reinigingsarmen te krijgen (zie hoofdstuk 7.6, werking) 10 Bar Standaard aan te kopen Merk: DAB Felxibele darmen om gefilterd water naar de twee reinigingsarmen te brengen. Zoals op de rechterkant van de afbeelding te zien is, steunt deze darm op een aluminium plaat. Dit is in praktijk ook aan de linkerkant het geval, maar werd nu weggelaten zodat de tekening duidelijker zou zijn. Wanneer de reiniginsarm verschuift op zijn baan, volgt de darm. 79

Afvoer gebruikt water van de gootsteen naar bassin onder douche-vloer. De vuilnisbak heeft een inhoud van 16 liter. 80

Aandrijfmotor roterende vloer Treedt in werking voor en na het reinigen (zie hoofdstuk 7.6, werking)

Totaalbeeld douche-vloer.

Standaard aan te kopen Stappenmotor (brushless)

Afvalwater sijpelt tussen de segmenten door, valt door de zand-kleurige zeef (houdt haar en zand tegen) en belandt vervolgens in het paarse bassin. Hier wordt het water: 1. tegengehouden (door de ‘stop’ die de opening afdekt) en vervolgens naar de filter gepompt (indien het wat rechtstreeks van de douche afkomstig is. 2. doorgelaten (stop gaat met actuator omhoog) en weg door de afvoerbuis (als het water van het reinigen komt).

Na het reinigen zal er ook water aan de kant van de omkleedzone moeten worden afgevoerd. Normaal gezien komt hier voor de rest geen water. Ook hier is een zeef aangebracht. Water dat van deze kan afkomstig is, is dus steeds reinigingswater en moet meteen worden afgevoerd naar de afvoerbuis. Werking analoog als aan de kant van de douchezone. Het bassin vangt het reinigingswater op en stuurt het via een overbruggende leiding naar het bassin dat zich onder de douchezone bevindt. Hier komt al het water samen en wordt het afgevoerd.

Segment vloer, in totaal 2x32 segmenten.

Doordat beide bassins aflopend zijn, zal er nergens water achterblijven.

50 mm breed en 850 mm lang, 2 mm spatie tussen de segmenten. Geëxtrudeerd aluminium + coating van co-polumeer DURACOAT.

1 81

2 82

Mechanisme automatische schuifdeur Standaard aan te kopen Stappenmotor (brushless) Wanneer de motor een weerstandsverschil ondervindt, doordat er bijvoorbeeld iemand tussen de deur gekneld zit, zal de motor in de andere richting draaien.

De schuifdeur wordt magnetisch vergrendeld. Wanneer er een stroompanne is, zal deze vergrendeling automatisch worden opgeheven. De deur kan nu manueel open geschoven worden.

Zekeringkast met CPU Op de zekeringkast is het accu geplaatst dat in verbinding staat met het zonnepaneel op het dak. Zo kan overdag energie opgeslagen worden, om ‘s avonds terug te gebruiken als energiebron voor de buitenverlichting en de LED’s.

Buitendak Isolatieplaten

Tussen de twee deurzijden is een isolatieplaat verwerkt.

Volkernplaten

Stopcontact

Binnenwanden

Links in de hoek van het buitendak bevindt zicht een openging met een kleine zeef in . Langs deze weg kan het regenwater dat door het dak wordt opgevangen, worden afgevoerd. Hierdoor ontstaan geen al te grote plassen ronde de Ruspurus-unit. 83

84

14 Contacten en bronnen 14.1 Contacten

14.2 Bronnen

Om dit project zo realistisch mogelijk uit te werken ben ik op zoek gegaan naar personen met de nodige expertise en ervaring in deze sector. Ze bezorgden me extra informatie over onderwerpen waar ikzelf niet in thuis was.

Literatuur

Branche contact

Naam contact

Architectenbureau

Guy Van Velthoven

Sociaal Fonds Transport en Logistiek

Wim Elst

Belgische Transportarbeidersbond

Frank Moreels, Tom Peeters

Ontwerpbureau

Pieter van de Velde - Bundl

Koeltechnieker

Sam Geefs

Architectenbureau

Hans Ooms - POLO Architecten

Transportbedrijf vrachtwagens

Gert Bellekes - Bellekens Transport NV

Vlaamse Overheid

Yves Rubens - Mobiliteit & Openbare Werken

Producent openbaar sanitair

Filip Verhofsté - Verhofsté NV (mogelijk industrieel promotor)

Technische voorschriften binneninstallaties, Belgische Federatie Voor De Watersector VZW, 2006 Toelichting regelgeving toegankelijkheid, Vlaamse Regering, 2010 Nieuwe norm ter bepaling van de sneeuwbelasting, NBN EN1991-1-3, 2005 Zwartboek parkings, BTB (Belgische TransportarbeidersBond), 2010 Verkeersindicatorenrapport, Hilde Crevits, Minister Mobiliteit en Openbare Werken, Vlaams Parlement, 2011 Kwaliteitsinjectie snelwegparkings noodzakelijk, Jean‐Paul Van Avermaet, CEO van Autogrill Benelux, 2010 Beroepsslechthorendheid bij vrachtwagenchauffeurs, A.G. Schriemer & J.H.A.M. Verbeek, 2007 Kwaliteitsmerk 2005, Kris Peeters Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, 2005 Het Kwaliteitsmerk 2011 van de autosnelwegparkings in Vlaanderen, department Mobiliteit en Openbare Werken, 2011

Websites www.verhofste.com www.ecovie.be www.meteo.be www.milieuadvieswinkel.be www.zonnepanelennet.be www.toegankelijkgebouw.be www.publiekeruimte.be www.knack.be www.mow.vlaanderen.be www.barli.nl www.kilianwater.nl www.geberit.be www.jcdecaux.co/uk www.diytrade.com www.tuvie.com www.danlockton.com www.dornob.com www.lghausys.com www.dabpomp.be www.reuk.co.uk www.houtboereke.be www.igreenspot.com

85

86