RAUTHERMEX ABSOLUUT MEER WARMTE TECHNISCHE INFORMATIE

ENERGIE EFFICIËNTIE

RAUTHERMEX – ABSOLUUT MEER WARMTE TECHNISCHE INFORMATIE

www.rehau.be / www.rehau.nl Maart 2012 Onder voorbehoud van technische wijzigingen

Bouw Automotive Industrie

1

RAUTHERMEX INHOUD

Let op bij dit symbool!

Belangrijke aanwijzingen voor een veilige en correcte verwerking­van dit product.

Verklaring van de gebruikte begrippen:

1 . . . . . Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1 . . . . Systeemvoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2 . . . . Geldigheidsbereik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3 . . . . Toepassingsgebieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

p. 03 p. 03 p. 03 p. 03

2 . . . . . Hoofdonderdelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 04 2.1 . . . . RAUTHERMEX-buis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 04 2.2 . . . . REHAU-verbindingstechniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 04 3 . . . . . Eigenschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1 . . . . RAUTHERMEX-buizen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2 . . . . Verbindingstechnieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3 . . . . RAUTHERMEX-isolatiekitsystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4 . . . . Isolatieschuim voor RAUTHERMEX-isolatiekits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5 . . . . Afmetingen van de RAUTHERMEX-buizen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

p. 06 p. 06 p. 08 p. 10 p. 11 p. 12

4 . . . . . Planning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1 . . . . Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2 . . . . Plaatsingsinstructies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3 . . . . Afmetingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4 . . . . Drukverlies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5 . . . . Warmteverliezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6 . . . . Plaatsingsmethoden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7 . . . . Buisschachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

p. 13 p. 13 p. 14 p. 14 p. 14 p. 18 p. 20 p. 21

5 . . . . . Uitvoering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1 . . . . Transport en goederenopslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2 . . . . Plaatsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3 . . . . Buisverbinding met schuifhulstechniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4 . . . . Buisverbinding met FUSAPEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5 . . . . Huisaansluitleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.6 . . . . Uitzetting bij plaatsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.7 . . . . Plaatsingstechnieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

p. 24 p. 24 p. 26 p. 28 p. 35 p. 36 p. 42 p. 42

In de Technische Informatie bij RAUTHERMEX worden de volgende vaktermen als volgt afgekort: PE-Xa = onder hoge druk vernet polyethyleen PE-LLD = polyethyleen – lage dichtheid PE-HD = polyethyleen – hoge dichtheid EVOH = etheen-vinylalcohol copolymeer PU = polyurethaan

2

6 . . . . . Ingebruikneming / Normen en richtlijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 43

1 RAUTHERMEX INLEIDING

Door de toenemende nood aan het verminderen van de CO2-uitstoot, wint de techniek van de terrein- en stadsverwarming steeds meer aan betekenis. Samen met het aantal nieuwe verzorgingsstations groeit ook de vraag naar een flexibel en productief leidingsysteem voor terrein- en stadsverwarming­. Vooruitstrevende technologieën die een optimale functionaliteit verbinden met beperkte energieverliezen, zijn de basis voor het geïsoleerde leidingsysteem RAUTHERMEX van REHAU. 1.1 Systeemvoordelen -- Flexibel leidingsysteem voor een economische warmteverdeling -- Hoge graad van veiligheid doordat de RAUTHERMEX-buizen vervaardigd zijn uit corrosiebestendige materialen -- Perfect sluitend in de lengterichting en dus geen warmte-uitzetting -- Geen uitzetkussens of compensatiestukken vereist -- Waterdicht in de lengterichting -- Systeemcomponenten voor alle toepassings­gebieden

Villa Pompei, Amnéville, Frankrijk

1.2 Geldigheidsbereik Deze technische informatie is van toepassing voor de planning, plaatsing en het gebruik van het flexibele leidingsysteem voor stadsverwarming RAUTHERMEX, de REHAU-schuifhulsverbindingen en FUSAPEX-lasverbindingen en de REHAU-isoleermofsystemen T- en verbindingsmoffen van de 1e en 2e generatie. 1.3 Toepassingsgebieden RAUTHERMEX is een voorgeïsoleerd leidingsysteem voor bij voorkeur ondergrondse toepassingen. -- Terrein- en stadsverwarming -- Drinkwater- en warmwaterdistributie -- Vullen van zwembaden -- Koelsystemen -- Industrie en landbouw -- Aansluiting van terreinverwarming -- Verdeling van aardwarmte

Installatie op houtspaanders, Duitsland

Biogasinstallatie Loorenhof, Zwitserland

3

2 RAUTHERMEX HOOFDONDERDELEN

Fig. 1: RAUTHERMEX-buizen

2.1 RAUTHERMEX-buizen (Fig. 1) De RAUTHERMEX-leidingen voor stadsverwarming zijn vervaardigd uit gecoëxtrudeerde, in de lengterichting waterdichte en perfect sluitende componenten die met elkaar verbonden zijn. Ze bestaan uit één (variant UNO) of twee (variant DUO) mediumbuizen die vervaardigd zijn uit onder hoge druk vernet polyethyleen (PE-Xa) volgens DIN 16892/93, SDR 11 en voorzien zijn van een EVOH-zuurstofsperlaag volgens DIN 4726 of SDR 7,4. De warmte-isolatie is vervaardigd uit polyurethaan (PU) en de buitenmantel uit polyethyleen met lage dichtheid (PE-LLD). Voordelen: -- Dankzij de specifieke verbinding geen lengte-uitzetting in de buisschachten -- Snelle plaatsing -- Geringe buigradius -- Zeer goede warmte-isolerende eigenschappen 2.2 REHAU-verbindingstechniek

Fig. 2: REHAU-perskoppeling

Fig. 3: FUSAPEX-lasverbinding

4

2.2.1 REHAU-schuifhulsverbinding (Fig. 2) De REHAU-schuifhulsverbindingstechniek is een door REHAU ont­wikkelde­en gepatenteerde methode voor een snelle, betrouwbare en blijvend dichte verbinding van PE-Xa-buizen. Deze bestaat uit niet meer dan een fitting en een schuifhuls. Bijkomende dichtings­elementen zijn niet vereist, omdat de buis in zichzelf afdicht. Vier dichtribben garanderen een absoluut veilige verbinding die ook bestand is tegen zware beproevingen op de bouwplaats. De schuifhulzen zijn uitgerust met speciale weerhaken die verhinderen dat ze tijdens gebruik vanzelf loskomen. Voordelen: -- Veilige, permanent dichte verbinding -- Quasi geen vermindering van de diameter aangezien medium­buizen geëxpandeerd worden op de plaats van de verbinding. Daardoor ook verwaarloosbaar drukverlies en geen uitholling -- Snelle montage -- Kan onmiddellijk onder druk gezet worden -- Kan verwerkt worden onder alle weersomstandigheden 2.2.2 FUSAPEX-lasverbinding (Fig. 3) Voor de diameters van 75 mm tot 160 mm kan als alternatief voor de schuifhuls ook de FUSAPEX-verbindingstechniek ingezet worden. Deze techniek is bestand tegen temperaturen tot 95 °C. Voordelen: -- Bestand tegen temperaturen van -40 °C tot +95 °C -- Corrosiebestendig -- Voordelig -- Systeem vervaardigd uit volle kunststof -- Uitstekend bestand tegen chemicaliën

2.2.3 R  EHAU rechte en T-vormige isolatiekits van de 1e generatie (Fig. 4) Ondergrondse verbindingen zoals koppelingen of T-stukken moeten geïsoleerd en afgedicht worden met een isoleerkwaliteit gelijkwaardig aan die van de RAUTHERMEX-buizen. Het voor deze toepassingen speciaal ontwikkelde isoleermofsysteem van de 1e generatie bestaat uit een kunststofonderdeel met ingewerkte trappen die aan de respectievelijke buitenmanteldiameter aangepast kunnen worden. Voor de afdichting van de verbindingsmoffen zorgen twee krimpkousen, voor de afdichting van de T-moffen zijn drie krimpkousen nodig. Voor de isolatie wordt hoogwaardig 2-componenten PU-schuim (RAUTHERMEX-mofschuim) in flessen meegeleverd. Voordelen: -- Snelle en eenvoudige montage -- Veilige afdichting -- Zeer goede warmte-isolerende eigenschappen -- Universele mof: slechts 4 referenties voor aftakkingen en verbindingen voor alle diameters

2.2.4 RAUTHERMEX rechte, L en T vormige isolatiekits van de 2e generatie (Fig. 5) De RAUTHERMEX T-mof van de 2e generatie bestaat uit twee halfschalen die over de aftakking geplaatst worden en heel eenvoudig met spangespen volgens het kniehefboomprincipe samengespannen worden. De afdichting tussen mof en buis wordt uitgevoerd via een innovatief dichtingsringconcept. Geleidegroeven garanderen een perfecte plaatsing van de mof, gecombineerde dichtings- en ontluchtingsstoppen zorgen bovendien voor een snelle en eenvoudige plaatsing. De isolatie wordt uitgevoerd met het 2 componenten RAUTHERMEX-mofschuim. Voordelen: -- Efficiënte en veilige isolatie van T-aftakkingen bij terrein- en stadsverwarming -- Installatie zonder werktuigen -- Eenvoudige plaatsing dankzij geleidegroeven -- Snelle aanpassing aan buisdiameters dankzij flexibel dichtingsringsysteem -- Sterke ribbenstructuur garandeert stabiliteit, ook bij grote statische belasting

Fig. 4: REHAU T-isolatiekit van de 1e generatie

Fig. 5: RAUTHERMEX T-isolatiekit van de 2e generatie

5

3 RAUTHERMEX EIGENSCHAPPEN

3 2

1

3.1 RAUTHERMEX-buizen De RAUTHERMEX-buizen bestaan uit de volgende hoofdonderdelen 1 mediumbuis 2 buisisolatie 3 mantelbuis In wat volgt worden deze onderdelen gedetailleerd beschreven.

Fig. 6: RAUTHERMEX-buis Hoofdonderdelen

3.1.1 Mediumbuizen De mediumbuizen zijn vervaardigd uit onder hoge druk vernet polyethyleen PE-Xa (vervaardigd volgens DIN 16892 en DIN 16893). PE-Xa-buizen worden aangeboden in twee drukfasen en met verschillende wanddikten (SDR 11 en SDR 7,4). De mediumbuizen worden vernet onder toevoeging van peroxide onder hoge druk en bij hoge temperatuur. Tijdens dit proces worden de verbindingen tussen de macromoleculen zo gemaakt, dat deze zich samenvoegen tot een netwerk.

Fig. 7: Mediumbuizen SDR 11

RAUTHERMEX-mediumbuizen SDR 11 De RAUTHERMEX-buizen SDR 11 worden voornamelijk gebruikt in verwarmings- en koelinstallaties. Daarom zijn ze ook voorzien van een bijkomende EVOH-zuurstofsperlaag volgens DIN 4726. Deze buis heeft een oranje kleur.

RAUTHERMEX-mediumbuizen SDR 7,4 De RAUTHERMEX-buizen SDR 7,4 worden in heel wat landen gebruikt­voor drinkwaterinstallaties (zie p. 7). De mediumbuizen hebben­een natuurlijke, melkwitte kleur.

Fig. 8: Mediumbuizen SDR 7,4

6

Voordelen mediumbuis PE-Xa -- Uitstekend bestand tegen chemicaliën -- Heel geringe ruwheid (e = 0,007 mm bij 60 °C) -- Geen incrustatie -- Permanent laag drukverlies over de volledige levensduur -- SDR 11-buizen met speciale, oranjekleurige EVOH-zuurstofsperlaag -- Corrosiebestendig -- Goede verouderingsweerstand -- Kruipvastheid -- Terugveringsvermogen -- Temperatuurbestendigheid -- Minimale geluidsoverdracht -- Drukvastheid -- Toxicologische en fysiologische veiligheid -- Hoge slagvastheid Eigenschapswaarden mediumbuis PE-Xa Dichtheid

0,94 g/cm3

Middelmatige thermische lengteuitzettingscoëfficiënt bij temperaturen van 0 °C tot 70 °C

1,5 10-4 K-1

Warmtegeleidingsvermogen

0,38 W/mK

Elasticiteitsmodulus

600 N/mm2

Oppervlakteweerstand

1012 Ω

Materiaalklasse (DIN 4102)

B2 (normaal ontvlambaar)

Oppervlakteruwheid

0,007 mm

Tabel 1: Eigenschapswaarden mediumbuis PE-Xa

Bestendigheid tegen chemicaliën RAUTHERMEX is dankzij de PE-Xa-mediumbuis uitstekend bestand tegen chemicaliën. De veiligheidsfactoren en temperatuurbestendigheid zijn afhankelijk van het medium. De in DIN 8075, bijlage 1 vermelde bestendigheden gelden in de regel ook voor PE-Xa. Vaak is PE-Xa door de vernetting nog bestendiger dan onvernet PE.

Druk- en temperatuurbegrenzing De volgende temperatuur- en drukbegrenzingen zijn van toepassing­ voor RAUTHERMEX-buizen volgens DIN 16892/93 en bij een permanente­ bedrijfstemperatuur. (Toepassing: water; veiligheidsfactor: 1,25). RAUTHERMEX, SDR 11 40 °C

11,9 bar

50 jaar

50 °C

10,6 bar

50 jaar

60 °C

9,5 bar

50 jaar

70 °C

8,5 bar

50 jaar

80 °C

7,6 bar

25 jaar

90 °C

6,9 bar

15 jaar

95 °C

6,6 bar

10 jaar

Tabel 2: Druk- en temperatuurbegrenzing SDR 11

RAUTHERMEX, SDR 7,4 40 °C

18,9 bar

50 jaar

50 °C

16,8 bar

50 jaar

60 °C

15,0 bar

50 jaar

70 °C

13,4 bar

50 jaar

80 °C

12,1 bar

25 jaar

90 °C

11,0 bar

15 jaar

95 °C

10,6 bar

5 jaar

Tabel 3: Druk- en temperatuurbegrenzing SDR 7,4

Bij wisselende druk- en temperatuurbelastingen kan de verwachtte­werkingsduur berekend worden volgens DIN 13760 “Regel van Miner”. De mediumbuizen zijn geschikt voor maximale werkingstemperaturen tot 95 °C maar kunnen voor korte tijd ook temperaturen tot 110 °C verdragen. Certificaten voor mediumbuizen Certificaten voor SDR 11 (tot 110x10): -- Frankrijk: Atec 14/04-890 Certificaten voor SDR 7,4: -- Duitsland: DW-8301AG2102 -- Oostenrijk: ÖVGW (nr. 1.094)

7

3.1.2 Buisisolatie De isolatie van de RAUTHERMEX-buizen SDR 11 en SDR 7,4 is vervaardigd uit PU-schuim met als drijfgas CO2 of pentaan. Het PU-schuim wordt gemaakt zonder CFK’s en HCFK’s. Voordelen: -- Met zeer fijne poriën (geslotencellig tot 95 %) -- Hoog waterdampgehalte en wordt daardoor niet vochtig bij werking Eigenschapswaarden PU-buisisolatie

Fig. 9: Geïsoleerde buis

Warmtegeleidingsvermogen GWP (aardopwarmingsvermogen) ODP (ozonaantastingsvermogen)

≤ 0,032 W/mK volgens EN 253 1 0

Dichtheid Drukspanning Wateropname Bestendigheid tegen permanente temperaturen Axiale schuifvastheid (EN 253)

≥ 57 kg/m3 0,3 MPa ≤ 5 % volgens EN 253 120 °C ≥ 200 kPa

Tabel 4: Eigenschapswaarden PU-buisisolatie (met drijfgas CO2) Warmtegeleidingsvermogen GWP (aardopwarmingsvermogen) ODP (ozonaantastingsvermogen) Dichtheid Drukspanning Wateropname Bestendigheid tegen permanente temperaturen Axiale schuifvastheid (EN 253)

≤ 0,0255 W/mK volgens EN 253 0,5 0 ≥ 65 kg/m3 0,2 MPa ≤ 5 % volgens EN 253 130 °C ≥ 90 kPa

Tabel 4A: Eigenschapswaarden PU-buisisolatie (met drijfgas pentaan)

3.1.3 RAUTHERMEX-mantelbuis De RAUTHERMEX-buizen zijn voorzien van een licht gegolfde buiten­mantel. Voornamelijk voor diameters 162 mm en 182 mm. De mantelbuis biedt verbeterde statische eigenschappen, verhoogt de flexibiliteit en maakt daardoor ook kleinere buigradii mogelijk. Om de flexibiliteit nog te verhogen, worden de buiten­mantels van de RAUTHERMEX-buizen SDR 11 en SDR 7,4 vervaardigd­uit het flexibele materiaal PE-LLD. Voordelen: -- Zeer goede verbinding met het PU-schuim -- Naadloos rond het PU-schuim geëxtrudeerd -- Ideaal bij de mofafdichtingstechniek voor het vastkleven van de krimpkousen Fig. 10: Mantelbuis

Eigenschapswaarden mantelbuis Lage dichtheid polyethyleen (PE-LLD): Warmtegeleidingsvermogen Kristallietsmeltpunt Dichtheid Elasticiteitsmodulus Materiaalklasse (DIN 4102)

0,33 W/mK 122 °C 0,92 g/cm3 325 N/mm2 B2 (normaal ontvlambaar)

Tabel 5: Eigenschapswaarden mantelbuis

3.2 Verbindingstechnieken Bij ondergrondse leidingen moet de installatie-exploitant kunnen betrouwen op de verbindingstechniek. De permanente dichtheid van de verbindingen kan enkel gegarandeerd worden als de verbindingen uitgevoerd werden met de REHAU-schuifhulsverbindingstechniek of met FUSAPEX. De schuifhulsverbinding moet met RAUTOOLwerktuigen uitgevoerd worden, FUSAPEX met de REHAU FUSAPEX-werktuigenset. Fig. 11: Schuifhulsverbinding

8

3.2.1 Schuifhulzen De schuifhulsonderdelen zijn vervaardigd uit ontzinkingsbestendig speciaal messing volgens DIN EN 1254/3 (E) klasse A, koper of ST 37.0. De schuifhulzen zijn vervaardigd uit thermisch ontspannen standaardmessing CuZn39Pb3 / F43 volgens DIN 17671 of rood brons. RAUTOOL-werktuigen Voor de verwerking van de REHAU-schuifhulzen staan verschillende manuele, hydraulische en elektrohydraulische werktuigen ter beschikking. RAUTOOL H2 Mechanisch - hydraulisch gereedschap met dubbele persbekset voor telkens 2 afmetingen. Aandrijving via een voet-/handpomp. Toepassing voor afmetingen 16 - 40. (Fig. 12)

Fig. 12: RAUTOOL H2

RAUTOOL A3 Elektrohydraulisch werktuig met accu-aandrijving en dubbel juk voor telkens 2 diameters. Aandrijving via een door een accu aangestuurd hydraulisch aggregaat vlakbij de werktuigcylinder. Geschikt voor diameters 16 - 40. (Fig. 13)

Fig. 13: RAUTOOL A3

RAUTOOL G1 Werktuig voor diameters 50 - 110 (optioneel ook verkrijgbaar voor diameters 40 mm). Aandrijving via een hydraulische luchtpomp of via een elektrohydraulisch aggregaat. (Fig. 14)

Fig. 14: RAUTOOL G1

3.2.2 FUSAPEX Als alternatief voor de REHAU-schuifhulzen kunnen de RAUTHERMEX-verwarmingsbuizen SDR 11 ook met behulp van FUSAPEX-elektrolasmoffen verbonden worden. FUSAPEXelektrolasmoffen zijn vervaardigd uit vernet polyethyleen en zijn bestand tegen temperaturen van -40 °C tot +95 °C. Voor de verwerking van de lasmoffen wordt de FUSAPEX-werktuigenset gebruikt. (Fig. 15) Fig. 15: FUSAPEX-werktuigenset

9

3.3 RAUTHERMEX-isolatiekitsystemen Er bestaan twee verschillende kits: de eerste generatie is ontwikkeld voor het isoleren van rechte moffen, T-moffen en bochten (dankzij de T-mof) met behulp van krimpkousen, met de tweede kunnen rechte moffen, T-moffen en bochten worden geïsoleerd met behulp van halfschalen en klembeugels. Deze kits zijn speciaal ontwikkeld voor ondergrondse plaatsing. Ze garanderen dus een optimale waterdichtheid en isolatie van de verbinding.

3.3.1 RAUTHERMEX-isolatiekits van de 1e generatie De RAUTHERMEX T-mof wordt gebruikt voor het isoleren van aftakkingen. Het profiel van de getrapte schaal in HDPE is geschikt voor alle buisdiameters, zodat 2 modellen T-moffen volstaan voor het volledige gamma. Het volstaat de uiteinden van de mof af te snijden op de gewenste diameter. De enkelvoudige isolatiemof dient om de verbinding tussen twee buizen te isoleren. De T-isolatiekit bestaat uit: - 1 T-schaal - 3 krimpkousen - 1 of 2 kleefbanden voor de T-mof (naargelang het model) - 1 montagehandleiding

Fig. 16: Isolatiekit

Fig. 17: RAUTHERMEX T-isolatiekit

De rechte isolatiekit bestaat uit: - 1 rechte schaal - 2 krimpkousen - 1 montagehandleiding Fig. 18: RAUTHERMEX rechte isolatiekit

Krimpkous voor de kits van de 1e generatie De krimpkous is aan de binnenzijde bekleed met een smeltlaag die voor een waterdichte afdichting tussen de schaal en de RAUTHERMEX-buis zorgt. Materiaaleigenschappen van de krimpkous Dichtheid

1,1 g/cm3

Treksterkte

14 MPa

Maximale uitzetting

300 %

Waterabsorptie

< 0,1 %

Verwekingstemperatuur van de lijm

80 tot 90 °C

Tabel 6: Materiaaleigenschappen van de krimpkous

Eigenschappen van het schaalsysteem van de 1e generatie Hogedichtheidpolyethyleen (HDPE) : Volumieke massa

0,93 g/cm3

Thermische geleidbaarheid

0,43 W/mK

Elasticiteitsmodulus

600 N/mm2

Tabel 7: Eigenschappen van het schaalsysteem van de 1e generatie

10

3.3.2 RAUTHERMEX-isolatiekits van de 2e generatie De isolatiekits bestaan uit twee halfschalen die worden samengedrukt door klemmen. Er zijn twee maten: kleine (76 tot 126 mm) en grote (76 tot 182 mm). De Rauthermex T-kit wordt gebruikt voor het isoleren van aftakkingen. De rechte isolatiekit maakt het mogelijk de verbinding tussen twee buizen te isoleren. De L-kit dient voor het isoleren van rechte bochten (90°). 1

De T-isolatiekit bestaat uit: - 1 T-schaal (bestaande uit 2 halfschalen) in ABS (acrylonitrilbutadieenstyreen) - 3 oranje stoppen in POM (polyoxymethyleen) met ventielen in EPDM - 16 oranje klemmen in POM voor de kleine kit en 27 voor de grote - 1 snellijm - 1 montagehandleiding 2

De rechte isolatiekit bestaat uit: - 1 rechte schaal (bestaande uit 2 halfschalen) in ABS (acrylonitrilbutadieenstyreen) - 2 oranje stoppen in POM (polyoxymethyleen) met ventielen in EPDM - 12 oranje klemmen in POM - 1 snellijm - 1 montagehandleiding

3 De L-isolatiekit bestaat uit: - 1 isolatiebocht (bestaande uit 2 halfschalen) in ABS (acrylonitrilbutadieenstyreen) - 2 oranje stoppen in POM (polyoxymethyleen) met ventielen in EPDM - 14 oranje klemmen in POM - 1 snellijm - 1 montagehandleiding

3.4 Isolatieschuim voor RAUTHERMEX-isolatiekits De isolatie van de RAUTHERMEX-kits van de 2e generatie wordt uitgevoerd met behulp van een 2-componenten PUR-schuim. Het schuim wordt geleverd als een set met: - 2 flessen - 1 vuldop - 1 gebruiksaanwijzing

1 Fig. 19: Isolatieschuimset

Lees de veiligheidsinstructies en gebruiksaanwijzing voordat u de twee producten voor het isolatieschuim gaat samenvoegen.

Technische gegevens van component A, bruin 2

3

Vlampunt

> 200 °C

Dampdruk (20 °C)

1 hPa

Dichtheid (20 °C)

1,23 g/cm3

Tabel 10: Technische gegevens component A

Fig. 20: Isolatiekits van de 2e generatie

Technische gegevens component B, gelig

Materiaaleigenschappen ABS Vervorming door trekspanning

40 MPa

Trekmodulus

2200 MPa

Rek bij breuk

> 15%

Vervormingstemperatuur 1,8 MPa

94 °C

Tabel 8: Materiaaleigenschappen ABS

Vlampunt

-5 °C

Dampdruk (20 °C)

345 hPa

Dichtheid (20 °C)

1,06 g/cm3

Tabel 11: Technische gegevens component B

Technische gegevens van het isolatieschuim [meettemperatuur: 20 °C] Gewichtsverhouding voor het mengsel van de componenten (A:B) 146:100

De afdichting wordt verzekerd door middel van een innovatief concept met dichtingen in EPDM (ethyleenpropyleendieenmonomeer), aangepast aan de verschillende buitendiameters van de buizen. Op elk van de drie uitgangen wordt een dichting geplaatst. De afdichting tussen de schalen gebeurt met lijm.

Materiaaleigenschappen EPDM

Volumeverhouding voor het mengsel van de componenten (A:B) 130:100 Aanlooptijd

54 seconden

Tijd waarna het schuim in draden trekt

335 seconden

Bruto dichtheid (vrijgeschuimd)

42 kg/m3

Bruto dichtheid (kern)

60 kg/m3

Percentage gesloten cellen

> 90 %

Volumieke massa

1,16 g/cm3

Shore-hardheid

30± 5 A

Aanbevolen verwerkingstijd naargelang de temperatuur

Breuksterkte

8 MPa

Temperatuur

Meng-/schudtijd

Verwerkingstijd

Rek bij breuk

600 %

25 °C

20 s

30 s

DVR 22h bij 70 °C

18 %

20 °C

25 s

40 s

DVR 22h bij 100 °C

50 %

15 °C

40 s

50 s

Tabel 12: Technische gegevens isolatieschuim

11 Tabel 9: Materiaaleigenschappen EPDM Tabel 13: Verwerkingstijd naargelang de temperatuur

3.5 Afmetingen van de RAUTHERMEX-buizen D

D

d

Fig. 21: RAUTHERMEX schema

UNO buizen, SDR 11 Type

d [mm]

s [mm]

D* [mm]

Volume binnenbuis [l/m]

Gewicht [kg/m]

25/91 32/91 40/91 50/111 63/126 75/162 90/162 110/162 125/182 160/250

25 32 40 50 63 75 90 110 125 160

2,3 2,9 3,7 4,6 5,8 6,8 8,2 10,0 11,4 14,6

93 93 93 113 128 164 164 164 185 250

0,327 0,539 0,835 1,307 2,091 2,961 4,256 6,362 8,120 13,430

1,20 1,34 1,84 1,97 2,60 4,11 1,56 6,37 7,22 11,43

max. buishaspellengte [m] 2,8 m x 0,8 m 2,8 m x 1,2 m 377 560 377 560 377 560 271 380 192 280 92 144 92 144 92 144 86 12 m stang

Tabel 14: UNO buizen, SDR 11

DUO buizen, SDR 11 Type

d1, d2 [mm]

s1, s2 [mm]

D* [mm]

Volume binnenbuis [l/m]

Gewicht [kg/m]

25+25/111 32+32/111 40+40/126 50+50/162 63+63/182

25 32 40 50 63

2,3 2,9 3,7 4,6 5,8

113 113 128 164 185

2 x 0,327 2 x 0,539 2 x 0,835 2 x 1,307 2 x 2,07

1,73 1,87 2,45 3,96 5,28

d [mm] 20 25 32 40 50 63

s [mm] 2,8 3,5 4,4 5,5 6,9 8,6

D* [mm] 78 78 78 93 113 128

Volume binnenbuis [l/m] 0,163 0,254 0,423 0,660 1,029 1,633

max. buishaspellengte [m] 2,8 m x 0,8 m 2,8 m x 1,2 m 271 380 271 380 192 280 92 144 86

Tabel 15: DUO buizen, SDR 11

UNO buizen, SDR 7,4 Type 20/76 25/76 32/76 40/91 50/111 63/126

0,8 1,00 1,10 1,55 2,25 3,00

max. buishaspellengte [m] 2,8 m x 1,2 m 500 500 500 360 240 170

Gewicht [kg/m]

max. buishaspellengte [m] 2,8 m x 1,2 m

1,40 2,00 2,60 3,50

360 240 170 150

Gewicht [kg/m]

Tabel 16: UNO buizen, SDR 7,4

DUO buizen, buizenrij 2, SDR 7,4 Type 25+20/91 32+20/111 40+25/126 50+32/126

d1 [mm] 25 32 40 50

s1 [mm] 3,5 4,4 5,5 6,9

Tabel 17: DUO buizen, buizenrij 2, SDR 7,4

12

d2 [mm] 20 20 25 32

s2 [mm] 2,8 2,8 3,5 4,4

D* [mm] 93 113 128 128

Volume binnenbuis [l/m] 0,254 + 0,163 0,423 + 0,163 0,660 + 0,254 1,029 + 1,633

*m  aximale buitendiameter op de max. breedte van de golven

4 RAUTHERMEX PLANNING

4.1 Algemeen Met de flexibele RAUTHERMEX-buizen kunnen zowel warmtevoorzieningsnetten als verbindingsleidingen tussen twee gebouwen voordelig gerealiseerd worden. Er zijn drie plaatsingsmogelijkheden. Mengvormen zijn mogelijk. 4.1.1 Aftakmethode In dit geval worden de huisaansluitingen gerealiseerd via aftakkingen­ van een hoofdleiding. Voordelen: -- Flexibele planning -- Eenvoudige plaatsing vooraf in de percelen -- Achteraf aansluiten op de hoofdleiding mogelijk

Fig. 22: Aftakmethode

4.1.2 Inslijpmethode Doordat de RAUTHERMEX-buizen verkrijgbaar zijn in aanzienlijke lengtes, kan in vele gevallen afgezien worden van ondergrondse verbindingen en aftakkingen. De RAUTHERMEX-buis kan van het ene naar het andere gebouw en terug gelegd worden. Voordeel: -- Geen ondergrondse verbindingen

Fig. 23: Inslijpmethode

4.1.3 Aftakking van kunststofmantelbuis Ook een aftakking van een kunststofmantelbuis op een RAUTHERMEX-buis is mogelijk voor de aansluiting van een nieuw net of de aansluiting van één enkel gebouw. Voordelen: -- Wanneer de werkingstemperaturen van de hoofdleiding te hoog oplopen, kan via een netontkoppeling een tweede net geïnstalleerd worden met RAUTHERMEX. -- Wanneer het warmtevermogen en het debiet in de hoofdleiding te hoog zijn voor de RAUTHERMEX-buizen, kunnen aftakkingen in RAUTHERMEX worden aangebracht zonder bijkomende maatregelen.

Fig. 24: Aftakking van kunststofmantelbuis

13

4.2 Plaatsingsinstructies Uit jaarcurven voor de verwarming blijkt dat slechts gedurende enkele dagen per jaar beroep gedaan wordt op het volledige verwarmingsvermogen. Met de nominale diameter van stadsverwarmingsleidingen stijgen de investerings- en (door het hoge warmteverlies) ook de werkingskosten. Daarom moet het leidingennet een zo klein mogelijke diameter hebben omdat de geringe meerkost voor het overwinnen van het verhoogde drukverlies bij volledige belasting door de vermelde besparingen meer dan gecompenseerd wordt. Ook het gebruik van een tweede pomp, die bij volledige belasting automatisch aangeschakeld wordt en anders als veiligheidsreserve dient, kan zinvol zijn.

Verwarmingsvermogen van de stadsverwarming in %

In het bijzonder bij verbindingsleidingen kan het nuttig zijn om een drieleidingen- (twee voorloopleidingen en één terugloopleiding) of vierleidingennet (twee voorloopleidingen en twee terugloopleidingen) te voorzien. Als de tweede leidingen pas bij het overschrijden van de transportcapaciteit van de eerste leidingen aangeschakeld worden, kan het net gedurende een groot deel van het jaar met zeer kleine warmteverliezen werken. 100 90

4.4.1 Drukverliesberekening SDR 11-buizen Voor een schatting van het drukverlies in een stuk van de buis moet het tracéverloop gekend zijn om de gevraagde lengte van het tracé en de buis te kunnen berekenen. Voor de interpretatie kan enerzijds de doorstroomhoeveelheid [l/s] of anderzijds het warmtevermogen [kW] met de te bereiken spreiding [K] gebruikt worden. Berekeningsmethode via doorstroomhoeveelheid [l/s] aan de hand van een voorbeeld met SDR 11-buizen: Doorstroomhoeveelheid: 0,65 l/s Lengte van het tracé: 100 m = totale buislengte: 200 m Keuze van de buisdiameter Eerst wordt een rechte lijn naar boven getrokken bij 0,65 l/s (rode lijn). Op de snijpunten (kringen) van de rechte met de lijnen van de respectievelijke buisdiameter wordt nog een horizontale rechte lijn naar links getrokken tot aan de as van het drukverlie­verschil (groene lijn). Hier kan het respectievelijke drukverliesverschil [Pa/m] voor de overeenkomstige buisdiameter afgelezen worden.

80

Keuze van de stroomsnelheid De stroomsnelheid in de buis kan aan de snijpunten (kringen) via een lijn schuin naar linksboven afgelezen worden (blauwe lijn).

70 60 50 40

Berekening via warmtevermogen [kW] Als de waarden voor de spreiding in K en het warmtevermogen in kW gekend zijn, wordt uitgegaan van het vermogen op schaal met de respectievelijke temperatuurspreiding.

30 20 10 0 Werkuren

Fig. 25: Geordend jaardiagram

4.3 Afmetingen Door de beperkte buisruwheid is het hydraulisch vermogen van RAUTHERMEX-buizen aanzienlijk groter dan dat van stalen buizen met dezelfde binnendiameter. Daarom kunnen de drukverliestabellen van stalen buizen niet gebruikt worden voor de drukverliesberekening van RAUTHERMEX-buizen. Bij het bepalen van de afmetingen van RAUTHERMEX-buizen moeten vooral het warmteverlies en het pompvermogen vergeleken worden. Omdat het volledige pompvermogen slechts enkele dagen per jaar gebruikt wordt, kan een beperking van de buisdiameter een aanzienlijke vermindering van de warmteverliezen en materiaalkosten opleveren. Voor de bepaling van de afmetingen van een warmtevoorzieningsnet moeten de getransporteerde maximale vermogens berekend worden. Voor een raming van het drukverlies kunnen de diagrammen op de volgende pagina gebruikt worden. Omdat de binnendiameter van de buizen SDR 11 (Fig. 27) en SDR 7,4 (Fig. 28) verschillend is, staan voor de berekening van het drukverlies verschillende tabellen respectievelijke diagrammen ter beschikking (voor een voorbeeldberekening, zie p. 15 e.v.).

14

4.4 Drukverlies

Voorbeeld: Spreiding: Warmtevermogen: Lengte:

30 K 80 kW 100 m

Keuze Uitgaand van 80 kW op de onderste schaal (spreiding 30 K) naar boven getrokken (gele lijn). Alle verdere stappen zijn dezelfde als die bij de werkwijze via doorstroomhoeveelheid. 4.4.2 Drukverlies SDR 7,4-buizen De RAUTHERMEX SDR 7,4-buizen worden voornamelijk gebruikt voor het transport van drinkwater. Als richtlijn voor de drukverlies­berekening van drinkwaterinstallaties wordt DIN 1988 gebruikt. Hierbij wordt het drukverlies in [Pa/m] berekend via de berekende maximale volumestroom [l/s]. De maximale volumestroom is in fig. 28 (zie p. 17) gelijk aan de doorstroomhoeveelheid [l/s].

Fig. 26: Drukverliesdiagram SDR 11

Alternatieven Kring 1 afmeting: Groene lijn Drukverlies: Totaal drukverlies:

032 x 2,9 0550 Pa/m 0550 Pa/m x 200 m

Blauwe lijn Stroomsnelheid:

0= 110.000 Pa 0= 1,1 bar 0= 11 mWs

Kring 2 afmeting: Groene lijn Drukverlies: Totaal drukverlies:

040 x 3,7

Blauwe lijn Stroomsnelheid:

01,3 m/s

Kring 3 afmeting: Groene lijn Drukverlies: Totaal drukverlies: Blauwe lijn Stroomsnelheid:

050 x 5,7 065 Pa/m 065 Pa/m x 200 m 0= 13.000 Pa 0= 0,13 bar 0= 1,3 mWs 00,5 m/s

0200 Pa/m 0200 Pa/m x 200 m 0= 40.000 Pa 0= 0,4 bar 0= 4 mWs 00,8 m/s

Drukverliestabel op aanvraag verkrijgbaar.

15

Fig. 27: Drukverliesdiagram SDR 11

16

Fig. 28: Drukverliesdiagram SDR 7,4

17

4.5 Warmteverliezen

h=0.6m

a=0,1m

E

4.5.1 Warmteverliezen van SDR 11-buizen Bij een bodemtemperatuur van 10 °C, een geleidingsvermogen van de bodem van 1,2 W/mK, een bedekkingshoogte van 0,6 m en (bij gebruik van twee UNO-buizen) een onderlinge buisafstand van 0,1 m doen zich per meter buis de volgende warmteverliezen voor bij gemiddelde werkingstemperatuur. De aangegeven warmteverliezen gelden voor 1 m RAUTHERMEX-buis. Basis voor de berekening Plaatsingswijze UNO-buis: 2 ondergrondse buizen Plaatsingswijze DUO-buis: 1 ondergrondse buis Buisafstand bij UNO-buis: 0 a = 0,1 m Bedekkingshoogte: 0 h = 0,6 m Bodemtemperatuur: 0 JE = 10 °C Geleidingsvermogen van de bodem: 0 lE = 1,2 W/mK Geleidingsvermogen van het PUR-schuim: 0 lPU = 0,0255 W/mK Geleidingsvermogen van de PE-Xa-buis 0 lPE-Xa = 0,38 W/mK Geleidingsvermogen van de PE-mantelbuis: 0 lPE = 0,33 W/mK

E

Fig. 29: RAUTHERMEX UNO SDR 11

Warmteverliezen tijdens werking

h=0,6m

Q = U (JB - JE) [W/m] U = warmtedoorgangscoëfficient [W/mK] JB = gemiddelde werkingstemperatuur [ °C] JE = bodemtemperatuur [ °C]

E E

Fig. 30: RAUTHERMEX DUO SDR 11

Warmteverlies UNO SDR11-buis

RAUTHERMEX UNO 25/91 32/91 40/91 50/111 63/126 75/162 90/162 110/162 125/182 160/250

U [W/mK] 0,117 0,144 0,179 0,187 0,212 0,192 0,249 0,361 0,364 0,319

40 °C 3,51 4,32 5,37 5,61 6,36 5,76 7,47 10,83 10,92 9,57

50 °C 4,68 5,76 7,16 7,48 8,48 7,68 9,96 14,44 14,56 12,76

Warmteverliezen Q [W/m] gemiddelde werkingstemperatuur JB 60 °C 70 °C 5,85 7,02 7,2 8,64 8,95 10,74 9,35 11,22 10,6 12,72 9,6 11,52 12,45 14,94 18,05 21,66 18,2 21,84 15,95 19,14

80 °C 8,19 10,08 12,53 13,09 14,84 13,44 17,43 25,27 25,48 22,33

90 °C 9,36 11,52 14,32 14,96 16,96 15,36 19,92 28,88 29,12 25,52

50 °C 6,44 8,52 9,72 9,04 10,76

Warmteverliezen Q [W/m] gemiddelde werkingstemperatuur JB 60 °C 70 °C 8,05 9,66 10,65 12,78 12,15 14,58 11,3 13,56 13,45 16,14

80 °C 11,27 14,91 17,01 15,82 18,83

90 °C 12,88 17,04 19,44 18,08 21,52

Tabel 18: Warmteverlies UNO SDR11-buis

Warmteverlies DUO SDR11-buis

RAUTHERMEX DUO 25+25/111 32+32/111 40+40/126 50+50/162 63+63/182

U [W/mK] 0,161 0,213 0,243 0,226 0,269

Tabel 19: Warmteverlies DUO SDR11-buis

18

40 °C 4,83 6,39 7,29 6,78 8,07

Basis voor de berekening Plaatsingswijze UNO-buis: 2 ondergrondse buizen Plaatsingswijze DUO-buis: 1 ondergrondse buis Buisafstand bij UNO-buis: 0 a = 0,1 m Bedekkingshoogte: 0 h = 0,6 m Bodemtemperatuur: 0 JE = 10 °C Geleidingsvermogen van de bodem: 0 lE = 1,2 W/mK Geleidingsvermogen van het PUR-schuim: 0 lPU = 0,032 W/mK Geleidingsvermogen van de PE-Xa-buis 0 lPE-Xa = 0,38 W/mK Geleidingsvermogen van de PE-mantelbuis: 0 lPE= 0,33 W/mK

h=0.6m

4.5.2 Warmteverliezen van SDR 7,4-buizen

a=0,1m

E

Warmteverliezen tijdens werking

E

Fig. 31: RAUTHERMEX UNO SDR 7,4

h=0,6m

Q = U (JB - JE) [W/m] U = warmtedoorgangscoëfficient [W/mK] JB = gemiddelde bedrijfstemperatuur [ °C] JE= bodemtemperatuur [ °C]

E E

Fig. 32: RAUTHERMEX DUO SDR 7,4

Warmteverlies UNO SDR 7,4-buis

RAUTHERMEX UNO 20/76 25/76 32/76 40/91 50/111 63/126

40 °C 4,3 5,1 6,4 6,7 6,9 7,9

Warmteverliezen Q [W/m] gemiddelde werkingstemperatuur JB 50 °C 60 °C 5,7 7,1 6,8 8,5 8,5 10,7 8,9 11,2 9,2 11,5 10,5 13,1

70 °C 8,5 10,1 12,8 13,4 13,8 15,7

U [W/mK] 0,284 0,236

40 °C 8,5 7,1

Warmteverliezen Q [W/m] gemiddelde werkingstemperatuur JB 50 °C 60 °C 11,4 14,2 9,4 11,8

70 °C 17,0 14,2

0,261 0,347

7,8 10,4

U [W/mK] 0,142 0,169 0,214 0,223 0,230 0,262

Tabel 20: Warmteverlies UNO SDR 7,4-buis

Warmteverlies DUO SDR 7,4-buis

RAUTHERMEX DUO 25+20/91 32+20/111 40+25/126 50+32/126

10,4 13,9

13,1 17,4

15,7 20,8

Tabel 21: Warmteverlies DUO SDR 7,4-buis

19

4.6 Plaatsingsmethoden De flexibiliteit van RAUTHERMEX-buizen laat toe om verschillende plaatsingsmethoden toe te passen. De plaatsingsmethode moet aangepast worden aan de lokale omstandigheden. Het RAUTHERMEX-verbindingssysteem is ook goed geschikt voor de spoelboorwerkwijze of voor plaatsing in een greppel. 4.6.1 Open plaatsing De meest gangbare plaatsingsmethode is de open plaatsing. De buisschacht voor de RAUTHERMEX-buizen kan heel smal zijn. Enkel aan de verbindingspunten moet voldoende werkruimte voorzien worden. Voordelen: -- flexibele plaatsing zonder speciale werktuigen -- eenvoudig en goedkoop -- aansluitingen achteraf zijn te allen tijde mogelijk

4.6.3 Gericht boren Bij RAUTHERMEX kan ook de spoelboorwerkwijze gebruikt worden. Voordelen: -- hoogkwalitatieve oppervlakken kunnen op een voordelige manier ontzien worden -- onder rivieren doorlopen is mogelijk. In dit geval moeten de RAUTHERMEX-buizen in een beschermingsbuis geplaatst worden

. Fig. 33: Open plaatsing

4.6.2 Intrekken Bij het intrekken kunnen RAUTHERMEX-buizen door stilgelegde kanalen, vooraf gelegde lege buizen of te saneren kunststof­mantelbuizen getrokken worden. Voordelen: -- eenvoudig saneren van defecte buisleidingen -- goedkope plaatsing door lege buizen die reeds voorhanden zijn of die via spoelboren ingebracht worden -- door de verbindingswijze kan met hoge trekkracht gewerkt worden. Hierdoor kunnen grote lengtes overbrugd worden

Fig. 35: Spoelboorwerkwijze

4.6.4 Inploegen Bij de inploegwerkwijze worden de buizen snel en zonder veel moeite geplaatst. Deze werkwijze kan gebruikt worden in geval van een steenvrije bodem of als door deze werkwijze een zandbedding voor de buis gegarandeerd kan worden. Voordelen: -- geen buisschachten nodig -- hoog plaatsingsvermogen

Fig. 34: Intrekken

Fig. 36: Inploegwerkwijze

20

4.7 Buisschachten De afmetingen van de buisschacht beïnvloeden de grootte en de verdeling van bodem- en verkeersbelasting en daarmee ook het draagvermogen van de buisleiding. De breedte van de schachtbodem is gebaseerd op de buitendiameter van de buis en op het feit of voor het plaatsen van de buis toegankelijke werkruimte nodig is. De plaatsing in straten moet worden aangepast naargelang de verkeersbelasting en bijgevolg moeten er lastverdeelplaten worden gedimensioneerd. In geval van RAUTHERMEX-buizen is enkel toegankelijke werkruimte volgens DIN 4124 nodig ter hoogte van de mofverbindingen. De minimale bedekking van RAUTHERMEX-buizen is 60 cm, de maximale bedekking 2,6 m. Grotere of kleinere bedekkingen moeten bevestigd worden door middel van een statische berekening. De schachtbodem moet in de breedte en lengte zo gemaakt worden dat de leiding over de hele lengte ligt.

Fig. 37: Grondwerken

Losgewerkte, gebonden grond moet voor het plaatsen van de buizen tot op de diepte van de losgewerkte grond worden verwijderd en vervangen door een bodem met een enkelkorrelstructuur of een speciaal buissteunvlak.

Fig. 38: Schachtbodem

21

4.7.1 Schachtdoorsneden De vereiste schachtdoorsneden worden in de volgende grafieken weergegeven. In de buiszone mag enkel zand 0/4 gebruikt worden dat laag per laag handmatig aangedrukt moet worden.

Fig. 39: Buisschacht DUO-buis

Fig. 40: Buissysteem UNO-buizen

Fig. 41: Buissysteem UNO-buizen/plaatsing boven elkaar

Fig. 42: Buissysteem UNO-buizen/plaatsing naast elkaar

22

4.7.2 Plaatsingsafstand tot voorzieningsleidingen Ten opzichte van voorzieningsleidingen moeten minimumafstanden gerespecteerd worden (zie tabel 22). Drinkwaterleidingen die in de buurt liggen van stadsverwarmingsleidingen moeten beschermd worden tegen ontoelaatbare warmte-invloeden. Als dit door de afstand niet gegarandeerd kan worden, moeten de drinkwaterleidingen geïsoleerd worden. Type voorzieningsleiding

Parallel gelegde leiding < 5 m kruisende leiding

Parallel gelegde leiding > 5 m

1kV-, signaal-, meetkabel

0,3 m

0,3 m

10kV- of een 30kV-kabel

0,6 m

0,7 m

meerdere 30 kV-kabels of kabel > 60 kV

1,0 m

1,5 m

Gas- en waterleidingen

0,2 m

0,4 m

Tabel 22: Plaatsingsafstanden tussen voorzieningsleidingen

4.7.3 Buisafscherming bij speciale inbouwsituaties Veen- en turfgronden Als leidingen in een veen en turfgrond binnen het bereik van wisselende grondwaterstanden of onder verkeersterreinen gelegd worden, moeten vaste hindernissen, die het steunvlak van de leidingen kunnen beïnvloeden, op voldoende diepte onder de buizen weggewerkt worden. In geval van een niet-draagkrachtige en sterk waterhoudende schachtbodem of in geval van wisselende bodemlagen met verschillend draagvermogen, moet de leiding met behulp van de juiste bouwmaatregelen beveiligd worden, bv. door middel van een folie.

Fig. 43: Grondwerken

Hellingen In geval van hellingen moet het wegspoelen van de steunlaag verhinderd­worden door het inbouwen van dwarselementen. Indien nodig moet drainage voorzien worden.

Fig. 44: Grondwerken

23

5 RAUTHERMEX UITVOERING

Fig. 45: RAUTHERMEX-buizen

5.1 Transport en goederenopslag Bij verkeerd transport of onjuiste opslag kunnen de RAUTHERMEXbuizen, -toebehoren en -onderdelen beschadigd worden. Deze beschadigingen kunnen de werkingsveiligheid en in het bijzonder de uitstekende warmte-isolerende eigenschappen beïnvloeden. De buizen en buisonderdelen moeten gecontroleerd worden op eventuele transport- en opslagschade alvorens ze in de buisschacht gelegd worden. Beschadigde buizen en toebehoren mogen niet ingebouwd worden.

24

5.1.1 Opslagtijd Om te vermijden dat vreemde voorwerpen in de buisleidingen dringen­of mediumbuizen door UV-stralen beschadigd worden, moeten­de uiteinden van RAUTHERMEX-buizen gesloten blijven. Wij adviseren de RAUTHERMEX-buizen niet langer dan 2 jaar bloot te stellen aan zonlicht. Als de producten voor langere tijd in openlucht worden opgeslagen of in gebieden met veel zonlicht, bv. aan de zee, in zuidelijke landen of op hoogtes boven 1500 m, moeten ze beschermd worden tegen zonlicht. Bij het afdekken met dekzeilen moet gelet worden op de UV-bestendigheid en moet een goede verluchting van de buizen gegarandeerd worden om ophoping van warmte te vermijden. Als de goederen beschermd tegen licht opgeslagen worden is de opslagtijd­niet begrensd.

5.1.2 Transport Buishaspels moeten liggend op een laadvlak getransporteerd worden, moeten over het volledige oppervlak liggen en tegen wegschuiven beveiligd zijn. Voor het laden moet het laadvlak worden schoongemaakt zodat het vrij is van alle elementen die de buizen zouden kunnen beschadigen.

Fig. 46: Transport

5.1.3 Optillen met een graafmachine Bij het optillen van een buisrol dient men erop te letten dat de buismantel niet over de grond sleept, waardoor hij beschadigd zou kunnen raken. Om de rol op te heffen mogen geen kabels worden gebruikt. Het best zet men riemen in van minimum 50 mm breed

Fig. 47: Optillen met een graafmachine

5.1.4 Optillen met een vorkheftruck Bij transport met een vorkheftruck moeten de vorken met zacht materiaal bedekt worden (karton, kunststofbuizen). Instructie: Buizen die op de vorkheftruck geladen worden moeten tegen wegschuiven beveiligd worden.

Fig. 48: Optillen met een vorkheftruck

5.1.5 Opslag Er wordt aangeraden om buishaspels liggend op te slaan op dikke planken. Hierdoor is beschadiging grotendeels uitgesloten en kunnen de haspels eenvoudig terug opgetild worden. Ze mogen in geen geval opgeslagen worden op een materiaal met scherpe hoeken. De buishaspels mogen niet staand opgeslagen worden omwille van het risico op omvallen.

Fig. 49: Opslag

25

5.2 Plaatsing Buishaspelriemen doorsnijden RAUTHERMEX-buizen worden tot buitendiameter 182 mm op haspels geleverd. Bij het afwikkelen van de buizen moet erop gelet worden dat de buisuiteinden bij het lossen van de bevestiging elastisch kunnen­ terugveren.

Fig. 50: Buishaspelriemen doorsnijden

Bij het lossen van de haspelriemen kunnen de buisuiteinden elastisch opveren! De riemen altijd laag voor laag openen. Sta niet in de gevarenzone!

Fig. 51: Buishaspelriemen doorsnijden

Haspel laag voor laag openen Wegens knikgevaar moet ervoor gezorgd worden dat de afgerolde buislengte niet ineendraait. Daarom moeten de riemen laag voor laag geopend worden.

Fig. 52: Haspel laag voor laag openen

Haspel uitrollen Bij buizen tot 126 mm buitendiameter wordt de haspel over het algemeen­in verticale positie afgerold. Bij grotere buisdiameters wordt het gebruik van afrolinstallaties aanbevolen. De haspels kunnen­dan bv. vlak op draaikruisen gelegd worden en met de hand of met behulp van een langzaam rijdend voertuig afgerold worden.

Fig. 53: Haspel uitrollen

Krommingen fixeren Dankzij hun hoge graad van flexibiliteit kunnen de RAUTHERMEXbuizen eenvoudig en snel geplaatst worden. Zo kunnen hindernissen ontweken worden en zijn richtingsveranderingen in de schacht mogelijk zonder de nood aan andere onderdelen. Hierbij moet wel rekening gehouden worden met de van de buistemperatuur afhankelijke­minimum buigradius volgens volgende tabel.

Fig. 54: Krommingen fixeren

26

Buigradii Als in geval van lagere mantelbuistemperaturen de hier vermelde buigradii bereikt moeten worden, moet de buigplaats voorverwarmd worden met een zachte brandvlam. Vanaf de vorstgrens moet de buigplaats altijd voorverwarmd worden.

RAUTHERMEX buitendiameter D

Minimale buigradius R bij een mantelbuistemperatuur van 10 °C

76 mm

0,7 m

91 mm

0,8 m

111 mm

0,9 m

126 mm

1,0 m

162 mm

1,2 m

182 mm

1,4 m

Tabel 23: Minimale buigradii RAUTHERMEX

Omwille van de beperkte flexibiliteit bij temperaturen rond het vriespunt kan de buishaspel in een verwarmde hal of onder een verwarmde tent gedurende enkele uren voorverwarmd worden om de plaatsing te vergemakkelijken.

Fig. 55: RAUTHERMEX-buizen

Buisschacht met zand vullen Buisschacht met zand 0/4 vullen tot 10 cm over de bovenkant van de buis en laag per laag manueel aandrukken.

Fig. 56: Buisschacht met zand vullen

Waarschuwingslint Voor een betere herkenbaarheid bij latere grondwerken moet over een afstand van 40 cm boven de buizen een waarschuwingslint gelegd worden. Het waarschuwingslint moet voorzien zijn van het opschrift “Opgelet stadsverwarmingsleiding”. Voor een gemakkelijkere plaatsbepaling van de geplaatste leiding kan het waarschuwingslint worden uitgerust met een metalen strook.

Fig. 57: Waarschuwingslint

27

5.3 Buisverbinding met schuifhulstechniek

1 Kort de buis in.

2 Striplengte volgens mediumbuisbuitendiameter:

RAUTHERMEX-buis kan terugveren!

l 1

2

Als het buisuiteinde niet recht is, moet het ca. 2-4 cm langer gestript worden om de mediumbuis precies na te kunnen snijden (zie punt 5).

Buitendiameter mediumbuis

l

BD 20 - 40 mm

100 mm

BD 50 - 110 mm

125 mm

BD 125 - 160 mm

150 mm

Tabel 24: Striplengtes

3 Snij de mantelbuis door met een zaag of een buisschaar en strip ze.

4 Verwijder het schuim.

De zuurstofsperlaag mag niet beschadigd worden!

Zorg ervoor, dat de mediumbuis niet beschadigd wordt! 3

4

5 Snij de mediumbuis indien

6 Verwijder de schuimresten

nodig recht af (zie punt 2).

op de mediumbuis met behulp van schuurpapier.

5

28

6

Alvorens over te gaan naar de volgende stappen moet de mofafdichting voorbereid worden voor de verbinding van de mediumbuizen. a) Rechte en T-isolatiekits van de 1e generatie: moffen en krimpkousen op de buizen schuiven (zie 5.3.1) b) Isolatiekits van de 2e generatie: dichtingsringen op de buizen schuiven (zie 5.3.2)

7 Schuif de schuifhulzen op de buis. Zorg ervoor dat de binnensleuf naar de isolatie wijst.

8 Buis twee keer met ca. 30 ° expanderen.

7

9 Daarna fitting plaatsen (REHAU T-stuk bij T-mof, REHAUkoppeling voor de rechte mof of REHAU-bocht voor de bocht). Persjuk op het werktuig monteren en de verbinding persen. Instructie: Bij diameters > 63 mm de mediumbuis op de plaats waar de schuifhulzen moeten komen invetten met REHAU-glijmiddel.

Gebruik het expandeerwerktuig niet op de plaats waar de schuifhulzen moeten komen. Schuifhulzen tot aan de isolatie terugschuiven.

8

10 Snij, indien nodig, voor de verdere schuifhulsverbinding een uitsparing uit om plaats te maken voor het perswerktuig. De isolatie moet dan verwijderd worden zoals aangegeven in de tabel.

l 9

10

De handleiding van het werktuig moet grondig gelezen wordenalvorens aan de montage te beginnen!

Mediumbuis buitendiameter

lengte werktuig

20 - 40 mm

170 mm

40 - 110 mm

270 mm

Tabel 25: Uitsparing voor werktuig

11 Pers de tweede buis. Als u gekozen hebt voor een koppeling als buisverbinding, is de buis­verbinding voltooid.

12 Bij het maken van een T-aftakking moet de derde buis geperst worden. Indien nodig, snij een uitsparing uit om plaats te maken voor het perswerktuig. Als deze stappen doorgevoerd zijn, is de buisverbinding voltooid. 11

12

29

5.3.1 T- moffen van de 1e generatie 5.3.1.1 Montage T-moffen van de 1e generatie

5.3.1.2 Montage verbindingsmoffen van de 1e generatie 1 Voorbereiding verbindingsmof

-- Boor een ontluchtingsopening en een schuimvulopening -- Zaag het uiteinde van de mof af overeenkomstig de aan te sluiten RAUTHERMEX-mantelbuisdiameter (zie markeringen op de trappen). 2 Schuif de verbindingsmoffen met krimpkousen op de te verbinden 1 Maak op de aan de aftakking gemarkeerde plaats aan de

doorgangszijden­verluchtingsopeningen met een 3 mm-spiraalboor en een schuimvulopening met een 25 mm-Forstnerboor overeenkomstig de diameter van de uitgaande buis.

buizen. Verbind de mediumbuizen (zie 5.3 Buisverbinding, punt 7 e.v.). Positioneer daarna de verbindingsmof.

2 Zaag de mofuiteinden af overeenkomstig de aan te sluiten

RAUTHERMEX-mantelbuisdiameter (zie markering­op de trappen). 5.3.1.3 Opvullen met schuim a

b

c

Breng het RAUTHERMEX-mofschuim in via de schuimvulopening in de T-mof respectievelijk verbindingsmof. Voor meer informatie over de verwerking van het RAUTHERMEX-mofschuim, zie punt 5.3.3. Sla de ontluchtingsstoppen in tot aan de eerste kraag. c

3 a) Schuif de rechte krimpkous over de rechte buis.



b) Sla de T-mof open aan de zaagsnede in de lengterichting en schuif deze op de afgetakte buis. c) Schuif de afgeschuinde krimpkousen (schuine kant tegen mof) over de doorlopende buizen. Verbind de mediumbuizen (zie 5.3 Buisverbinding punt 7 e.v.).

In de buis mag geen vuil terecht komen!

4 Trek de T-moffen over de doorgangsleiding terug en zet ze met plakband kruisgewijs vast telkens aan de uiteinden en in het midden (5x).

30

De ontluchtingsopening moet vrij zijn tot de lucht ontsnapt is. Sla daarna de ontluchtingsstoppen volledig in. Wacht gedurende 60 minuten alvorens u verdergaat.

5.3.1.4 Krimpen van de manchetten Voorbereiding -- Verwijder het overgelopen schuim na 60 minuten. -- Maak de mof en buisbuitenmantel op de plaats van de krimpkous vrij van schuim, vuil, vochtigheid en olie/vet en maak de te krimpen plaats ruw met behulp van schuurtouw. -- Trek de stop uit de ontluchtingsopening.

-- Verwarm de plaats van de krimp voor met een zachte brandvlam. -- De mofoppervlaktetemperatuur moet minstens 60 °C bedragen en moet gecontroleerd worden met behulp van temperatuurmeetstrips. De groene lijn op de teststrip wordt dan donker.

Verbindingsmof van de 1e generatie 1 Positioneer de krimpkousen en krimp ze af met een zachte brandvlam. De krimpkous moet op de plaats van de schuimvul­opening respectievelijk ontluchtingsopeningen ca. 5 cm overlappen.

1

T-mof van de 1e generatie 2 Positioneer de afgeschuinde krimpkousen en druk hierbij de kous aan op de doorgangszijde naar de uitgangszijde. Let erop dat de krimpkous de uitgangszijde volledig bedekt! (zie pijl)

2

3 Verwarm de schuine kanten tot de klever kan smelten.

Druk de krimpkous indien nodig aan met een doek.

3

4 Schuif de krimpkous 5 cm over de schuimvulopening en krimp ze af.

4 31

5.3.2 Montage T-moffen van de 2e generatie 1 Schuif de dichtingsringen op en keer de lamellen weg van het buisuiteinde. Reinig indien nodig de dichtingsringen en de buis. Verbind de mediumbuizen (zie 5.3 Buisverbinding, punt 7 e.v.). 1

2 Plaats de schaalhelften (zonder stopopeningen) en positioneer

de dichtingsringen.

2

3 Maak de kleefvlakken schoon zodat ze vuil- en vetvrij zijn. Bestrijk daarna de kleefvlakken van de schalen volledig met de meegeleverde snelkleefstof.

3

4 Plaats de bovenste schaal (met stopopeningen) en druk ze aan.

Controleer de positionering van de dichtingsringen over de volledige breedte bij geplaatste bovenste schaalhelft.

4

5 Monteer de spanklemmen eerst aan de schaaluiteinden

A

(zie markering A). Doe daarna verder met de andere klemmen en begin bij de lange zijde van het T-stuk (zie markering B).

B A

A

5 32

6 Bestrijk de twee dieper gelegen stopopeningen overvloedig met de kleefstof.

Opgelet: De resterende, hoogst gelegen stopopening dient later als schuimvulopening en ontluchtingsopening.

6

7 Plaats daarna de stop. Draai aan de bajonetfitting tot hij

loodrecht op de aangesloten buis staat (= tweede inkeping en afsluitplaats). Gebruik indien nodig een tang. Wacht gedurende 20 minuten tot de kleefstof uitgehard is.

7

7

8 Breng het RAUTHERMEX-mofschuim (voor verwerking schuim, zie 5.3.3) in via de resterende stopopening. Bestrijk respectievelijk vul daarna de dichtingsgroef met de snelkleefstof. Zorg ervoor dat het kleef­oppervlak proper is.

8

9 Zet de hoogst gelegen stop op ontluchtingspositie

(ca. 45 °, eerste inkeping).

9

9

10 Zet de stop na het ontluchten (max. 4 minuten na het inbrengen

van het schuim) op sluitpositie. Gebruik een tang als de stop vastgekleefd is. De montage is voltooid.

10

10

33

5.3.3 RAUTHERMEX-mofschuim Voor de warmte-isolatie van de moffen wordt RAUTHERMEXmofschuim gebruikt. Opgelet: Het RAUTHERMEX-mofschuim moet gebruikt worden zoals beschreven in de handleiding. °C 35 30 25 20 15

max. aanbevolen 18–23 °C min.

10 5 Fig. 58: Klaarmaken van het RAUTHERMEX-mofschuim

Om het risico op barsten te vermijden en een goede schuimvulling van de mof te bereiken, moeten volgende punten in acht genomen worden: - de RAUTHERMEX-mofschuimtemperatuur moet bij de verwerking tussen 15 ° en 25 °C liggen. - Respecteer de schud- en verwerkingstijden vermeld in onderstaande tabel.

Temperatuur

Schudtijd

Verwerkingstijd

25 °C

20 s

50 s

20 °C

25 s

40 s

15 °C

40 s

50 s

Tabel 26: Verwerkingstijd schuim

1 Meng de schuimcomponenten.

1

2 Schud de gesloten schuimfles goed (volgens tabel 26) en vul

de mof binnen de vermelde verwerkingstijd.

2 34

5.4 Buisverbinding met FUSAPEX Als alternatief voor de REHAU-schuifhulsverbindingen kunnen ook FUSAPEX-lasfittingen als verbinding gebruikt worden voor werkingstemperaturen van -40 °C tot +95 °C.

De RAUTHERMEX-buizen worden ook in dit geval voorbereid zoals vermeld in punt 5.3 (stap 1 tot 6). Voor het maken van de verbinding, zie de technische informatie 877630 “FUSAPEX-elektrolasmoffen”. FUSAPEX mag enkel verwerkt worden door speciaal hiervoor opgeleid personeel.

Fig. 59: FUSAPEX-elektrolasmoffen

Nadat de verbinding gemaakt werd, de voorgeschreven afkoeltijd respecteren alvorens verder te gaan. De montage, het vullen met schuim en het afkrimpen moet uitgevoerd worden zoals beschreven in 5.3.1.

Fig. 60: Buisverbinding met FUSAPEX

Lees de gebruiksaanwijzing van het werktuig aandachtig alvorens u aan de montage begint.

Fig. 61: Werktuigenset voor het maken van de FUSAPEX-elektrolasmofverbindingen

35

5.5 Huisaansluitleidingen 5.5.1 Huisaansluiting bij onderkelderde gebouwen. De RAUTHERMEX-buizen moeten recht ingevoerd worden. Als de RAUTHERMEX-buisleiding naast het gebouw loopt, moet de voor de aansluiting vereiste bocht minstens 2,5 zo groot zijn als de buigradius die in tabel 23 vermeld staat. Hierdoor worden buisspanningen­op de plaats van de muurdoorvoer vermeden. Als er te weinig plaats is, kan hier ook gebruik gemaakt worden van een huisaansluitingsbocht. Voor het monteren van de aansluiting in het gebouw moeten de buizen uitsteken volgens tabel 31 (p. 42).

5.5.2 Muurdichtingsringen Voor het afdichten van de huisaansluiting kunnen muurdichtingsringen ingebouwd worden in kerngatopeningen of op de plaats van de doorbraak door de muur. Voor kerngatboringen worden de in tabel 27 vermelde diameters aanbevolen om de muurdichtingsring te kunnen inmetselen. In geval van een doorbraak door de muur moet minimaal 8 cm gelaten­worden tussen de buismantel en het metselwerk. Dit leidt voor een doorbraak door de muur voor twee buizen tot de doorbraakafmetingen­die vermeld worden in tabel 27. Het gebruik van REHAU-glijmiddel vergemakkelijkt het opschuiven van de muurdichtingsring op de mantelbuis. De platte kant van de dichtingsring wijst naar de binnenkant van het gebouw, de schuine, getrapte kant wijst naar de buitenwand van het gebouw. Voer daarna de buisleiding met muurdichtingsring in de kerngatboring of de muuropening in. De afstand tussen de muurdichtingsring en de buitenkant van de muur moet minimum 80 mm bedragen. Het afdichten wordt uitgevoerd met gangbare zwelmortel.

Fig. 62: Muurdichtingsringen

Buitendiameter van de mantelbuis D [mm]

Muuropening voor 1 buis x l [mm]

Muuropening voor 2 buizen x l [mm]

76

180

250 x 250

250 x 450

91

200

250 x 250

250 x 500

111

220

300 x 300

300 x 500

126

240

330 x 330

330 x 550

142

260

350 x 350

350 x 600

162

280

350 x 350

350 x 650

182

300

370 x 370

370 x 700

250

400

450 x 450

450 x 775

Tabel 27: Afmetingen muuropening

36

Betonkerngatboring d [mm]

D

30

80 mm d binnen

80 mm

buiten A

Fig. 63: Muurdichtingsring zijaanzicht kerngatboring

Fig. 64: Muurdichtingsring vooraanzicht kerngatboring

80 mm

h binnen

80 mm

buiten

80

D

100

D

80

l

Fig. 65: Muurdichtingsring zijaanzicht muuropening

Fig. 66: Muurdichtingsring vooraanzicht muuropening

37

30

d

5.5.3 Muurdichtingsflens Muuropening voor de afdichting van RAUTHERMEX-buizen die als huisaansluitleiding door fundamenten, plafonds enz. gevoerd worden. De afdichting wordt voorzien in kerngatboringen, gevoerde buizen/ muurhulzen uit kunststof. In geval meerdere buizen naast elkaar doorgevoerd moeten worden, moet de afstand tussen kerngatboringen en gevoerde buizen minstens 30 mm bedragen. De RAUTHERMEX-buizen mogen in het boorgat maximaal 7° afwijken. De positie van de buis in de gevoerde buis of de kerngatboring moet beveiligd worden. Bij gebruik van kunststofgevoerde buizen wordt aangeraden een houder te voorzien en gebruik te maken een stabilisator voor gevoerde buizen. In geval van kerngatboringen moet de volledige gatwand verzegeld worden om eventuele haarscheuren, die ontstaan zijn tijdens het boren of door werkzaamheden, te dichten.

D

Fig. 67: Muurdichtingsflens, vooraanzicht

5.5.4 Muurdichtingsflens FA 80 tegen drukkend water tot 1,5 bar 1 Als dichtingselement moet de muurdichtingsflens FA 80 gebruikt worden.

binnen

buiten

1 Fig. 68: Muurdichtingsflens FA 80 enkel voor drukkend water, zijaanzicht

2 Bijkomend kan voor de stabilisatie van de buis in de

buisopening (positiebeveiliging) gebruikt gemaakt worden van de muurdichtingsflens FA 40.

binnen

buiten

2 Fig. 69: Muurdichtingsflens FA 80 en FA 40 voor drukkend water, zijaanzicht

38

5.5.5 Muurdichtingsflens FA 40 voor niet-drukkend water 3 Voor niet-drukkend water kan een muurdichtingsflens FA 40 gebruikt worden.

binnen

4 Voor een bijkomende stabilisering (positiebeveiliging) kan een bijkomende flens FA 40 gebruikt worden.

binnen

buiten

Fig. 70: Muurdichtingsflens FA 40 enkel voor niet-drukkend water, zijaanzicht

buiten

Fig. 71: Muurdichtingsflens FA 40 voor niet-drukkend water, zijaanzicht

Fig. 72: Muurdichtingsflens

Montage De RAUTHERMEX-buizen moeten eerst uitgerold worden. Daarna wordt de buis in de afdichtingsopening geschoven en in de buisschacht vastgemaakt. Daarna worden de dichtingsflenzen gepositioneerd en de moeren met de overeenkomstige draaimomentsleutel (zie tabel 28) vastgedraaid. Buitendiameter D [mm]

Kerngatboring/gevoerde buis binnendiameter d [mm]

Schroeven

Sleutelbreedte [mm]

Draaimoment [Nm]

76

125 ± 2 mm

M6

10

5

91

150 ± 2 mm

M6

10

5

111

200 ± 2 mm

M8

13

10

126

200 ± 2 mm

M8

13

10

142

200 ± 2 mm

M8

13

10

162

250 ± 2 mm

M8

13

10

182

250 ± 2 mm

M8

13

10

250

350 ± 3 mm

M8

13

10

Tabel 28: Afmetingen muurdichtingsflens

39

5.5.6 Huisaansluitingsbocht De RAUTHERMEX-huisaansluitingsbochten worden gebruikt als de mogelijke buigradius voor de huisaansluiting kleiner is dan vereist onder 5.5.1. Deze montagewijze komt het meest voor bij huisaansluitingen in niet-onderkelderde gebouwen. Montage -- Muurdichtingsring monteren en huisaansluitingsbocht in het fundament plaatsen. -- Het loodrechte been moet vastgemaakt worden alvorens het wordt aangegoten.

Fig. 73: Huisaansluitingsbocht UNO- en DUO-buis

Terrein OK

1,00 m

1,50 m

Fig. 74: Inbouw huisaansluitingsbocht

De kappen moeten op de buisuiteinden blijven tot aan de montage van de mediumbuizen. Bestaat er bij vrijgelegde mediumbuizen een risico op vervuiling of beschadiging door UV-stralen, dan moeten deze met een voor UV-licht ondoorlaatbare kunststoffolie beschermd worden.

40

5.5.7 Striplengte bij eindafsluitingen Om de buizen aan de huisaansluiting af te sluiten, worden eind­kappen gebruikt. Als de eindkap ingemetseld moet worden, moet de mantelbuis gestript worden alvorens de RAUTHERMEX-buis in de buisschacht geplaatst wordt. Krimpeindkappen moeten in dit geval ook vooraf gemonteerd worden. In alle andere gevallen kan de mantelbuis­gestript worden na invoer van de buizen. Voor het maken van een schuifhulsverbinding bij eindafsluitingen zijn al naar gelang het type afsluiting (krimpeindkappen respectievelijk opsteekeindkappen) de in tabel 29 en 30 vermelde striplengten vereist.

Fig. 75: Striplengten

Montage krimpeindkappen - RAUTHERMEX-buis overeenkomstig tabel 29 strippen -- De te krimpen plaats met schuurlinnen ruw maken en voorverwarmen met een zachte brandvlam tot meer dan 60 °C. Gebruik temperatuurmeetstrips ter controle van de voorverwarmtemperatuur! -- Schuif de krimpeindkap op en krimp ze af met een zachte vlam. -- Breng vervolgens de persverbinding tot stand Krimpeindkap

Afmetingen

RAUTHERMEX UNO-mediumbuis BuD

A

20 tot 40 mm 50 tot 110 mm 125 tot 160 mm

150 mm 175 mm 200 mm

RAUTHERMEX DUO-mediumbuis BuD

B

20 tot 40 mm 50 en 63 mm

150 mm 175 mm

Fig. 76: Krimpeindkappen voor UNO- en DUO-buizen

Tabel 29: Striplengten krimpkappen (A, B)

Montage opsteekeindkappen -- RAUTHERMEX-buis overeenkomstig tabel 30 strippen -- Eindkap opsteken -- Daarna schuifhulsverbinding maken

Eindkap

Afmetingen

RAUTHERMEX UNO-mediumbuis AD

A

20 tot 40 mm 50 tot 110 mm 125 tot 160 mm

100 mm 125 mm 150 mm

RAUTHERMEX DUO-mediumbuis AD

B

20 tot 40 mm 50 en 63 mm

100 mm 125 mm

Tabel 30: Striplengten opsteekeindkappen

Fig. 77: Opsteekeindkappen voor UNO- en DUO-buizen

41

5.6 Uitzetting bij plaatsing

5.7 Plaatsingstechnieken

5.6.1 Uitzetting bij plaatsing in schacht Voor RAUTHERMEX-buizen moeten bij de plaatsing in de schacht geen uitzetkussens of compensatiestukken gebruikt worden omdat de buiswrijving ondergronds groter is dan de uitzettingskracht van de kunststof.

5.7.1 Plaatsing in beschermingsbuis RAUTHERMEX-buizen die onder gebouwen of op moeilijk toegankelijke plaatsen gelegd worden, kunnen in beschermingsbuizen gelegd worden. Hierbij moet ervoor gezorgd worden, dat de binnendiameter van de beschermingsbuis minstens 2 cm groter is dan de buiten­diameter van de mantelbuis van de RAUTHERMEX-buis. De RAUTHERMEX-buis kan ingevoerd worden met behulp van een trekzeil en een trekkous. Hou hierbij rekening met de toegelaten trekkrachten. Om de buiswrijving te beperken wordt aangeraden om de mantelbuis van de RAUTHERMEX-buis met glijmiddel in te vetten. Bochten mogen enkel voorzien worden bij vrije plaatsing.

5.6.2 Uitzetting bij vrije plaatsing Bij een huisaansluiting mogen de RAUTHERMEX-buizen niet verder in het gebouw uitsteken dan de afmetingen vermeld in tabel 31. Dit om de thermische uitzetting te beperken. Als de opsteekeindkappen of krimpeindkappen ingemetseld worden, kunnen de maten ‘x’ (2e kolom van tabel 31) met 60 mm worden ingekort. Aan de uiteinden van de voorgeïsoleerde buis moet een vast punt worden voorzien. Dit vast punt wordt zodanig uitgevoerd dat het bestand is tegen de uitzetkrachten van de buis. Het moet op een schroefkoppeling steunen. In geen geval mag het worden uitgevoerd op de persring of de PER-buis. De tabel geeft de maximale krachten die zijn toegelaten op de vaste punten.

5.7.3 Aansluiting achteraf De flexibiliteit van de RAUTHERMEX-buizen laat toe om T-stukken achteraf te plaatsen. Hiervoor moet de buissectie buiten werking gesteld worden. Het verwarmingswater moet afgekoeld zijn tot 30 °C. De RAUTHERMEX-verbindingsbuizen krimpen niet terug zoals kunststofbuizen. Daarom moeten de mediumbuizen niet vastgemaakt­worden vóór het scheiden van de doorgangsleiding.

Vast punt x

Vast punt x

binnen

buiten

buiten

binnen

5.7.2 Plaatsing vooraf Om de aansluiting op een verwarmingsnet te voorzien voor percelen waarop later pas gebouwd wordt. Hierbij worden steekleidingen in de percelen gestoken en de mediumbuizen worden afgesloten met kogelkranen (verkrijgbaar op aanvraag). Als afdichting wordt de REHAU-eindmof gebruikt.

. Fig. 78

Fig. 79

Mediumbuis AD x s [mm]

Uitsteek over binnenkant van gebouw x min./max. [mm]*

Max. bevestigingspuntkrachten per buis [kN]

25 x 2,3

220 - 270

0,93

32 x 2,9

220 - 270

1,50

40 x 3,7

220 - 270

2,40

50 x 4,6

220 - 270

3,70

63 x 5,7

260 - 300

5,80

75 x 6,8

260 - 300

8,20

90 x 8,2

260 - 300

11,90

110 x 10

260 - 300

17,70

20 x 2,8

220 - 270

1,00

25 x 3,5

220 - 270

1,70

32 x 4,4

220 - 270

2,10

40 x 5,5

220 - 270

3,30

50 x 6,9

220 - 270

5,20

63 x 8,7

260 - 300

8,20

Tabel 31: Bevestigingspunten: afstand tot de wand en optredende krachten

42

* om het persen van een fitting mogelijk te maken

6 RAUTHERMEX

Ingebruikneming / Normen en richtlijnen

6.1 Ingebruikneming Algemeen De RAUTHERMEX-buizen en -mediumbuisverbindingen moeten voor het isoleren en voor het vullen van de buisschacht afgeklemd worden. De druktest kan onmiddellijk na het persen van de verbinding uitgevoerd worden. Dichtheidstest met water Er moet een dichtingstest uitgevoerd worden volgens DIN 18380 (VOB) of DIN V 4279-7 met een proefdruk die minstens 1,5 keer zo groot is als de maximale nominale druk in de buis. Met betrekking tot de dichtheidstest moeten protocollen opgemaakt worden die het volgende moeten bevatten: -- Installatiegegevens -- Testdruk -- Duur van de belasting onder proefdruk -- Datum van de test -- Garantie dat de dichtheidstest uitgevoerd werd volgens de voorschriften. Opmeten en installatietekeningen De ingebouwde leidingonderdelen moeten opgemeten worden en in een installatietekening volgens DIN 2425-2 opgetekend worden. Ingebruikneming Om vervuiling of spaanders, die tijdens de werken in de buisleiding kunnen geraken, te vermijden, moeten alle leidingsecties overvloedig met water gespoeld worden. Warmtegeleidingsmedium Instructie: Bij gebruik van corrosiebeschermingsmiddelen of stroomverbeteraars moet de producent een attest leveren met betrekking tot de bestendigheid van PE-Xa en de gebruikte fittingmaterialen tegen deze middelen. Neem hiervoor de vereisten van VDI 2035 met betrekking tot de voedingswaterkwaliteit en zuivering in acht.

6.2. Geldende normen en richtlijnen -- DIN 2424, deel 2 Planwerken voor de voorzieningseconomie, de watereconomie en voor stadsleidingen -- DIN 16892: 2000 Buizen vervaardigd uit vernet polyethyleen (VPE) - Algemene materiaalvereisten, testen -- DIN 16893: 2000 Buizen vervaardigd uit vernet polyethyleen (VPE) - Afmetingen -- DIN 13760 Regel van Miner -- DIN 4726 Buisleidingen vervaardigd uit kunststof voor vloerverwarmingsinstallaties - Algemene vereisten -- DIN 4729 Buisleidingen vervaardigd uit vernet polyethyleen voor vloerverwarmingsinstallaties - Algemene vereisten -- DVGW Werkblad W531 Productie, kwaliteitsgarantie en testen van buizen vervaardigd uit VPE voor drinkwaterinstallaties -- DVGW Werkblad W534 Klemverbinders voor buizen vervaardigd uit VPE -- DVGW Werkblad W534(E) Perskoppeling voor PE-X-buizen -- VDI 2035 Het vermijden van schade aan warmwaterverwarmingsinstallaties

43

DE WEG NAAR HET 0-LITERHUIS

1

1 REHAU SOLECT-zonnepanelen Met solarthermische systemen kan zonne-energie efficiënt opgewekt en gebruikt worden voor drinkwaterverwarming en ter ondersteuning van verwarmingsinstallaties.

2 Gecertificeerde systemen voor passieve woningen Energie-efficiëntie tot in de perfectie met het glasvezelversterkte raamprofielsysteem GENEO met bouwdiepte 86

2 3 2 5

4

in de winter voorverwarmd en in de zomer afgekoeld tot een aangename temperatuur.

3 Lucht-aardwarmte­

4 RAUGEO-

wisselaar AWADUKT Thermo De lucht-aardwarmtewisselaar is de ideale aanvulling op gecontroleerde verluchting. Door het gebruik van aardwarmte wordt de aangezogen buitenlucht

aardwarmtesondes en aardwarmtecollectoren Efficiënt verwarmen en koelen met behulp van aardwarmte.

Onze toepassingstechnische raadgeving in woord en geschrift berust op ervaring en wordt naar eer en geweten gegeven, maar geldt toch als vrijblijvende instructie. Werkingsvoorwaarden en verschillende toepassingsvoorwaarden die buiten onze invloed liggen, sluiten aanspraak op onze informatie uit. Wij raden u aan om te controleren of het REHAU-product geschikt is voor het beoogde doel. Toepassing, gebruik en verwerking van de producten vallen buiten onze controlemogelijkheden en zijn daarom uitsluitend uw verantwoordelijkheid. Doet zich dan toch een aansprakelijkheidskwestie voor, dan richt zich deze uitsluitend op onze leverings- en betalingsvoorwaarden die u kan raadplegen op http://www.rehau.be/terms.shtml. Dit geldt ook voor garantie-aanspraken van welke aard dan ook, waarbij de garantie zich beroept op de gelijkblijvende kwaliteit van onze producten in overeenstemming met onze specificaties.

5 REHAU- oppervlakte­

verwarming/-koeling Verwarmings- en koelsystemen voor alle toepassingsgebieden: voor bodem-, wand- en plafondoppervlaktes, voor natte en droge bouwwijze. De systemen worden ondersteund door geothermie en zijn verregaand onafhankelijk van het klimaat.

Ze leveren een aanzienlijke bijdrage tot het beschermen van de natuurlijke hulpbronnen.

Het document is auteursrechtelijk beschermd. De daaruit voortvloeiende rechten, met name voor het vertalen, het herdrukken, het gebruiken van afbeeldingen, het uitzenden, het weergeven op fotomechanische of gelijkaardige manier en het opslaan in gegevensverwerkingsinstallaties, zijn onder voorbehoud.

REHAU NV - Ambachtenlaan 22 - Ambachtszone Haasrode 3326 - 3001 Heverlee (België) - tel.: +32 (0)16 39 99 11 - fax: +32 (0)16 39 99 12 - [email protected] REHAU NV - Watergoorweg 79 - 3861 MA Nijkerk (Nederland) - Postbus 1052 - 3860 BB Nijkerk - tel.: +31 (0)33 247 99 11 - fax: +31 (0)33 247 99 58 - [email protected]

www.rehau.be / www.rehau.nl

44

©REHAU 817600 BE NL 03.2012