Rapportage. Transitie extramurale begeleiding (Wmo), Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

Rapportage

Transitie extramurale begeleiding (Wmo), Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

1

Door

: Q-Consult

Projectleider

: Ernie van Dooren (Q-Consult)

Datum

: 26-11-2012

Opdrachtgever

: De Kempengemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden

2

Inhoudsopgave Inhoud 1.

Inleiding ...................................................................................................................................................................................6 1.1

Kempengemeenten ..................................................................................................................................................6

1.2

Landelijke ontwikkelingen ......................................................................................................................................6

1.2.1

Wmo overheveling begeleiding...................................................................................................................6

1.2.2

Transitie Wwb en Wsw ...................................................................................................................................7

1.2.3 Regeerakkoord ............................................................................................................................................................8 1.3

2.

1.3.1

Wwb en Wsw .................................................................................................................................................. 10

1.3.2.

Wwb, Wsw en Wmo ..................................................................................................................................... 10

1.4

Kansen en risico’s ................................................................................................................................................... 10

1.5

Opdrachtomschrijving .......................................................................................................................................... 11

1.5.1

Aanleiding ....................................................................................................................................................... 11

1.5.2

Vraagstelling ................................................................................................................................................... 11

1.5.3

Doelstelling ..................................................................................................................................................... 12

1.5.4

Belang opdracht ............................................................................................................................................ 12

Aanpak .................................................................................................................................................................................. 13 2.1

Bronvermelding ....................................................................................................................................................... 13

2.2

Projectorganisatie ................................................................................................................................................... 13

2.3

Activiteiten ................................................................................................................................................................ 14

2.3.1

Documentanalyse Kempengemeenten en uitvoeringsorganisaties ............................................ 14

2.3.2

Bijeenkomsten en gesprekken .................................................................................................................. 14

2.4

3

Samenhang Wwb, Wsw en Wmo ..................................................................................................................... 10

Fasering ...................................................................................................................................................................... 16

2.4.1

Fasering traject transitie extramurale begeleiding (Wmo) ............................................................. 16

2.4.2

Fasering Wwb en Wsw ................................................................................................................................ 17

Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet sociale werkvoorziening (Wsw) ........................................................ 18 3.1

Kaders en gezamenlijke uitgangspunten ...................................................................................................... 18

3.1.1

Algemene uitgangspunten ontwikkelingen ....................................................................................... 18

3.1.2

Doelgroepen en cliënten ........................................................................................................................... 18

3.1.3

Herijking organisatiebeleid ...................................................................................................................... 22

3.1.4

Inrichting organisatie .................................................................................................................................. 24

3.1.5

Schaalgrootte uitvoering ........................................................................................................................... 27

3.2

Doelgroepen en cliënten ..................................................................................................................................... 29

3.2.1.

Huidige doelgroepen .................................................................................................................................. 29

3.2.2.

Nieuwe doelgroepen .................................................................................................................................. 32

3.2.3.

Visie op doelgroepen.................................................................................................................................. 33

3.3.

(Organisatie)beleid ................................................................................................................................................. 35 3

3.3.1.

Situatie cliënten en doelgroepen ........................................................................................................... 35

3.3.2.

Samenvatting Wmo ..................................................................................................................................... 37

3.3.3.

Levensonderhoud en participeren op arbeidsmarkt ...................................................................... 38

3.3.4.

Beleid en benaderen werkgevers ........................................................................................................... 39

3.3.5.

Flankerend beleid ......................................................................................................................................... 41

3.3.6.

Integraal visie (organisatie)beleid .......................................................................................................... 41

3.4.

Inrichting organisatie ............................................................................................................................................ 42

3.4.1.

Functies van de organisatie ...................................................................................................................... 43

3.4.2.

Organisatiefuncties ...................................................................................................................................... 48

3.5.

Schaalgrootte van de uitvoering ...................................................................................................................... 49

3.5.1.

Omvang doelgroepen ................................................................................................................................ 50

3.5.2.

Functies van de organisatie ...................................................................................................................... 51

3.5.3.

Positie gemeente Oirschot ....................................................................................................................... 55

3.6.

Bestuursstructuur .................................................................................................................................................... 57

3.6.1.

Publiek of privaat .......................................................................................................................................... 58

3.6.2.

Gemeenschappelijke regeling ................................................................................................................. 59

3.6.3.

Bestuur .............................................................................................................................................................. 59

3.6.4.

Directie.............................................................................................................................................................. 61

3.7.

Consequenties organisaties................................................................................................................................ 62

3.7.1.

Gemeenschappelijke regelingen ............................................................................................................ 62

3.7.2.

(bestuurlijke) inrichting .............................................................................................................................. 65

3.7.3.

Financiële consequenties .......................................................................................................................... 65

4.

Uitgangspunten en kaders Wmo .......................................................................................................................... 67

4.1 4.1.1

Samenwerking, inrichting en uitvoering ............................................................................................. 67

4.1.2

Ontwikkelingen extramurale begeleiding Wmo .............................................................................. 69

4.2

Uitvoering extramurale Wmo per 1 januari 2015 ...................................................................................... 70

4.2.1

Doelgroepen .................................................................................................................................................. 71

4.2.3

Globale berekening formatie en kosten .............................................................................................. 72

4.3

Activiteiten voorbereidingsfase ........................................................................................................................ 73

4.3.1

Toelichting activiteiten voorbereidende fase .................................................................................... 74

4.3.2

Concreet uitgewerkt stappenplan ......................................................................................................... 76

4.3.3

Capaciteit ......................................................................................................................................................... 77

4.4 5.

Visie en uitgangspunten extramurale begeleiding Wmo ....................................................................... 67

Projectorganisatie ................................................................................................................................................... 77

Samenvatting...................................................................................................................................................................... 79 Gezamenlijke uitgangspunten Wwb en Wsw ............................................................................................................. 80 Hoofdlijnen van de toekomstbestendige Wwb en Wsw ........................................................................................ 80 Belangrijkste adviezen herijking Wwb en Wsw .......................................................................................................... 83 4

Uitvoering Wmo ..................................................................................................................................................................... 84 6.

Vervolg .................................................................................................................................................................................. 86 Besluitvorming ........................................................................................................................................................................ 86 Projectstructuur ...................................................................................................................................................................... 86 Vervolgactiviteiten project ................................................................................................................................................. 87

Bijlage 1: lijst van ontvangen en gebruikte documenten ........................................................................................... 90 Bijlage 2: Lijst met afkortingen .............................................................................................................................................. 91

5

1.

Inleiding

In deze inleiding wordt kort weergegeven welke ontwikkelingen een rol spelen bij de Wmo, Wwb en Wsw in de Kempengemeenten. Hierbij komen de regionale en landelijke ontwikkelingen aan de orde. Vervolgens wordt er ingegaan op de specifieke transities afzonderlijk en de samenhang ertussen. Tot slot wordt in de inleiding de opdrachtomschrijving gegeven. 1.1

Kempengemeenten

‘Sinds 2003 werken de gemeenten

De Kempengemeenten werken op verschillende

Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en

beleidsterreinen samen. De samenwerking geeft de

Reusel-De Mierden intensief samen op

individuele gemeenten de mogelijkheid om in

diverse gebieden. De bedoeling is om

gezamenlijkheid meer te realiseren.

op deze manier kwalitatief beter en efficiënter te kunnen werken: samen is

In het licht van de komende transities is de startsituatie van

immers beter dan alleen!’ (Bron:

de Kempengemeenten in verschillende opzichten ideaal te

website www.kempengemeenten.nl).

noemen. De uitvoeringsorganisaties ISD de Kempen, de WVK-Groep en de WSD-Groep hebben aangetoond de werkzaamheden voor de Kempengemeenten op een gedegen manier te kunnen uitvoeren en hebben een financieel gezonde bedrijfsvoering. In de Kempengemeenten is al sprake van de integratie van de Wmo en Wwb, binnen de uitvoeringsorganisatie ISD de Kempen. Er zijn al relaties tussen de Wsw-bedrijven en de ISD de Kempen. Daarnaast hebben de Kempengemeenten veel MKB bedrijven in de regio. Een eigenschap van de MKB bedrijven is, dat zij over het algemeen bekend staan om de sterke binding met de regio en de bereidheid de maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. 1.2

Landelijke ontwikkelingen

1.2.1

Wmo overheveling begeleiding

De AWBZ staat hoog op de politieke agenda. Het AWBZ-stelsel dreigt onbetaalbaar te worden en past niet meer bij de ‘moderne tijd’. In de afgelopen jaren zijn er maatregelen ingezet en voorgenomen om de AWBZ af te slanken. De decentralisatie van AWBZ functies naar de gemeenten is een uiting van deze beweging. De invoering van de Wmo in 2007 maakte de gemeenten primair verantwoordelijk voor de (maatschappelijke) ondersteuning van hun inwoners. Bij de invoering van de Wmo is de hele huishoudelijke verzorging vanuit de AWBZ naar de Wmo overgeheveld. De invoering van de Pakketmaatregel Begeleiding in 2009 leidde ertoe dat alle begeleiding gericht op (maatschappelijke) participatie niet meer uit de AWBZ wordt vergoed. De overheveling van de functie begeleiding en persoonlijke verzorging uit de AWBZ naar de Wmo is de volgende stap. Door de Kempengemeenten is een visie ontwikkeld voor de overheveling van de functie begeleiding en de uitvoering van de Wmo. Deze zijn beschreven in de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’ (19 april 2012). In het voorgenomen beleid van het kabinet Rutte I zou per 1-1-2013 de extramurale begeleiding gedecentraliseerd worden naar de gemeenten. Het kabinet Rutte I is demissionair geworden en de overheveling is controversieel verklaard door de Tweede Kamer. 6

Het kabinet Rutte II heeft in het regeerakkoord opgenomen dat zowel de functie extramurale begeleiding, als de persoonlijke verzorging (PV) per 1 januari 2015 worden overgeheveld van de AWBZ naar de Wmo. Mogelijk worden de gemeenten op 1 januari 2014 verantwoordelijk voor de extramurale dagbesteding. Het regeerakkoord geeft hier onvoldoende duidelijkheid over. Per 1 januari 2013 wordt het zogenaamde scheiden van zorg en wonen doorgevoerd voor de zorgzwaartepakketten (ZZP) 1 en 2. Per 1 januari 2014 wordt het scheiden van zorg en wonen doorgevoerd voor de ZZP’s 3 en 4 (met uitzondering voor de ZZP 4 voor mensen met een verstandelijke beperking (VG). Hierbij wordt het scheiden van zorg en wonen op 1 januari 2016 doorgevoerd). Wanneer in deze rapportage gesproken wordt over de Wmo, wordt bedoeld het Wmo prestatieveld 6 ‘Voorzieningen aan mensen met een beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem’. Soms ook prestatieveld 3 ‘Informatie en advies’. Het gaat in deze rapportage over de uitvoering van de functie begeleiding binnen prestatieveld 6. 1.2.2

Transitie Wwb en Wsw

Naast de ontwikkelingen bij de overheveling van de extramurale begeleiding en de persoonlijke verzorging, zijn gemeenten geconfronteerd met veranderingen in de Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet sociale werkvoorziening (Wsw). Het kabinet Rutte I ontwierp een nieuwe wet om te stimuleren dat zoveel mogelijk mensen door werk in hun eigen onderhoud voorzien: de Wet werken naar vermogen (Wwnv). Deze wet vervangt de Wet werk en bijstand (Wwb) en heeft gevolgen voor de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet Wajong. Na de val van het kabinet Rutte I is door de Tweede Kamer aangegeven dat de Wwnv in zijn huidige vorm geen doorgang zal vinden. Echter, de noodzaak om de arbeidsmarkt te hervormen, is ook voor het nieuwe kabinet aanwezig. De Wwnv moest een bijdrage leveren aan het hervormen van de arbeidsmarkt. De basisprincipes waarop de Wwnv is gebaseerd veranderen niet en blijven relevant, dit zijn onder andere: -

Bezuinigingen moeten worden gerealiseerd en blijven staan (de één miljard bezuinigingen is niet uitgeboekt uit de begroting bij het Lenteakkoord).

-

Zoveel mogelijk mensen moeten aan de reguliere arbeidsmarkt gaan deelnemen, omdat er op termijn een tekort aan arbeidskrachten en nieuwe instroom is (20.000 mensen stromen de komende 15 jaar in op de arbeidsmarkt. Alleen al in de zorg zijn de komende 15 jaar een veelvoud aan extra mensen nodig).

-

Mensen kunnen het best participeren in de maatschappij als ze (regulier) werk hebben. Niet de beperkingen, maar de mogelijkheden van mensen staan hierbij centraal.

-

De gemeenten blijven en gaan steeds meer de regie voeren voor de participatie van hun inwoners en de (lokale en regionale) arbeidsmarkt.

-

De verantwoordelijkheid voor uitkeringen en het laten participeren van hun burgers komt verder bij de gemeenten te liggen. Ze worden hierbij nog meer financieel risicodragend.

-

De integratie (ontschotting) tussen verschillende domeinen (werk, wonen, welzijn en zorg) wordt verder vormgegeven om de bureaucratie verder terug te dringen, mensen in ‘hun eigen kracht’ te plaatsen en minder afhankelijk te maken van de overheid. De wijk en buurt gaan hierbij een centrale plaats innemen en de gemeenten gaan de regie voeren.

-

Vergrijzing en ontgroening zetten door en zullen vooral voor plattelandsgemeenten grote gevolgen hebben en extra kosten met zich meebrengen.

7

-

Flexibilisering van arbeid, langer doorwerken, het verkorten van de uitkeringsduur, en het verhogen van de productiviteit (40 uur werkweek) en werkgevers die meer risicodragend zijn, veranderen de verhoudingen op de arbeidsmarkt en hebben grote consequenties voor mensen met beperkingen. Er zal meer een beroep op de gemeenten gedaan worden voor ondersteuning bij de participatie in de maatschappij, de sociale omgeving, het (regulier) werk en het leven van alledag.

-

Het toenemende vrije verkeer van arbeid in de EU biedt kansen, maar zal er tevens toe bijdragen dat er meer spanning komt in de arbeidsmarkt. Dit zal het eerst voelbaar zijn aan de zogenaamde onderkant van de arbeidsmarkt.

-

Gemeenten moeten hun economisch en sociaal beleid verder integreren om interessant te blijven als vestigingsplaats voor werkgevers. Als er onvoldoende potentieel aanbod van werknemers is, trekken werkgevers weg en neemt de werkgelegenheid in de regio of gemeenten af.

Het nieuwe kabinet zal op basis van deze principes en de ontwikkelingen nieuw beleid ontwikkelen en hervormingen doorvoeren. 1.2.3 Regeerakkoord Op 29 oktober is het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van de PvdA en VVD verschenen. In het regeerakkoord staan de plannen van het nieuwe kabinet op de overhevelingen naar gemeenten en de hervorming van de arbeidsmarkt beschreven. Onderstaand geven we de voor dit traject relevante plannen uit het regeerakkoord weer en vergelijken deze met de uitgangspunten van de Kempengemeenten. Overheveling AWBZ en Jeugdzorg naar de gemeente Ondersteuning, begeleiding en verzorging komen geheel onder verantwoordelijkheid van de gemeenten te vallen. Het kabinet versobert de dienstverlening en beperkt aanspraken. Dienstverlening wordt gericht op waar zij het hardste nodig is. De gemeenten krijgen een zeer ruime beleidsvrijheid om invulling te geven aan de gedecentraliseerde voorzieningen. Plannen en planning zorg en welzijn: 1 januari 2014: -

Afbouw aanspraak op AWBZ-dagbesteding. Nieuwe aanspraken komen dan te vervallen. De vraag naar dagbesteding blijft wel bestaan en deze vraag zal waarschijnlijk bij de gemeente/Wmo komen te liggen.

-

Beperking aanspraken persoonlijke verzorging (PV) AWBZ. De vraag naar persoonlijke verzorging blijft bestaan en deze vraag zal waarschijnlijk bij de gemeente/Wmo komen te liggen.

-

ZZP 1 t/m 4 (scheiden wonen en zorg). Vanaf 2013 worden de ZZP’s 1 en 2 geëxtramuraliseerd. Vanaf 2014 tot en met 2016 komen daar ZZP 3 en 4 bij. Er blijft een romp-AWBZ over voor ZZP 5 en hoger.

8

1 januari 2015: -

Overheveling extramurale begeleiding naar Wmo

-

Overheveling extramurale persoonlijke verzorging naar Wmo

-

Overheveling jeugdzorg naar gemeenten

In het regeerakkoord is gekozen voor de ‘Big Bang’: de totale overheveling van AWBZ functies en Jeugdzorg naar de gemeenten per januari 2015. De overheveling van de begeleiding is een jaar uitgesteld, maar tegelijkertijd is de overheveling naar de gemeente uitgebreid met de persoonlijke verzorging. De transitie Jeugdzorg blijft op 1 januari 2015 staan. 1 januari 2016: -

ZZP 4 (VG) en vergelijkbare pakketten in GZ extramuraliseren

1 januari 2017: -

Overheveling extramurale verpleging naar Zorgverzekeringswet (Zvw). Uitvoeringstechnisch krijgen de gemeenten hier niet mee te maken. Wel moeten gemeenten rekening houden met de verbinding tussen verzorging en verpleging. Mensen die verpleging nodig hebben, hebben vaak ook persoonlijke verzorging nodig. In de huidige situatie wordt dit vaak door één persoon verleend. De gemeenten moet verbindingen in de organisatie van de verzorging en verpleging aanbrengen.

Arbeidsmarkt. De Wet Werken naar Vermogen (Wwnv) wordt vervangen door de Participatiewet. De Participatiewet wordt op 1 januari 2014 ingevoerd. Met de Participatiewet worden de Wwb, Wsw en een deel van de Wajong samengevoegd. Plannen en planning: -

Introductie systeem van loondispensatie, zoals nu in de Wajong bestaat, voor de gehele doelgroep.

-

Vanaf 2014 is de Wajong alleen toegankelijk voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten, de niet-volledig en duurzame arbeidsongeschikten vallen onder de Participatiewet.

-

Op 1 januari 2014 wordt de instroom in de Wsw in zijn huidige vorm en voorwaarden gestopt. De voorziening beschut werk kan door de gemeente zelf worden ingericht, binnen de kaders van de Participatiewet.

-

Voor het in dienst nemen van arbeidsgehandicapten door grotere werkgevers, ontwerpt het kabinet een quotumregeling (quotum van 5%, wanneer een bedrijf niet voldoet aan het quotum volgt een geldboete van 5.000 euro per werkplaats). De quotumregeling wordt stapsgewijs ingevoerd vanaf januari 2015.

-

Voor iedereen geldt voortaan de arbeids- en integratieplicht en de plicht tot tegenprestatie naar vermogen.

Regeerakkoord in relatie tot uitgangspunten rapportage ‘Eén gezin, één plan, één regisseur’ is het uitgangspunt bij de decentralisaties in het sociale domein: bij de Participatiewet, Wmo en de jeugdhulpverlening. Dit vergt ook één budget en één verantwoordelijke van overheidszijde. Er komt een einde aan de praktijk waarbij vele hulpverleners langs elkaar heen werken bij de ondersteuning van één gezin. 9

1.3

Samenhang Wwb, Wsw en Wmo

1.3.1

Wwb en Wsw

Zowel de Wwb als de Wsw worden door de gemeenten uitgevoerd. De doelstelling van de beide wetten is vergelijkbaar; het laten participeren van mensen door het uitvoeren van werkzaamheden in een dienstbetrekking. Dit kan zowel in een beschermde omgeving (sociale werkvoorziening), als bij een werkgever op de arbeidsmarkt worden ingevuld. Gelet op de uitgangspunten waarop de Wwnv was gebaseerd, zal er in de toekomst een verdere afstemming en mogelijke integratie van het beleid, de inrichting en de uitvoering van de Wwb en de Wsw moeten plaatsvinden. 1.3.2.

Wwb, Wsw en Wmo

De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van wetten gericht op participatie. Om een integraal participatiebeleid te voeren is het van belang verbindingen te leggen tussen de participatiewetten en de samenhang tussen de beleidsterreinen van de Wmo, Wwb, Wsw goed te organiseren. De gedachte achter het verbinden van de wetten is dat door deze verbinding de wetten elkaar versterken. De verbinding bevordert participatie van burgers en draagt bij aan de doelmatige inzet van middelen. In de eerste plaats staat een betere dienstverlening voor de cliënt voorop. De mogelijkheden voor de cliënt worden vergroot door een diversiteit aan aanbod en de integrale benadering van zijn of haar situatie. Verbinding maakt het mogelijk om de situatie van de burger te bevorderen, maar draagt ook bij aan de uitvoering van de maatschappelijke en sociale taak van de gemeenten. Gemeenten vormen een visie op de gewenste samenhang van de wetten en de uitvoering daarvan.

1.4

Kansen en risico’s

Aan de overheveling van de AWBZ functies naar de gemeenten ligt ten grondslag dat de gemeente beter dan het Rijk in staat is zorg te dragen voor ondersteuning op maat, omdat zij dichter bij de burger staat en haar inwoners het beste kent. Door de decentralisatie liggen er mogelijkheden om integraal beleid te organiseren ten behoeve van de burger. De gemeenten kunnen verbindingen leggen met de aanpalende beleidsterreinen (Wwb, Wsw, maar ook woonbeleid). Door de overheveling van de functie begeleiding kunnen gemeenten een integraal aanbod van welzijn, ondersteuning en zorg vormgeven voor haar inwoners. Omdat er geen eenduidige richtlijn is voor de samenhang van beleidsterreinen is er veel ruimte voor een eigen invulling. Gemeenten hebben de vrijheid in de invulling van de begeleiding en de vormgeving van de verbindingen van de wetten. De Kempengemeenten kunnen de overheveling van de begeleiding en de transitie Wwb en Wsw aangrijpen om een integraal beleid te vormen en daarmee maatwerk, op lokaal en intergemeentelijk niveau, te bieden voor de inwoners. De gemeenten hebben beleidsvrijheid en dat biedt kansen voor meer effectiviteit en efficiëntie. De ideale startpositie van Kempengemeenten biedt goede mogelijkheden deze kans te benutten. Naast kansen zijn er ook risico’s te benoemen. De maatregelen worden doorgevoerd met een achtergrond van een groeiende vraag naar zorg en maatschappelijke ondersteuning en krimpende budgetten. De overheveling van de begeleiding gaat gepaard met een efficiencykorting van 5% over een bedrag dat gebaseerd is op de kosten van de geleverde begeleiding in 2010. Extra maatregelen van het nieuwe Kabinet kunnen leiden tot een extra korting op het totaalbudget.

10

Voor de Kempengemeenten geldt dat zij een zeer gunstige uitgangspositie hebben voor de vormgeving van integraal beleid voor haar burgers en de inrichting van de dienstverlening. Risico binnen de Kempengemeenten is dat de gemeenten en uitvoeringsorganisaties de samenwerking onvoldoende benutten. Integrale dienstverlening aan de burgers, kostenbewust handelen en efficiency is te halen uit de synergie en samenwerking.

1.5

Opdrachtomschrijving

1.5.1

Aanleiding

Het kabinet Rutte II heeft in haar regeerakkoord aangegeven wat de voornemens zijn in deze kabinetsperiode. De voornemens moeten nog omgezet worden in wetsvoorstellen en door het parlement worden behandeld. Dit geeft onzekerheid over de uitwerking en invoering van de transitie begeleiding (Wmo), de Wet Werk en Bijstand (Wwb) en de Wet sociale werkvoorziening (Wsw). De Kempengemeenten verwachten dat de basisprincipes (paragraaf 1.3) blijven bestaan en dat de transitie begeleiding doorgang krijgt. Daarom willen de Kempengemeenten zich blijven voorbereiden op de transities begeleiding (Wmo), Wwb en Wsw. Er worden grote veranderingen verwacht op het sociale domein. De Kempengemeenten willen klaar zijn de taken goed uit te voeren. Bij de overheveling van de begeleiding naar de Wmo lag de nadruk eerst op de invoering per 1-1-2013. In de huidige context ligt de nadruk op het gezamenlijke oplopen en het bewerkstelligen van samenwerking en vernieuwing in de organisatie van de Wmo, Wwb en Wsw vanaf 1 januari 2014. De Kempengemeenten gebruiken de extra tijd die nu ontstaan is om het huidige beleid en de inrichting van de uitvoering te herijken zodat deze toekomstbestendig is. De Kempengemeenten hebben op dit moment onvoldoende inhoudelijke capaciteit om de overheveling van de begeleiding, persoonlijke verzorging en de transitie van de Wwb en Wsw goed voor te bereiden. Zij hebben Q-Consult gevraagd hen hierbij te ondersteunen. Omdat de gevolgen van deze ontwikkelingen voor de afzonderlijke gemeenten, de samenwerkingen en de betrokken uitvoeringsorganisaties groot zijn, de afzonderlijke gemeente overstijgen en de budgetten beperkt zijn, is het noodzakelijk dat de Kempengemeenten gezamenlijk optrekken. Hierbij wordt volume gecreëerd, kunnen synergievoordelen worden gerealiseerd en wordt voorkomen dat er dubbelingen ontstaan. Voor de extramurale begeleiding Wmo is een gemeenschappelijke visie uitgewerkt. Voor de herijking van het beleid, de inrichting en de schaalgrootte van de uitvoering Wwb en de Wsw is dit nog niet gedaan. 1.5.2

Vraagstelling

In het kader van de ontwikkelingen op het gebied van de Wmo, Wwb en Wsw en de huidige startsituatie van de Kempengemeenten, is in opdracht van de colleges van B. & W. een externe projectleider aangesteld voor: 1

De voorbereiding van de overheveling van de extramurale begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo.

2

Het huidige beleid, de inrichting en de schaalgrootte van de uitvoering Wwb en Wsw te herijken zodat deze toekomstbestendig is.

11

1.5.3

Doelstelling 1

Per 1 januari 2014 kunnen de gemeenten inhoud geven aan hun verantwoordelijkheden en de inwoners van de Kempengemeenten kunnen gebruik maken van ondersteuning, begeleiding en de voorzieningen. Daarnaast is de voorbereiding, de herijking van het huidige beleid, de inrichting en schaalgrootte van de uitvoering van de Wwb en de Wsw uitgewerkt. In beide trajecten van de opdrachtomschrijving (fase 2 Wmo en Fase 1 Wwb en Wsw) staat de voorbereidende fase centraal. 1.5.4

Belang opdracht

De overheveling begeleiding en persoonlijke verzorging naar de Wmo en de transitie Wwb en Wsw zijn een majeure verandering voor de gemeenten. Niet alleen de doelgroepen zijn nog relatief onbekend, ook de samenhang en regievorming in een complex stelsel van weten regelgeving. Door samen te werken en de extra tijd goed te benutten, wordt het voor de Kempengemeenten mogelijk om aan deze (nieuwe) verantwoordelijkheden inhoud te geven.

1

Waarschijnlijk per 1 januari 2014 voor extramurale dagbesteding en nieuwe aanspraken voor de persoonlijke verzorging. In het regeerakkoord is opgenomen dat de gehele functie extramurale begeleiding en persoonlijke verzorging op 1 januari 2015 worden overgeheveld uit de AWBZ naar de Wmo. 12

2.

Aanpak

In dit hoofdstuk is de aanpak van het onderzoek toegelicht. Tijdens het onderzoek is uit veel verschillende bronnen informatie verkregen. Deze informatie is vergeleken, geanalyseerd, geïnterpreteerd. De bevindingen zijn besproken in de projectgroep en in individuele terugkoppelgesprekken met de gemeenten. De informatie is verwerkt in een rapportage over de kaders en uitgangpunten en een uitwerking van een visie voor een geïntegreerde cliëntbenadering. In figuur 1 is aangegeven welke bronnen gebruikt zijn voor de onderzoeksvragen.

2.1

Bronvermelding

Werkconferentie gemeenten , ISD De Kempen, WVKgroep, WSDGroep

Kennis/ervaring projectteam

Interviews gemeenten, ISD De Kempen, WVKgroep, WSDGroep

Input onderzoek Bijeenkomst ISD cliëntenraad

Landelijke gegevens

Documentatie

Figuur 1: bronnen gebruikt voor het onderzoek

2.2

Projectorganisatie

Omdat bij de overheveling van de extramurale begeleiding en de uitvoering van de Wwb en de Wsw voor een deel dezelfde organisaties betrokken zijn, is voor de twee aparte opdrachten één projectleider aangesteld en één projectgroep gevormd.

13

De bestuurlijke regie ligt bij de portefeuillehouders. Als ambtelijk opdrachtgever treedt een lid van de directie van de samenwerking op. Dit directielid is het directe aanspreekpunt voor de externe projectleider. -

Bestuurlijke regie:

portefeuillehouders

-

Ambtelijk opdrachtgever: lid van de directie van de samenwerking

-

Projectleiding:

Ernie van Dooren

-

Projectgroep:

beleidsmedewerkers (5) van de gemeenten, ISD de Kempen (2), WVKGroep (1) en WSD-Groep (1)

-

Projectondersteuning:

Roos van Veen

Figuur 2: projectorganisatie

2.3

Activiteiten

2.3.1

Documentanalyse Kempengemeenten en uitvoeringsorganisaties

Voor het onderzoek is een groot aantal documenten bestudeerd van de betrokken organisaties. In bijlage 1 is een lijst van ontvangen en gebruikte documenten weergegeven per organisatie. 2.3.2

Bijeenkomsten en gesprekken

Om de uitgangspunten in kaart te brengen zijn interviews gehouden. Daarnaast zijn in een aantal bijeenkomsten de gezamenlijke uitgangspunten geïnventariseerd en besproken.

14

Tijdens de gesprekken en bijeenkomsten zijn de ontwikkelingen van de Wwb en Wsw en de concrete uitgangspunten voor de doelgroepen, de uitvoering, beleid en regie in kaart gebracht. De algemene uitgangspunten zijn aan de hand van de uitwerkingen, de documentatie en landelijke ontwikkelingen vertaalt naar een concrete uitwerking op de deelonderwerpen. Onderstaand is een overzicht weergegeven van de gesprekken en bijeenkomsten die plaatsgevonden hebben tijdens het onderzoek. Kick-off

Zowel met de projectgroep, als met de bestuurders van de gemeenten en de uitvoeringsorganisaties is een kick-off bijeenkomst gehouden. In de kick-off bijeenkomst voor de bestuurders is het plan van aanpak besproken en de planning doorgenomen. In de bijeenkomst is een inventarisatie gemaakt van de aandachtspunten en verwachtingen voor de fase 1 Wwb en Wsw en fase 2 overheveling extramurale begeleiding Wmo. In de kick-off bijeenkomst met de projectgroep zijn ook het plan van aanpak, de planning en de inventarisatie besproken. Daarnaast is uitgebreid ingegaan op de detailplanning. Interviews

Om de uitgangspunten in kaart te brengen zijn interviews gehouden. Tijdens de gesprekken zijn de ontwikkelingen van de Wwb en Wsw en de concrete uitgangspunten voor de doelgroepen, de uitvoering, beleid en regie in kaart gebracht. De algemene uitgangspunten zijn aan de hand van de uitwerkingen, de documentatie en landelijke ontwikkelingen vertaalt naar een concrete uitwerking op de deelonderwerpen. Cliëntenplatform ISD de Kempen

Er heeft een bijeenkomst plaatsgevonden met het Cliëntenplatform ISD de Kempen. In deze bijeenkomst is het plan van aanpak besproken en zijn de aandachtspunten van het cliëntenplatform geïnventariseerd. Individuele terugkoppeling

Na de eerste interviews en bijeenkomsten is de conceptrapportage uitgewerkt en besproken met de projectgroep. Vervolgens is een individuele terugkoppeling gedaan naar de gemeenten en uitvoeringsorganisaties. Werkconferentie

Ten slotte is op basis van de individuele terugkoppeling en de projectgroepen de conceptrapportage definitief gemaakt. Deze is gepresenteerd in de eindbijeenkomst in de vorm van een werkconferentie.

15

•Documentenanalyse •Interviews gemeenten, ISD de Kempen, WVK-groep en WSDGroep •Bijeenkomst cliëntenplatform ISD De Kempen

Uitwerking •Uitwerking •Projectgroepbijeenkomst •Individuele terugkoppeling gemeenten, ISD de Kempen, WVK-groep en WSD-Groep •Werkconferentie

•Rapportage •Planning fase 3 Wmo, fase 2 Wwb en Wsw •Capaciteitsberekening

Inventarisatie

Rapportage

Figuur 3: schematische weergave activiteiten en volgorde activiteiten onderzoek

2.4

Fasering

Beide trajecten zijn gefaseerd uitgevoerd. Deze rapportage bevat de uitwerking van fase 2 van de extramurale begeleiding Wmo en fase 1 van de Wwb en Wsw. Voor het totaal beeld worden onderstaand de andere fasen benoemd. 2.4.1

Fasering traject transitie extramurale begeleiding (Wmo)

Fase 1 extramurale begeleiding Wmo De eerste fase voor overheveling van de extramurale begeleiding bestaat uit het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie op de inrichting en uitvoering van de begeleiding Wmo en de samenwerking tussen de gemeenten en met de ISD de Kempen. Deze fase is uitgevoerd begin 2012. De gemeenschappelijke visie is opgenomen in de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’ (19 april 2012). Fase 2 extramurale begeleiding Wmo De tweede fase van de extramurale begeleiding Wmo bestaat uit het definiëren van uitgangspositie per 1 januari 2014, de samenwerking en organisatorische inrichting. In deze fase wordt het stappenplan en de detailplanning uitgewerkt voor de activiteiten die in 2012 worden uitgevoerd. Ook vindt een inventariseren van de benodigde capaciteit voor het uitvoeren van het stappenplan en de detailplanning plaats. Tot slot wordt de projectorganisatie ingericht op basis van de benodigde capaciteit, het activiteitenplan en de detailplanning. Fase 3 extramurale begeleiding Wmo Fase 3 van de extramurale begeleiding Wmo bestaat uit de volgende activiteiten: -

Ontwikkelen voorzieningenmatrix.

-

Vullen voorzieningenmatrix (inclusief inventariseren welke zorgen welzijn aanbieders, cliënten-, mantel-, vrijwilligersorganisaties en verenigingen actief zijn in de regio).

-

Selectie/aanpassen geautomatiseerde systemen.

-

Ontwikkelen cliëntprofielen. 16

-

Ontwikkelen arrangementen.

-

Voorbereiding inkoop/aanbestedingen (eventueel voor het leveren van begeleiding, zorg, vervoer en indicatiestelling).

2.4.2

Fasering Wwb en Wsw

Fase 1 Wwb en Wsw In fase 1 van de Wwb en Wsw wordt een inventarisatie en uitwerking gemaakt van de gezamenlijke uitgangspunten van de Kempengemeenten voor de herijking van het (organisatie) beleid, de inrichting en de schaalgrootte van de uitvoering Wwb en de Wsw. In deze fase 1 wordt ook de doelgroep bepaald en de kaders waarbinnen de gemeenten invulling willen geven aan hun verantwoordelijkheid voor de Wwb en Wsw. Op basis van de uitgangspunten en de kaders wordt de gemeenschappelijke visie op het beleid en de inrichting van de uitvoering van de Wwb en de Wsw uitgewerkt. Aan de hand de gemeenschappelijke visie, de kaders en de uitgangspunten wordt de inrichting van de van nieuwe uitvoeringsorganisatie voor de Wwb en de Wsw uitgewerkt. Daarnaast worden de consequenties voor de betrokken organisaties, het beleid en de financiën met betrekking tot de Wwb en de Wsw kort toegelicht. Fase 2 Wwb en Wsw In fase 2 van Wwb en Wsw wordt op basis van de gemeenschappelijke visie, de kaders, de uitgangspunten en de inrichting van de uitvoering van de Wwb en de Wsw een stappenplan en detailplanning voor het uitvoeren van de herijking uitgewerkt. Ook vindt een inventarisatie van de benodigde capaciteit voor het uitvoeren van het stappenplan en de detailplanning plaats. Tot slot wordt de projectorganisatie ingericht op basis van de benodigde capaciteit, het activiteitenplan en de detailplanning. Fase 3 Wwb en Wsw Uitvoering van het stappenplan en de detailplanning.

17

3

Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

In dit hoofdstuk zijn de gemeenschappelijke visie, de kaders en uitgangspunten en de organisatieinrichting voor de uitvoering van de Wwb en de Wsw uitgewerkt. Hierbij komen de herijking van het beleid, de inrichting en de schaalgrootte van de uitvoering Wwb en de Wsw aan de orde. Tevens worden de doelgroepen beschreven en wordt in de laatste paragraaf in gegaan op de consequenties voor de betrokken organisaties. In de eerste paragraaf zijn de kaders en de gezamenlijke uitgangspunten uitgewerkt. Door de gemeenten is aangegeven dat een integrale cliëntbenadering als uitgangspunt dient te worden gehanteerd. In de uitwerking van het organisatiebeleid, de organisatie-inrichting en de schaalgrootte van de uitvoering wordt steeds gewerkt vanuit de integrale cliëntbenadering. Hieronder is schematisch weergeven hoe hoofdstuk drie is opgebouwd:

Visie op integrale cliëntbenadering

Organisatiebeleid op basis van cliëntbenadering

Inrichting organisatie op basis van organisatiebeleid

Figuur 4: schematische weergave opbouw rapportage

3.1

Kaders en gezamenlijke uitgangspunten

3.1.1

Algemene uitgangspunten ontwikkelingen 2

Bij de Kempengemeenten wordt er van uit gegaan dat de basisprincipes van de Wwnv blijven staan. De Kempengemeenten anticiperen hierop door de uitvoering toekomstbestendig te maken. De gemeenten gaan uit van een hoofdrichting die geënt is op een integratie van de Wwb, Wsw en mogelijk Wet Wajong. Voorlopig is besloten dat de bredere doelgroep van de Wwnv wordt beperkt tot de Wsw en Wwb. In het traject wordt rekening gehouden met de landelijke ontwikkelingen. Gezamenlijk uitgangspunt is dat de binnen de huidige kaders gewerkt wordt. In de uitvoering wordt ruimte gelaten voor invoeging 3

van andere wetten, zoals de Wajong . Leidend hierbij is dat de principes vergelijkbaar zijn, in de basis gaat het over de participatie van burgers in het sociale en economische leven. 3.1.2

Doelgroepen en cliënten

De gemeenten blijven en gaan steeds meer de regie voeren bij de participatie van hun inwoners en de (lokale en regionale) arbeidsmarkt.

2

De basisprincipes zijn opgenomen in paragraaf 1.2.2 ‘Transitie Wwb en Wsw’. Concreet betekent dit dat in de uitwerking van de organisatie de mogelijkheid blijft om in een later stadium de Wajong in de organisatievorm onder te kunnen brengen. Dit geldt ook voor andere transities, waaronder Jeugdzorg en de AWBZ functie persoonlijke verzorging 3

18

De hervorming van de arbeidsmarkt stelt de gemeenten voor de vraag hoe zij invulling wil geven aan de opdracht zoveel mogelijk burgers deel te laten nemen aan de arbeidsmarkt. Om deze vraag te beantwoorden is een voorwaarde dat de gemeenten bepalen voor welke doelgroepen zij de verantwoordelijkheid willen nemen in de uitvoering van de taken en welk beleid ingezet wordt op de vastgestelde doelgroepen en cliënten. Huidige doelgroepen Wsw en Wwb

De traditionele doelgroep van Wsw bedrijven zijn cliënten met een Wsw indicatie. De afgelopen

begeleid werken

jaren hebben de Wsw bedrijven de doelgroep en

re-integratie

beschut werk

taken verbreed. De Wsw bedrijven richten zich ook op re-integratie. De verwachting van de

opleiding en training

regulier werk

gemeenten, de WVK-Groep en de WSD-Groep is dat de doelgroep die beschut werk ‘binnen’ doet

(groep)detach ering

steeds kleiner wordt. De Wsw-bedrijven bieden voor de AWBZ-

cliënten

Inkomensondersteuning

Figuur 5: dienstverlening Wsw en Wwb

doelgroep arbeidsmatige dagbesteding aan.

De Wsw-bedrijven verwachten dat ze deze activiteiten kunnen uitbreiden. De ISD de Kempen voert taken uit op het terrein van werk, inkomen en zorg. De ISD is een serviceorganisatie voor de Kempengemeenten. In het klantenbestand Wwb maakt de ISD onderscheid naar vier klantprofielen. De werkklanten, de zorgklanten A en B en de rustklanten. Beleid en dienstverlening

De diensten van de Wsw-bedrijven en de ISD zijn primair gericht op het vinden van arbeidsplaatsen voor de cliënt. De WVK-Groep biedt Wsw-cliënten beschut werk en investeert in de arbeidsontwikkeling van haar klanten. De WVK-Groep investeert in de beweging van ‘binnen’ naar ‘buiten’, steeds meer cliënten worden buiten op locatie geplaatst via de afdeling Externe Plaatsingen. De aanpak van de WVK-Groep is praktisch en gericht op het plaatsen van mensen in verlonende arbeid. Ook de WSD-Groep investeert in de beweging van ‘binnen’ naar ‘buiten’. De afgelopen jaren zijn veel cliënten op locatie geplaatst. Kernwoorden in de WSD diensten zijn flexibiliteit, maatwerk per gemeente en SiM (Succes in Mensontwikkeling). Het beleid van de ISD verschilt per doelgroep. Werkklanten plaatst de ISD op korte termijn op de arbeidsmarkt, de zorgklanten A en zorgklanten B krijgen intensieve trajecten om plaatsing op de arbeidsmark te realiseren. Voor rustklanten is vrijwillige inzet het hoogst haalbare resultaat op de arbeidsladder. De ISD investeert in beleid op de preventie van instroom, onder andere door het benaderen van WW-cliënten in de eindfase van de uitkering en de actieve benadering op re-integratie bij nieuwe instroom. Op het gebied van re-integratie werkt de ISD samen met de WVK-Groep en de WSD-Groep. De Wsw-bedrijven verzorgen re-integratietrajecten. Uitgangpunt van de gemeenten en uitvoeringsorganisaties is de arbeidsontwikkeling van de cliënten. In het doelgroepenbeleid staat de cliënt centraal: -

Stimuleren van de zelfredzaamheid en het activeren cliëntgroepen.

-

Diensten in onderlinge samenhang aanbieden.

-

Plaatsing zoveel mogelijk in regulier werk.

-

Beschut werk in de Wsw bedrijven voor cliënten die niet ‘buiten’ geplaatst kunnen worden. 19

-

Beleid gaat uit van de mogelijkheden van de cliënten en niet de beperkingen.

-

Cliënten kunnen ook buiten de eigen of de Kempengemeenten regulier of beschut werk uitvoeren (geen geografische beperking).

-

Investeren in duurzame uitstroom van de Wwb-cliënten.

Nieuwe doelgroep

In welke vorm de Wwnv (Participatiewet) zich uiteindelijk

Eigen kracht

zal manifesteren is onduidelijk. De gemeenten zijn het er over eens dat de doelgroep en de gemeentelijke verantwoordelijkheid groeit. Voor de toekomst wordt

Sociaal / maatschappelijk netwerk

Specialistische zorg

uitgegaan van een breder, integraal participatiebeleid.

Participatie

Participatie gaat verder dan voorzien in arbeidsmarktplaatsen. Het gaat over deelname aan het sociale leven en zinvolle dagbesteding. Het gaat ook over

Economisch beleid

Sociaal beleid

het creëren van een stabiele situatie die het mogelijk maakt om deel te nemen aan de arbeidsmarkt en/of sociale activiteiten.

Figuur 6: integraal participatiebeleid

De Kempengemeenten en uitvoeringsorganisaties staan voor een uitdaging. Het voeren van een breder participatiebeleid vraagt een nieuwe houding ten aanzien van de cliënt. Zijn de gemeenten klaar om een bredere doelgroep in te zetten op verschillende functies? Kunnen cliënten met arbeidspotentieel toe geleid worden naar reguliere arbeid? Welke verbindingen kunnen gelegd worden met de wet Wmo? De uitvoeringsorganisaties benadrukken hier ook de mogelijkheden van de cliënt. Het activeren de Wwb doelgroep is een opgaaf die niet eenvoudig te realiseren is en voor een deel van de Wsw doelgroep zal plaatsing buiten de organisatie niet mogelijk zijn. Breed doelgroepenbeleid

De gemeenten denken na over mogelijke verbindingen van de doelgroepen van de Wwb, Wsw en Wmo en een breed doelgroepenbeleid. Aandachtspunten bij het maken van verbindingen zijn: -

Benodigd kennisniveau voor het maken van verbindingen tussen doelgroepen en wetten.

-

Overlap en gelijkenissen tussen doelgroepen worden opgenomen in integraal beleid, een eenduidige en integrale aanpak is gewenst vanuit cliëntperspectief.

-

De mogelijkheden voor de doelgroepen zijn leidend.

-

Concreet maken van verbindingsmogelijkheden.

-

Creativiteit in het vinden en maken van verbindingen.

-

Waken voor een complexiteit aan verbindingen (‘spaghetti’).

-

Aandacht voor de kwetsbaarheid van de Wsw-cliënten.

-

De doelgroep arbeidsmatige dagbesteding hoort bij de AWBZ instellingen. De raakvlakken met de cliënten voor beschut werk maken samenwerking met AWBZ instellingen van groot belang.

Het verder uitplaatsen van de Wsw doelgroepen buiten de Wsw bedrijven in meer reguliere vormen van werk, of binnen de Wmo taakvelden, wordt onderstreept. Voor de cliënten die niet uitgeplaatst kunnen worden blijft er een werkvoorziening. Voor het plaatsen van cliënten, zoals in de huishoudelijke verzorging, is het uitgangspunt dat de cliënten geschikt zijn en begeleiding krijgen.

20

Cliëntbenadering

De cliëntbenadering staat centraal in de vorming van organisatie, beleid en uitvoering. De huidige werkwijze gaat uit van de bestaande structuren, zoals de verschillende uitvoeringsinstanties. Het integreren van de belangen rondom de cliënt is nodig om tot een succesvolle en cliëntgerichte benadering te komen. Om goed gebruik te maken van het voorliggende veld en specialistische organisaties is een integrale benadering van belang. Verbindingen leggen tussen de cliënt, zijn omstandigheden en mogelijkheden is hier onderdeel van. Zo kan de cliënt ingezet worden op verschillende terreinen, maar ook kunnen de voorzieningen ingezet worden voor de participatiedoeleinden van de cliënt. De gemeenten willen voor de cliënt een lokaal ‘gezicht’ in de gemeenten behouden. De huidige uitgangsituatie van de Kempengemeenten is gunstig om tot een echt geïntegreerde cliëntbenadering te komen. Ten opzichte van andere gemeenten is de uitgangssituatie zelfs ideaal te noemen. Er is al sprake van integratie van de Wmo en de Wwb in de ISD. De gemeenten zien kansen in de aanbodkant, het potentieel van aanbod bij de Wsw en Wwb cliënten en de inzet van de cliënten voor anderen. Daarnaast is er een goede samenwerkingsrelatie tussen de ISD, de WVK-Groep en WSDGroep. Door de gemeenten wordt aangegeven dat het belangrijk is om het onderwijs, de zorg en werk beter op elkaar af te stemmen. Binnen de Kempengemeenten zijn verschillende scholen voor speciaal en praktijkonderwijs. Er wordt al samengewerkt. Tevens is aangegeven dat de samenwerking voor verbetering vatbaar. Er dient zowel beleidsmatig als casuïstiek en goede afstemming te komen tussen het onderwijs, zorg en werk. Hierdoor kunnen leerlingen sneller geplaatst worden in de zorg en werk en kan er in het onderwijs al rekening worden gehouden met plaatsing. Gezamenlijke uitgangspunten doelgroepen en cliënten

-

De doelgroep en de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de participatie van burgers op de arbeidsmarkt groeien de komende jaren.

-

Dienstverlening is gericht op het plaatsen van cliënten in zoveel mogelijk regulier werk. De mogelijkheden van de cliënt staan centraal.

-

Een steeds kleinere groep cliënten komt in aanmerking voor Beschut Werk. De beweging van ‘binnen’ naar ‘buiten’ wordt doorgezet.

-

Participatie gaat verder dan het voorzien in arbeidsmarktplaatsen, het gaat over deelname aan het sociale leven en zinvolle dagbesteding.

-

Integrale dienstverlening is vanuit cliëntperspectief noodzakelijk. Er wordt creatief omgegaan met de verbinding tussen de Wwb, Wsw en Wmo. Hierin dient te worden gewaakt dat het geheel(te) complex wordt.

-

Raakvlakken tussen beleidsterreinen en samenwerking met specialistische organisaties worden georganiseerd.

-

In het doelgroepenbeleid wordt rekening gehouden met uitbreiding van doelgroepen en activiteiten, zoals Wajong en Jeugd.

-

Een goede afstemming tussen onderwijs, zorg en werk. Dit zowel beleidsmatig, als casuïstiek.

21

3.1.3

Herijking organisatiebeleid

Om het organisatiebeleid toekomstbestendig te maken willen de Kempengemeenten meebewegen in de ontwikkelingen van de arbeidsmarkt en de integratie (ontschotting) tussen verschillende domeinen (werk, wonen, welzijn en zorg). Mensen kunnen het beste participeren in de maatschappij als ze (regulier) werk hebben. De komende jaren wordt een groter beroep op de gemeenten gedaan voor de ondersteuning bij de participatie in de maatschappij, de sociale omgeving, het (regulier) werk en het leven van alledag. Ontwikkeling

De gemeenten en uitvoeringsorganisaties voelen de noodzaak om mee te ontwikkelen met de landelijk ingezette koers voor de hervorming van de Wwb en Wsw. Dit vraagt om een vooruitstrevende houding van gemeenten en uitvoeringsorganisaties. Centraal staat de visievorming. Het is een wens om een meer vooruitziende blik in beleidsvorming te ontwikkelen. Uitgangspunten zijn: -

Verder kijken dan de huidige wetten en structuren, en het leggen van verbindingen.

-

Vernieuwen door creativiteit.

-

Participatie op het hoogst haalbare niveau vanuit de cliëntbenadering.

Beleidsterreinen en activiteiten

Het formuleren van de integrale benadering van beleid op de Wmo, Wwb en Wsw past bij de hervorming van de arbeidsmarkt. De gemeenten willen de beleidsterreinen koppelen met het oog op de cliënt. Aansluitend op de geformuleerde doelgroepen worden de best passende activiteiten en beleid ingezet. De mensontwikkelingsactiviteiten worden verder uitgebreid om tegemoet te komen 4

aan de beweging van ‘binnen’ naar ‘buiten’. Flankerend beleid wordt georganiseerd om invulling te geven aan de integrale cliëntbenadering. Werkgeversbenadering

De gemeenten en uitvoeringsorganisaties (ISD de Kempen, de WVK-Groep en WSD-Groep) willen een stevige werkgeversbenadering. Het succes van beleid voor de toekomst valt of staat met de werkgeversbenadering. De ISD de Kempen werkt hierin op regionaal niveau samen met gemeenten in 5

6

7

Zuid-oost Brabant , SWI en het UWV . Op regionaal niveau wordt de werkgeversbenadering vormgegeven. Daarnaast wordt lokaal invulling gegeven aan de werkgeversbenadering. De werkgeversbenadering wordt lokaal vormgegeven in een samenwerking tussen de WVK-Groep, de WSD-Groep, de ISD de Kempen en het UWV. De lokale en regionale werkgeversbenadering vullen elkaar aan. De verwachting is dat een definitief plan voor de werkgeversbenadering in november klaar is. De werkgeversbenadering gaat uit van een gedeelde verantwoordelijkheid tussen de werkgever en de gemeentelijke organisaties. De werkgevers zorgen voor het werk. De gemeenten en uitvoeringsorganisaties scheppen de voorwaarden. De infrastructuur van de WSD-Groep, de WVKGroep en de ISD moet versterkt worden om nog meer invulling te geven aan de werkgeversbenadering. Deze nieuwe opgaaf vraagt nog meer inzet, het doorzetten van de doorontwikkeling is van wezenlijk belang. Een goede werkgeversbenadering vraagt om ontschotting tussen sociaal en economisch beleid.

4

In paragraaf 3.5 is uitgewerkt wat verstaan wordt onder flankerend beleid Best, Eindhoven, Nuenen, Son en Breugel, Veldhoven 6 Samenwerkingsverband Werk en Inkomen Gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende, Valkenswaard en Waalre 7 Deze samenwerking vindt plaats in het kader van ‘Het nieuwe Werkplein’ 5

22

De gemeenten en uitvoeringsorganisaties willen de werkgeversbenadering verder uitwerken: -

Vooral voor de onderkant van de arbeidsmarkt is een sterke werkgeversbenadering nodig.

-

Een persoonlijke aanpak en goede verstandhouding met het bedrijfsleven versterkt de werkgeversbenadering.

-

Ontschotting van sociaal en economisch beleid.

-

In de werkgeversbenadering wordt uitgegaan van doelgroepenbeleid en van organisatiebeleid.

Mensontwikkeling

De uitvoeringsorganisaties investeren in het ontwikkelen van de competenties van de cliënten. De grootste uitdaging voor de uitvoeringsorganisaties is het activeren van de cliënten in het zittend bestand. De uitvoeringsorganisaties verwachten met de ontwikkelingen op de Wwb en Wsw steeds meer in te zetten op activering. Verbinding flankerend beleid

Om een cliënt de juiste ondersteuning te bieden, wordt de koppeling met flankerend beleid georganiseerd, gericht op: -

De persoonlijke omstandigheden van cliënten om de arbeidspositie te verbeteren.

-

Investeren in de relatie tussen sociale en economische beleid om de werkgelegenheid voor de doelgroepen te vergroten.

-

Gebruik van ondersteunende beleidsterreinen om de activiteiten op de verschillende treden van de arbeidsladder te realiseren.

-

Het versterken van de relatie tussen de beleidsterreinen, zoals schuldhulpverlening, minimabeleid en de Wmo.

Investering van de gemeenten

Een verbreding van de doelgroepen en de uitbreiding van de taken van de uitvoeringsorganisaties verlangt ook een investering van de gemeenten. Voor het realiseren van de arbeidsplaatsen kan de gemeente aan de uitvoeringsorganisatie werkopdrachten geven. Dit kan door inbesteding bij de uitvoeringsorganisatie of Social Return. De gemeenten Bergeijk, Eersel, Reusel-De Mierden en Bladel hebben hier al op ingespeeld en beleid vastgelegd in een verordening. In de praktijk wordt invulling gegeven aan het beleid op Social Return. De WVK-Groep en de WSD-Groep zien veel mogelijkheden bij de inbesteding door gemeenten. In het bijzonder voor de onderkant van de arbeidsmarkt ligt er een rol voor de gemeenten. Voorbeelden van de inbesteding zijn: wijkonderhoud, facilitair, groenvoorziening, glasbewassing, archiefdiensten en (gehandicapten) vervoer. Gemeenten kunnen de totale werkopdrachtenportefeuille inbesteden bij de uitvoeringsorganisaties. Hierbij verzorgt de uitvoeringsorganisatie de organisatie rondom uitvoering en aanbesteding. De investering van de gemeenten vragen beleidskeuzen over: -

Inbesteden voor een bredere doelgroep werk dan de Wsw-cliënt.

-

Totale of gedeeltelijke inbesteding bij de uitvoeringsorganisatie.

23

Bij totale inbesteding vult de uitvoeringsorganisatie de vraag waar mogelijk in. Overige onderdelen kunnen in de markt worden gezet. Met de werkgevers in de regio worden afspraken gemaakt om 8

(negatieve) concurrentie te voorkomen . Gezamenlijke uitgangspunten organisatiebeleid

-

De gemeenten gaan uit van de uitgangspunten en het kader van de Wwnv.

-

De ontwikkelingen vragen een vooruitstrevende houding van de uitvoeringsorganisaties en gemeenten.

-

De maatschappelijke component krijgt een stevige positie.

-

Participatie op het hoogst haalbare niveau staat centraal.

-

De integrale benadering van beleid voor de Wmo, Wwb en Wsw biedt kansen. De cliëntbenadering staat centraal en verbindingen worden gelegd. Flankerend beleid wordt georganiseerd om invulling te geven aan een integrale cliëntbenadering.

-

In het organisatiebeleid wordt een stevige werkgeversbenadering verankerd. Voor een goede werkgeversbenadering vindt ontschotting tussen sociaal en economisch beleid plaats.

-

De mensontwikkelingsactiviteiten worden uitgebreid om tegemoet te komen aan de beweging van ‘binnen’ naar ‘buiten’.

-

De gemeenten scheppen voorwaarden om het integrale beleid door de uitvoeringsorganisatie mogelijk te maken.

3.1.4

Inrichting organisatie

Achter het beleid staat een organisatie die ingericht is op het uitvoeren van integraal cliëntgericht beleid. Dit betekent dat er koppelingen tussen beleidsterreinen zijn en rekening gehouden wordt met de uitvoering van de werkgeversbenadering. Gemeenschappelijkheid, voldoende capaciteit en deskundigheid zijn uitgangspunten. Er wordt uitgegaan van de keuzen die gemaakt worden qua doelgroepen, activiteiten en dienstverlening. Op basis van deze uitgangspunten wordt de organisatie ontwikkeld. Beleid en uitvoering

In de huidige organisatie-inrichting zijn beleid(-svoorbereiding) en de uitvoering gedeeltelijk belegd bij de uitvoeringsorganisaties. De toekomst belooft een majeure verandering voor de gemeenten op het sociale domein. De overheveling van uit de AWBZ naar de Wmo en de hervormingen op de arbeidsmarkt maken het sociale domein mogelijk het grootste taakveld van de gemeenten. De toename van de verantwoordelijkheden leidt tot een wens meer integraal te werken en beleid dicht bij de uitvoering te organiseren. De gemeenten benoemen de volgende mogelijkheden: -

Volledige overdracht van de beleidsvoorbereiding naar de uitvoeringsorganisatie.

8

De Europese Commissie heeft eind 2011 nieuwe voorstellen voor aangepaste Aanbestedingsrichtlijnen en een aparte Concessierichtlijn gepresenteerd. Voor decentrale overheden staat hier een aantal relevante wijzigingen en verbeteringen in. Worden de richtlijnen volgens de huidige planning uiteindelijk aangenomen, dan moeten ze medio 2014 in Nederland worden geïmplementeerd. Dit heeft mogelijk consequenties voor het inbesteden van werkzaamheden. 24

-

Beleidsvoorbereiding zoveel mogelijk lokaal, met name voor lokale aangelegenheden voor de eigen gemeenten. De beleidsvoorbereiding die niet lokaal kan of moet worden georganiseerd, wordt belegd bij de uitvoeringsorganisatie, bijvoorbeeld voorzieningen, back-office en aanbesteding. De mogelijkheid om het beleid te toetsen in de eigen gemeente is een voorwaarde.

-

Een combinatie de vorige twee mogelijkheden. Deze variant gaat uit van een gemeenschappelijkheid en eenduidigheid in de Kempen. Hierbij is het mogelijk om voor bepaalde onderdelen van het beleid tot een lokale invulling te komen. Dit is vooral wenselijk bij de Wmo (voorliggende veld).

Onderstaand is schematisch weergeven hoe de gemeenten de beleidsvoorbereiding willen invullen. Gemeente

Uitvoerings-

Accent op lokaal,

organisatie

regionaal wat moet

Combinatie

Bergeijk

X

Bladel

X

Eersel

X

Oirschot

X

Reusel-De

X

X

Mierden

Alle gemeenten willen dat er een koppeling wordt gelegd met het flankerend beleid. In de huidige situatie is een integrale benadering moeilijk vorm te geven. Er is sprake van overlap en spreiding tussen de gemeenten, de ISD de Kempen, de WVK-Groep en de WSD-Groep. De WVK-Groep wil de beleidsvoorbereiding bij de uitvoeringsorganisatie beleggen. De WSD-Groep ziet een duidelijk onderscheid tussen uitvoering en beleid. Uitvoering ligt bij de uitvoeringsorganisatie en beleid en regie bij de gemeenten. Met name het onderscheid tussen uitvoering (opdracht uitvoeren) en regie (opdracht geven) wordt benadrukt, omdat dit leidt tot de meest effectieve trajecten. Voorwaarden beleidsvorming en uitvoering

Om beleid en uitvoering vorm te geven worden door de gemeenten voorwaarden gesteld aan de uitvoeringsorganisatie. Naast dat het behoud van een lokale component, is transparantie van de uitvoeringsorganisatie noodzakelijk. De gemeenten willen sturingsmogelijkheden voor het beleid. De gemeenten willen grip houden op het beleidsproces om invulling te kunnen geven aan hun politieke verantwoordelijkheid. Om te voldoen aan deze verwachting is creativiteit en deskundigheid in de beleidsvorming nodig. Belangrijk punt vanuit de gemeenten is het vroegtijdig betrekken van de beleidsmedewerkers en/of wethouder bij de beleidsvorming. Voor de uitvoering is het wenselijk dat het beleid voor de Wwb, Wsw en Wmo eenduidig is. Afwijkingen tussen de gemeenten moeten er niet toe leiden dat cliënten een andere behandeling krijgen in de verschillende gemeenten. Daarnaast vindt de ISD de Kempen het van belang dat er een werkbare, en zoveel mogelijk eenduidige opdracht vanuit de gemeenten naar de uitvoeringsorganisaties komt. Dit vraagt om een heldere bestuursinrichting en besluitvorming.

25

Regie en aansturing

De regie en de (bestuurlijke) aansturing worden als complex ervaring. Dit moet verbeterd worden om slagvaardig en toekomstbestendig te zijn. Voorkomen moet worden dat bestuurders verschillende belangen hebben en dat onderwerpen op verschillende plaatsen worden besproken. De gemeenten spreken de wens uit dat in de inrichting van regie en aansturing sprake is van een duidelijk rolverdeling en duidelijke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Daarbij is er samenhang tussen de beleidsterreinen en is aansturing op tactisch en operationeel niveau mogelijk. De besluitvorming is doorzichtig. Voor alle gemeenten en uitvoeringsorganisaties is het wenselijk om de uitvoering en regie dicht bij elkaar te beleggen. De meningen over de vormgeving hiervan in de praktijk verschillen. Vanuit deze uitgangspunten en in het licht van de toekomstige ontwikkelingen, dienen de (bestuurs)structuur van zowel de GRSK, als de Regeling WVK-Groep te worden herijkt. Tijdens de gesprekken zijn de volgende mogelijkheden aangegeven: -

Plaatsen van de uitvoeringsorganisatie in één gemeenschappelijke regeling.

-

Oprichten adviescommissies.

-

Werken met een aandeelhoudersstructuur of een stichtingsvorm met een Raad van Bestuur.

-

Vormen van een directie met objectieve, inhoudsdeskundige leden die een portefeuille hebben en sturen op inhoud en bedrijfsvoering.

Op dit moment vormen de gemeentesecretarissen/algemeen directeuren de directie van de GRSK. De gemeentesecretarissen zijn de relatie tussen de uitvoeringsorganisatie en de gemeenten. De gemeenten benadrukken het behoud van betrokkenheid en nabijheid voor de wethouders. De gemeenten benoemen een spanning tussen het belang van betrokkenheid, invloed en sturing enerzijds en een bedrijfsmatige organisatie anderzijds. Beleid en regie

Bovenstaand is de visie op het beleggen van beleid bij een uitvoeringsorganisatie en de regierol van de gemeenten aangegeven. Hier wordt de relatie van beiden kort geschetst. Benoemd wordt dat het belangrijk is dat de gemeenten invloed hebben bij de beleidsvoorbereiding en dat er regie wordt gevoerd op het beleidsproces. Daarnaast is er een belang om beleid en uitvoering dicht bij elkaar te organiseren. De gemeente Reusel-De Mierden wil de beleidsvorming lokaal uitvoeren waar dat kan en regionaal waar het moet. Op deze manier behouden zij de regie en de controle op de verantwoordelijkheden in de eigen gemeente. De overweging van de andere gemeenten om beleid te beleggen bij de uitvoeringsorganisatie is kwalitatief en financieel van aard. Door beleid te beleggen bij de uitvoeringsorganisatie wordt doelmatigheid nagestreefd en kostenbewust gehandeld. Daarnaast is het in deze werkwijze mogelijk om vanuit de praktijk de beleidsvoorbereiding uit te voeren. Hierbij worden duidelijke voorwaarden en kwaliteitseisen gesteld aan de beleidsvorming. Uitvoeringsorganisatie (huidig en gewenst)

Over de dienstverlening van de WVK-Groep, de WSD-Groep en de ISD de Kempen zijn de gemeenten tevreden. De werkzaamheden worden gedegen uitgevoerd. De gemeenten vinden het belangrijk om ook in de toekomst gebruik te maken van opgebouwde kennis, contacten en infrastructuur. De wens van de gemeenten is dat de uitvoeringsorganisatie flexibel is. De uitvoeringsorganisatie moet kunnen inspelen op ontwikkelingen.

26

De doelgroepen worden verdeeld in een groep die kan participeren in (zoveel mogelijk) reguliere arbeid en een deel dat in aanmerking komt voor de beschut werken. Ontwikkeling van de cliënten staat voorop. Uitgangspunt voor de uitvoeringsorganisatie is de verwachte ontwikkelingen, de doelgroepen en de best passende dienstverlening voor de cliënten. De volgende modellen voor de uitvoeringsorganisatie zijn tijdens de gesprekken aangegeven: -

Aparte uitvoeringsorganisatie voor de uitvoering van de beschut werken. Mogelijk op grotere schaal dan de Kempengemeenten. De gemeenten zien voordelen en in samenwerking tussen Wsw-bedrijven op een grotere schaal, vanuit de verwachting dat er een kleine groep overblijft voor dienstverlening.

-

Integrale uitvoeringsorganisatie voor alle terreinen: Wmo, Wwb en Wsw.

-

Uitvoeringsorganisatie met twee pijlers: Wmo en arbeid.

-

Joint Venture voor de arbeid gerelateerde deelterreinen.

Als nadeel van de organisatie op afstand wordt het verlies van grip aangegeven. Gelet op de politieke verantwoordelijkheid willen de gemeenten invloed houden. De meeste gemeenten vinden het belangrijk dat er een onderscheid is tussen de zorg/welzijn en de arbeid gerelateerde beleidsterreinen. Hoewel er een koppeling moet zijn tussen de beleidsterreinen, zijn de verschillen in beleid toch dermate groot dat zij een eigen poot binnen de uitvoeringsorganisatie rechtvaardigen.

Gezamenlijke uitgangspunten organisatie-inrichting

-

De huidige structuren worden aangepast/doorontwikkeld in het licht van de integrale benadering.

-

De uitvoeringsorganisatie is transparant (beleidsvoorbereiding en financiën). De gemeenten hebben stuurmogelijkheden.

-

De organisatie-inrichting wordt gebaseerd op de optimale cliëntbenadering.

-

Om goed beleid te maken is deskundigheid en kennis van de praktijk nodig.

-

De regie en de (bestuurlijke) aansturing is transparant en maken het goed functioneren van de uitvoeringsorganisatie mogelijk. Complexe besluitvorming en aansturing worden voorkomen.

-

In de organisatiestructuur wordt voorkomen dat wethouders en gemeentesecretarissen ‘dubbele petten’ hebben. In de nieuwe structuur worden tegenstrijdige belangen zoveel mogelijk voorkomen, duidelijke taak en functieafspraken worden geformuleerd.

-

In het organisatiebeleid wordt overlap tussen activiteiten voorkomen en worden verbindingen gelegd met relevante beleidsterreinen zoals onderwijs, arbeidsparticipatie en sociaal beleid.

-

De uitvoeringsorganisatie(s) kan inspelen op de ontwikkelingen.

-

Voor het oprichten van de organisatie wordt uitgegaan van de cliëntbenadering, de huidige structuren zijn hieraan ondergeschikt. Uitgangspunt is de verwachte ontwikkelingen, de doelgroepen en de best passende dienstverlening voor de doelgroepen en cliënten, van daaruit wordt de structuur vormgegeven

3.1.5

Schaalgrootte uitvoering

Schaalgrootte heeft geen eenduidige uitleg in dit traject. Schaalgrootte kan betrekking hebben op het verzorgingsgebied, de omvang van de doelgroepen en de dienstverlening. 27

De meeste gemeenten en de WVK-Groep verwachten dat de schaal van de Kempengemeenten groot genoeg is om de uitvoering voor de sociale en arbeidsparticipatie uit te voeren. Hierbij wordt een kanttekening geplaatst door de gemeente Oirschot, de WSD-Groep en de ISD de Kempen. Mogelijk kan op termijn, vanuit efficiency argumenten, gezocht worden naar uitbreiding van taken of meer en andere samenwerkingsverbanden. Lokale invulling

De gemeenten willen op lokaal niveau diensten blijven organiseren. Voor de burgers is het wenselijk om herkenbaarheid en betrokkenheid te organiseren op lokaal niveau. Wat betreft de schaal moeten de lijnen kort blijven. Een front-office met contacten op gemeenteniveau is een waardevol goed. Daarnaast wordt gezien dat er mogelijkheden zijn om de beleidsterreinen op een grotere schaal te organiseren. Verbinding beleidsterreinen

De gemeenten, de WVK-Groep, de WSD-Groep en de ISD de Kempen zien voordelen in het koppelen 9

van de beleidsterreinen van de Wmo, de Wwb en de Wsw. Naast de voordelen worden ook risico’s genoemd en kanttekeningen geplaatst door de gemeenten en de uitvoeringsorganisaties. Argumenten zijn dat de wereld van zorg en welzijn een wezenlijk andere wereld is dan de wereld van arbeid. Gevreesd wordt dat bij het maken van de koppeling teveel in algemeenheden wordt gedacht. De beide terreinen verdienen de deskundigheid die past bij de uitvoering van het deelterrein. Hoewel genoemd is dat er vaak verschillen zijn in de doelgroepen, wordt ook genoemd dat voor de beleidsterreinen ook vaak dezelfde doelgroep in beeld is. Het niet koppelen van de deelgebieden betekent dat de cliënt met verschillende dienstverleners te maken krijgt. Integratie uitvoeringsorganisatie

De Wwb en Wsw gaan over mensen die niet zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien en op de arbeidsmarkt kunnen participeren. De Wmo gaat over participatie in het dagelijks leven. De gemeenten zien voordelen van het integreren van de uitvoering van de verschillende wetten binnen één organisatie. Daarnaast benoemen de WSD-Groep en de WVK-Groep dat arbeid en de gemeentelijke Wmo grote verschillen kennen, die aanleiding geven om zelfstandige uitvoeringsorganisaties te behouden. De gemeenten en uitvoeringsorganisaties gaan er vanuit dat het mogelijk is de ‘stip op de horizon’ te zetten en daarnaar toe te werken. Uiteindelijk gaat het om de beste organisatie voor de cliënt. Samenwerking buiten de Kempen

Als de schaalgrootte te klein is om een goede kwaliteit van dienstverlening te realiseren, vinden een aantal gemeenten het wenselijk om buiten de Kempengemeenten samen te werken. De WVK-Groep en de gemeenten, met uitzondering van de gemeente Oirschot, geven aan dat juist de eigen mentaliteit en een sterke verbondenheid de kracht van de Kempengemeenten is. Dit versterkt de wens de samenwerking binnen de Kempen te houden.

9

Inclusief Bbz-2004, Ioaz, Ioaw en schuldhulpverlening. 28

Oirschot

Aandachtspunt in het traject is de positie van de gemeente Oirschot. Naarmate het verzorgingsgebied kleiner wordt, moet meer kennis en specialisme van buiten de Kempengemeenten worden gehaald. Met een flexibele opstelling kan gedacht worden vanuit kansen en hoeft de positie van Oirschot en samenwerking buiten de Kempen geen probleem te zijn. Schaal uitvoering beschut werk

De gemeenten zien mogelijkheden in opschaling van de Wsw bedrijven en een samenwerking boven Kempenniveau. Ook zijn er kansen in de verbreding van de doelgroepen. Verdere samenwerking wordt niet direct uitgesloten. De gemeenten verwachten dat meer samenwerking tussen Wsw bedrijven en meer gericht op innovatie en mensontwikkeling noodzakelijk is.

Gezamenlijke uitgangspunten schaalgrootte - De schaal wordt bepaald door het kunnen garanderen van de kwaliteit van dienstverlening aan de cliënt. De verwachting van de gemeenten en de WVK-Groep, met uitzondering van de gemeente Oirschot en de WSD-Groep, is dat de Kempengemeenten voldoende schaal hebben om de kwaliteit van de dienstverlening te kunnen garanderen. -

De gemeenten zien voordelen van het integreren van de verschillende beleidsterreinen binnen één organisatie, waarbij een onderscheid wordt gemaakt in zorg/welzijn en arbeid.

-

De uitvoeringsschaal van de Wsw is afhankelijk van de toekomstige ontwikkelingen. Als de Wsw doelgroep kleiner wordt, moet de schaal vergroot worden.

3.2

Doelgroepen en cliënten

Bij het uitwerken van de doelgroepen wordt een onderscheid gemaakt in de huidige en toekomstige doelgroepen. Bij de cliënten binnen de verschillende doelgroepen staat centraal dat ze willen participeren in de maatschappij. Dit kan door het zoveel mogelijk weg nemen van beperkingen in het dagelijks leven, het deelnemen aan het arbeidsproces of een combinatie van beide. Vaak wordt hierbij gekeken naar de beperkingen die een cliënt heeft (‘afstand tot de arbeidsmarkt’, ‘niet met het openbaar vervoer kunnen reizen’). Bij het centraal stellen van de cliënt wordt uitgegaan van de mogelijkheden die een cliënt heeft. Wat kan de cliënt zelf doen en regelen? Dit samen met de omgeving en ondersteund door professionals en goede hulpmiddelen. De Kempengemeenten hebben besloten om hier invulling aan te gaan geven door de Wmo ‘gekanteld’ uit te voeren. Het beleid en de verordening Wmo is hierop aangepast. De Wet werken naar vermogen (Wwnv) ging ook uit van het principe van het samen met de cliënt zoeken naar de mogelijkheden die er zijn om te participeren in de maatschappij, door deel te nemen aan het arbeidsproces. De Kempengemeenten vinden deze manier van kijken naar de cliënt belangrijk en hebben aangegeven dat ze dit willen vertalen in een toekomstbestendig beleid, uitvoering en inrichting. 3.2.1.

Huidige doelgroepen

Vanuit de huidige wetgeving en de drie uitvoeringsorganisaties (ISD de Kempen, WSD-Groep en WVKGroep) zijn in deze paragraaf de doelgroepen toegelicht.

29

ISD de Kempen Met ingang van 1 januari 2010 zijn op grond van de Wet Bundeling van Uitkeringen Inkomensvoorziening aan Gemeenten (BUIG) de gemeentelijke geldstromen voor de bekostiging van uitkeringen gebundeld (Wwb, Wij, Ioaw, Ioaz, Bbz-2004 en Wwik). Het volgend aantal cliënten ontvangen een uitkering: Doelgroepen

Aantallen

Wwb

435

Bbz-2004

7

Ioaw

44

Ioaz

4

Overig

4 494

Totaal BUIG

Bron: Managementinformatie ISD de Kempen 2e kwartaal 2012

Bij de ISD de Kempen wordt een onderscheid gemaakt in de volgende vier klantprofielen: 1.

Werkklant;

ingeschat wordt dat deze binnen 12 maanden op de arbeidsmarkt geplaatst kunnen worden.

2.

Zorgklant A;

bij deze cliënten dient een (intensieve) trajecten te worden ingezet om binnen 2 jaar arbeidsinschakeling te realiseren.

3.

Zorgklant B;

bij deze cliënten dient een (intensieve) trajecten te worden ingezet om binnen 5 jaar arbeidsinschakeling te realiseren.

4.

Rustklanten;

dit zijn cliënten waarbij arbeidsinschakeling op de reguliere arbeidsmarkt niet meer te verwachten is om reden van de ernst van de aanwezige belemmeringen op fysiek/psychisch gebied en/of belemmeringen van andere aard en klanten vanaf 55 jaar waarvoor sociale activering/ vrijwilligerswerk het hoogst haalbare is. Vanuit het principe ‘voor wat hoort wat’ dienen zij (naar vermogen) actief te zijn als bijvoorbeeld vrijwilliger. Toekomstige arbeidsinschakeling is daarbij niet (meer) het doel.

Onderstaand is aangegeven wat het aantal cliënten per klantprofiel is op 30 juni 2012. Klantprofielen

Aantallen

Werkklant

51

Zorgklant A

120

Zorgklant B

219

Rustklant

104

Totaal

494


Naast de bovenstaande wetten worden door de ISD de Kempen ook de bijzondere bijstand en het minimabeleid uitgevoerd. In de eerste helft van 2012 zijn 817 aanvragen ontvangen. Tevens wordt de schuldhulpverlening (eerste helft 2012; 147 adviesgesprekken en 81 aanvragen) en de inburgering uitgevoerd (in eerste helft 2012 zijn 16 trajecten gestart).

30

De ISD de Kempen voert voor de gemeenten de individuele verstrekkingen Wmo (prestatieveld 6) uit. Op het einde van het tweede kwartaal 2012 maakten er 3.860 unieke cliënten gebruik van individuele verstrekkingen Wmo. Het aantal periodieke voorzieningen bedroeg: Periodieke voorzieningen Wmo

Aantallen

Rolstoelvoorzieningen Vervoersvoorzieningen

908 10

2.627

Woonvoorzieningen

383

Hulp bij huishouden

2.081

Totaal

5.999


WSD-Groep De WSD-Groep werkt voor 11 gemeenten en heeft 1.992 personen uit de aangesloten gemeenten in dienst. Hiervan komen er 126 personen uit de gemeente Oirschot. De WSD-Groep heeft zich ten doel gesteld zo veel mogelijk mensen ‘buiten’ te plaatsen. Onderstaand zijn de gegevens van de WSDGroep en de gemeente Oirschot opgenomen:

Aantallen personen alle gemeenten

Aantal personen gemeente Oirschot

Begeleid werken

156

16

Individuele detachering

458

39

Beschut buiten

876

62

Beschut binnen

502

9

1.992

126

Soort werk

Totaal

Bron: Rapportage WSD aan de gemeente tot en met het 2e kwartaal van 2012

Op het einde van het tweede kwartaal 2012 staan er 17 personen uit de gemeente Oirschot op de wachtlijst van de WSD-Groep. WVK-Groep Per 31 maart 2012 waren er 707 personen in dienst van de WVK-Groep (580,9 fte). Daarnaast zaten er 28 personen in de regeling begeleid werken (21,95 fte). De WVK-Groep kent de organisatieonderdelen externe plaatsingen, Hallenstraat en Raambrug. Onder de externe plaatsingen vallen de afdelingen Detachering, WerkPortaal en Begeleid Werken. Met deze afdelingen richt de WVK-Groep zich op het uitplaatsen van cliënten. Binnen WerkPortaal worden de medewerkers voorbereid op hun detachering. Dit gebeurt middels industriële werkzaamheden die binnen WerkPortaal worden uitgevoerd. Onderstaand zijn de bezettingscijfers opgenomen over het eerste kwartaal van 2012 (begeleid werkers niet meegenomen omdat zij niet op de loonlijst van de WVK-Groep staan).

10

Het aantal daadwerkelijke gebruikers ligt lager dan het hier genoemde aantal, schatting is dat 1.900 personen gebruik maken van de vervoersvoorziening. De overige 700 zijn personen die bijvoorbeeld wel in bezit zijn van een pasje, maar geen gebruik maken van de voorziening. 31

Organisatieonderdelen

Aantallen personen

Aantallen fte's

Externe plaatsingen

206

165

Hallenstraat

210

192,2

Raambrug

287

223,8

Totaal

703

581

Bron: Overzicht 1e kwartaal 2012 WVK-Groep

Op het einde van 2011 staan er 169 mensen op de wachtlijst van de WVK-Groep. Dit zijn er 32 meer dan een jaar eerder. In het jaarverslag van 2011 wordt door de WVK-Groep aangegeven dat zij er naar streeft om zo veel mogelijk medewerkers een werkplek te bezorgen buiten de vier muren van de vestiging Raambrug. Eind 2011 zijn 228 medewerkers extern geplaatst. Hiervan zijn 177 medewerkers individueel gedetacheerd. Daarnaast zijn 25 mensen actief in het WerkPortaal en 26 bij begeleid werken. In 2011 zijn totaal 52 mensen uitgestroomd. Niemand is uitgestroomd naar het ‘vrije bedrijf’. Het personeelsbestand van de WVK-Groep vergrijst. De gemiddelde leeftijd is 46,8 jaar. 3.2.2.

Nieuwe doelgroepen

Wmo Zoals eerder in deze rapportage is aangegeven had het kabinet Rutte I een wetsvoorstel uitgewerkt om de extramurale begeleiding uit de AWBZ over te hevelen naar de Wmo. In opdracht van de Kempengemeenten is een visie uitgewerkt voor deze overheveling (april 2012). In het wetsvoorstel was opgenomen dat mensen die nog geen gebruik maakte van de begeleiding vanaf 1 januari 2013 een aanvraag voor begeleiding konden indienen bij de gemeenten. Vanaf 1 januari 2014 zouden ook de mensen die al gebruik maakten van extramurale begeleiding onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten gaan vallen. In het regeerakkoord van het Kabinet Rutte II is opgenomen dat de extramurale begeleiding en de persoonlijke verzorging op 1 januari 2015 in zijn geheel wordt overgeheveld naar de Wmo. Met ingang van 1 januari 2013 wordt het zogenaamde scheiden van wonen en zorg doorgevoerd. Dit betekent dat mensen die intramuraal verblijven met een Zorgzwaartepakket (ZZP) 1 tot en met 2 een extramurale indicatie krijgen. De gemeenten worden dan verantwoordelijk voor het verstrekken van voorzieningen die onder de Wmo vallen. Er worden geen nieuwe indicaties ZZP 1 tot en met 2 meer afgegeven. Met ingang van 1 januari 2014 wordt het scheiden van zorg en wonen ook doorgevoerd voor de ZZP’s 3 en 4 (voor de VG, ZZP 4 per 1 januari 2016). Onderstaand is het aantal AWBZ cliënten aangegeven die gebruik maakt van de extramurale begeleiding. In het overzicht is een uitsplitsing naar doelgroepen gemaakt op basis van de grondslag en leeftijd. In de rapportage Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten van april 2012 zijn de doelgroepen nader gespecificeerd en toegelicht.

32

Cliëntgroepen grondslagen

Kempengemeenten CIZ

Nederland

Zorgkantoor Indicatiebesluit

Verzilverd

SOM 0-64 jaar

40 (4%)

37 (4%)

29 (3%)

9.760 (5%)

SOM 65 – 74 jaar

20 (2%)

35 (4%)

20 (2%)

5.885 (3%)

SOM > 75 jaar

75 (8%)

83 (9%)

63 (6%)

18.025 (9%)

PG < 65 jaar

n.v.t.

3 (0%)

3 (0%)

n.v.t.*

PG > 65 jaar

105 (11%)

91 (10%)

75 (7%)

14.180 (7%)

PSY < 18 jaar

n.v.t.

4 (0%)

185 (18%)

n.v.t.*

PSY > 18 jaar

275 (30%)

269 (29%)

256 (25%)

71.210 (34%)

VG 0 – 17 jaar

150 (17%)

149 (16%)

145 (14%)

26.170 (13%)

VG > 18 jaar

160 (18%)

166 (18%)

151 (15%)

37.325 (18%)

19 (2%)

17 (2%)

5.110 (2%)

81 (9%)

73 (7%)

18.345 (9%)

ZG LG

10 (1%) 80 (9%)

Bron: CIZ: Begeleiding in beeld en Zorgkantoor gegevens

Op dit moment is niet bekend hoeveel inwoners van de Kempengemeenten gebruik maken van de persoonlijke verzorging en/of verpleging vanuit de AWBZ. Ook zijn geen cijfers bekend over het aantal mensen dat intramuraal verblijft met een ZZP 1 tot en met 4 indicatie. Wwnv De Wet werken naar vermogen in de vorm zoals deze was uitgewerkt door het kabinet Rutte I gaat niet door. Het kabinet Rutte I had naast de Wwb en Wsw ook de cliënten die gebruik maakte van de Wet Wajong onder de Wwnv willen brengen. De Wet Wajong staat voor Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten. De Wet Wajong helpt bij het vinden van passend werk of ondersteuning tijdens een opleiding en zorgt voor (een aanvulling op het) inkomen. Een Wajonguitkering geldt voor jonge handicapten vanaf 18 jaar. Het kabinet Rutte II heeft in het regeerakkoord opgenomen dat ze ook de cliënten die gebruik maken van de Wet Wajong onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten wil brengen. Bij het toekomstbestendig inrichten van de Wwb en Wsw bij de Kempengemeenten moet er rekening mee worden gehouden dat de cliënten die nu gebruik maken van de Wet Wajong ook door de gemeenten kunnen worden bediend. In 2011 wonen er in de Kempengemeenten 860 mensen die gebruik maken van de Wet Wajong (bron: Rapport ’De Kempen, een regio met vermogen’). 3.2.3. Visie op doelgroepen In de huidige situatie wordt naar de doelgroepen gekeken vanuit de huidige wetgeving en de daarbij behorende uitvoering. We maken een onderscheid in de doelgroepen Wwb, Wsw, Wet Wajong en Wmo. Dit wordt nog versterkt omdat er verschillende uitvoeringsorganisaties zijn. Er is nog geen geïntegreerde visie en benadering van doelgroepen. Eén van de uitgangspunten bij het onder de verantwoordelijkheid van gemeenten brengen van verschillende wetten en de daaraan verbonden doelgroepen is dat de gemeenten beter in staat zijn om een doelgroepenbeleid te voeren en maatwerk te bieden. Dit vraagt een herijking van de visie op de doelgroepen. 33

Bij de uitgangspunten is aangegeven dat de benadering van de cliëntsituatie centraal moet staan. Daarnaast is aangegeven dat er niet vanuit de beperkingen moet worden gekeken, maar vanuit de mogelijkheden die een cliënt heeft. Voor een groot deel van de cliënten geldt dat ze willen participeren in de maatschappij. Afhankelijk van de persoonlijke situatie van de cliënt kan hier invulling aan worden gegeven. Hierbij zijn de volgende verschillende situaties te onderscheiden: 1.

Mensen die ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven.

2.

Mensen tussen de 18 en 65 jaar die ondersteuning nodig hebben in hun levensonderhoud.

3.

Mensen tussen de 18 en 65 jaar die ondersteuning nodig hebben in hun levensonderhoud en het dagelijks leven.

Afhankelijk van de persoonlijke situatie kan gericht worden bepaald welke ondersteuning nodig is om beperkingen in het dagelijks leven zo veel mogelijk weg te nemen, deel te kunnen nemen aan het arbeidsproces of een combinatie van beide. Onderstaand zijn de doelgroepen schematisch weergegeven.

Leeftijd

Levensonderhoud

Lichamelijke, psychische of psychosociale aandoeningen

< 18 jaar > 18 < 65 jaar

X X

> 65 jaar

X X

Vanuit deze persoonlijke situaties van cliënten zijn de volgende doelgroepen te benoemen: 1.

Mensen die ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven.

2.

Mensen tussen de 18 en 65 jaar die ondersteuning nodig hebben in hun levensonderhoud.

3.

Mensen tussen de 18 en 65 jaar die ondersteuning nodig hebben in hun levensonderhoud en het dagelijks leven.

Per doelgroep zijn een aantal algemene uitgangspunten van toepassing. Deze zijn: -

Bij mensen die een ondersteuning nodig hebben in hun levensonderhoud (doelgroepen 2 en 3) wordt uitgegaan van de mogelijkheden die zij hebben om hier zelf (op termijn) in te voorzien. Hierbij staan scholen, activeren en participeren centraal.

-

Bij iedereen die ondersteuning nodig heeft in het dagelijks leven wordt uitgegaan van de mogelijkheden die de cliënt, de omgeving heeft en met behulp van voorliggende voorzieningen kan worden ingevuld.

-

Bij alle doelgroepen wordt flankerend beleid ingezet (schuldhulpverlening, bijzondere bijstand/minimaregelingen) als dit nodig is.

-

De ondersteuning aan jongeren (tot 27 jaar) en van de groep 45+ kan afwijken ten opzichte van de overige cliënten. Voor jongeren wordt een plan van aanpak opgesteld.

34

3.3.

(Organisatie)beleid

In deze paragraaf wordt het (organisatie)beleid uitgewerkt. Het betreft een visie. De zogenaamde ‘Stip op de horizon’. Het realiseren van deze ‘stip op de horizon’ is niet eenvoudig. Het kost de nodige tijd en vraagt veel van de betrokken organisaties zoals de gemeenten, de ISD de Kempen, de WVK-Groep en de WSD-Groep. Belangrijk hierbij is dat er samen wordt gewerkt om deze gemeenschappelijke visie op termijn te realiseren en verschillen hierbij te overwinnen. Op deze manier kan binnen de Kempengemeenten iets heel moois ontstaan; een toekomstbestendig beleid en uitvoering die de burgers maximaal weet te ondersteunen bij het participeren in de maatschappij. De Kempengemeenten hebben samen met hun uitvoeringsorganisaties een solide en ideale uitgangssituatie om invulling te geven aan maximaal ondersteunen van de burgers om te participeren. De WVK-Groep is een financieel gezond bedrijf, de WSD-Groep heeft een hoog ontwikkelde infrastructuur om cliënten ‘buiten’ te plaatsen en de ISD de Kempen heeft in haar relatief korte bestaan aangetoond een betrouwbare en professionele partner te zijn voor de gemeenten bij de uitvoering van de opgedragen werkzaamheden. Als van iedere organisatie de goede punten worden benut, in combinatie met een door de gemeenten gedragen gemeenschappelijke visie is het mogelijk om de (organisatie)beleid te realiseren. Hierbij moet de ‘winkel’ wel open blijven tijdens de ‘verbouwing’. Zoals in paragraaf 3.1. is aangegeven zijn de volgende gemeenschappelijke uitgangspunten en kaders belangrijk bij het uitwerken van het (organisatie)beleid: -

De situatie en mogelijkheden van de cliënt centraal stellen.

-

Uitgaan van de mogelijkheden van cliënten om zich te ontwikkelen en te groeien naar een zoveel mogelijk zelfstandige positie. Hierbij de mogelijkheden van cliënten niet overschatten.

-

Leg verbindingen tussen de verschillende beleidsterreinen. Voorkom dat er ‘spaghetti’ ontstaat.

-

Gelet op de verantwoordelijkheden die gemeenten krijgen zorgen voor een toekomstbestendig (organisatie)beleid.

-

Waar mogelijk en/of nodig wordt bedrijfsprocessen en beleid gestandaardiseerd en geüniformeerd.

3.3.1.

Uitgaan van economische ontwikkelingen op de (midden) lange termijn. Situatie cliënten en doelgroepen

In paragraaf 3.2. zijn de doelgroepen aangegeven. Hierbij is uitgegaan van de persoonlijke situatie van en de mogelijkheden die een cliënt heeft. Bij het uitwerken van het (organisatie)beleid wordt uitgegaan van de vragen en de mogelijkheden die de cliënten hebben in de verschillende doelgroepen. Als aangesloten wordt bij het abstractieniveau waarop de doelgroepen zijn aangegeven zijn de vragen van de cliënten als volgt te clusteren: -

Ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven.

-

Ondersteuning nodig hebben in het levensonderhoud.

-

Ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven en het levensonderhoud.

Het (organisatie)beleid wordt volgens de bovenstaande clustering uitgewerkt.

35

Cliënten die ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven Cliënten die ondersteuning in het dagelijks leven nodig hebben, kunnen ondersteund worden middels de ‘gekanteld’ uitgevoerde Wmo. Hierbij kan het nodig zijn om vanuit het flankerend beleid aanvullende ondersteuning te regelen (bijzondere bijstand, minimabeleid, schuldhulpverlening, etc.). Voor de inrichting van het (organisatie)beleid betekent dit dat er een koppeling wordt gemaakt tussen de ondersteuning die vanuit de Wmo en het flankerend beleid wordt ingezet. De cliënten in deze doelgroepen kunnen zelf in hun levensonderhoud voorzien. Er is geen koppeling nodig met een ondersteuning vanuit de Wwb en Wsw. De Kempengemeenten hebben een gezamenlijke visie ontwikkeld voor het ondersteunen van deze doelgroep. Deze visie is vertaald in de ‘gekantelde verordening Wmo’. Daarnaast is in het kader van de overheveling extramurale begeleiding van uit de AWBZ naar de Wmo uitgewerkt hoe de uitvoering vorm krijgt. In de volgende paragraaf is een korte samenvatting van deze visie opgenomen. Voor de complete uitwerking wordt verwezen naar de gekantelde verordening Wmo en de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’ van april 2012. Cliënten die ondersteuning nodig hebben in het levensonderhoud Het betreft hier cliënten die geen of onvoldoende middelen hebben om zelf in hun levensonderhoud te voorzien. Op dit moment wordt er een onderscheid gemaakt in Wwb- en Wsw-cliënten. In de toekomst komen daar nog cliënten bij die gebruik maken van de Wet Wajong. De vraag die bij deze cliënten centraal staat is: Hoe kan ik in mijn levensonderhoud voorzien en participeren in de maatschappij? De vraag van de cliënten in deze doelgroep is het zelfde. De situatie van de cliënten verschilt. Dit maakt het mogelijk om deze cliënten vanuit één (organisatie)beleid ondersteuning aan te bieden die is afgestemd op de situatie van de cliënt. De ondersteuning bij deze cliënten richt zich op het verwerven van een inkomen door te participeren op de arbeidsmarkt. Het uitgangspunt hierbij is werken in loondienst bij een werkgever. Indien dit (nog) niet mogelijk is kan (tijdelijk) een uitkering worden verstrekt. Aanvullend kan het nodig zijn om (tijdelijk) ondersteuning te bieden vanuit het flankerend beleid (bijzondere bijstand, minimabeleid, schuldhulpverlening, etc.). Voor een beperkt aantal cliënten is het niet mogelijk om te participeren op de arbeidsmarkt. De cliënten zijn onder te verdelen in de volgende categorieën: 1.

Cliënten die gebruik kunnen maken van voorliggende voorzieningen (Ww, studietegemoetkoming).

2.

Cliënten die in hun levensonderhoud kunnen voorzien door te werken bij een werkgever.

3.

Cliënten die in hun levensonderhoud kunnen voorzien door tijdelijk een uitkering ter beschikking te stellen en op termijn kunnen werken bij een werkgever.

4.

Cliënten die in hun levensonderhoud kunnen voorzien door een uitkering ter beschikking te stellen en (beperkt) werk kunnen uitvoeren bij een werkgever.

5.

Cliënten die in hun levensonderhoud kunnen voorzien door een uitkering ter beschikking te stellen en niet kunnen werken.

36

De Wwnv maakt een onderscheid naar loonwaarde waarbij de volgende categorieën worden gehanteerd: 1.

>100% loonwaarde

2.

81 tot 100% loonwaarde

3.


4.


Voor deze groep cliënten hoeft alleen ondersteuning te worden aangeboden om te gaan werken (werk, begeleiding, training en scholing). Dit eventueel aangevuld met ondersteuning vanuit het flankerend beleid. Cliënten die ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven en het levensonderhoud Bij deze cliënten is een integrale benadering nodig waar bij ondersteuning wordt geboden om te voorzien in het levensonderhoud aangevuld ondersteuning in het dagelijks leven. Bij deze cliënten dienen verbindingen te worden gelegd tussen de beleidsterreinen inkomen, werk, begeleiding, voorzieningen en flankerend beleid. 3.3.2. Samenvatting Wmo

Bij de uitvoering van de Wmo hebben de Kempengemeenten de zogenaamde ‘kanteling’ doorgevoerd. De extramurale begeleiding wordt ook een verantwoordelijkheid van de gemeenten. In de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’ is de visie uitgewerkt. Onderstaand is een samenvatting opgenomen. Centraal in de visie van de Kempengemeenten staat de zogenaamde participatiepiramide. Professionele (individuele) begeleiding of zorg is een voorziening die wordt ingezet als door een combinatie van andere (lager in de piramide) voorzieningen niet of onvoldoende kan worden voldaan aan de compensatieplicht van de gemeente. Deze vorm van inzet is vaak specifiek en wordt meestal regionaal aangeboden. In de onderste laag is, als individuele burger belangrijk om te weten waar, voor wat en bij welke ketenpartner diensten te verkrijgen en/of in te kopen zijn. Naarmate een burger zich omhoog gaat begeven in de piramide, kan aangenomen worden dat het ook moeilijker wordt om hier zelf vorm en inhoud aan te geven.

Figuur 7: Participatiepiramide. Bron: Rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’

Tijdens de werkconferentie op 11 maart 2012, is in gezamenlijkheid besloten om onderstaand model te kiezen als uitgangspunt voor de samenwerking binnen de Kempengemeenten en de inrichting van de begeleiding.

37

Figuur 8: Schematische weergave inrichting en uitvoering begeleiding Bron: Rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’

De gemeenten hebben aangegeven dat bij de inrichting van de front-office in de huidige situatie op verschillende manieren wordt samengewerkt: 1.

Laten uitvoeren door ISD de Kempen (lokaal invullen middels loket en huisbezoeken)  Bladel;

2.

Samen met ISD de Kempen en de welzijnsdienst organiseren  Oirschot;

3.

Uitvoeren door gemeente en ISD de Kempen samen  Bergeijk;

4.

Uitvoeren door gemeente  Eersel en Reusel-De Mierden.

In een toekomstige structuur ziet de samenwerking er anders uit dan de huidige situatie. De frontoffice wordt meer in samenwerking met de uitvoeringsorganisatie ingericht, waarbij een lokaal invulling mogelijk is. 3.3.3.

Levensonderhoud en participeren op arbeidsmarkt

Het uitgangspunt is dat in het levensonderhoud wordt voorzien door te participeren op de arbeidsmarkt. Hierbij is het streven om te werken in loondienst bij een werkgever. Indien dit (nog) niet mogelijk is kan (tijdelijk) een uitkering worden verstrekt. Aanvullend kan het nodig zijn om (tijdelijk) ondersteuning te bieden vanuit het flankerend beleid (bijzondere bijstand, minimabeleid, schuldhulpverlening, etc.). Voor een beperkt aantal cliënten is het niet mogelijk om te participeren op de arbeidsmarkt. In de vorige paragraaf is aangegeven dat de cliënten op basis van hun persoonlijke situatie kunnen worden gecategoriseerd. Cliënten moeten een inkomen hebben om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien.

38

Dit kan op de volgende manieren: 1.

Loon van werkgever of inkomsten uit een zelfstandig beroep

2.

Loon van werkgever of inkomsten uit een zelfstandig beroep aangevuld met een uitkering

3.

Inkomen uit een uitkering

Vanuit het huidige beleid is een uitkering mogelijk vanuit: -

Wwb

-

Wsw

-

Ioaz

-

Ioaw

-

Bbz-2004

Het deelnemen aan het arbeidsproces kan op verschillende manieren worden ingevuld: 1.

In loondienst bij een ‘reguliere’ werkgever of als zelfstandige

2.

In loondienst bij een ‘reguliere’ werkgever met loondispensatie

3.

Detacheren of uitzenden bij een ‘reguliere’ werkgever

4.

Detacheren of uitzenden bij de uitvoering van, aan gemeente gelieerde werkzaamheden

5.

Werkervaringsplaatsen

6.

Beschut werk

Vanuit de huidige wetgeving is er een belangrijk onderscheid tussen cliënten met een Wsw en andere uitkeringen. Een cliënt met een Wsw-uitkering is in dienst van het Wsw-bedrijf. Een cliënt met een andere uitkering is niet in dienst van de ISD de Kempen, de gemeenschappelijke regeling of de gemeente. Hoe dit er in de toekomst gaat uitzien is op dit moment niet duidelijk. Dit is afhankelijk van hoe een nieuw kabinet het beleid en de wetgeving gaat inrichten. Reguliere werkgever of als zelfstandige Reguliere werkgevers zijn alle werkgevers die op de arbeidsmarkt actief zijn. Dit zijn niet alleen de ondernemers, maar ook uitzendbureaus, stichtingen, ZBO’s, de overheid en gemeenten. Van een reguliere werkgever is sprake als er loon-dienstverband is. Een zelfstandige is een ondernemer die zelf in zijn of haar levensonderhoud voorziet waarbij er geen sprake is van een loon-dienstverband. 3.3.4.

Beleid en benaderen werkgevers

Het uitgangspunt is dat cliënten in hun levensonderhoud voorzien door zo veel mogelijk bij reguliere werkgevers in loondienst te komen. De gemeenten scheppen de voorwaarde om dit te realiseren. De gemeenten koppelen het sociaal, economisch en regionale arbeidsmarktbeleid aan elkaar. De gemeenten bevorderen op verschillende manieren dat cliënten in dienst treden bij een reguliere werkgever: -

Economisch beleid. Afspraken maken en voorwaarden scheppen met werkgevers over het in dienst nemen van cliënten.

-

Aanbestedingen en inkoop. Social return. Voorwaarden stellen over het in dienst nemen van cliënten bij de inkoop van diensten en/of producten.

39

-

Gemeente als werkgever. Het in dienst van de gemeente nemen van cliënten voor werkzaamheden bij de gemeente.

-

Gemeente als werkgever. Het als gemeente zelf uitvoeren van werkzaamheden die uitbesteed of ingekocht worden. De gemeente neemt cliënten in dienst om deze werkzaamheden uit te voeren.

-

Stichtingen, ZBO’s en overheid. De gemeente maakt afspraken met bijvoorbeeld zorgaanbieders over het in dienst nemen van cliënten.

In de Kempen zijn veel MKB ondernemingen gevestigd. Daarnaast zijn er in de Kempen of in de directe omgeving een aantal bedrijven die regionaal, landelijk of zelfs (inter)nationaal werken. MKB ondernemingen hebben over het algemeen een sterke binding met een regio en zijn vaak bereid om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Recentelijk zijn voorbereidingen getroffen om een Werkgeversservicepunt in te richten. Het Werkgeversservicepunt is nog niet operationeel. Het Werkgeversservicepunt is een mooi initiatief om te komen tot een geïntegreerde werkgeversbenadering. Het benaderen en opbouwen van een relatie met werkgevers kan nog verder worden versterkt. Dit wordt gedaan door extra inzet op de werkgeversbenadering (zie ook paragraaf 3.1.3). Het is één van de belangrijkste succesfactoren van een toekomstbestendig beleid en uitvoering. Door de Kempengemeenten worden er op basis van casussen afspraken gemaakt met werkgevers en bedrijven over het plaatsen van cliënten. Uit de gesprekken met de verschillende gemeenten is gebleken dat er nog geen sprake is van een structurele koppeling tussen het economisch en sociaal beleid in de Kempen. Een koppeling tussen het economisch en sociaal beleid ondersteund en versterkt een geïntegreerde werkgeversbenadering voor het plaatsen van cliënten. De gemeenten geven nu al invulling aan het in dienst nemen van cliënten. Hiervoor is een Verordening Alleenrecht WVK-Groep opgesteld door de gemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden. De gemeente Oirschot werkt hierbij samen met de WSD-Groep. De Kempengemeenten maken gebruik van de mogelijkheid van ‘social return’ bij inkoop een aanbestedingen. Hierbij kan overwogen worden om cliënten in dienst te nemen voor het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden in plaats van deze in te kopen of uit te besteden. Dit kan in een publieke rechtspersoon of het aangaan van een joint venture met reguliere leveranciers. In de toekomst ontstaat er een te kort aan personeel in de zorg. Bij ongewijzigd beleid kan dit landelijk oplopen tot een te kort van 470.000 medewerkers in 2025. In de regio van de Kempengemeenten zijn een aantal zorgaanbieders gevestigd en worden door een aantal zorgaanbieders van buiten de regio diensten aangeboden. Er kan een win-win situatie worden gecreëerd door het maken van afspraken met zorgaanbieders voor het inzetten van cliënten in de zorg. Op dit moment is er sprake van economische minder goede tijden. We zitten in een periode van laag conjectuur. De verwachting is dat de economie zich de komende jaren gaat herstellen. Gelet op de relatief gunstige situatie in Nederland (relatief lage werkloosheid en in de basis nog veel gezonde bedrijven) is het de verwachting dat de vraag naar medewerkers de komende jaren snel toeneemt. Dit wordt in Kempenregio versterkt omdat er veel MKB ondernemingen gevestigd zijn. De Kempengemeenten kunnen van deze ontwikkeling gebruik maken als ze nu investeren op een gezamenlijk en geïntegreerd beleid en uitvoering.

40

Bovenstaande mogelijkheden bieden kansen voor de toekomst. Voorwaarde hierbij is dat er vanuit een gezamenlijke visie wordt gewerkt waarbij de betrokken partijen elkaar niet gaan tegen werken of zelfs beconcurreren (afzonderlijke gemeenten, ISD de Kempen, WVK-Groep en WSD-Groep). Om het beleid en de uitvoering van de Wwb en de Wsw (toekomst Wwnv) toekomstbestendig te maken en te laten slagen dient er een gezamenlijk geïntegreerd beleid te worden ontwikkeld door de gemeenten. Pas als aan deze voorwaarde is voldaan, kan de uitvoering van de Wwb en Wsw succesvol zijn!

Geadviseerd wordt om gezamenlijk een geïntegreerd sociaal en economisch en regionaal arbeidsmarktbeleid en een werkgeversbenadering te ontwikkelen. En dergelijk geïntegreerd beleid is nodig om de uitvoeringsorganisatie maximaal te kunnen laten functioneren en de cliënten van de ‘eigen kracht’ gebruik te laten maken.

3.3.5.

Flankerend beleid

Het flankerend beleid gaat verder dan de inzet van bijzondere bijstand, minimabeleid en schuldhulpverlening. Flankerend beleid heeft betrekking op alles wat nodig is om de cliënt te ondersteunen om te kunnen voorzien in het levensonderhoud en te participeren in het dagelijks leven. Het opleiden en trainen is ook een vorm van flankerend beleid dat kan worden ingezet om cliënten te laten functioneren op het werk. Opleidingen en trainingen kunnen gericht zijn op vakinhoudelijke activiteiten, kennis, (werkgevers-)vaardigheden en competenties. Sommige opleidingen en trainingen kunnen vanuit de uitvoeringsorganisatie worden verzorgd. Aan bepaalde opleidingen en trainingen kan door werkgevers invulling worden gegeven. Daarnaast is het nodig om samen te werken met opleidingsorganisaties en het onderwijs. Bepaald dient te worden voor welke cliënten welk aanbod nodig is, hoe dit kan worden ingevuld en wat de bijdrage van de gemeente, werkgever en de cliënt is. Als de thuissituatie van een cliënt niet stabiel is, bestaat de mogelijkheid dat de cliënt niet kan werken, verzuimt of niet goed functioneert op het werk. Voor een deel kan dit voorkomen en opgelost worden door begeleiding en voorzieningen vanuit de Wmo (bijvoorbeeld huishoudelijke hulp), jeugdzorg, maatschappelijk werk, etc. in te zetten. Voor een deel kan hier door de uitvoeringsorganisatie zelf invulling aan gegeven worden. Voor bepaalde ondersteuning dienen afspraken te worden gemaakt met andere organisaties als het maatschappelijk werk, jeugdzorg, etc.. 3.3.6.

Integraal visie (organisatie)beleid

In de voorgaande paragrafen zijn de verschillende onderdelen van het (organisatie)beleid uitgewerkt. Onderstaand is schematisch weergegeven hoe deze verschillende onderdelen zich tot elkaar verhouden en het totale (organisatie)beleid vormen.

41

Figuur 9: Schematische weergave integrale visie (organisatie)beleid

3.4.

Inrichting organisatie

In de vorige paragraaf is het (organisatie)beleid uitgewerkt. Het (organisatie)beleid is de basis voor de inrichting van de organisatie. De uitvoeringsorganisatie wordt uitgewerkt aan de hand van de verschillende functies die de organisatie moet hebben om de cliënten met hun vraag in hun specifieke situatie te kunnen ondersteunen. In deze paragraaf wordt alleen de inrichting van de uitvoeringsorganisatie uitgewerkt. De schaalgrootte en de bestuurlijke inrichting komen respectievelijk in paragraaf 3.5 en 3.6 aan de orde. Zoals in paragraaf 3.1. is aangegeven zijn de volgende gemeenschappelijke uitgangspunten en kaders belangrijk bij het uitwerken van de inrichting van de uitvoeringsorganisatie: -

De situatie en mogelijkheden van de cliënt centraal stellen.

-

Leg verbindingen tussen de verschillende beleidsterreinen. Voorkom dat er ‘spaghetti’ ontstaat.

-

Voorkomen dat er een dermate complexe constructie ontstaat die niet meer werkbaar is.

-

Gelet op de verantwoordelijkheden die gemeenten krijgen, zorgen voor een toekomstbestendig (organisatie)beleid.

-

Visie op de inrichting en uitvoering ‘gekantelde’ Wmo zoals opgenomen is in de verordening Wmo en de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’ van april 2012.

-

De functie beleid moet transparant en deskundig worden ingericht.

-

Mogelijkheid voor het uitvoeren van de front-office door en bij de gemeente.

42

In paragraaf 3.1. zijn de volgende opties die door de gemeenten, de ISD de Kempen, de WVK-Groep en de WSD-Groep zijn aangegeven voor de inrichting van de uitvoeringsorganisatie aangegeven. Besproken zijn diverse modellen voor de uitvoeringsorganisatie: 1.

Aparte uitvoeringsorganisatie voor de uitvoering van de beschut werken, mogelijk op grotere schaal dan nu het geval is.

2.

Integrale uitvoeringsorganisatie voor alle beleidsterreinen Wmo, Wwb en Wsw.

3.

Uitvoeringsorganisatie met twee pijlers Wmo en arbeid, waarin in een later stadium andere pijlers toegevoegd kunnen worden, zoals Jeugdzorg.

4.

Joint venture.

De opties hebben allemaal gemeen dat er sprake is van één uitvoeringsorganisatie. Bij optie 1 wordt de mogelijkheid aangegeven om de functie beschut werken in een aparte organisatie onder te brengen. De motivatie hierbij is de schaalgrootte en samenwerking met andere Wsw-bedrijven. In paragraaf 3.5. wordt de schaalgrootte uitgewerkt. Daarbij wordt aangegeven of het (op termijn) wenselijk is om het beschut werken in een aparte organisatie onder te brengen. Optie vier gaat uit van een joint venture tussen de ISD de Kempen, de WVK-Groep en de WSD-Groep. Deze vorm is vooral een regie en bestuurlijk vraagstuk. Dit wordt in paragraaf 3.6. behandeld. Wat rest is één uitvoeringsorganisatie waarin de benodigde functies in worden onder gebracht. Als er in deze paragraaf wordt gesproken over functies, wordt niet het functiegebouw bedoeld, maar de functies van de uitvoeringsorganisatie waaraan invulling moet worden gegeven op basis van het (organisatie)beleid. 3.4.1.

Functies van de organisatie

Op basis van het in de vorige paragraaf uitgewerkte (organisatie)beleid kunnen de volgende primaire functies worden benoemd: -

Front-office

-

Trajectbegeleiding

-

Werkgeversrelaties

-

Flankerend beleid

-

Back-office

-

Beschut werken

-

Inkoop en samenwerkingen

-

Beleid

Front-office De front-office is over het algemeen de eerste plaats waar een cliënt zich meldt. De manier van melden kan op verschillende manieren en de front-office kan verschillende vormen hebben. In deze fase van het traject wordt de manieren waarop cliënten zich melden en welke vorm de front-office heeft niet uitgewerkt. Dit komt in de volgende fase van het traject aan de orde. Belangrijk is dat het voor de burgers duidelijk is waar ze met hun vraag terecht kunnen en dat deze zo veel mogelijk integraal wordt benaderd. Daarnaast moet de inrichting en uitvoering van de front-office werkbaar zijn voor alle betrokken organisaties en medewerkers.

43

In de praktijk wordt er vaak eerst een (aan)melding door iemand uit de omgeving van de burger of door de burger gedaan. Aan de hand van de vraag wordt beoordeeld welke actie nodig is (eerste vraagverduidelijking). Voor een vraag die zich richt op het dagelijks leven wordt een gesprek gepland. Als het gaat over een vraag voor ondersteuning in het levensonderhoud wordt een intakegesprek gepland. Gelet op de deskundigheid die nodig is, is er sprake van verschillende medewerkers die worden ingezet. Voor deze medewerkers/functies worden competentieprofielen omschreven met aandacht voor de nodige deskundigheid. Voor de ondersteuning in het dagelijks leven (Wmo, flankerend beleid) is dit uitgewerkt in ‘het gesprek’. Bij vragen voor ondersteuning in het levensonderhoud kan het intakegesprek door een aparte intakefunctionaris of door de trajectbegeleider worden uitgevoerd. Burgers met een vraag die gerelateerd is aan arbeid, kunnen doorverwezen worden naar het werkplein. Indien de vraag zich richt op zowel ondersteuning in het levensonderhoud als bij het dagelijks leven, wordt een gesprek gepland waarbij zowel de frontofficemedewerker Wmo als de intakefunctionaris of de trajectbegeleider aanwezig zijn. Er is dus één loket waarna op basis de vraag wordt bepaald welke deskundigheid wordt ingezet en waar deze geboden wordt. Bij de uitwerking van de overheveling van de begeleiding is door de gemeenten aangegeven dat bij de huidige inrichting van de front-office op verschillende manieren kan worden samengewerkt: 1.

Laten uitvoeren door ISD de Kempen (lokaal invullen middels loket en huisbezoeken)  Bladel;

2.

Samen met ISD de Kempen en de welzijnsdienst organiseren  Oirschot;

3.

Uitvoeren door gemeente en ISD de Kempen samen  Bergeijk;

4.

Uitvoeren door gemeente  Eersel en Reusel-De Mierden.

Op dit moment komen de aanmeldingen voor de Wwb en het flankerend beleid binnen bij de ISD de Kempen. De aanmelding voor de Wsw verloopt via de WVK-Groep (wachtlijst). De gemeenten dienen een keuze te maken voor de inrichting van de front-office. De opties hierbij zijn: 1.

Laten uitvoeren door uitvoeringsorganisatie.

2.

Samen met uitvoeringsorganisatie (levensonderhoud en dagelijks leven) en de welzijnsdienst (dagelijks leven).

3.

Uitvoeren door gemeente (dagelijks leven) en de uitvoeringsorganisatie (levensonderhoud en dagelijks leven) samen.

4.

Uitvoeren door gemeente.

De gemeenten maken een keuze voor de uitvoering van de front-office. Geadviseerd wordt om de werkwijze eenduidig en uniform te maken om de uitvoering werkbaar te houden. Waar mogelijk en nodig worden de bedrijfsprocessen gestandaardiseerd en geüniformeerd, met het oog op kostenbewustzijn en efficiëntie. Voorgesteld wordt de frontoffice vanuit de uitvoeringsorganisatie te organiseren. De gemeenten stellen een programma van wensen en eisen op voor de dienstverlening.

44

Trajectbegeleiding De visie op het (organisatie)beleid leent zich voor het werken met een trajectbegeleider. De cliënt die ondersteuning nodig heeft in het levensonderhoud wordt gedurende het gehele traject begeleid door één trajectbegeleider. De trajectbegeleider is verantwoordelijk voor het verloop van het gehele proces. Deze trajectbegeleider is het aanspreekpunt voor de cliënt en bepaald samen met de cliënt het begeleidingsplan. In het begeleidingsplan wordt opgenomen wat van de cliënt wordt verwacht, welke ondersteuning in het levensonderhoud wordt gegeven en welke voorzieningen en flankerend beleid wordt ingezet om de cliënt te begeleiden richting werk. De trajectbegeleider zorgt dat de ondersteunende voorzieningen en het flankerend beleid beschikbaar zijn. Indien nodig wordt ondersteuning ingekocht (bijvoorbeeld opleiding, training en scholing) of wordt een specialist (bijvoorbeeld schuldhulpverlener, maatschappelijk werk, JGZ) ingeschakeld door de trajectbegeleider. Onderstaand is dit schematisch weergegeven.

Figuur 10: Schematische weergave vertaling (organisatie)beleid in cliëntenbenadering (levensonderhoud)

Werkgeversrelaties In paragraaf 3.3.1. ‘Beleid en benaderen werkgevers’ is aangegeven dat de benadering en het opbouwen van relaties en aangaan van partnerships met werkgevers een belangrijke voorwaarde is voor het succesvol uitvoeren van het (organisatie)beleid. Onder werkgevers wordt hierbij ook verstaan gemeenten, ZBO’s, stichtingen, zorgaanbieders, onderwijsinstellingen etc.. De taken die hierbij moeten worden uitgevoerd zijn: -

Promotie/marketing uitvoeringsorganisatie en cliënten bij werkgevers

-

Imago-ontwikkeling uitvoeringsorganisatie

-

Relatiebeheer

-

Vacatures werven

-

Samen met werkgevers zoeken naar oplossingen voor het inzetten en plaatsen van cliënten (job carving, detachering, etc.)

-

Samen met werkgevers functieprofielen uitwerken voor vacatures

45

-

Samen met de trajectbegeleider beoordelen welke cliënt op welke plaats/vacature kan worden geplaatst

-

Samen met de trajectbegeleider en de werkgever bepalen welke ondersteuning of flankerend beleid moet worden ingezet bij de plaatsing van een cliënt

-

Samen met Beschut werken opdrachten verwerven die ‘binnen’ kunnen worden uitgevoerd

-

Samenwerkingsverbanden met werkgevers initiëren

De medewerkers die deze functie gaan uitvoeren moeten over bepaalde competenties beschikken. Ze moeten weten hoe bedrijven werken, ondernemers/werkgevers denken en over inzicht beschikken over hoe functies kunnen worden opgebouwd. Daarnaast wordt van ze verwacht dat ze relaties kunnen opbouwen en onderhouden en vragen van werkgevers kunnen beantwoorden en vertalen naar de uitvoeringsorganisatie en de cliënten. Flankerend beleid Onder deze functie vallen de volgende onderdelen: 11

-

Inburgering

-

Minimabeleid (onder andere bijzondere bijstand, schuldhulpverlening)

Als er een combinatie is met een vraag voor ondersteuning in het levensonderhoud of dagelijks leven worden de bijzondere bijstand en het minimabeleid meegenomen in ‘het gesprek’ of door de trajectbegeleider. Als het nodig is kan door de front-office of door de trajectbegeleider iemand (specialist) voor de bijzondere bijstand en/of minimabeleid worden ingezet. Schuldhulpverlening en inburgering zijn beleidsterreinen waar specifieke kennis en vaardigheden voor nodig zijn. Deze specialisten kunnen door de front-office of door de trajectbegeleider ingezet worden. Back-office 12

De back-office heeft, naast de overige reguliere taken , de volgende taken: -

Afwerken aanvragen Wmo

-

Afwerken aanvragen levensonderhoud, bijzondere bijstand en minimabeleid

-

Uitkeringsadministratie

-

Wachtlijstbeheer Wsw

De back-office bestaat uit verschillende afdelingen/onderdelen met ieder hun eigen deskundigheid. Beschut werken Onder de functie Beschut werken vallen locatie(s) waar ‘binnen’ werkzaamheden worden uitgevoerd en het werk ‘beschut buiten’. Het Beschut Werk ‘binnen’ kunnen werkzaamheden zijn voor cliënten met een Wsw-indicatie en arbeidsmatige dagbesteding. De verwachting is dat het aantal plaatsen ‘binnen’ sterk afneemt omdat het door de WVK-Groep ingezette beleid ‘van binnen naar buiten’ verder wordt doorgevoerd. De WSD-Groep heeft dit beleid al ver doorgevoerd. Het doorvoeren van dit beleid sluit aan bij de visie op het (organisatie)beleid die in de vorige paragraaf is uitgewerkt. 11

In 2013 gaat de gewijzigde Wet Inburgering in, waarin meer verantwoordelijkheid bij de burger komt te liggen voor de inburgering. 12 De reguliere taken bestaan onder andere uit applicatiebeheer, debiteurenbeheer, interne controle en kwaliteit. 46

Inkoop en samenwerkingen Onder de functie inkoop en samenwerking worden de volgende taken uitgevoerd: -

(bestuurlijk)aanbesteden en inkopen voorzieningen en zorg en welzijn

-

(bestuurlijk)aanbesteden en inkopen opleidings- en trainingstrajecten

-

Indien nodig (bestuurlijk)aanbesteden en inkopen van specifieke re-integratietrajecten

-

Samenwerkingen aangaan en onderhouden met onderwijsinstellingen

-

Samenwerkingen aangaan en onderhouden met woningbouwverenigingen en verhuurders

-

Contractmonitoren

-

Onderhouden van relaties

Beleid De ontwikkeling is dat gemeenten steeds meer verantwoordelijk worden voor verschillende beleidsterreinen. Het kabinet Rutte II heeft in het regeerakkoord opgenomen dat de gemeenten verantwoordelijk worden voor de volgende beleidsterreinen: -

Jeugdzorg (vanaf 2015)

-

Extramurale begeleiding (vanaf 2015, nieuwe aanspraken dagbesteding mogelijk vanaf 2014)

-

Extramurale persoonlijke verzorging (PV) (vanaf 2015, nieuwe aanspraken mogelijk vanaf 2014)

-

Huisvesting en Wmo in het kader van het ‘scheiden wonen en zorg’ (vanaf 2013 voor ZZP’s 1 en 2, vanaf 2014 ook voor ZZP 3 en 4 (Voor VG cliënten vanaf 2016))

-

Wet Wajong (vanaf 2014, Participatiewet)

Bij al deze overdrachten van taken worden de gemeenten niet alleen verantwoordelijk voor de uitvoering, maar ook voor de beleidsvorming. Om hier goed inhoud aan te geven is specifieke expertise nodig. Gelet op de omvang van de afzonderlijke gemeente binnen de Kempen is het niet mogelijk om deze specifieke expertise per gemeente in huis te hebben. De herstructurering van het (organisatie)beleid biedt een mooie kans om dit in ieder geval op Kempenniveau te organiseren. Hierbij is het overigens de vraag of deze schaal groot voldoende is om alle expertise in huis te kunnen hebben. In paragraaf 3.5. wordt hier verder op ingegaan. Uit de inventarisatie is gebleken dat de huidige manier waarop de beleidsvorming is ingericht voor verbetering vatbaar is. De verdeling van de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden tussen de ISD de Kempen en de gemeente is niet altijd duidelijk. Iedere gemeente heeft een eigen bestuurlijke en politieke verantwoordelijkheid. Bij de inrichting van de beleidsfunctie moeten er duidelijke afspraken gemaakt te worden over: -

De verdeling van de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden

-

De verwachtingen tussen de uitvoeringsorganisatie en de afzonderlijke gemeenten

-

De afstemming van beleid tussen de afzonderlijke gemeenten

-

De procedures. Zowel inhoudelijk, tijd/planning als de onderlinge afstemming en betrokkenheid

-

De evaluatie

Het (organisatie)beleid zoals dat in de vorige paragraaf is uitgewerkt heeft ook consequenties voor de inrichting van de functie beleid. De verschillende wetten leggen de gemeenten de verantwoordelijkheid op om per wet beleid te vormen.

47

Het goed vorm geven van het (organisatie)beleid vraagt om afstemming van het beleid met kennis en ervaring uit de praktijk. Dit in combinatie met de specifieke expertise die nodig is maakt dat het onmogelijk is om de beleidsvorming in zijn geheel bij de gemeenten neer te leggen. Gelet op de bestuurlijke en politieke verantwoordelijkheid wordt beleid vastgesteld door de gemeenteraad. De beleidsvoorbereiding kan op de volgende twee manieren worden ingericht: 1

Vijf Kempengemeenten gezamenlijk

2

Bij de uitvoeringsorganisatie

Als de beleidsvoorbereiding bij de vijf Kempengemeenten wordt georganiseerd ontbreekt de kennis en ervaring uit de praktijk. Daarnaast is de afstemming tussen de afzonderlijke beleidsterreinen gelet op de integrale benadering van de cliënten moeilijker vorm te geven. De meest wenselijke situatie is om de beleidsvoorbereiding neer te leggen bij de uitvoeringsorganisatie. Hierbij dienen duidelijke afspraken te worden gemaakt over de aandachtspunten zoals deze bovenstaand zijn aangegeven. Bij optie twee worden de gemeenten (beleidsmedewerkers en portefeuillehouders) betrokken bij de beleidsvoorbereiding. De kaders voor het beleid worden gesteld door de gemeenteraden. Dit bij de start van het proces van de beleidsvorming. Bij de inrichting van het beleidsproces wordt hier rekening mee gehouden. Bij de ‘gekantelde’ uitvoering van de Wmo wordt veel gebruik gemaakt van ‘de kracht van cliënten’ de omgeving en voorliggende voorzieningen zoals vrijwilligerswerk, mantelzorg etc.. Omdat hier vaak lokale omstandigheden en mogelijkheden een rol spelen is het logisch dat de afzonderlijke gemeenten het beleid op deze onderdelen zelf voorbereiden. De uitvoeringsorganisatie heeft hierbij een signalerende rol. Als het nodig is kan specifieke expertise en/of ervaring en kennis uit de praktijk vanuit de uitvoeringsorganisatie door de gemeente hierbij worden ingezet. De gemeente Reusel-De Mierden heeft aangegeven dat zij de in de beleidsvoorbereiding het accent op lokale invulling leggen. Regionaal kan beleidsvoorbereiding georganiseerd worden voor de regionale aangelegenheden van de gezamenlijke gemeenten. De andere gemeenten leggen geen accent op lokale invulling. De gemeenten kiezen er vanuit doelmatigheid en kosten efficiency voor om de beleidsvoorbereiding bij de uitvoeringsorganisatie te beleggen. Wel noemen de andere gemeenten de voorwaarde dat invloed op de beleidsvorming vanuit de gemeente mogelijk blijft.

De gemeenten maken een keuze over hoe ze de beleidsvoorbereiding willen inrichten. De kaders voor het beleid worden bepaald door de gemeenteraden. Geadviseerd wordt om te kiezen voor optie twee, het beleggen van de beleidsvoorbereiding bij de uitvoeringsorganisatie. De gemeenten (beleidsmedewerkers en portefeuillehouders) worden betrokken bij de beleidsvoorbereiding. Optie twee is de meest efficiënte en doelmatige optie.

3.4.2.

Organisatiefuncties

Onderstaand is de organisatie in functies weergegeven. Deze weergave is niet compleet. Alleen de functies voor een geïntegreerde cliëntbenadering zijn aangegeven. 48

De functies kunnen samengevoegd worden in afdelingen en onder verschillende afdelingen/onderdelen kunnen teams of kleinere onderdelen horen. De structuur is niet tot dit detailniveau uitgewerkt. Daarnaast ontbreekt de bestuurlijke inrichting van de organisatie. Deze wordt uitgewerkt in paragraaf 3.6. ‘Bestuursstructuur’. Sommige onderdelen zijn weergegeven als onderdeel van de organisatie. Op basis van de uitwerking in paragraaf 3.5. ‘Schaalgrootte van de uitvoering’ kunnen onderdelen worden uitbesteed of komen te vervallen.

Figuur 11: Schematische weergave functies uitvoeringsorganisatie

3.5.

Schaalgrootte van de uitvoering

In de vorige paragraaf is de inrichting van de organisatie uitgewerkt. Hierbij is uitgegaan van de verschillende functies. Per functie is beschreven welke activiteiten onder een functie vallen en wat dit voor consequenties heeft voor de organisatorische inrichting. Hierbij is geen afweging gemaakt of het haalbaar is om de activiteiten van de betreffende functie op het niveau van de Kempengemeenten te organiseren. In deze paragraaf wordt aangegeven wat de aandachtspunten zijn voor het bepalen van de schaalgrootte van de afzonderlijke functies. Op dit moment wordt er al met diverse organisaties samengewerkt. De ISD de Kempen koopt de schuldhulpverlening en fraudebestrijding in bij andere gemeenten. De WVK-Groep werkt samen met de WSD-Groep, Diamant-groep, Weener Groep, Ergon en Atlant Groep. De gemeente Oirschot heeft een afwijkende positie ten opzichte van de andere gemeenten. De uitvoering van de Wwb en Wmo worden door de ISD de Kempen gedaan. De Wsw wordt door de WSD-Groep uitgevoerd. Bij de afweging van wat mogelijk is om binnen de Kempengemeenten uit te voeren en wat anders dient te worden ingericht worden de volgende overwegingen gemaakt: -

De kwaliteit van de dienstverlening aan de burgers en de cliënten.

-

Inhoudelijke kennis.

-

Bedrijfseconomisch.

49

Zoals in paragraaf 3.1. is aangegeven, zijn de volgende gemeenschappelijke uitgangspunten en kaders belangrijk bij het uitwerken van de inrichting van de uitvoeringsorganisatie: -

De kwaliteit van de dienstverlening aan burgers en cliënten centraal stellen.

-

Verschillende doelgroepen.

-

De verantwoordelijkheden die gemeenten krijgen om te zorgen voor een toekomstbestendig inrichting en uitvoering.

-

(lokale) herkenbaarheid van de front-office (loketten).

Bij de schaalgrootte kan het zowel gaan over het geografisch gebied dat wordt bediend als om het aantal cliënten en het aantal activiteiten. De samenwerking voor de extramurale begeleiding Wmo komt in deze paragraaf niet specifiek meer aan de orde. In de visie op de overheveling van de extramurale begeleiding is aangegeven op welke onderdelen moet worden samengewerkt met zorgaanbieders en mogelijk andere gemeenten en uitvoeringsorganisaties. 3.5.1.

Omvang doelgroepen

In paragraaf 3.2.1. ‘Huidige doelgroepen’ is de omvang van de huidige doelgroepen weergegeven. In onderstaand overzicht is dit samengevat. Doelgroepen

Specificatie doelgroepen

Aantalen personen per specificatie doelgroepen

BUIG (Wwb, Bbz-2004, Ioaw, Ioaz, Overig)

494 Werkklant

51

Zorgklant A

120

Zorgklant B

219

Rustklant

104

Externe plaatsingen

206

Hallenstraat

210

Raambrug

287

Wsw (WVK-groep)

703

Wsw (WSD-groep (gemeente Oirschot))

126 Begeleid werken

16

Individuele detachering

39

Beschut buiten

62

Beschut binnen

9

Periodieke voorzieningen Wmo (betreft voorzieningen, geen personen)

5.999 Rolstoelvoorzieningen

908

Vervoersvoorzieningen

2.627

Woonvoorzieiningen

383

Hulp bij huishouden

2.081

Extramurale begeleiding Wmo (betreft personen met grondslagen)

Aantallen personen totaal per doelgroep

925 SOM 0 – 64 jaar

40

SOM 65 – 74 jaar

15

SOM >75 jaar

75

PG > 65 jaar

105

PSY >18 jaar

275

VG 0 – 17 jaar

150

VG > 18 jaar

160

ZG

10

LG

80

50

3.5.2.

Functies van de organisatie

In de vorige paragraaf zijn de volgende primaire functies uitgewerkt: -

Front-office

-

Trajectbegeleiding

-

Werkgeversrelaties

-

Flankerend beleid

-

Back-office

-

Beschut werken

-


-

Beleid

Uitvoering functies: krimpende doelgroepen en organisatieonderdelen Gelet op de ontwikkelingen bij de gemeenten, de wijzigende wetgeving, krimpende budgetten en nieuwe verantwoordelijkheden, moeten de gemeenten en uitvoeringsorganisatie (noodzakelijkerwijs) vaker de afweging maken of organisatieonderdelen nog op de schaal van de Kempen uitgevoerd kunnen worden. Het kan zijn dat de doelgroep in de Kempen te klein wordt om de uitvoering nog zelfstandig als Kempengemeenten uit te voeren, omdat dit te kostbaar, inefficiënt is of de benodigde expertise ontbreekt. De uitvoering op grotere schaal is dan een werkwijze waarbij de dienstverlening of de uitvoeringstaak behouden blijft, maar betaalbaar blijft en kwaliteit gegarandeerd is. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld de werkzaamheden het verzorgen van uitkeringsprocessen en de uitvoering van beschut werk. Op termijn moet de afweging worden gemaakt of deze nog zelfstandig, in samenwerking op grotere schaal of uitbesteed moeten worden. Onderstaand wordt per functie aangegeven welke schaalgrootte van de activiteiten wenselijk is op basis van de gezamenlijke uitgangspunten. Front-office Bij de gezamenlijke uitgangspunten is aangegeven dat (lokale) herkenbaarheid van de front-office (loketten) belangrijk is. Het moet voor de burgers duidelijk zijn waar ze met hun vraag terecht kunnen en dat deze zo veel mogelijk integraal worden benaderd. Daarnaast moet de inrichting en uitvoering van de front-office werkbaar zijn voor alle betrokken organisaties en medewerkers. In de vorige paragraaf zijn de voorkeuren voor de uitvoering van de front-office door de verschillende gemeenten aangegeven. Op basis van de gezamenlijke uitgangspunten en de wensen van de afzonderlijke gemeenten kan de front-office lokaal, dicht bij de klant, worden georganiseerd. Om een werkbare situatie te creëren voor de betrokken organisaties en de medewerkers dienen de uitvoering van de activiteiten op een uniforme manier ingericht te worden. Door middel van een gezamenlijk opgesteld programma van eisen en wensen, wordt een uniforme werkwijze gerealiseerd en behouden de gemeenten de invloed op beleidsvorming. De gemeenten hebben in dit programma van wensen en eisen ruimte om meer specifieke wensen en eisen op te stellen, afhankelijk van de politieke agenda. Aandachtspunt daarbij is dat zoveel mogelijk, waar mogelijk en waar nodig, de eenduidige en uniforme werkwijze voorop staat. Bij de inrichting van de front-office kan het nodig zijn dat voor bepaalde doelgroepen specifieke deskundigheid wordt ingezet. Dit zal vooral voorkomen bij de extramurale begeleiding Wmo.

51

Daarbij kan gedacht worden aan specialistische kennis en expertise op het gebied van psychiatrie of gehandicaptenzorg. Deze speciale deskundigheid is bij de zorgaanbieders en welzijnsorganisaties aanwezig. Een voorbeeld van een organisatie waar deze kennis gehaald kan worden is Lunetzorg. Per doelgroep en cliënt moet bekeken worden welke deskundigheid aanwezig moet zijn voor ‘het gesprek’. Een bijzonder punt van aandacht is de mogelijke waardering van de loonwaarde van cliënten. Binnen de Wwnv was aangegeven dat van iedere cliënt de loonwaarde moest worden bepaald. Er waren verschillende methoden om deze loonwaarde te bepalen. Er was landelijk nog geen van deze methoden geselecteerd. Afhankelijk van de keuzen die het nieuwe kabinet maakt wordt duidelijk of er weer een bepaling van de loonwaarde moet worden uitgevoerd en welke methode wordt toegepast. Afhankelijk van de benodigde kennis die nodig is voor het bepalen van de loonwaarde en het aantal (nieuwe) cliënten waarbij de waardering van de loonwaarde moet plaats vinden, dient afgewogen te worden of dit op het niveau van de Kempengemeenten is te organiseren. Trajectbegeleiding Voor alle cliënten die gebruik maken van de Wwb en de Wsw dient trajectbegeleiding ingericht te worden. Op basis van de huidige cliëntenbestanden gaat het om ongeveer 1.200 cliënten. Afhankelijk van de zogenaamde caseload per trajectbegeleider kan worden bepaald hoeveel trajectbegeleiders nodig zijn. Gelet op het aantal cliënten kan de functie van trajectbegeleider op het niveau van de Kempengemeenten worden georganiseerd. Werkgeversrelaties Binnen de Kempengemeenten zijn relatief veel MKB-ondernemers en werkgevers gevestigd. De MKBondernemers zijn over het algemeen maatschappelijk betrokken bij de regio waarin zij gevestigd zijn. Vanuit deze regionale betrokkenheid dienen relaties en partnerships te worden opgebouwd. Om deze ondernemers en werkgevers op een integrale manier te benaderen en te bedienen dient dit op het niveau van de gezamenlijke Kempengemeenten vorm te worden gegeven. Naast de MKB-ondernemers zijn er in de regio ook werkgevers gevestigd die (inter)nationaal werken of binnen de regio hun diensten aanbieden. Deze werkgevers hebben niet alleen met de Kempengemeente te maken. Waar het werkgevers betreft die bovenregionaal werken is het verstandig om afstemming te zoeken met andere uitvoeringsorganisaties. Hierbij kunnen afspraken gemaakt worden over de samenwerking, de inspanningen en investeringen en over het plaatsen van geschikte cliënten bij deze werkgevers. Binnen de Kempengemeenten wordt op dit moment vanuit het werkgeversservicepunt samengewerkt met het UWV. Gelet op het belang van het UWV en de Kempengemeenten is het verstandig deze samenwerking in de werkgeversbenadering verder uit te bouwen. Voorkomen moet worden dat het UWV en de uitvoeringsorganisatie elkaar beconcurreren bij het aangaan van relaties met werkgevers en het plaatsen van cliënten. Naast samenwerking met vergelijkbare uitvoeringsorganisaties (UWV, Wwb en Wsw) kunnen ook afspraken worden gemaakt met het uitzenden detacheringsbureaus. Vooral voor de toekomst als de arbeidsmarkt weer krapper wordt kunnen deze samenwerkingen worden gebruikt om cliënten te plaatsen bij werkgevers. Onderstaand is schematisch weergegeven hoe de samenwerking met de verschillende partijen ingericht kan worden.

52

Figuur 12: Schematische werkgeversrelaties Flankerend beleid Het flankerend beleid wordt in de huidige situatie uitgevoerd door ISD de Kempen. Zoals in de inleiding van deze paragraaf is aangegeven wordt hierbij samengewerkt met verschillende gemeenten. Deze samenwerkingen kunnen in de nieuwe structuur gehandhaafd en indien nodig uitgebouwd worden. Back-office Onder de back-office vallen de afwerking van aanvragen Wmo, de uitkeringsadministratie en het wachtlijstbeheer Wsw. Deze werkzaamheden worden nu door de ISD de Kempen, de WVK-Groep en de WSD-Groep uitgevoerd. Gelet op mogelijke decentralisaties in de toekomst en de toename van de omvang van een aantal doelgroepen zal het werk voor de back-office toenemen. De werkzaamheden hebben voldoende omvang om deze in de toekomst door de uitvoeringsorganisatie te laten uitvoeren. Beschut werk In de Wwnv was het de bedoeling om cliënten zo veel mogelijk bij reguliere werkgevers te plaatsen. Alleen cliënten met een loonwaarde van minder dan 30% konden beschut werkzaamheden uitvoeren. De Wwnv in deze vorm gaat niet door. De Kempengemeenten hebben aangegeven zo veel mogelijk cliënten aan werk bij reguliere werkgevers te willen helpen. De WSD-Groep heeft veel cliënten ‘buiten’ geplaatst. De WVK-Groep heeft ook het beleid van ‘binnen naar buiten’ plaatsen ingezet, en plaatst cliënten buiten. Uiteindelijk zal nog ongeveer 25% van de cliënten met een Wsw uitkering beschut werk binnen verrichten. Voor de Kempengemeenten gaat het dan over ongeveer 200 cliënten (op basis van huidige Wsw).

53

De intern beschut werkzaamheden zijn hoofdzakelijk industriële activiteiten. Om deze te kunnen uitvoeren zijn relatief grote investeringen nodig in gebouwen en machines. Daarnaast moet er gezorgd worden voor voldoende werk. Gelet op de omvang van het aantal cliënten dat in de toekomst intern beschut werk verricht, kan het zijn dat het bedrijfseconomisch niet meer verantwoord is om veel te investeren in interne industriële faciliteiten. De intern beschut werkzaamheden dienen dan op een andere manier te worden georganiseerd met andere partners zoals de WSD-Groep, Diamant-groep, Weener Groep, Ergon en Atlant Groep. De natuurlijke gang van de WVK-Groep voor samenwerking is richting Ergon. Hiervoor kunnen er diverse constructies worden opgezet onder verschillende juridische organisatievormen. Hoe dit vorm krijgt, dient samen met de betreffende partner te worden uitgewerkt. In de aanloop naar de stip op de horizon zal de afweging gemaakt worden of het op bedrijfseconomische gronden nog verantwoord is om beschut werken zelf te organiseren binnen de Kempengemeenten. Het is realistisch om aan te nemen dat de situatie ontstaat dat dit niet meer verantwoord is. Uitgaande van de visie dat mensen ontwikkeld worden op de arbeidsmarkt en daarmee een afname van beschut binnen werkzaamheden zijn, wordt hier op termijn naar toe gewerkt. Om te komen van de huidige situatie naar een toekomstige situatie zal de nodige tijd vergen. In het kader van het verder ontwerpen en inrichten van de toekomstbestendige uitvoeringsorganisatie dient hiervoor een plan van aanpak en een tijdsplanning te worden gemaakt.

De Kempengemeenten maken een keuze of zij op termijn functies die mogelijk te kostbaar en inefficiënt in de uitvoering zijn wel of niet meer zelf uitvoeren. Geadviseerd wordt om in de aanloop naar de ‘stip op de horizon’ op bedrijfseconomische gronden af te wegen welke functies niet meer zelf worden uitgevoerd door de Kempengemeenten. Als er een besluit genomen is om het niet meer zelf uit te voeren, kunnen samenwerkingspartners worden gezocht om dit vorm te geven. Wat betreft de uitvoering van de functies blijft de infrastructuur van de ISD de Kempen, WVK-Groep en de WSD-Groep behouden voor de taken van de uitvoeringsorganisatie op de benoemde beleidsterreinen en dienstverlening, zoals de werkgeversbenadering en mensontwikkeling.

Inkoop en samenwerkingen In de vorige paragraaf is aangegeven wat de activiteiten van de inkoop en samenwerking zijn. Gelet op komende decentralisaties gaan gemeenten steeds meer inkopen en zijn meer samenwerkingen nodig met andere organisaties. Het goed inkopen en aangaan van samenwerkingen is belangrijk om kwalitatief goede diensten en ondersteuning te leveren aan cliënten. Voor een groot deel kan de inkoop, (bestuurlijk)aanbesteden en aangaan van samenwerkingen door de uitvoeringsorganisatie worden geregeld. Voor meer specifieke procedures en diensten/goederen die ingekocht moeten worden, dient specifieke expertise van buiten de organisatie te worden gehaald. Dit kan door het samenwerken met een grote gemeente, of een ander samenwerkingsverband of door het inhuren van de kennis bij een gespecialiseerd bureau. Beleid In de vorige paragraaf is aangegeven dat de functie beleid het beste op het niveau van de samenwerkende Kempengemeenten kan worden georganiseerd. 54

Ondanks dat dit meer continuïteit en mogelijkheden geeft om specifieke kennis en ervaring in te zetten zal het schaalniveau van de Kempen onvoldoende zijn om dit op alle beleidsterreinen volledig te doen. Een samenwerking met een grotere gemeente of een ander samenwerkingsverband is hierbij nodig. Het aangaan van samenwerkingsverbanden omdat de schaalgrootte van de Kempengemeenten onvoldoende is om over de specifieke kennis of ervaring te beschikken speelt op verschillende (beleids)gebieden. Geadviseerd wordt om te werken met een vaste samenwerkingspartner die de samenwerkende Kempengemeenten hierbij kan ondersteunen.

Voorgesteld wordt dat de Kempengemeenten met samenwerkingspartners werken om specifieke kennis die nodig is op verschillende (beleids)gebieden en inkoop, (bestuurlijk) aanbesteden en samenwerkingen te organiseren. Welke vorm deze samenwerking moet krijgen dient samen met de samenwerkingspartner te worden uitgewerkt.

3.5.3.

Positie gemeente Oirschot

De gemeente Oirschot heeft een afwijkende positie ten opzicht van de andere vier Kempengemeenten. Voor de gemeente Oirschot worden de Wwb en de Wmo uitgevoerd door de ISD de Kempen. De Wsw wordt uitgevoerd door de WSD-Groep. Voor de andere gemeenten wordt de Wsw uitgevoerd door de WVK-Groep. In deze rapportage wordt een geïntegreerde manier van werken voorgesteld voor cliënten die ondersteuning nodig hebben in hun levensonderhoud. Het maakt hierbij niet uit wat voor soort uitkering ze krijgen (Wwb, Wsw, Ioaz, Ioaw, Bbz-2004). Voor cliënten die alleen ondersteuning in het dagelijks leven nodig hebben, wordt dit geregeld vanuit de Wmo, eventueel aangevuld met flankerend beleid. Zo lang het wettelijk kader (Wwb, Wsw zijn aparte wetten, er is nog geen Wwnv/Participatiewet) blijft zoals het nu is, kan de gemeente Oirschot gebruik blijven maken van uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten en de WSD-Groep. Als de Wwnv/Participatiewet wordt ingevoerd ontstaat een nieuwe situatie. Het onderscheid tussen cliënten die ondersteuning in het levensonderhoud nodig hebben en dit krijgen van uit de Wwb of Wsw, komt te vervallen. De volgende mogelijkheden doen zich dan voor: 1.

De gemeente Oirschot brengt de gehele uitvoering onder bij de uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten.

2.

De gemeente Oirschot brengt de gehele uitvoering onder bij de WSD-Groep.

3.

De gemeente Oirschot creëert een nieuwe uitvoeringssituatie.

55

1.

De gemeente Oirschot brengt de gehele uitvoering onder bij de uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten

In deze optie heeft dit mogelijk consequenties voor de cliënten die nu via de WSD-Groep werken. Besloten kan worden deze onder de verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten te brengen of ze onder de verantwoordelijkheid van de WSD-Groep te laten blijven vallen. Voor nieuwe cliënten kan deze keuze ook worden gemaakt. Voor alle gemeenten kan worden besloten om cliënten te laten begeleiden door een andere uitvoeringsorganisatie. De reden om een cliënt door een andere uitvoeringsorganisatie te laten begeleiden, kunnen te maken hebben met de persoonlijke situatie van de cliënt (bijvoorbeeld woonplaats), maar ook met de benodigde begeleiding. 2.

De gemeente Oirschot brengt de gehele uitvoering onder bij de WSD-Groep

Deze optie heeft als nadeel dat de cliënten die nu door de ISD de Kempen worden begeleid moeten worden overgeheveld naar de WSD-Groep. Dit betreft niet alleen cliënten met een Wwb, Ioaz, Ioaw, Bbz-2004 uitkering maar ook de cliënten die gebruik maken van ondersteuning en begeleiding vanuit de Wmo. Op dit moment is de WSD-Groep niet ingericht voor het uitvoeren van de Wwb, Ioaz, Ioaw, Bbz-2004 en Wmo. De WSD-Groep heeft aangegeven vragen van gemeenten flexibel in te vullen en waar mogelijk te voldoen aan hun wensen. Dit lijkt alleen realistisch als de WSD-Groep deze werkzaamheden voor meerdere gemeenten kan gaan organiseren. 3.

De gemeente Oirschot creëert een nieuwe uitvoeringssituatie

Ook deze optie kent het nadeel dat de cliënten moeten worden overgeheveld van de ISD de Kempen naar een uitvoeringsorganisatie van een andere gemeente(n) of gemeenschappelijke regeling. Het zelfde telt waarschijnlijk voor de cliënten die nu bij de WSD-Groep werken. Alle drie de opties hebben voor bepaalde groepen cliënten consequenties. De nieuwe uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten kan in de toekomst integraal cliënten begeleiden en ondersteunen. Er is een organisatie die daar compleet voor is ingericht en beschikt over een infrastructuur. De WSD-Groep voert nu alleen de Wsw en re-integratietrajecten uit voor de gemeenten Best, Boxtel, Haaren, Nuenen, Oirschot, Oisterwijk, Schijndel, St. Michielsgestel, St. Oedenrode, Son en Breugel en Vught. Deze gemeenten staan voor het zelfde vraagstuk als de Kempengemeenten: ‘Hoe richt ik een toekomstbestendige organisatie in voor de uitvoering?’. Het verzorgingsgebieden van de Kempengemeenten grenst deels aan het gebied van de gemeenten die bij de WSD-Groep zijn aangesloten. In de uitvoering is er een overlap. De Kempengemeenten kunnen op relatief korte termijn een uitvoeringsorganisatie inrichten. Mogelijk kan deze uitvoeringsorganisatie ook werken voor een (aantal) van de gemeenten die bij de WSD-Groep zijn aangesloten. In het kader van dit onderzoek is niet gesproken met de betreffende gemeenten. Of deze mogelijkheid realistisch is dient nader onderzocht te worden.

56

Bij het huidige wettelijke kader kan de gemeente Oirschot gebruik blijven maken van de uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten en de WSD-Groep. Als de Wwnv/Participatiewet wordt ingevoerd heeft de gemeente Oirschot verschillende mogelijkheden. De gemeente Oirschot dient (op termijn) een keuze te maken uit de aangegeven opties. Hierbij wordt onderzocht of de uitvoering van beschut werk, voor de cliënten van Oirschot, bij de WSD-Groep kan blijven. Dit dan via een inkooprelatie met de WSD groep. Mogelijk kan deze uitvoeringsorganisatie ook werken voor een (aantal) van de gemeenten die bij de WSD-Groep zijn aangesloten.

De verschillende opties hebben voor de betrokken gemeenten en in het bijzonder voor de gemeente Oirschot ook financiële consequenties. Deze financiële consequenties zijn in het kader van dit onderzoek niet in beeld gebracht. Voor cliënten van alle gemeenten is het mogelijk om begeleiding of bepaalde specifieke taken uit te besteden aan andere uitvoeringsorganisaties. De redenen om dit te doen, kunnen gelegen zijn in de persoonlijke situatie van een cliënt (bijvoorbeeld woonplaats) of de vorm van begeleiding of activiteiten die nodig zijn. De uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten maakt hierover afspraken met de betreffende gemeente en de uitvoeringsorganisatie die de begeleiding of activiteiten gaat uitvoeren.

3.6.

Bestuursstructuur

Op dit moment zijn er bij de Kempengemeenten drie gemeenschappelijke regelingen. De Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking Kempengemeenten (GRSK) heeft de volgende drie taakvelden: -

Shared Service Centrum voor ICT, vastgoed en landmeten (SSC)

-

ISD de Kempen (ISD)

-

Personeel & Organisatie (P&O)

De WVK-Groep heeft een eigen gemeenschappelijke regeling (Regeling WVK-Groep). Daarnaast participeert de gemeente Oirschot in de gemeenschappelijke regeling van de WSD-Groep. De GRSK heeft een algemeen en een dagelijks bestuur. Het algemeen bestuur bestaat uit maximaal 25 leden, maximaal vijf per deelnemende gemeente. Het dagelijks bestuur bestaat uit vijf leden, één lid van iedere gemeente. Aan het hoofd van werkorganisatie staat een directie die bestaat uit de vijf gemeentesecretarissen/algemeen directeuren van de gemeenten. Per taakveld is een portefeuillehoudersoverleg (POHO) ingericht. De Regeling WVK-Groep heeft een algemeen, een dagelijks bestuur en een voorzitter. Het algemeen bestuur bestaat uit twee leden van iedere gemeente. Het dagelijks bestuur bestaat uit de voorzitter van de dienst en drie leden die door het algemeen bestuur zijn aangewezen. Daarnaast kunnen commissies van advies en bestuurscommissies worden ingericht.

57

De Gemeenschappelijke regeling WSD is op de zelfde wijze ingericht als de Regeling WVK-Groep. Door verschillende partijen is aangegeven dat er in de huidige opzet van de gemeenschappelijke regelingen veel ‘bestuurlijke belasting’ is. Hierbij wordt op verschillende plaatsen over de zelfde onderwerpen gesproken. Wethouders en gemeentesecretarissen komen soms in een ‘spagaat’ door de ‘dubbele petten’ die zij op hebben. De huidige bestuurlijke constructie wordt verre van ideaal ervaren. 3.6.1.

Publiek of privaat

Op grond van artikel 160 lid 2 Gemeentewet dient eerst te worden beoordeeld of een private rechtsvorm in het bijzonder aangewezen moet worden geacht voor de behartiging van het daarmee te dienen openbaar belang. Indien mogelijk dient de voorkeur te worden gegeven aan een publiekrechtelijke rechtsvorm. De wetgever hecht veel waarde aan de hoofdregel dat publiekrechtelijke taken via de publiekrechtelijke weg worden behartigd vanwege de waarborgen voor bevoegdheidsverdeling, besluitvormingsstructuur, beïnvloedingsmogelijkheden, toezicht, democratische controle en openbaarheid. Deze waarborgen zijn in het kader van een goede behartiging van het algemeen belang opgenomen. Gelet op de beleidsgebieden die worden uitgevoerd door de uitvoeringsorganisatie en mogelijke nieuwe taken naar aanleiding van toekomstige decentralisaties (Wet Wajong, Persoonlijke verzorging, Jeugdzorg, etc.), gaat het werkveld een belangrijk deel van de gemeentelijke begroting beslaan. Voor de gemeente is het belangrijk dat er een kwalitatief goede dienstverlening is aan de burgers. Door de mogelijke uitbereiding van de beleidsgebieden krijgen steeds meer burgers te maken met de uitvoeringsorganisatie. Gelet op het belang voor de burgers en het steeds groter wordende financieel risico voor de gemeenten is een private rechtsvorm minder geschikt. De invloed van de gemeente en haar bestuur (college van B. & W. en de gemeenteraad) is in een private rechtsvorm minder dan in een publiekrechtelijke variant. Daar staat tegenover dat in een private rechtsvorm de financiële aansprakelijkheid te beperken is tot de ingebrachte middelen en is de bestuurlijke aansprakelijkheid op eenvoudige wijze te regelen. Gemeenten blijven in zekere zin ook hier financieel eindverantwoordelijk. De gemeenten behouden de plicht naar de burger en daarmee dragen zij altijd een financiële en dienstverlenende verantwoordelijkheid. Bij een publiekrechtelijke variant is men zowel in financiële als bestuurlijke zin gebonden aan de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr). Deze wet stelt eisen aan de samenstelling van bestuursorganen, terwijl de financiële aansprakelijkheid naar derden in principe onbegrensd is.

De gemeenten maken een keuze voor een private of een publiekrechtelijke rechtsvorm. Geadviseerd wordt om de publiekrechtelijke rechtsvorm te kiezen. In deze vorm blijft invloed van gemeente en haar bestuur het grootste. Dit is wenselijk gelet op de toenemende omvang van beleid en taken en een groter financieel risico.

58

3.6.2.

Gemeenschappelijke regeling

Als gekozen wordt voor een publiekrechtelijke rechtsvorm is het mogelijk om middels een bestuursovereenkomst of een gemeenschappelijke regeling (GR) de uitvoeringsorganisatie in te richten. Een bestuursovereenkomst is een lichte juridische vorm van intergemeentelijke samenwerking. Er wordt niet gekozen voor een afzonderlijk bestuur. In de regeling worden afspraken vastgelegd over overleg, afstemming en besluitvorming over de bevoegdheden, waarvoor een bestuurlijk overlegplatform in het leven wordt geroepen. Gelet op de gewenste vorm van samenwerking is een gemeenschappelijke regeling gebruikelijk. De Wgr (artikel 12) schrijft voor dat bij een gemeenschappelijke regeling het bestuur van het openbaar lichaam bestaat uit een algemeen bestuur, een dagelijks bestuur en een voorzitter. Het algemeen bestuur staat aan het hoofd van het openbaar lichaam. De voorzitter is tevens voorzitter van het algemeen bestuur en van het dagelijks bestuur.

De gemeenten maken een keuze voor een bestuursovereenkomst of een gemeenschappelijke regeling. Geadviseerd wordt om een nieuw ontworpen Gemeenschappelijke Regeling te kiezen. Een bestuursovereenkomst is te licht. In de bestaande GRSK zijn veel aanpassingen nodig. Door het ontwikkelen van een nieuwe Gemeenschappelijke Regeling wordt voorkomen dat de historie wordt meegenomen. De gemeenten bepalen de kaders voor de nieuwe gemeenschappelijke regeling.

3.6.3.

Bestuur

Zoals aangegeven bestaat het bestuur bij een gemeenschappelijke regeling uit: -

Algemeen bestuur (AB)

-

Dagelijks bestuur (DB)

-

Voorzitter

Het bestuur is de opdrachtgever binnen de gemeenschappelijke regeling. De directie is de uitvoerder. Het bestuur is verantwoordelijk voor de aansturing van de uitvoeringsorganisatie. Het bestuur is geen vertegenwoordiging van de gemeenten. Algemeen bestuur De bevoegdheden van het algemeen bestuur zijn: -

Het vaststellen en wijzigen van de begroting

-

Het vaststellen van de (jaar)rekening

-

Het benoemen, schorsen of ontslaan van de directie

-

Het nemen van besluiten over commissies

-

Als gekozen wordt voor een publiekrechtelijke rechtsvorm is het mogelijk om middels een bestuursovereenkomst of een gemeenschappelijke regeling (GR) de uitvoeringsorganisatie in te richten.

59

Alle taken en bevoegdheden die niet aan het dagelijks bestuur, de voorzitter of een bestuurscommissie zijn opgedragen, behoren aan het algemeen bestuur. Het algemeen bestuur wordt vanuit het bestuur van de gemeenten ingericht. De Wgr zegt niets over de omvang en de samenstelling van het algemeen bestuur. Dit is een vrije keuze. Gelet op de verbeterpunten die zijn aangegeven lijkt een algemeen bestuur dat bestaat uit één wethouder van iedere gemeente wenselijk. Hiermee wordt het bestuur klein en slagvaardig gehouden. Dagelijks bestuur De belangrijkste bevoegdheden van het dagelijks bestuur zijn: -

Het voorbereiden van al hetgeen in het algemeen bestuur ter overweging en beslissing moet worden gebracht.

-

Het uitvoeren van de besluiten van het algemeen bestuur.

-

Het toezicht op het functioneren van bestuurscommissies.

-

Het beheren van de activa en passiva.

-

De zorg, voor zover deze van het dagelijks bestuur afhangt, voor de administratieve organisatie, de financiële administratie en de controle op het geldelijk beheer en de boekhouding.

-

Het nemen van alle conservatoire maatregelen, zowel in als buiten rechte, en het doen van alles wat nodig is ter voorkoming van verjaring en verlies van recht en bezit.

-

Het houden van toezicht op de uitvoering.

-

Het aanstellen van personeel of in dienst nemen van personeel op arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht, schorsen en ontslaan van personeel, voor zover het algemeen bestuur zich de betreffende bevoegdheden niet heeft voorbehouden.

Het dagelijks bestuur kan vanuit de gemeente worden ingericht. De leden van het dagelijks bestuur kunnen worden benoemd uit de leden van het algemeen bestuur. Eén van de succesfactoren van de uitvoeringsorganisatie is de mogelijkheid voor het plaatsen van cliënten bij ondernemers en werkgevers. Om deze ondernemers en werkgevers nog meer te betrekken en de koppeling met de uitvoeringsorganisatie te vergroten, kunnen onafhankelijke leden aan het dagelijks bestuur worden toegevoegd (kwaliteitszetel(s)). Bij de Regeling WVK-Groep zijn drie onafhankelijke leden toegevoegd aan het bestuur. Een risico hierbij is dat de zuivere verantwoordingslijn van het bestuur naar de raad vertroebeld. Het dagelijks bestuur stuurt de uitvoeringsorganisatie bestuurlijk aan. Hiervoor is naast inhoudelijke kennis ook kennis en ervaring van bedrijfsvoering van belang. Door verschillende gemeenten is aangegeven dat het dagelijks bestuur zou kunnen bestaan uit wethouders die bepaalde portefeuilles hebben in de colleges van B & W Voorbeelden hiervan zijn: -

P & O/HRM

-

Financiën

-

Juridische zaken

-

Bedrijfsvoering

Voorgesteld wordt om een dagelijks bestuur samen te stellen op basis van de bovenstaande aandachtsgebieden.

60

In overweging wordt gegeven om één of meerdere onafhankelijke bestuursleden (kwaliteitszetel(s)) toe te voegen aan het dagelijks bestuur. Bij voorkeur bestuurders uit het bedrijfsleven. Overigens is het van uit de Wgr mogelijk om het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur zo in te richten dat ze in omvang en samenstelling gelijk zijn. Dit vermindert de bestuurlijke belasting en voorkomt dat de zelfde onderwerpen op verschillende plaatsen worden besproken (personele unie van door gemeenteraden aangewezen portefeuillehouders van de gemeenten). De voorzitter is zowel de voorzitter van het algemeen en dagelijks bestuur en wordt uit de leden gekozen.

Er wordt een keuze gemaakt voor de samenstelling van het algemeen en dagelijks bestuur. Geadviseerd wordt de genoemde adviezen over te nemen. Het algemeen bestuur bestaat uit één wethouder van iedere gemeente. Het bestuur wordt klein en slagvaardig gehouden. Het algemeen bestuur wordt samengesteld uit wethouders met bepaalde portefeuilles in het college van B&W (bijvoorbeeld, P&O/HRM, financiën, juridische zaken en bedrijfsvoering). Het AB en DB zijn in omvang en samenstelling gelijk.

Naast het bestuur wordt een portefeuillehoudersoverleg (POHO) ingericht. Het POHO heeft geen formele status in de aansturing van de uitvoeringsorganisatie. In het POHO worden het beleid en de opdracht aan de uitvoeringsorganisatie afgestemd. 3.6.4.

Directie

Onder het bestuur wordt een directie aangesteld. De directie is verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van de uitvoeringsorganisatie. De directie heeft geen bestuurlijke bevoegdheden. Op dit moment kent de GRSK een directie die bestaat uit de gemeentesecretarissen/algemeen directeuren van de vijf gemeenten. De Regeling WVK-Groep kent geen directie maar een managementteam en een directeur. De WSD-Groep kent een managementteam en een algemeen directeur. De directie is binnen de gemeenschappelijke regeling de opdrachtnemer en de uitvoerder. De directie kan op de volgende twee manieren worden samengesteld: 1.

De gemeentesecretarissen/algemeen directeuren van de vijf gemeenten aangevuld met de algemeen directeur van de uitvoeringsorganisatie.

2.

Een uitvoerende directie bestaande uit de algemeen directeur van de uitvoeringsorganisatie aangevuld met andere eindverantwoordelijken van onderdelen uit de uitvoeringsorganisatie.

De eerste optie sluit aan bij de huidige GRSK. De motivering van deze samenstelling is dat binnen de gemeenten de gemeentesecretarissen/algemeen directeuren opdrachtnemer en uitvoerder zijn. Het gemeentebestuur is de opdrachtgever. In de voorgestelde constructie worden uitvoeringstaken van de gemeente gedelegeerd naar de uitvoeringsorganisatie. Door de gemeentesecretarissen/algemeen directeuren zitting te laten nemen in de directie zijn zij mede verantwoordelijk voor de uitvoering van de opdrachten van het gemeentebestuur. Omdat de gemeentesecretarissen/algemeen directeuren niet belast zijn met de werkelijke dagelijkse leiding van de uitvoeringsorganisatie is in deze samenstelling de algemeen directeur van de uitvoeringsorganisatie ook lid van de directie. 61

Bij de tweede optie bestaat de directie uit personen die direct leiding geven aan de uitvoeringsorganisatie. Dit heeft als voordeel dat er heel direct gestuurd wordt op het (dagelijks) functioneren van de uitvoeringsorganisatie. Het nadeel is dat de gemeenten alleen als opdrachtgever (bestuur) direct betrokken zijn. Op dit moment wordt onderzocht of er door de Kempengemeenten (ambtelijk) nog meer kan worden samengewerkt. Daarnaast wordt in het kader van de zogenaamde bestuurskrachtmeting door de provincie onderzocht hoe de bestuurlijke en uitvoeringstructuur er in de toekomst moet komen uit te zien. Tevens is verder gaande gemeentelijke samenwerkingen of gemeentelijke herindelingen een onderdeel van het regeerakkoord van het kabinet Rutte II. De samenwerking in het kader van de Wwb, Wsw en Wmo aangevuld met de bestaande samenwerking in het Shared Service Centrum (SSC) en P&O is een voor de hand liggende mogelijkheid om een verder gaande samenwerking vorm te geven. Bij deze ontwikkeling is de eerste optie wenselijk omdat de gemeentesecretarissen/ algemeen directeuren van de vijf gemeenten betrokken worden bij de aansturing van de (ambtelijke) uitvoeringsorganisatie. Zij hebben hierbij de zelfde rol als ze bij de afzonderlijke gemeenten hebben.

Er wordt een keuze gemaakt voor de samenstelling van de directie. Geadviseerd wordt om te kiezen voor optie 1 bij een verder gaande (ambtelijke) samenwerking tussen de vijf Kempengemeenten. Bij geen verder gaande (ambtelijke) samenwerking is ook optie 2 mogelijk. Het nadeel bij deze optie is dat het SSC en P&O in de GRSK achter blijven en er sprake is van twee gemeenschappelijke regelingen binnen de Kempengemeenten.

Binnen de directie wordt een portefeuilleverdeling afgesproken. Afhankelijk van de inrichting van de directie wordt de portefeuilleverdeling bepaald.

3.7.

Consequenties organisaties

3.7.1.

Gemeenschappelijke regelingen

Zoals in het begin van paragraaf 3.6. is aangegeven zijn er drie gemeenschappelijke regelingen die nu verschillende taken uitvoeren. De voorgestelde herstructurering heeft voor alle drie de gemeenschappelijke regelingen gevolgen. De Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking Kempengemeenten (GRSK) heeft de volgende drie taakvelden: -

Shared Service Centrum voor ICT, vastgoed en landmeten (SSC)

-

ISD de Kempen (ISD)

-

Personeel & Organisatie (P&O)

In het voorstel worden de taken van de ISD de Kempen ondergebracht bij de nieuwe uitvoeringsorganisatie. Alle taken van de Regeling WVK-Groep komen onder de uitvoeringsorganisatie te vallen. 62

Voor de Gemeenschappelijke regeling WSD vallen alleen de taken die uitgevoerd worden voor de gemeente Oirschot onder de uitvoeringsorganisatie. Op dit moment gaat dit over 126 cliënten. Binnen de uitvoeringsorganisatie moeten ook ICT en personeel & organisatie werkzaamheden worden uitgevoerd. De vijf gemeenten hebben deze werkzaamheden ondergebracht bij de GRSK. Voorgesteld wordt om binnen de uitvoeringsorganisatie geen eigen ICT en Personeel & Organisatie afdeling in te richten. Afhankelijk van de positionering van het SSC en de afdeling P&O ontstaat een inkooprelatie met de uitvoeringsorganisatie of een staf-lijn relatie.

Er wordt een keuze gemaakt voor de positionering van het SSC en de afdeling P. & O. Geadviseerd wordt om te kiezen voor het onderbrengen van de P&O en SCC in één gemeenschappelijke regeling met de uitvoering van Wwb, Wsw en Wmo bij een verder gaande (ambtelijke) samenwerking tussen de Kempengemeenten.

Er zijn vier mogelijkheden voor het inrichten van de gemeenschappelijke regeling: 1.

Het opheffen van de GRSK en de werkzaamheden onder brengen bij de Regeling WVK-Groep.

2.

Het opheffen van de Regeling WVK-Groep en de werkzaamheden onder brengen bij de GRSK.

3.

Het opheffen van zowel de Regeling WVK-Groep als de GRSK en het oprichten van een nieuwe gemeenschappelijke regeling.

4.

Het opheffen van de Regeling WVK-Groep en het ontvlechten van de ISD de Kempen uit de GRSK. De activiteiten van de Regeling WVK-Groep en de ISD de Kempen onderbrengen in een nieuwe gemeenschappelijke regeling.

In de voorgestelde opzet wordt in eerste instantie niet uitgegaan van het opschalen van het verzorgingsgebied. Wel is in paragraaf 3.5.3. ‘Positie gemeente Oirschot’ de mogelijkheid aangegeven dat de uitvoeringsorganisatie ook kan gaan werken voor een (aantal) van de gemeenten die bij de WSD-Groep zijn aangesloten. Tevens wordt geadviseerd om voor bepaalde taken samenwerkingsverbanden aan te gaan of werkzaamheden uit te besteden (beschut werken binnen en beleid). Onderstaand wordt er van uitgegaan dat de vijf huidige gemeenten de opdrachtgever blijven voor de uitvoeringsorganisatie. Als er nieuwe samenwerkingsverbanden (nieuwe/andere gemeenten) worden aangegaan is het over het algemeen voor alle betrokken bestuursorganen eenvoudiger en doelmatiger om een streep te zetten onder een bestaande gemeenschappelijke regeling, de gemeenschappelijke boedel op te heffen en een nieuw samenwerkingsverband op te zetten. De voorgestelde veranderingen in het takenpakket zijn voor de GRSK het minst. Feitelijk worden de huidige taken van de Regeling WVK-Groep en de taken voor de cliënten van de gemeente Oirschot van de Gemeenschappelijk regeling WSD overgedragen. Daar staat tegenover dat de GRSK inhoudelijk moet worden aangepast op de samenstelling van het bestuur en de verdeling van de bevoegdheden. Bij het opheffen van een gemeenschappelijke regeling moet de gemeenschappelijke boedel worden opgeheven. 63

Als er een nieuwe gemeenschappelijke regeling wordt opgezet of taken worden overgedragen aan een andere gemeenschappelijke regeling zullen middelen, activiteiten en mensen van de gemeenschappelijke regeling worden overgenomen. De resterende verplichtingen in de gemeenschappelijke regeling worden vervolgens gesaneerd en afgewikkeld met de gemeenten op basis van de geldende verdeelsleutel. Het algemeen bestuur besluit tot opheffing op basis van een liquidatieplan en benoemt een vereffenaar (meestal dagelijks bestuur). De vereffenaar is bevoegd om besluiten te nemen conform het liquidatieplan zolang er vermogensbestanddelen of verplichtingen bestaan waarvoor nadere saneringsbesluiten noodzakelijk zijn. In de Regeling WVK-Groep is bepaald dat de regeling kan worden gewijzigd als alle colleges van B&W daar toe hebben besloten met toestemming van de gemeenteraden. Voorstellen voor wijziging van de regeling worden gedaan door het algemeen bestuur of door één of meer colleges van B&W (artikel 36). De regeling kan worden opgeheven na een unaniem besluit van de colleges van B&W met toestemming van de gemeenteraden. Het liquidatieplan wordt door het algemeen bestuur vastgesteld nadat de colleges van B&W zijn gehoord. Het dagelijks bestuur is belast met de liquidatie (artikel 37). De bepalingen voor het wijzigen en opheffen van de GRSK zijn het zelfde als voor de Regeling WVKGroep met één verschil dat bij wijzigingen van de regeling niet de colleges van B&W besluiten, maar het algemeen bestuur met de meerderheid van de gemeenten in het algemeen bestuur, na verkregen toestemming van alle gemeenteraden (artikel 28 en 29). De Gemeenschappelijke regeling WSD hoeft alleen te worden aangepast als de gemeente Oirschot besluit de werkzaamheden met betrekking tot de Wsw onder te brengen bij de uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten. Gelet op de veranderingen die moeten worden doorgevoerd en de consequenties is optie 1. ‘Het opheffen van de GRSK en de werkzaamheden onder brengen bij de Regeling WVK-Groep’ het meest ingrijpende. Het grootste verschil tussen de opties 2 en 3 zit in het uitvoeren van de consequenties bij liquidatie. Bij optie 3 ‘Het opheffen van zowel de Regeling WVK-Groep als de GRSK en het oprichten van een nieuwe gemeenschappelijke regeling’ moet twee keer een geheel liquidatietraject doorlopen worden. Bij optie 2 ‘Het opheffen van de Regeling WVK-Groep en de werkzaamheden onder brengen bij de GRSK’ wordt één regeling moeten opgeheven. Voordeel van optie 3 is dat de ‘oude bagage’ niet meegenomen wordt naar de nieuwe regeling. Als besloten wordt om het SSC en de afdeling P&O niet onder te brengen bij de nieuwe uitvoeringsorganisatie wordt optie 4 uitgevoerd. De Regeling WVKGroep wordt opgeheven en de ISD de Kempen wordt ontvlochten uit de GRSK. De activiteiten van de Regeling WVK-Groep en de ISD-de Kempen worden ondergebracht in een nieuwe gemeenschappelijke regeling. Het SSC en de afdeling P&O blijven in de GRSK.

64

Er wordt een keuze gemaakt voor het inrichten van de gemeenschappelijke regeling. Geadviseerd wordt te kiezen voor optie 3. bij een verder gaande (ambtelijke) samenwerking tussen de Kempengemeenten. De GRSK en de Regeling WVK-Groep worden opgeheven. De activiteiten van de Regeling WVK-Groep en de GRSK worden ondergebracht in een nieuwe gemeenschappelijke regeling.

3.7.2.

(bestuurlijke) inrichting

Als het SSC en de afdeling P&O samen met de uitvoering van de Wwb, Wsw en Wmo in één gemeenschappelijke regeling worden ondergebracht ontstaat de onderstaande bestuurlijke organisatie.

Figuur13: (Bestuurlijke) inrichting. SSC en afdeling P&O maken onderdeel uit van de zelfde gemeenschappelijke regeling als de uitvoeringsorganisatie 3.7.3.

Financiële consequenties

Uitgangspunt zijn de huidige financiële kaders. Op dit moment is niet bekend wat eventuele wijzigingen in wetgeving voor financiële consequenties hebben. De uitvoeringskosten kunnen pas worden berekend als de visie is vastgesteld en de inrichting van de organisatie is uitgewerkt. Als kader kunnen de huidige kosten als taakstellende kader worden vastgesteld.

65

Hierbij dienen kosten voor zowel de uitvoering, verstrekkingen als uitkeringen van taken die worden overgeheveld naar de gemeenten toegevoegd te worden. Voor het uitvoeren van de herstructurering wordt een herstructureringsplan en één of meerdere liquiditeitsplannen opgesteld. Hierbij dient een herstructureringsvoorziening te worden getroffen voor (éénmalige) kosten. Deze herstructureringsvoorziening kan mogelijk gevormd worden uit de te liquideren boedel(s).

66

4.

Uitgangspunten en kaders Wmo

In dit hoofdstuk zijn de gezamenlijke uitgangspositie, de samenwerking en de organisatorische inrichting voor de overheveling extramurale begeleiding naar de Wmo uitgewerkt. In de eerste paragraaf is de gezamenlijke uitgangspositie opgenomen. Het betreft een samenvatting. De volledige uitwerking te vinden is in de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’. In de eerste paragraaf wordt ingegaan op de ontwikkelingen rondom de extramurale begeleiding Wmo en de openstaande zaken. In paragraaf 2 is de concrete uitwerking van de uitvoering in activiteiten, formatie en kosten weergegeven. Aan de hand van de uitwerking van de uitvoering wordt in de daaropvolgende paragraven een stappenplan en detailplanning uitgewerkt en de benodigde capaciteit voor de uitvoering. Ten slotte is de globale projectorganisatie weergegeven. In het kader van de overheveling van de extramurale begeleiding hebben de Kempengemeenten een onderzoek laten uitvoeren naar de mogelijkheden tot samenwerking op de (beleids)keuzen, de inrichting en de uitvoering van de begeleiding. Voor het onderzoek waren acht vragen gedefinieerd en is aanvullend onderzocht wat de omvang en samenstelling van de doelgroep is. Het onderzoek is begin april gepresenteerd en heeft geleid tot een gemeenschappelijke visie op de samenwerking tussen de gemeenten en met de ISD de Kempen. Tevens zijn de (beleids)keuzen die moeten worden gemaakt om de extramurale begeleiding uit te voeren inzichtelijk gemaakt. De zogenaamde participatiepiramide staat centraal in de visie van de Kempengemeenten op de uitvoering van de extramurale begeleiding. Tevens hebben de Kempengemeenten een samenwerkingsmodel gekozen voor de uitvoering van de extramurale begeleiding Wmo. Voor de weergave van de participatiepiramide, het samenwerkingsmodel en de uitgebreide uitwerking van de uitgangpunten verwijzen wij naar hoofdstuk 3, paragraaf 3.2.2., van dit rapport en de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’ van 19 april 2012.

4.1

Visie en uitgangspunten extramurale begeleiding Wmo

4.1.1

Samenwerking, inrichting en uitvoering

Een belangrijke conclusie uit het onderzoek naar de overheveling extramurale begeleiding is, dat de begeleiding alleen goed kan worden ingevuld als er vergaand wordt samengewerkt tussen de Kempengemeenten. De Kempengemeenten hebben besloten om met betrekking tot de overheveling van de functiebegeleiding samen te werken op de volgende functies: -

Voorbereiding van de invoering van de begeleiding

-

Beleidsformulering Wmo

-

Aanmelding/loket (front-office)

-

Administratieve organisatie (back-office)

-

Ontwikkelen en toepassen ondersteunende instrumenten (cliëntprofielen, arrangementen, begeleidingsplannen, voorzieningenmatrix, etc.)

-

Inkoop/(bestuurlijk) aanbesteden en contracteren aanbieders

-

Communicatie over algemene regionale onderwerpen

-

(Taxi)vervoer

67

Gemeenten willen een eigen ‘couleur locale’ ten aanzien van de toegankelijkheid voor de burger (aanmelding/loket en contact met lokale aanbieders). In het onderzoek zijn voor de inrichting en uitvoering de uitgangspunten beschreven en is een advies gedaan over de te ondernemen stappen en te maken (beleids)keuzen in de voorbereidingsfase. Onderstaand wordt dit schematisch weergegeven. De gehele uitwerking is opgenomen in de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’. Inrichting extramurale begeleiding Wmo Organisatie

Adviezen

Primair proces:

Bij de inrichting van het loket kan op verschillende manieren worden samengewerkt.

front-office

De grootste synergie is te behalen als de loketten op dezelfde manier worden ingericht. De gemeenten kunnen in de praktijk de eigen ‘couleur locale’ behouden.

Primair proces:

Voor de back-office is de grootste synergie te behalen wanneer de

back-office

Kempengemeenten deze in haar geheel in gezamenlijkheid organiseren. Dit leidt tot een meer eenduidige manier van werken en verwerken van gegevens, één lijn en daardoor minder verspilling, meer één taal in de keten en duidelijkheid en inzicht door het gezamenlijk organiseren van aanbod op basis van vraag.

Ondersteunende

Voor de uitvoering van de begeleiding worden de volgende ondersteunende

instrumenten

instrumenten gebruikt: -

Cliëntprofielen

-

Arrangementen

Advies is om het opstellen en onderhouden van de zorgarrangementen gezamenlijk uit te voeren en te beleggen bij de ISD de Kempen. De voorzieningen

In de voorzieningenmatrix worden de benodigde voorzieningen en zorg voor de

en de zorg

invulling van de begeleiding uitgewerkt. Advies is om het ontwikkelen en onderhouden van de voorzieningenmatrix onder de verantwoordelijkheid van de ISD de Kempen te brengen.

Voor de uitvoering van de overheveling extramurale begeleiding Wmo hebben de Kempengemeenten een aantal vragen gesteld die beantwoord zijn in de rapportage. Onderstaand worden de belangrijkste adviezen benoemd. Uitvoering extramurale begeleiding Wmo Vraag

Adviezen

Het beleidskader

Bij vergaande samenwerking is het niet wenselijk dat het beleid van de gemeenten grote verschillen vertoont. Voorgesteld is om het beleid op een zelfde wijze in te richten.

Inkopen of

Geadviseerd is om een gezamenlijk inkoopbeleid te ontwikkelen voor alle

aanbesteden

Kempengemeenten vanuit een gemeenschappelijke visie. Behoud van ‘eigen’ contact bij partners is wenselijk en hoeft de gezamenlijkheid ook niet in de weg te staan. Op het gebied van vervoer, indicatiestelling, uitzonderlijke en/of specialistische zorg en grote volumes van zorglevering is het wenselijk om ook daadwerkelijk in te kopen of (bestuurlijk) aan te besteden.

68

Indicatie

Bij de indicatiestelling en ‘het gesprek’ is oog voor de ‘couleur locale’. Van belang is een goede integrale indicatiestelling (in ‘het gesprek’ wordt ook een indicatie gesteld), waarbij burgers niet steeds met verschillende loketten en hulpverleners te maken krijgen.

Gemeenteover-

Binnen de extramurale begeleiding is er een grote diversiteit aan doelgroepen.

stijgend aanbod

Voor de Kempengemeenten is een aantal doelgroepen niet lokaal te organiseren (zie rapportage 19 april voor deze doelgroepen).

Verantwoording

Verantwoording kan op verschillende niveaus. De vraag naar borging van de kwaliteit van zorg en diensten moet een belangrijke plaats krijgen in de verantwoording. Er moet gekeken worden of de van te voren afgesproken resultaten behaald zijn of zullen worden (contractmonitoring). Regelmatig moet er een overleg plaatsvinden waarin men samen zoekt naar innovatie en samenhang. Voor de zorgaanbieders is het ook wenselijk dat er vanuit een gemeenschappelijk kader wordt gewerkt.

Communicatie

Advies is om de communicatie intern en extern te laten plaatsvinden vanuit de front- en back-office. Communiceer eenduidig en in één taal. Door een gezamenlijke weg af te spreken waarbinnen de communicatie gaat plaatsvinden, ontstaat er duidelijkheid tussen de Kempengemeenten. Bij de inrichting van de externe communicatie wordt onderscheid gemaakt in: 1.

Communicatie tijdens de voorbereiding van de overheveling van de begeleiding (tot 1 januari 2014);

2.

Communicatie na de overheveling van de begeleiding (na 1 januari 2014).

Het vervoer naar

Vervoer is een bijzonder aandachtspunt binnen de begeleiding. Gelet op de

de dagbesteding

diversiteit van de doelgroep is er niet één oplossing mogelijk. Per doelgroep dient bekeken te worden welke oplossingen aansluit bij de kenmerken, de beperkingen en de voorwaarden voor de doelgroep. In de voorbereiding voor de inrichting van de begeleiding wordt per doelgroep een passende oplossing uitgewerkt.

4.1.2

Ontwikkelingen extramurale begeleiding Wmo

In het voorgenomen beleid van het kabinet Rutte I zou per 1-1-2013 de extramurale begeleiding gedecentraliseerd worden naar de gemeenten. Het kabinet Rutte I is demissionair geworden en de overheveling is controversieel verklaard door de Tweede Kamer. Het kabinet Rutte II heeft in het regeerakkoord opgenomen dat zowel de functie extramurale begeleiding als de persoonlijke verzorging (PV) per 1 januari 2015 worden overgeheveld van de AWBZ naar de Wmo. Mogelijk worden de gemeenten op 1 januari 2014 verantwoordelijk voor de extramurale dagbesteding. Het regeerakkoord geeft hier onvoldoende duidelijkheid over. Per 1 januari 2013 wordt het zogenaamde scheiden van zorg en wonen doorgevoerd voor de zorgzwaartepakketten (ZZP) 1 en 2. Per 1 januari 2014 wordt het scheiden van zorg en wonen doorgevoerd voor de ZZP’s 3 en 4 (met uitzondering voor de ZZP 4 voor mensen met een verstandelijke beperking (VG). Hierbij wordt het scheiden van zorg en wonen op 1 januari 2016 doorgevoerd). De val van het kabinet Rutte en het controversieel verklaren van het wetvoorstel voor de overheveling extramurale begeleiding Wmo heeft invloed op de inrichting en uitvoering in de Kempengemeenten. Ten tijde van de oplevering van de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Wmo’ was nog sprake van de invoering per 1 januari 2013.

69

Uit de gesprekken met de portefeuillehouders en de ISD zijn geen aanvullingen op de rapportage naar voren gekomen die van invloed zijn op de uitgewerkte visie. Het controversieel verklaren van de wet heeft ertoe geleid dat de vervolgstappen (nog) niet zijn uitgevoerd. Daarnaast is de gezamenlijke uitgangspositie niet vastgesteld en hebben de gemeenten geen besluiten genomen over de adviezen/(beleids)keuzen in het rapport. De rapportage is niet voorgelegd aan de gemeenteraden. De gehele overheveling per 1 januari 2015 betekent dat er extra tijd is voor de voorbereidingsfase van de overheveling extramurale begeleiding (en persoonlijke verzorging) Wmo. Tegelijkertijd betekent dit dat de Kempengemeenten de gehele organisatie klaar moeten hebben voor de nieuwe aanvragen en de cliënten die nu al een indicatie hebben voor de extramurale begeleiding in de AWBZ. In 2014 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. De Kempengemeenten vinden het van belang dat op korte termijn de gezamenlijke positie is bepaald en dat de voorbereiding in gang wordt gezet. De eerste stap is dat de Kempengemeenten besluiten nemen over de adviezen in dit rapport en de rapportage van 19 april. De gemeenten besluiten welke adviezen zij overnemen, dit gebeurt in gezamenlijkheid na de oplevering van deze rapportage. De gezamenlijke uitgangspunten worden voorgelegd aan de gemeenteraden. Gelet op de doorlooptijd wordt voorgesteld dit op korte termijn te doen. Met de voorbereidingen wordt gestart zodra de gemeenten de uitgangspunten in deze rapportage vaststellen. Een aantal activiteiten van de voorbereidingen kunnen uitgevoerd worden zonder dat de gemeenteraden het voorstel hebben behandeld.

4.2

Uitvoering extramurale Wmo per 1 januari 2015

De Kempengemeenten werken tot 1 januari 2015

13

gefaseerd toe naar een zoveel mogelijk eenduidige

samenwerking met betrekking tot de overheveling van de AWBZ functies naar de Wmo. Naast de AWBZ worden de komende jaren nog andere beleidsterreinen overgeheveld naar de gemeenten (jeugdzorg, Wajong). Samenwerking geeft draagkracht en maakt de individuele gemeenten daarmee minder kwetsbaar. Om de samenwerking in de voorbereidende fase vorm te kunnen geven moet eerst duidelijk zijn hoe de samenwerking er bij de uitvoering uitziet. Om deze reden wordt onderstaand eerst ingegaan op de uitvoering van de extramurale begeleiding en daarna op (de samenwerking bij) de voorbereiding. De beschrijving van de uitvoering is gericht op de uitvoering van de extramurale begeleiding Wmo. Er wordt ook rekening gehouden met de in hoofdstuk drie beschreven uitgangspunten met betrekking tot de Wsw en Wwb. Eerst worden kort de doelgroepen benoemd, vervolgens worden de activiteiten voor de uitvoering van de extramurale begeleiding Wmo beschreven.

13

In het regeerakkoord van het kabinet Rutte II is nog onduidelijk over wie vanaf 2014 verantwoordelijk is voor de extramurale dagbesteding. Dagbesteding maakt onderdeel uit van de begeleiding. Afhankelijk van de uitwerking door het kabinet Rutte II van de overheveling van de dagbesteding moet er rekening mee worden gehouden dat de gemeenten de uitvoering op 1 januari 2014 moeten hebben ingericht. 70

4.2.1

Doelgroepen

Bij de decentralisatie van de begeleiding worden de gemeenten verantwoordelijk voor een groep kwetsbare burgers. Er is sprake van een grote diversiteit aan doelgroepen en iedere doelgroep heeft zijn specialisme en verschillen. De doelgroepen zijn: -

Mensen met een psychiatrische problematiek

-

Volwassenen en ouderen met somatische en psychogeriatrische problematiek

-

Mensen met een verstandelijke beperking

-

Mensen met een lichamelijke handicap

-

Jongeren met psychiatrische problematiek in combinatie met opgroeiproblemen

-

Een deel van de palliatieve terminale zorg binnen de begeleiding

In het vorige hoofdstuk is beschreven dat in de huidige situatie naar de doelgroepen wordt gekeken vanuit de wetgeving en de daarbij behorende uitvoering. Er is nog geen geïntegreerde visie en benadering van doelgroepen. In het voorgaande hoofdstuk is daarom een herijking van de visie op de doelgroepen uitgewerkt en zijn algemene uitgangpunten van de doelgroepen beschreven (paragraaf 3.2.3). De Kempengemeenten zijn verantwoordelijkheid voor de extramurale begeleiding Wmo voor de cliënten die ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven. De cliënten worden ondersteund middels de ‘gekanteld’ uitgevoerde Wmo. Hieraan wordt invulling gegeven door: -

Resultaatgerichte arrangementen of oplossingen

-

Maatwerk vanuit een breed vraagverhelderingsgesprek (het gesprek)

-

Eigen kracht en mogelijkheden en talenten van de burger worden uitgevraagd en benut (niet de beperking staat voorop, maar de mogelijkheden)

-

Samenhang meerdere decentralisaties en wetten (Jeugdzorg en Wwb en Wsw) en de Wmo leiden tot verbinding

-

Meer ondersteuning informele zorgverlening, meer ruimte voor professionals

-

Een meer integraal aanbod vanuit de zorgaanbieders uit de verschillende doelgroepen

4.2.2

Uitvoering extramurale begeleiding Wmo

Voor de uitvoering van de extramurale begeleiding Wmo zijn de volgende vier aandachtsvelden gedefinieerd: Aandachtsveld

Activiteiten

Primair proces

Front-office (loketfunctie, intake, begeleidingsplan, e.d.) en Back-office (opdrachten aanbieders, facturering, beschikking, e.d.)

Ondersteunende

Onderhouden cliëntprofielen en arrangementen

instrumenten Voorzieningen en de zorg

Contractmonitoring, aanbesteden/inkopen, voorliggende voorzieningen, vervoer, participatiepiramide, e.d.

Beleidskader

Opstellen (gezamenlijke) verordening en beleidsplan (korte- en lange termijn)

De aandachtsvelden zijn uitgewerkt in de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’.

71

4.2.3

Globale berekening formatie en kosten

Onderstaand wordt de inschatting van de benodigde formatie en bijbehorende kosten weergegeven voor de uitvoering van de extramurale begeleiding Wmo. Deze uitwerking is gebaseerd op de in de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’ opgenomen inrichting. De berekening heeft betrekking op de vijf gemeenten en uitvoeringsorganisatie ISD de Kempen. Directe medewerkers -

Front-office:

Aanmelding en verwerking melding, verzamelen gegevens en vastleggen systeem, plannen 'het gesprek'

-

Trajectbegeleider: ‘Het gesprek’, integraal Wmo onderzoek, begeleidingsplan opstellen

-

Back-office:

Verwerken gegevens begeleidingsplan, dossiervorming en vastleggen systeem

Indirecte medewerkers -

Beleidsmedewerker:

Ontwikkelen en voorbereiden beleid, onderhoud cliëntprofielen en arrangementen

-

Inkoopmedewerker:

Inkoop, (bestuurlijk) aanbesteden, relatiebeheer aanbieders, onderhouden en beheren voorzieningenmatrix

-

Financiën:

Facturatie, debiteurenbeheer, rapporteren

-

Automatisering:

Beheer ICT

-

Kwaliteit:

Beheer processen, interne controle

Bovenstaande uitwerking is gebaseerd op de gegevens van het CIZ, het zorgkantoor (CZ) en de ISD de Kempen. De overzichten geven een beeld van het aantal FTE dat nodig is om de nieuwe taken in te vullen.

72

De kosten zijn globaal geschat op basis van functieschalen die in overleg met de ISD de Kempen 14

bepaalde zijn . Dit leidt tot de volgende globale inschatting van de directe kosten:

Voor de genoemde indirecte medewerkers zijn de globale kosten:

Deze overzichten geven alleen de kosten weer voor de nieuwe FTE. De kosten voor het directe personeel zijn geen rondgerekende kostprijzen. Afhankelijk van waar de functie wordt uitgevoerd kunnen de indirecte kosten (zoals huisvesting, indirecte personeelkosten, automatisering) toegerekend worden aan de directe kosten. Dan kan een kostprijs per directe medewerker/FTE berekend worden. Nu is er bewust voor gekozen dit niet te doen, omdat een berekening een vertekend beeld kan geven met de werkelijke situatie na de keuze. Daarnaast is de verwachting dat extra management en andere indirecte functies niet direct nodig zijn uitgaande van alleen deze overheveling. De kosten die er nu zijn, blijven.

4.3

Activiteiten voorbereidingsfase

Er wordt vanuit gegaan dat de extramurale begeleiding op 1 januari 2015 in zijn geheel wordt overgeheveld naar de Wmo. Concreet betekent dit dat alle voorbereidingen op 1 januari 2015

15

moeten zijn afgerond. In deze paragraaf wordt de voorbereidingsfase uitgewerkt. De eerste stap die de Kempengemeenten en de ISD de Kempen moeten zetten is het nemen van besluiten over de adviezen in deze rapportage (gezamenlijke visie en kader). Als dit is gedaan kan gestart worden met de voorbereidingen.

14

Frontoffice schaal 7, backoffice schaal 6, financieel medewerker schaal 8, trajectbegeleider, inkoper en kwaliteitsmedewerker schaal 9 en beleidsmedewerker schaal 10. De schalen zijn gesteld op periodiek 9. 15 Mogelijk 1 januari 2014, afhankelijk van uitwerking regeerakkoord door kabinet Rutte II. 73

De (beleidskeuzen) in de voorbereidingsfase zijn: -

Het op korte termijn gezamenlijk definiëren van de uitgangspositie per 1 januari 2015. Hierin wordt ook meegenomen de keuzen op de hervorming Wwb en Wsw (Participatiewet 1 januari 2014).

-

Gezamenlijk afstemmen hoe en op welke wijze er per 1 november 2012 wordt samengewerkt om de uitgangsposities per 1 januari 2015 te realiseren.

-

Een definitieve keuze maken in het gezamenlijk inrichten van de back- en front-office, met als minimale uitgangspunten: 

Gezamenlijke eenduidige communicatie



Gezamenlijk inrichten van processen (aanmeldprocedures, indicatie, begeleidingsplan, contactbeheer intern/extern e.d.)



Gezamenlijke financiering inrichting (aanbesteding/inkoop)



Gezamenlijke afdeling debiteuren en crediteuren voor de Wmo



Gezamenlijke ICT ter ondersteuning aan de organisatie en het uitvoerende proces die zowel lokaal (per gemeente) als regionaal (binnen de Kempengemeenten) gebruikt kan worden

Op basis van de door de projectgroep in dit rapport uitgewerkte adviezen worden keuzen gemaakt in het portefeuillehoudersoverleg (strategisch). Hierbij wordt rekening gehouden met de (beleids)keuzen op de hervorming van de Wwb en Wsw (hoofdstuk 3). Wanneer de keuzen gemaakt zijn kan gestart worden met de activiteiten van de voorbereidende fase. De activiteiten omvatten het volgende: -

Ontwikkelen voorzieningenmatrix

-

Vullen voorzieningenmatrix (inclusief inventariseren welke zorgen welzijn aanbieders, cliënten-, mantel-, vrijwilligersorganisaties en verenigingen actief zijn in de regio)

-

Selectie/aanpassen geautomatiseerde systemen

-

Ontwikkelen cliëntprofielen

-

Ontwikkelen arrangementen

-

Voorbereiding inkoop/aanbestedingen (eventueel voor het leveren van begeleiding, zorg, vervoer en indicatiestelling)

4.3.1

Toelichting activiteiten voorbereidende fase

1. Actie

Sturing op beleid, visie en organisatie inrichting Beschrijving

Realisatie voor

Visie

Om de inrichting daadwerkelijk vorm te geven wordt de

1 november.

gezamenlijke visie op de overheveling van de extramurale functie

2012

begeleiding definitief bepaald. Deze visie is de basis voor de verdere inrichting van de uitvoering. Kaders

Wanneer de gezamenlijke visie definitief is bepaald worden de

1 november

kaders geformuleerd waarbinnen de verdere inrichting (lokaal en

2012

regionaal) kan plaatsvinden. Organisatie

Op basis van de visie en de bepaalde kaders vindt de verdere

December

inrichting van de projectorganisatie plaats. In dit hoofdstuk is een

2012

74

globale uitwerking van de projectorganisatie opgenomen. Back-office Front-office

Momenteel is er al een gezamenlijke back-office. In de visie is

December

opgenomen hoe wordt samengewerkt.

2012

Gemeenten geven aan de front-office op lokaal niveau te willen

Januari 2013

organiseren. In de visie wordt opgenomen hoe wordt samengewerkt. Het is belangrijk om duidelijk te maken wat er verwacht wordt van het front-office: -

Wie is de klant, hoe wil deze klant benaderd worden en waarom wil deze klant benaderd worden?

-

Welke vragen moeten er beantwoord worden?

-

Hoe vaak worden die vragen gesteld?

-

Hoe snel wil men burgers te woord staan?

-

Hoe wordt er voor gezorgd dat de medewerkers op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen in de Wmo?

-

Welke kennis moet aanwezig zijn bij de medewerkers van de front-office?

Voorliggende

Alvorens de arrangementen voor groepen individuele voorziening

Februari

voorzieningen

worden ingericht dienen de Kempengemeenten te bepalen wat er

2013

zoal in de voorliggende voorzieningen kan plaatsvinden. Voorzieningen-

De voorzieningenmatrix maakt inzichtelijk wat het aanbod is, door

matrix

wie, wanneer, hoe en met name waarom. De voorzieningenmatrix

Maart 2013

draagt bij aan een gerichte en snelle match tussen vraag en aanbod. De matrix wordt gevuld met de geïnventariseerde voorzieningen. Om de voorzieningenmatrix interactief aan te kunnen bieden dient dit gefaciliteerd te worden (digitaal en via website te up- en downloaden). Cliëntprofielen

De cliëntprofielen geven inzicht in de problematiek en achtergrond

Maart 2013

van de ondersteuning. In de cliëntprofielen wordt beschreven welke vorm van ondersteuning de cliënt krijgt en wordt het algemene profiel van de cliënt weergegeven. Arrangementen

Per doelgroep worden er arrangementen ontwikkeld die de basis

April 2013

van het aanbod beschrijven. Daarnaast blijft er de mogelijkheid om op individueel niveau van af te wijken voor specifieke vragen die niet af te stemmen zijn in een bepaald arrangement. Dit kan door een andere invulling te geven of koppelingen te maken met andere arrangementen. Kern blijft dat door de arrangementen er overzicht en grip ontstaat over verleende en te verlenen begeleiding en zorg. Arrangementen worden ontwikkeld op basis van de cliëntprofielen en de voorzieningenmatrix. ICT

ICT speelt een belangrijke rol, het gehele proces moet worden geautomatiseerd. Het gaat om een ICT pakket dat de data en gegevens kan verwerken en uitzetten en in staat is om mee te bewegen in de veranderende omgeving. In de voorbereidende fase wordt de selectie van het ICT gedaan en worden de systemen aangepast.

75

Mei 2013

2.

(Contracteren – afhankelijk van vraag)

Actie

Beschrijving

Realisatie

Vorm

Er zijn verschillende vormen van contracteren bij de uitvoering van

Mei 2013

de Wmo extramurale begeleiding. Per financiering- en contractvorm wordt er een procesbeschrijving uitgewerkt hoe de procedure verloopt. Hierin is het van belang dat de kaders en randvoorwaarden goed zijn omschreven. Tevens is het van belang om in deze fase af te stemmen wat gezamenlijk kan en wat op lokaal niveau moet gebeuren. Afnemer

Afhankelijk van eerdere keuzes is het mogelijk budget te

Juli 2013

reserveren voor collectieve inkoop van voorzieningen en zorg. Door hier met verschillende ketenpartners over in gesprek te gaan kan er in de concretisering geïnventariseerd worden om hoeveel cliënten, omvang van de begeleiding en zorg (en wellicht budget) het gaat en hoe dit zich na 1 januari 2015 gaat verhouden. Uitvoerder

Een aanzienlijk percentage van de begeleiding kan geboden

Juli 2013

worden onder de zogenaamde noemer, collectieve zorg en welzijn. Veel van deze activiteiten worden momenteel ook al (succesvol) geboden in de regio. Het is de vraag of deze activiteiten gecontinueerd kunnen worden. Echter is het verstandig om te beoordelen of het aanbod ook niet een bredere vraag kan beantwoorden (methodiek en doelgroepen). Dit vraagt participatie van de uitvoerende partijen (waar gemeenten het zelf niet kunnen doen) en creativiteit in de keten. Bij deze planning is er van uitgegaan dat de extramurale begeleiding op 1 januari 2015 wordt overgeheveld naar de Wmo. Als duidelijk wordt wat de consequenties zijn van de afbouw van de aanspraken voor de dagbesteding dient de planning mogelijk te worden aangepast. Mogelijk dient dan uitgegaan te worden van 1 januari 2014. Daarnaast moet er rekening mee worden gehouden dat de voorbereiding moet worden uitgebreid met de overheveling van de persoonlijke verzorging. De activiteiten die uitgevoerd worden in de verdere voorbereidingen voor de extramurale begeleiding Wmo zijn globaal uitgewerkt in hoofdstuk 6. 4.3.2

Concreet uitgewerkt stappenplan

76

4.3.3

Capaciteit

Voorbereidende fase extramurale begeleiding Wmo t/m juni 2013 Actie

Deelnemers

Capaciteit (totaal)

Vaststellen visie en kaders

Portefeuillehouders

1 dag

Inrichting projectorganisatie + definitief

Projectgroep

1 dag

Bepalen activiteiten voorliggende

Portefeuillehouders en

Halve dag

voorzieningen

projectgroep

Ontwikkelen voorzieningenmatrix

Projectgroep/beleidsmedewerker

1 dag

Vullen voorzieningenmatrix (alle


40 dagen

Opstellen/aanpassen cliëntprofielen


5 dagen

Opstellen arrangementen


10 dagen

Selecteren ICT systeem

ICT, projectgroep,

3 dagen

maken activiteiten o.b.v. visie en kaders

gemeenten behalve Bergeijk)

portefeuillehouders Aanpassen ICT

ICT

Ntb, afhankelijk van keuze systeem

Visie samenwerking inkoopbeleid + voeren

Projectgroep/portefeuillehouders

5 dagen

Projectgroep

5 dagen

gesprekken Uitwerken procedures inkoop/aanbesteding De capaciteit gaat uit van een totale tijdsinvestering per activiteit, ofwel in groepsverband (bijeenkomst voor de vaststelling van gezamenlijke visie), of voor een individuele investering (ontwikkeling, uitwerking en aanpassing binnen alle gemeenten of de uitvoeringsorganisatie). Dit betekent dat bijvoorbeeld de uitwerking van de arrangementen in tijdsinvestering 10 dagen kost, maar verdeeld kan worden over meerdere personen. Terwijl de bijeenkomsten de totale tijdsinvestering vragen van alle deelnemers. De tijdsbesteding van de projectorganisatie en projectmanagement is niet meegenomen in het overzicht. Dit is afhankelijk van keuzen voor de inrichting van de volgende fase en de samenhang met fase 2 en 3 Wwb en Wsw. Daarnaast is er geen rekening gehouden met de tijd die nodig is voor de voorbereiding van de overheveling van de persoonlijke verzorging.

4.4

Projectorganisatie

Om de vervolgfase uit te voren wordt een projectorganisatie ingericht (vanaf 1 december 2012). Om de voorbereidingen op een gestructureerde manier te laten verlopen, worden een projectplan en een activiteitenplanning opgesteld. In deze paragraaf is een eerste aanzet voor de projectorganisatie opgenomen en in voorgaande paragraaf zijn de activiteiten beschreven. Voorgesteld wordt om een projectgroep samen te stellen die bestaat uit de beleidsmedewerkers van de gemeenten en de ISD. In de projectorganisatie wordt rekening gehouden met de activiteiten in het kader van de hervorming Wwb en Wsw.

77

Gedeeltelijk is er sprake van aparte werkgroepen en voor een ander deel worden activiteiten in gezamenlijkheid uitgevoerd. Dit is mede afhankelijk van de keuzen die de Kempengemeenten maken op beleid en uitvoering van de Wmo, Wwb en Wsw.

Kwartiermaker

Extramurale begeleiding Wmo

Beleidsmedewerkers gemeenten, ISD

Transitie Wwb en Wsw

Beleidsmedewerkers gemeenten, ISD, Wsw bedrijven

Voorzieningenmatrix

nog te bepalen

Cliëntprofielen en arrangementen

Voorbereidingen inkoopbeleid

ICT

Figuur 14: Projectorganisatie vervolgfasen

78

5.

Samenvatting

Door het kabinet Rutte I zijn de voorbereidingen getroffen voor de overheveling van de extramurale begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo. Daarnaast zijn gemeenten geconfronteerd met veranderingen in de Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet sociale werkvoorziening (Wsw). Het kabinet Rutte I ontwierp een nieuwe wet om te stimuleren dat zoveel mogelijk mensen door werk in hun eigen onderhoud voorzien: de Wet werken naar vermogen (Wwnv). Deze wet vervangt de Wet werk en bijstand (Wwb) en heeft gevolgen voor de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet Wajong. Na de val van het kabinet Rutte I is door de Tweede Kamer aangegeven dat de Wwnv in zijn huidige vorm geen doorgang zal vinden. De noodzaak om de arbeidsmarkt te hervormen wordt ook door het nieuwe kabinet Rutte II overgenomen. In het regeerakkoord is de Wwnv vervangen door de Participatiewet. Deze wordt op 1 januari 2014 ingevoerd. De basisprincipes waarop de Wwnv is gebaseerd veranderen bij de Participatiewet niet en blijven relevant. De Kempengemeenten hebben aangegeven dat zij op basis van de principes van de Wwnv de uitvoering Wwb en de Wsw toekomstbestendig willen maken. In het kader van deze ontwikkelingen en de huidige startsituatie van de Kempengemeenten, is in opdracht van de colleges van B&W een externe projectleider aangesteld voor: 1

De voorbereiding van de overheveling van de extramurale begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo.

2

Het huidige beleid, de inrichting en de schaalgrootte van de uitvoering Wwb en Wsw te herijken zodat deze toekomstbestendig is.

Voor de overheveling van de extramurale begeleiding is in het voorjaar van 2012 de eerst fase uitgevoerd. Tijdens deze fase zijn de mogelijkheden tot samenwerking, de inrichting en de uitvoering van de begeleiding uitgewerkt. De uitwerking is opgenomen in de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding Kempengemeenten’ (19 april 2012). In het regeerakkoord van het kabinet Rutte II is opgenomen dat op 1 januari 2015 ook de persoonlijke verzorging wordt overgeheveld naar de Wmo. De uitwerking van de extramurale begeleiding (fase 1 Wmo) moet hierop worden aangepast. In deze rapportage is een samenvatting opgenomen van de eerder vastgestelde visie en samenwerking bij de Wmo en is fase twee uitgewerkt. Deze tweede fase bestaat uit een uitwerking van de uitvoering van de volgende fase, de functies en er is een berekening van kosten en formatie gemaakt. Voor herijking van de uitvoering van de Wwb en Wsw is in deze rapportage de uitwerking van de eerste fase opgenomen. Deze bestaat uit de uitwerking van de gezamenlijke uitgangspunten en de visie van de Kempengemeenten voor een toekomstbestendige uitvoering van de Wwb en Wsw. Deze zijn vertaald in een herijking van het huidige beleid, het organisatiebeleid, de inrichting van de organisatie en de schaalgrootte van de uitvoering Wwb en Wsw. In deze samenvatting noemen we de belangrijkste adviezen en aandachtspunten.

79

Gezamenlijke uitgangspunten Wwb en Wsw De hervorming van de arbeidsmarkt stelt de gemeenten voor de vraag hoe zij invulling wil geven aan de opdracht om zoveel mogelijk burgers deel te laten nemen aan de arbeidsmarkt. De gemeenten en uitvoeringsorganisaties verwachten een groeiende verantwoordelijkheid voor de participatie van burgers (op de arbeidsmarkt) de komende jaren. Gezamenlijk uitgangspunt is dat de geïntegreerde cliëntbenadering centraal staat bij de inrichting van de organisatie, het beleid en de uitvoering. Daarnaast wensen de gemeenten een zekere mate van eigen invulling, de eigen couleur locale, te behouden. Belangrijk is dat er gewerkt wordt vanuit één visie, de zogenaamde ‘stip op de horizon’. De gemeenten willen toe naar een organisatie waarin de geïntegreerde cliëntbenadering centraal staat en de complexiteit in bestuur en regie vermeden wordt. De concrete invulling van bestuur en beleid wordt vanuit deze visie en vanuit de geïntegreerde cliëntbenadering vormgegeven.

Hoofdlijnen van de toekomstbestendige Wwb en Wsw Voor een groot deel van de cliënten geldt dat ze willen participeren in de maatschappij. De persoonlijke situatie van de cliënt bepaald de invulling van de dienstverlening. Op basis van de persoonlijke situatie van de cliënten zijn de volgende doelgroepen uitgewerkt: -

Cliënten die ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven

-

Cliënten die ondersteuning nodig hebben in het levensonderhoud

-

Cliënten die ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven en het levensonderhoud

Om het organisatiebeleid toekomstbestendig te maken willen de Kempengemeenten meebewegen in de ontwikkelingen van de arbeidsmarkt en de integratie (ontschotting) tussen verschillende domeinen (werk, wonen, welzijn en zorg). Mensen kunnen het beste participeren in de maatschappij als ze (regulier) werk hebben. Om invulling te geven aan de cliëntbenadering is het volgende model ontworpen:

80

Figuur 15: Schematische weergave integrale visie (organisatie)beleid

De visie op het organisatiebeleid leidt tot een inrichting van de organisatie. Bovenstaand model vormt daarmee de basis voor de inrichting van de organisatie. De organisatie-inrichting, uitgewerkt vanuit de geïntegreerde cliëntbenadering, leidt tot één uitvoeringorganisatie met de volgende primaire functies: -

Front-office

-

Trajectbegeleiding

-

Werkgeversrelaties

-

Flankerend beleid

-

Back-office

-

Beschut werken

-


-

Beleid

81

Figuur 16: schematische weergave functies uitvoeringsorganisatie

Onder deze functies vallen activiteiten. Er is inzichtelijk gemaakt wat dit voor consequenties heeft voor de organisatorische inrichting. Algemeen bestuur

Bij de organisatie-inrichting spelen een aantal vraagstukken een rol bij het realiseren van de visie: schaalgrootte, regie en bestuur. Bij de afweging van wat mogelijk is om binnen de Kempengemeenten uit te

Dagelijks bestuur

voeren en wat anders dient te worden ingericht worden de volgende overwegingen gemaakt: -

De kwaliteit van de dienstverlening aan de burgers en de cliënten

-

Inhoudelijke kennis

-

Bedrijfseconomisch

Directie

Figuur 17: Bestuurlijke inrichting

Gedurende de aanloop naar de daadwerkelijke uitvoering volgens de visie, wordt steeds de afweging gemaakt op basis van de bovenstaande punten. Er wordt voor onderdelen overwogen wat wel en niet op Kempenniveau kan worden uitgevoerd. De huidige opzet van de huidige gemeenschappelijke regelingen geeft veel ‘bestuurlijke belasting’. In de nieuwe bestuurlijke inrichting is uitgegaan van een model waarin de bestuurlijke belasting zoveel mogelijk vermeden wordt, maar waar binnen nog wel de mogelijkheid is om vanuit de gemeenten de regie te voeren.

82

Belangrijkste adviezen herijking Wwb en Wsw -

Geadviseerd wordt om gezamenlijk een geïntegreerd sociaal en economisch en regionaal arbeidsmarktbeleid en een werkgeversbenadering te ontwikkelen. En dergelijk geïntegreerd beleid is nodig om de uitvoeringsorganisatie maximaal te kunnen laten functioneren en de cliënten van de ‘eigen kracht’ gebruik te laten maken.

-

De gemeenten maken een keuze voor de uitvoering van de front-office. Geadviseerd wordt om de werkwijze eenduidig en uniform te maken om de uitvoering werkbaar te houden. Waar mogelijk en nodig worden de bedrijfsprocessen gestandaardiseerd en geüniformeerd, met het oog op kostenbewustzijn en efficiëntie. Voorgesteld wordt om de frontoffice vanuit de uitvoeringsorganisatie te organiseren. De gemeenten stellen gezamenlijk een programma van wensen en eisen op voor de dienstverlening.

-

De gemeenten maken een keuze over hoe ze de beleidsvoorbereiding willen inrichten. Geadviseerd wordt om te kiezen voor optie twee, het beleggen van de beleidsvoorbereiding bij de uitvoeringsorganisatie. De gemeenten (beleidsmedewerkers en portefeuillehouders) worden betrokken bij de beleidsvoorbereiding. Optie twee is de meest efficiënte en doelmatige optie.

-

De Kempengemeenten maken een keuze of zij op termijn bepaalde activiteiten wel of niet meer zelf organiseren. Geadviseerd wordt om in de aanloop naar de ‘stip op de horizon’ op bedrijfseconomische gronden af te wegen welke activiteiten op termijn niet meer zelf georganiseerd worden door de Kempengemeenten. Gezien de nodige tijd die het kost om van een huidige naar toekomstige situatie te komen, wordt hier een plan van aanpak voor opgesteld. Als er een besluit genomen is om het niet meer zelf te organiseren kan er een samenwerkingspartner wordt gezocht om dit vorm te geven.

-

Voorgesteld wordt dat de Kempengemeenten met een vaste samenwerkingspartner werken om specifieke kennis die nodig is op verschillende activiteiten te organiseren. Welke vorm deze samenwerking moet krijgen dient samen met de samenwerkingspartner te worden uitgewerkt.

-

Bij het huidige wettelijke kader kan de gemeente Oirschot gebruik blijven maken van de uitvoeringsorganisatie van de Kempengemeenten en de WSD-Groep. Als de Wwnv wordt ingevoerd heeft de gemeente Oirschot verschillende mogelijkheden. De gemeente Oirschot dient (op termijn) een keuze te maken uit de aangegeven opties. Hierbij wordt onderzocht of de uitvoering van beschut werk, voor de cliënten van Oirschot, bij de WSD-Groep kan blijven. Dit kan via een inkooprelatie met de WSD-Groep. Mogelijk kan deze uitvoeringsorganisatie ook werken voor een (aantal) van de gemeenten die bij de WSD-Groep zijn aangesloten.

-

De gemeenten maken een keuze voor een private of een publiekrechtelijke rechtsvorm. Geadviseerd wordt om de publiekrechtelijke rechtsvorm te kiezen. In deze vorm blijft invloed van gemeente en haar bestuur het grootste. Dit is wenselijk gelet op de toenemende omvang van beleid en taken en een groter financieel risico.

-

De gemeenten maken een keuze voor een bestuursovereenkomst of een gemeenschappelijke regeling. Geadviseerd wordt om een nieuw ontworpen Gemeenschappelijke Regeling te kiezen. Een bestuursovereenkomst is te licht. In de bestaande GRSK zijn veel aanpassingen nodig. Door het ontwikkelen van een nieuwe Gemeenschappelijke Regeling wordt voorkomen dat de historie wordt meegenomen.

-

Er wordt een keuze gemaakt voor de samenstelling van het algemeen en dagelijks bestuur. Geadviseerd wordt de genoemde adviezen over te nemen: het algemeen bestuur bestaat uit één wethouder van iedere gemeente. Het bestuur wordt klein en slagvaardig gehouden. 83

Het algemeen bestuur wordt samengesteld uit wethouders met bepaalde portefeuilles in het college van B&W (bijvoorbeeld P&O/HRM, financiën, juridische zaken en bedrijfsvoering). Het AB en DB zijn in omvang en samenstelling gelijk. -

Er wordt een keuze gemaakt voor de positionering van het SSC en de afdeling P&O. Geadviseerd wordt om bij een verder gaande (ambtelijke) samenwerking tussen de vijf Kempengemeenten het SSC en de afdeling P&O in één gemeenschappelijke regeling met de uitvoering van Wwb, Wsw en Wmo onder te brengen.

-

Er wordt een keuze gemaakt voor de samenstelling van de directie. Geadviseerd wordt om bij een verder gaande (ambtelijke) samenwerking tussen de vijf Kempengemeenten te kiezen om de directie te laten bestaan uit de gemeentesecretarissen/algemeen directeuren van de vijf gemeenten aangevuld met de algemeen directeur van de uitvoeringsorganisatie.

-

Er wordt een keuze gemaakt voor het inrichten van de gemeenschappelijke regeling: Geadviseerd wordt om bij een verder gaande (ambtelijke) samenwerking tussen de Kempengemeenten de GRSK en de Regeling WVK-Groep op te heffen. De activiteiten van de Regeling WVK-Groep en de GRSK worden ondergebracht in een nieuwe gemeenschappelijke regeling.

Uitvoering Wmo Voor de extramurale begeleiding Wmo is een korte samenvatting van de gezamenlijke uitgangspositie, de samenwerking en de organisatorische inrichting voor de overheveling extramurale begeleiding naar de Wmo uitgewerkt. De uitgebreide uitwerking is weergegeven in de rapportage ‘Overheveling extramurale begeleiding’ van 19 april 2012. 16

Er wordt vanuit gegaan dat de extramurale begeleiding op 1 januari 2015 in zijn geheel wordt overgeheveld naar de Wmo. Concreet betekent dit dat alle voorbereidingen op 1 januari 2015 moeten zijn afgerond. In het rapport is een onderscheid gemaakt naar de voorbereidingsfase en de uitvoeringsfase. Om de uitvoering van de Wmo zijn de volgende aandachtsvelden en activiteiten gedefinieerd: Aandachtsveld

Activiteiten

Primair proces

Front-office (loketfunctie, intake, begeleidingsplan, e.d.) en Back-office (opdrachten aanbieders, facturering, beschikking, e.d.)

Ondersteunende

Onderhouden cliëntprofielen en arrangementen

instrumenten Voorzieningen en de zorg

Contractmonitoring, aanbesteden/inkopen, voorliggende voorzieningen, vervoer, participatiepiramide, e.d.

Beleidskader

Opstellen (gezamenlijke) verordening en beleidsplan (korte- en lange termijn)

16

In het regeerakkoord van het kabinet Rutte II is nog onduidelijk over wie vanaf 2014 verantwoordelijk is voor de extramurale dagbesteding. Dagbesteding maakt onderdeel uit van de begeleiding. Afhankelijk van de uitwerking door het kabinet Rutte II van de overheveling van de dagbesteding moet er rekening mee worden gehouden dat de gemeenten de uitvoering op 1 januari 2014 moeten hebben ingericht. 84

De activiteiten die in de volgende fase van de voorbereiding van de overheveling van de extramurale begeleiding worden uitgevoerd zijn: Ontwikkelen voorzieningenmatrix -

Vullen voorzieningenmatrix (inclusief inventariseren welke zorgen welzijn aanbieders, cliënten-, mantel-, vrijwilligersorganisaties en verenigingen actief zijn in de regio)

-

Selectie/aanpassen geautomatiseerde systemen

-

Ontwikkelen cliëntprofielen

-

Ontwikkelen arrangementen

-

Voorbereiding inkoop/aanbestedingen (eventueel voor het leveren van begeleiding, zorg, vervoer en indicatiestelling)

Naast deze concrete activiteiten wordt, wanneer de gezamenlijke visie definitief is bepaald, de kaders geformuleerd waarbinnen de verdere inrichting (lokaal en regionaal) kan plaatsvinden. Gedeeltelijk hangen deze samen met de keuzen die gemaakt worden voor de inrichting van de organisatie van de Wwb en Wsw. In het volgende hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de activiteiten in de vervolgfase op alle gebieden. In het regeerakkoord van het kabinet Rutte II is opgenomen dat op 1 januari 2015 ook de persoonlijke verzorging wordt overgeheveld naar de Wmo. De uitwerking van de extramurale begeleiding (fase 1 Wmo) moet hierop worden aangepast.

85

6.

Vervolg

In dit hoofdstuk beschrijven we de vervolgactiviteiten op de fase 1 Wwb en Wsw en fase 2 Wmo. Voor de vervolgfasen zijn, naast de uitvoering van de activiteiten van de vervolgfasen, twee onderdelen van belang: het besluitvormingsproces en de inrichting van de projectstructuur. Onderstaand is schematisch weergegeven hoe de fases door de tijd lopen:

Figuur 18: schematische weergave planning

Besluitvorming Kritisch punt voor de doorlooptijd van uitvoering van de fasen is het besluitvormingsproces. Om de vervolgactiviteiten uit te kunnen voeren moeten de gemeenten de uitgewerkte visie vaststellen. Gelet op het verwachte moment van overheveling van de extramurale begeleiding (1 januari 2015) dient alle tijd die er is gebruikt te worden om de voorbereidingen tijdig af te ronden zodat er een kwalitatieve en geïntegreerde dienstverlening kan worden geboden aan de burgers van de Kempengemeenten. Het volgende proces wordt doorlopen:

Gezamenlijke uitgangspunten en visie bepalen

Start fase 3 Wmo

Bepalen informatie raden (na vorming nieuw kabinet)

Informeren raden

Start fase 2 Wwb en Wsw

Figuur 19: schematische weergave proces vervolgfasen

De activiteiten uit fase 3 van de Wmo zijn niet afhankelijk van de visie en de inrichting van de uitvoering van de Wwb en Wsw. In deze fase worden instrumenten ontwikkeld die nodig zijn voor de uitvoering van de extramurale begeleiding. De gezamenlijke kaders en visie voor zowel de Wwb, Wsw als de Wmo begeleiding (beiden zijn het resultaat van fase 1) moeten worden vastgesteld door de gemeenteraden van de vijf Kempengemeenten. Deze gezamenlijke kaders en visie zijn bepalend voor de inrichting van de uitvoeringsorganisatie.

Projectstructuur Om de vervolgfase uit te voeren (vanaf december 2012) wordt een projectstructuur ingericht. In fase 1 van de Wwb en Wsw en fase 2 van de Wmo is er één geïntegreerde projectorganisatie. Om de samenhang vorm te kunnen geven wordt voorgesteld om deze projectorganisatie ook voor de vervolgfasen te behouden.

86

De twee naast elkaar lopende trajecten worden in samenhang met elkaar gezien en worden in de loop van 2013 samengetrokken om de geïntegreerde uitvoering daadwerkelijk vorm te geven. Hierbij dient de visie en de voorbereiding van de Wmo uitgebreid te worden met de persoonlijke verzorging. De integrale cliëntbenadering en (uiteindelijk) de geïntegreerde uitvoering van Wmo en Wwb/Wsw blijft het doel en eindresultaat' De projectorganisatie bestaat uit beleidsmedewerkers van de vijf gemeenten, de ISD de Kempen, de WVK-Groep en de WSD-Groep. Voorgesteld wordt om een kwartiermaker aan te stellen voor de uitvoering van de vervolgfases. Onder de projectorganisatie worden werkgroepen gevormd. Voor de uitvoering van fase 3 van de Wmo zijn de thema’s voor de werkgroepen reeds bekend: -

Voorzieningenmatrix

-

Cliëntprofielen en arrangementen

-

Voorbereidingen inkoopbeleid

-

ICT

Fase 1 en 2 Wmo moeten aangepast worden op het regeerakkoord van het kabinet Rutte II. De persoonlijke verzorging dient toegevoegd te worden. Gelet op de visie die in het kader van de kanteling Wmo en de overheveling van de extramurale begeleiding is ontwikkeld en de daaruit volgende uitvoering, is dit relatief eenvoudig mogelijk.

Vervolgactiviteiten project Onderstaand is schematisch weergegeven welke vervolgactiviteiten er in fase 2 van de Wwb en Wsw worden uitgevoerd. Wwb en Wsw fase 2 Actie

Beschrijving

Realisatie

Stappenplan en

Op basis van de gemeenschappelijke visie, de kaders, de

December

detailplanning

uitgangspunten en de inrichting van de uitvoering van de Wwb

2012

en de Wsw uitwerken van een stappenplan en detailplanning voor het uitvoeren van de herijking. Capaciteit

Inventariseren benodigde capaciteit die nodig is voor het

Januari 2013

uitvoeren van het stappenplan en de detailplanning. Inrichten

Inrichten van de projectorganisatie op basis van de benodigde

Februari

project-

capaciteit, het activiteitenplan en de detailplanning.

2013

organisatie Fase 3 van Wwb en Wsw bestaat uit het uitvoeren van de activiteiten van de detailplanning. Voor de Wmo zijn de activiteiten in fase 3 beschreven in hoofdstuk 4. In de verdere voorbereiding worden de volgende activiteiten uitgevoerd:

87

Wmo 1.

Sturing op beleid, visie en organisatie inrichting

Actie

Beschrijving

Realisatie

Aanpassen visie

Aanpassen van de visie en de uitwerking van de

December

op persoonlijke

projectorganisatie op de overheveling van de persoonlijke

2012

verzorging

verzorging (PV).

Back-office

Inrichten back-office

1 oktober 2013

Opstellen

-

Begeleidingsplan

1 november

documenten

-

Procesbeschrijvingen

2013

voor front- en

-

Communicatiemiddelen

back-office Communicatie

Communicatie naar de inwoners.

1 oktober 2013

2.

Contractering (2)

Actie

Beschrijving

Realisatie

Gemeenten

Inkoop, aanbesteden en contracteren.

1 oktober 2013

Gemeenten

In uitzonderlijke gevallen zullen er vragen zijn die zich afspelen

1 oktober

op bovenregionaal niveau. De komende maanden is het

2013

verstandig om, met de herziende visie en uitgangspositie, contacten te leggen met andere gemeenten om afspraken te maken over bovenregionale verantwoordelijkheden. 3.

Afstemming met ’t veld’

Actie

Beschrijving

Realisatie

Voorzieningen-

Gezamenlijk met de participanten wordt afgestemd of de

1 maart 2013

matrix

voorzieningenmatrix volledig is.

Updaten

Onderhoud en stand van zaken opgestelde voorzieningen.

voorzieningenm

1 januari 2014

atrix 4.

Bijstelling beleid

Actie

Beschrijving

Realisatie

Verordening

De huidige verordening, het besluit maatschappelijke

1 februari

besluit MO,

ondersteuning, de beleidsregels en het beleidsplan dienen

2013

beleidsregels en

aangepast te worden. Hierbij moet gebruik worden gemaakt van

beleidsplan

de nieuwe concept verordening. Na het aanpassen moet het beleid worden vastgesteld. Hierbij wordt voor iedere gemeente een apart traject gevolgd (medezeggenschap en besluitvorming door Colleges en gemeenteraden).

Financiering

Op basis van het beleid wordt bepaald of er aanbesteed of

1 februari

ingekocht gaat worden. Waar mogelijk wordt dit zoveel mogelijk

2013

regionaal ingevuld. Van belang is om vast te stellen hoe de verdeling van middelen gaat plaatsvinden.

88

5.

Uitvoering Wmo

Actie

Beschrijving

Realisatie

AO/IC

Herzien huidige processen, instructies en protocollen en/of

1 september

ontwikkelen nieuwe beschrijvingen.

2013

Voortdurende monitoring op voorgaande stappen en activiteiten

1 januari

op gestelde realisatie data met verantwoordelijken (projectplan

2013

Monitoring

en planning). Evaluatie

Tussentijds dient de voortgang van de voorbereiding te worden geëvalueerd. Dit dient samen met de portefeuillehouders en de projectgroep (beleidsmedewerkers) te gebeuren. Vooraf worden afspraken gemaakt over de (momenten) van evaluatie.

Bij de bovenstaande planning is er van uit gegaan dat de nieuwe aanspraken dagbesteding en persoonlijke verzorging op 1 januari 2014 worden overgeheveld naar de Wmo. Als dit bij de uitwerking van het regeerakkoord anders wordt moet de planning worden aangepast.

89

Bijlage 1: lijst van ontvangen en gebruikte documenten WVK-Groep -

Overzicht 1e kwartaal 2012

-

Notulen en besluitenlijsten vergadering algemeen en dagelijks bestuur WVK-Groep

-

Regeling WVK

-

Herstructureringsplan Wsw

-

Jaarrekening regeling WVK-Groep 2011

-

Jaarverslag 2011

-

Ondernemingsvisie 2011-2015 - versie 3

-

Organisatieschema per 31 december 2011

-

Programmabegroting 2012

-

Taakstelling 2012

ISD de Kempen en de gemeenten -

Bladel Def Kadernotitie modernisering Wsw

-

Bedrijfsplan 2012

-

Definitieve inspraakversie uitvoeringsplan Wmo-2013-2016

-

Kadernotitie re-integratiebeleid 2008 e.v.

-

Raadsbrief

-

Verordening afstemming en handhaving WWB 2007, werkexemplaar

-

Verordening maatregelen en handhaving IOAW en IOAZ 2010

-

Verordening re-integratie WWB 2007, werkexemplaar

-

Verordening toeslagen en verlagingen WWB 2012

-

Verordening maatschappelijke ondersteuning 2012 Bladel

-

Verordening maatschappelijke ondersteuning 2012 Reusel-De Mierden

-

Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Eersel 2012

-

Aanpassing tekst GR WSD 2001

-

Programmabegroting 2013 definitief

-

Tekst GR WSD 1998

WSD-Groep -

Gemeenschappelijke Regeling (plus toelichting)

-

Herziene begroting WSD 2013 en financiële meerjarenraming 2014-2016

-

WSD jaarverslag 2011

-

Begroting WSD 2012

-

Kaderbrief 2012

-

Kwartaalbericht Gemeente kwartaal 2 2012

-

Organisatiemodel

-

Bevoegdhedenmatrix 2011

-

Verslagen laatste bestuursvergaderingen

-

Varianten cie Participatie naar Vermogen (Ernst & Young)

-

Aanvraag herstructureringsfaciliteit 2012-3-01

-

SIM Handboek Mensontwikkeling

-

SIM beschrijving proces

-

WSD Academie Opleidingsgids Kader

-

WSD Academie Opleidingengids Medewerkers

90

Bijlage 2: Lijst met afkortingen AB:

Algemeen bestuur

AWBZ:

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

Bbz:

Besluit bijstandverlening zelfstandigen

BUIG:

Wet Bundeling van Uitkeringen Inkomensvoorziening aan Gemeenten

B&W:

Burgemeester en wethouders

CZ:

Centraal Ziekenfonds

CIZ:

Centrum Indicatiestelling Zorg

DB:

Dagelijks bestuur

EU:

Europese Unie

ICT:

Informatie- en communicatietechnologie

ISD:

Intergemeentelijke sociale dienst

FTE:

Fulltime-equivalent

GGZ:

Geestelijke Gezondheidszorg

GR:

Gemeenschappelijke regeling

GRSK:

Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking Kempengemeenten

GZ:

Gehandicaptenzorg

HRM:

Human Resource Management

Ioaw:

Inkomensvoorziening oudere en/of arbeidsongeschikte werklozen

Ioaz:

Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen

JGZ:

Jeugdgezondheidszorg

LG:

Lichamelijk gehandicapten

MKB:

Midden- en Kleinbedrijf

P&O:

Personeel & organisatie

POHO:

Portefeuillehoudersoverleg

PG:

Psychogeriatrische aandoening

PSY:

Psychiatrische aandoening

PV:

Persoonlijke Verzorging

PvdA:

Partij van de Arbeid

SIM:

Succes in Mensontwikkeling

SOM:

Somatische aandoening

SSC: SWI: UWV:

Shared Service Center Samenwerkingsverband Werk en Inkomen (Gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende, Valkenswaard en Waalre) Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen

VG:

Verstandelijk gehandicapten

VVD:

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

V&V:

Verpleging en Verzorging

Wajong:

Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten

Wgr:

Wet gemeenschappelijke regelingen

Wmo:

Wet maatschappelijke ondersteuning

Wsw:

Wet sociale werkvoorziening

WW:

Werkloosheidswetuitkering

Wwb:

Wet werk en bijstand 91

Wwik:

Wet werk en inkomen kunstenaars

Wwnv:

Wet werken naar vermogen

ZBO:

Zelfstandig bestuursorgaan

ZG:

Zintuiglijke handicap

Zvw:

Zorgverzekeringswet

ZZP:

Zorgzwaartepakket. Indicaties voor langdurige opname in een AWBZ instelling worden afgegeven in de vorm van een zorgzwaartepakket (ZZP). Er zijn ZZP’s op somatische en psychogeriatrische grondslag (V&V), op psychiatrische grondslag (GGZ) en op grond van een lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke handicap (GZ).

92

Rapportage. Transitie extramurale begeleiding (Wmo), Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

Recommend Documents