Rapportage Huisbezoek allochtone ouderen

December 2011

Rapportage Huisbezoek allochtone ouderen 60+ 20092011 De wijken Binnenstad, Hengelose Es, Woolde, Hasseler Es, Wilderinkshoek en Slangenbeek

Rapportage Ouderenadviseur Allochtonen 2009-2011

SWOH Cora Mur Joke Brinkman Turan Karaagac Sara Akgul Deldenerstraat 59 7551 AC Hengelo

Inhoudsopgave

1

Inleiding................................................................................................ 3

2

Doelstelling .......................................................................................... 4

3

Doelgroep ............................................................................................ 4

4

Werkwijze............................................................................................. 4

5

Resultaten van het Allochtone Huisbezoek 60+ in de wijken Binnenstad, Hengelose Es, Woolde, Hasseler Es, Wilderinkshoek en Slangenbeek........................................................................................ 6

6

Samenvatting van de resultaten ......................................................... 16

7

SWOH activiteiten rondom allochtone ouderen .................................. 21

8

Welke vragen roepen de cijfers op? ................................................... 23

9

De werkzaamheden/analyse verricht door de Ouderenadviseur Allochtonen 2009-2011 ...................................................................... 26

1

Inleiding

Welzijn Ouderen Hengelo (SWOH) ziet het geven van informatie en advies aan (allochtone) ouderen als een belangrijke taak. De SWOH is in 1997 gestart met de Ouderenadviesfunctie. Het doel hiervan is om ouderen te ondersteunen in het maken van keuzes, zodat zij de regie over hun eigen leven kunnen houden. Zeker bij de groep Turkse en Suryoye ouderen is er veel behoefte aan informatie over de mogelijkheden die er zijn op het gebied van wonen, zorg en dienstverlening. Een grote groep van deze ouderen spreekt niet of nauwelijks Nederlands en is maatschappelijk geïsoleerd. Om deze groep te bereiken en te begeleiden naar maatschappelijke participatie en naar de noodzakelijke hulpverlening is in 2006 gestart met de Ouderenadviesfunctie voor allochtone ouderen. Daarbij is het belangrijk dat de preventieve huisbezoekers en de ouderenadviseurs de taal van de ouderen spreken. De Ouderenadviesfunctie voor allochtone ouderen bestaat uit twee onderdelen: Het huisbezoek 60+. (Turks en Suryoye) De ouderenadviseur. (Turks en Suryoye) Deze rapportage bevat gegevens van het huisbezoek 60+ en van de ouderenadviseur over de periode 2009-2011. In deze periode zijn ouderen bezocht in de wijken Binnenstad, Hengelose Es, Woolde, Hasseler Es, Wilderinkshoek en Slangenbeek. Gemiddeld 70% van de bereikte ouderen hebben deelgenomen aan het huisbezoek. De gegevens van het ouderenbezoek geven een beeld van hoe de allochtone ouderen in Hengelo hun woon- en leefsituatie beleven. De ouderen hebben grote waardering voor de huisbezoeken. Alle ouderen geven na afloop van het gesprek aan, het huisbezoek zinvol en/of prettig te hebben gevonden. Opzet rapportage In het kort komt de doelstelling, doelgroep en werkwijze van het huisbezoek aan de orde, worden de resultaten van het huisbezoek in de wijken toegelicht, gevolgd door een samenvatting. Daarna worden de SWOH activiteiten genoemd die rondom allochtone ouderen worden uitgevoerd. Tot slot worden de opvallendste cijfers uit de rapportage gelicht en stellen we ons vragen over de betekenis van die cijfers. Voor nadere informatie over de vastgelegde gegevens en vragen over deze rapportage kunt u terecht bij SWOH. In het laatste gedeelte worden de doorverwijzingen en de resultaten van de ouderenadviseur beschreven.

Rapportage Huisbezoek 60+ 2009-2011

Welzijn, wonen en zorg…pagina 3

2

Doelstelling

Het is belangrijk alle ouderen te informeren over voorzieningen die er voor hen zijn in de gemeente Hengelo. Als mensen goed geïnformeerd zijn, kunnen ze in eerste instantie zelf hun weg zoeken en bepalen waar ze zelf wel of geen gebruik van maken. Eén van de doelen van het huisbezoek is de groep kwetsbare ouderen tijdig te bereiken, voordat problemen zich opstapelen en er complexe situaties ontstaan. De doelstelling van het huisbezoek is: 1. Informatie geven over de vele mogelijkheden die ouderen kunnen helpen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven. 2. Ouderen bereiken door het actief tonen van belangstelling. 3. Deskundig antwoord geven op vragen en problemen. 4. Bij complexe vragen en problemen de ouderen, indien gewenst, doorverwijzen of doorgeleiden naar de ouderenadviseur en/of andere organisaties. 5. Behoefte en knelpunten vroegtijdig signaleren op het gebied van wonen, zorg, welzijn en financiën.

3

Doelgroep

Het huisbezoek richt zich op de 2 grootste groepen niet-westerse ouderen van 60 jaar en ouder, de Turkse en Suryoye ouderen. De verwachting is dat deze groepen ouderen de grootste achterstand hebben wat betreft informatie en beheersing van de Nederlandse taal. In september 2011 wonen in Hengelo 336 Turkse en 212 Suryoye ouderen van 60 jaar en ouder. In totaal dus 548 allochtone ouderen van 60 jaar en ouder. De 212 ouderen met de Suryoye etniciteit komen in hoofdzaak uit Turkije en Syrië. Aan de allochtone ouderen die 60 jaar worden, stuurt de Gemeente Hengelo een brief met de vraag of hun adresgegevens ten behoeve van het huisbezoek doorgegeven mogen worden aan SWOH.

4

Werkwijze

Alle zelfstandig wonende Turkse en Suryoye ouderen in Hengelo van 60 jaar en ouder worden 1x per 3 jaar bezocht door een vrijwilliger die opgeleid is tot ouderenbezoeker. Dit huisbezoek hoeft niet eenmalig te zijn. De ouderenbezoekers kunnen, als het nodig is, helpen bij de aanvraag van een voorziening, aanwezig zijn bij een gesprek met een hulpverlener en zaken uitzoeken en dit aan de ouderen doorgeven. De huisbezoeken worden afgelegd door ouderenbezoekers die de taal spreken en op de hoogte zijn van de cultuur van de ouderen. De ouderenbezoekers hebben een opleiding gevolgd, die vergelijkbaar is met de opleiding van de ouderenbezoekers van het huisbezoek 75+. Elk jaar krijgen gemiddeld 175 ouderen van de doelgroep 60+ van SWOH een brief met een aanbod voor een huisbezoek. Binnen 14 dagen neemt de ouderenbezoeker telefonisch contact op met de ouderen, als er geen telefoonnummer bekend is gaat de vrijwilliger bij



de oudere langs. Wil de oudere een huisbezoek, dan wordt er een afspraak gemaakt. Tijdens het huisbezoek gaat de ouderenbezoeker aan de hand van een checklist met de oudere in gesprek. De onderwerpen van de checklist zijn: de woonsituatie, de gezondheid, de sociale contacten, hulpverlening en financiën. Het is belangrijk dat de ouderenbezoeker het vertrouwen van de oudere krijgt, zodat er een open gesprek ontstaat waarin alle onderwerpen aan bod komen. Ook de knelpunten die de oudere ervaart, komen aan de orde. De ouderenbezoeker informeert en geeft advies, zo nodig biedt de ouderenbezoeker hulp bij het aanvragen van een voorziening. Regelmatig zijn er bij de huisbezoeken aan de Turkse en Suryoye ouderen kinderen aanwezig. Zij doen vaak, na de informatie van de ouderenbezoeker, voor hun ouders de aanvraag van de voorzieningen. Een aantal keren was het niet mogelijk de checklist volledig in te vullen, omdat de oudere ernstig ziek was. Ook dan is het van waarde dat de ouderenbezoeker het gesprek aangaat en onderzoekt of ondersteuning en hulp nodig is. Voorbeelden van informatie en advies: heeft de oudere een onvolledige AOW of kan de eigen bijdrage voor de thuiszorg niet betaald worden, dan wordt hij/zij verwezen naar de bijzondere bijstand. Voelt iemand zich wat eenzaam en wil diegene aan activiteiten deelnemen, dan wordt bekeken welke activiteiten er in de buurt zijn. Wil iemand graag verhuizen, dan wordt er op gewezen dat hij/zij zich in moet schrijven als woningzoekende. Heeft een oudere het financieel moeilijk en/of wordt nooit belasting teruggevraagd, dan vindt een verwijzing plaats naar het Zorgloket, BudgetAlert of de Ouderenbonden. Bij complexe hulpvragen worden de ouderen doorverwezen naar de ouderenadviseur of naar andere organisaties. Zijn er knelpunten die meerdere keren aan de orde komen, dan worden die gelijk doorgespeeld naar de verantwoordelijke organisaties. De gegevens van het huisbezoek worden geregistreerd en verzameld in deze rapportage.



5

Resultaten van het Allochtone Huisbezoek 60+ in de wijken Binnenstad, Hengelose Es, Woolde, Hasseler Es, Wilderinkshoek en Slangenbeek

Hieronder vindt u de belangrijkste uitkomsten van het huisbezoek 60+. Huisbezoek Aantal

Suryoye

Ouderen 60+ Bereikte ouderen Deelname bereikte ouderen

88 83 56

20092011

20072009

94% 67%

97% 76%

Turks 131 83 61

20092011

20072009

63% 73%

85% 76%

De 5 Suryoye ouderen zijn niet bereikt omdat men is verhuisd of herhaaldelijk niet thuis was. De 48 Turkse ouderen zijn niet bereikt, ook omdat men herhaaldelijk niet thuis was. Het vermoeden is dat velen voor langere tijd in Turkije verblijven. Het overgrote deel van zowel de Suryoye (27) als de Turkse (22) ouderen die niet heeft deelgenomen aan het huisbezoek, gaf als reden op dat men het niet nodig vond en voldoende op de hoogte was. Land van herkomst Aantal

Suryoye 1 43 12 -

% 0 77 21 -

Turks 60 1 -

% 100 0 -

Aantal

Suryoye 2 52

% 4 93

Turks 17 44

% 23 72

Nederland Turkije Syrië Irak Libanon

Remigreren Ja Nee

De ouderen wordt gevraagd of men van plan is te remigreren. Zijn er geen voorgenomen plannen, dan is de vervolgvraag of men eigenlijk wel zou willen remigreren en/of men heimwee heeft. Ook kan men antwoorden dat men zich hier thuis voelt. Geen van de Suryoye ouderen geven aan wel te willen remigreren of heimwee te hebben. 40 Suryoye ouderen geven aan zich hier thuis te voelen. 37 Turkse ouderen geven aan wel te willen remigreren of heimwee te hebben. 7 Turkse ouderen geven aan zich hier thuis te voelen. Pendelen Aantal Ja Nee


Suryoye 2 52

% 4 93

Turks 11 48


% 18 79

Samenstelling huishouding Aantal

Suryoye 14 36 6

% 25 64 11

Turks 11 43 7

% 18 71 11

Aantal

Suryoye 12 42

% 21 75

Turks 10 51

% 16 84

Alleen wonend Samenwonend Inwonend

Soort woning Eigen huis Huurwoning

De Suryoye ouderen wonen in een eengezinswoning (41), een appartement in wooncomplex voor ouderen (12) en een appartement zonder lift (1). De Turkse ouderen wonen in een eengezinswoning (36), appartement met lift (7), appartement zonder lift (4), een appartement in wooncomplex voor ouderen (6) en 6 ouderen wonen in een aangepaste-, kangeroe- of duplexwoning. Verhuizen Aantal Wel verhuizen Niet verhuizen Verhuizen binnen 1 jaar Verhuizen over 1 tot 2 jaar Verhuizen over 3 jaar of later Ingeschreven voor een woning Niet ingeschreven voor een woning

Suryoye 14 40 3 4 7 18 36

% 25 72 5 7 13 32 64

Turks 19 40 7 8 15 44

% 31 66 11 13 25 72

De Suryoye ouderen willen verhuizen naar, een appartement in wooncomplex voor ouderen (10), eengezinswoning (1) en een woonzorgcentrum met kenmerken passend bij de cultuur (1). De Turkse ouderen willen verhuizen naar een appartement in wooncomplex voor ouderen (13), appartement met lift (2) en 3 willen naar een woning zonder trap of een woning met een tuin. Op de vraag naar welke locatie men wil verhuizen is voor beide groepen een locatie in de woonplaats het belangrijkste, daarna komt de eigen wijk. Maar één oudere heeft de voorkeur voor een locatie buiten de woonplaats. Wonen Aantal Klachten over de woning Geen klachten over de woning Mist voorzieningen in woning Mist geen voorzieningen in woning Klachten woonomgeving Geen klachten woonomgeving Mist voorzieningen woonomgeving Mist geen voorzieningen woonomgeving


Suryoye 25 43 8 49 7 49 13 48

% 45 78 14 88 13 87 23 86

Turks 56 32 27 41 16 49 31 43


% 92 52 44 67 26 80 51 70

Bij de Suryoye ouderen hebben de klachten over de woning te maken met te groot (8), te veel trappen (5), slecht onderhouden (3), last van vocht (3), niet aangepast (2) en te gehorig (2). Bij de Turkse ouderen hebben de klachten over de woning te maken met te veel trappen (13), slecht onderhouden (10), te duur (8), niet aangepast (7), last van vocht (6), te groot (5), niet of te weinig beveiligd (4) en te gehorig (3). De Suryoye ouderen missen als woonvoorziening een traplift (2), zitmogelijkheid in de douche (2), verlaagde drempels, toilet boven, speciale handgrepen of steunen en speciale kranen worden ieder 1 keer genoemd. De Turkse ouderen missen als woonvoorziening een toilet boven (15), verlaagde drempels (4), aangepast/verhoogd toilet (3), zitmogelijkheid in de douche (2) en een traplift (2). Bij de Suryoye ouderen gaan de klachten over de woonomgeving over burenoverlast (4), geluidsoverlast (2) en verkeersonveiligheid (1). Bij de Turkse ouderen gaan de klachten over de woonomgeving over inbraak in de buurt (5), verkeersonveiligheid (4), ’s avonds niet op straat durven (2), geluidsoverlast, vandalisme en slecht onderhouden groenvoorzieningen worden ieder 1 keer genoemd. Als voorzieningen in de woonomgeving missen de Suryoye ouderen een buurthuis/ sociëteit of ontmoetingsruimte (4), winkels voor de dagelijkse boodschappen (3), zitmogelijkheid in de wijk/winkels (3), bushalte (2) en een postkantoor/bank (1). De Turkse ouderen missen als voorzieningen in de woonomgeving winkels voor de dagelijkse boodschappen (7), postkantoor/bank (6), bushalte (6), huisarts (6), zitmogelijkheid in de wijk en winkels (3), zitplaats bij de bushalte en een hondenuitlaat. Ouderen geven soms meerdere klachten aan over de woning en woonomgeving of missen meerdere voorzieningen in de woning of in de woonomgeving. Gezondheid aantal Lichamelijke klachten Psychische klachten

Suryoye ja % 48 86 7 13

nee 5 37

% 8 61

Turks ja 56 51

nee 4 10

% 7 16

Gezondheid Aantal Lichamelijke klachten Psychische klachten

% 92 84

De Suryoye ouderen beoordelen hun gezondheid als goed (6), redelijk (21), matig (21) en slecht (6). De Turkse ouderen beoordelen hun gezondheid als goed (1), redelijk (20), matig (31) en slecht (9).



Bij de Suryoye ouderen hebben de lichamelijke klachten te maken met bloeddruk (23), gebruik benen (14), evenwicht (11), diabetes (10), zien (7), gebruik armen en handen (7), horen (6), rug (5), hart (5) en ademhaling en longen (4). Bij ‘anders’ worden onder meer spierziekte, artrose en huiduitslag aangegeven. Bij de Turkse ouderen hebben de lichamelijke klachten te maken met bloeddruk (39), rug (21), diabetes (21), hart (18), gebruik benen (14), evenwicht (13), ademhaling en longen (10), gebruik armen en handen (8), zien (5), horen (4) en spreken (1), Bij ‘anders’ vallen een te hoog cholesterol (6) en artrose (6) op. Bij psychische klachten gaat het bij de Suryoye ouderen om slaapproblemen (4), gespannenheid (4), rusteloosheid (4), vergeetachtigheid (2), gevoelens van eenzaamheid (2), gevoelens van zinloosheid (1), neerslachtig en somber (1), concentratieproblemen (1), oriëntatieproblemen (1) en zorg voor het ouder worden (1). Bij de Turkse ouderen gaat het bij psychische klachten om vergeetachtigheid (36), slaapproblemen (27), neerslachtigheid (20), rusteloosheid (20), gespannenheid (18), gevoelens van eenzaamheid (10), concentratieproblemen (9), zorg voor het ouder worden (4), gevoelens van zinloosheid (4), rouwproblematiek (4), oriëntatieproblemen (2) en relatieproblemen (1). Gebruik medicijnen en genotmiddelen Aantal Wel medicijngebruik Geen medicijngebruik Wel roken Niet roken Wel alcoholgebruik Geen alcoholgebruik

Suryoye 10 3 13 1 12

% 67 20 87 7 80

Turks 22 4 4 21 5 20

% 85 15 15 81 19 77

In het seizoen 2010 - 2011 is de vraag naar het gebruik van medicijnen en genotmiddelen voor het eerst opgenomen in de checklist. De aantallen en percentages hebben betrekking op de bezochte ouderen in dit seizoen. (15 Suryoye ouderen en 26 Turkse ouderen) Sport of beweging Aantal Wel sporten of bewegen Niet sporten of bewegen

Suryoye 32 24

% 57 43

Turks 45 16

Bij sporten of bewegen gaat het bij de Suryoye ouderen om wandelen (17), fietsen (9) en gymnastiek (5). Bij de Turkse ouderen gaat het ook om wandelen (31), fietsen (10) en gymnastiek (4).



% 74 26

Sociaal netwerk Aantal Dagelijks uit huis Paar keer per week uit huis Paar keer per maand uit huis Bijna nooit uit huis Nooit uit huis Contact met kinderen Contact met kleinkinderen Contact met andere familieleden Contact met vrienden Contact met buren Contact met kennissen Activiteitgebonden relatie

Suryoye 42 11 54 51 52 48 49 44 5

% 75 20 96 91 93 86 88 79 9

Turks 29 27 2 1 2 54 50 27 55 46 54 7

% 48 44 3 2 3 89 84 44 90 75 89 11

Het sociaal netwerk is in kaart gebracht door middel van de vragen "gaat u vaak uit huis, met wie heeft u regelmatig contact en hoe waardeert u deze contacten". Het overgrote deel van de ouderen is tevreden over deze contacten. Een enkeling is wisselend of ontevreden over het contact met één van bovengenoemde relaties. Tijdsbesteding Aantal Ja Nee Heel tevreden Redelijk tevreden Niet tevreden

Suryoye 51 3 26 28 -

% 91 5 46 50 -

Turks 45 11 29 24 5

% 74 18 48 39 8

Bij de Suryoye ouderen bestaan de recreatieve activiteiten voornamelijk uit kaarten (17), tuinieren (5), lezen (4), handwerken en knutselen (4) en bingo spelen (3). Bij de Turkse ouderen bestaan de recreatieve activiteiten uit tuinieren (19), handwerken en knutselen (18), lezen (17), computer / internet (9), kaarten (8) en puzzelen (5). Daarnaast besteden Suryoye ouderen tijd aan kerk (48), culturele vereniging (26), ouderenbond (2) en aan mantelzorg (1). De Turkse ouderen besteden tijd aan moskee (17), culturele vereniging (8), oppaswerk (6), vrijwilligerswerk (4) en ouderenbond (1). De meeste ouderen hebben geen problemen met de sociale contacten die ze hebben en zijn tevreden of redelijk tevreden over hun tijdsbesteding. De Suryoye ouderen (3) en de Turkse ouderen (11) die geen tijdsbesteding hebben of daar niet tevreden over zijn (5 Turkse ouderen) èn daardoor ook een gemis ervaren in hun sociale contacten, geven als oorzaken aan: het moeilijk te vinden ergens op af te stappen, mobiliteit is een probleem, beschikken over onvoldoende energie, te zwaar belast zijn met de zorg voor de partner, het moeilijk vinden iets voor zichzelf te vragen. Vaak is het een combinatie van factoren.



Persoonlijke verzorging Aantal Wel problemen Geen problemen

Suryoye 8 46

% 14 82

Turks 12 46

% 20 75

Bij de Suryoye ouderen hebben de problemen te maken met baden en douchen (7), eten en drinken (2), voetverzorging (1) en aan- en uitkleden (1). De Turkse ouderen geven aan problemen te hebben met voetverzorging (10), baden en douchen (9), aan- en uitkleden (6), kleine wasbeurt (1) en eten en drinken (1). Huishoudelijke verzorging Aantal Wel problemen Geen problemen

Suryoye 28 24

% 50 43

Turks 29 30

% 48 49

Bij de Suryoye ouderen hebben de problemen hebben te maken met zwaar huishoudelijk werk (29), wassen en strijken (23), licht huishoudelijk werk (20), boodschappen doen (14), koken (7), vuilnis buiten zetten (7) en koffie/thee zetten en brood klaarmaken (3). De Turkse ouderen hebben problemen met zwaar huishoudelijk werk (29), wassen en strijken (22), vuilnis buiten zetten (12), licht huishoudelijk werk (11), boodschappen doen (11), koken (10) en koffie/thee zetten en brood klaarmaken (8). Ondersteuning bij persoonlijke en huishoudelijke verzorging 50

Aantal

40

30

20

10

0 Partner

Familie

Thuiszorg

Organisatie

Suryoye 2009-2010 Aantal respondenten 41 2010-2011 Aantal respondenden 15 Totaal 56


Vrienden / kennissen

Buren

Hulpmiddelen

Anders

Turks 2009-2010 Aantal respondenten 35 2010-2011 Aantal respondenden 26 Totaal 61


Mobiliteit Aantal Wel problemen Geen problemen

Suryoye 2 52

% 4 93

Turks 24 36

% 39 59

Bij het ouder worden ontstaan mobiliteitsproblemen. Weinig bezochte Suryoye ouderen ondervinden mobiliteitsproblemen. Zij die hier wel last van hebben, ondervinden moeite met trap lopen (1), gebruik openbaar vervoer (1) of hebben angst om te vallen (1) De Turkse ouderen hebben moeite met buiten lopen (18), trap lopen (8), angst om te vallen (8), het gebruik van openbaar vervoer (4), binnen lopen (4), zitten en opstaan (3), in en uit bed stappen (3) en vallen (2). Overige werkzaamheden Aantal Wel problemen Geen problemen

Suryoye 23 30

% 41 54

Turks 50 8

% 82 13

Bij de Suryoye ouderen doen de problemen zich vooral voor bij klusjes in en om het huis (24), formulieren invullen (23), financiën beheren (19), tuin en balkon onderhouden (19) en contacten met instanties (10). Bij de Turkse ouderen gaat het om formulieren invullen (48), contacten met instanties (40), klusjes in en om huis (22), tuin en balkon onderhouden (8) en financiën beheren (6). De hulp die ouderen hiervoor krijgen is voornamelijk informeel. De ouderenbezoekers wijzen de ouderen op de verschillende mogelijkheden die er zijn om deze problemen op te lossen. Ondersteuning bij overige werkzaamheden

50

Aantal

40

30

20

10

0 Partner

Familie

Thuiszorg

Organisatie

Suryoye 2009-2010 Aantal respondenten 41 2010-2011 Aantal respondenden 15 Totaal 56


Regiotaxi

Vrienden / kennissen

Buren

Hulpmiddelen

Turks 2009-2010 Aantal respondenten 35 2010-2011 Aantal respondenden 26 Totaal 61


Anders

Financiën Aantal Ruim voldoende Voldoende ’t Gaat net Onvoldoende Zeer onvoldoende Niet van toepassing

Suryoye 7 42 5 -

% 13 75 9 -

Turks 6 41 10 2 -

% 10 67 16 3 -

Het grootste deel van de ouderen geeft aan net voldoende of onvoldoende financiële middelen te hebben. Als het inkomen net of niet voldoende is, bezuinigen de Suryoye ouderen op de krant (47), vakantie (44), familiebezoek in het buitenland (44), uitgaan (44), cadeautjes (42), geld lenen of rood staan (40), grote aanschaffingen (38), vervoer (33), gebruiken hun spaargeld (33), uitstellen van betalingen (32), kleding (23) en op eten (2). De Turkse ouderen bezuinigen op grote aanschaffingen (40), vakantie (40), uitgaan (36), kleding (34), cadeautjes (20), geld lenen of rood staan (16), vervoer (14), uitstellen van betalingen (14), krant (13), familiebezoek in het buitenland (10), eten (4) en gebruiken hun spaargeld (1). Bekendheid met Aantal Bijzondere bijstand Huurtoeslag Zorgtoeslag Gemeentelijke Coll. Ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belasting WMO Sport- en cultuurfonds Regiotaxi Jaarlijkse teruggave inkomstenbelastingen Sociaal Raadslieden SWOH / Ouderenadviseur

Suryoye Ja 41 40 52 53 46 25 26 34 50 1 5

% 73 71 93 95 82 45 46 61 89 2 9

Nee 13 14 2 8 29 38 20 4 50 43

Turks Ja 32 52 50 10 47 26 13 29 51 47 32

% 52 85 82 16 77 43 21 48 84 77 52

Nee 25 5 4 45 10 31 44 29 6 10 25

% 23 25 4 14 52 68 36 7 89 77

Bekendheid met Aantal Bijzondere bijstand Huurtoeslag Zorgtoeslag Gemeentelijke Coll. Ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belasting WMO Sport- en cultuurfonds Regiotaxi Jaarlijkse teruggave inkomstenbelastingen Sociaal Raadslieden SWOH / Ouderenadviseur


% 41 8 7 74 16 51 72 48 9 16 41


Maakt gebruik van Aantal Bijzondere bijstand Huurtoeslag Zorgtoeslag Gemeentelijke Coll. Ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belasting WMO Sport- en cultuurfonds Regiotaxi Jaarlijkse teruggave inkomstenbelastingen Sociaal Raadlieden SWOH / Ouderenadviseur

Suryoye Ja 40 40 51 53 41 24 16 34 50 1 5

% 71 71 91 95 73 43 18 61 89 2 9

Nee 1 1 1 5 1 3 6

Turks Ja 11 33 48 3 22 18 2 21 37 19 13

% 18 54 79 5 36 30 3 34 61 31 21

Nee 21 19 2 6 25 7 10 8 14 29 19

% 2 2 2 9 2 5 11

Maakt gebruik van Aantal Bijzondere bijstand Huurtoeslag Zorgtoeslag Gemeentelijke Coll. Ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belasting WMO Sport- en cultuurfonds Regiotaxi Jaarlijkse teruggave inkomstenbelastingen Sociaal Raadslieden SWOH / Ouderenadviseur

Bijzondere Bijstand De Suryoye ouderen die hiervan gebruik maken krijgen dit voor eigen bijdrage thuiszorg (8) en aanvulling op de AOW (39). De Turkse ouderen die hiervan gebruik maken krijgen dit voor eigen bijdrage thuiszorg (2) en aanvulling op de AOW (7) en 1 maakt gebruik van de Voedselbank. Sport- en cultuurfonds De Suryoye ouderen die hiervan gebruik maken krijgen dit voor sport en cultuur (12), vakantieactiviteiten (1) en gehandicapte parkeerkaart (3). Eén Turkse oudere die hiervan gebruik maakt, krijgt dit voor sport en cultuur. Soms weten de ouderen niet of ze gebruik maken van de voorzieningen. Deze zaken worden meestal door de kinderen geregeld. De genoemde aantallen en percentages in bovenstaande overzichten betreffen de ouderen die wel op de hoogte zijn. Bij 1 Suryoye oudere is n.a.v. de financiële situatie door de ouderenbezoeker actie ondernomen. Daarnaast hebben de ouderenbezoekers Suryoye ouderen doorverwezen naar WMO/Zorgloket (15), woningcorporatie (8), activiteiten/cursus (5), thuiszorg (4),



% 34 31 3 10 41 11 16 13 23 48 31

boodschappendienst (3), BudgetAlert (3), bewonerscommissie (1) en gemeente/wijkbeheer (1). De ouderenbezoekers hebben Turkse ouderen doorverwezen naar Wmo/Zorgloket (13), CIZ zorgkantoor (2), woningcorporatie (1), vrijwilligersorganisatie (1) en Valys (1) Ouderenadviseur 3 Suryoye en 5 Turkse ouderen zijn doorverwezen naar de ouderenadviseur.



6

Samenvatting van de resultaten

Het huisbezoek • In de periode 2009-2011 heeft gemiddeld 70% van de ouderen deelgenomen aan het huisbezoek. We zien echter een verschil tussen de jaren 2009-2010 en 2010-2011. 92% van de Suryoye ouderen is in het seizoen 2009-2010 bereikt en 79% van de aangeschreven ouderen heeft deelgenomen aan het huisbezoek. In het seizoen 2010-2011 is 97 % van de ouderen bereikt en heeft 42% van de aangeschreven ouderen deelgenomen aan het huisbezoek. Bij de Turkse ouderen is in het seizoen 2009-2010 53% van de ouderen bereikt en 45% van de aangeschreven ouderen heeft deelgenomen aan het huisbezoek. In het seizoen 2010-2011 is 78% van de ouderen bereikt en heeft 48% van de aangeschreven ouderen deelgenomen aan het huisbezoek. Een groot deel van de niet bereikte Turkse ouderen was herhaaldelijk niet thuis. Turkse ouderen verblijven regelmatig voor langere tijd in Turkije. Als de ouderenbezoeker aan de deur komt om een afspraak te maken en de oudere geen huisbezoek wenst, wordt geattendeerd op beschikbare informatie. • Soms is het moeilijk de ouderen per telefoon te bereiken, men staat niet in het telefoonboek of heeft een mobiele telefoon. De ouderenbezoeker gaat dan regelmatig aan de deur langs. • Regelmatig zijn de kinderen van de ouderen bij het huisbezoek aanwezig. Hierdoor kan de ouderenbezoeker meer informatie kwijt en kunnen de kinderen voorzieningen aanvragen. • Soms is het moeilijk om de checklist volledig in te vullen, omdat de oudere van bepaalde zaken weinig af weet. • Veel ouderen geven aan dat het prettig is om met een ouderenbezoeker van gedachte te wisselen over de toekomst en hun veranderende leefomstandigheden. Alle bezochte ouderen geven aan het huisbezoek prettig of zinvol te vinden. Het huisbezoek reikt veelal mogelijkheden aan om de (financiële) leefsituatie te verbeteren. • De ouderenbezoekers geven veel informatie en advies en/of attenderen ouderen op organisaties die hen verder kunnen helpen, waardoor de ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Het grootste aantal doorverwijzingen ging naar WMO/Zorgloket (28 keer) en de woningcorporatie (9 keer). Ook worden de ouderen gewezen op het gebruik van de informatiewijzer, zodat zij of de kinderen later ook weten waar men voor hulp terecht kan. • Veel, en met name eerste generatie allochtone ouderen kunnen zich niet alleen redden en hebben hulp van kinderen of anderen nodig. Het niet spreken van de Nederlandse taal vormt een belangrijke barrière.



Wonen en woonomgeving • 75% van de Suryoye ouderen en 82% van de Turkse ouderen wonen samen met een partner, kinderen of wonen bij de kinderen in. • De meeste allochtone ouderen wonen in een (eengezins) huurwoning. • 31% van de Turkse ouderen geeft aan te willen verhuizen en 25% staat ingeschreven voor een andere woning. Van de Suryoye ouderen zegt 25% te willen verhuizen, 32% van de bezochte Suryoye ouderen staat ingeschreven voor een andere woning. Bij zowel de Suryoye (10) als de Turkse (13) ouderen gaat de meeste voorkeur uit naar een appartement in een wooncomplex voor ouderen. Hierin is een verschuiving te zien ten opzichte van de vorige rapportage, daarin is vermeld dat de meeste ouderen willen verhuizen naar een wooncomplex voor ouderen. Voor beide groepen is bij een verhuizing de woonplaats het belangrijkste, daarna komt de eigen wijk. Door de ouderenbezoekers is er op gewezen dat inschrijven voor een woning belangrijk is. • Met name Turkse ouderen hebben klachten over hun woning (92%), Suryoye ouderen (45%). De meeste klachten over de woning hebben bij de Suryoye ouderen te maken met het huis te groot vinden en teveel trappen hebben. Bij de Turkse ouderen worden ook teveel trappen in huis genoemd, het slechte onderhoud en de woning is te duur. • 8% van de Suryoye ouderen tegen 27% van de Turkse ouderen heeft behoefte aan aanpassingen in de woning. Met name Turkse ouderen missen een toilet boven. • Klachten over de woonomgeving komen relatief weinig voor, 7 Suryoye ouderen en 16 Turkse ouderen hebben klachten. De klachten van de Suryoye ouderen hebben vooral betrekking op burenoverlast, bij de Turkse ouderen gaat het om inbraak in de buurt en verkeersonveiligheid. • In de woonomgeving missen de Suryoye en Turkse ouderen een postkantoor/bank, winkels voor de dagelijkse boodschappen, een zitmogelijkheid in de wijk en winkels, huisarts en een bushalte. Gezondheid en verzorging • Bij de Suryoye ouderen beoordeelt 49% de eigen gezondheid als goed tot redelijk, 38% vindt de gezondheid matig en 11% slecht. Bij de Turkse ouderen beoordeelt 34% de eigen gezondheid als goed tot redelijk, 51% vindt de gezondheid matig en 15% slecht. • De belangrijkste lichamelijke klacht bij Suryoye (41%)en Turkse (64%) ouderen is een hoge bloeddruk. • Bij de psychische klachten gaat het vooral om vergeetachtigheid, slaapproblemen, gespannenheid, neerslachtigheid en rusteloosheid. Wel 84% van de Turkse ouderen geeft aan psychische klachten te hebben. Psychische klachten als vergeetachtigheid en rusteloosheid kunnen duiden op het steeds meer voorkomen van dementie onder allochtone ouderen. In de taal van deze ouderen is dementie niet als begrip bekend, waardoor het niet snel onderkend wordt en het lang kan duren voor hulp gevraagd wordt. Van de Suryoye ouderen geeft 13% aan psychische klachten te hebben.



•

•

•

In het seizoen 2010-2011 zijn voor het eerst vragen gesteld over het gebruik van medicijnen en genotmiddelen. Er zijn 15 Suryoye ouderen en 26 Turkse ouderen bezocht. 10 Suryoye en 22 Turkse ouderen gebruiken medicijnen. In totaal zijn er 2 ouderen die dagelijks alcohol drinken. Veel knelpunten op het gebied van huishoudelijke en persoonlijke verzorging worden opgelost door de partner, kinderen en de thuiszorg. Veel ouderen hebben informele hulp bij licht huishoudelijk werk, koken en boodschappen doen. De problemen bij persoonlijke verzorging hebben bij de Suryoye ouderen vooral te maken met baden en douchen. De Turkse ouderen geven aan problemen te hebben met voetverzorging en baden en douchen.

Sport of beweging • Van de Suryoye ouderen doet 57% aan sport of beweging. Bij de Turkse ouderen is dat 74% en hierbij gaat het vooral om wandelen en fietsen. Deze percentages zijn aanmerkelijk hoger dan beschreven in de voorgaande rapportage. Toen deed 15% van de Suryoye en 54% van de Turkse ouderen aan sport of beweging. Sociaal netwerk en mobiliteit • Ruim 90% van de ouderen geeft aan regelmatig uit huis te gaan. 96% van de Suryoye en 87% van de Turkse ouderen geeft aan redelijk tot heel tevreden te zijn over hun tijdsbesteding, het overgrote deel van de ouderen is tevreden over de sociale contacten die ze hebben. Deze worden vooral onderhouden met mensen uit hun directe omgeving: familieverbanden, vrienden, buren en kennissen. • De ouderen hebben weinig sociale contacten die ze opdoen via activiteiten buiten de deur. • Het gratis busvervoer voor 65-plussers vergemakkelijkt het onderhouden van de sociale contacten en het er zelfstandig op uit gaan. • De 34 Suryoye ouderen die bekend zijn met de Regiotaxi maken hier ook gebruik van (= 61%). 29 Turkse ouderen zijn bekend met de Regiotaxi, 21 van hen maken hier ook gebruik van (= 43%). • Bij de Suryoye ouderen spelen kerk (86%) en culturele vereniging (46%) een grotere rol dan de moskee (28%) en de culturele vereniging (13%) bij de Turkse ouderen Financiën • Niemand geeft aan ruim voldoende financiële middelen te hebben. Het inkomen bij de Suryoye ouderen is bij 13% voldoende, 75% kan net rond komen en 9% heeft onvoldoende financiële middelen. • Het inkomen van de Turkse oudere is bij 6% voldoende, 41% kan net rond komen, 10% heeft onvoldoende inkomen en 2% zeer onvoldoende. • Om aan alle financiële verplichtingen te kunnen voldoen, bezuinigt men op bepaalde zaken, spreekt spaargeld aan en stelt men betalingen uit. Ook leent men geld of staat rood. Ouderen is gevraagd uit de genoemde mogelijkheden drie zaken te kiezen waarop men het eerst bezuinigd. Van de Suryoye



ouderen noemen 33 van hen vervoer, 23 kleding en 2 eten. Van de Turkse ouderen noemen 34 van hen kleding, 14 vervoer en 4 eten. Diversen • Bij overige werkzaamheden geeft 34% van de Suryoye ouderen aan problemen te hebben met financiën beheren, formulieren invullen (41%) en contact met instanties (23%). Bij de Turkse ouderen geeft maar 10% aan problemen te hebben financiën beheren, formulieren invullen (79%) en contact met instanties (66%). Veelal krijgt men hulp van familie of thuiszorg. Ook klusjes in en om huis en onderhoud tuin en balkon leveren problemen op. Veelal krijgt men ook hierbij hulp van de kinderen. Over verdere mogelijkheden tot hulp wordt door de ouderenbezoekers informatie gegeven. • 73% van de Suryoye ouderen en 52% van de Turkse ouderen is bekend met de Bijzondere Bijstand. 71% van de Suryoye ouderen en 18% van de Turkse ouderen geven aan hiervan gebruik te maken. • Ook huurtoeslag, zorgtoeslag, kwijtschelding gemeentelijke belastingen en de jaarlijkse teruggave inkomstenbelasting zijn goed bekend bij de allochtone ouderen. Doordat de kinderen veel financiële zaken voor hun ouders regelen, weet men soms niet of men van deze voorzieningen gebruik maakt. • De gemeentelijke collectieve ziektekostenverzekering is veel meer bekend bij de Suryoye ouderen (95%), dan bij de Turkse ouderen (16%). Daarentegen zijn de Sociaal Raadslieden nauwelijks bekend bij de Suryoye ouderen (2%), terwijl het bij 77% van de Turkse ouderen wel bekend is. • Het Sport- en cultuurfonds is ten opzichte van de vorige rapportage bij de Suryoye ouderen qua bekendheid toegenomen, van 19 naar 46%. Bij de Turkse ouderen laat dit ook een stijging zien, van 13 naar 21%. Remigreren en pendelen Bij de Suryoye geven 2 ouderen aan van plan te zijn te remigreren, geen van de ouderen geeft aan wel te willen en heimwee te hebben naar het land van herkomst en toch in Nederland te blijven. 40 Suryoye ouderen geven aan zich hier thuis te voelen. Bij de Turkse ouderen geven 17 ouderen aan van plan te zijn te remigreren. 37 ouderen geven aan wel te willen remigreren en heimwee te hebben naar het land van herkomst maar toch hier te blijven. 7 Turkse ouderen geven aan zich hier thuis te voelen. Er zijn 2 Suryoye ouderen die pendelen. Afhankelijk van de wijze waarop men inkomsten verwerft, verblijft men 13 of 26 weken van het jaar in het land van herkomst. Bij de Turkse ouderen geven 4 ouderen aan te pendelen, 22 van hen doen dit niet. Bij een groot aantal van de bezochte ouderen is de vraag of men wel of niet pendelt, niet geregistreerd.



Deze aantallen kunnen hoger zijn, omdat men sommige ouderen niet heeft kunnen bereiken en de reden niet bekend is. Wellicht verblijven zij voor langere tijd in Turkije.



7

SWOH activiteiten rondom allochtone ouderen

Het huisbezoek Binnen het ‘huisbezoek allochtone ouderen’ zien we een terugloop van het aantal ouderen dat bereikt wordt en deelneemt aan het huisbezoek. De oorzaken die we vermoeden/ zien zijn: veel eerste generatie Turkse ouderen verblijven elk jaar voor langere tijd in Turkije. Bij de huisbezoeken wordt rekening gehouden met de Ramadan en het Suikerfeest, wellicht dat de periode van verblijf in Turkije zich uitbreidt buiten de zomer en de vastenperiode. het begin 60-ers behoren tot de tweede generatie allochtone ouderen. Bij de huisbezoeken merken we dat een deel van hen nog werkt en actief in het leven staat. allochtone ouderen zijn veel beter geïnformeerd dan 5 jaar geleden. De thuiszorg kan veel informatie verstrekken, kinderen vinden op veel vragen via internet antwoord. een deel van de ouderen vindt de frequentie van een bezoek per 3 jaar te hoog. Aanpak Met ingang van het seizoen 2011-2012 gaan we de leeftijd van de te bezoeken ouderen verhogen naar 64 jaar en ouder. We hebben gekozen voor de leeftijd van 64 jaar, omdat dit een jaar is waarin veel veranderingen op komst zijn. Het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, verandering in de financiële situatie, het wegvallen van werk en het vinden van een nieuwe daginvulling. De ouderenbezoekers krijgen aan het begin van het nieuwe seizoen voorlichting over vooral de financiële veranderingen die zich kunnen voordoen. Psychische klachten Ouderen geven bij de vraag naar psychische klachten als voornaamste klachten vergeetachtigheid, rusteloosheid, gespannenheid en neerslachtigheid aan. Het vermoeden bestaat dat dementie onder allochtone ouderen aan het toenemen is. Vaak worden klachten niet herkend als horend bij een beginnende dementie. Het begrip dementie is in de taal van de ouderen niet bekend, waardoor uitingen en klachten een andere duiding krijgen. Bij een vroegtijdige vaststelling of er sprake is van dementie, kan sneller en adequater hulp worden ingezet voor zowel de oudere dan zijn of haar omgeving. Aanpak In het voorjaar van 2011 zijn de vrijwilligers van het preventieve Allochtone Ouderenbezoek voorgelicht over het Meldpunt Ketenzorg Dementie. Zij hebben een belangrijke signalerende functie. Ook in het nieuwe seizoen is dementie een aandachtsthema. In de winter van 2011-2012 start SWOH met voorlichting over dementie aan mantelzorgers uit de Turkssprekende gemeenschap. De inzet is erop gericht een grotere groep intensief te informeren. In samenwerking met Alzheimer Nederland worden naar passende en betaalbare mogelijkheden gezocht. Te denken valt aan algemene voorlichtingsbijeenkomsten gevolgd door de tupperware-methodiek of aansluiten bij het Alzheimer Café (Alzheimer Theehuis)



Diversen In het najaar van 2011 start in samenwerking tussen Mediant en SWOH een cursus ‘De kracht van je leven’ voor Turkse ouderen met eenzaamheidsklachten. Vanaf januari 2011 heeft SCALA welzijn een start gemaakt om de Koffiethemagroepen (KTO’s) om te bouwen tot ouderensociëteiten, dit in samenwerking met SWOH. Hiermee ontstaat een voorziening die is toegerust om Turkse en Suryoye vrouwen een dagdeel per week op te vangen en te voorzien van informatie omtrent gezondheid en het ouder worden in Nederland. In het najaar van 2011 is er aan gewerkt, om binnen de nieuwe KTO’s een actief bewegingsprogramma uit te voeren om deelnemers toe te leiden naar een bestaand aanbod voor Meer Bewegen voor Ouderen en/of de bewegingsactiviteiten een vast onderdeel te laten zijn van de wekelijkse bijeenkomsten. De resultaten zijn tot nu toe niet bemoedigend. In samenwerking met Sportservice Overijssel wordt gewerkt aan een nieuwe opzet. Het Hengelose Overleg Allochtone Ouderen, waarvan in de vorige rapportage nog sprake was, is opgeheven. In plaats daarvan functioneert nu een Beleidsgroep Allochtone Ouderen en een werkgroep die netwerkbijeenkomsten organiseert. SWOH maakt van beiden deel uit. De thema-netwerkbijeenkomsten worden drie keer per jaar georganiseerd en zijn bedoeld voor uitvoerende werkers. Thema’s die aan de orde komen zijn: mantelzorgondersteuning, interculturele communicatie, dagbestedingvoorzieningen, psychosociale klachten, etc.



8

Welke vragen roepen de cijfers op?

De cijfers die in deze rapportage zijn verwerkt, zijn verzameld door de vrijwilligers van het allochtone ouderenbezoek. Met behulp van een checklist, waarin onderwerpen aan bod komen die de woon- en leefsituatie van ouderen betreffen, worden de gesprekken gevoerd. De cijfers geven de situatie en beleving weer van de bezochte ouderen. Op de vraag over het gebruik maken van regelingen en voorzieningen weten sommige ouderen geen antwoord te geven, omdat veelal de kinderen dit geregeld hebben. Deze rapportage heeft niet de pretentie representatief te zijn, maar geeft een indicatie van de stand van zaken in de betreffende rapportagejaren. Soms miste een antwoord op een vraag. De resultaten bij een aantal onderwerpen uit de checklist zijn opvallend, met name waar het gaat om verschillen tussen de Suryoye en Turkse ouderen. Remigreren Van de Turkse ouderen zegt bijna een kwart (23%) zich voor te nemen te willen remigreren naar het land van herkomst. Van de Suryoye ouderen is dit maar 4%. Op de vraag aan de ouderen die zeggen niet te gaan remigreren, of men wel zou willen en/of men heimwee heeft, antwoordt 84% van de Turkse ouderen bevestigend. Bij de Suryoye ouderen is dit niemand. 77% van de Suryoye ouderen zegt zich hier thuis te voelen, terwijl dit bij de Turkse ouderen maar 16% is. Vragen: Is de grote behoefte aan remigratie bij Turkse ouderen specifiek voor deze groep? Is de reden en intentie waarom men naar Nederland is gekomen bepalend voor deze behoefte? Welke rol heeft gezinshereniging gespeeld bij het zich thuis voelen? Heeft men een noodzaak gevoeld te werken aan het zich thuis voelen in Nederland? Wonen De Turkse ouderen hebben één tot twee keer zoveel klachten over hun woning en woonomgeving dan de Suryoye ouderen. In het kort weergegeven: Suryoye Turks Klachten over woning 45% 92% Mist voorzieningen in woning 14% 44% Klachten over woonomgeving 13% 26% Mist voorzieningen in woonomgeving 23% 51% De financiële situatie tussen beide groepen laat geen grote verschillen zien. Vragen: Zijn Turkse ouderen van nature klageriger dan Suryoye ouderen? Speelt beleving hierin een belangrijke rol? Rapportage Huisbezoek 60+ 2009-2011


Leggen Turkse ouderen de norm qua wonen hoger? Gezondheid Bij ’gezondheid’ gaat het over het wel of niet hebben van lichamelijke en/of psychische klachten. Interessant is om te zien hoe de percentages zich verhouden tussen Suryoye en Turkse 60+ ouderen en Nederlandse 75+ ouderen (verslagjaar 2009-2010). Bij lichamelijke klachten lopen de percentages niet ver uit elkaar. Allemaal hoog. Bij Suryoye ouderen heeft 86% klachten, bij Nederlandse ouderen 88% en bij Turkse ouderen 92%. Bij psychische klachten zijn grote verschillen te zien. Maar 13% van de Suryoye ouderen ervaart psychische klachten, 28 - 37% van de Nederlandse ouderen en 84% van de Turkse ouderen. De ‘top 5’ van psychische klachten, die door Turkse ouderen worden genoemd zijn: vergeetachtigheid, slaapproblemen, neerslachtigheid, rusteloosheid en gespannenheid. Daarna worden gevoelens van eenzaamheid en concentratieproblemen genoemd. Opvallend is dat bij de vragen over ‘sociaal netwerk’ het overgrote deel van zowel de Suryoye als de Turkse ouderen tevreden is. Men komt zeer regelmatig uit huis en onderhoudt contacten met kinderen en kleinkinderen, vrienden, buren en kennissen. Het enige opvallende is dat met name de Turkse ouderen minder contact hebben met andere familieleden. Deze wonen waarschijnlijk niet in Nederland. Vragen: Welke oorzaken liggen ten grondslag aan het feit dat zoveel Turkse ouderen psychische klachten ervaren? Welke verwachtingen hadden Turkse ouderen toen ze naar Nederland kwamen? Hoe reëel waren die verwachtingen? Wat is hier van terecht gekomen? Spelen spijtgevoelens een rol? Heeft men zichzelf de kans gegeven gelukkig te worden in Nederland of speelde bij elke beslissing het teruggaan naar Turkije op de achtergrond mee? Voelt men zich zowel in Turkije als in Nederland ontheemd? In Turkije ligt ’thuis’ en in Nederland zijn de voorzieningen? Wat betekent dit voor de 2e generatie (de mantelzorgkinderen)? Gebruik maken van voorzieningen en regelingen Van alle regelingen en voorzieningen die er zijn, is men in meer of mindere mate op de hoogte. Een paar opvallende verschillen trekken de aandacht. Terwijl de financiële situatie van Suryoye en Turkse ouderen grotendeels gelijk is of zo wordt ervaren, maakt 71% van de Suryoye ouderen en maar 18% van de Turkse ouderen gebruik van Bijzondere Bijstand. Nog groter is het verschil bij de Gemeentelijke Collectieve Ziektekostenverzekering; 95% van de Suryoye ouderen maakt hier gebruik van en slechts 5% van de Turkse ouderen. Ook het sporten cultuurfonds laat verschillen zien; 18% van de Suryoye ouderen doet hier een beroep op tegen 3% van de Turkse ouderen.



Daarentegen zijn de Sociaal Raadslieden veel bekender bij de Turkse ouderen en maakt men er ook meer gebruik van (31%) tegen 2% bij de Suryoye ouderen. Vragen: Hoe komt het dat met name Turkse ouderen minder gebruik maken van de regelingen die er zijn? Is taalachterstand de belangrijkste oorzaak? In hoeverre is informatie toegankelijk? Zijn de ouderen zelf alert op de regelingen waar men gebruik van kan maken of speelt schaamte een rol? Wat is de impact van voorlichting op de huidige wijze? Tot slot Er zijn een heleboel grote en kleine vragen te stellen, waar nog niet direct een antwoord op te geven is. Eén grote prangende vraag die wellicht de andere vragen verbindt is: In hoeverre speelt de remigratiewens van Turkse ouderen door in de andere gebieden waar men problemen ervaart? Zijn deze problemen en klachten een uiting van iets onderliggends? Welke rol speelt cultuur in het verwoorden van de eigenlijke vraag en hoe kunnen we die leren verstaan. Welke inspanningen kunnen wij als zorgen welzijnsorganisaties doen om samen met de Turkse ouderen een adequaat antwoord te formuleren.



9

De werkzaamheden/analyse verricht door de Ouderenadviseur Allochtonen 2009-2011

Werkwijze ouderenadviseur allochtonen De werkwijze van de ouderenadviseur allochtonen is gebaseerd op de werkwijze van de reguliere ouderenadviseur. Het enige verschil zit in de leeftijd 50+ en de doelgroep. De ouderenadviseur werkt vraaggericht. Hij/zij geeft informatie, maakt ouderen "wegwijs", begeleidt, verwijst gericht door of bemiddelt naar andere instanties. Sinds juni 2009 is, naast de ouderenadviseur voor de Turkse gemeenschap, ook een ouderenadviseur voor de Suryoye gemeenschap werkzaam bij SWOH. Doelgroep Kwetsbare zelfstandig wonende allochtone ouderen. Ouderen die begeleiding behoeven, hebben problemen op één of meerdere gebieden. Zij zijn verminderd zelfredzaam en onvoldoende in staat hulp te organiseren. Bij deze groep speelt het taalprobleem een grote rol. Werkwijze De aanmelding kan gedaan worden door de oudere zelf, door een verwijzer of door het zorgloket. Ook op vragen van familie of omgeving kan de ouderenadviseur contact opnemen met de oudere. Informeren, begeleiden, bemiddelen De ouderenadviseur begeleidt een oudere tot de situatie zodanig in evenwicht is, dat de oudere weer zelfstandig voort kan. Dit eventueel met behulp van mantelzorg, vrijwilligers en/of professionele hulpverleners, of wanneer de oudere is opgenomen in een intramurale setting. Bij begeleiding wordt gestreefd naar behoud of vergroten van de zelfredzaamheid en/of het welbevinden. De ouderenadviseur inventariseert de situatie. Wat moet er gedaan worden om het gewenste resultaat te bereiken, wat zijn de mogelijkheden binnen het eigen leefsysteem, waar is begeleiding of ondersteuning nodig van de ouderenadviseur en waar kan worden doorverwezen. Rekening houdend met de situatie worden doelen, weg en middelen bepaald. Het begeleidingsplan wordt, waar mogelijk, samen met de oudere besproken en opgesteld. Waar nodig worden plan, acties en doelen geëvalueerd en bijgesteld. De ouderenadviseur bemiddelt op verzoek van de oudere en zo nodig in situaties waarbij vraag en aanbod van dienstverlening niet vanzelfsprekend op elkaar aansluiten. Hij coördineert (tijdelijk) de dienstverlening voor een oudere wanneer nog niet duidelijk is welke organisatie de coördinatie op zich neemt of wanneer dit de meest doelmatige oplossing is.



Overzicht werkzaamheden ouderenadviseur allochtonen 2009-2011 Hierna vindt u een overzicht van de werkzaamheden van de afgelopen 2 jaar. De ouderenadviseur voor de Turkse gemeenschap werkt 8 uur per week. De ouderenadviseur voor de Suryoye gemeenschap is in dienst vanaf juni 2009. Zij werkt 4 uur per week. Er waren in de verslagperiode 44 Suryoye en 60 Turkse klanten. De Turkse ouderenadviseur is in 2011 wegens ziekte 6 maanden op nonactief geweest. In deze periode is zoveel mogelijk waargenomen door de autochtone ouderenadviseurs. In contact gekomen via Aantal

Suryoye 8 2 2 1 1 2 3 2 23 44

% 18 5 5 2 2 5 7 5 52

Turks 5 1 32 4 4 2 1 11 60

% 8 2 53 7 7 3 2 18

Aantal

Suryoye 1 22 15 6

% 2 50 34 14

Turks 38 9 13

% 63 15 22

Aantal

Suryoye 9 6 3 8 1 1 1 2 4 15 29

% 26 17 9 23 3 3 3 6 11 34 66

Turks 24 15 10 2 1 2 2 3 18 42

% 41 25 17 3 2 3 3 5 30 70

Niet ingevuld Anders Eerder contact met ouderenadviseur Huisarts Huisbezoek allochtone ouderen 60+ Media Organisatie Sociale contacten SWOH WMO loket Totaal

Aangevraagd door Anders Klant Familie Organisatie

Leeftijd 50-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90 en ouder Onbekend Niet ingevuld Man Vrouw



Vraag van de cliënten Aantal

Suryoye 13 18 8 4 17 2 14 2 7 12

% 30 41 18 9 39 5 32 5 16 27

Turks 11 10 21 12 18 10 46 27 18 16

% 18 17 35 20 30 17 77 45 30 27

Aantal

Suryoye 2 24 32 16 3 18

% 5 55 73 36 7 41

Turks 14 28 53 25 2 53

% 23 47 88 42 3 88

Aantal

Suryoye 6 4 3 2 4 7 1 5 2

% 14 9 7 5 9 16 2 11 5

Turks 25 2 5 5 6 2 11 1 30 5

% 42 3 8 8 10 3 18 2 50 8

Aantal

Suryoye 16 3 2 14 9

% 36 7 5 32 20

Turks 4 4 10 31 11

% 7 7 17 52 18

Activiteiten Contacten Financiën Hulpmiddelen Ondersteuning Psychosociale hulpverlening Regelgeving Vervoer Wonen Zorg

Actie Begeleiding Bemiddeling Informatie Inzicht in eigen situatie Therapeutisch contact Toeleiding naar

Toeleiding naar Anders CIZ Gemeente Hint Juridische instellingen Psychosociale hulpverlening Thuiszorg Vrijwillige hulpdiensten WMO loket Woningbouw

Resultaat hulpverlening Niet ingevuld Anders Geen oplossing gevonden Hulpvraag opgelost Situatie verbeterd



Probleemgebied

Totaal aantal man en vrouw Aantal

Suryoye 7 17 2 15

% 27 65 8 58

Turks 36 54 31 30

% 60 90 52 50

Aantal

Suryoye 2 7 1 6

% 20 70 10 60

Turks 8 16 8 9

% 44 89 44 50

Suryoye 5 10 1 9

% 31 62 6 56

Turks 28 38 23 21

% 67 90 55 50

Lichamelijk Materieel/milieu Psychisch Sociaal

Probleemgebied

Aantal man


Probleemgebied

Aantal vrouw Aantal


Een casus uit de praktijk Het echtpaar G. is respectievelijk 72 en 74 jaar oud. Zij zijn 35 jaar geleden gevlucht naar Nederland. Het afscheid viel zwaar. Beiden zijn analfabeet, hierdoor zijn contacten met instanties altijd moeizaam en soms conflictueus verlopen. Deze contacten werden geregeld door hun kinderen. Nu de kinderen uit huis zijn, zijn de ouders op zichzelf aangewezen. Enerzijds willen ze zo weinig mogelijk tot last zijn voor hun kinderen, anderzijds zijn ze teleurgesteld dat het niet meer vanzelfsprekend is dat ze een beroep kunnen doen op hun kinderen. Eigenlijk vinden ze dat ze er niet om zouden hoeven vragen. De heer G. is aan zijn hart geopereerd en hij zit in de beginfase van dementie. Door gebrek aan informatie en kennis rondom dementie worden de signalen van de ziekte door de omgeving (nog) niet onderkend. Ook mevrouw G. heeft veel lichamelijke klachten en is slecht ter been. Beiden zijn niet goed in staat hun zware medicatie correct in te nemen. Via het ziekenhuis is een thuiszorgorganisatie in eigen taal ingezet die de indicatieaanvraag voor hen heeft geregeld. Doordat ze beiden analfabeet zijn heeft de thuiszorgorganisatie de zorg niet voldoende en correct ingezet. Dit heeft hun vertrouwen in zorg en hulpverleners verminderd. Tijdens het eerste huisbezoek van de ouderenadviseur bleek dat de zorgindicatie van 15 uur per week neerkwam op 3 uur huishoudelijke hulp. Dat mevrouw de mantelzorger moest zijn van haar man, terwijl ze zelf zorgbehoevend was, leverde veel stress op voor beiden. Mevrouw was erg verdrietig, maakte zich zorgen om de verslechterde situatie en zag er uitgeput uit. Na een aantal gesprekken gingen ze de ouderenadviseur meer vertrouwen. Mevrouw maakte zaken bespreekbaar die haar bezighielden, zoals de relatieproblemen van hun zoon. Het verdriet en de schaamte Rapportage Huisbezoek 60+ 2009-2011


was groot. Ze kwamen nauwelijks nog buiten uit angst voor kritiek van anderen en het vermoeden dat er geroddeld werd. Ze waren veel alleen, hadden behoefte aan sociale contacten en iemand die hen kon helpen met het papierwerk en regelzaken. Gezien hun ervaringen hadden beiden een afwachtende en wantrouwende houding ten opzichte van hulpverlening. De ouderenadviseur heeft in eigen taal uitgelegd hoe de situatie in elkaar zit, waar ze recht op hebben en wat ze mogen verwachten van de hulpverlening. Ze heeft ervoor gezorgd dat zaken rondom zorg en dagbesteding geregeld zijn en heeft BudgetAlert ingeschakeld voor administratieve ondersteuning. Ook is huishoudelijke hulp aangevraagd. Wanneer ze vanuit de WMO de vraag krijgen op huisbezoek te mogen komen in verband met hun aanvraag, zeggen ze geen hulp te wensen en de aanvraag wordt geannuleerd. Vervolgens bellen ze de ouderenadviseur hoe het zit met hun aanvraag. Gezien de negatieve ervaringen uit het verleden, taalproblemen en hun gebrek aan kennis kunnen ze geen onderscheid maken wie ze kunnen vertrouwen. Een nieuwe aanvraag is ingediend. Meneer en mevrouw gaan 4 dagen per week naar de dagopvang. Ze worden gehaald en gebracht. Ze zijn erg blij met de contacten die ze daar opdoen, het uitwisselen van ervaringen en het praten over vroeger met leeftijdgenoten die hun wereld kennen. Ze weten dat zij niet de enigen zijn met problemen die in de taboesfeer liggen en hebben geleerd erover te praten. Omdat ze bij de dagopvang samen warm eten hoeft mevrouw minder te koken en minder boodschappen te doen. Als ze ziek zijn wordt via de dagopvang doktersbezoek geregeld en voor warm eten gezorgd. Ze zijn allebei erg blij en dankbaar dat de overheid dit mogelijk heeft gemaakt. Vooral meneer herhaalt vaak zijn dankbaarheid. Hij is niet gewend aan het idee dat anderen (buiten je familie om) zo goed voor hem kunnen zorgen.



Rapportage Huisbezoek allochtone ouderen

Recommend Documents