Rapportage 3e jaar Project ‘Ouders en Diversiteit’ NET-2002-135 1 januari 2005 - 1 januari 2006
Anke van Keulen Wendy Doeleman Juli 2006
Bureau MUTANT
1
Inhoudsopgave I.
Het proces in uitvoering
I.1 I.2 I.3 1.4.
Korte terugblik op 2003 en 2004 Werkwijze projectteam in 2005 Workshops voor beroepskrachten en ouders Deelnemende pilots
II.
Communicatie en documentatie
II.1 II.2 II.3 II.4
Nieuwsbrief voor beroepskrachten en ouders Public Relations artikelen, lezingen, workshop elders Documenteren Advisering adviesraad
III. Evaluatie III.1
Projectbegeleidend onderzoek ‘Diversiteit en ouderbetrokkenheid’ van het NIVEL en de gevolgen voor het project
IV.
Resultaten en implementatie
IV.1 IV.2 IV.3 IV.4
Resultaten aan de hand van geformuleerde doelstellingen Producten en vervolgprojecten Slotconferentie Trainingen
V.
Conclusies en vooruitblik
Bijlagen 1. 2. 3. 4.
Verslagen workshops 2005 Nieuwsbrief Verslag invitational conference 2005 Folder en powerpointpresentatie slotconferentie ‘Deuren open voor ouders in kindercentra en (voor)scholen’, 10 april 2006 5. Kalender ‘In contact met ouders’ 6. Financieel verslag
Bureau MUTANT
2
Voorwoord
Voor u ligt het verslag van het derde en laatste jaar van het project ‘Ouders en Diversiteit’ dat werd uitgevoerd van 2003 tot medio 2006. Dit verslag bevat een samenvatting van de jaarverslagen 2003 en 2004 en een uitgebreidere rapportage van het laatste jaar 2005. In dit laatste jaar stonden centraal: implementatie, verankering en afronding. De resultaten en ervaringen van het project ‘Ouders en Diversiteit’ zijn neergelegd in diverse producten: boeken, artikelen, een kalender, een conferentie. (zie overzicht in IV.2) Wij bedanken alle betrokken beroepskrachten en de ouders in de pilots voor hun inzet en samenwerking en we bedanken in het bijzonder de Bernard van Leer Foundation voor het mogelijk maken van dit project.
Anke van Keulen Wendy Doeleman Juli 2006
Bureau MUTANT
3
I.
Het proces in uitvoering
I.1 Korte terugblik op 2003 en 2004 Met veel enthousiasme gingen we in 2003 van start. In januari 2003 gaan we een geweldige uitdaging aan! In een tijd met veel maatschappelijke tegenkrachten gaan we op zoek naar professionals en instellingen die met ons op reis willen gaan, die zich willen begeven in het avontuur van ‘Ouders en Diversiteit’. In het eerste projectjaar werd de start van het project voorbereid met de deelnemende pilots: Kinderopvang DAK, Den Haag; Kinderopvang Korein, Eindhoven; Partou Kinderopvang, Amsterdam; Kinderstad, Tilburg en K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd, Den Bosch. Centraal stond het stellen van doelen per pilot en het meenemen van de ervaringen van het Europese Grundtvig project. In dit jaar vonden tevens de eerste trainingen en workshops plaats. Er verschenen projectnieuwsbrieven en artikelen in diverse vakbladen en in de interne magazines van de kinderopvangorganisaties. Op de eerste ‘Invitational conference’ waarop 50 genodigden aanwezig waren, stonden centraal: kwaliteitsbeleid en ouders, Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) en ouders en communicatie tussen ouders en beroepskrachten. In 2003 ging tevens het projectbegeleidende onderzoek ‘Diversiteit en ouderbetrokkenheid’ van het NIVEL van start. Het tweede jaar, 2004, was een zeer actief jaar, met diverse workshops en trainingen, het resultaatgericht werken aan ‘SMART-doelen’ per pilot en de instroom van een tweede kring pilots (Stichting Kinderopvang Humanitas en basisschool de Vuurvlinder. Deze laatste stopte begin 2005, zie I.4). Naast landelijke workshops vond ondersteuning door MUTANT op de werkplek plaats. Ook verschenen er diverse artikelen en werden nationaal en internationaal presentaties gegeven. Het onderzoek van het NIVEL koppelde tweemaal haar bevindingen terug naar het project.
I.2 Werkwijze projectteam 2005 De vijf lokale projectleiders hadden een cruciale rol in het project. Hun taken waren: - medewerking aan de landelijke inhoudelijke ontwikkeling door zitting in het projectteam, - begeleiding van en procesbewaking bij de kindercentra en scholen die meedoen aan het project, - overdracht van de input uit de train-de-trainerscursus en de workshops naar de betreffende kindercentra en scholen, - registratie en documentatie van het ontwikkelproces in de centra en scholen, implementatie van de resultaten van het project naar de rest van de instelling: de overige centra, de oudercommissies en ouderraad, het management. In 2005/2006 kwamen de projectleiders vijf keer bij elkaar en bespraken: implementatiestrategieën en verankering binnen de pilots aan de hand van de actieevaluatiecirkel van Freire de start van nieuwe projecten die uit Ouders & Diversiteit zijn ontstaan: - Families in beeld: een nationaal project gefinancierd door Stichting Kinderpostzegels en een internationaal deel in een workpack van DECET; resulterend in een methodiekboek met dvd.
Bureau MUTANT
4
-
Art & Drama: workshop in het project ‘Ouders en Diversiteit’ i.s.m. de DECET partner Schedia, Griekenland. Een nationaal project in ontwikkeling en een internationaal deel in een workpack van DECET; resulterend in een internationale dvd en een train-detrainerscursus. effecten van het onderzoek ‘Diversiteit en ouderbetrokkenheid’ van het NIVEL op het project Ouders & Diversiteit: besprekingen naar aanleiding van de eerste en tweede ronde interviews. discussie rond concept ‘partnerschap’ naar aanleiding van de publicatie Prott & Hautumm. Twaalf principes voor een succesvolle samenwerking tussen ouders en beroepskrachten. Amsterdam: SWP, 2005. bespreking gebruik modellen ‘Samen leven/doen/denken/beslissen’ en DECET-doelen, ook in het kader van het projectbegeleidende onderzoek van het NIVEL bespreking producten, o.a. handboek ouders, families in beeld, van botsingen kun je leren, extra product (kalender) voorbereiding slotconferentie 10 april 2006
I.3 Workshops voor beroepskrachten en ouders Workshops die plaatsvonden tijdens het project 2003-2005: Elk kind heeft 100 ouders Workshop 2 oktober 2003 Aandacht voor Wiegelied voor Hamza, waarden en normen in Families en documenteren. Met open ogen Workshop 20 januari 2004 Aandacht voor ‘Van botsingen kun je leren’. In dialoog Workshop 22 april 2004 Aandacht voor ‘Communicatie met ouders in lastige situaties’ met behulp van inspringtheater. Samen denken en adviseren Creatieve sessie 24 juni 2004 Brainstormen en creatief bezig zijn met het invullen van ‘samen denken en samen beslissen’. Als ik je vraag naar mij te luisteren Workshop 2e kring 15 september 2004 Aandacht voor het model ‘Samen leven, doen, denken en beslissen’ en voor waarden en normen in families en opvoedingsstijlen. Bevlogen vragen Workshop 30 september 2004 Aandacht voor diversiteit in opvoedingsstijlen en voor de invloed van macht in relaties tussen beroepskrachten en ouders, m.m.v. Glenda Mac Naughton.
Bureau MUTANT
5
Een plus een is meer dan twee. De kracht van de groep. Workshop 8 december 2004 Aandacht voor vraaggericht werken met ouders en het werken met ouders in groepsverband. Van botsing tot verbinding Workshop 23 maart 2005 Aandacht voor ‘Van botsingen kun je leren’ en onderhandelen. Oudercontacten, wat een kunst! Workshop 1 juni 2005 Terugblik op het project en inzet van creatieve werkvormen m.m.v. Schedia (Griekenland). Van alle markten thuis Workshop 14 december 2005 Terugblik, verankering, evaluatie, afronding. Na iedere workshop zijn de deelnemers naar ‘huis’ gegaan met opdrachten om met de rest van het team uit te voeren. Op deze manier zijn de kennis en vaardigheden overgedragen en kon met relatief weinig middelen veel mensen bereikt worden. In hoofdlijn hebben de beroepskrachten het volgende proces doorlopen: o erkennen wat er al is: wat doe je al met ouders en wat zou je nog meer kunnen doen aan praktische activiteiten o zelfreflectie: hoe kijk jij tegen families aan, wat is je eigen achtergrond o hoe ga je om met lastige situaties, met botsingen met ouders o hoe ga je met ouders in dialoog o hoe verdiep je je in ouders en hun achtergrond o bewustwording van machtsverschillen, streven naar gelijkwaardigheid o hoe werk je met een groep ouders o onderhandelen o gebruik van artistieke werkvormen in teams, met ouders, met kinderen verankering van het geleerde, o.a. met creatieve werkvormen Documentatie: van iedere workshop is een verslag beschikbaar (bijlage).
I.4 Deelnemende pilots Begin 2005 is basisschool de Vuurvlinder gestopt met deelname aan het project. De school deed tevens mee aan het project ‘Meer kansen met ouders’ van de gemeente Den Haag en het bleek te zwaar om met verschillende externe adviseurs (Hogeschool Den Haag en Mutant) tegelijkertijd met het thema ouders aan de slag te zijn. Uiteraard betreuren we het dat de enige school als deelnemer aan het project is afgevallen.
Bureau MUTANT
6
II. II.1
Communicatie en documentatie Nieuwsbrief voor beroepskrachten en ouders
In 2005 is in april in het kader van het project een nieuwsbrief over het project ‘Ouders en diversiteit’ gemaakt om de diverse betrokkenen over de vorderingen binnen het project te informeren. Verschillende beroepskrachten uit de pilots leverden hieraan een bijdrage door over hun ervaringen met oudercontacten en het project te vertellen. Documentatie: De nieuwsbrief is op te vragen bij MUTANT (zie bijlage).
II.2
Public Relations: artikelen, lezingen, workshops elders
Op diverse manieren heeft MUTANT in 2005 en 2006 aandacht besteed en bekendheid gegeven aan het project ‘Ouders en diversiteit’. We noemen o.a.: - Artikel ‘Goede oudercontacten, een open deur?’, Kiddo, januari 2005 - Artikel ‘Elk gezin is waarde(n)vol’. in Wereld van het Jonge Kind, februari 2005. - Artikel Foto’s van thuis als sleutel tot contact (familiemuur), Kiddo, 2005 - Artikel Familiemuur, Wereld van het Jonge kind, 2006 - Artikel ‘Van botsingen kun je leren’, Kiddo, 2006 Workshops zijn gegeven tijdens onder andere landelijke kinderopvangcongressen en een studiedag voor basisscholen voor asielzoekerskinderen. Tevens hebben presentaties op diverse internationale conferenties plaatsgevonden, waaronder de EECERA in Dublin 2005 en het DECET seminar in Barcelona 2006. Documentatie: De artikelen zijn op te vragen bij MUTANT of te downloaden van de website: www.mutant.nl. II.3
Documenteren
Documenteren was een belangrijk aspect binnen het project ‘Ouders en diversiteit’. Zo zijn van alle bijeenkomsten verslagen en foto’s gemaakt en is gebruik gemaakt van creatieve vormen zoals tekeningen en gedichten. Documentatie: de verschillende vormen van documentatie zijn op te vragen bij MUTANT. II.4
Advisering adviesraad
Algemene taken van de adviesraad waren het meedenken, feedback geven en nieuwe informatie verschaffen met betrekking tot: - theorieën en modellen die ten grondslag liggen aan en/of kunnen bijdragen aan het project, - methoden voor documentatie en evaluatie van het proces in de pilots, - de ontwikkeling van instrumenten, - implementatiestrategieën op lokaal en landelijk niveau. In 2005 heeft de adviesraad besproken:
Bureau MUTANT
7
terugblik op het project presentatie van de voorlopige resultaten van het projectbegeleidende onderzoek ‘Diversiteit en ouderbetrokkenheid’ discussie aan de hand van stellingen over samenwerking en partnerschap met ouders feedback op het programma van de slotconferentie op 10 april 2006
III
Evaluatie
III.1 Projectbegeleidend onderzoek ‘Diversiteit en ouderbetrokkenheid’ en de gevolgen voor het project ´Ouders en Diversiteit´ Zie hiervoor het Onderzoeksverslag “Diversiteit en Ouderbetrokkenheid’ van Fuusje de Graaff, Utrecht: NIVEL, 2006.
IV
Resultaten en implementatie
IV.1
Resultaten aan de hand van de geformuleerde doelstellingen
De hoofddoelstelling van het project luidde als volgt: De (pedagogische) kwaliteit van kinderopvanginstellingen, VVE-voorzieningen en basisscholen te verbeteren en invulling te geven aan de gedeelde opvoedingsverantwoordelijkheid tussen beroepskrachten en ouders door middel van: - de versterking van de relatie tussen kindercentra/scholen en ouders, - de verbetering van de communicatie tussen beroepskrachten en ouders, - de uitbreiding van de vormen van ouderbetrokkenheid en –participatie, - en dit alles op een structurele manier verankerd in het ouderbeleid van de instellingen. Op grond hiervan formuleerde MUTANT de volgende negen te verwachten resultaten: aan het eind van het project (eind 2005 / medio 2006): IV.1.2 Implementatie Aan het eind van het project (eind 2005/medio 2006): 1. Hebben alle pilots hun speerpunten gerealiseerd. 2. Hebben de pilots van de eerste kring een implementatieplan voor de centrale organisatie gemaakt, draagvlak hiervoor onder de medewerkers gecreëerd en dit plan deels al gerealiseerd. 3. Hebben de pilots van de tweede kring een implementatieplan voor de centrale organisatie gemaakt en draagvlak hiervoor onder de medewerkers gecreëerd. Opbrengst Tijdens het project is gewerkt met het implementeren en innoveren langs twee paden tegelijk. Door al vanaf de start met implementeren bezig te zijn - kennis en inzicht breed te verspreiden – worden zeer verschillende partijen (beroepskrachten, management, externe stakeholders) in staat gesteld bij te dragen aan het innovatieproces. Door zoveel mogelijk relevante partijen bij het innovatieproces te betrekken , vindt tegelijkertijd implementatie plaats.
Bureau MUTANT
8
Door op alle niveaus mensen actief te betrekken bij het ontwikkeltraject, ontstaat in één en dezelfde beweging inhoudelijke verdieping en draagvlak. Met het bewandelen van twee paden tegelijkertijd wordt innoveren implementeren en implementeren innoveren. Een van de projectleiders: “Succesvol vind ik de werkwijze die we hanteren. Een aantal leidsters volgt de landelijke workshops. Hier krijgen we allerlei onderwerpen en methodieken aangereikt. Op basis daarvan gaan we met de drie pilotcentra zelf aan de slag. Ieder in een eigen tempo. Op deze manier ben je gezamenlijk bezig om je kennis/bewustwording te vergroten, speerpunten te bedenken en te kijken naar je eigen houding en vaardigheden. Als beroepskracht ben jij immers het instrument”. Ook Klazinga benadrukt het belang van de professional als veranderaar en change agent. De professional is bij uitstek de persoon die verschillende vormen van kennis in zijn praktijk kan benutten en de praktijk zo kan organiseren dat deze de nieuwe kennis kan opnemen (Klazinga, 2003). Reiservaringen - Voorbeelden proeflocaties Een centrale vraag bij het starten van innovaties is steeds hoe veranderingen kunnen worden vastgehouden en structureel verankerd. Zo ook in dit project. De deelnemende kinderopvanginstellingen zijn bezig geweest met de implementatie van de projectresultaten in de eigen organisatie. Daarbij ging het om: - Verankering van het geleerde in de deelnemende locaties. Hoe kunnen de resultaten op individueel en centrumniveau worden vastgehouden? Het gaat daarbij om resultaten als de veranderde houding van leidsters, de toegenomen communicatie tussen leidsters en ouders en de toegenomen inbreng van ouders. - Verspreiding en verbreding van de 1 of 2 deelnemende pilotcentra naar de overige centra in de instelling. In de deelnemende pilotlocaties is een intensief proces op gang gekomen. Hoe kunnen de andere locaties van de instelling hiervan profiteren? Hoe kan het thema ‘Ouders en Diversiteit’ ingang vinden in meerdere teams? - Verankering in het beleid van de kinderopvanginstelling. Hoe kunnen de resultaten van het project ingebed worden in het pedagogisch en het ouderbeleid van de instelling? Iedere aan het project deelnemende kinderopvanginstelling volgt haar eigen veranderingsproces en voert haar eigen beleid. De vraag hoe zij de resultaten uit het project implementeren in de instelling wordt dus zeer uiteenlopend beantwoord. Voorbeelden de verschillende strategieën van de deelnemende instellingen zijn te vinden in: Innoveren en implementeren. Op reis langs twee wegen tegelijk, Anke van Keulen (In: Partnerschap tussen ouders en beroepskrachten, 2006). IV.1.2 Mainstreaming in de praktijk Aan het eind van het project (eind 2005/medio 2006) 4. Zijn er minimaal drie andere koepelorganisaties of scholen en drie ondersteunende organisaties uit welzijn en onderwijs die gebruik (gaan) maken van de in het project ontwikkelde instrumenten. Opbrengst Training voor voorschoolleidsters Een belangrijke activiteit in mainstreaming was het besluit van de Gemeente Den Haag om een training aan te bieden aan alle voorschoolleidsters, die werd uitgevoerd door Bureau MUTANT. Doel van de training is het versterken van het partnerschap en van de communicatie tussen beroepskrachten en ouders. Respect voor Diversiteit is hierbij een sleutelbegrip. In 2005 is een driedaagse cursus uitgevoerd, in 2006 gevolgd door trainingsbijeenkomsten voor coordinatoren en managers. IV.1.3 Methodes en instrumenten Aan het eind van het project (eind 2005/medio 2006):
Bureau MUTANT
9
5. Zijn er ten minste drie instrumenten ontwikkeld, ten behoeve van uitvoerenden/managers en van trainers/docenten. De instrumenten maken de resultaten van het project zichtbaar en hebben tot doel de ouderbetrokkenheid en communicatie met ouders binnen kinderopvangorganisaties en scholen te verbeteren. Opbrengst Zie IV.2 producten IV.1.4 Verspreiding en PR Aan het eind van het project (eind 2005/medio 2006): 6. Zijn er ten minste twee inhoudelijke artikelen in vaktijdschriften (welzijn en onderwijs) over de resultaten van het project verschenen. 7. Is er ten minste een inhoudelijk artikel in samenwerking met het onderzoeksproject van het Nivel verschenen. 8. Zijn er ten minste twee inhoudelijke artikelen in buitenlandse vaktijdschriften over de resultaten van het project verschenen. Opbrengst Zie overzicht van artikelen en presentaties in II.2 Public relations IV.1.5 Mainstreaming in opleidingen Aan het eind van het project (eind 2005/medio 2006): 9. Heeft MUTANT opleidingen voor beroepskrachten in de kinderopvang (en het basisonderwijs) via een werkconferentie geïnformeerd en gemotiveerd om de in het project ontwikkelde instrumenten in de opleiding van beroepskrachten te gaan gebruiken. Opbrengst Tijdens de invitational conferences en de slotconferentie waren diverse opleidingen vertegenwoordigd (ROC’s). Zij hebben belangstelling getoond voor de komende publicaties als mogelijk lesmateriaal. Door recente contacten met de Stichting Leerplanontwikkeling – met name door deelname van een SLO-medewerker aan het DECET seminar in Barcelona – zijn plannen voor nadere samenwerking in ontwikkeling.
IV.2
Producten en vervolgprojecten
Het project ‘Ouders en diversiteit’ heeft in de volgende concrete producten geresulteerd: IV.2.1 Publicatie Partnerschap tussen Ouders en Beroepskrachten Handboek voor kinderopvang en onderwijs Anke van Keulen (redactie) Het partnerschap tussen ouders en beroepskrachten wordt tegenwoordig gezien als een belangrijk kwaliteitsaspect van de kinderopvang en het onderwijs. Pedagogisch partnerschap is echter niet vanzelfsprekend: de communicatie tussen ouders en beroepskrachten is maar al te vaak een eenrichtingsverkeer. Een meer gelijkwaardige samenwerking vraagt van professionals zowel als ouders een nieuwe werkwijze en een nieuwe houding. Bovendien hebben de ouders diverse sociale en etnische achtergronden, verschillende opvoedingsstijlen, verschillende belangen en posities, die alle het communicatieproces kunnen beïnvloeden De publicatie ‘Partnerschap tussen ouders en beroepskrachten’ biedt bouwstenen voor visieontwikkeling, suggesties voor beleid en handvatten voor de praktijk.
Bureau MUTANT
10
Het handboek is bedoeld voor managers, trainers, adviseurs en docenten in kinderopvang en basisonderwijs. Een twintigtal auteurs uit wetenschap, management en praktijk, uit binnen- en buitenland leverde een bijdrage aan dit boek. Als rode draad door het boek loopt de visie op partnerschap en de visie op omgaan met diversiteit. Het benadrukt vooral het partnerschap tussen ouders en beroepskrachten op pedagogisch gebied, waarbij het kind staat centraal staat. Gelijkwaardigheid, respect, het onderkennen van machtsrelaties en leren van botsingen zijn hierbij sleutelbegrippen. Wandelaar er is geen weg, we maken hem gaandeweg.Werken aan pedagogisch partnerschap is nieuw, het is een verkenning. Partnerschap tussen ouders en beroepskrachten is een weg die al gaande wordt gemaakt. Deze publicatie wil bagage geven aan ieder die deze weg wil gaan. Amsterdam: SWP, 2006. Met subsidie van Bernard van Leer Foundation. (zie voor inhoudsopgave in de bijlage)
IV.2.2 Publicatie + dvd Families in beeld Wendy Doeleman, m.m.v. Monique van der Kaa Werken aan een open en respectvol klimaat in kindercentra en (voor)scholen via het actief gebruik van beeldmateriaal’, daarvoor staat de methodiek ‘Families in beeld’. De families of de gezinnen die gebruik maken van een kindercentrum of school komen letterlijk en figuurlijk meer in beeld. Deze methodiek versterkt de relatie tussen families/gezinnen en het kindercentrum/de school en legt een link tussen de leefwereld thuis en die op het kindercentrum of in de school. Centraal staan tastbare methoden/vormen om zowel de gezinnen en het kindercentrum/school meer zichtbaar voor elkaar te maken. Zo is de Familiemuur een methodiek waarin leid(st)ers/leerkrachten bewust de familie of het gezin van de kinderen een plaats geven binnen het kindercentrum/de school. Dit doen zij vanuit het idee dat het kinderen veiligheid biedt als de leefwereld van thuis en kinderopvang/school nauw met elkaar verbonden zijn. Ondermeer wordt gewerkt met foto’s van de gezinnen welke door de kinderen en ouders zelf worden aangedragen en die in de vorm van een kleine ‘collage’ een plaats aan de muur in de groep krijgen. De Familiemuur neemt een belangrijke plaats in in het werken met de kinderen en de contacten met ouders. ‘Respect voor diversiteit’ staat hierin centraal. De foto’s worden aan allerlei anderen activiteiten in het centrum gekoppeld en worden zo geïntegreerd in de werkwijze. Amsterdam, SWP, 2006. Met subsidie van Stichting Kinderpostzegels Nederland.
IV.2.3 Publicatie ‘Van botsingen kun je leren’ Een methodiek om de contacten tussen ouders en beroepskrachten in de kinderopvang te versterken Fuusje de Graaff Als ouders hun kind naar een kindercentrum brengen, willen ze de beroepskrachten daar kunnen vertrouwen. Leidsters en leidinggevenden beseffen dat. Zij willen ouders goed informeren en laten zien dat ze goede zorg leveren. Toch zijn de contacten tussen ouders en beroepskrachten
Bureau MUTANT
11
soms beperkt en eenzijdig. Goed luisteren naar ouders blijkt voor beroepskrachten in de kinderopvang geen gemakkelijke opgave. In conflictsituaties wordt het helemaal moeilijk open te staan voor hun inbreng. De methodiek ‘Van botsingen kun je leren’ helpt beroepskrachten hun ervaringen met (vermeende) botsingen met ouders om te zetten in nieuwe kennis en vaardigheden. De methodiek geeft leidsters en leidinggevenden concrete handvatten om op basis van hun eigen ervaringen met ouders – de goede én de minder goede – zicht te krijgen op de inhoudelijke en relationele knelpunten die er in de oudercontacten in hun kindercentrum kunnen spelen. Het boek biedt tevens aanwijzingen voor het aanwenden van verschillende oplossingen voor die knelpunten. De oefeningen en teksten van dit boek kunnen benut worden in een training of in reguliere teamvergaderingen. Amsterdam: SWP, 2006. Met subsidie van Ministerie SOZAWE. IV.2.4 Verjaardagskalender ‘In contact met ouders - het hele jaar door’ Verjaardagskalender voor de kinderopvang met diverse ideeën om oudercontacten vorm te geven. Utrecht: MUTANT, 2006. Te bestellen bij Buro Extern.
IV.3 Slotconferentie ‘Deuren open voor ouders in kindercentra en (voor)scholen’ Op 10 april 2006 werd de slotconferentie ‘Deuren open voor ouders in kindercentra en (voor)scholen’ in Den Bosch gehouden waarop 150 deelnemers kwamen. De conferentie was bedoeld om drie projecten en de resultaten ervan onder de aandacht te brengen van sleutelfiguren in kinderopvang, VVE en onderwijs. Het ging om de projecten ‘Ouders en diversiteit’, ‘Families in beeld’ en ‘Ouders de moeite waard’. Presentaties werden ondermeer gegeven door Professor Louis Tavecchio, Universiteit Amsterdam en Zeki Arslan (Forum). Er werden diverse films getoond en workshops gehouden waarin de methodieken en werkvormen van de projecten gepresenteerd werden.
IV.4 Trainingen ‘In contact met ouders’ De training ‘In contact met ouders’ is ontwikkeld op basis van de ervaringen van het project ‘Ouders en diversiteit’. De training is gericht op het versterken van de samenwerking en communicatie tussen beroepskrachten en ouders. Dit is gebaseerd op de visie dat ouders en beroepskrachten partners zijn en dat alle betrokkenen, kinderen én volwassenen, baat hebben bij een goede samenwerking. De diversiteit onder ouders krijgt speciale aandacht. De beroepskracht wordt gezien als de sleutelfiguur in de communicatie met àlle ouders. In de training staan visieontwikkeling, bewustwording en gedragsverandering centraal. De training ‘In contact met ouders’ wordt op maat aan kinderopvanginstellingen, peuterspeelzalen, VVE-voorzieningen en basisscholen aangeboden. MUTANT verzorgt ook een landelijke train-de-trainersvariant van de training onder de titel ‘Deuren open voor ouders’. In
Bureau MUTANT
12
deze train-de-trainerscursus staat naast eerder genoemde doelen tevens de vorming of verdere ontwikkeling van een ouderbeleid centraal.
V
Conclusies
Conclusies 2003 - De motivatie tot deelname aan het project ‘Ouders en diversiteit’ lijkt vooral te liggen bij kindercentra waar zich (ook) allochtone kinderen bevinden. - Uit de deelname van homogene ‘witte’ kindercentra in de tweede kring blijkt dat deze centra in de praktijk de diversiteitsdoelstellingen en bijbehorende methodes meestal ook kunnen gebruiken. - Het basisonderwijs blijkt moeilijk te motiveren voor het project. - De input van het Europese Grundtvigproject en de link met het Europese netwerk DECET heeft zeer inspirerend gewerkt. - Er is in het eerste jaar veel geëxperimenteerd en ontwikkeld. - Door de invitiational conference (oktober 2003) is het landelijk draagvlak vergroot en is een eerste verspreiding op gang gekomen. Conclusies 2004 - Er is sprake van een toename van inzichten en bewustwording bij de beroepskrachten in de pilotcentra. - In dit tweede jaar worden de ervaringen gebundeld en de doelen per pilot ‘SMART’ geformuleerd. - Er worden tempoverschillen geconstateerd tussen de verschillende pilotcentra, hetgeen dwingt tot nog meer werken op maat. - De ontwikkelde methoden krijgen meer vorm (Families en beeld; Van botsingen kun je leren) en krijgen landelijk bekendheid. - Het projectbegeleidend onderzoek (NIVEL) dwingt tot kritische reflectie en tot vervolgacties, bijvoorbeeld het verbeteren van de interne communicatiestructuur. - Implementatiestrategieën in de pilotcentra worden geëxpliciteerd. Conclusies 2005 / 2006 - Centraal staat verankering, beleidsvorming en implementatie die de pilots met verschillende strategieën invullen. - Er is een toename van draagvlak en verspreidingsmogelijkheden via de 2e invitational conference (januari 2005) en de slotconferentie (april 2006). - In de gemeente Den Haag vindt een eerste vorm van mainstreaming plaats middels het verplichtstellen van de cursus ‘In contact met ouders’ voor alle voorschoolleidsters. In de provincie Noord-Brabant zal de cursus ‘Ouders de moeite waard’, grotendeels gebaseerd op de ervaringen van ‘Ouders en diversiteit’, verspreid worden in de hele provincie. - Het projectbegeleidend onderzoek en de daarbij georganiseerde expertmeeting (juni 2006) leveren veel aanknopingspunten voor vervolgacties op het gebied van implementatie als wel op het gebied van ontwikkeling op onderbelichte terreinen. - Er zijn diverse producten die een landelijke verspreiding mogelijk maken: publicatie ‘Partnerschap tussen ouders en beroepskrachten. Handboek voor kinderopvang en onderwijs. ‘ publicatie en dvd ‘Families in beeld’, methodiekboek voor kindercentra en scholen,
Bureau MUTANT
13
publicatie ‘Van botsingen kun je leren’ Een methodiek om de contacten tussen ouders en beroepskrachten in de kinderopvang te versterken, training voor beroepskrachten ‘In contact met ouders’ train-de-trainerscursus ‘Deuren open voor ouders in kinderopvang en onderwijs’
Bureau MUTANT
14
Bijlage Partnerschap tussen Ouders en Beroepskrachten Handboek voor kinderopvang en onderwijs Anke van Keulen (redactie) Amsterdam, SWP, 2006 Inhoudsopgave Deel I – Achtergronden 1) Ouders in kindercentra Anke van Keulen 2) Partnerschap tussen school en ouders – In het belang van het kind Cees de Wit, KPC groep 3) Pedagogisch partner van migrantenouders: geen recepten Jannet van der Hoek en Trees Pels, Verwey-Jonkerinstituut 4) Perspectieven van ouders en beroepskrachten: bevindingen uit een onderzoek Fuusje de Graaff, Nivel 5) Respect voor Diversiteit Ana del Barrio, Fuusje de Graaff, Bureau MUTANT 6) Power issues and the cooperation between educators and parents Glenda Mac Naughton, University Melbourne, Australië 7) Communicatie in wereld vol diversiteit Fuusje de Graaff, Bureau MUTANT 8) Wat het management kan doen… 12 principes voor een succesvolle samenwerking tussen ouders en professionals Roger Prott, Berlijn
Deel II - Beleid en management 9) Innoveren en implementeren. Op reis langs twee wegen tegelijk Anke van Keulen, Bureau MUTANT 10) Ouders adviseren over pedagogisch beleid Kok van der Meer, Kinderopvang DAK en Lya Mac Donald, Partou Kinderopvang 11) Ouders de moeite waard Leonie Reumers (K2), Marlies van Ginneken, Kinderstad, Ietje Corman, Korein 12) Diversiteit in een groeigemeente Jacqueline Breedveld, Kinderopvang Humanitas 13) Oudercommissies in de kinderopvang Boink
Deel III - Methodisch werken 14) Families in beeld Wendy Doeleman, Monique van der Kaa, Ietje Corman 15) Leren van botsingen Fuusje de Graaff, Bureau MUTANT
Bureau MUTANT
15
16) Kunstzinnig werken en diversiteit Lidwien van Noorden (K2), Christel van Woudenberg 17) Ouders als partners. Een kompas voor opvoedingsondersteuning Leonie Reumers (K2) 18) Op reis door Afrika. Verschillen in opvoedingsstijlen Monique Wolf , Kinderopvang DAK
Bureau MUTANT
16
