Rapport SUPERverantwoord. Keurmerken in de supermarkt

Rapport SUPERverantwoord Keurmerken in de supermarkt

Rapport SUPERverantwoord: Keurmerken in de supermarkt

Projectnummer

: PS13001-S2/1300015281

Datum

: 12 september 2014

Opgesteld door:

: Nelleke Polderman en Linda de Gouw

Met financiering van het ministerie van Economische Zaken

Copyright: © Consumentenbond Dit onderzoekverslag is opgesteld door de Consumentenbond. Het auteursrecht op dit onderzoekverslag berust bij de Consumentenbond. Overname van (delen van) dit onderzoekverslag door derden is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de Consumentenbond, onverminderd de rechten van de opdrachtgever.

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt

Inhoudsopgave

Samenvatting

3

1 Opzet onderzoek

4

1.1 Onderzoeksvraag en methoden

5

1.2 Onderzochte supermarktketens

6

1.3 Keurmerken

14

1.4 Geselecteerde productgroepen

17

1.5 Verantwoording methode voor het bepalen van oordelen

18

1.6 Onderzoek overige elementen uit de marketingmix

19

2 Resultaten

20

2.1 Duurzamer productassortiment

20

2.2 De invloed van prijs, promotie en plaats

28

2.3 Resultaten per supermarktketen

33

3 Conclusie

40

Bijlage 1 Geselecteerde productgroepen-deelonderzoek assortiment

41

Bijlage 2 Geselecteerde productgroepen-deelonderzoek aanbiedingen

43

Bijlage 3 Reacties per supermarkt op vragen Consumentenbond

44

2


Samenvatting Fairtrade koffie, biologische bloemkool en scharrelkip. In het supermarktschap liggen, naast ‘gewone’ voedingsmiddelen, allerlei duurzamere opties voor wie voedsel wil dat is geproduceerd met meer aandacht voor mens, dier en milieu. De Consumentenbond onderzocht hoe supermarkten consumenten faciliteren bij de keus voor duurzamer voedsel. Daarom namen we het aanbod aan duurzamere producten bij zeven Nederlandse supermarktketens, te weten Albert Heijn, Aldi, Coop, Dirk, Jumbo, Lidl en Plus, onder de loep. We vergeleken het aanbod door voor een selectie van veelverkochte producten het aantal producten te inventariseren en te noteren op welke van deze producten duurzaamheidskeurmerken, zoals biologisch, fairtrade en het Beter Leven Kenmerk, voorkwamen. Behalve naar het duurzamere productaanbod van de 7 supermarktketens keken we ook naar een aantal andere factoren die kunnen beïnvloeden in welke mate consumenten wel of geen duurzame producten kopen, zoals de hoeveelheid ‘duurzame’ aanbiedingen en de beschikbare informatie over duurzame producten. Uit dit onderzoek blijkt dat Albert Heijn het best gesorteerd is in levensmiddelen met relevante duurzaamheidskeurmerken. Jumbo en Plus hebben ook een groot aanbod en Dirk volgt daarna. Coop en Lidl bieden een stuk minder producten met duurzaamheidskeurmerken aan. Bij Aldi is het aanbod aan producten met deze keurmerken buitengewoon klein. Ook verschillen de supermarkten onderling als het gaat om het aantal aanbiedingen voor keurmerkproducten. In de eerste drie maanden van 2014 troffen we de meeste keurmerkaanbiedingen voor onze selectie producten aan bij Albert Heijn en Plus. Verder verschillen de supermarkten in hoeveel en op welke manier supermarkten informatie geven over duurzamer eten. Uit dit onderzoek blijkt dat alle onderzochte ketens zich in meer of mindere mate bewust zijn van hun verantwoordelijkheid bij het verduurzamen van het voedselaanbod en het stimuleren van een duurzame keuze. Daar ligt een mooie kans, want nog maar 6,1% van de 40 miljard die Nederlanders jaarlijks aan voedsel uitgeven, wordt besteed aan duurzamer voedsel met een keurmerk.

Publicaties op basis van dit onderzoek: • •

‘Superverantwoord, hoe zit het met keurmerken in de supermarkt’ - Consumentengids oktober 2014 Informatie via www.consumentenbond.nl/keurmerkenindesuper

3


1 Opzet onderzoek De Consumentenbond onderzocht in de eerste helft van 2014 hoe supermarkten consumenten faciliteren bij de keus voor duurzamer voedsel. Supermarkten zijn de belangrijkste schakel tussen producenten en consumenten en kunnen consumenten op verschillende manieren stimuleren duurzame voedselkeuzes te maken die vergaande invloed hebben op de rest van de voedselketen. In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken publiceert Wageningen UR jaarlijks een Monitor Duurzaam Voedsel 1 waarbij de totale uitgaven aan duurzame voeding in kaart worden gebracht. Hieruit blijkt dat consumenten steeds vaker voor duurzamere producten kiezen en retailers zorgen voor een steeds breder aanbod. In 2013 werd 6,1% van de 40 miljard die aan voedsel wordt besteed, uitgegeven aan producten met duurzaamheidskeurmerken. De supermarkt is met een aandeel van 68% het belangrijkste kanaal voor de omzet van duurzaam voedsel. Dit onderzoek laat zien in hoeverre Nederlandse supermarktketens zich inzetten om deze omzet te laten stijgen door consumenten de mogelijkheid te bieden om duurzamere producten te kopen. In dit onderzoek sluiten we aan bij de in de Monitor gebruikte definitie van duurzaam voedsel als ‘voedsel waarbij tijdens de productie en verwerking meer rekening is gehouden met milieu, dierenwelzijn en/of sociale aspecten dan wettelijk verplicht is’. Ook sluiten we ons aan bij de relativerende opmerkingen die in de Monitor worden gemaakt: ‘Duurzaam voedsel is een begrip dat met de nodige relativering gehanteerd moet worden. Het is feitelijk juister om te spreken van duurzamer voedsel, om aan te geven dat het gaat om een verhoudingsgewijs duurzaam product’. Net als in de Monitor kijken we vanuit het perspectief van de consument. We kijken naar producten die als duurzaam herkend kunnen worden door een op het product aanwezig keurmerk met onafhankelijke controle. Behalve de zichtbare kant van duurzaamheid in de supermarkt die in dit onderzoek centraal staat, zijn ook voor de consument onzichtbare of moeilijk zichtbare kanten van duurzaamheid belangrijk. Daarbij valt te denken aan het voorkomen van voedselverspilling en een verantwoord energiegebruik in winkels en in de keten. Ook van belang is hoe verantwoord de supermarkten inkopen. Eerder dit jaar onderzocht de Consumentenbond daarom in een internationaal consortium hoe verantwoord de vijf grootste Nederlandse supermarkten levensmiddelen inkopen in ontwikkelingslanden 2.

1 Monitor Duurzaam Voedsel 2013, Ministerie van Economische Zaken, juni 2014 http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2014/06/04/monitorduurzaam-voedsel-2013.html 2 Kopen supermarkten verantwoord in? Ons eten, onze zorg. Consumentengids februari 2014. 4


1.1 Onderzoeksvraag en methoden De centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek is hoe verschillende supermarkten consumenten faciliteren bij de keus voor duurzamer voedsel. Hierbij richten we ons op verschillende deelaspecten die van belang zijn: I. II.

Het assortiment van de supermarkt; Informatie en inzet van de marketingmix van prijs, promotie en plaats met betrekking tot duurzame producten.

1.1.1 Hoe groot is het aanbod aan duurzamere producten bij de supermarkten? In dit onderzoek stellen we steekproefsgewijs vast hoe groot het aanbod aan gelabelde duurzamere producten is bij zeven Nederlandse supermarktketens (zie §1.2). Hierbij richten we ons op de keurmerken die ook in de Monitor Duurzaam Voedsel worden gebruikt (zie §1.3). Vanwege het omvangrijke supermarktaanbod is het praktisch ondoenlijk om het gehele supermarktassortiment te onderzoeken; daarom selecteerden we per categorie een aantal veel verkochte en relevante producten (zie §1.4). Op basis van dit onderdeel van het onderzoek rangschikken we de supermarkten om consumenten antwoord te geven op de vraag bij welke supermarkt ze het grootste aanbod aan gelabelde duurzamere voedingsmiddelen kunnen vinden (zie §1.5). 1.1.2 Hoeveel en welke informatie geven de supermarkten over duurzaam voedsel en hoe gebruiken ze de marketingmix voor duurzame voedingsmiddelen? Behalve het productaspect uit de marketingmix dat centraal staat in §1.1.1 onderzoeken we ook hoe de supermarkten de andere 3 P’s, namelijk prijs, promotie, en plaats, inzetten bij de marketing van duurzame producten. We monitoren gedurende drie maanden het aanbiedingenbeleid van de supermarkt en inventariseren welke informatie supermarkten geven over keurmerkproducten (zie §1.6). Deze onderzoeksresultaten zijn meer kwalitatief van aard en lastiger te interpreteren. Daarom gebruiken we deze resultaten niet om de supermarkten te rangschikken.

5


1.2 Onderzochte supermarktketens De zeven grootste ketens van Nederland zijn opgenomen in dit onderzoek. Het gaat om Albert Heijn, Aldi, Coop, Dirk, Jumbo, Lidl en Plus. Omdat C1000 binnenkort verdwijnt en inmiddels onderdeel is van Jumbo hebben we deze winkelketen niet meegenomen in het onderzoek. Andere supermarkten hebben een kleiner marktaandeel en zijn daarom niet onderzocht. Per supermarktketen zijn 17 filialen bezocht in de periode 10 maart 2014 – 3 april 2014. Bij de selectie van de filialen is rekening gehouden met de geografische spreiding en grootte van de filialen. Alle filialen zijn bezocht door medewerkers van een extern onderzoeksbureau. De analyses van de resultaten zijn gedaan door medewerkers van de Consumentenbond.

6

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.2.1 Albert Heijn Albert Heijn heeft een marktaandeel van 33,8% 3 en heeft 850 reguliere winkels, 35 Albert Heijn XL-filialen en 54 AH to go’s in Nederland. We bezochten alleen reguliere AH-filialen. Figuur 1 geeft weer welke filialen zijn opgenomen in het onderzoek.

Figuur 1: De 17 vestigingen van Albert Heijn die voor dit onderzoek zijn bezocht

3 Distrifood http://www.distrifood.nl/Service/Marktaandelen/ 14 juli 2014 7

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.2.2 Aldi Aldi heeft 502 Nederlandse winkels met in totaal een marktaandeel van 7,4% 4. Figuur 2 geeft weer welke filialen zijn opgenomen in het onderzoek.

Figuur 2: De 17 vestigingen van Aldi die voor dit onderzoek zijn bezocht

4 Distrifood http://www.distrifood.nl/Service/Marktaandelen/, 14 juli 2014 8

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.2.3 Coop Coop heeft een marktaandeel van 2,9% 5 en ruim 250 filialen in Nederland 6. Alleen reguliere Coop-filialen zijn onderzocht. Figuur 3 geeft weer welke filialen zijn opgenomen in het onderzoek.

Figuur 3: De 17 vestigingen van Coop die voor dit onderzoek zijn bezocht

5 Distrifood http://www.distrifood.nl/Service/Marktaandelen/ 14 juli 2014 6 Coop: http://www.Coop.nl/winkels 14 juli 2014 9

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.2.4 Dirk Dirk is met een marktaandeel 3,7% 7 vertegenwoordigd in Nederland. De website van Dirk vermeldt 105 Dirk-filialen 8. Figuur 4 geeft weer welke filialen zijn opgenomen in het onderzoek.

Figuur 4: De 17 vestigingen van Dirk die voor dit onderzoek zijn bezocht

7 Distrifood http://www.distrifood.nl/Service/Marktaandelen/ 14 juli 2014 8 Dirk https://www.dirk.nl/winkels 14 juli 2014 10

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.2.5 Jumbo Jumbo heeft landelijk 422 winkels en een marktaandeel 11,1% 9. Figuur 5 geeft weer welke filialen zijn opgenomen in het onderzoek.

Figuur 5: De 17 vestigingen van Jumbo die voor dit onderzoek zijn bezocht


Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.2.6 Lidl Lidl heeft 385 winkels en een marktaandeel van 9% 10. Figuur 6 geeft weer welke filialen zijn opgenomen in het onderzoek.

Figuur 6: De 17 vestigingen van Lidl die voor dit onderzoek zijn bezocht


Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.2.7 Plus Plus heeft ruim 250 winkels en een marktaandeel van 5,8% 11. Figuur 7 geeft weer welke filialen zijn opgenomen in het onderzoek.

Figuur 7: De 17 vestigingen van Plus die voor dit onderzoek zijn bezocht



1.3 Keurmerken In het onderzoek hebben we gelet op het aanbod van producten met duurzaamheidskeurmerken. We hebben gekeken naar keurmerken die ook in de selectie van de Monitor Duurzaam Voedsel zitten. Het gaat om de volgende keurmerken 12: 1.3.1 Biologisch Het Europees biologisch keurmerk staat op producten die voldoen aan de EU-regels voor biologische landbouw. Het keurmerk is verplicht op alle biologische producten die in de Europese Unie zijn geproduceerd. Het Europees biologisch keurmerk garandeert dat minimaal 95% van de bestanddelen van het product biologisch zijn. Verder zijn er geen chemisch/synthetische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt. Ook zitten in biologische producten geen kunstmatige geur-, kleur- of smaakstoffen en geen genetisch gemodificeerde ingrediënten. Bij de productie van vlees, zuivel en eieren is rekening gehouden met dierenwelzijn. Ook letten we op de aanwezigheid van het EKO-keurmerk. 1.3.2 Beter Leven Kenmerk Het Beter Leven Kenmerk is door de Dierenbescherming ontwikkeld om diervriendelijke producten te ondersteunen. Of het keurmerk één, twee of drie sterren toont, hangt af van de mate waarin het dierenwelzijn is verbeterd ten opzichte van de gangbare veehouderij. Voor de verschillende producten gelden verschillende eisen. Zo worden er eisen gesteld aan eieren, kippenvlees, varkensvlees, rundvlees en kalfsvlees.

12 Voor de informatie per keurmerk is gebruik gemaakt van de websites van het Voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl/encyclopedie) en Milieucentraal (www.milieucentraal.nl/keurmerken). 14

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.3.3 MSC-keurmerk vis MSC staat voor Marine Stewardship Council. MSC is het internationale keurmerk voor duurzaam gevangen wilde vis. Het MSC keurmerk houdt in dat de vangstmethodes de natuur niet beschadigen en dat vissoorten niet worden overbevist. Het keurmerk houdt geen rekening met dierenwelzijn. 1.3.4 ASC-keurmerk vis ASC staat voor Aquaculture Stewardship Council. Dit keurmerk garandeert verantwoorde viskweek. ASC stelt eisen op het gebied van milieu. Hieronder vallen de broeikasgasuitstoot, de bescherming van het ecosysteem en het energiegebruik. Daarnaast worden er eisen gesteld op het gebied van sociale omstandigheden voor arbeiders en lokale gemeenschappen. De ASC-standaarden kennen geen specifieke eisen op het gebied van dierenwelzijn, maar bepaalde regels pakken goed uit voor het dierenwelzijn, zoals de eisen voor de leefruimte, waterkwaliteit en stressvermindering. Er worden geen welzijnseisen gesteld aan de slacht. 1.3.5 Fairtrade Het Fairtrade keurmerk garandeert dat producten voldoen aan normen voor eerlijke handel. Dit houdt in dat de boeren en telers een eerlijk loon hebben gekregen en dat met hun rechten en gezondheid goed is omgegaan. Bedrijven die producten inkopen volgens richtlijnen van het Fairtrade keurmerk, zorgen voor een gegarandeerd inkomen van de boeren. Boeren krijgen ook een toeslag op de wereldmarktprijs. Het keurmerk houdt ook rekening met milieuaspecten. Zo mogen bepaalde bestrijdingsmiddelen niet gebruikt worden, gelden er eisen voor afval- en waterbeheer en boeren moeten kunnen aantonen dat zij zo min mogelijk kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruiken. Stichting Max Havelaar is in Nederland eigenaar van het Fairtrade keurmerk 13. Zij geeft het keurmerk uit aan bedrijven en controleert of zij zich houden aan de Fairtrade criteria. 1.3.6 Rainforest Alliance Rainforest Alliance is een keurmerk voor milieu, natuurbehoud, arbeidsomstandigheden en eerlijke handel voor producten uit gebieden waar regenwoud groeit. Het keurmerk stelt eisen aan de arbeidsomstandigheden in productiebedrijven, zoals het recht om lid te zijn van een vakbond. Verder stellen ze verregaande eisen op het gebied van milieu en natuurbehoud.

13 http://www.maxhavelaar.nl/34/wat_is_fairtrade 15

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 1.3.7 UTZ Certified UTZ Certified is een keurmerk voor eerlijke handel. Het keurmerk staat voor duurzame landbouw en een betere toekomst voor boeren, hun families en onze planeet. Het keurmerk stelt onder meer eisen aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen en de werkomstandigheden voor de arbeiders. UTZ werkt samen met zowel kleine als grote boerenbedrijven. Boeren die deelnemen aan het programma worden getraind in management van een boerenbedrijf en landbouwmethodes, met oog voor het milieu en arbeidsomstandigheden. Voorbeelden hierbij zijn het optimaal gebruik van water, het snoeien van gewassen en composteren van landbouwafval. Het UTZ keurmerk biedt geen minimum prijsgarantie. Wel vraagt het keurmerk afnemers een duurzaamheidspremie te betalen. 1.3.8 Keurmerken die niet in het onderzoek zijn meegenomen Keurmerken die niet in de Monitor Duurzaam Voedsel zijn opgenomen, vallen buiten de scope van dit onderzoek. Het gaat dan bijvoorbeeld om: • •

Fairproduce, een keurmerk voor goede arbeidsomstandigheden bij de teelt van champignons Weidezuivel; het keurmerk dat aangeeft dat koeien een minimaal aantal dagen per jaar in de wei lopen.

Het Milieukeur-keurmerk is wel opgenomen in de Monitor Duurzaam Voedsel. Omdat dit keurmerk vaak niet actief naar consumenten wordt gecommuniceerd en een geringe omvang heeft, hebben we dit keurmerk niet in het onderzoek meegenomen. Overigens betekent het als een product geen keurmerk draagt niet automatisch dat het product minder ‘duurzaam’ is. Dankzij een keurmerk kunnen consumenten echter wel makkelijk bewust kiezen voor duurzamere producten.

16


1.4 Geselecteerde productgroepen De onderzochte producten zijn onderverdeeld in de volgende categorieën: 1. 2. 3. 4.

Zuivel en eieren Vlees, vis en vleesvervangers Aardappels, groente en fruit Houdbare producten

Vanwege het omvangrijke supermarktaanbod is per categorie gekozen om het aanbod van een aantal veel verkochte en relevante producten te analyseren. Zo keken we bij de zuivel bijvoorbeeld naar het aanbod aan halfvolle melk, volle yoghurt en plakken jong belegen Goudse kaas. In totaal baseren we onze conclusies op een onderzoek naar 21 veelverkochte producten uit bovenstaande vier productgroepen. In Bijlage 1 is een gedetailleerd overzicht te vinden van producten die zijn meegenomen in het onderzoek.

17


1.5 Verantwoording methode voor het bepalen van de oordelen voor het duurzame productaanbod per supermarktketen Op basis van de waarnemingen worden kwalitatieve oordelen over het duurzame productaanbod per supermarkt vastgesteld. Deze oordelen zijn als volgt tot stand gekomen. 1. Per filiaal noteerden we in Excellijsten per geselecteerd product de aangetroffen varianten en de eventuele duurzaamheidskeurmerken. 2. In kleinere supermarkten verwacht je kleinere aantallen duurzame producten. Daarom keken we ook naar het percentage duurzamere producten op het totale aanbod. Per supermarktketen en per product zijn daarvoor steeds 2 gemiddeldes (over 17 filialen) bepaald: a. Gemiddeld aantal productvarianten met (relevante) duurzaamheidskeurmerken b. Gemiddeld aandeel productvarianten met (relevante) duurzaamheidskeurmerken (=[gemiddeld aantal productvarianten met (relevante) duurzaamheidskenmerken]/ [gemiddeld totaal aantal productvarianten per product]) 3. Per supermarktketen is een score per product vastgesteld waarbij het gemiddeld aantal (‘absoluut’) en het gemiddeld aandeel (‘relatief’) beide voor de helft zijn meegewogen. Als er bij een productgroep duurzaamheidskeurmerken worden gebruikt die corresponderen met toenemende niveaus van duurzaamheid (zoals bij het Beter Leven Kenmerk: 1, 2 of 3 sterren), dan weegt de aanwezigheid van duurzamere varianten zwaarder mee in de score. 4. Deze productscores zijn per product en supermarkt vertaald in zonnetjes (van ‘’ tot ‘’). Hoe meer zonnetjes, des te groter het aanbod aan duurzamere producten, zowel in aantallen producten als in percentages van het totale aanbod. 5. Alle productscores zijn meegenomen bij het bepalen van een totaaloordeel van het assortiment. Alle productgroepen wegen even zwaar mee in het totaaloordeel. 6. Dit kwantitatieve oordeel is vervolgens vertaald in een kwalitatief oordeel per supermarktketen volgens de gebruikelijke onderzoeksmethodiek van de Consumentenbond.

18


1.6 Onderzoek overige elementen uit de marketingmix Om te onderzoeken hoe de supermarkten de andere 3 P’s, namelijk prijs, promotie, en plaats, inzetten bij de marketing van duurzame producten, inventariseren we of en hoe supermarkten kortingen inzetten om de verkoop van duurzame producten te stimuleren. Ook kijken we welke informatie supermarkten geven over keurmerken en hoe de schapindeling wordt gemaakt. 1.6.1 Aanbiedingenbeleid, de P van prijs In het eerste kwartaal van 2014 (week 1 t/m 13) zijn per supermarktketen de aanbiedingen voor geselecteerde producten geïnventariseerd. Ook is gekeken of betreffende producten een duurzaamheidskeurmerk dragen en hoe dit in de folder is weergegeven. Hiervoor zijn de reguliere weekfolders en eventuele weekendfolders verzameld en geanalyseerd. Ook vermeldingen in folders waaraan geen prijsverlaging is gekoppeld, zijn genoteerd. De productcategorieën zijn zoveel mogelijk gelijk gehouden aan de selectie die gebruikt is voor het onderzoek naar het aanbod in de verschillende supermarkten. In Bijlage 2 is meer informatie te vinden over de afbakening per productgroep voor het onderzoek naar het aanbiedingenbeleid. 1.6.2 Supermarktinformatie over keurmerken, de P van promotie In januari 2014 zijn de websites van de zeven supermarktketens bekeken. Per website is er specifiek gelet op de aanwezigheid van informatie over duurzaamheid en waar deze informatie op de website te vinden is. Met andere woorden: hoe makkelijk worden consumenten op de websites van supermarkten geïnformeerd over duurzame voeding? Er is gekeken naar de informatie over keurmerken, naar informatie over duurzame eigen merk producten en waar en hoe makkelijk dit soort informatie te vinden is op de website. In aanvulling hierop hebben we ook onderzocht of supermarkten informatie geven over duurzame voeding in de magazines (‘huisbladen’) die supermarkten via hun winkels gratis verspreiden. 1.6.3 Schapindeling, de P van plaats Als onderdeel van het onderzoek hebben we de supermarktketens gevraagd hoe zij bepalen waar de duurzame producten in het schap geplaatst worden.

19


2 Resultaten 2.1 Duurzamer productassortiment De uitkomsten van het assortimentsonderzoek zijn per productgroep, per product en per supermarktketen uitgesplitst. De zonnetjes (van ‘’ tot ‘’) in de tabellen in dit hoofdstuk staan daarbij symbool voor de hoeveelheid duurzamere producten. Hoe meer zonnetjes, des te groter het aanbod aan duurzamere producten, zowel in aantallen producten als in percentages van het totale aanbod. Uiteindelijk leiden deze scores per product en per categorie tot een kwalitatief totaaloordeel per supermarktketen (§2.1.5). 2.1.1 Duurzame zuivel en eieren Uit dit onderzoek blijkt dat Jumbo, Plus en Albert Heijn het grootste assortiment aan duurzame zuivel en eieren hebben. Bij Aldi en Lidl is het assortiment zeer beperkt (zie Tabel 1). Belangrijkste resultaten per product en productgroep: •

• • •

Lidl en Aldi verkopen geen biologische halfvolle melk, alle andere onderzochte ketens hebben wel minimaal 1 variant biologische melk in het assortiment. De meeste keus heb je bij Jumbo (zie Figuur 8). Biologische volle yoghurt is bij alle supermarkten behalve Lidl te koop. Het biologische aanbod van voorgesneden plakken Goudse kaas is bij alle ketens wat beperkt. Dirk doet het op dat punt het beste. Iedere onderzochte supermarkt biedt duurzamere eieren aan. Plus gaat het verst door geen scharreleieren meer aan te bieden. Bij de meeste andere ketens bestaat ongeveer de helft van het aanbod uit scharreleieren.

Tabel 1: Duurzamere zuivel en eieren

Albert Heijn Aldi Coop Dirk Jumbo Lidl Plus

Oordeel halfvolle melk zuivel en eieren

volle yoghurt

             











































plakken Goudse kaas

eieren

20

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt Figuur 8: Gemiddeld aantal varianten en relatieve aandelen biologische melk

aantal biologisch

Albert Heijn Aldi

0,0 0,0%

Plus

1,8

21,4% 12,5%

Jumbo Lidl

2,0

24,1%

Coop Dirk

%biologisch

1,0 2,6

21,3% 0,0 0,0% 16,1%

1,4

21

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.1.2 Duurzaam vlees, vis en vleesvervangers Uit dit onderzoek blijkt dat Albert Heijn, Jumbo en Plus het grootste assortiment aan duurzamer vlees, vis en vleesvervangers hebben. Aldi heeft het kleinste aanbod (zie Tabel 2). Belangrijkste resultaten per product en productgroep: •

•

•

• • •

•

Alle supermarkten bieden diervriendelijkere kipfilet. Bij Aldi en Lidl is dat beperkt tot scharrelkipfilet. De andere supermarkten bieden vaak ook de keus uit biologische kipfilet. Albert Heijn heeft het grootste assortiment aan duurzamere kipfilet. In veel AH-filialen konden we kiezen uit vier soorten kipfilet: gewone, scharrel met een of twee sterren en biologische. Het aanbod aan duurzame kipfilet-vleeswaar is bij alle supermarkten beperkter dan het aanbod aan onbereide kipfilet. Biologische kipfilet-vleeswaar is het best verkrijgbaar bij Jumbo. Alle supermarktketens bieden biologisch rundergehakt aan in de meeste bezochte filialen. Er is geen tussensegment rundergehakt: de keus bestaat uit gangbaar en biologisch rundergehakt. Het aanbod aan biologisch runderrookvlees is zeer beperkt. Alleen bij Jumbo en Albert Heijn troffen we het in ongeveer de helft van de filialen aan. Van varkenskarbonades (schouder en rib) zijn bij alle supermarktketens behalve bij Aldi duurzamere opties beschikbaar. Biologische opties zijn vooral bij Dirk te vinden. Jumbo en Albert Heijn bieden de grootste selectie aan vleesvervangers (zie Figuur 9). Ook bij Plus kunnen consumenten kiezen uit redelijk veel alternatieven voor vlees. Bij Aldi en Lidl is het aanbod beperkt, gemiddeld liggen er 4 soorten in de winkel. Dat lijkt logisch, gezien het beperkte aanbod van de discounters in het algemeen. Het aanbod aan vleesvervangers is echter ook klein wanneer het wordt vergeleken met het aanbod aan vlees. Het vis-assortiment (vers en diepvries) wordt gekenmerkt door een relatief groot aandeel aan producten met MSC- en ASC-keurmerken bij alle ketens.

Tabel 2: Duurzamer vlees, vis en vleesvervangers

Albert Heijn Aldi Coop Dirk Jumbo Lidl Plus

Oordeel vlees, vis en vleesvervangers       

kipfilet

kipfilet (vleeswaren)

rundergehakt

runderrookvlees

schouderen ribkarbonade

vis

vleesvervangers*



































































































*Bij vleesvervangers is gekeken naar het totaal aantal vleesvervangers en het relatieve aanbod in vergelijking met het aanbod aan vleesproducten uit onze selectie. Er is geen onderscheid gemaakt tussen biologische en reguliere vleesvervangers. 22

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt Figuur 9: Gemiddeld aantal vleesvervangers per supermarktketen 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Albert Heijn

Aldi

COOP

Dirk

Jumbo

Lidl

Plus

23

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.1.3 Duurzame aardappels, groente en fruit Uit dit onderzoek blijkt dat Albert Heijn en Jumbo het grootste assortiment aan duurzamere aardappels, groente en fruit hebben. Aldi, Coop en Lidl hebben het kleinste aanbod (zie Tabel 3). Belangrijkste resultaten per product en productgroep: •

•

•

Biologische aardappelen zijn te koop bij alle supermarktketens behalve Aldi. Albert Heijn heeft gemiddeld het grootste aantal bio-aardappelvarianten in het assortiment (zie Figuur 10). Wat betreft biologische groente onderzochten we het aanbod aan bloemkool, champignons, courgette en avocado. Albert Heijn en Jumbo hebben deze groente soorten het vaakst ook als biologisch in het assortiment. Bij de andere supermarkten kan je deze groentes minder vaak of nooit biologisch kopen (zie Tabel 3). Fairtrade bananen zijn over het algemeen te koop bij Albert Heijn, Plus, Jumbo en Dirk. Plus biedt alleen nog Fairtrade bananen aan, terwijl de andere supermarkten ook nog andere bananen aanbieden en de keus aan de consument laten.

Tabel 3: Duurzamere aardappels, groente en fruit aardappelen bloemkool champignons courgette avocado bananen Oordeel (bio) (fairtrade) aardappels, groente en fruit       Albert Heijn        Aldi        Coop        Dirk        Jumbo        Lidl        Plus 

24

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt Figuur 10: Gemiddeld aantal varianten en relatieve aandelen biologische aardappelen aantal biologisch

Albert Heijn Aldi COOP Dirk

%biologisch

2,8

14,8% 0,0 0,0% 8,8%

1,0 2,6

22,5%

Jumbo

16,1%

Lidl

18,8%

Plus

17,3%

2,5 0,9 2,4

25

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.1.4 Duurzame houdbare producten Uit dit onderzoek blijkt dat Plus, Albert Heijn en Dirk het grootste assortiment aan duurzame houdbare producten hebben. Aldi heeft verreweg het kleinste aanbod (zie Tabel 4). Belangrijkste resultaten per product en productgroep: • •

•

•

•

Het aanbod aan koffie, thee en chocolade wordt over de hele linie gekenmerkt door een groot aandeel aan producten met keurmerken. Roodmerkkoffie van het huismerk van Plus heeft als enige huismerk het Fairtrade keurmerk. Koffiehuismerken van de meeste andere supermarkten hebben het Utzkeurmerk. Biologische koffie troffen we vooral aan bij Coop en Albert Heijn. Thee (Engelse melange) van de huismerken van Coop, Dirk en Plus heeft het Fairtrade keurmerk. Engelse melange met het bio-keurmerk troffen we regelmatig aan bij Coop, Plus en Jumbo. Bij Coop, Dirk en Plus troffen we veel chocolade met het Fairtrade keurmerk aan. Bij Albert Heijn, Lidl en Jumbo is een groot aanbod aan UTZ chocolade. Biologische melkchocolade vonden we in een deel van de winkels van Albert Heijn en Jumbo. Biologische spaghetti (wit) is vaak te koop bij Albert Heijn, Plus, Lidl en Dirk.

Tabel 4: Duurzamere houdbare producten koffie Oordeel houdbare (Roodmerk) producten  Albert Heijn   Aldi   Coop   Dirk   Jumbo   Lidl   Plus 

thee (Engelse melkchocolade melange, eenkopszakjes)

spaghetti (wit)































* 









*Lidl heeft geen eenkopszakjes Engelse melange in het assortiment.

26

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.1.5 Duurzaam assortiment per supermarkt Op basis van de resultaten per productgroep is een rangorde van de 7 onderzochte supermarkten gemaakt (zie Tabel 5). Albert Heijn heeft het grootste assortiment aan duurzamere producten. Jumbo en Plus hebben ook een ruim aanbod en ontlopen elkaar onderling maar weinig. Ook Dirk heeft een behoorlijk assortiment. Bij Coop en Lidl is het assortiment een stuk kleiner: voor een deel van de onderzochte producten bieden deze winkels geen of nauwelijks duurzame alternatieven. Het kleinste aanbod aan duurzamere producten is te vinden bij Aldi. Meer bijzonderheden per supermarktketen zijn te vinden in paragraaf 2.3. Tabel 5: Totaaloverzicht aanbod duurzame producten in de supermarkt Oordeel duurzaam assortiment

Zuivel en eieren

Vlees, vis en vleesvervangers

Aardappels, Houdbare groente en fruit producten

1. Albert Heijn

goed









2. Jumbo

ruim voldoende









3. Plus

ruim voldoende









4. Dirk

voldoende









5. Coop

onvoldoende









6. Lidl

onvoldoende









7. Aldi

slecht









27


2.2 De invloed van prijs, promotie en plaats Terwijl het productaspect uit de marketingmix centraal stond in paragraaf 2.1 over het duurzame productassortiment, kijken we in deze paragraaf naar hoe de supermarkten de andere 3 P’s, namelijk prijs, promotie, en plaats, inzetten bij de marketing van duurzame producten. 2.2.1 De P van prijs: de invloed van prijzen De prijs van voedingsmiddelen speelt een belangrijke rol bij de beslissing van consumenten om wel of geen duurzamere producten te kopen. Niet alleen de absolute prijs is van belang, ook het relatieve prijsverschil tussen het duurzamere en het ‘gangbare’ product is van invloed. Het prijsverschil tussen producten met en zonder duurzaamheidskeurmerken is zeer wisselend en verschilt per keurmerk en per type product. Zo zijn producten zoals chocolade en thee met een duurzaamheidskeurmerk vaak niet veel duurder dan producten zonder zo’n keurmerk. Biologische producten zijn vaak wel duurder. Uit een eerder onderzoek van de Consumentenbond in oktober 2013 is bekend dat biologische producten zo’n 40% duurder zijn dan gangbare producten 14. Er is niet bekend of dat relatieve prijsverschil uiteenloopt bij de verschillende ketens. Wel bleek uit datzelfde onderzoek dat biologische producten bij Jumbo iets goedkoper waren dan bij Albert Heijn en Plus. De overige ketens werden niet onderzocht vanwege een te beperkt aanbod aan biologische producten of een te beperkt marktaandeel. Uit dit onderzoek blijkt dat de biologische groente in de supermarkt vaak een stuk duurder is. Het lijkt aannemelijk dat dit een barrière vormt voor potentiële kopers. Zo kostten de biologische champignons bij Coop €1,99 terwijl de gewone €0,75 kosten. Bij de courgettes is het verschil kleiner: biologische courgettes kostten bij Jumbo €1,49 per stuk, 40 cent meer dan de gewone. Een manier om duurzamere producten aantrekkelijker te maken is via aanbiedingen. Uit dit onderzoek blijkt dat de onderzochte supermarkten dit middel beperkt inzetten om de verkoop van duurzamere producten te stimuleren. In de periode januari-maart 2014 hielden we per supermarkt bij of producten uit onze selectie (zie Bijlage 2) in de aanbieding waren en of er sprake was van een aanbieding voor een product met een keurmerk. De meeste keurmerkaanbiedingen vonden we bij Plus (zie Figuur 11). Ook biedt Plus het hoogste kortingspercentage voor keurmerkproducten. Als enige van de onderzochte ketens is de korting die zij geven op keurmerkproducten groter dan de kortingen die men geeft op producten zonder keurmerk. Bij Albert Heijn vonden we ook redelijk wat keurmerkaanbiedingen voor producten uit onze selectie, relatief gezien gaat het om iets meer aanbiedingen dan Plus. Jumbo blijkt in zijn aanbiedingenbeleid weinig aandacht voor keurmerkproducten te hebben. Coop heeft regelmatig combinatie-aanbiedingen waarbij een aanbieding voor bijvoorbeeld

Prijspeiling biologische producten; Betere waar voor je geld? Consumentengids december 2013. www.consumentenbond.nl/biologisch 14

28

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt gewone kipfilet wordt gecombineerd met een aanbieding voor een diervriendelijker alternatief (zie ook §2.3.3). Meer bijzonderheden per supermarktketen zijn te vinden in paragraaf 2.3. Figuur 11: Totaal aantal aanbiedingen en aanbiedingen met keurmerk in folders (selectie producten, eerste kwartaal van 2014) 160 140 120 100 Totaal aantal aanbiedingen

80

Aanbiedingen met keurmerk

60 40 20 0 AH

Aldi* COOP Dirk Jumbo Lidl* Plus

* Bij Aldi en Lidl is er meestal geen sprake van aanbiedingen met kortingen. Het gaat hierbij om vermeldingen in een folder zonder bijbehorende (tijdelijke) prijsverlaging.

29

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.2.2 De P van promotie: informatie Behalve via prijzen en eventuele kortingen kunnen supermarkten ook met behulp van informatie de vraag naar duurzamere voeding stimuleren. In dit onderzoek keken we specifiek naar informatie over duurzamere voedingsmiddelen en relevante keurmerken op websites en in maandelijkse supermarktmagazines die de supermarkten via hun winkels verspreiden. 2.2.2.1 informatie op de website In Tabel 6 is te zien welke ketens op hun website informatie geven over welke keurmerken. Tabel 6: Overzicht keurmerken per supermarkt (peildatum januari 2014) Supermarkt Albert Heijn

Aldi

Dirk

Biologisch,Europees bio-keurmerk en/of EKO







Beter Leven Kenmerk



Scharrel-, biologisch, vrije uitloopeieren



Scharrelvlees



MSC (vis)



ASC (vis)



Coop

Jumbo

Lidl

Plus

Keurmerk

Fairtrade

 

 







Rainforest Alliance



 



 





Fairproduce* UTZ certified







Viswijzer*

**

 











*Deze ‘keurmerken’ zijn niet meegenomen in het onderzoek naar het productaanbod ** Coop vermeldt op zijn website wel biologische Bio+-producten in het assortiment te hebben. Hieruit blijkt dat Albert Heijn, Dirk en Lidl vrij compleet zijn in hun informatie over keurmerken, terwijl Aldi en Plus minder informatie geven. MSC, biologisch en Fairtrade worden het vaakst 30

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt genoemd en toegelicht op de websites van de supermarkten. Inmiddels hebben enkele supermarkten hun website aangepast en geven ze nu meer informatie over keurmerken. Wij baseren ons echter op de inventarisatie die wij in januari 2014 deden, voordat we aan de supermarkten bekend maakten onderzoek te doen naar keurmerken in de supermarkt. 2.2.2.2 Informatie in de supermarktmagazines De meeste supermarktketens geven regelmatig, vaak maandelijks, een informatieblad uit dat ze verspreiden via hun winkels. Tabel 7 geeft informatie over de publicaties per supermarkt en in hoeverre en hoe ze aandacht besteden aan duurzaam voedsel. Op basis van deze beperkte inventarisatie blijkt dat Albert Heijn en Plus het meest over deze thema’s publiceren in hun supermarktmagazines. Als supermarkt met een behoorlijk groot duurzaam assortiment blijft Jumbo hierbij wat achter. Tabel 7: Onderzochte magazines (januari-maart 2014) Supermarkt

Magazine

Aandacht voor duurzaam voedsel

Albert Heijn

Allerhande

Relatief veel aandacht -artikelen en recepten met seizoensproducten -recepten met biologische, Fairtrade of diervriendelijkere ingrediënten -artikelen over duurzame vis en voedselverspilling

Aldi

-

Niet van toepassing

Coop

Boodschappen

Relatief weinig aandacht

Keukentafelgids (1x per kwartaal)

-enkele artikelen over biologische en Fairtrade producten

Dirk

Lekker doen!

Nauwelijks aandacht voor duurzame producten

Jumbo

Hallo!

Relatief weinig aandacht -artikelen en recepten met seizoensproducten

Lidl

-

Niet van toepassing

Plus

Boodschappen

Relatief veel aandacht

Wintermagazine -artikelen over Fairtrade, biologisch en duurzame vis (1x per -recepten met seizoensgroente kwartaal)

31

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.2.3 De P van plaats: de invloed van de indeling van de winkel Ook via de winkelindeling en de schapindelingen kunnen supermarkten het aankoopgedrag van consumenten beïnvloeden. Producten die op ooghoogte en in het midden van een schap worden geplaatst kunnen rekenen op meer aandacht van potentiële kopers 15 en worden in de regel ook meer verkocht. Ook betekent meer schapruimte (een groter oppervlak) dat de kans groter is dat consumenten een bepaald product zullen kopen 16. Diverse supermarktketens geven aan hier gebruik van te maken (zie Bijlage 3). Zo geeft Dirk aan duurzame producten zodanig in het schap te plaatsen ‘dat het onze klanten extra opvalt’. Albert Heijn meldt sinds dit jaar opvallende groene schapkaarten met de aanduiding ‘BIOLOGISCH’ in de winkels te hebben geïntroduceerd ‘om de keuze van onze klanten te faciliteren’. Het vereist echter nog aanvullend onderzoek om te zien in hoeverre verschillende supermarkten hiermee omgaan en in hoeverre dat invloed heeft op het aankoopgedrag van consumenten.

Helpt nudgen bij een gezonde en duurzame keuze? Wageningen UR, https://www.wageningenur.nl/en/Publication-details.htm?publicationId=publication-way343333393834 15

Van Herpen, Van Nierop en Sloot (2011). The relationship between in-store marketing and observed sales for organic versus fair trade products. Mark Lett. http://edepot.wur.nl/191513 16

32


2.3 Resultaten per supermarktketen Per supermarktketen staat hieronder het oordeel over het duurzamere productassortiment. Daarnaast vermelden we per keten enkele bijzonderheden waarin deze supermarkt opvalt en afwijkt van andere onderzochte ketens, zowel wat betreft assortiment als ook andere aspecten van de marketingmix voor duurzame producten. In bijlage 3 zijn de reacties van supermarkten te vinden op enkele algemene vragen over hun beleid ten aanzien van de verkoop van duurzame producten. 2.3.1 Albert Heijn Oordeel duurzamer assortiment: goed Albert Heijn heeft het meest complete assortiment van producten met keurmerken. Veel van deze producten zijn te koop onder het merk AH Puur&Eerlijk. + relatief veel biologische groente + groot assortiment duurzamer vlees, zoals kipfilet en varkenskarbonade (zie ook Figuur 12) + veel keus in biologische melk en yoghurt + relatief veel keurmerkaanbiedingen en veel aandacht voor duurzame voeding op de website en in het maandblad Allerhande Figuur 12: Reclame voor varkenskarbonades met 1 Beter Leven ster in de folder van Albert Heijn (week 5)

33

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.3.2 Aldi Oordeel duurzamer assortiment: slecht Bij Aldi is weinig ruimte voor producten met een keurmerk. Hoewel het biologische assortiment met 23 producten heel klein is, heeft Aldi een eigen bio-merk (‘Mama Natuur’) dat relatief veel aandacht krijgt (zie Figuur 13). - weinig diervriendelijker vlees. - nauwelijks biologische groente en fruit - weinig keurmerken op producten als koffie, thee en bananen. Figuur 13: Twee pagina’s over biologische producten in de folder van Aldi (week 2, 2014)

34

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.3.3 Coop Oordeel duurzamer assortiment: onvoldoende Voor veel producten heeft Coop minder duurzamere opties in het assortiment dan de andere grote supermarktketens. + huismerk thee en chocolade is Fairtrade + combineert aanbiedingen voor reguliere kipfilet met aanbiedingen voor diervriendelijkere varianten (zie Figuur 14 voor een voorbeeld) - weinig biologisch vlees - beperkt aanbod biologische groente Figuur 14: Combinatie-aanbieding voor reguliere en duurzamere kipfilet in folder van Coop (week 6, 2014)

35

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.3.4 Dirk Oordeel duurzamer assortiment: voldoende Dirk heeft een behoorlijk assortiment aan duurzamere opties. De super heeft een eigen Bio-oké-lijn met biologische producten (zie Figuur 15 voor een voorbeeld van hoe dit merk wordt gepromoot in de wekelijkse folder). + huismerk thee en chocolade is Fairtrade + veel diervriendelijke opties bij de varkenskarbonades + veel aandacht voor keurmerken op de website + veel keus aan biologische aardappelen - beperkt aanbod biologische groente Figuur 15: Aandacht voor biologisch vlees in de folder van Dirk (week 6, 2014).

36

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.3.5 Jumbo Oordeel duurzaam assortiment: ruim voldoende De tweede supermarkt van Nederland behaalt de tweede plaats dankzij een behoorlijk uitgebreid assortiment duurzamere producten. + veel biozuivel + redelijk wat biologische groente + grootste assortiment vleesvervangers - Jumbo communiceert op zijn website, in zakelijke bewoordingen, waarbij de jaarverslagen centraal staan. Ook in de folders en het magazine Hallo heeft Jumbo relatief weinig aandacht voor duurzaam voedsel. Een uitzondering is de vermelding in Figuur 16. Figuur 16: Aandacht voor zalmfilet met MSC-logo in de folder van Jumbo (week 6, 2014).

37

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.3.6 Lidl Oordeel duurzaam assortiment: onvoldoende Lidl doet het beter dan collega-discounter Aldi, maar zijn assortiment duurzame producten is niet uitgebreid genoeg voor een voldoende. + verkoopt ‘eerlijke’ chocolade en koffie en heeft het eigen merk ‘Fairglobe’ ter bevordering van eerlijke handel - geen biologische melk en yoghurt in het assortiment - weinig diervriendelijker vlees, al heeft Lidl recent meer vleeswaren met het BeterLevenKenmerk geïntroduceerd (zie Figuur 17). Figuur 17: Aankondiging introductie van vleeswaren met BeterLevenKenmerk in folder Lidl (week 13, 2014)

38

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2.3.7 Plus Oordeel duurzaam assortiment: ruim voldoende Plus verkoopt van sommige producten (bananen, eieren) alleen nog duurzamere varianten en maak zo zelf de verantwoorde keus voor de consument. Verder een redelijk compleet assortiment. + meest diervriendelijke assortiment eieren, Plus verkoopt geen scharreleieren meer + verkoopt alleen Fairtrade bananen + Fairtrade huismerken voor koffie, thee en chocola + veel aandacht voor duurzame voeding in het maandblad Boodschappen + relatief veel aanbiedingen en aandacht voor duurzame producten in de wekelijkse folders en zijn magazines, zie bijvoorbeeld Figuur 18. Daarnaast heeft Plus als beleid om folderaanbiedingen voor reguliere producten te koppelen aan ‘in-store’ aanbiedingen voor duurzamere varianten. Een voorbeeld: in een week dat er reguliere zalmfilet als folderaanbieding wordt aangeprezen, wordt er in de winkels ook een aanbieding voor biologische zalm gepresenteerd die niet in de folder staat. Figuur 18: Aandacht voor duurzamere producten in de folder van Plus (week 9, 2014).

39


3 Conclusie Uit dit onderzoek is gebleken dat consumenten in veel supermarkten een duurzamere keus kunnen maken door te kiezen voor producten met een of meer waardevolle duurzaamheidskeurmerken. Dat is positief. Het aanbod is echter sterk wisselend tussen productgroepen en supermarktketens. Albert Heijn blijkt het best gesorteerd in levensmiddelen met relevante duurzaamheidskeurmerken. Jumbo en Plus hebben ook een groot aanbod en Dirk volgt daarna. Coop en Lidl bieden een stuk minder producten met duurzaamheidskeurmerken aan. Bij Aldi is het aanbod aan producten met deze keurmerken buitengewoon klein. Ook verschillen de supermarkten onderling als het gaat om het aantal aanbiedingen voor keurmerkproducten. In de eerste drie maanden van 2014 troffen we de meeste keurmerkaanbiedingen voor onze selectie producten aan bij Albert Heijn en Plus. Verder verschillen de supermarkten in hoeveel en op welke manier supermarkten informatie geven over duurzamer eten. Uit dit onderzoek blijkt dat alle onderzochte ketens zich in meer of mindere mate bewust zijn van hun verantwoordelijkheid bij het verduurzamen van het voedselaanbod en het stimuleren van een duurzame keuze. Daar ligt een mooie kans, want nog maar 6,1% van de 40 miljard die Nederlanders jaarlijks aan voedsel uitgeven, wordt besteed aan duurzamer voedsel met een keurmerk 17.

17

Monitor Duurzaam Voedsel 2013, Ministerie van Economische Zaken, juni 2014 40


Bijlage 1 Geselecteerde productgroepen-deelonderzoek assortiment De productgroepen zijn geselecteerd op basis van populariteit en representativiteit. 1. Zuivel en eieren Zuivel a. Melk (vers), halfvol b. Yoghurt (vers), vol, naturel c. Kaas (48+), jong belegen, (vers en voorverpakt; voorgesneden plakken) Eieren Eieren 2. Vlees, vis en vleesvervangers Kip a. Kip (kipfilet, incl. kipdijfilet) b. Kipfilet (broodbeleg, zowel vers als voorverpakt) Rundvlees a. Rundergehakt (ongekruid) b. Runderrookvlees (broodbeleg, zowel vers als voorverpakt) Varkensvlees a. Rib en schouderkarbonade (ongekruid) Vis Bij deze productgroep keken we naar aantal soorten totaal en (daarvan) het aantal soorten met ASC en MSC keurmerk (zowel vers als uit de diepvries). Vleesvervangers Bij deze productgroep telden we het aantal varianten vleesvervangers. 3. Aardappelen, groente en fruit Aardappelen Groente en fruit Bloemkool Champignons (wit) Courgette Avocado Banaan (Voorgesneden groente- en fruitsoorten zijn niet meegenomen) 41

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 4. Houdbare producten (DKW) a. Koffie, snelfiltermaling, Roodmerk b. Thee, Engelse melange, 1-kops-zakjes c. Chocolade, reep melkchocolade d. Spaghetti, wit

42


Bijlage 2 Geselecteerde productgroepen-deelonderzoek aanbiedingen Hieronder staat voor welke productgroepen is afgeweken van de afbakening zoals gespecificeerd in bijlage 1. 1. Zuivel en eieren Zuivel a. Melk (vers) Vanwege het beperkte aantal aanbiedingen voor melk, zijn ook de aanbiedingen voor ‘melk met een smaakje’ meegenomen. b. Yoghurt (vers) Vanwege het beperkte aantal aanbiedingen voor yoghurt naturel, zijn ook aanbiedingen voor vruchtenyoghurt en andere zuiveltoetjes meegenomen. c. Kaas, stukken en voorgesneden plakken Goudse kaas 2. Vlees, vis en vleesvervangers Vis a. Zalm (vers en diepvries, gerookt en ‘vers’) b. Tilapia (vers en diepvries) 3. Aardappelen, groente en fruit Groente en fruit Ook de volgende groente- en fruitsoorten zijn meegenomen in de analyse: Asperges Aubergine Sperziebonen Spinazie Appels Mango 4. Houdbare producten (DKW) a. Koffie, pakken gemalen koffie b. Thee, alle soorten inclusief kruidenthee c. Chocolade, tabletten en repen.

43


Bijlage 3 Reacties per supermarkt op vragen Consumentenbond In het kader van dit onderzoek hebben we iedere supermarkt een aantal vragen gesteld over hun beleid ten aanzien van de verkoop van duurzame producten en het verduurzamen van huismerkproducten door middel van keurmerken. Verder waren we benieuwd naar het beleid op het gebied van promotie van duurzame producten in de vorm van aanbiedingen en de schapplaatsing. Hierna volgen de antwoorden per supermarkt:

Albert Heijn 1. Heeft uw bedrijf een beleid om de verkoop van duurzame producten te stimuleren? Zoja, kunt u dit beleid nader toelichten en voorbeelden geven? Duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van onze strategie. Ons beleid heeft als uitgangspunt dat onze producten worden geproduceerd met respect voor mens, dier en milieu. De pijlers van ons beleid zijn voedselveiligheid, social compliance, kritische commodities zoals koffie, thee, cacao, palm olie, soja en vis, hotspots in de keten en het verbeteren van onze product verpakkingen. Op alle pijlers hebben we doelstellingen opgesteld en rapporteren we over de voortgang: - Voedselveiligheid: leveranciers worden verwacht gecertificeerd te zijn met het Global Food Safety Initiative (GFSI). In 2013 voldeed 93% aan deze verwachting. 18 - social compliance: Streven naar een audit van 100% van alle eigen merkleveranciers middels het Business Social Compliance Initiative (BSCI). Bij het niet behalen van deze standaard door leveranciers wordt een verbeteringsprogramma ingezet. Ook kan overwogen worden om over te stappen naar een andere leverancier. 19 - Kritische commodities: Specifiek voor koffie, thee, cacao, palmolie, soja en vis. 20 - Hotspots in de keten: eigen merk producten en het welzijn van omgeving, dier en mens bij de productie ervan. 21 - Verbeteren product verpakkingen. 22 - Doelstellingen en voortgangsrapportage. 23 - Beleid duurzame producten. 24

Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 40. Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 41. 20 Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 42-43. 21 Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 44. 22 Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 45. 23 Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 46-47. 24 ‘Waardevol eten en drinken in het schap bij Albert Heijn’. 18 19

44

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 2. Streeft u naar de verduurzaming van uw huismerkproducten door middel van keurmerken? Kunt u dit toelichten? We voelen ons verantwoordelijk voor alle producten in onze winkels. In ons duurzaamheidsbeleid richten we ons allereerst op onze 11.000 Eigen Merk producten. Voor deze producten zetten we vanaf 2009 verdere duurzaamheidstappen. We zijn gestart met een risicoanalyse waarin we de meest relevante duurzaamheidsissues in kaart hebben gebracht. Vervolgens gaan alle producten door onze handen en kijken we naar de gebruikte grondstoffen, verpakking en het productieproces. Uiterlijk 2015 moeten al onze Eigen Merk producten ten minste één stap op de duurzaamheidsladder hebben gezet. Samenwerking in de keten is hierbij essentieel. Wij streven naar duurzame relaties met onze leveranciers. Met onze groente- en fruitleverancier Bakker Barendrecht werken we bijvoorbeeld al meer dan 50 jaar samen. Door deze langdurige samenwerkingsverbanden is de keten voor ons transparant en betrouwbaar. Zo kunnen we de veiligheid en de kwaliteit van de producten zo goed als mogelijk borgen. Samen kijken we continu hoe we onze producten veiliger, gezonder en duurzamer kunnen maken. Het is voor consumenten soms moeilijk om de verschillende keurmerken te onderscheiden. Wanneer onafhankelijke keurmerken ons helpen om verduurzaming van onze eigen merk producten duidelijker te communiceren naar onze klanten dan maken we hier gebruik van. 25 Voor ons assortiment vlees maken we gebruik van het Beter Leven Kenmerk. 26 Voor ons biologisch assortiment maken we gebruik van ons eigen label Puur& Eerlijk en onafhankelijke biologische certificeringinstanties. In totaal hebben wij 500 biologische producten in ons assortiment. 27 Verder maken we middels een sticker bij voorverpakte producten bekend als producten van leveranciers komen die deelnemen in de Albert Heijn foundation. En het HIVOS keurmerk op rozen uit Afrika. Op onze private label producten vermelden we een weggooiwijzer. 28 De producten van AH puur&eerlijk hebben altijd ofwel een onafhankelijk keurmerk zoals het EKO-keurmerk voor biologische producten, ofwel een kenmerk van een onafhankelijke maatschappelijk gerespecteerde organisatie zoals het 'Beter Leven-Kenmerk' van de Dierenbescherming. Door de goede samenwerking tussen deze instanties en Albert Heijn, kan Albert Heijn waarborgen dat AH puur&eerlijk ook daadwerkelijk een verantwoorde keuze is. De keurmerkinstanties garanderen namelijk dat AH puur&eerlijk zich houdt aan de gestelde eisen van extra zorg voor mens, dier, natuur of milieu. 3. Hoe bepaalt u welke producten in aanmerking komen voor een promotieaanbieding? Streeft u naar een minimaal aandeel van duurzame producten? Het bepalen van promoties wordt gedaan in samenspraak tussen category managers en marketing managers. Wij streven altijd naar een goed mix tussen duurzame producten en reguliere producten in onze promotie aanbod. Wat betreft onze promoties op vlees hebben wij naast het reguliere product altijd een duurzaam alternatief in de promotie.

Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 42. Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 44. 27 Responsible Retailing Report 2013, Ahold, pagina 47. 28 Brochure Duurzaam eten en drinken, Albert Heijn. 25 26

45

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt Daarnaast wordt in de Allerhande ook aandacht besteed aan duurzaamheid en duurzame producten. Tevens hebben we themaweken rond duurzaamheid waarbij we bijvoorbeeld onze Puur&Eerlijk producten extra onder de aandacht van de klant brengen en doen we mee aan een aantal landelijke weken bv rond fair trade en duurzame vis Dit jaar hebben we opvallende groene schapkaarten met de aanduiding ‘BIOLOGISCH’ in onze winkels geïntroduceerd om de keuze van onze klanten te faciliteren. 4. Hoe bepaalt u waar in het schap duurzame producten worden geplaatst? We doen grondig onderzoek naar de beslissingen die consumenten nemen wanneer ze voor het schap staan. Op basis van deze onderzoeken wordt voor elk schap een Consumer Decision Tree (CDT) opgesteld om de klant zo goed als mogelijk te helpen kiezen. Op basis van de CDT worden de producten inclusief duurzame producten in het schap geplaatst. Hierbij worden duurzame producten zoveel als mogelijk per segment bij elkaar geplaatst of naast een gelijk “regulier” product (referent). Dit geldt voor zowel A merken als voor eigen merken. Omdat Albert Heijn met verschillende winkelformats werkt (XL, wijkwinkel, To Go) kan de presentatie van duurzame artikelen per winkel verschillen.

46


Aldi 1. Heeft uw bedrijf een beleid om de verkoop van duurzame producten te stimuleren? Zoja, kunt u dit beleid nader toelichten en voorbeelden geven? 2. Streeft u naar de verduurzaming van uw huismerkproducten door middel van keurmerken? Kunt u dit toelichten? Onze uitgebreide opvatting van kwaliteit houdt al jaren rekening met zowel de veiligheid en gezondheid van consumenten als het nut en de gebruiksvriendelijkheid van producten. Bij het vervaardigen van levensmiddelen en gebruiksgoederen voor onze onderneming hechten wij waarde aan milieuvriendelijke productieprocessen en aan transportmethoden die het klimaat ontzien. De bescherming en het behoud van natuurlijke hulpbronnen ondersteunen wij door middel van een verantwoord inkoopbeleid dat in toenemende mate rekening houdt met ecologische duurzaamheidscertificaten. Bovendien zijn onze hoge kwaliteitseisen nauw verbonden met sociale criteria. Zo is het een belangrijke wens van ons dat onze producten onder menswaardige arbeidsomstandigheden worden vervaardigd. Als deelnemer aan het internationale Business Social Compliance Initiative (BSCI) zetten wij ons in voor het invoeren van sociale standaarden op productielocaties en voor het controleren van de naleving daarvan. In de richtlijn van ALDI NORD over ‘Verantwoord ondernemen, richtlijn voor sociaal milieubewuste bedrijfsvoering’ is vastgelegd dat ons alomvattende kwaliteitsbegrip bij het samenstellen van ons assortiment in de gehele supply chain sociale standaarden, wettelijke bepalingen en actuele inzichten op het gebied van milieu- en consumentenbescherming behelst. Wij houden derhalve bij de inkoop van producten rekening met nationale en internationale initiatieven van nietgouvernementele organisaties (ngo’s) en met keurmerken van zowel de overheid als particuliere organisaties. Een voorbeeld hiervan is het inkoopbeleid van ALDI NORD voor vis. Bij de jaarlijkse aanpassing van dit beleid wordt onder meer rekening gehouden met actuele ontwikkelingen van visbestanden en vangstmethodes. Zo wordt ons assortiment internationaal in samenspraak met de inkoopadviseur vis van Greenpeace en het WNF voortdurend geëvalueerd. Daarnaast vindt jaarlijks op internationaal niveau overleg plaats met ngo’s als Greenpeace. Nu al is een groot deel van ons visassortiment gecertificeerd door de Marine Stewardship Council (MSC) dan wel de Aquaculture Stewardship Council (ASC). Wij streven ernaar om de komende jaren ons assortiment op duurzaamheid gecertificeerde visproducten verder uit te breiden. Om de transparantie hieromtrent te bevorderen, staat een uitgebreide etikettering van onze artikelen op stapel die verder gaat dan wat wettelijk verplicht is. Dankzij certificeringen door onafhankelijke organisaties als de Forest Stewardship Council (FSC) en het Programme for the Endorsement of Forest Certification (PEFC) is gewaarborgd dat de vervaardiging en verwerking van hout- en papierproducten op sociale en ecologisch duurzame principes berusten. Al een aantal jaren geleden hebben we onze leveranciers contractueel verboden om voor het vervaardigen van onze hout- en papierproducten hout en houtvezels te gebruiken die afkomstig zijn uit te beschermen reservaten of uit andere bossen die officieel zijn aangewezen als bijzonder beschermenswaardig. Sinds enige jaren verkopen wij uitsluitend hout- en papierproducten die zijn voorzien van een erkend duurzaamheidscertificaat. Deze – zelfopgelegde – verplichting geldt ook voor al onze luiers en babydoekjes. Daarnaast wordt onze landelijke, wekelijkse folder gedrukt op FCS-papier. Als verkoper van levensmiddelen speelt dierenwelzijn bij ons een belangrijke rol. Wij zetten ons internationaal via het Duitse verband ‘Initiative zum Tierwohl’ in om een standaard voor de gehele sector in te voeren. Zelf hebben we al normen voor de vervaardiging van producten met dierlijke vezels. Bij de productie van waren voor ons bedrijf sluiten wij het gebruik van dierenpelsen en angoravezels uit. Ook zijn het zogenaamde ‘mulesing’ (het verwijderen van stukken huid) bij schapen en het levend plukken van pluimvee niet toegestaan bij de vervaardiging van onze producten. 47

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt Om onze ambitie om langdurig invloed uit te oefenen op de arbeidsomstandigheden in de landen van herkomst te onderstrepen, hebben wij het Social Compliance Program Non-Food ontwikkeld en in onze inkoopprocessen geïntegreerd. Wij verplichten onze textielleveranciers eveneens deel te nemen aan het BSCI, en we hebben de BSCI-gedragscode onderdeel gemaakt van alle contractuele relaties met onze leveranciers. Op het moment van aanschaf en productie moeten alle productenten een geldige auditverklaring kunnen voorleggen. Het controleren hiervan is een vast onderdeel van onze inkoopprocessen. Productielocaties worden voortdurend bij het verbeteringsproces begeleid door ALDI-medewerkers of door lokale medewerkers van onze leveranciers. Bij kledingstoffen die op de huid worden gedragen, en dan met name bij kinderkleding, is de verdraagbaarheid voor het lichaam bijzonder belangrijk. Op dit punt verwachten wij dat uitgebreide ecologische criteria worden aangehouden en verlangen wij dat onze leveranciers zijn gecertificeerd volgens Oeko-Tex Standard 100. Deze internationaal uniforme standaard van de International Association for Research and Testing in the Field of Textile Ecology garandeert dat kleding of gebruikstextiel is gecontroleerd op de aanwezigheid van schadelijke stoffen om de risico’s voor de gezondheid te minimaliseren. Voor stoffen met gezondheidsrisico’s moeten bepaalde grenswaarden worden aangehouden. Het label Global Organic Textile Standard (GOTS) op bepaalde actie-artikelen geeft aan dat minimaal 70% biologisch katoen is gebruikt. Onder ons eigen biologische huismerk ‘Mama Natuur’ vinden onze klanten biologische producten van gecontroleerde kwaliteit tegen altijd voordelige prijzen. Op dit moment hebben wij 23 ‘Mama Natuur’-producten in ons centrale assortiment die zijn voorzien van het Europese Bio-keurmerk waaronder jam, sap, eieren, muesli, fruit en groenten en kwark- en yoghurtproducten. Middels ons lidmaatschap van de Common Code for the Coffee Community Association (4C) bevorderen wij de duurzame teelt van de grondstoffen voor koffie en ondersteunen wij de verbetering van de sociale en economische leefomstandigheden van de koffieboeren in de landen van herkomst. Daarnaast is er in het voorjaar een actie geweest met een aanbieding van 100% fairtrade koffie. Wij streven ernaar in de komende jaren ons assortiment op duurzaamheid gecertificeerde producten verder uit te breiden. 3. Hoe bepaalt u welke producten in aanmerking komen voor een promotieaanbieding? Streeft u naar een minimaal aandeel van duurzame producten? In principe wordt door de centrale inkoopafdeling bepaald welke artikelen worden opgenomen in het standaardassortiment en welke producten in de aanbieding komen. Op dit moment is al een groot aantal artikelen op duurzaamheid gecertificeerd. Wij streven ernaar dit aantal in de komende jaren verder uit te breiden. 4. Hoe bepaalt u waar in het schap duurzame producten worden geplaatst? In principe wordt de plaats in het schap bepaald door onze verkoopafdeling. Zo zal er voor het eind van het jaar onze nieuwe BIO-koffie worden geintroduceerd met een prominente plek direct aan het hoofd van het eerste gangpad om de bekendheid ervan te bevorderen.

48


COOP 1. Heeft uw bedrijf een beleid om de verkoop van duurzame producten te stimuleren? Zoja, kunt u dit beleid nader toelichten en voorbeelden geven? Vanuit een lange termijn perspectief en voor het creëren van een breder draagvlak hebben wij onze duurzame initiatieven in 2013 onderverdeeld in een viertal pijlers (zie onderstaand MVOhuis). Eén van deze pijlers is ‘Bewuste keuze’ waarbij onze ambitie is om de beschikbaarheid en herkenbaarheid van verantwoorde producten te vergroten. Vanuit het aspect dierenwelzijn speelt de verkoop van verantwoorde vis, duurzaam geproduceerd vlees en eieren afkomstig van verantwoord gehouden kippen een belangrijke rol. Maar ook eerlijke handel en het afstemmen van de beschikbaarheid van biologische producten op de wensen en behoeften van onze consumenten is een belangrijk onderdeel. Hieronder een aantal voorbeelden: - Ons assortiment varkensvlees voldoet aan de eisen van Keten Duurzaam Varkensvlees (gericht op milieuaspecten en dierenwelzijnsaspecten). Daarnaast bieden we varkensvlees met één Beter Leven Ster en biologische varianten met drie Beter Leven sterren. - Ons gehele kipassortiment bieden wij naast nog een aantal reguliere varianten aan met 1 Beter Leven ster. - Een gedeelte van ons assortiment authentieke vleeswaren hebben wij in juni dit jaar uitgebreid naar één Beter Leven ster. Deze hebben de reguliere varianten vervangen. Een verdere verduurzaming van dit assortiment zal de komende jaren plaatsvinden. - Door zowel communicatief als promotioneel meer focus te hebben gelegd op het duurzame en biologische assortiment vlees, zagen we een significante stijging in verkoop van deze groepen. - Uitbreiding van het assortiment eieren met één, twee of drie Beter Leven Sterren. In juni dit jaar hebben we de vrije uitloop eieren onder eigen label gebracht met twee Beter Leven sterren. - Alle verse wild gevangen vis en een groot deel van ons diepvriesassortiment is MSCgecertificeerd. Daarnaast beschikt een deel van ons assortiment gekweekte vis over het ASC-label. Deelname Coop Bewuste Visweek om bekendheid en vraag naar deze producten te vergroten. - Stimulering duurzame ontwikkeling internationale handel. Verkoop van Fairtrade en Utz gecertificeerde producten. Naast ons volledig Fairtrade gecertificeerde thee-assortiment van ons eigen merk, bieden we in dit segment een breed scala aan producten: ijs, chocolade, koffie, wijn, koekjes en rijst. Ons gehele koffie-, hagelslag- en vlokkenassortiment is Utz gecertificeerd. - Biologisch: we hebben een samenwerking met Bio Boer Giel. In al onze winkels kunnen onze klanten een biologische groente- en fruittas voor een vast bedrag afhalen. Daarnaast zijn wij medelicentiehouder van Bio+, een snelle groeier binnen het verantwoorde segment.

49


2. Streeft u naar de verduurzaming van uw huismerkproducten door middel van keurmerken? Kunt u dit toelichten? We zetten ons in om zoveel mogelijk gebruik te maken van duurzame, gecertificeerde koffie, thee, vis, cacao, palmolie en soja. Ons assortiment thee van ons eigen merk (Markant) is bijv. sinds vier jaar volledig Fairtrade gecertificeerd. Ook ons gehele assortiment koffie, hagelslag en vlokken van ons huismerk Markant is Utz gecertificeerd. 3. Hoe bepaalt u welke producten in aanmerking komen voor een promotieaanbieding? Streeft u naar een minimaal aandeel van duurzame producten? Bijvoorbeeld op het gebied van kip hebben we het beleid om naast een aanbieding van een reguliere kipvariant een duurzamere variant aan te bieden. Op deze manier bieden we de consument de keuze. Voor wat betreft het aandeel verantwoorde producten hebben we bijvoorbeeld op het gebied van vlees en vis de volgende concrete doelstellingen: in 2015 willen we het aantal biologische artikelen van 32 naar minimaal 50 artikelen uitbreiden binnen vlees/kip/vis, voldoet in 2016 ons totale assortiment varkensvlees aan één Beter Leven ster en is onze verse kweekvis in 2017 verantwoord gehouden en gevangen. Ook ondersteunen we gezamenlijke initiatieven zoals de Bewuste Visweek en de Fairtrade week en brengen we deze gecertificeerde producten zowel op promotioneel als op communicatief gebied zoveel mogelijk onder de aandacht.

50

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt 4. Hoe bepaalt u waar in het schap duurzame producten worden geplaatst? Duurzame producten zijn geïntegreerd in ons totale schappenplan. Dit betekent dat de duurzame producten naast onze reguliere producten in het schap staan. In veel categorieën staan duurzame varianten op ooghoogte in het schap. Daarnaast krijgen deze producten in bepaalde categorieën extra aandacht met schapkaarten.

51


Dirk 1. Heeft uw bedrijf een beleid om de verkoop van duurzame producten te stimuleren? Zoja, kunt u dit beleid nader toelichten en voorbeelden geven? Als supermarktketen staan wij midden in de maatschappij en oefenen in die zin een aanzienlijke maatschappelijke invloed uit. Daarom zien wij het als een uitdaging om op een maatschappelijk verantwoorde manier te ondernemen. Transparantie over de activiteiten van ons bedrijf staan bij ons daarbij hoog in het vaandel. Duurzaamheid staat bij ons hoog op de agenda. Momenteel zijn wij volop bezig met de verduurzaming van ons assortiment. Wij realiseren ons terdege dat hier nog stappen in te maken zijn. 2. Streeft u naar de verduurzaming van uw huismerkproducten door middel van keurmerken? Kunt u dit toelichten? Ja, dit is ons streven. In nauwe samenwerking met onze inkooporganisatie Superunie, zijn er al veel stappen genomen en zijn binnen diverse productgroepen huismerken voorzien van een keurmerk. Voorbeelden hiervan zijn: chocola en cacao, koffie, thee, vis, vlees en AGF. 3. Hoe bepaalt u welke producten in aanmerking komen voor een promotieaanbieding? Streeft u naar een minimaal aandeel van duurzame producten? Dit verschilt per productgroep. We streven er naar om bijvoorbeeld voor AGF en vlees elke week tenminste één bioproduct in de folder te hebben. Daarnaast is besloten om geen promoties meer te doen met reguliere kip (2015 kip). Ook met vis streven wij er naar om de msc- en asc- varianten te promoten. 4. Hoe bepaalt u waar in het schap duurzame producten worden geplaatst? Daar is geen standaard richtlijn voor te geven. Dit verschilt per assortiment, per artikel en ook per locatie. Wel pogen wij dit altijd dusdanig te doen dat het onze klanten extra opvalt.

52


Jumbo 1. Heeft uw bedrijf een beleid om de verkoop van duurzame producten te stimuleren? Zoja, kunt u dit beleid nader toelichten en voorbeelden geven? Als familiebedrijf en toonaangevende supermarktketen staan we midden in de samenleving. We voelen ons verantwoordelijk voor de wereld om ons heen voor deze en volgende generaties. We geloven dat we de wereld alleen samen écht kunnen verbeteren. Beginnend door elke dag het beste uit ons zelf halen. Geleid door onze duurzame principes doen we dat stap voor stap samen met al onze medewerkers, ondernemers, klanten, leveranciers en ketenpartners. Jumbo’s duurzame principes: • We zijn eerlijk en open over wat we doen en vinden • We behandelen mensen en dieren met respect • We zijn zuinig op onze natuurlijke rijkdommen, het milieu, en ieders gezondheid • We voelen ons betrokken bij de samenleving en zetten ons daar voor in • We brengen het beste naar boven in mensen • We zitten er in voor de lange termijn Een van onze belangrijkste MVO thema’s is Verduurzamen van grondstoffen, productie en inkoop. De producten die bij Jumbo in de schappen liggen, zijn geproduceerd met zorg voor mens, dier en milieu en worden ingekocht voor een goede prijs. Voor meer informatie zie onze website www. jumbosupermarkten.nl/duurzaam In onze inkoopvoorwaarden (incl. Kwaliteits- en MVO voorwaarden) stellen wij eisen aan duurzaamheid van onze Huismerkproducten. Deze eisen worden periodiek geactualiseerd en aangescherpt. Immers is verduurzamen een continue proces. We stimuleren onze leverancier om met duurzame alternatieven te komen. We proberen onze klanten een alternatief te bieden om ons regulier assortiment. Dit is immers onderdeel van onze formule, het grootste assortiment. 2. Streeft u naar de verduurzaming van uw huismerkproducten door middel van keurmerken? Kunt u dit toelichten? Jumbo ziet een keurmerk als een middel wat de klant kan helpen in het maken van haar keuze. Het toepassen van keurmerken op de verpakking is geen doel opzicht. Wij zijn van mening dat er inmiddels zoveel keurmerken zijn, waardoor het voor de klant niet meer altijd duidelijk is waar dit keurmerk voor staat. Jumbo wil dan ook af van het oerwoud aan logo’s en keurmerken. Eenduidigheid is hierbij essentieel. Wij streven naar een eenduidige aanpak waar bij we het principe hanteren dat we de klant zoveel mogelijk willen ontzorgen. Dus kunnen bij Jumbo met een gerust hart boodschappen doen. Daar waar een keurmerk niet direct is zegt voor de klant, laten we het weg bijvoorbeeld het ingrediënt duurzame palmolie. We communiceren zoveel mogelijk via onze website www.jumbosupermarkten.nl/duurzaam. Bij producten waar we een 53

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt extra stap zetten op het gebied van duurzaamheid, communiceren we wel vaak met keurmerk op de verpakking. 3. Hoe bepaalt u welke producten in aanmerking komen voor een promotieaanbieding? Streeft u naar een minimaal aandeel van duurzame producten? Zoals u weet is Jumbo een supermarktformule, gebaseerd op het EDLP-principe (Every Day Low Prices). Ons aanbiedingenpalet (ongeveer 7%) is daarmee significant anders dan onze collegasupermarkten (>20%). De keuze van de producten wordt onderling met de betrokken afdelingen (in nauwe samenwerking met onze leveranciers) bepaald, waarbij naar vele facetten, waaronder duurzaamheid, wordt gekeken. We stimuleren de afdelingen om duurzame alternatieven aan te bieden door ze twee keer per jaar mee te nemen in alle ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid (MVO). 4. Hoe bepaalt u waar in het schap duurzame producten worden geplaatst? Duurzaamheid is een onderdeel van de voorwaarden zoals eerder genoemd. De producten met een duurzaamheidskenmerk (al dan niet voorzien van een logo) staan, net als biologisch, in het reguliere schap. De reden hiervoor is dat in vele gevallen de keuze van een product voor het schap wordt gemaakt. Daarnaast willen we ook dat deze producten bereikbaar zijn voor iedere consument.

54


Lidl 1. Heeft uw bedrijf een beleid om de verkoop van duurzame producten te stimuleren? Zoja, kunt u dit beleid nader toelichten en voorbeelden geven? Wij bieden onze klanten elke dag producten van de hoogste kwaliteit. Daarbij betekent kwaliteit voor ons ook dat onze producten op verantwoorde wijze en met meer aandacht voor de omgeving zijn gemaakt. Als discounter staat bij ons eenvoud centraal. Doordat we bijvoorbeeld geen schappen vol hebben staan met ‘meer van hetzelfde’ kunnen we investeren in het meer verantwoord produceren van onze producten. Een product duurzamer produceren betekent in veel gevallen dat een productgroep automatisch duurzamer is. Hierdoor hoeft de klant niet te kiezen maar pakt hij automatische de betere keuze. 2. Streeft u naar de verduurzaming van uw huismerkproducten door middel van keurmerken? Kunt u dit toelichten? In samenwerking met onze leveranciers en in dialoog met maatschappelijke partners en klanten werken we hier voortdurend aan. In de afgelopen jaren hebben we dan ook grote stappen gemaakt die in lijn zijn met onze ambities. Graag licht ik aantal voorbeelden toe. 100% MSC. Alle wildgevangen vis, in diepvries en koeling, zijn gevangen volgens de criteria van MSC. Nadat MSC gecertificeerde makreel niet meer verkrijgbaar was hebben wij dit product bewust uit het assortiment gehaald. Naast MSC verkopen we ook ASC gecertificeerde vis. Beter Leven kenmerk. Sinds 2011 voldoen steeds meer producten in ons assortiment aan de criteria van het Beter Leven kenmerk. Door een goede vierkantsverwaarding staat het Beter Leven kenmerk op veel van onze producten. Van onze varkensvleesproducten is inmiddels 75% van het totale volume voorzien van het Beter Leven kenmerk. Bovendien verkopen wij steeds meer rund- en kipproducten met het kenmerk. Naast kogelbiefstuk met 1 ster, verkopen we ook biologische hamburgers en rundersaucijzen met 3 sterren. Zo voldoet ruim 30% van het aantal rundvleesproducten aan het Beter Leven kenmerk. Nadat we in 2013 zijn gestart met het maandelijks aanbieden van een aantal kipproducten met het Beter Leven kenmerk hebben we al snel twee producten vast opgenomen in ons assortiment. Later hebben we hier kipfilet, kippenbouten- en vleugels aan toegevoegd. Door deze stap is ook ruim 30% van het aantal kipproducten voorzien van 1 ster. Deze stappen zetten wij uit overtuiging en in goede samenwerking met onze leveranciers. Hierdoor breiden wij steeds verder uit en ziet u het kenmerk niet alleen terug op vers vlees, maar ook op vleeswaren en tal van andere samengestelde producten. Een nieuwe mijlpaal zijn bijvoorbeeld onze knakworsten. Niet alleen de ambachtelijke knakworsten zijn voorzien van het Beter Leven kenmerk, zelfs de knakworsten in blik dragen bij ons 1 ster. Weidemelk. In het kader van dierenwelzijn en ter bevordering van weidegang heeft Lidl in samenwerking met een onafhankelijke organisatie het eerste borgingssysteem voor weidemelk opgezet en geïmplementeerd. Niet alleen onze verse maar ook houdbare melk, roomboter en karnemelk is gemaakt van weidemelk. Inmiddels is, op uitzondering van 1 laatste product, dat binnenkort zal volgen, al onze zuivel in literpakken op basis van weidemelk. 55

Rapport SUPERverantwoord - Keurmerken in de supermarkt Fairtrade en biologisch. Voor zowel Fairtrade als biologisch heeft Lidl een eigen huismerk. Namelijk Fairglobe en Biotrend. Lidl was de eerste supermarkt met een eigen merk voor Fairtrade producten. Eieren. In onze filialen verkopen wij scharrel-, vrije uitloop- en biologische eieren. Daarnaast ondersteunt Lidl Nederland de campagne ‘Adopteer een Kip’ van Bionext om de consumptie van biologische eieren te stimuleren. UTZ Certified Om met ons meest verkochte chocolademerk Fin Carré de duurzame cocateelt te ondersteunen zijn we in 2011 gestart met het inkopen van 30% cacaoaandeel uit duurzame landbouw. Sinds eind 2012 is alle benodigde cacao voor deze chocolade UTZ gecertificeerd. Naast de Fin Carré zijn steeds meer producten gemaakt met UTZ gecertificeerde cacao. Denk hierbij aan onze koekjes, toetjes, hagelslag, ijsjes en seizoensproducten. Om onze klanten meer inzicht te geven in de kwaliteit en herkomst van onze producten zijn we gestart met Oorsprong. Via www.lidl.nl/oorsprong laten we consumenten kennis maken met de oorsprong van onze producten. Zodat de consument, net als wij, weet waar onze producten vandaan komen en door wie en onder welke omstandigheden ze zijn geproduceerd. Het eerste product op Oorsprong is ons varkensvlees. In de komende maanden zullen wij deze pagina verder uitbreiden met andere producten.

56


PLUS

1. Heeft uw bedrijf een beleid om de verkoop van duurzame producten te stimuleren? Zo ja, kunt u dit beleid nader toelichten en voorbeelden geven? Jazeker, PLUS heeft de pijler ‘Verantwoord’ als merkwaarde gekenmerkt. De merkwaarde Verantwoord houdt in: • PLUS streeft naar een verantwoorde herkomst van producten • PLUS heeft aandacht voor mens en maatschappij • PLUS neemt verantwoordelijkheid voor een beter milieu • PLUS werkt aan de gezondheid en vitaliteit van medewerkers en klanten Een aantal concrete voorbeelden van de uitwerking van deze merkwaarde in het assortiment is de 100% Fairtrade bananen, ananassen, huismerk koffie, thee en chocoladerepen. Daarnaast heeft PLUS vrije uitloop eieren, geen rode vis (viswijzer), en de Hollandse Beter Leven kip. PLUS heeft een ruim assortiment Bio+, EKO en Gijs artikelen. PLUS is in 2012 gestart met het volledig vervangen van haar varkensvlees door varkensvlees dat voldoet aan het Beter Leven kenmerk 1-ster van de Dierenbescherming. Op het gebied van rundvlees kiest PLUS voor onder andere Iers Angus rundvlees. Het Iers Angus rundvlees voldoet aan het Beter Leven kenmerk 1-ster van de Dierenbescherming. In het rundvlees schap verwachten wij nog dit jaar een mooie stap te kunnen zetten om het leven van de dieren te verbeteren. Sinds eind 2012 verkoopt PLUS uitsluitend Hollands kalfsvlees dat voldoet aan het Beter Leven kenmerk 1-ster van de Dierenbescherming. 2. Streeft u naar de verduurzaming van uw huismerkproducten door middel van keurmerken? Kunt u dit toelichten? Ja. PLUS heeft ervoor gekozen om in verschillende segmenten het gehele huismerkschap te laten voldoen aan de eisen van een bepaald keurmerk. Zo zijn een aantal segmenten 100% verantwoord. Bijvoorbeeld: - PLUS huismerk koffie is 100% verantwoord en voldoet aan het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade. - PLUS bananen en ananassen zijn 100% verantwoord en voldoen aan het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade. - PLUS eieren zijn 100% vrije uitloop en hebben het Beter Leven kenmerk 2-sterren. Dit geldt ook voor PLUS Huismerk thee, chocoladerepen, vis, diverse vleessoorten en andere producten. In de communicatie wordt dit benadrukt door de slogan: ‘da’s fijner boodschappen doen.’ Opvallend is dat Max Havelaar in het persbericht bij haar laatste jaarverslag concludeert dat “de verkoop van Fairtrade producten in Nederland die dit jaar met 5 procent toenam ... Vooral de categorie koffie laat een forse groei zien van 28 procent. .. Dit is voornamelijk toe te schrijven aan de keuze van supermarktketens PLUS en Deen voor Fairtrade huismerkkoffie. Als gevolg van deze toename ontvingen koffiecoöperaties € 2,8 miljoen ontwikkelingspremie bovenop de koffieprijs.” 3. Hoe bepaalt u welke producten in aanmerking komen voor een promotie-aanbieding? Streeft u naar een minimaal aandeel van duurzame producten? PLUS kiest ervoor om ook in haar actiebeleid bovengemiddeld aandacht te besteden aan duurzame producten. Zo kiezen wij ervoor om jaarlijks een aantal blokken van meerdere weken extra aandacht, bovenop de bestaande aandacht, te besteden aan duurzaam/verantwoord. In de campagne laten wij PLUS Huismerken en A-merken terugkomen. Tevens kiest PLUS ervoor om in bepaalde productcategorieën, in het geval dat het “duurzame” artikel niet op de folder staat, deze mee te laten lopen met een actieprijs op de winkelvloer. 57


4. Hoe bepaalt u waar in het schap duurzame producten worden geplaatst? PLUS voert, als servicesupermarkt, in zijn algemeenheid een breed en diep assortiment. PLUS heeft een heldere schapvisie, waarbij een logische navigatie door het schap centraal staat. Daarbij staat het PLUS Huismerk op ooghoogte en de verantwoord merken, zoals Bio+, Fairtade, GIJS en anderen staan daar, zo mogelijk op ooghoogte, zeer dichtbij. Aangezien veel PLUS Huismerken 100% verantwoord zijn, is het voor de consument gemakkelijk om te kiezen voor een verantwoord product. Soms is er aanvullend nog een apart bio schap. Dit is afhankelijk van de keuze van de ondernemer op basis van het marktgebied. In de meeste winkels hebben de vleesvervangers meer schapruimte dan vanuit commercieel oogpunt te rechtvaardigen is. Het is een bewuste keuze van PLUS om deze producten extra aandacht te geven.

58

Consumentenbond Enthovenplein1 Postbus 1000 2500 BA Den Haag (070) 445 45 45 www.consumentenbond.nl

Rapport SUPERverantwoord. Keurmerken in de supermarkt

Recommend Documents