Randvoorwaarden. Gezamenlijke opgave en gezamenlijke aanpak. 3 februari 2015

Randvoorwaarden Gezamenlijke opgave en gezamenlijke aanpak

3 februari 2015

Programma 10:00-10:15

Opening en algemene introductie.

10:15-10:45

Speelveld Toelichting Talking Traffic Toelichting rol DITCM

10:45-12:00

Businessrules en samenwerking

12:00-12:30

Borgen van samenhang over de projecten heen

12:30-13:00

Lunch

13:00-13:30

PKI

13:30-14:15

Randvoorwaarden, stand van zaken en aanpak: Standaardisatie, Innovatieve Centrale, Juridisch, Privacy en Security, Architectuur

14:00-15:00

Vragen en ruimte voor uitloop

2

Zwaar accent op C-ITS • • • • •

Grotere kansen maar ook grotere risico’s Bieden we elkaar voldoende zekerheid en voorspelbaarheid BBV is niet alles: in NL en EU gebeurt nog meer We hebben randvoorwaarden en uitdagingen, dus uitgangspunten, spelregels en nieuwe vormen en inhoud (nodig) Naast inhoud zijn proces, draagvlak, inzicht en sturing essentieel

3

‘Beter Benutten van Intelligente Mobiliteit’ • • •

• •

Randvoorwaarden benoemd Schrijf- en denkteam uit de markt Najaar 2014 veel gebeurd: standaardisatie, architectuur, privacy Borgen, verbreden, doorontwikkelen CM, DITCM, ANL, Connekt, SWIPE, Regiegroep, Astrin, IVERA, NDW, VNA, ANWB etc: allemaal direct belanghebbend

4

Projecten en Beweging • • • •

Gaat ook over PPA, Corridorproject, Spitslive en nog onbekende projecten en initiatieven Gaat ook over internationale afspraken, standaarden, architectuur, wet- & regelgeving Tegen de achtergrond van effectieve projecten, continueerbare business en gezonde ontwikkeling van diensten en markt Ook hierin staan uiteindelijk de gebruikers centraal

5

Toelichting Talking Traffic Pim Grol

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Wat is ‘Talking Traffic’? Wie zijn we? Waarom samen op pad? Wat is ons doel? Wat willen we niet? Hoe verder?

Talking Traffic, Beter Benutten 20150203

7

1. Wat is ‘Talking Traffic’? 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Onderling communicerende voertuigen In-car (Dynamisch) Verkeersmanagement Collectieve verkeersdiensten Coöperatief (ITS G5) en Connected (xG/LTE) Diensten op ondersteunende producten Denken vanuit klantperspectief


8

2. Wie zijn we? Operationele partijen met ambitie tot uitrol en exploitatie C-ITS:

a) In-car Service Providers b) Data Service providers c) Infra Solution providers


9

3. Waarom samen op pad? Nieuwe technologie vraagt om betere samenwerking tussen marktpartijen enerzijds en wegbeheerders en stedelijke regio’s anderzijds!

Samen leggen we de lat zo hoog mogelijk!


10

4. Wat is ons doel? Sturen van de C-ITS ontwikkeling in NL     

Met gezonde business cases Met gedragen architecturen Met gedragen ontwerpkeuzen Met gedragen standaarden Met collectief afgestemde randvoorwaarden Talking Traffic, Beter Benutten 20150203

11

5. Wat willen we niet? 1. Een zware organisatie voordat we een business case hebben 2. Een volgend vergadercircuit 3. Weghalen of dempen van de marktwerking en concurrentie


12

6. Hoe verder?  Opstellen van duidelijk manifest  De markt met wegbeheerders zijn aan zet, gebruik makend van standaarden en onderzoek.  Innovatie en wetenschap op afroep en auditorrol voor standaarden.

Oproep: Markt, haak aan! Talking Traffic, Beter Benutten 20150203

13

Aangehaakt            

Be-mobile N.V. Cygnify B.V. Fourtress Imtech Traffic & Infra Rijkswaterstaat CIV Siemens Nederland N.V. Simacan B.V. Sioux B.V. Technolution B.V. Trinité Automation B.V. Vialis B.V. V-Tron B.V. Talking Traffic, Beter Benutten 20150203

14

Wilt u actief meedoen?

Geef dit aan bij: Birgit Couwenberg [email protected]


15

Toelichting rol DITCM Theo Stevens

Uitgangspunten Landelijke opschaling gewenst vanuit marktperspectief en mobiliteitsdoelstellingen  behoefte aan voortgang randvoorwaardelijke onderwerpen Gezamenlijke uitdaging overheden, bedrijven en kennispartijen  triple helix aanpak Continu transitieproces: we zijn nog lang niet klaar  faciliteer dit continue proces Expertgroepen/Tafels zijn nu lokaal vanuit projecten belegd  geef dit landelijk een vaste plek  Resultaten op nivo ‘BV Nederland’ ipv op projectnivo

17

Landschap DITCM als vaste plaats in Nederland waar expertgroepen/tafels georganiseerd en gefaciliteerd worden met draagvlak voor resultaat.

Industrie, CM en BB als vragende partijen, Industrie vanuit marktvorming BB vanuit behoefte komende 3 jaar CM vanuit uiteindelijke transitie en opschalingsperspectief.

18

Mogelijke organisatie Draagvlak

Projectleiding Coordinatie

Inhoudelijke afstemming

Nu BB en projecten (SFA58)

Uitvoering ExpertWG Dutch Profiles

ExpertWG Architectuur

EWG PKI

ExpertWerkgroep x,y,z,

Mogelijke organisatie Draagvlak

Projectleiding Procesmngt Coordinatie


Change Advisory Board C-ITS NL

Communicatie

Secretariaat

Ditcm



EWG Security


Mogelijke organisatie Draagvlak Regie-orgaan Smart Mobility (?)

Projectleiding Procesmngt Coordinatie


CM: Nu nog blackbox, met ook Mogin, Bison, DVMexchange

Change Advisory Board C-ITS NL

Communicatie

Secretariaat

Ditcm



EWG Security


Change Advisory Board • • • • • • •

Tactisch- adviserend overleg Door en voor publiek private stakeholders (triple helix) Voorzitter vanuit bedrijfsleven, beslissers vanuit bedrijven en overheden, op eigen titel, open Opdrachtnemer van regie-orgaan, Opdrachtgever van de expertwerkgroepen (thema’s) Bewaker (internationale) samenhang Impactanalyse keten

22

Organisatie en samenhang Organisatie platform met focus C-ITS Procesmanagement vanuit DITCM Secretariaat: : Facilitering door middel van vergaderlocaties, secretariële ondersteuning Communicatie: vrijgegeven stukken, website, vraagbaak doorverwijzingen

23

Expertwerkgroepen • • • •

Uitvoerder, voortgang, inhoud In opdracht van CAB Ontwikkeling in werkgroep per standaard Onderlinge afstemming

24

Regie-/coördinatie-orgaan •

Black box (wordt komende weken ingericht vanuit CM)

• • •

De facto vaststellen van resultaten van de CAB Signalering en toezicht houden Agendering

25

Vragen en reacties

26

Businessrules en samenwerking Vincent Habers

Kwesties •

Welke wijze van uitvraag is nodig? Per perceel, per regio, combi?

•

Op welke schakels in de waardeketen dient uitvraag te zijn gericht?

•

Welke termijn heeft markt nodig om te kunnen komen tot solide dienstverleningsovereenkomsten?

•

Welke fractie van dienstenomzet moet van BB/overheden komen?

•

Hoe dient verdeling van (specifiek te benoemen) risico’s te liggen?

•

Hoe om te gaan met bestaande overeenkomsten voor B&O? En hoe met hieruit voortvloeiende “machtsposities”?

28

Varianten

Connected

Coöperatief retrofit

Coöperatief linefit

Wegbeheerder delegeert taken aan dienstenaanbieders

C

F

I

wegbeheerder neemt een service af bij dienstenaanbiders

B

E

H

Primaat bij wegbeheerder

A

D

G

29

Business Model Radar

actor in de co-creatie toegevoegde waarde voor actor

‘Talking Traffic’ is een co-creatie van verschillende partijen (partners).

Deze co-creatie kan inzichtelijk worden gemaakt via een Business Model Radar.

kosten voor actor activiteit(en) actor in co-creatie

waarde propositie actor service

A

actor in de co-creatie

connected,

toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor


activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor Connected ITS services

geldstroom

31

B


connected,


Wegbeheerder neemt service af bij SP(‘s)

activiteit(en) actor in co-creatie

aanbieder data

Connected ITS services

waarde propositie actor

geldstroom

overheid

32

C


connected,


Connected ITS services

aanbieder data

Wegbeheerder delegeert taken aan SP(‘s)


geldstroom

overheid

33

D


retrofit,

kosten voor actor


activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor Talking Traffic

geldstroom

overheid

34

E

G5 OBU leverancier


retrofit,

kosten voor actor

Wegbeheerder neemt service af bij SP(‘s)

activiteit(en) actor in co-creatie

aanbieder data

Talking Traffic


geldstroom

overheid

35

F

G5 OBU leverancier


retrofit,


Talking Traffic

aanbieder data



geldstroom

toezichthouder namens overheid

36

G


af fabriek,

kosten voor actor

Primaat bij wegbeheerder en, afzonderlijk van wegbeheerder, bij Automotive OEM


37

H


af fabriek,


Wegbeheerder neemt service af bij SP’s(s), Automotive OEM opereert los van wegbeheerder


38

I


af fabriek,




39

Financiële stimuli in de waardeketen infodiensten

aggregatie, verrijking, etc.

data

R1

R2

R3

R4 40

Vragen en reacties

41

Borgen van samenhang over de projecten heen Caspar de Jonge

Lunch

43

PKI Paul Potters

Input Industry C-ITS group Obstacles

Solutions

1 There is more then one RCA Accept 1 RCA and policy in EU and they are not cross-certified with possible cross-certification 2 Different requirements to PKI

Agree on use of ETSI standards for certificate formats and protection profiles

3 Interfaces to PKI not standardized

Support, finalize and prescribe ETSI standard TS 102941

4 Impossible to predict necessary key lenght

Crypto agility during lifetime vehicles (about 25 years)

5 No revocation of authorization to send ITS messages

Automatic deactivation after misuse in a reasonable time 45

Input C-ITS corridor DE/NL/AT Barriers

Solutions

1 Lack of policies and organizations

Define them on level of nations, EU, UN

2 Influence from public side on a commercial RCA

Specify demands and control mechanismes

3 Chosing curves: Nist or Brainpool?

Brainpool is proven random but Nist is also not broken yet

4 Use of static and proprietary standards/specifications

Use of existing and open ETSI standards

5 Unclear validation, duration and storage of keys

Clearness on all these points using protection profiles (see the commoncriteriaportal) 46

Vragen en reacties

47

Standaardisatie Wim Broeders

Standaardisatie Agenda Coöperatieve Systemen Schrijfteam: Laurens Lapre, Wim Broeders, Paul Spaanderman

Opdracht Een model dat helpt bij het plaatsen en bespreken van standaarden. Een overzicht welke projecten zich nu met welke standaarden bezig houden. In welk internationaal gremium deze standaard ligt ter vaststelling. Wie uit de betrokken projecten, overheden en marktpartijen op deze gremia aanwezig zijn als vertegenwoordigers. Welke projectmedewerkers als contactpersoon kunnen dienen voor uitwisseling van ervaringen rond het gebruik. Welke standaarden ontbreken er en zijn er mogelijke showstoppers bij opschaling?

Startpunt Studie/Rapportage C-ITS Corridor

Interviews Projecten: C-ITS Corridor, Spookfiles, A67, Compass4D, PPA Eddy Verhoeven, Martijn Schut Peter Goossens Freek van der Valk Jaap Vreeswijk, Nuno Rodrigues, Eric Koenders Steven Logghe Marcel van Sambeek Andre Smulders Peter Striekwold Ronald Adams, Folkert Bloembergen, Harry Ooststroom

Brainstorm sessies 2x Utrecht, 1x Delft Geïnteresseerden van BB-Platform

Verbreding van Use-cases Roadworks Warning In-vehicle Signage Probe Vehicle Data

C-ITS Corridor

Nieuwe wegkant ↔ Bestaande wegkant

Hoofdwegen

Providers + Rollen DAB / TPEG / RDS-TMC

Locatie Referenties Intersections: SPAT/MAP

Spookfiles Hoofdwegen

Energy Efficient Intersection Services Red Light Violation Road Hazard Warning

Compass4D

Ondersteunend + Stedelijk

ITS Reference Model

Applications

Facilities

Access Technologies

Security

Management

Network & Transport

C-ITS Corridor, as designed

Compass4D, as implemented

Spookfiles, as implemented

Spookfiles & Compass4D

Samenvatting Behoefte aan een Nationaal “Profile” van standaarden t.b.v. interoperabiliteit en opschaling: Projecten afzonderlijk veel implementatie ervaringen Momenteel geen uniform profile, ook niet binnen internationale projecten (Compass4D) Afwijkend van en aanvullend aan de standaarden

Wel of niet gebruik van standaarden en profiling kennis: Bewuste keuzes, Praktische noodzaak, Kostenplaatje

Security heeft geen/weinig aandacht in de lopende projecten Focus op internationale implementatie/uitrol, spanningsveld tussen praktische uitvoerende projecten en Europese uitrol Groot belang bij Urban en Inter-Urban use-cases (VRI-gerelateerd) Nationale standaarden zoals IVERA, DVM Exchange,… Hybride oplossingen: Wifi/p vs 4-5G Verschillende definities: Connected vs Coöperatieve services, Probe Vehicle Data

Dutch stakeholders active at EUWorld Standardisation Bodies Imtech - testing specifications (TC ITS) Siemens(A), Swarco(D+I) - Access and Facilities (TC ITS) NXP– Access, Security and Management layers (TC ITS) TASS – Testing / Interoperability (TC ITS and Plugtest) TNO – All layers (3GGP, M2M, TC ITS VC at WG1 and WG3) RWS, Imtech, Siemens(A), Swarco(D+I), TNO - SPAT-MAP RWS, TNO, MAPtm - IVS, IVI TNO – ProbeData, LDM Infrastructure RWS – Convenor of ETS CEN TC 278 (Lex Eggink) TomTom – TMC, TPEG BE-Mobile – TPEGM (C-ITS related) TNO – TMC, TPEG RWS – DATEX II

Industry Dutch Specifications

TNO – IEEE 802.11 (Spectrum Sharing)

IVERA DVM-Exchange

Siemens(A), Swarco(D+I) - SPAT-MAP TNO – VRU, C-ACC, Basic Set of applications

Bringing to standardisation?

Volgende stap(pen) Definitie van Dutch Profile Welke use-cases Welke standaarden Welke opties/vrijheden

Update WebPortal Concept Dutch Profile Raamwerk Structuur/overzicht

Planning Maart 2015 (Automotive week) WS mbt Dutch Profile definitie Aug./sept. eerste raamwerk Dutch Profile Dec. 2015 / jan 2016 Dutch Profile

MAPtm: http://extern.maptm.nl/standards/

Innovatie centrale Paul Potters

De innovatiecentrale is de landelijke ontwikkelomgeving voor connected en coöperatief rijden. Start: maart 2015 Initiatief: RWS, provincie Brabant, CM en DITCM

63

Omgeving • • • • • • • • • •

Verhuis operationele centrale naar Helmond Uitvoeringsagenda 5 nov groep Regionale samenwerking wegbeheerders RWS innovatie en opleiding C-ITS NL projecten EU projecten Automotive campus (in-car, connected car) Living Lab Helmond DITCM, cooperatieve ITS corridor

64

Innovatie desks opgenomen in centrale Zuid-Nederland

Voertuig onderdeel van verkeersmanagement “Technische” organisatie Road User

Traffic Center

Service Provider

Organisatie van “rollen/taken”

66

Faciliteiten

Innovatielab

•

Personele capaciteit

expertise/advies/procesbegeleiding

Ontmoetingsplek, overleg, samenwerking, werkgroepen t.b.v. Innovatieprojecten Flexibele werkplekken WiFi, presentatiemogelijkheden, gaming en demoomgeving

•

Twee innovatiedesks verkeerscentrale Hosten van applicaties op Innovatiedesks Servercapaciteit en/of rackspace in serverruimte met verbinding naar verkeerscentrale

•

Data

verkeersmanagement

Acquisitie en initiatie Innovatieprojecten Ondersteunen bij opzet en projectontwikkeling Borgen kennis en lessons learned uit Innovatieprojecten Public Relations en communicatie Organisatie events

• 3c. Activiteiten (lab en desk) en resultaten (2)

• •

• •

Innovatiedesks

•

• • •

•

•

•

•

Operationele verkeersmanagementexpertis e voor bedienen en begeleiden (capaciteit Innovatiedesk) Verkeerskundige expertise voor verkeersanalyses, verkeersmodellen en verkeerskundige effecten Expertise van verkeersmanagementsysteme n (ICT en architectuur) waaronder beveiliging (cyber) security, aanpassing en beheer van de ICT Opleiding en training door RWS voor werken met de systemen tot aan diploma verkeersmanagement Certificeren innovatieve producten/diensten

•

• • • • •

Actuele verkeersdata (zoals lusdata en beeldstanden matrixborden) Actuele data over werkin-uitvoering Realtime logdata van weginspecteurs Regionale verkeersmanagementda ta Verkeerskundige informatie m.b.t. scenario’s en omleidingen Status verkeersmanagementsy stemen, storing

Juridisch

Onderzoek, december 2014 Het onderzoek belicht drie juridische aspecten:

• Privacy • Aansprakelijkheid • Data-eigenaarschap De betekenis is breder dan C-ITS.

69

Privacy en Security Paul Potters & Marcel Otto

Coördinatie privacy en security voor intelligente mobiliteit

Lopende en nieuwe acties • •

• • •

• • •

Whitepaper met relevante issues Instelling van expertteam privacy (gevraagd en ongevraagd advies rond zorgplicht, draagvlak, beleid) Plotten van maatregelen en projecten op tijdlijn afhankelijk van ontwikkelfase Toepassing methoden risk assessment Opstellen richtlijnen met voorbeelden (t.b.v. projecten BB 20152017) Inrichting portaal en loket voor kennisdeling Opstellen en afstemmen onderzoeksagenda’s Organiseren NL inbreng o.a. in EU C-ITS Platform

Security issues in EU Barriers

Solutions

1

Lack of policies and organizations: no architecture for PKI with RCA for long term and short term certificates

Define them on level of nations, EU, UN accept more RCA’s by cross-certification differentiated for infra and vehicles

2

Different requirements on use of algorithms, curves and key lengths

Start with ETSI standards , NIST curves and short keys. Prepare for transitition with crypto agility for life time vehicles

3

Unclear validation or revocation, duration and storage of keys

Use protection profiles from common criteria portal with an automatic deactivation after misuse in short time

Architectuur Paul Potters

Stand van zaken • Er is behoefte aan een breed gedragen ‘referentiearchitectuur’ en ‘Dutch Profile’ welke bruikbaar zijn door bedrijven (implementatie, exploitatie) en overheden (randvoorwaardelijk) • Concept referentie architectuur opgesteld met medewerking van -en met input van- overheden, kennisinstellingen en bedrijven. • Reactie ontvangen van RWS, architectuur groep van de A58 (CAG) komt binnenkort met inhoudelijke reactie. • Er is behoefte aan een helder proces waarin de ontwikkeling van architecturen en standaarden in interactie met markt en overheden plaatsvindt

Vragen en reacties

76

Randvoorwaarden. Gezamenlijke opgave en gezamenlijke aanpak. 3 februari 2015

Recommend Documents