Radboud levert slimste studenten af

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 36 NUMMER 13 2 september 2011

Radboud levert slimste studenten af Foto: Flip Franssen

Het kennisniveau van Nijmeegse geneeskundestudenten is be­ duidend hoger dan van artsen in spe op andere UMC’s. Dat blijkt uit de Kritische Reflectie, die geschreven is voorafgaand aan het bezoek van de visitatiecommissie op 15 september. Aliëtte Jonkers

Het academische jaar begint in Nijmegen met een flinke opsteker: UMC St Radboud levert de ‘slimste’ geneeskundestudenten af. Dat wil zeggen: vergeleken met hun ‘peers’ van andere UMC’s scoren de Nijmeegse studenten het hoogst op de voortgangstoets, die vier keer per jaar plaatsvindt.

Hoge ogen Vijf Nederlandse UMC’s nemen deel aan de voortgangstoets. De resultaten van deze toetsen van de afgelopen jaren zijn gepubliceerd in de Kritische Reflectie UMC St Radboud 2011. Daarin staat dat Nijmeegse studenten in alle opleidingsjaren de hoogste score van de UMC’s hebben. Voor jaar 1 tot en met 3 geldt dat Nijmegen al sinds het begin van de bacheloropleiding op de meeste punten het hoogste scoort op de voortgangstoetsen. Na

Pagina 5 Biobankieren: contact onderzoekers en patiënten­verenigingen van levensbelang

Pagina 6 Faculteit geneeskunde scoort hoog onder studenten

de invoering van de masteropleiding ontstaat nu hetzelfde beeld voor de masterfase. In 2007 is er een compleet nieuw programma gemaakt voor de masteropleiding. De eerste lichting masterstudenten is net afgestudeerd. Met de nieuwe masteropleiding gooit het Radboud nu dus ook hoge ogen.

Focus op kennis ‘De resultaten van de voortgangstoets laten overtuigend zien dat de focus op kennis, waarmee het Radboud zich profileert, geslaagd is. De Nijmeegse studenten doen het de facto op alle categorieën van de voortgangstoets het best’, zegt prof.dr. Roland Laan, opleidingsdirecteur geneeskunde in het Radboud. Hij is heel tevreden over de scores van de studenten en de opleidingskwaliteit van de Nijmeegse bachelor- en masteropleiding geneeskunde. Laan: ‘Ook de studenten zelf geven aan heel erg tevreden te zijn. Op een schaal van 1 tot 5, waarbij 1 voor ontevreden staat en 5 voor tevreden, scoort onze faculteit een cijfer van 4,27. Met name over de inhoudelijke aspecten van de opleiding zijn de studenten erg tevreden. Daarnaast vinden ze de manier waarop het onderwijs is gestructureerd, in blokken van vier weken, erg prettig.’ Op 15 september bezoekt de visitatiecommissie van de Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) de Nijmeegse geneeskundefaculteit. Er staan, in afwachting van deze visitatie, ook verbeterpunten in de Kritische Reflectie. Zo wil het Radboud de kwaliteit van de toetsing naar een hoger niveau tillen en komt er meer aandacht voor farmacotherapie en evidencebased medicine. Lees meer over het nieuwe academische jaar en de opleiding geneeskunde op pagina 6 en 7.

Pagina 9 Medicatiegesprek maakt einde aan medicijnverwarring

Pagina 12 Wakker worden in een vreemd ziekenhuis. Dat kan echt niet

r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1

Verbeterd

En verder...

Zorgadministratie op orde

Personeelsonderzoek inspireert tot actie, Nieuwsladder In bedrijf Mensen, IM Betoog: Tijd voor handhaving regels veiligheid Ethiek

Het registreren van alle zorghandelingen en het juist factureren hiervan. Door structureel overleg tussen administrateurs, zorgverleners en bedrijfsleiders is dit de afgelopen anderhalf jaar verbeterd.

Administratie. Registreren van alle zorgactiviteiten en medische handelingen, op tijd de facturen de deur uit. Zaken die van immens belang zijn. Zonder registratie immers geen geld. En zonder geld kun je niet de zorg bieden waar patiënten behoefte aan hebben. Overleg. Hoe verloopt het registreren en factureren? Om de zorgadministratie te verbeteren is anderhalf jaar

geleden een UMC-breed project gestart. Een belangrijk onderdeel hierin is het invoeren van het Regionaal Overleg Zorgadministratie (ROZA). ‘In vrijwel het hele ziekenhuis voeren bedrijfsleiders van de afdelingen nu structureel – meestal maandelijks – overleg met een van onze zorgadministrateurs en/of controllers’, vertelt Bert Kok, manager productgroep Financiën. ‘In een kwart van de gevallen is hier ook een DBC-arts of polihoofd bij aanwezig.’ Feedback. ‘In dit overleg krijgen we feedback van de zorgadministrateurs hoe wij registreren en factureren’, vertelt Hans Lobach, bedrijfsleider Neurologie. ‘Vervolgens geven wij aan welke problemen onze artsen en verpleegkundigen tegenkomen bij de zorgadministratie. Samen bespreken we hoe we dit kunnen verbeteren. Zodat je als afdeling de passende inkomsten krijgt voor je geleverde zorg.’ Hulp. Ook de zorgadministratief medewerker (ZAMmer) neemt deel aan het overleg. Dit is een nieuwe professional met expertise op gebied van DBC- en zorgactiviteitenregistratie. 75 procent van de poortspecialismen heeft al een ZAMmer in dienst. ‘Een goed gekwalificeerde ZAMmer verdient zich meerdere keren terug’, aldus Kok.

Heeft u ook oog voor registreren? ‘Het ROZA-overleg is de basis om dit op Foto: Frank Muller orde te hebben.’

DOT. Vanaf 2012 is DOT (DBC’s Op weg naar Transparantie) de nieuwe manier van registreren van de zorgactiviteiten. Kok: ‘Juist, tijdig en volledig registreren, is dan absolute noodzaak om als afdeling je inkomsten te krijgen. Het ingevoerde ROZA-overleg en de ZAMmer zijn basisvoorwaarden om dit te laten slagen.’  GM

Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen, Jannie Meussen en Gijs Munnichs. Aan dit num­ mer werkten mee: Marten Dooper, Mariska Ebbelink, Ad den Held, Flip Franssen, Hans van der Hoeven, Aliëtte Jonkers, Frank Muller, Hans Oostrum, Daan Van Speybroeck, Marc van Teeffelen. E-mail: [email protected], telefoon: 024-3617261 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Product­groep Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat. Vorm­ geving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 023 5714745, e-mail: zandvoort@bureauvanvliet. com Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen 024-3615442. De volgende Radbode verschijnt vrijdag 16 september.

agenda OE C U M ENIS C H E VIERIN G EN Elke zondag om 10.00 uur in het personeelsrestaurant. Zondag 4 september, voorganger Jacqueline van Meurs; zondag 11 september, voorganger Richart Huijzer ; zondag 18 september, voorganger Ans Bertens.

PAO-Heyendael

kunst Naar aanleiding van haar tentoonstelling bij de Medische Bibliotheek schonk Lique Schoot één van haar foto’s aan het UMC St Radboud. Het gaat om een recent werk, want hoewel de kunstenaar al sinds oktober 2003 iedere dag met een compacte kleinbeeldcamera, een foto van zichzelf maakt, vormden deze tot voor kort enkel materiaal om haar schilderijen te maken – die op het eerste gezicht vaak een grote fotografische affiniteit vertonen. Zo is haar oeuvre een vorm van exploratie van de grenzen tussen schilderkunst en fotografie, waarbij ze zich thans, met haar foto’s, aan de andere kant van de grens begeeft. Een dagelijkse foto, een enigszins willekeurig moment van de dag waarop het zo uitkomt dat ze zichzelf fotografeert, is en blijft het uitgangspunt. Maar deze of gene foto sprong er wel uit, werd geselecteerd omdat hij zo goed in elkaar steekt dat hij artistiek gezien nog nauwelijks een verdere laag of omzetting hoeft, kortom als foto stevig genoeg is. Stevig genoeg om er minimale ingrepen op te plegen zoals de kleur eruit verwijderen om een zwart-witfoto over te houden en het zwart van een bijzondere intensiteit te maken – en mede door de bijzondere wijze van afdrukken, hem onderscheidend te laten zijn en uniciteit te verlenen. Met dit en dergelijke zelfportretten krijgen we een kort fragment uit haar beeldend dagboek te zien, aan de openbaarheid prijsgegeven. Feitelijk te situeren dicht bij de maker, betreft het echter, meer dan de gelijkenis, dan de persoonlijke herkenbaarheid, een moeilijk te ontraadselen complexe wijze van artistiek spiegelen en bespiegelen, die Lique Schoot niet zonder glimlach en met een zekere zelfspot, ten tonele voert. Voor alles doet ze dit als kunstenaar, zodat haar werk te karakteriseren valt met de parafrasering van de titel van James Joyces boek: ‘Een portret van de kunstenaar als vrouw’.

Colofon

Voor nadere info: www.paoheyendael.nl.

15 september Thema avond ‘Exoom sequencing in onderzoek, diagnostiek en kliniek’ bestemd voor KNO-artsen, internisten, oogartsen, neurologen en kinderartsen en arsten in opleiding voor deze specialismen.

20 september Prinsjesdagsymposium “Niet vooruit te branden – begeleiden van werknemers in de slachtofferrol”. Doelgroep: bedrijfs- en verzekeringsartsen, psychologen, psychotherapeuten, psychiaters en bedrijfsmaatschappelijk werkers.

22 september Congres’Post ICS 2011’ bestemd voor urologen, gynaecologen en assistenten in opleiding.

22 en 23 september Cursus ‘Neuromusculaire aandoeningen’ bestemd voor revalidatieartsen en i.o.

Radboud Zorgacademie Sectie Bijscholing van de Radboud Zorgacademie verzorgt bijscholing voor medewerkers en voor externe klanten. Meer informatie: www.radboudzorgacademie.nl ➞ bijscholing.

AZO-scholing Voor informatie scholingsavonden: www.azo.nl onder het kopje Actueel-Agenda en OpleidingScholingsavonden. Deelname is gratis, echter wel graag aanmelden via de website. Op 31 oktober vindt het symposium ‘Pijn in de acute zorg’ plaats, ter gelegenheid van de promotie van Sivera Berben. Soeterbeeck Programma RU Voor meer informatie/inschrijven: www.ru.nl/soeterbeeckprogramma.

Foto: Lique Schoot

Daan Van Speybroeck, kunstcoördinator

2

3 4 10 11 12

b eleid

r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1

nieuwsladder Extra ochtendtreinen Cuijk-Nijmegen Voor medewerkers die vanuit de richting Cuijk met de trein naar het werk komen: er worden extra treinen ingezet in de ochtend. Het gaat om het traject Cuijk-Mook Molenhoek-Heyendaal-Nijmegen. Tot 24 december rijden er maar liefst zeven treinen tussen 7.30 en 8.30 uur van Cuijk naar Nijmegen. Behalve niet tijdens de herfstvakantie (24-28 oktober). Meer informatie: www.veolia-transport.nl

‘Han Fortmann’ splitst zich op

Foto: Erik Scholten

Personeelsonderzoek: uitslagen zetten aan tot actie De uitslag van het Personeelsonderzoek 2011 heeft ver­ schillende afdelingen al geïnspireerd om actie te onder­ nemen. Zelfs in de vakantieperiode. Bedrijfsleiders Rik van Dommele (Oogheelkunde) en Kees Hagenaar (Centraal Dierenlaboratorium) over hun acties. Mét een reactie van stafdirecteur Human Resources Jan Engelen. Ad den Held

Bedrijfsleider Rik van Dommele heeft alle medewerkers van zijn afdeling Oogheelkunde meteen een memo gestuurd met zijn analyse van het Personeelsonderzoek. Inclusief, ter verheldering, enkele zelfgemaakte grafieken. ‘Ik vind dat je over dit soort dingen moet communiceren’, is zijn nuchtere reactie. ‘Per slot van rekening is het ook hún onderzoeksresultaat.’ De afdelingsleiding van Oogheelkunde geeft aan posi-

‘Raad van Bestuur zet onderzoek op agenda’ Jan Engelen, directeur Human Resources (HR), is tevreden met de uitslag van het Personeelsonderzoek 2011. ‘Allereerst vind ik het belangrijk dat de opkomst is gestegen. Kijk, dit onderzoek gaat erom dat medewerkers hun mening geven. Nóg belangrijker is vervolgens dat ze over een tijdje daadwerkelijk zien dat dit onderzoek tot positieve ontwikkelingen leidt. Dat is ook waar ik op stuur. Dus daar zit straks mijn échte tevredenheid!’ Kritische geluiden rond dit Personeelsonderzoek? ‘Het helpt ons zichtbaar te maken waar afdelingen het even lastig hebben en op welke punten er echt wat aan de hand is. De Raad van Bestuur is zeer gemotiveerd dat op de agenda te zetten, mensen daarover te ondervragen en die voortgang ook te volgen. Dat zie ik nu al gebeuren. Er vinden kwartaalgesprekken plaats waarin de voorzitter van de Raad van Bestuur Emile Lohman de onderwerpen uit het onderzoek inmiddels bespreekt met de afdelingshoofden. Als we daar alert op blijven, zie ik het zeker positief in.’

tief verrast te zijn door de uitslag. Van Dommele: ‘De gemiddelde trend is, dat men op onze afdeling meer tevreden is dan bij de vorige meting. Bovendien scoort Oogheelkunde op diverse punten beter dan het Radboudgemiddelde.’ Voor deze gunstige resultaten heeft de bedrijfsleider een heldere verklaring: ‘Oogheelkunde is in meerdere opzichten een florerende afdeling. Wij verlenen een soort zorg waar steeds meer behoefte aan is. Verder draaien wij, bedrijfsmatig gezien, redelijk goed. Uiteraard voelen ook wij de druk van de bezuinigingen. Maar we slagen er nu al twee jaar in om ons hoofd goed boven water te houden. Met onder meer als gevolg dat wij kunnen investeren in onze medewerkers en in hun werkomgeving, bijvoorbeeld in nieuwe apparatuur.’ Naast al deze positieve geluiden erkent bedrijfsleider Van Dommele echter dat Oogheelkunde wel degelijk ook verbeterpunten kent. ‘Zo blijken onze AIOS het meest kritisch; een Radboudbreed beeld trouwens. Dat betekent dat wij op een aantal punten meer met hen in gesprek zullen gaan. We verwachten dat alle leidinggevenden de komende weken met de medewerkers in gesprek gaan over de resultaten van het personeelsonderzoek. Mogelijk komen er tijdens dat werkoverleg dan nog meer verbeterpunten op tafel die wij in ons actieplan kunnen opnemen.’

Centraal Dierenlaboratorium Het Centraal Dierenlaboratorium scoorde in het Personeelsonderzoek 2011, gemiddeld gezien, goed op ‘werksfeer en verloopbestendigheid’ (N=87%). Ook de positieve score op ‘betrokkenheid en effectiviteit’ stemt bedrijfsleider Kees Hagenaar tevreden. Toch zijn er ook enkele verbeterpunten. ‘Onder meer rondom communicatie, het delen van informatie. En ook kunnen we nog wat werken aan de veiligheid van onze medewerkers, vooral in de avond en in het weekend.’ Binnenkort komt er een presentatie van de resultaten voor alle medewerkers. Bovendien worden de resultaten besproken in het zogeheten kernteam dat beleidsbepalend is en de verbeterpunten vaststelt. Hagenaar licht dit laatste graag toe: ‘Het kernteam werkt vanuit sociocratische principes; de sociocratische kringmethode (www.skm.nl), een binnen het Radboud (nog) uniek bestuursmodel. Dat betekent dat van iedere unit de medewerkers op basis van sociocratische verkiezingen vertegenwoordigd zijn in het kernteam, waardoor in feite iedereen de besluitvorming en daarmee ons beleid kan beïnvloeden.’ n

3

Het Han Fortmann Centrum voor Mindfulness splitst zich vanaf deze maand op in twee instellingen. Het Radboud Universitair Medisch Centrum voor Mindfulness richt zich op patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Patiënten met bepaalde psychische of lichamelijke klachten kunnen er mindfulnesstrainingen volgen. Onderzoekers bekijken de werking en effectiviteit ervan. Daarnaast verzorgt het centrum cursussen voor medewerkers. In het Han Fortmann Centrum voor persoonlijke groei en bewustzijn kan het algemene publiek terecht voor mindfulnesstrainingen en cursussen op het gebied van bijvoorbeeld meditatie, zelfkennis en werk.

Renovatie parkeerterreinen West De parkeerterreinen tegenover Tandheelkunde en ingang West aan de Philips van Leydenlaan worden geheel gerenoveerd. Er komt nieuwe bestrating, nieuwe riolering en  betere verlichting. De werkzaamheden starten op 5 september en duren tot eind dit jaar. Het aantal parkeerplaatsen voor patiënten en bezoekers blijft gelijk, maar in deze periode is er minder plaats voor medewerkers. Meer informatie over de uitwerking van de renovatiefasen en over de planning vindt u binnenkort op intranet en op de website bij www.umcn.nl/ werkzaamheden.  

Mountainbiken voor Duchenne Heroes Van 11 tot en met 17 september vindt het zwaarste mountainbike-evenement plaats van de Benelux. Het UMC St Radboud team doet mee. Het evenement is opgezet met de hulp van de ouders van kinderen met de spierziekte Duchenne. De tocht gaat 700 km over onverharde wegen, van Wiltz (Luxemburg) via Duitsland en België naar Park Brakkenstein in Nijmegen. Het ingezamelde geld (ongeveer 1 miljoen euro!) is voor de verdere ontwikkeling van revolutionaire medicatie die de ziekte vertraagt, maar ook voor onderzoek binnen revalidatiegeneeskunde en orthopedie. Kom 17 september naar de feestelijke finish in Park Brakkenstein om het Radboud-team te verwelkomen! Ook kunt u geld doneren via www.umcn.nl/ Duchenneheroes of in het Personeelsrestaurant via de donatiebus.

Wie rent mee met Carré-loop? Op woensdag 21 september wordt weer de HITUMC-Carréloop gehouden. Deze estafetteloop van 4 x 800 meter kent een traditie van gezelligheid en sportiviteit, maar het draait natuurlijk ook om het competitie-element. Er wordt gestreden om de wisseltrofee die nu in handen is van het Orthopaedic Research Lab. Maar teams kunnen ook een originaliteitprijs winnen voor bijvoorbeeld het meest originele estafettestokje, de leukste teamkleding of de mooiste benen. Meer weten? Op intranet staat alle informatie. Aanmelden kan tot september, via de website. De Carréloop is ook te bereiken via Carreloop@umcn. nl. Supporters zijn ook méér dan welkom.

i n b e d r i jf

r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1

De UMC St Radbouddebatten

Ingezonden

de wereld mee werken. Deze nieuwe, veelbelovende techniek levert in één klap de informatie op over alle genmutaties van de patiënt. In plaats van de reeks afzonderlijke gentesten van voorheen is nu één test voldoende. Het verhoogt de diagnostische opbrengst, is sneller en goedkoper. In eerste instantie richt Antropogenetica zich op veel voorkomende genetisch heterogene aandoeningen, zoals verstandelijke beperkingen, doofheid, blindheid, bewegingstoornissen, stoornissen van het energiemetabolisme en erfelijke darmkanker. Maar op korte termijn zal er één generieke test voor de meeste genetische aandoeningen beschikbaar komen.

Gevangen in de zorgketen De samenwerking in de Nederlandse zorg is onvoldoende. Dat concludeert Walter Stolz in zijn boek Gevangen in de2011 zorgketen. Een indringende dwaaltocht Maandag 5 september Aanvang 20.00 uur vanGratis zijntoegangskaarten vrouw langs huisartsen, ziekenhuizen, psychiverkrijgbaar aan de kassa van LUX atrisch centrum, en thuiszorg. Resultaat: Reserveren via 0900 589 46verpleeghuis 36 Meer info: www.lux-nijmegen.nl/debat gebrekkige coördinatie en meerdere medische fouten. Bovendien tasten bureaucratie, marktwerking en tijdsdruk de professionele waarden van de zorgverlener aan. Tijdens het UMC St Radbouddebat gaat Stolz in debat met Henk Schers (huisarts), Frits van den Wildenberg en Luc Strobbe (oncologisch chirurgen CWZ) en Han van Krieken (UMC St Radboud). Maandag 5 september 2011, aanvang 20.00 uur. Gratis toegangskaarten verkrijgbaar aan de kassa van LUX. Reserveren via 0900 589 46 36. Meer info: www.lux-nijmegen.nl/debat

Thema-avond Exoom Sequencing

Alle genen in één test Donderdag 15 september vindt er een thema-avond plaats over Exoom Sequencing. De afdeling Antropogenetica gaat hier als één van de eerste laboratoria in

Henk van Kooten.

De samenwerking in de Nederlandse zorg is onvoldoende. Dat concludeert Walter Stolz in zijn boek Gevangen in de zorgketen. Een indringende dwaaltocht van zijn vrouw langs huisartsen, ziekenhuizen, psychiatrisch centrum, verpleeghuis en thuiszorg. Resultaat: gebrekkige coördinatie en meerdere medische fouten. Bovendien tasten bureaucratie, marktwerking en tijdsdruk de professionele waarden van de zorgverlener aan. Stolz in debat met Henk Schers (huisarts), Frits van den Wildenberg en Luc Strobbe (oncologisch chirurgen CWZ) en Han van Krieken (UMC St Radboud).

Zijn de resultaten wel zo positief?

In Nederland zijn acht klinisch genetische centra. Het Radboud verricht genetische diagnostiek voor een ruime regio met 2 miljoen inwoners. Kennis over de genetische achtergrond van een aandoening is belangrijk. Al betekent het nog niet dat de patiënt te genezen is, het kan wel antwoorden geven op toekomstperspectief en (behandel)mogelijkheden. Op de thema-avond kunnen alle belangstellenden zich laten informeren over deze technologische revolutie. Er is ook gelegenheid om in discussie te gaan over de mogelijkheden en verwachtingen voor onderzoek, diagnose en in de kliniek. Of over ethische aspecten, de kans is met deze nieuwe techniek bijvoorbeeld groter dat artsen genmutaties ontdekken van een ándere aandoening dan waarvoor de patiënt is onderzocht. De bijeenkomst vindt op 15 september plaats in het auditorium (route 306). Deelname is gratis. Meer informatie staat op de website: www.paogheyendael.nl. Hier kunt u zich ook aanmelden.

Het mooie laatste nummer van de Radbode heeft in mij twee tegengestelde gevoelens wakker gemaakt. Het eerste gevoel was een blij gevoel. Eindelijk een Radbode waar iedere medewerker zich door aangesproken zal voelen. De Zomerspecial is echt een nummer dat interessant en leesbaar is voor alle medewerkers. Nu eens niet alleen voor de werkers in de zorg en de wetenschap, maar voor iedereen die zich verbonden voelt met het UMC St Radboud. Het tweede gevoel was een verbaasd gevoel over het enthousiasme op de voorpagina van Emile Lohman bij de resultaten van het Personeelsonderzoek. Toen ik namelijk zelf de resultaten van dat Personeelsonderzoek onder ogen kreeg bekroop mij een heel ander gevoel; een onplezierig gevoel, een gevoel van: “wij zijn niet op de goede weg”. Ten opzichte van 2008 kon ik maar op een paar punten vooruitgang vinden, zoals betrokkenheid van medewerkers en beoordeling van de organisatie. Het lijkt erop dat we op de meeste fronten gelijk zijn gebleven, zoals algemene tevredenheid. Maar er zijn ook duidelijk onderdelen waarop negatiever wordt gescoord, zoals de arbeidsomstandigheden, de rolduidelijkheid, de werkdruk, de baanzekerheid, het vertrouwen in de leidinggevenden en last but not least de leiding door de Raad van Bestuur. De resultaten en cijfers spreken wat mij betreft voor zich: t.o.v. de meting uit 2008 lijken er nauwelijks verbeteringen geboekt. Misschien mag ik daaruit niet direct concluderen dat de ingezette reorganisatie is mislukt, maar er zouden zeker vraagtekens kunnen worden gezet bij de haalbaarheid van de geformuleerde doelstellingen. Wim Beckers Medewerker Productgroep ICT (Zie ook pag. 3 over het personeelsonderzoek)

RIANT wonen in RUST Kindvriendelijk en veilig in een woonwijk, aan de grens bij Nijmegen. Kranenburg (D), met grote financiële voordelen.

730m2 eigen grond woonopp. 220m2 inhoud 900m3 bouwjaar 2003

€ 409.000,- v.o.n. (huur € 1.350,-/mnd)

www.hubers-home.com tel. 06-23575740 Radboud ziekenhuis slechts 11 km / 19 min. & Centrum van Nijmegen, 10 km / 17 min.

Berg en Dal | Nijmegen (024) 684 2000 www.goldentulipvalmonte.nl

Grand Buffet & andere mogelijkheden

☎

www.de-schans.nl

Organiseer een bijeenkomst op de berg ! Rijksweg 95 Mook 024-6962125 [email protected]

drankje) + e j p a (h ement! Break a g g n n a i t r r e e s najaargementen vanaf 32 uur GratisdM w u s n e j rran ti ergadera ij v geldig b

(actieve) vergaderingen | trainingen | congressen feesten | jubilea | lunches | diners | overnachtingen 4

Aanbieding voor personeel van UMC St Radboud: bij minimaal 10 personen € 3,00 korting p.p., doordeweeks t/m vrijdag

i n t e r v i e w

r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1

‘Patiënten kennen eigen power niet’

Cees Smit: ‘Het is prachtig dat je dankzij het “biobankieren” het onderzoek naar ziektes kan versnellen.’

De Radboud Biobank biedt kansen voor innovaties in onderzoek en behande­ ling van patiënten. Maar om succesvol te “biobankieren” moet wel de band tussen onderzoekers en patiëntenverenigingen verstevigd worden. Zo stelt dr. Cees Smit, voorzitter beleidsraad van de biobank.

G i j s M u n n i ch s

Het verzamelen van lichaamsmateriaal via een biobank kan voor verrassende wendingen zorgen. Neem het verhaal van het Amerikaanse echtpaar Sharon en Patrick Terry. Hun twee kinderen bleken de zeldzame aandoening PXE te hebben. Een ziekte die rond het dertigste levensjaar blindheid veroorzaakt en rond het vijftigste jaar hartfalen. Over PXE was maar weinig bekend. Totdat de Terry’s wereldwijd lichaamsmateriaal gingen verzamelen. In tien jaar tijd wisten ze materiaal van tweeduizend patiënten te vergaren. Dit leidde tot de ontdekking van het gen dat PXE veroorzaakt. Inmiddels is er een diagnostische test voor deze aandoening ontwikkeld. Ook Nederland kent zijn succesverhaal. Zo wisten de ouders van Joas Laan, een kind met het zeldzame syndroom van Marshall-Smith, van veertig patiënten lichaamsmateriaal bijeen te krijgen. Met dit DNAmateriaal is vorig jaar een bij dit syndroom betrokken gen ontdekt.

Doorslaggevende rol In 2012 gaat de Radboud Biobank van start. Een nieuwe faciliteit in het UMC St Radboud om lichaamsmateriaal (zoals bloed, DNA, weefsel en urine) en klinische gegevens van patiënten te verzamelen voor wetenschappelijk onderzoek. Met als uiteindelijke doel te zorgen voor verbetering in diagnostiek, behandeling en preventie van ziektes. Dr. Cees Smit, voorzitter beleidsraad van de Radboud

Biobank, gebruikt genoemde voorbeelden vaak in zijn lezingen over wat je met “biobankieren” kunt bereiken. Zijn boodschap: de patiënt heeft zelf een doorslaggevende rol in het succes van een biobank. ‘Onderzoekers kunnen er tegenaan lopen dat ze van onvoldoende patiënten lichaamsmateriaal krijgen’, aldus Smit. ‘Om voldoende medewerking te krijgen van patiënten is het belangrijk goede banden te onderhouden met patiëntenorganisaties. Ik verwacht dat veel afdelingen dit contact kunnen verstevigen. Patiëntenverenigingen weten vaak zelf niet welke “power” zij kunnen hebben in het vooruitsnellen van wetenschappelijk onderzoek. Bij henzelf moet dit besef ook groeien.’ De Radboud Biobank is er in principe voor alle patiëntengroepen in het UMC. Dit jaar starten enkele afdelingen met een pilot, gaandeweg haken alle overige afdelingen aan. ‘Het zou mooi zijn om eens een symposium te organiseren over het “biobankieren” voor de afdelingen in het UMC’, oppert Smit. ‘Hoe kun je ervoor zorgen dat meer patiënten lichaamsmateriaal beschikbaar stellen? Hoe versterk je de relatie met patiëntenverenigingen? Door dit laatste kun je ook feedback krijgen op je onderzoek. Zodat je kunt peilen of de prioriteiten van je onderzoeksafdeling aansluiten bij de wensen van de patiënt.’

Vertrouwen Als pionier in patiëntenbehartiging kent Smit ook de gevoeligheden die spelen in het beschikbaar stellen van lichaamsmateriaal door de patiënt. ‘Mensen moeten daarvoor natuurlijk toestemming geven. Dat kan moeilijk zijn, want ze weten niet altijd waarvoor dit gebruikt zal worden. Patiëntenorganisaties kunnen elkaar duidelijk maken waarom het belangrijk is om materiaal af

5

Foto: Hans Oostrum

te staan. Daarbij moeten privacy en anonimiteit altijd gewaarborgd zijn. Ik hoop patiënten als donors van de biobank hierin voldoende vertrouwen te kunnen geven.’ Smit juicht de komst van de Radboud Biobank toe. ‘Het organiseren van biobanken heeft tot nu altijd versnipperd plaatsgevonden. Het Radboud krijgt als eerste UMC in Nederland één centrale biobank. Dit biedt volop kansen voor innovaties in onderzoek, diagnostiek en behandeling. Het is prachtig, zoals diverse voorbeelden aantonen, dat je dankzij het “biobankieren” in soms enkele jaren tijd kan zorgen voor een versnelling in het onderzoek naar ziektes. Daar heeft de patiënt alleen maar baat bij.’ n

Pionier in patiëntenbehartiging De Radboud Biobank start in 2012. Projectleider is prof.dr. Gerhard Zielhuis. Hij is verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van de biobank. De strategische koers wordt bepaald door de beleidsraad. Hierin zitten vertegenwoordigers van onder andere de VAR, UMC-Raad, de Onderzoeksraad, Stafconvent en bij de biobank betrokken afdelingen. Voorzitter van de beleidsraad is dr. Cees Smit. Hij is als externe afgevaardigde gekozen om zijn jarenlange expertise in de patiëntenvertegenwoordiging. Want bij “biobankieren” gaat het in eerste én laatste instantie om de patiënt. De patiënt is immers donor, maar tegelijk ook belanghebbende van de biobank. Smit, zelf hemofiliepatiënt, is al 40 jaar actief in de patiëntenbeweging. Onder meer als coördinator van de Nederlandse Vereniging van HemofiliePatiënten en bij ZonMW als voorzitter van de commissie Patiëntenparticipatie in Onderzoek en Beleid. In 2003 kreeg Smit een eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam. Sinds 1996 is hij Officier in de Orde van Oranje Nassau.

r  e p o r t ag e

‘Nijmegen heeft echt de leukste Een hoog kennisniveau, gestructureerd onderwijs en een plezierige sfeer: is de faculteit geneeskunde van het UMC St Radboud echt zo bijzonder? Ja, zeggen de Nijmeegse studenten massaal. Drie ge­ neeskundestudenten vertellen waarom.

Aliëtte Jonkers

‘De opleiding geneeskunde in Nijmegen is precies wat ik ervan verwacht had. Er is een constante hoge kwaliteit, een goeie sfeer en de structuur van het werken in blokken van vier weken is erg prettig.’ De 19-jarige Michiel Schoenaker heeft net zijn eerste studiejaar afgerond. Dat verliep probleemloos: zijn propedeuse heeft hij in een keer gehaald.

Decentrale selectie Michiel was vorig jaar een van de 105 studenten die voor het eerst binnen kwamen via de decentrale selectie. Van de 330 begeerde opleidingsplekken in Nijmegen werden er 165 vergeven middels de traditionele loting. Zo’n 60 plaatsen werden gereserveerd voor scholieren die gemiddeld in hun eindexamenjaar gemiddeld een 8 of hoger stonden. De resterende plekken in de studentenbanken werden vorig jaar dus voor het eerst via een decentrale selectie ingevuld. Dat betekent dat scholieren, vlak voor hun eindexamen, een cursusblok van vier weken gaan volgen. Na die vier weken volgt een toets. De scholieren met de hoogste scores worden toegelaten tot de opleiding.

Survival of the fittest Deze ‘survival of the fittest-methode’, die alleen de studenten selecteert die onder grote druk goed kunnen presteren en vooruit kunnen werken, spreekt Michiel wel aan: ‘Aan lotingen heb ik een vreselijke hekel. Ik had een heel duidelijk doel voor ogen: ik wilde geneeskunde gaan studeren. Ik wilde het liever zelf fout doen

Het kennisniveau van de Nijmeegse studenten wordt geroemd, maar ook in het zich ontspannen zijn ze goed.

dan dat het resultaat zou afhangen van geluk. Op het gymnasium stond ik gemiddeld een 7,8. Ik besloot vol te gaan voor de decentrale selectie. Het was best zwaar, naast het eindexamen. Nee hoor, mijn sociale leven leed er niet onder. Wel ben ik op feestjes die tot diep in de nacht duren op tijd naar huis gegaan, want ook in het weekend moest ik studeren.’ Scholieren krijgen met de leerstof die ze in het kader van de decentrale selectie moeten bestuderen een goed beeld van de geneeskundeopleiding, vindt Michiel. ‘Het blok van vier weken voor de decentrale selectie ging over baarmoederhalskanker. Mijn eerste gedachte was: wat is dit een onderwerp, zeg. Maar toen ik me erin verdiepte, bleek het erg interessant. Nu ik het eerste jaar achter de rug heb, kan ik ook zeggen dat dat studieblok ook representatief was voor het niveau van de leerstof. Ik heb zin in het nieuwe studiejaar.’

Studerende verpleegkundige

Boukje van Schayk combineert haar opleiding geneeskunde met haar werk als verpleegkundige.

Even enthousiast over de Nijmeegse opleiding is Bouke van Schayk. Zij begint aan haar vierde jaar, hetgeen betekent dat ze de bacheloropleiding nu heeft afgerond en aan haar co-schappen gaat beginnen. Gedurende de bacheloropleiding werkte de 28-jarige geneeskundestudente 16 uur per week als verpleegkundige op de afdeling Geriatrie in het Radboud. Ze klaagt niet: ‘Heel belangrijk is dat mijn collega-verpleegkundigen van Geriatrie voor mij een grote steun zijn. Zonder hen was het allemaal niet gelukt!’ Bouke wilde op de basisschool al arts worden. Die ambitie bleef overeind tijdens de middelbare school, maar ze had pech: tot twee keer toe werd ze voor de opleiding geneeskunde uitgeloot. Vandaar dat de opleiding HBO-V eerst op haar pad kwam. Daar heeft ze geen spijt van: ‘Ik had de HBO-V absoluut niet willen missen. Die opleiding had bovendien als voordeel dat ik de studie geneeskunde gemakkelijk kon oppakken. Alleen het eerste jaar was moeilijk, omdat je dan met veel onderwerpen op celniveau bezig bent, voor mij toen

6

nog vrij abstract.’ Ondanks de positieve ervaringen op de HBO-V liet de studie geneeskunde Bouke niet los. Ze probeerde het nog een keer. Ze had geluk: nu werd ze toegelaten tot de opleiding. ‘Ik voelde me alsof ik de loterij had gewonnen!’

Motivatie Derdejaars geneeskundestudent Roeltje Maas gelooft niet in geluk. Wel in motivatie, drijfveren en focus. Zij neemt naast haar studie geneeskunde deel aan de Honours Academy van het UMC St Radboud, een extracurriculair, uitdagend programma voor uiterst gemotiveerde studenten. Waar ze zich vooral gelukkig mee prijst, is dat ze haar geneeskundeopleiding in Nijmegen kan volgen: ‘Dat is toch écht de leukste universiteit.’ Om deel te nemen aan het extracurriculaire programma van de Radboud Honours Academy is vooral motivatie nodig, zegt Roeltje. ‘Ik vond de studie niet uitdagend genoeg en miste de exacte vakken en logisch redeneren. Studieadviseur Peter van Oorschot vertelde me over de Honours Academy Medical Sciences. Dat begint met een cursus Engels, gevolgd door een reisje naar Oxford, kennismakingen met de verschillende onderzoeksinstituten binnen het Radboud en een half jaar part-time stage bij een onderzoek. Tot slot doe je drie maanden onderzoek in het buitenland. Door het Honours leer je ontzettend veel leuke mensen kennen en je komt veel meer in contact met onderzoekers. Dit opent deuren voor je die voorheen gesloten waren. Daarnaast krijg je meer onderzoekservaring. Ik denk dat dit het allerbelangrijkste is: onderzoek geeft je veel meer inzicht in de werking van ziektes en waar de toekomst ligt met betrekking tot therapieën. Ook heeft dit programma me naar San Francisco gebracht waar ik nu een ontzettend leuke, leerzame en interessante tijd beleef. Na vijf maanden onderzoek kreeg ik op het lab waar ik stage loop een baan aangeboden als junior specialist. Dit is in mijn ogen een geweldige kans om meer te zien van

r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1

e universiteit’ ‘Typisch Nijmeegs: de zelfreflectieperiode’ Het ‘Nijmeegse sandwichmodel’, een uitgebreid co-schap huisartsgeneeskunde en als enige faculteit in Nederland een verplicht co-schap ouderengeneeskunde: de faculteit geneeskunde van het UMC St Radboud heeft een aantal unieke kenmerken, vertelt opleidingsdirecteur prof.dr. Ronald Laan. ‘De faculteit geneeskunde in Nijmegen heeft een aantal karakteristieke kenmerken die je niet bij andere universiteiten vindt’, zegt Laan. ‘Dat geldt als eerste voor het brede aanbod aan vakken binnen het hele domein van de geneeskunde. We vinden het belangrijk om artsen breed op te leiden en dat ze met veel disciplines in aanraking komen. Daarnaast is er een sterke focus op kennis. Dat zien we terug in de uitstekende resultaten van de voortgangstoetsen (zie voorpagina, red.). Saillant detail: maar liefst 23 procent van onze studenten geneeskunde heeft een of meer artikelen in Engelstalige, wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd als hoofdauteur of als co-auteur.’

Sandwichmodel

Foto’s: Flip Franssen

het onderzoeksleven en ik hoop een groter steentje bij te kunnen dragen in de zoektocht naar betere therapie voor acute myeloïde leukemie, waar ik me nu mee bezighoud.’ n

Een uniek Radboud-kenmerk is het sandwichmodel: ieder coschap wordt voorafgegaan aan een voorbereidingsperiode en sluit af met een reflectieweek. ‘Kennis, inzicht en vaardigheden beklijven dan beter’, aldus Laan. ‘In Nijmegen is ook het extramurale aspect belangrijk, met name in de huisartsgeneeskunde. Het coschap huisartsgeneeskunde duurt bij ons acht weken, in plaats van vier weken wat op andere faculteiten gebruikelijker is. Dat coschap wordt ook aan het einde van de reeks coschappen gedaan, zodat de studenten op allerlei gebieden, van oogheelkunde tot psychiatrie, al ervaring hebben opgedaan.’ ‘Of dat meer huisartsen oplevert? Dat is een leuke vraag, die wij ook hebben uitgezet bij de registratiecommissie’, vervolgt Laan. ‘Dat weten we nog niet, maar

we zijn er erg benieuwd naar. Wat echt bijzonder is, is dat de faculteit in Nijmegen als enige in Nederland een verplicht coschap ouderengeneeskunde kent. We vinden het belangrijk dat elke student ervaring opdoet met de zorg voor de oudere patiënt.’ Er zijn een paar zaken die het Radboud graag naar een hoger niveau tilt. Laan: ‘Zo vinden we dat de kennis over farmacotherapie meer aandacht moet krijgen. Dit jaar komt er daarom voor het eerst een afsluitende

‘Kennis, inzicht en vaardigheden beklijven dan beter’ farmacotherapietoets aan het eind van de masteropleiding. Nadat we ervaring hebben opgebouwd met deze toets, willen we gaan invoeren dat de studenten die verplicht moeten halen om te kunnen slagen voor de studie. Tevens willen we de vaardigheden op het vlak van wetenschappelijke vorming en dan vooral evidence-based medicine verder ontwikkelen. We zien dat daarop in de opleiding onvoldoende druk staat om die vaardigheden bij te houden. Dat staat dus ook nog op het programma.’ n

Studeren in Nijmegen: feiten & cijfers Dit jaar beginnen er 330 studenten geneeskunde, 100 studenten biomedische wetenschappen en 67 studenten tandheelkunde aan hun eerste opleidingsjaar binnen het UMC St Radboud. Bij geneeskunde is 62 procent vrouw en 38 procent man. In de medische wetenschappen is de feminisering van het beroep al enige jaren een trend en dat zien we ook in de aanmeldingen terug. Opvallend is dat de keuze om decentrale selectie in te voeren het Radboud een enorme ‘boost’ in populariteit heeft gegeven. De faculteit merkte dat de belangstelling om in Nijmegen te gaan studeren afnam doordat steeds meer universiteiten decentrale selectie invoerden. Studenten gingen zich aanmelden bij deze opleidingen. Dit had tot gevolg dat studenten die uiteindelijk in Nijmegen werden geplaatst, Nijmegen niet als eerste voorkeur hadden. Het percentage ‘Nijmegen eerste voorkeur’ zakte zelfs tot rond de 70 procent. Studieadviseur Peter van Oorschot: ‘Er was blijkbaar een behoefte aan een andere manier van selecteren: het afgelopen jaar zagen we dat het percentage “Nijmegen als eerste voorkeur” is gestegen naar 98 procent!’ Opleidingsdirecteur en reumatoloog prof.dr. Roland Laan laat zien dat onderwijs en praktijk dicht bij elkaar liggen. Hier houdt hij poli samen met een student.

7

w w w. r a d b o u d i n t o l a n g u a g e s . n l

Nijmegen • St Jacobslaan 564 Vraagprijs 219.000,- k.k.

Taal- en communicatie trainingen najaar 2011 Chinees • Duits • Engels • Frans • Japans • Italiaans • Marokkaans Arabisch • Nederlands voor anderstaligen • Russisch • Spaans • Zweeds *nieuw • Notuleren (met laptop) • Timemanagement •

Doe wat anderen ook doen: kom vrijblijvend langs en maak kennis met de voordelen die samen werken met accon ■ avm ook voor u kunnen hebben.

Start trainingen: vanaf 12 september. Ook maatwerk mogelijk: individueel en in groepen. Kijk voor meer informatie over deze of andere trainingen op onze website. E: [email protected] T: (024) 361 21 59

www.acconavm.nl Accountancy: [email protected] Fiscaal: [email protected] Kantoor Nijmegen Kerkenbos 10-45 ■ 6546 BB Nijmegen T 024 - 360 38 16

maakt deel uit van de radboud universiteit nijmegen

“Ons tijdelijk thuis!”

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

Voor de persoonlijke aanpak FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Hotel, appartementen & bungalows op slechts 10 km van het UMC St. Radboud

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37 Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

w w w. d e z e v e n h e u v e l e n . n l

8

Perfect onderhouden eengezinswoning met voor en ruime achtertuin met achterom. Bevat: entree, kelder, ruime woonkamer 27.00 m2, semi open keuken, bijkeuken, toegang tot sfeervolle achtertuin. 1e verdieping: overloop, 3 slaapkamers, luxe badkamer met douchecabine, wandcloset, wastafel en design verwarming. Algemeen: woning is in de loop der jaren constant gerenoveerd. Zeer gunstige ligging t.o.v. Universiteit en ziekenhuizen en openbaar vervoer.

BERKIEN makelaars en taxateurs T 024 3 222 155 www.berkienmakelaars.nl

o nderzoek

r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1

wetenswaardig

‘Wat slikt deze patiënt allemaal?’ Goed inzicht in het actuele medicijngebruik van de patiënt bij opname is van belang voor diens veiligheid. Een medicatiegesprek is hiervoor de beste methode, wijst onderzoek van de afdelingen Heelkunde en Apo­ theek uit. Marten Dooper

De directe aanleiding voor het onderzoek was de ontevredenheid onder de patiënten op veel afdelingen, vertelt chirurg Michiel Warlé. ‘Hen werd voor een operatie diverse keren gevraagd naar de medicijnen die zij gebruikten. Zowel door de verpleegkundige op de poli, als door de anesthesist als door de chirurg. Steeds moesten zij hetzelfde verhaal vertellen. Daarop hebben wij in samenwerking met de afdeling Apotheek het medicatiegesprek opgezet.’

Twee verschillen

Behandeling sclerodermie komt in zicht

‘Dat blijkt dus vaak niet zo te zijn’, weet ziekenhuisapotheker Hein van Onzenoort. ‘Bij 60 procent van de 75 patiënten met wie we in het onderzoek zo’n medicatiegesprek hielden, vonden we verschillen tussen de lijst en het daadwerkelijk gebruik. Gemiddeld twee verschillen per patiënt. Vaak miste de lijst van de thuisapotheek zelfzorgmedicijnen of medicijnen die via een andere apotheek waren verkregen. Ook gebruikten patiënten vaak niet de dosis zoals vermeld op de lijst van de thuisapotheek. Of zij gebruikten een medicijn helemaal niet meer, terwijl dit wel nog op de lijst stond. Anderzijds geeft alleen een gesprek met de patiënt ook geen goed inzicht. Bij een vervolgmeting bleek dat patiënten tal van medicijnen vergeten te noemen.’ Warlé: ‘Het eenmalige medicatiegesprek op basis van de door de thuisapotheek aangeleverde gegevens is om te beginnen prettiger voor de patiënt. Deze hoeft maar één keer zijn verhaal te doen. Het medicatiegesprek geeft ook het meest betrouwbare inzicht in het actuele medicijngebruik van de patiënt. Dat laatste is natuurlijk van belang voor de veiligheid en gezondheid van de

Dr. Timothy Radstake, reumatoloog/onderzoeker in het Radboud, ontvangt van de Europese Unie een ERC Starting Grant van anderhalf miljoen euro voor zijn onderzoek naar de oorzaak en behandeling van sclerodermie. Voor de honderd beschikbare grants waren maar liefst tienduizend aanvragen ingediend.

Publicatie- en presentatieprijzen Eline Dancet (Verloskunde en Gynaecologie) won op het congres van de European Society of Human Reproduction and Embryology in Stockholm de Nursing Award voor de beste paramedische presentatie. Haar presentatie ging over de zorg bij vruchtbaarheidsproblemen. Betsie van Gaal (IQ healthcare) ontving de Rosemary Crow Award. Een prijs van de European Academy of Nursing Science en de International Journal of Nursing Studies voor het beste artikel dat een bijdrage levert aan kennisontwikkeling van verpleegkundigen en/of verloskundigen.

Subsidies meniscusherstel Het Orthopedie Research Laboratorium van het Radboud heeft twee subsidies binnen gehaald op het gebied van meniscusherstel. De eerste subsidie is verleend door NIRM (Netherlands Initiative Regenerative Medicine), de tweede door de reumastichting. Mede dankzij deze subsidies is er een sterke meniscusonderzoeksgroep ontstaan die alle aspecten van meniscusherstel onderzoekt. Dit vergroot de mogelijkheden om patiënten met meniscusproblematiek in de toekomst beter te behandelen.

Foto: Marc van Teeffelen

Beter herkennen van dementie

Patiënten nemen veel medicijnen van thuis mee. Het medicatiegesprek moet een einde maken aan de medicijnverwarring.

Bij ruim 50 procent van alle thuiswonende dementiepatiënten is de diagnose dementie niet officieel vastgesteld. Deze patiënten en hun mantelzorgers krijgen hierdoor niet de best passende zorg en ondersteuning. Huisartsen ondernemen vaak pas actie als de dementie in een gevorderd stadium is. Om de dementiediagnostiek en -begeleiding te verbeteren ontwikkelden promovendus Marieke Perry en collega’s een Dementie Trainings Programma (DTP) voor huisartsen en praktijkverpleegkundigen. Uit dit onderzoek blijkt dat getrainde koppels vaker dementie vaststelden. Ook was de kwaliteit van de diagnostiek door deze huisartsen en praktijkverpleegkundigen beter. Science agenda, www. umcn.nl, 5 september.

Promoties, oraties, afscheidsredes* Hierbij vraagt een apothekersassistent van de afdeling Apotheek eerst bij de thuisapotheek van de patiënt op welke medicijnen de patiënt gebruikt. Die lijst neemt de apothekersassistent vervolgens eenmalig met de patiënt door om na te gaan of het actuele medicijngebruik nog overeenkomt met wat op die lijst staat.

patiënt. Als een patiënt geopereerd wordt, is het van belang dat de anesthesist precies weet welke medicijnen en in welke hoeveelheden de patiënt gebruikt. En na de operatie moet de patiënt zijn gebruikelijke medicijnen weer krijgen in de dosis die hij gewend is.’

Aanpak uitbreiden

Richtlijn van kracht Sinds begin dit jaar is de landelijke richtlijn “Overdracht van medicatiegegevens in de keten” van kracht. Deze richtlijn stelt dat bij elk voorschrijfmo­ment in de zorgketen een actueel medicatieoverzicht beschikbaar moet zijn om zo de veiligheid voor de patiënt te vergroten. Deze richtlijn komt voort uit een initiatief van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en het ministerie van VWS. Onderzoek wees namelijk uit dat er vaak fouten optreden ten aanzien van de medicatie bij patiënten. Medicatieverificatie bij ontslag en opname is ook een van de tien thema’s binnen het VMS Veiligheidsprogramma, een samenwerkingsverband van 93 ziekenhuizen in Nederland om vermijdbare schade bij patiënten te voorkomen. 

De geslaagde pilot met de medicatiegesprekken is aanleiding deze aanpak verder uit te breiden. ‘De afdelingen Orthopedie, Gynaecologie, Urologie en Nefrologie hebben al aangegeven ook mee te willen doen’, vertelt apotheker Bart Mulder. ‘Niet vreemd, want het medicatiegesprek is een goede manier om invulling te geven aan de landelijke richtlijn “Overdracht van medicatiegegevens in de keten” (zie kader). Wij zijn nu bezig een businesscase op te stellen om een verdere invoering van het medicatiegesprek te realiseren.’ ‘Daarnaast gaan we in de regio met de andere ziekenhuizen en alle apotheken overleggen hoe we het beste kunnen samenwerken op dit onderwerp’, vult Warlé aan. ‘Verzekeraars zullen in de toekomst steeds vaker goede patiëntenzorg, waaronder goede overdracht van medicatiegegevens, financieel belonen. We zullen afspraken moeten maken in de regio wie daarbij wat doet en bij wie die financiële vergoedingen uiteindelijk terecht zullen komen.’  n

9

• Promotie drs. Paulien Smits, vrijdag 2 september om 12.30 uur. Titel: Lost in translation: genetic defects underlying combined OXPHOS complex I, III and IV deficiencies • Promotie drs. Douwe Bergsma, maandag 5 september om 13.30 uur. Titel: Training-induced visual field recovery in chronic stroke patients • Promotie drs. Halima El Aidi, vrijdag 9 september om 13.00 uur. Titel: Development and aetiology of erosive tooth wear in adolescents • Promotie drs. Kees-Jan Sikkink, vrijdag 9 september om 10.30 uur. Titel: Applications of hyaluronan in abdominal surgery. An experimental study • Promotie ir. Martin Koens, donderdag 15 september om 10.30 uur. Titel: Tubular collagenbased bioscaffolds for tissue engineering • Promotie drs. Karin Landsbergen, vrijdag 16 september om 12.30 uur. Titel: Psychological impact of genetic testing for Lynch syndrome in new patients with colorectal cancer and educational-support groups for female BRCAmutation carriers * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2. Meer informatie: www. umcn.nl, Research, Science Agenda.

m ensen

mensen Bijdragen voor de rubriek Mensen (maximaal 150 woorden) kunt u tot uiterlijk donderdag 09.00 uur in de week vóór verschijnen mailen naar Radbode@ sb.umcn.nl, separaat voorzien van een scherpe digitale foto met een hoge resolutie.    

Carla Bessems-van Dijt Op 1 september 1971 begon het dienstverband van Carla Bessems. Ze begon als analiste op het Laboratorium voor Inwendige ziekte. Gedurende 12 jaar vervulde zij vele analistenfuncties. In 1983 kwam een eind aan dit dienstverband en vanaf die tijd zette zij zich in voor het onderwijs aan medische studenten in het POG. In 1992 aanvaarde ze een nieuwe baan op Reumatologie, waarin ze meewerkte aan een promotieonderzoek. Daarna was ze nog een periode als medewerkster van de afdeling Urologie werkzaam. In 2003 begon zij als secretaresse van het bureau van de SKML. De functie, die ze nog steeds vervult. Ze verzorgt alle voorkomende werkzaamheden van het bureau en helpt o.a. deelnemers van de SKML bij het oplossen van hun problemen. Ze vervult een belangrijke plek binnen het bureau omdat ze sociaal gezien in staat is een bindende factor te vormen, waarbij een optimistische instelling hieraan bijdraagt. We danken Carla voor haar inzet en voor het met kwaliteit uitvoeren van vele diverse taken. Prof. Hans Willems, voormalig voorzitter van de SKML

Ludo Somers In 1971 begon Ludo Somers zijn loopbaan, allereerst als analist op het klinisch chemisch laboratorium van de afdeling Inwendige ziekten en later op het CKCL. Toen werd al duidelijk dat zijn hart lag bij het ontwikkelen van nieuwe methodieken zoals het RLS . In 1994 bij het ontstaan van de clusterstructuur was het dan ook vanzelfsprekend dat hij werd gevraagd als beheerder van het RLS. Daarna volgde een korte periode van twee jaar als applicatie ontwikkelaar in het projectteam ROCS. De laatste 13 jaar is hij werkzaam bij de SKML als ICT functionaris. In de laatste functie staat hij dicht bij de ICT-ontwikkelingen. De afgelopen periode heeft hij zijn schouders gezet onder het opzetten van een kwaliteitshandboek. Ludo heeft zich tijdens zijn gehele loopbaan op zijn geheel eigen wijze ingezet voor de laboratoriumzorg en -kwaliteit. Uit zijn eigen manier van doen blijkt steeds weer zijn grote betrokkenheid voor zijn werk. We dank hem zeer voor alle inspanningen gedurende die veertig jaar, waarin vele ups en soms een down hem ten deel vielen. Prof. Hans Willems, voormalig hoofd CKCL/AKC/LKC en voorzitter van de SKML

r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1 Bert van Lieshout

dig hoe fier zij zich door deze problemen weet heen te slaan. Gelukkig ondervindt zij ook veel gelukkige momenten van haar beide dochters die zeer succesvolle studenten zijn gebleken. Anneke, wij hopen dat je nog lang met plezier bij ons zal werken, de 50 jaar maak je zeker vol! Prof. dr. A.Stalenhoef, afd. AIG, sectie Vasculaire Geneeskunde Dr. L. Joosten, hoofd Laboratorium Experimenteel Interne Geneeskunde

Op 15 augustus 1971 kwam Bert van Lieshout hier op 15- jarige leeftijd binnen. Hij heeft zich op diverse afdelingen ingezet (waaronder neurofysiologie & psychopathologie). Sinds 1987 is hij werkzaam binnen de Apotheek als Farmaceutisch Medewerker. Hij staat, zowel binnen als buiten de apotheek, bekend als een hardwerkende, gewaardeerde en sociale collega (die ook echt gemist wordt wanneer hij een dag vrij heeft). Bert wil zijn 40-jarig jubileum graag met zijn collega’s vieren. Namens de hele afdeling wil ik Bert feliciteren en hem nog fijne jaren binnen onze afdeling toe wensen. Marion Dekker, Operationeel Manager Apotheek

Carla Rosanow Op 14 september wordt Carla Rosanow 65 jaar en daarmee komt een einde aan haar lange loopbaan als laborant klinische neurofysiologie. De laatste 17 jaar werkte zij fulltime binnen ons team. Carla voerde de onderzoeken EEG, SSEP, BAEP, VEP, TCD, EMG en MEP uit. Zij was all-round inzetbaar. Zij deed haar werk met veel enthousiasme en werkte graag op de kinder KNF. Carla was collegiaal en stond altijd voor iedereen klaar. Niets was haar teveel, wanneer er aan het eind van de dag een spoed EEG werd aangemeld was het voor Carla geen probleem om extra te werken. Zij maakte vaak lange dagen. Carla bleef open staan voor vernieuwingen op haar vakgebied en positief kritisch binnen een veranderde organisatiestructuur. Wij danken Carla voor alles wat zij voor ons, haar collega’s, de afdeling, het ziekenhuis en de patiënten heeft gedaan. Wij zullen Carla als collega missen en wensen haar, samen met haar gezin, veel geluk voor de toekomst. Namens alle collega’s van de werkplek KNF afdeling Neurologie.

Harrie Janssen Harrie Janssen werkt als coördinator/stafmedewerker op de Polikliniek Inwendige Specialismen sinds 1 september 1986. Hij levert een belangrijke bijdrage aan vele ontwikkelingen op ICTgebied en telecommunicatie. Onlangs heeft Harrie de Post HBO opleiding Adviseur Digitale Communicatie en Nieuwe Media met succes afgerond. Hij is onze vraagbaak voor alles wat met de ICT en telecommunicatie te maken heeft en hij denkt actief mee over mogelijke innovaties. Hij zorgt voor de aanlevering van data voor managementrapportages en levert daarmee een prima eerstelijnsondersteuning. Harrie regelt daarnaast alle logistiek rondom de polikliniekstages van de co-assistenten die altijd bij hem terecht kunnen met al hun vragen. Verder kunnen alle collega’s een beroep doen op zijn creatieve kwaliteiten. Zo heeft hij al vele posters, feestelijke uitnodigingen en digitale presentaties op kunstzinnige wijze vormgegeven. Op vrijdag 2 september vanaf 10.00 uur is hij zelf het middelpunt van de festiviteit. Locatie MFR 104, route 433. Berry Driessen, operationeel manager . Dr. Lammy Elving, chef de polikliniek AIG

Yvonne de Graaf Op 1 september gaat Yvonne de Graaf het Audiologisch Centrum verlaten om met pensioen te gaan. Sinds 1968 heeft zij zich als akoepedist ingezet voor gehoordiagnostiek. Van jong tot oud waren de patiënten bij haar in goede handen. Zo heeft zij vorm gegeven aan de gehoordiagnostiek bij baby’s en hielp ze oudere patiënten thuis om het gehoor goed gerevalideerd te krijgen. Zij heeft zich sterk gemaakt voor voorlichting om ervoor te zorgen dat verzorgenden zich realiseren welke begeleiding nodig is voor slechthorenden. Yvonne’s interesse in kinderaudiometrie is grensoverstijgend. Vorig jaar heeft ze een bezoek gebracht aan slechthorende kinderen in Ghana. Wij kennen Yvonne als een zeer deskundige en positieve collega. Het zal wennen zijn dat ze na ruim 40 jaar niet meer meedraait in ons team. Namens alle collega’s hartelijk bedankt, Saskia Ariens, GZ-psycholoog, leidinggegevende Audiologisch Centrum, afdeling KNO

Anneke Hijmans Deze maand viert Anneke Hijmans haar 40-jarig jubileum. Op 16-jarige leeftijd begon ze haar opleiding analist op het laboratorium interne geneeskunde. Na 6 jaar kwam zij als researchanalist op het laboratorium van de afdeling AIG. Zij maakte zich toen al zeer verdienstelijk met het opzetten van nieuwe bepalingen en was een onmisbare kracht voor het promotieonderzoek van vele artsen. Daarnaast vervulde Anneke een buitengewoon belangrijke sociale rol en ze was altijd in voor nieuwe dingen. Zij deed als eerste moleculair werk in ons lab en werd zo een gewild analiste voor vele onderzoekers. Helaas zijn persoonlijk leed en moeilijke huiselijke omstandigheden haar de laatste jaren niet vreemd gebleven door de ziekte van haar echtgenoot. Het is buitengewoon bewonderenswaar-

Yvonne Stumpel-Peters Yvonne startte 40 jaar geleden haar loopbaan als leerling-verpleegkundige. Na haar diplomering is zij vrijwel direct gestart met de Vervolgopleiding

Kinderverpleegkundige en is Yvonne werkzaam op de afdeling Kindergeneeskunde. Yvonne kenmerkt zich door inzet, betrokkenheid, respect, grote mate van professionaliteit en een geduldige, opbouwend kritische houding. Wij waarderen de manier waarop ze is omgegaan met alle veranderingen binnen de afdeling kindergeneeskunde! Zij heeft de energie opgebracht om alle veranderingen op een verantwoorde wijze mede vorm te geven waarbij de zorg voor het kind centraal is blijven staan. Met liefde voor het vak heeft Yvonne studenten begeleid, haar kennis mee gedeeld en opgeleid tot verantwoordelijke professionals. Tevens kennen we haar ook als een mens met veel humor en gezelligheid. Wij hopen nog jaren met haar samen te werken. Namens alle collega’s van de MC kindergeneeskunde, Joris Fuijkschot en Margriet van Buuren

Irma Versleyen-Loe In juni heeft Irma VersleyenLoe haar pensioengerechtigde leeftijd gehaald en hebben wij afscheid genomen van haar. Bijna 30 jaar is ze werkzaam geweest binnen het ‘Radboud’, als analist op afdeling Laboratoriumgeneeskunde. Ze heeft zich binnen verschillende werkgroepen van deellab LGEM verdienstelijk gemaakt. Buiten het analytische vak heeft ze zich de laatste jaren, geheel als nieuwe uitdaging, met veel passie voor meer dan 100 procent ingezet als OR- lid. De gehele reorganisatie van de laboratoria heeft ze dan ook van zeer dichtbij meegemaakt en te allen tijden de belangen van de analisten behartigd. Ze was zeer kritisch naar de organisatie en stak dit niet onder stoelen of banken. Irma had veel beroemde uitspraken en een daarvan was: ‘Als ik straks achter de geraniums zit, dan ….’ Deze uitspraak hebben we haar laatste werkdag tot uiting laten komen door haar persoonlijk allemaal een geranium te geven. Irma heeft met haar aanwezigheid, uitdrukkingen, mening en omgang met collega’s een ‘kleurrijke’ herinnering achter gelaten. Irma, wij willen je danken voor je inzet en wensen je een goede gezondheid en veel geluk samen met je gezin. Namens alle medewerkers van de afdeling Laboratoriumgeneeskunde-LGEM, Wilmien Heijs, hoofdanalist Dirk Lefeber, staflid Ron Wevers, hoofd

Door een overvloed aan kopij voor de rubriek Mensen, kunnen helaas lang niet alle aangeboden teksten in deze Radbode geplaatst worden. Zie daarom ook onder de rubriek 'Mededelingen' (2 september), voor de overige medewerkers die deze maand jubileren.

I n m e m o r i am – C a r l y T e u n i s s e n

I n m e m o r i am – C h a n t a l S c h r o v e r - S a m p s o n

Op zondag 14 augustus is onze collega Carly Teunissen, senior secretaresse van het Laboratorium Medische Immunologie (afdeling Laboratoriumgeneeskunde) overleden. Carly kwam hier in 2002 werken, eerst bij de afdelingen Biochemie en Psychoneurofarmacologie, en vanaf 2008 op onze afdeling. Ze ontpopte zich als een sterke persoonlijkheid met een enorme drive en liefde voor haar werk. Ze was bewogen, leefde met collega’s mee en zorgde voor leven in de brouwerij. In haar privéleven namen familie en hobby’s een belangrijke rol in. In 2010 werd ze gedia­gnos­ticeerd met een longtumor, die al snel niet behandelbaar bleek. Bestraling gaf tijdelijke verlichting en maakte dat ze nog enkele voor haar belangrijke familiegebeurtenissen kon meemaken en zaken voor haar gevoel goed kon afhandelen. Ook wilde ze graag nog iets voor het werk betekenen, maar dat viel haar lichamelijk erg zwaar. Carly heeft in haar leven veel meegemaakt en wist dat humor en relativeringsvermogen van belang zijn om door te kunnen gaan. Beide kwaliteiten bezat ze in overvloed. Ze was ook een vechter die voor haar zaak stond. Ze wist wat ze wilde, was uitgesproken en gaf niet snel op. Eigenschappen die haar op het werk ten goede kwamen. Die kwaliteiten hebben ook haar geholpen het laatste moeilijke jaar door te komen. Helaas werd de pijn op het laatst te veel. We zullen ons Carly blijven herinneren als een enthousiaste en sterke persoonlijkheid, bewogen en met hart voor mensen en de zaak.

Op 20 augustus kwam onze collega Chantal Schrover-Sampson om het leven bij een tragisch auto-ongeval. Zij was 34 jaar, in de bloei van haar leven. Chantal verhuisde in 1995 van Curaçao naar Nijmegen om hier geneeskunde te studeren. Na haar artsexamen verbreedde zij haar medische horizon in Tanzania en Ierland. Vervolgens startte ze in 2005 vol enthousiasme met haar opleiding tot anesthesioloog in ons UMC. Ze was een goede, betrokken arts die heel veel plezier had in haar werk. Wij verliezen in haar een zeer sociale, stralende en temperamentvolle collega, die menigeen wist te raken met haar warme persoonlijkheid. Chantal was zeer betrokken bij de opleiding. Zo was zij onder andere voorzitter van de Commissie Arts in opleiding tot Specialist Anesthesioloog (CASA) binnen de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie. Tijdens haar opleiding werd al snel duidelijk dat haar hart lag bij de kinderanesthesiologie. Zij zou dan ook na het afronden van haar opleiding, vanaf januari 2012 hier beginnen als Fellow kinderanesthesiologie. Chantal keek hier erg naar uit. Het doet ons dan ook veel verdriet dat dit niet zo heeft mogen zijn. Naast een hardwerkende arts was Chantal ook een zeer toegewijde moeder. Zij kon vol trots vertellen over haar twee lieve kindjes, Liv van drie en Moos van zeven maanden. Haar man Sander stimuleerde haar altijd om zich verder te ontplooien, hij was haar basis. Wij zullen Chantal erg missen en wensen Sander, Liv, Moos en haar verdere familie en vrienden veel sterkte dit onbeschrijfelijke verlies te dragen.

Namens alle collega’s, Irma Joosten, hoofd Laboratorium Medische Immunologie, Laboratoriumgeneeskunde Hannie Aalders-Van Zon, hoofd secretariaat, Laboratoriumgeneeskunde

Namens alle collega’s van de afdeling Anesthesiologie, Pijn-  en Palliatieve Geneeskunde Prof.dr. Gert Jan Scheffer Afdelingshoofd Anesthesiologie, Pijn- en Palliatieve Geneeskunde

10

o pinie

r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1

HRM-info HRM 13 september niet bereikbaar De productgroep HRM is in verband met een teamdag op dinsdag 13 september niet bereikbaar. Dit geldt dan ook voor het Personeels Informatie Punt en Vitaliteitsplaza.

Vergoeding bedrijfssporten Het Universitair Sportcentrum (USC) heeft per 1 juli 2011 een ander abonnementensysteem ingevoerd. Dit geldt ook voor bedrijfssporten. Door deze wijziging is het niet duidelijk of het nieuwe abonnement valt onder de mogelijkheid om een onbelaste vergoeding uit het Persoonlijk Budget te kunnen betalen. Om deze reden worden alle ingediende declaraties van het USC ten laste van het persoonlijk budget achtergehouden, die betrekking hebben op een contractperiode vanaf 1 juli. Zodra duidelijk is welke sporten c.q. abonnementen je belast en onbelast mag vergoeden, kan tot uitbetaling worden overgegaan en zullen we u hierover informeren. Het is momenteel nog onzeker op welk moment dit zal zijn.

Nieuwe leergang secretaresses (Senior) Secretaresses en managementassistenten zorgen ervoor dat het management optimaal kan werken. Per 1 november start er een nieuwe Radboud Leergang voor secretaresses die zich willen versterken in hun vak. Met deze op de praktijk gerichte leergang wordt in zes dagen de professionaliteit en de effectiviteit vergroot. Meer informatie over deze en andere cursussen staat op het Intranetportaal: Organisatie ➞ Opleidingen ➞ PG HRM ➞ Secretarieel.

Salaris De salarisuitbetaling is deze maand 23 september. De bedragen van de salarisschalen per 1 augustus 2011 in verband met de salarisverhoging vanuit de nieuwe CAO kunt u raadplegen op het Intranetportaal: Services ➞ Salaris.

Vervoersbewijzen en OV - c h i p k a a r t Voor de fiscale regeling reiskosten dient u van minimaal twee maanden vervoersbewijzen in te dienen om in aanmerking te komen voor de extra toelage openbaar vervoer. Het transactieoverzicht van de OV-chipkaart is gelijkgesteld aan het vervoerbewijs. Het transactieoverzicht is afhankelijk van het type OV-chipkaart. Er zijn twee versies van de OV-chipkaart waarbij het mogelijk is een geldig vervoersbewijs te leveren: 1. de persoonlijke OV-chipkaart (kaart op naam); 2. de anonieme OV-chipkaart. Van de wegwerp OV-chipkaart is het niet mogelijk een transactieoverzicht te maken, en dus helaas geen geldig vervoersbewijs te leveren. Meer informatie over hoe u de transactieoverzichten kunt verkrijgen, vindt u via het Intranetportaal: Services ➞ Fiscale regeling reiskosten woonwerkverkeer.

HRM INFO is van Servicebedrijf, productgroep HRM.

Prof.dr. Hans van der Hoeven: ‘Hoewel we allemaal heel erg ons best doen, gaan er toch nog veel zaken fout.’

Foto: Frank Muller

Veiligheid: tijd voor handhaving Patiënten gaan er meestal vol vertrouwen vanuit dat het met de veiligheid in ziekenhuizen wel goed zit. Maar zo vanzelfsprekend is dat niet, wijst de dagelijkse praktijk uit. Wordt het geen tijd voor handhaving van regels? Waarom werkt dat in andere bedrijfstakken wel? Een betoog van Hans van der Hoeven, afdelingshoofd Inten­ sive Care.

HET BETOOG Enkele weken geleden ging ik aan het einde van de dag nog even langs bij een patiënt die inmiddels op de verpleegafdeling lag. Ruim een maand eerder onderging hij een grote operatie. Hierna waren er complicaties opgetreden en was hij langdurig op de afdeling Intensive Care behandeld. Ik vroeg hem hoe hij zich deze dag voelde en hij vertelde dat zijn angst om te overlijden eindelijk afnam. Hij kreeg weer vertrouwen in de toekomst en keek uit naar zijn revalidatieperiode. En hij vervolgde: ‘Dokter nu u er toch bent, wil ik u eigenlijk nog wat vragen.’ Natuurlijk stelde hij de vraag die ik al zo lang had verwacht. ‘Hoe kan het dat het na mijn operatie, die volgens de chirurg zo goed was verlopen, toch nog bijna mis ging?’ Vooraf had hij zich zorgen gemaakt om de operatie. Maar hij was er vanuit gegaan dat als die eenmaal goed was verlopen, hij alleen maar hoefde te herstellen. Op verdere complicaties en fouten had hij niet gerekend. Hij ging er vanuit dat het met de veiligheid in een ziekenhuis wel goed zat. Enigszins beschaamd legde ik hem uit dat een ziekenhuis helemaal niet zo’n veilige omgeving is. Hoewel we allemaal heel erg ons best doen, gaan er toch nog veel zaken fout en die hebben soms ernstige gevolgen. Mensen houden zich niet altijd aan de afspraken en soms zijn gemaakte afspraken niet helemaal duidelijk. ‘Kunt u mij eens wat voorbeelden noemen?’ vroeg hij. Ik noemde handen wassen, lijnverzorging, wisselligging, medicatiecontrole, valincidenten, verwisselingen. ‘Is dat ook bij mij gebeurd?’ ‘Ja, helaas wel. Ook bij u zijn er een aantal zaken niet goed gegaan.’ Hij zweeg even en vroeg: ‘Maar doen jullie daar in het ziekenhuis dan niets aan?’ Ik vertelde hem dat er een landelijk programma is gestart om de veiligheid te ver-

11

groten. Hij wilde weten wat het programma inhield en nadat ik dit aan hem had uitgelegd, vroeg hij of ik dacht dat het ging werken. Ik legde uit: ‘Zoiets gaat niet vanzelf en kost heel veel tijd en inspanning. Iedereen moet gemotiveerd worden en begrijpen waar het om gaat. Maar het gaat steeds beter.’ Hij keek mij wat meewarig aan. ‘Helemaal begrijpen doe ik het niet. Hoor ik u nu zeggen dat er met patiënten zaken misgaan omdat u er niet in slaagt om iedereen te motiveren? Op mijn werk ben ik ook niet voor alles gemotiveerd, maar als ons bedrijf besluit om morgen een ander apparaat te gebruiken omdat dat veiliger is dan doet iedereen dat. Je laat het wel uit je hoofd om het dan toch op je eigen manier te doen.’ Ik vertelde hem dat de gezondheidszorg waarschijnlijk een andere tak van sport is en dat het daar zo niet werkt. ‘Ik zou niet weten waarom niet’, zei hij. ‘Handhaven die regels als je zeker weet dat ze belangrijk zijn. Motiveren prima... maar als je weet dat het levens redt zou ik zeggen... handhaven vanaf morgen.’

‘Gaan er met patiënten zaken mis omdat u er niet in slaagt om iedereen te motiveren?’ Ik dacht nog eens na over alle aandacht die we de laatste jaren hebben gegeven aan het handen wassen en zag de resultaten voor me. Ik dacht aan een ziekenhuis in Rotterdam waar een multiresistente bacterie zich uitgebreid kon verspreiden onder de patiënten. Ik dacht aan de grote decubituswond waaraan één van onze patiënten vorige week was geopereerd. Ik dacht aan de bloedtransfusie op onze afdeling met fatale gevolgen. Ik dacht aan een patiënt met een sepsis die recent van een afdeling werd opgenomen met een lactaat van 20 en nog steeds zonder antibiotica. En ik dacht aan deze patiënt die door het oog van de naald was gekropen. Handhaven dacht ik. Prof.dr. Hans van der Hoeven Afdelingshoofd Intensive Care



r adb o d e 1 3 - 2 0 1 1

Met spoed op zoek naar een bed door vaak veel moeite om een bed te regelen voor een spoedpatiënt.’ Is er een bed vrij, dan is het avondnachthoofd bevoegd om deze plek toe te kennen aan een spoedpatiënt. Maar de praktijk pakt geregeld anders uit. ‘Een dienstdoende verpleegkundige zegt alsnog dat het bed niet beschikbaar is, bijvoorbeeld omdat de werklast te hoog is’, zegt avondnachthoofd Hans Wiellersen. ‘In dat geval had de afdeling ons vooraf beter hierover kunnen informeren. Zodat het avondnachthoofd er eventueel rekening mee kan houden bij de hoeveelheid opnames.’

Foto: Flip Franssen

Gezamenlijk belang

Sinds dit jaar zijn er meer avondnachthoofden om zo de opname van patiënten ’s avonds en ’s nachts beter te coördineren.

Als een spoedpatiënt niet bij het eigen specialisme opgenomen kan worden, hoort een vrij bed van een ander specialisme beschikbaar te zijn voor de patiënt. Zo beschrijft de procedure Acute Opname, die sinds vorig jaar van kracht is, maar nog te weinig wordt nage­ leefd. G i j s M u n n i ch s

doorgaans voldoende bedden beschikbaar zijn.’ Als een patiënt met spoed op de SEH komt, kan het voorkomen dat het eigen specialisme geen bed meer vrij heeft. De patiënt moet dan opgenomen worden door een gastspecialisme. ’s Avonds, ’s nachts en in het weekend coördineert het avondnachthoofd de opname van spoedpatiënten in het ziekenhuis. ‘Om dit te verbeteren is de formatie avondnachthoofden sinds dit jaar uitgebreid’, vertelt Nienke Plass-Verhagen, bedrijfsleider SEH. ‘Vroeger regelde de dokter vaak zelf een plek voor de spoedpatiënt. Zonde, want deze tijd kan hij beter besteden aan zijn primaire zorgtaak.’

Vrije bedden ‘Stel je voor: je woont in Nijmegen en komt na een autoongeluk op de Spoedeisende Hulp in het Radboud. Maar de volgende dag word je wakker in een ziekenhuis in Apeldoorn of Den Bosch. Onaanvaardbaar, maar toch gebeurt het’, zegt Eric van Leeuwen, afdelingshoofd van de Spoedeisende Hulp. ‘Terwijl, als afdelingen elkaars spoedpatiënten opnemen, er in ons ziekenhuis

ethiek Sociale netwerken: ook voor hulpverleners en patiënten?

In een recente richtlijn adviseert de British Medical Association (BMA) artsen, geen vriendschapsverzoeken van patiënten op Facebook en soortgelijke websites te accepteren. De Britse doktersorganisatie vreest voor vervaging van de grenzen tussen privéen beroepsleven. Ook zouden informele contacten online het vertrouwen en de vertrouwelijkheid binnen de ‘reële’ dokter-patiëntrelatie ondermijnen. Vooral op Engelstalig gebied is er een levendige discussie gaande over hoe hulpverleners op adequate wijze moeten omgaan met het web 2.0. Naast de BMA hebben ook het UK Nursing and Midwifery Council en de Amerikaanse artsenorganisatie AMA soortgelijke richtlijnen uitgegeven. Wat betreft hun instelling tegenover sociale media wordt bij artsen

Vorig jaar heeft de Raad van Bestuur, met goedkeuring van het Stafconvent en de VAR, de procedure Acute Opname vastgesteld. Hierin staat dat elke afdeling aan het avondnachthoofd meldt hoeveel bedden er vrij zijn voor die avond en nacht. ‘Veel afdelingen doen dit echter nog niet’, aldus avondnachthoofd Gerry van Beuningen. ‘Wij hebben daardoor geen goed overzicht van het aantal vrije bedden in ons UMC. Het kost daar-

soms een generatieverschil geconstateerd. Terwijl jonge professionals en vooral studenten steeds meer mediale ‘literacy’ ontwikkelen, lijkt de oudere dokter sceptischer te zijn. Bij patiënten ligt dit soms anders. Volgens Amerikaans onderzoek raadpleegden in 2010 niet alleen 89 miljoen Amerikanen gezondheidsgerelateerde websites (in 2007: 38 miljoen, in 2008: 63 miljoen). Ook maakten

bepaalde patiëntengroepen, bijvoorbeeld kankerpatiënten, vaker gebruik van online informatie en sociale media dan hun gemiddelde leeftijd de onderzoekers deed verwachten. Neil Coulson, psycholoog aan de University of Nottingham, betoogt: “New technology is

12

Doordat de procedure Acute Opname nog niet goed nageleefd wordt, moeten spoedpatiënten soms overgeplaatst worden naar een ander ziekenhuis. Van Leeuwen toont cijfers: mede hierdoor zijn tussen januari en juli 2011 ruim honderd spoedpatiënten elders ondergebracht. Soms zelfs in een andere stad. ‘Dit kán niet’, benadrukt hij. ‘Het levert de patiënt en zijn familie ontzettend veel ongemak op. Ook medisch zijn er risico’s. Een gastziekenhuis is nooit zo goed op de hoogte van een patiënt als wij dat zijn. Tot slot is er economisch verlies. Patiënten zijn onze inkomstenbron. Het opvangen van elkaars patiënten is een gezamenlijk belang van ons UMC. De ene keer neemt jouw afdeling een gastpatiënt op. Maar een andere keer is het prettig dat je eigen patiënt op een andere afdeling terecht kan. Zo reik je elkaar de helpende hand.’ n

Procedure Acute Opname Een spoedpatiënt heeft voorrang op een geplande patiënt. Is er bij het eigen specialisme geen plek voor de spoedpatiënt, dan moet hij geplaatst worden op een andere afdeling. Zo beschrijft de procedure Acute Opname. Tijdens kantooruren regelt de opnamecoördinator van de betreffende afdeling dit. ’s Avonds, ’s nachts en in het weekend coördineert het avondnachthoofd de opname van spoedpatiënten. De opnamecoördinator van een afdeling moet daarom elke werkdag om 16.30 uur doorgeven hoeveel bedden er vrij zijn op zijn afdeling. De procedure Acute Opname staat in Kwint.

empowering patients ...” en helpt hen, assertiever en veeleisender op te treden in het contact met de hulpverlener. Verder argumenteert Coulson dat dokters, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals, in plaats van defensief te reageren op deze ontwikkeling, veel meer tijd zouden moeten krijgen om de patiënten te helpen, in de grote hoeveelheden online beschikbare informatie de voor hen relevante bits en pieces te vinden. De verdeeldheid tussen normatieve scepsis en pragmatische openheid is terug te vinden in een recent debat in de Lancet: de één wil strenge regels voor het gedrag online; de ander prefereert een meer educatieve aanpak. In die zin wijst de eerder genoemde richtlijn van de BMA een ethisch interessant compromis aan: enerzijds behoeft de waarborging van het geheim van de patiënt en van de professionaliteit van de hulpverlener heldere regels; anderzijds bieden scholing en betrouwbare informatie over de verantwoordelijke omgang met de nieuwe media kansen voor de respectvolle bejegening van patiënt en hulpverlener. Norbert Steinkamp