Raamwerk JOURE

Raamwerk JOURE 2011-2021

pagina 1

Inhoud Samenvatting

3

Inleiding

5

Identiteit Joure

Bijzondere landschappelijke setting Hoofdstructuur

Kwaliteit Bebouwing

Landschap Verkeer

Balans Maatwerk

Klant in beeld Woon- werkkwaliteit Thema gerichte gebieden

Duurzaamheid Opgave’s

Autoverkeer

Fietsers en voetgangers Water en groen

7 7 9 11 15 17 19 21 23 25 29 31 31 33 35

november 2012 - gemeente Skarsterlan pagina 2

pagina 1

Samenvatting Het Raamwerk Joure biedt de basis om te komen tot een integrale afweging op het schaalniveau van Joure ten behoeve van inhoudelijke keuze’s bij opdrachtformulering van projecten. En een basis voor verdere uitwerking van vervolgbeleid met meer analyse op wijkniveau van de verschillende ruimtelijke kwaliteiten. Deze afwegingen en verdere uitwerking leiden vervolgens ook tot aanpassingen van het Raamwerk, het werkt beide kanten op. Het raamwerk is een groeidocument. Het raamwerk Joure biedt inzicht in de huidige ruimtelijke kwaliteiten van Joure. Joure is allereerst geanalyseerd op de huidige ruimtelijke kwaliteiten. Het analyse-boekwerk; Van standaard naar maatwerk, omschrijft de ruimtelijke karakteristiek (dragers) en de kernkwaliteiten van Joure. De analyse is een naslagwerk, de kenmerkende landschappelijke en stedebouwkundige dragers van Joure zijn daarin in beeld gebracht. Het voorliggende stuk, het Raamwerk Joure, biedt een toekomstbeeld van Joure beredeneert vanuit deze analyse. In het Raamwerk Joure wordt het ruimtelijk beeld van Joure benoemd voor de periode van 2011 tot 2021. De ruimtelijke structuur met een doorkijk naar het mogelijke programma. Daarbij wordt er zicht gegeven op het komen tot een balans tussen nieuwbouw (uitbreiden) en herstructurering (inbreiden). En de toekomstige structuren van Joure op het gebied van verkeer, water en groen worden benoemd. De ruimtelijke basis van Joure benoemd in het Raamwerk voor 2011-2021 is: • De hoofddragers, de blauwe en groene kant van Joure • De hoofdentree oostkant Joure, een tweede entree westkant Joure, • De opbouw van verschillende randen, verschillende woonwijken met karakteristiek en woonkwaliteit • Er wordt een evenwichtige verdeling aangegeven tussen nieuwbouw (uitbreiden) en herstructurering (in breiden). Met een inzicht in welke nieuwbouw en herstructuring tot 2015-2021 en het inzetten op verschillende woonkwaliteiten en ruimtelijke thematiek • Voor de wegenstructuur is het uitgangspunt een gridstructuur voor auto en fiets, waarbij het uiterlijk afgestemd wordt op de ruimtelijke karakteristiek van de omgeving • Voor de waterstructuur is het streven naar een natuurlijker systeem (van hoog naar laag), met de blauwe en groene kant van Joure als uitgangspunt • Voor de groenstructuur wordt gestreefd naar gebiedseigen beplanting met ook de blauwe en groene kant als uitgangspunt en afgestemd op de landschappelijke ondergrond

pagina 2

pagina 3

Sneek

Terherne

Gorredijk

vw

kov

vp

Workum Heeg

Joure

kw

ozp

kov

Woudsend

Hindeloopen

Oosterwolde

bedrijfsconcentratiekernen

b Heerenveen

Langweer Sloten

en

Woudsend kov

v

stroomwegen spoorlijn

Lemmer

vp vw

Balk

stedelijke bundelingsgebieden

netwerkverbindingen

Oldeberkoop

vaarweg CEMT III+IV+Va

Bron: Streekplan Fryslân 2007

Sloten

Noordwolde

Wolvega

vw

Oosterzee Echtenerbrug

q:\opdr\ruimte\verordening\kernen.mxd

vaarweg CEMT III+IV+Va

heo

heo

wl

vp

heo

Bron: Streekplan Fryslân 2007 Datum: 28 september 2010

LAAGVEENGEBIED

sl

b

vp

fe kaart: Beleids- en Geo-Informatie

w

vw

vp

heo v

b

fe

Kwelderwal w Voor de ruimtelijke ontwikkeling is het belangrijk aan tekwsluiten op kansen die zich ter plekke voordoen: fe landschappelijk, cultuurhistorisch, sociaal-economisch en ruimtelijk. Tegelijkertijd wordt het steeds moeilijw w vw verlopen. Veenweidegebieden ker in te schatten hoe de ruimtelijke ontwikkelingen zullen Korte termijn speelt een steeds grotere hor rol. Financiering is lastig, verkoop van woningen vertraagt, er vinden aanpassingen aan de bestaande wow fe ningvoorraad plaats, nieuwe bedrijventerreinen staan onder druk, winkelgebieden fe vp Veenpoldersveranderen. Met nieuwbouw kun je eenvoudig aan de heersende vraag tegemoet komen. Te verwachten is dat de ontwikkelingen ho zoals aangegeven in de visie Heerenveen-Skarsterlân tot 2030 veel beperkter zullen zijn en de daarin geheo v w Veenderijen heo heo zal zijn. noemde fasering anders Hoogveenontginning De tendens op het gebied van de ruimtelijke ordening ishodaarom op dit moment het creëren van balans op heo allerlei vlakken in de nieuwbouwproduktie. Daarbij is er een nadrukkelijke koppeling met de bestaande gebieden waar de focus ligt op kwaliteitsverbetering van de andere tendens horbestaande bebouwingsvoorraad. HoogveenontginningDerationeel is maatwerk. Een vraaggestuurde markt in plaats van aanbod gericht. De vraaggerichte markt richt zich op thema’s van de gebouwde omgeving zoals identiteit en honderscheidende kwaliteit.

b

w

heor

In het Raamwerk Joure wordt voor het gebouwde gedeelte aangegeven wat de verschillende thema’s in Joure heo zijn voor de nieuwe gebouwde omgeving en de ruimtelijke kwaliteitenHeideontginning van de bestaande omgeving. Vanuit maatwerk is het klantgericht denken belangrijk. Er worden voorstellen gedaan voor bijvoorbeeld flexibele heor inzicht inHeideontginning kavelindelingen, maar daarnaast ook voorstellen voor meer de klant. Dit zal nog verder vertaald rationeel gaan worden in aanvullend beleid. Een eerste aanzet is al gedaan in het kader van CPO (Collectief Partikulier Opdrachtgeverschap). Voor de uitbreidingslocatie Vegelinsoord is inmiddels een start gemaakt met het zoheol Heideontginning met landgoederen genaamde klantgerichte denken. !

!

ps

!

vp jzp

b

MEERGEBIED

vp

v

Jonge zeepolders/platen en slikken

Hoogveen

vp

vw

b

q:\opdr\ruimte\verordening\kernen.mxd

Landschappelijke eenheden Provinciale beleidskaart Verordening w Romte Fryslân

v

b

spoorlijn

ho

w

jzpps ps

stroomwegen

GEBIED

s

Jonge zeepolders

en slikken heo De gemeente Skarsterlân streeft naar het versterken van de kwaliteit Platen van wonen. Skarsterlân bestaat uit verheo regionale centra schillende kernen met specifieke karaktereigenschappen en kansen. Het is belangrijk iedere kern, zoals ook kov Klei we op niet veengebied w benoemd in de w woonvisie, op een andere manier te benaderen. Zo zetten overal in op dezelfde doelbedrijfsconcentratiekernen groepen en dezelfde voorzieningen. De provinciale verordening geeft daarin al een aanzet voor de ligging en ho w overige ho kernen kenmerken van de dorpen in Skarsterlân en kent daardoor ook een verschillende ontwikkelingskt de dorpenKleiterpenlandschap ZUIDELIJKE WOUDEN stedelijke bundelingsgebieden potentie toe. Defezone Heerenveen- Joure is als bundelingszone benoemt. Hiervoor is in 2005 de integrale visie Heerenveen-Skarsterlân (2005-2030) ontwikkeld kv die een richting geeft hoe om te gaan met de ruimtenetwerkverbindingen Kweldervlakte h lijke invulling van dit gebied. (waar kan je wel bouwen en waar niet)

vp

vw

ho

jzp

heo

stedelijke centra

kaart: Beleids- en Geo-Informatie

vp

Lemmer

dum

Datum: 28 september 2010

vp

wl

overige kernen

Appelscha

Noordwolde

Wolvega

Oosterzee Echtenerbrug

Idskenhuizen Oudemirdum

b

heo

kernenstructuur

regionale centra

Appelscha Oldeberkoop

Joure

Balk

heol

stedelijke centra

Idskenhuizen

Heeg Koudum

Inleiding

vp kernenstructuur

Gorredijk

Heerenveen

Langweer

Oosterwolde

b

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!! !! !! !! !! !!

heo

!

!

!

!

!

!! !! !! !! !! !!

!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!

!!!!!!!!!!!!! heod !!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!

Heideontginningsdorpen

vw

0

pagina 4

Integrale visie Heerenveen-Skarsterlân 2005 toekomstbeeld Joure tot 2030

4

8

12 km

28 september 2010 Q:\Opdracht\Ruimte\Verordeningskaarten\landschapstypen.mxd

kaart: afdeling Beleids- en Geo-informatie

pagina 5

Identiteit Joure Bijzondere landschappelijke setting

De belangrijkste kwaliteit van Joure is de drie verschillende landschapstypen die elkaar in het dorp ontmoeten. Het merenlandschap, het zandruglandschap en het laagveenlandschap. Deze landschappen zijn zowel buiten als in het dorp duidelijk herkenbaar, beleefbaar en voelbaar. Voor het versterken van deze setting is het belangrijk het contrast tussen de blauwe en groene kant van Joure naar de toekomst te versterken. De groene kant heeft een directe relatie met de verhoogde ligging in het landschap, de uitloper van de zandrug en de singels van de veenpolders. De blauwe kant met de lagere ligging en waterrijke inrichting op polderniveau heeft een relatie met het merengebied aan de westzijde van Joure.

Hoofdstructuur

De hoofdstructuur van Joure bestaat uit een aantal elementen. Als belangrijkste gebied is het centrum te benoemen, met een duidelijke west-oost richting; de verhoogde Midstraat (B) met het park Herema State (A), de aangrenzende Overspitting (D) en parkje Ter Huivra met de kerktoren, -hof Westermeer (C). Daarnaast is er een aantal belangrijke lijnelementen; de oude weg richting Vegelinsoord (1), de oude Scheendijk, nu de Hoge Zomerdijk (2), overgaand in de Haulsterbossen (3). En loodrecht daarop de Harddraversweg (4), de Scheen (5), de Gravinnesingel (6) overgaand in de Wyldehoarnstersingel (7) en Flueskamp (8). De bijzondere hoogteligging (zandrug) is ook van belang voor de hoofdstructuur en het oude historische agrarische lint, Westermeer, waar de oorsprong van Joure ligt, inclusief de omringende verkavelingsrichting.

pagina 6

pagina 7

Kwaliteit Bebouwing

De totale bebouwingstructuur van Joure kenmerkt zich door een orthogonale gridstructuur. De bebouwing heeft zich vanuit de Midstraat ontwikkeld in verschillende kwadranten in verschillende periodes. Het kerngebied is de historische kern van Joure en dus de oudste bebouwing/nederzetting. De bebouwing is vooral aaneengesloten en de Midstraat ligt hoger dan de omgeving. De opvaarten naar de Midstraat vanaf de Overspitting is kenmerkend aan de noordzijde. Het entreegebied is de opmaat naar de historische kern. De richting is gekoppeld aan de Midstraat, de bebouwing volgt dezelfde structuur, maar is losser en minder aaneengesloten. De zuidzijde bestaat uit losse, grotere gebouwen met een bijzondere functies. Het overspittingebied ligt tussen de oude bebouwing en de Overspitting. De ligging naast de Overspitting bepaalt de sfeer van het gebied. Het is lommerijk samen met een kenmerkende opvaartstructuur. Het Hobbe van Baerdtgebied heeft een vierkante vorm en heeft een ruimtelijke relatie met de steeg naar de Jouster toren. De oude boerderij refereert nog naar het verleden, het Aurelia Hillemahof. De woningen langs de Bûtsingel waren onderdeel van de kwekerij het Oud Hof. Het gebied Kooilaan/Harddraversweg/Scheen is vroeger allemaal in eigendom geweest van Vegelin van Claerbergen. Hier liep de oudste route naar Boornzwaag en lagen de weilanden aansluitend aan het landgoed Herema State. Bij de woonwijken is er vooral een onderscheid in architectuur en stedebouwkundige opzet per bouwperiode. Dit onderscheid is op de tekening aangegeven in de romeinse cijfers. Het terrein Douwe Egberts/Imperial Tobacco (A) is anders dan de andere bedrijventerreinen. Dat komt vooral door de schaal en de hoogte van de bebouwing. Verder is bij de bedrijventerreinen vooral een onderscheid naar bouwperiode en ook een functioneel onderscheid per terrein. Op het bedrijvenpark Woudfennen (C) zijn veel van de hoogwaardige en kennisintensieve bedrijven van Joure gehuisvest. Op De Ekers (E) zijn vooral logistieke bedrijven gevestigd en andere terreinen omvatten meer traditionele bedrijven zoals loonbedrijven, transportbedrijven en bouwmarkten. De grotere voorzieningen en winkels zijn zoveel mogelijk in en nabij de Midstraat aanwezig. De woongebieden zijn vooral monofunctioneel met enkele zones met schoolfuncties/sporthal/zwembad/dokterswacht verdeeld over het dorp. De bedrijventerreinen zijn ook monofunctioneel, met soms bedrijfswoningen. Er is op de Woudfennen één zone met een meubelboulevard en een overdekte speelhal. In het entreegebied zitten nog een paar onderscheidende functies: grootschalige detailhandel, een politiebureau en een supermarkt.

pagina 8

pagina 9

Landschap

Johan Vegelin van Claerbergen heeft veel invloed gehad op de huidige groenstructuur van Joure. Rond 1700 heeft hij veel wegen, dijken en bossen aangelegd. De A6 en de A7 hebben de groenstructuur richting Haskerhorne, de Haulsterbossen, waar de oorsprong van Joure mee verbonden was en het lint Westermeer, doorbroken. In Joure zelf zijn vooral de lanen van Harddraversweg en Scheen herkenbaar en de parken Herema State en Ter Huivra. Verder is er weinig samenhang in de groenstructuur van de wijken en zijn de grotere plantsoenen vaak gekoppeld aan gebouwen die een andere functie hebben dan wonen. In de wijken Skipsleat en Wyldehoarne is er sprake van veel tuingroen. Het watersysteem van Joure bestaat uit een stelsel van hoofdwatergangen die een aantal peilvakken met verschillende waterpeilen met elkaar verbind. De Midstraat is het hoger gelegen deel van Joure en watert af op de evenwijdig daaraan lopende Overspit­ting en de Kolk. Vanaf de hoger gelegen delen lopen er hier en daar nog watergangen die hierop aansluiten. Vroeger waren dit er veel meer. De zuidkant heeft geen (niet meer) evenwijdige afwateringssloot, maar nog restanten van watergangen loodrecht daarop, die wel degelijk een waterhuishoudkundige belangrijke functie hebben. Het hoogste waterpeil in Joure, naast het boezempeil in de Zylroede, is gelegen in de wijk Zuiderveld. Hier wordt water naar toe gepompt vanuit het peilge­bied in de wijk Blauwhof e.o. om de doorstroming te bevorderen. Het bereiken van Joure over open vaarwater kan vanaf de westzijde, via de Zylroede, dit is inmiddels een route die in de Kolk ophoudt. In Joure zelf is op een aantal verschillende plekken een sluis geweest. De verhoogde ligging van de Midstraat waterde af aan de noordzijde, in de Overspitting die hieraan evenwijdig loopt. In de 17e eeuw was er aan de zuidzijde van de Midstraat de Nieuwe Vaart die rond 1690 is gegraven. In de eerste helft van de 20e eeuw is deze gedempt. Daardoor zijn aan de zuidzijde de sloten loodrecht op de Midstraat belangrijk geworden in de totaalstructuur voor een goede afwatering. Vroeger was de oude Skipsleat de belangrijke verbin­ding naar het Hornstermeer en het Heerenveense kanaal via Veglinsoord met een afwijkend peil ten op­zichte van het agrarisch gebied. Dit is nu nog zichtbaar, in Joure heeft deze nog een afwijkend hoger peil ten opzichte van de andere watergangen in Westermeer en Skipsleat. Water is een van de woonkwaliteiten van woonwijk Skipsleat. Veel woningen grenzen met de achtertuin aan het water. Diagonaal door de wijk loopt een brede waterpartij met lange zichtlijnen die voor structuur en oriëntatie in de wijk zorgt.

pagina 10

pagina 11

De overgang van de Vlecke naar het omringende landschap is heel verschillend. De zuidoostrand is door de tijd bepaald en gedomineerd door de snelweg. Eerst lag de snelweg op de huidige Sewei/randweg en eind jaren 70 is hij op de huidige plek terecht gekomen. De rand is nu een geluidswal inclusief randweg, vijvers en achtertuinen van woningen. De westkant is vooral bepaald door een oude gemeentegrens van Doniawerstal die gelegen was op de Jonkersloot/Kooilaan. Hier is het aanzicht van Joure historisch gezien het minst veranderd door ontwikkelingen. De noordwestelijke rand wordt gevormd door Douwe Egberts. De hoge industriële bebouwing bepaald hier de rand en skyline van Joure. De fabriek heeft er ook voor gezorgd dat aan deze kant van Joure geen woningbouwuitbreidingen hebben plaatsgevonden. De noordelijke rand wordt door woningbouw gevormd en is door de tijd heen steeds noordelijker opgeschoven. De rand is op dit moment de Koarte Ekers met daaraan een parkzone aan de zuidzijde en de boerderijen aan de noordzijde. De woonbebouwing aan de noordoostzijde wordt op dit moment begrensd door de Wyldehoarnstersingel. De bedrijfsbebouwing op De Ekers wordt aan de oostzijde door de Flueskamp begrensd en de zuidzijde door de oude grens van de Overspitting, de Polderboskdyk, inmiddels ook de grens met de snelweg A7. De noordzijde is nu een duidelijk zichtbare bebouwingslijn getrokken in het landschap met de bedoeling dat er op termijn nog gebouwd zou worden tot aan de Lange Ekers. De rand bij de belangrijkste autoingang van Joure bij het Knooppunt Joure is diffuus en niet eenduidig begrensd. Hier ligt een groot parkeerterrein, een carpoolplek, bushaltes en het Hajé restaurant en de Mac Donalds. Daarnaast staan er bomen tussen het Knooppunt Joure en de Polderboskdyk.

pagina 12

pagina 13

Verkeer

Een ander belangrijk structurerend element voor Joure is de ligging aan de snelweg. In de huidige aansluiting van Joure op de snelweg is er op dit moment een hiërarchie; de belangrijkste ingang is via de rotonde, aantakkend op de belangrijkste as van Joure, de Midstraat. De hoofdentree bij de Geert Knolweg is dynamisch, formeel en het visitekaartje van Joure. De tweede entree bij de Tramwei is meer informeel, landschappelijk en een rechtstreekse toegang tot de historische dorpskern. De dorpen zijn als landschappelijke linten verbonden aan Joure en komen via een ondergeschikte autoroute Joure binnen en takken vervolgens via de randweg aan op het hoofdwegennet. Deze opbouw van de verkeersstructuur heeft tot gevolg gehad dat de westzijde van Joure niet optimaal ontsloten is voor autoverkeer. Maar wel optimaal bereikbaar voor de boot. Samen met de aanwezigheid van Douwe Egberts heeft dit ervoor gezorgd dat de ontwikkeling van Joure zich meer richting de noordwestzijde heeft afgespeeld. Een belangrijke andere kwaliteit die hierdoor is ontstaan is dat er een uniek authentiek dorpsgezicht aan deze kant van Joure is gebleven. Daarnaast heeft Joure qua verkeer een gridstructuur, met een aantal verzamelwegen zonder hiërarchisch systeem. De autovrije Midstraat is de enige beperking in het systeem, met aansluitend enkele éénrichting verkeerroutes voor de auto. De belangrijkste verzamelwegen voor de auto zijn ook de belangrijkste route’s voor de fiets. De fietsrouting door de woonbebouwing is daarbij veelal haaks op het centrum. De randweg heeft op dit moment de opbouw van een hoefijzer, met als belangrijkste ingang, het Knooppunt Joure.

pagina 14

pagina 15

Balans De pas op de plaats van banken door de kredietcrisis heeft tot gevolg gehad dat de woningmarkt en vastgoedmarkt is gestagneerd. Tegelijkertijd zijn de woningbouwverenigingen door Rijkswetgeving tot hun kerntaken terug gebracht. Deze trends vertalen zich in een vertraagde afzet van woningen/bedrijvenkavels. Gebleken is inmiddels dat vooral projectmatige bouw slecht reageert op de crisis. Almere bijvoorbeeld draait de afgelopen crisisjaren een goede produktie met de zelfbouwkavels. Ook Skarsterlân heeft geen probleem de kavels verkocht te krijgen. Het tempo van verkoop is wel afgenomen. Dit heeft vaak als oorzaak dat veel mensen eerst hun eigen woning/bedrijfspand moeten verkopen en dan pas overgaan tot aankoop van een kavel. Ook zijn de voorwaarden voor hypotheekverstrekking aangescherpt sinds 1 augustus 2011. De nieuwbouwproduktie (inbrei- en uitbreiding) voor woningbouw in Skarsterlân van 1995 tot 2007 was 1498 woningen, dat betekend een afzet van gemiddeld 115 woningen per jaar. Dit is vertaald in de te verwachten bouwopgave van Joure tot 2016 en daarna, op de tekening aangegeven. De locaties tot 2016 zijn grotendeels qua programmatische opgave bekend, de locaties na 2016 nog niet. Voor het bouwtempo van nieuwbouwwoningen is in het uitvoeringsprogramma wonen van 2011-2015 voor de totale gemeente (mrt 2011) een bijgesteld aantal van 90 woningen per jaar aangehouden. (eerdere plannen gingen uit van een hoger aantal woningen per jaar) Tot 2016 zijn er van het totaal in Joure 58 woningen per jaar gepland. Daarnaast is er in het bestaande gebied van Joure sprake van vervanging van gebouwen die hun functie verloren hebben en waar woningbouw gepland is. Voor een gezonde verdeling tussen uitbreiding en inbreiding is er een 60-40 percentage verdeling aangehouden. Dit houdt in dat er gemiddeld 35 woningen per jaar in uitbreidingslocaties zal plaatsvinden en 23 per jaar in herstructurering. Voor de bedrijventerreinen is eenzelfde herijkking gedaan. Herstructurering Nieuwbouw tot 2016 tot 2016 Woongebieden - Wyldehoarne - Sevenwolden laatste fase - Park Sevenwolden - Broek Zuid Bedrijventerreinen - De Ekers III - Woudfennen - Entreegebied

na 2016 tot 2021

Woongebieden - Wyldehoarne - Broek Zuid - eventueel gedeelte Joure-Zuid Gemengd bedrijventerrein - Joure Zuid/Roazebosk

pagina 16

Locatie voormalige school Maria Goretti Locatie verzorgingstehuis Theresia Locatie voormalige Aldi Locatie voormalige bibliotheek Locatie Brede school Locatie gymlokaal Scheen Locatie basisschool Zuiderveld Locatie Tolhûswei en Slachtedyk Douwe Egberts panden Uitbreiding zwembad en bouw nieuwe sporthal Locatie voormalige school Blaauwhoflaan

na 2016 tot 2021

Basisschool Lyts Luchtenveld Locatie It Tonhûs Skik gebouw Basisschool Zuiderveld Locatie voormalig Vegelinshof

pagina 17

Maatwerk De gemeente Skarsterlân kenmerkt zich door een actieve grondpolitiek. Hierdoor heeft de gemeente nieuwbouwlocaties grotendeels zelf in eigendom en biedt veel zelfbouwkavels aan. Projectmatige bouw vindt vooral plaats als er sprake is van sociale woningbouw en bedrijfsverzamelgebouwen. In Wyldehoarne fase 2 is een andere benadering gekozen. Hier is sprake van ook projectmatige bouw voor verkoop-kavels, zowel vrijstaand, rijenbouw als twee onder een kap woning. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er een herprogrammering van projectmatig naar vrije kavels plaatsvindt. En dat er een markt blijft voor woningen in goedkopere segmenten. De toekomstwaarde van deze goedkopere segmenten is daarbij nadrukkelijk een aandachtspunt, de prijs-kwaliteit verhouding. Daarnaast is het belangrijk in een vraaggestuurde markt onderscheidend te zijn zowel op de woningmarkt als op het gebied van bedrijventerreinen. Joure heeft altijd meer vraag dan aanbod gehad. De concurrerende (lage) grondprijzen door grondbezit van de gemeente en de woonkwaliteit met het omringende diverse landschap (water en bos) heeft een goede reputatie binnen Friesland. Daarnaast is er op termijn sprake van een afvlakkende groei van het aantal huishoudens. Duidelijk is dat met de krimpende markt er meer moeite gedaan zal moeten worden om kavels te verkopen en aan te sluiten bij de behoefte. Ook is het zo dat ook de bestaande voorraad steeds meer aandacht vraagt. Het is belangrijk daar ook te investeren en oog te hebben voor de woon- werkkwaliteit. Naast het meer differentiëren naar specifieke woonmilieu’s en themagericht bouwen is er ook een veranderende houding ten opzichte van de toekomstige bewoners. Inzicht in woonwensen is nodig. Skarsterlân wil inspelen op de woonwensen van senioren, maar ook tegemoet komen aan de wensen van gevorderde gezinnen. Bovendien wil de gemeente kansen bieden aan jonge gezinnen die op zoek zijn naar een rustige woonomgeving en er moet voldoende betaalbaar aanbod zijn. Een belangrijke zorg van de gemeente is dat ouderen (te) lang in een onaangepaste koopwoning blijven wonen. Bij behoefte aan zorg is er daardoor vaak een acute behoefte de woning aan te passen. Dit kost veel geld (WMO). Ouderen willen wel naar een appartement/nultredewoning als ze aan zorg toe zijn, maar dan in de huursfeer. Bij de vervangende nieuwbouw van het Theresiahuis worden er naast het zorgcomplex, daarom ook huurappartementen in het gebied gerealiseerd. De sloop van het bestaande complex staat voor dit jaar gepland. Voor (dure) koopappartementen is het vooral de vijftigplusser die luxe wil wonen, in stedelijke context met weinig tuin. Joure mist een belangrijk aspect stedelijke uitstraling en dynamiek. Het is een Vlecke met meer dan voldoende voorzieningen en een redelijk compact centrum, maar een dorpse uitstraling. Ook voor de gevorderde gezinnen die een vervolgstap in de wooncarrière en meer luxe is er voldoende aanbod. Van 2 onder een kapwoning naar een vrijstaande, of van een kleine vrijstaande woning naar een grotere. De normale zelfbouwkavels in Wyldehoarne bieden hiervoor genoeg gelegenheid. In Wyldehoarne zijn hiervoor een aantal extra grote kavels bedacht, met extra woonkwaliteit, de zogenaamde strandkavels (25003700 m2).

pagina 18

pagina 19

Klant in beeld

Veel jongere huishoudens willen een volgende stap zetten in hun wooncarrière of starten op de koopmarkt. Goedkope koopappartementen en goedkope koopwoningen zijn als eerste stap op de woningmarkt of voor alleenstaande huishoudens gewenst. Deze doelgroep is zeer geschikt voor een Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Goedkoper bouwen ontstaat door het gunnen van meer woningen aan één bouwbedrijf en door seriematigheid. Door het eerst samen bedenken van bouwplannen (architect) afgestemd op de wensen van de bewoners kan dit daarna scherp in de markt worden gezet. Ook goedkope(re) vrijstaande woningen komen dan bijvoorbeeld in beeld. Een organisatie als bijvoorbeeld KUUB in Groningen heeft hier veel ervaring mee opgedaan en kan een dergelijke groep mensen begeleiden van bouwwens tot realisatie woning. Voor het faciliteren van groepen met een specifieke woonbehoefte vanuit bijvoorbeeld duurzaamheid of woongemeenschappen, is het CPO ook een goed middel. De gemeente kan dan grond aanbieden inclusief stedebouwkundige randvoorwaarden om hun plan te realiseren. Daarnaast bieden de normale zelfbouwkavels voldoende mogelijkheden. Joure biedt daarbij de mogelijkheid ook twee onder een kap woningen te realiseren, waarbij de koper de opdrachtgever is. De aannemer werkt dan in opdracht van de grondkopers. Hierdoor kan er maatwerk worden geleverd. Zij krijgen zo de gelegenheid een beter passende woning te betrekken. In Joure zijn er voor de verschillende soorten bedrijven ook verschillende bedrijventerreinen. Daar wordt een relatief nieuwe groep aan toegevoegd, een woonwerk-milieu in Joure Zuid. Een deel van het gebied kan geschikt worden gemaakt voor wonen en werken. Ook bedrijvigheid met bijvoorbeeld een meer agrarische achtergrond zoals tuincentra en hoveniers passen binnen het beeld van het gewenste landgoed. In 2010/2011 heeft een student van de Hanze Hogeschool een onderzoek gedaan naar de gedachte de kavelgrootte als flexibel aan te gaan bieden aan de klant. Het is uit het onderzoek gebleken dat dit een mogelijke optie, mits er wel minimum en maximum afmetingen van een kavel wordt toegepast. Maar daarnaast is er een aantal andere belangrijke conclusies getrokken voor de gemeente Skarsterlân; bekendheid van kavelverkoop verloopt via mond op mond reclame, uitgebreide informatie wordt op het internet opgezocht, de locatie/setting is belangrijk voor de kavelkoper en de gemeente heeft weinig kennis van de klant, omdat weinig gegevens geregistreerd worden. De belangrijkste aanbevelingen zijn; centrale website van alle kavelverkoop in de gemeente, het opzetten van een kavelregistratie systeem, Social Media inzetten voor bekendheid kavelverkoop en op basis van de registratie een vervolgonderzoek doen naar de wensen van de klant. Dit onderzoek is gedaan voor wat betreft woningbouw, maar een aantal aanbevelingen, zoals de centrale website en het meer moeite doen de klant in beeld te hebben, is ook van toepassing op de bedrijvenkavels. Kortom locatie/setting is een belangrijk onderdeel voor de verkoop van kavels, er moet meer kwaliteit en identiteit geboden worden. Het is belangrijk de ontwikkelingsgebieden van elkaar te laten verschillen met bijvoorbeeld thema’s en minder programmagericht denken. Ook is het belangrijk de klant te registreren en met nieuwbouw zoveel mogelijk aan te sluiten bij de wensen van de klant.

pagina 20

pagina 21

Woon- werkkwaliteit

Ruimtelijk is het belangrijk de setting van de verschillende locaties voldoende woon- en werkkwaliteit te laten behouden. De relatie met het omringende landschap en de directe omgeving is belangrijk en ook het behoud van de bestaande ruimtelijke kwaliteiten. Joure is over het algemeen ruim opgezet, het heeft de positieve verschijnsvorm van een dorp, kleinschalig en een kleine compacte kern met stedelijke eigenschappen, zoals hogere bebouwingsdichtheid en regionale winkelvoorzieningen. Het nabij zijn van allerlei verschillende landschappen bepaalt de huidige ruimtelijke identiteit. Belangrijk is blijvend te profiteren van die verschillende landschappen in de directe woonomgeving, bijvoorbeeld door het varen met een boot in een boothuis of naast huis, het fietsen in alle mogelijke richtingen met afwisselend landschap. En een goede bereikbaarheid van de voorzieningen voor voetganger, fiets en auto. Kwaliteiten daarbij zijn de nabijheid van het centrumgebied, voor alle inwoners van Joure en de comfortabele, ruime setting van de vlecke. Het bebouwingsbeeld laat zien hoe de bebouwingskenmerken van Joure nu verdeeld zijn en hoe dit naar de toekomst toe gewenst is voor het behoud van de woon- werkkwaliteit. Het eerste duidelijke onderscheid is de opbouw van het centrumgebied, dat compact is en een diversiteit aan functies kent. De rest van Joure is overwegend of woongebied of bedrijventerrein, de zogenaamde algemene bouw. Voor de woningbouw is sprake van een dorpse (lage) dichtheid, voornamelijk grondgebonden en bouwhoogtes varierend van 1 tot 2 lagen met kap. De bedrijfsbebouwing is over het algemeen maximaal 8 m. hoog en monofunctioneel met soms bedrijfswoningen. In de algemene woon/werkgebieden is er een aantal plekken dat zich onderscheidt, dit is benoemd als complexmatige bouw. Hier is sprake van andere functies (bv. zorg), een andere bebouwingsdichtheid, grotere hoogte, meerdere bouwlagen en vaak niet-grondgebonden. De nieuwbouwlocaties, zowel uitbreiding als inbreiding, sluiten aan bij dit bestaande beeld, versterken dit of doen er een toevoeging aan. In het centrumgebied is verdichting goed mogelijk, gestapelde bouw en woningen dichter op elkaar (> 2 bouwlagen). In de woonwijken van Joure zijn er gebieden waar bijzondere functies gesitueerd zijn, waar gestapelde bouw goed in het beeld past. Op de tekening is aangegeven waar mogelijkheden zijn voor complexmatige bouw en waar aansluiting gezocht moet worden met de zogenaamde algemene bouw.

pagina 22

pagina 23

Themagerichte gebieden

Daarbij is het naast een bebouwingsbeeld, belangrijk een duidelijke identiteit per gebied mee te geven. De profileringstrategie Joure van april 2011 geeft een aantal woorden hoe Joure geprofileerd zal moeten worden: Wonen, Ambachten, Kleinschalig, Evenementen, Bedrijvig, Waterrijk, Modern vakmanschap. Een belangrijke kans voor Joure is de ligging aan open vaarwater meer te benutten. Wonen aan open vaarwater is nu alleen in Broek-Noord mogelijk. Het is wel zo dat veel Jousters een plek in een schiphuis bezitten, zodat er wel door meer mensen geprofiteerd wordt van deze ligging. Bij Broek-Zuid is het relatief eenvoudig wonen aan het vaarwater mogelijk te maken. Dit moet dan ook zoveel mogelijk benut worden. Bij Sevenwolden laatste fase en Park Sevenwolden ligt een kans daar ook open vaarwater naartoe te brengen. Een belangrijk aandachtspunt is dat er voor de algemene woonkwaliteit ook ruimte moet zijn voor het uitbreiden van schiphuizen voor andere bewoners van Joure. Een andere kans ligt aan de oostzijde van Joure, waarbij door het veranderen van het Knooppunt Joure er mogelijkheden ontstaan voor betere (fiets)relaties met de Haulsterbossen. Voor de bedrijventerreinen is op dit gebied een duidelijke thematiek in Joure aanwezig, gericht op ruimtelijke inrichting van de terreinen en specifieke functies. Joure richt zich specifiek op kennisintensieve en ambachtelijke bedrijven. De gemeente wil aansluiten bij initiatieven als Wetsus (water), Energy Valley (energie) en LOFAR (sensortechnologie) met daarbij nieuwe maar ook huidige bedrijvigheid in het achterhoofd. Skarsterlân en in het bijzonder Joure heeft vele ambachtelijke bedrijven. Van klokkenmakers tot sloepenbouwers, van kopergieters tot interieurbouwers en drukkerijen. Ze zijn allemaal vertegenwoordigd in het werkgeversarsenaal. Voor de toekomst zal hiervoor ook geschikte bedrijfsruimte en huisvesting moeten zijn. Specifieke aandacht gaat daarbij naar startende bedrijven. Samenwerking tussen gemeente, werkgevers en opleidingscentra wordt gestimuleerd. Daarnaast wil de gemeente een overkoepelende Ambachtschool in Joure realiseren. Skarsterlân is daarnaast een gemeente in een toeristische provincie. Joure heeft een centrale plaats in het Friese Merengebied. Dit biedt kansen voor ondernemers. Waterrecreatie in Joure moet meer ruimte geboden worden met nieuwe havens en aanlegplaatsen. Dit zal in samenhang met het winkelapparaat en de promotie van de ambachtelijke activiteiten versterkt worden. Recreatieve ondernemingen als hotels en horeca worden gestimuleerd zich in Joure te vestigen. Het masterplan waterfront Joure en de visie Sinnebuorren e.o. geven de visie aan op dit gebied en benoemd concrete projecten tot 2021. Op het gebied van evenementen profileert Joure zich heel goed. Het is daarbij een aandachtspunt dat de huidige terreinen zich vooral in de woonkern bevinden waarbij de activiteiten beperkt zijn per jaar en ook voor wat betreft geluid- en andere overlast. Bij het realiseren van nieuwe (gemeentelijke) voorzieningen is het gewenst het zoveel mogelijk multifunctioneel te gebruiken.

pagina 24

pagina 25

De huidige ruimtelijke identiteit van Joure is vertaald in de volgende zone’s: gezicht oud Joure, skyline Douwe Egberts, gezicht aan de snelweg en het gezicht aan het landschap. In deze gebieden is het belangrijk aan deze thema’s aandacht te schenken, hetzij bij nieuwe ontwikkelingen hetzij bij uitbreiding van het bestaande. Bij het aanleggen van de nieuwe aansluitingen op de snelweg, veranderd het gebied rondom Knooppunt Joure. Dit is benoemd als entree en gezicht Joure. In deze gebieden liggen kansen voor de uitstraling van totaal Joure. Bewegwijzering, reclame voor activiteiten, profilering van wat er in Joure te doen en te zien is, is hier de inzet. De entree zal meer uitstraling moeten krijgen dan nu en kan nadrukkelijk een meer eigentijds beeld hebben in contrast met de entree via de westzijde van Joure die vooral het historische Joure benadrukt. Daarbij komt in dit gebied een nieuw busstation en ook de gewenste Ambachtschool zou hier een plek kunnen krijgen. Voor versterking van het museum en Joure als ambachtstad, is de locatie Vegelinshof en Sinnebuorren aangewezen als een geschikte plek. Vestiging van een ambachtshûs, woon- werkeenheden voor ambachtslieden en kunstenaars zijn daarbij belangrijke functies. In het waterfront worden kansen gezien voor het verder profileren van Joure voor de watersporttoerist. Hier is het belangrijk onderscheidend te zijn, de huidige oude gebouwen een herbestemming te geven en watergebonden bedrijvigheid te stimuleren. De scheepswerf is hierbij een ingreep die het waterfront zal moeten versterken en waar de watergebonden bedrijvigheid een plek kan vinden. Voor de uitbreidingslocaties zijn de volgende onderscheidende elementen ingebracht; Wyldehoarne= EILAND, wonen op eilanden met veel water en groensingels (veenweide landschap), Broek zuid = LINT, dorps wonen in een lint aan het water (bv. Uitwellingerga/ Broek-Noord), Park Sevenwolden = HOVEN, wonen aan een hof en aan open vaarwater Joure Zuid = LANDGOED wonen en werken combineren, lange oprijlanen, vijvers en bossfeer. De bestaande bedrijventerreinen waar nog enige uitbreiding mogelijk is, zijn grotendeels al vormgegeven; De Ekers is het thema SINGELS en voor de Woudfennen PARK.

pagina 26

pagina 27

Duurzaamheid Duurzaamheid in de stedenbouw omvat een breed scala aan elementen waarop ingezet kan worden zowel bij nieuwbouw als bij herinrichting. GPR Stedenbouw is de veelgevraagde aanvulling op GPR Gebouw, het instrument dat de afgelopen jaren in Nederland leidend is geworden bij het realiseren van duurzame gebouwen. GPR Stedenbouw biedt de gebruiker inzicht in de aspecten van duurzaamheid èn duurzaamheidprestaties van een gebied. Van een nieuw stedenbouwkundig plan of van herstructurering van een bestaand gebied. Het instrument is geschikt voor gemeenten, projectontwikkelaars, stedenbouwkundigen en anderen die zich verdiepen in de duurzaamheid van stedenbouw. GPR Stedenbouw brengt de belangrijkste thema’s in beeld: Energie, Ruimtelijke inrichting, Gezondheid, Gebruikswaarde en Toekomstwaarde.Al deze elementen kunnen invloed hebben op een ontwerp. De gemeente heeft op dit moment het accent op het gebruik van duurzame bouwmaterialen, waarbij via het GPR een toets van duurzaamheid van de woning kan worden gedaan. Daarnaast stimuleert de gemeente bij nieuwbouw warmtepompen en ecologische inrichting (vogelvriendelijke) van de openbare ruimte. Bij gemeentelijke gebouwen is er sprake van een voorbeeldfunctie en zal er extra aandacht zijn voor duurzame voorzieningen en uitstraling. Ook wordt er gestreefd naar een gesloten grondbalans en wordt er zoveel mogelijk gebruik gemaakt van oppervlakkige regenwaterafvoer. Bij het aanleggen van openbare ruimte wordt gebruik gemaakt van duurzame materialen en ook hergebruik van materialen is een uitgangspunt. Het openbaar vervoer wordt gestimuleerd en op het nieuwe carpoolterrein bij de nieuwe aansluiting A7 wordt gekeken naar oplaadpunten voor elektrische auto’s en fietsen. De gemeente kijkt naar mogelijkheden op het gebied van alternatieve energriebronnen op grotere schaal.

pagina 28

pagina 29

Opgave’s Autoverkeer

De ruimtelijke context van de verkeersstructuur van Joure is het gridsysteem, de gelijkwaardigheid in de wegen en de vele route keuze’s die mogelijk zijn. De locatie van het huidige Knooppunt Joure, blijft de hoofdentree als aansluiting van Joure op de A7 en Joure West de tweede entree. De totale auto verkeersstructuur van Joure in de Integrale Visie Heerenveen Skarsterlân gaat uit van een rondweg om Joure heen. Daardoor zal er meer een gelijkwaardigheid gaan ontstaan tussen de verschillende aantakkingen op de snelweg A7. Ook gaat de Integrale Visie uit van een groot ontwikkelingsperspectief richting het westen. In deze totaalstructuur is vooral de geplande rondweg als oplossing een vraagpunt. Er is gebleken dat de ontwikkelfocus tot 2021 vooral richting het zuiden en noordoosten is, waarbij de oostelijke ontsluiting beter wordt gemaakt door een rechtstreekse koppeling aan de snelweg. Daarnaast zullen de hoge kosten van een aquaduct zullen niet meer gedekt worden vanuit toekomstige opbrengsten van ontwikkelingen. De verkeersaantallen voor Joure over de westelijke randweg zijn tot 2021 niet groot blijkt uit modellenstudies gedaan in het kader van het knooppunt en zal vooral een functie hebben voor doorgaand verkeer van Terhorne richting de snelweg en ontsluiting van Douwe Egberts. Vanuit de landschappelijke analyse heeft de ligging aan het water en de beperkte bebouwing en infrastructuur aan de westkant van Joure een hoge kwaliteit, waar we in Broek Zuid van willen profiteren met luxe woningbouw. Daardoor is de vraag of een halve rondweg, een hoefijzer-vorm, kan functioneren tot 2021 met daarbij wel de maatregel het doorgaande verkeer door de kern te ontmoedigen. Dit vergt een nader verkeerskundig onderzoek. Het eerste gedeelte wordt dan wel in Broek Zuid aan de westzijde tot 2016 aangelegd, waarbij het volgende gedeelte na 2021 in beeld komt. Tot die tijd zal er onderzocht worden naar mogelijkheden voor ontlasting van de verkeersdruk op de Harddraversweg. Voor het gedeelte aan de oostzijde is de routing veranderd bij het knooppunt en wordt tegelijkertijd (voor 2016) met de aanleg van de snelweg meegenomen. Bij de uitbreiding Wyldehoarne IV zal voor het gedeelte van de randweg voor de toekomstige woningbouw na 2021 een aantal opties onderzocht worden, of over het bedrijventerrein de Ekers of aan de rand van Wyldehoarne IV of op de Wyldehoarnstersingel. Het valt op dat in de verkeersstructuur van Joure de zuidelijke randweg veel minder als randweg functioneert dan de Haskerveldweg. Dit komt doordat de woonwijken Blauwhof e.o. en Zuiderveld via de Harddraversweg, Scheen en Geert Knolweg ontsloten worden. Voor de verdeling van de verkeersdruk over heel Joure liggen er kansen in Zuiderveld een aantakking te maken op de Sewei. Een verdere ontlasting van de Harddraversweg zou kunnen bestaan uit het regelen van het autoverkeer naar het gemeentehuis en de schiphuizen via de nieuwe autoweg van Broek Zuid. Daarnaast is een idee in het Waterfront en het GVVP genoemd, het gebied bij de Tolhuisbrug meer verblijfsgebied te maken. Dit wordt ook in het nadere verkeersonderzoek meegenomen.

pagina 30

pagina 31

Fietsers en voetgangers

Ruimtelijk is het belangrijk dat er een duidelijker onderscheid komt voor de hoofdfietsstructuur van Joure. Veel fietsroute’s, met name in Westermeer, verzanden in een wirwar van straten. Het is belangrijk de fietsrouting te versterken door bijvoorbeeld koppeling aan groenzone’s en hoofdstructuren in de buurt. Er zal een onderzoek gedaan moeten worden naar het opheffen van het vele snippergroen in de jaren 80 buurten (hoog onderhoudsniveau) en het aanleggen van een meer robuuste toegankelijke groenstructuur in samenhang met fietsroute’s. Ook de koppeling met het centrum is belangrijk. De verzamelwegen voor auto’s zijn tevens belangrijke fietsaders. Het is belangrijk die straten fietsvriendelijk te houden. Daarnaast zijn er alternatieve route’s meer door de buurten. Op de bijgevoegde tekening is het fietsraamwerk benoemd. Daarnaast zijn er in Joure ook route’s die mooi zijn om te fietsen en minder een verbindende/doorstroom functie hebben. Deze zijn benoemd tot recreatieve fietsroute’s. Er is een aantal stukken benoemd die nu ontbreken. Bij herstructureringsplannen kan hier vervolgens rekening mee worden gehouden. Nu is de oversteekbaarheid voor de fietser van de Haskerveldweg niet optimaal en kan op bepaalde punten verbeterd worden zoals bij de Sewei waar een oplossing bedacht is voor de fietsoversteek naar de voetbalvelden. Bij de nieuwbouw liggen er kansen voor het uitbreiden van de wandelroute’s in Joure.

pagina 32

pagina 33

Water en groen

De toekomstige wateropgave is dat er voor Joure naar een natuurlijker en robuuster systeem wordt gestreeft. Gidsmodellen water zijn daarbij praktische hulpmiddelen. Dit zijn ruimtelijke schema’s die beperkingen en kansen van water als drager van ruimtelijke structuren inzichtelijk maken. De nieuwbouw van Joure Zuid en de aanleg van de nieuwe snelweg bieden bijvoorbeeld kansen voor betere circulatie en het op hoogte houden van het waterpeil bij Zuiderveld. Het peil wordt verhoogd en er wordt een aanvoer van water vanuit de Skarster Rijn gemaakt. Daarnaast wordt er per uitbreiding afhankelijk van de gewenste identiteit, water in het plan gebracht. Zoals eerder aangegeven ligt er een kans bij Boek Zuid woningbouw op open vaarwater aan te laten sluiten en dus water op boezempeil te realiseren. Daarbij is er ook een mogelijkheid de woonbebouwing binnen de rand van Joure, zoals de Kooilaan en de bebouwing van Sevenwolden hierop aan te laten sluiten. Het vergroten van het boezempeil zal ook plaatsvinden bij de herstructuring van het bedrijventerrein Tolhûswei. Hier ligt een kans te onderzoeken of er meer watergerelateerde bedrijvigheid kan worden gerealiseerd. Voor het groen zal er meer gestreefd worden naar gebiedseigen beplanting en ook een goede afstemming met de aanwezige ondergrond. Ook de inpassing van de nieuwe snelweg zal aangegrepen worden om de groenstructuur te versterken. Daarnaast is het streven de randen die door nieuwbouw ontstaan zoveel mogelijk door middel van groenzone’s aan te sluiten op het open gebied.

pagina 34

pagina 35