Lijst agendapunten nummer: Kenmerk: Afdeling:
15b 25993 Omgeving en Economie
RAADSBESLUIT
Datum:
15 december 2011
Onderwerp: toelichting artikel 7 Verordening winkeltijden gemeente Terneuzen De raad van de gemeente Terneuzen; gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders d.d. 4 november 2011; gelet op artikel 3, zesde en zevende lid, juncto artikel 3, derde lid aanhef en onder a van de Winkeltijdenwet; Besluit vast te stellen de hierna volgende toelichting:
Toelichting bij artikel 7 van de Verordening winkeltijden gemeente Terneuzen. Met deze toelichting bij het toerismeartikel uit de Verordening Winkeltijden gemeente Terneuzen geven wij gevolg aan de motiveringsplicht als bedoeld in artikel 3 lid 7 Winkeltijdenwet (Wtw). Deze motivering dient in ieder geval twee onderdelen te bevatten. In de eerste plaats moeten wij motiveren dat is voldaan aan de voorwaarden voor toepassing van artikel 3, derde lid, onder a. In de tweede plaats dient de motivering van het besluit een grondig inzicht te geven in de belangenafweging die aan het besluit ten grondslag ligt (artikel 3, lid 6). De hierna gegeven motivering voldoet aan deze wettelijke eisen. Toepassingsvoorwaarden Wij hebben op grond van artikel 3 lid 3 Wtw de bevoegdheid om bij verordening als de onderhavige vrijstelling te verlenen van het verbod om winkels op zon- en feestdagen geopend te hebben. Deze bevoegdheid is aan voorwaarden verbonden. Deze voorwaarden zijn gesteld in artikel 3 lid 3 onder a van de Wtw. Er dient binnen de gemeente sprake te zijn van 1) op de gemeente of een deel daarvan gericht toerisme met een substantiële omvang, 2) mits de aantrekkingskracht voor dat toerisme geheel of nagenoeg geheel is gelegen buiten de verkoopactiviteiten die door de vrijstelling mogelijk worden gemaakt (het toerisme dient autonoom te zijn). De vaststelling of aan deze voorwaarden is voldaan, vergt een beoordeling van alle feiten en omstandigheden van het geval, die nauw verweven is met de specifieke situatie van deze gemeente. Wij hebben daarom een zekere beoordelingsvrijheid, die de rechter bij zijn toetsing
behoort te respecteren. Wij stellen vast dat, om de hierna volgende redenen, aan deze toepassingsvoorwaarden is voldaan. 1. Autonoom toerisme met een substantiële omvang In de gemeente is sprake van autonoom toerisme met een substantiële omvang. In deze gemeente zijn namelijk een aantal toeristische trekpleisters en voorzieningen aanwezig, op grond waarvan de gemeente Terneuzen zich onderscheidt van andere gemeenten: Portaal van Vlaanderen Het informatiecentrum over en op het Terneuzense sluizencomplex, met aandacht voor het scheepvaartverkeer op het Kanaal van Gent naar Terneuzen, lokale bedrijvigheid en industrieel toerisme, is gestart in 1992 en heeft de afgelopen jaren een kwaliteitsslag gemaakt. Het bezoekerscentrum is pas geheel vernieuwd en de bedrijfsvoering is geprofessionaliseerd, wat onder meer heeft geresulteerd in een interactieve tentoonstelling en een spectaculaire groei van de bezoekersaantallen naar ruim 6.000 bezoekers in 2010. Staats-Spaanse Linies De Staatse en Spaanse Linies zijn de restanten van zestiende- en zeventiende-eeuwse militaire verdedigingswerken die zijn aangelegd tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) en de Spaanse Successieoorlog (1702-1713). De vestingstadjes, forten en linies liggen in het grensgebied van Zeeuwsch-Vlaanderen, Antwerpen en Oost- en West-Vlaanderen. De Linie van Communicatie nabij Sas van Gent wordt aangemerkt als een van de tien blikvangers, Fort Moerspui (bij Zuiddorpe), het Mauritsfort (bij Hoek) en de Passageulelinie (bij Biervliet) worden genoemd als ‘andere parels’ van de Staats-Spaanse Linies (bron: www.staatsspaanselinies.nl; er zijn geen bezoekersaantallen bekend). Snowbase Indoor ski- en snowboardcentrum in Terneuzen (sinds 2008, 140.000 bezoekers in 2010). Scheldorado Subtropisch zwemparadijs in Terneuzen (sinds 1990, ruim 97.000 bezoekers in 2010). De Braakman Camping- en bungalowpark van 90 hectare groot met ruim 1200 plaatsen, onderverdeeld in 500 toeristische kampeerplaatsen en 700 jaarplaatsen. Naast een luxe kampeervakantie kunnen de gasten kiezen voor een verblijf in een comfortabele bungalow, chalet of stacaravan. In 2010 vonden er 100.000 overnachtingen op de Braakman plaats. Scheldeboulevard en jachthavens De Westerschelde en de Scheldeboulevard in Terneuzen trekken altijd bezoekers! Ook de jachthavens in Terneuzen en Sas van Gent mogen zich in de belangstelling van de watersporters verheugen. musea In de gemeente bevinden zich enkele musea van bovenlokale betekenis, waaronder het Industrieel Museum Zeeland te Sas van Gent, het Schoolmuseum in Terneuzen en Streekmuseum ‘Het land van Axel’ te Axel. De negen musea die in de gemeente gevestigd zijn, trekken tezamen jaarlijks circa 10.000 bezoekers.
2
Lijst agendapunten nr. 15b
evenementen Een aantal evenementen in Terneuzen is uitgegroeid tot trekkers van regionale betekenis: er komen tienduizenden bezoekers op af, velen van buiten de gemeente, waaronder de Terneuzense Havendagen en het Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen. camperplaatsen Op vier locaties in de gemeente Terneuzen zijn camperplaatsen gerealiseerd, waar bezoekende kampeerautobezitters gratis 24 uur kunnen overnachten. toeristische bewegwijzering De toeristische bebording is gebaseerd op Europese richtlijnen en in de gehele gemeente uniform en actueel. routestructuren De gemeente beschikt over een uitgebreid netwerk aan wandel-, fiets-, auto-, ruiter- en vaarroutes, zowel bewegwijzerd als verkrijgbaar met een routebeschrijving. straatmeubilair buitengebied Met name langs wandel-, fiets- en autoroutes zijn in het buitengebied van de gemeente Terneuzen op diverse locaties bankjes en picknicksets geplaatst. toeristische informatievoorziening Er is in samenwerking met de VVV Zeeuws-Vlaanderen een basisinfrastructuur voor toeristische informatieverstrekking opgezet. De fysiek toegankelijke informatiepunten (waaronder een ANWB-VVV-winkel in Terneuzen en diverse VVV-kantoren in de kernen) worden aangevuld met digitale informatie. a. autonoom toerisme De genoemde toeristische trekpleisters maken veelal sinds (tientallen) jaren onderdeel uit van deze gemeente. b. substantiële omvang Uit bovenstaande cijfers en overige hierna te beschrijven omstandigheden blijkt dat deze trekpleisters flinke aantallen bezoekers per jaar trekken, tegen een inwonersaantal van 55.000. Daarmee is sprake van meer dan ‘enig’ toerisme. Het toerisme in de gemeente Terneuzen is substantieel mede gelet op de navolgende cijfers: werkgelegenheid toeristische sector De Kanaalzone van de gemeente Terneuzen heeft een industrieel karakter, is de motor voor de lokale en regionale economie. Maar de gemeente Terneuzen is groter dan de Kanaalzone! De toeristisch-recreatieve sector is van groot belang voor de gemeente Terneuzen (zie verder onder punt 4a). Economische activiteit op het vlak van toerisme en leisure resulteert in de gemeente Terneuzen in 180 vestigingen en ruim 1.000 arbeidsplaatsen. De sector is goed voor 3,7% van alle vestigingen en 4,7% van de totale werkgelegenheid in de gemeente. Wat betreft de (maaltijdverstrekkende) horeca is mosseldorp Philippine een uitschieter met maar liefst 8 mosselrestaurants, die vooral bij onze zuiderburen zeer in trek zijn. Recreatiebedrijf De Braakman weet zijn bezoekers eveneens voor een zeer aanzienlijk deel van buiten de regio te trekken. Tot de overige toeristische bedrijven behoort een brede waaier van vooral dagrecreatieve bedrijvigheid. Een bijzondere vorm van toerisme is sinds lange tijd het
3
Lijst agendapunten nr. 15b
kooptoerisme van veel Vlamingen: de winkelopenstelling in een aantal kernen binnen de gemeente is van oudsher gekoppeld aan hun ligging aan de landsgrens. Het winkelbestand in met name Sas van Gent en Axel heeft hier jarenlang profijt van getrokken. (Bron: Gemeente Terneuzen in beeld, 2011, Kamer van Koophandel Zuidwest-Nederland.) inkomsten uit toerisme Op jaarbasis ontvangt de gemeente Terneuzen € 129.498,00 (2010) aan inkomsten uit toeristenbelasting. Daarnaast is een belangrijk deel van de opbrengsten uit parkeergelden € 835.078,00 (2010) en forensenbelasting € 235.317,00 (2010) direct aan het toerisme in de gemeente Terneuzen gerelateerd. verblijfsrecreatie Naast de hiervoor genoemde dagtoeristen, worden jaarlijks vele verblijfstoeristen in de gemeente ontvangen: in 2007 zijn er zo’n 93.000 hotelovernachtingen geboekt (bron: Hotelvisie Gemeente Terneuzen, 2008). Terneuzen telt naast Vakantie-eiland De Braakman tevens acht minicampings. investeringen in toeristische sector De gemeente heeft sinds de gemeentelijke herindeling (2003) nadrukkelijk geïnvesteerd in de bevordering van het toerisme in de gemeente. In combinatie met het vergroten van de leefbaarheid in de kernen en het faciliteren van verbrede landbouw is jaarlijks geld uitgetrokken voor het verbeteren van de toeristische infrastructuur en het ondersteunen van initiatieven, ook in de vorm van cofinanciering voor diverse projecten die in aanmerking kwamen voor Europese subsidies uit het Plattelandsontwikkelingsprogramma 1 en 2 en Operationeel Programma Zuid (EFRO). Momenteel wordt gewerkt aan de herinrichting van de Scheldeboulevard inclusief de jachthaven in Terneuzen, de ontwikkeling van de riviercruisevaart en de vernieuwing van het voorzieningenniveau. Kortom, de gemeente als geheel wordt beschouwd als een gebied met een grote toeristische aantrekkingskracht en voldoet aan de criteria om het toeristisch regime van toepassing te verklaren op de gemeente als geheel. 2. Winkelopenstelling ten behoeve van het toerisme De toeristische trekpleisters zijn gelegen zowel in de kernen als in het buitengebied van de gemeente Terneuzen. De openstelling van winkels is nodig ten behoeve van het bezoek van toeristen aan de toeristische trekpleisters omdat winkelopstelling hieraan ondersteunend is. Nu aan de toepassingsvoorwaarden van artikel 3, derde lid, onder a Wtw is voldaan, is de raad bevoegd van de bevoegdheid als bedoel in artikel 3 lid 3 onder a gebruik te maken. In artikel 7 van deze verordening maakt de raad van deze bevoegdheid gebruik. 3. Inventarisatie van de belangen De raad mag deze bevoegdheid toepassen na afweging van de daarbij betrokken belangen (artikel 3 lid 6 Winkeltijdenwet). De raad is verplicht in ieder geval de volgende belangen in de afweging te betrekken: a. Werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente, waaronder mede wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; b. de zondagsrust; c. de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente.
4
Lijst agendapunten nr. 15b
4. Omschrijving van de belangen a. economische belangen Binnen de regio Zeeuwsch-Vlaanderen is Terneuzen centrumgemeente, in de eerste plaats vanwege de centrale ligging, maar meer nog vanwege de grootste concentratie van werkgelegenheid, inwoners en voorzieningen. De sterke internationale werklocaties in de Kanaalzone zijn samen met de aanwezige regionale hoofdvestigingen van bedrijven en organisaties van positieve invloed op het kunnen aantrekken van nieuwe inwoners en van regionaal opererende, dienstverlenende midden- en kleinbedrijven. Terneuzen telde in 2010 bijna 3.900 vestigingen: ondernemingen en (semi-) overheidsinstellingen. Gezamenlijk zijn deze bedrijven en instellingen goed voor bijna 27.300 arbeidsplaatsen. Binnen de gemeente Terneuzen is de industrie met 28,2% van de totale werkgelegenheid de belangrijkste werkgever, de gezondheidszorg en welzijnssector volgt met 15,6%, de detailhandel is nummer 3 met 11%. Qua bedrijvigheid is de zakelijke dienstverlening met bijna 17% van alle vestigingen duidelijk koploper. De detailhandel volgt met ruim 15% van het totaal aantal bedrijven in de gemeente. De detailhandel (exclusief handel en reparatie van auto’s) telt in Terneuzen bijna 470 vestigingen, goed voor circa 2.500 arbeidsplaatsen. De sector is daarmee goed voor 12% van de totale bedrijvigheid en 9% van de totale werkgelegenheid. De sector is daarmee een belangrijke pijler onder de economie van Terneuzen. Binnen de detailhandel hebben de supermarkten een klein aandeel binnen het totaal aantal vestigingen (5,1%), maar wel een groot werkgelegenheidsaandeel (29,9%). De meeste bedrijven zijn te vinden in de categorie ‘winkels overige artikelen’ (42,6%). Het gaat hierbij vooral om kleding- en schoenenwinkels, drogisterijen, bloemenwinkels en juweliers. Bij deze belangenafweging dienen ook het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en dat van winkelpersoneel te worden betrokken. Zondagopenstelling betekent dat ondernemers de keuze hebben om op zondag open te zijn. Ze kunnen er voor kiezen om op minder rendabele uren te sluiten, waardoor zondagopenstelling evenmin een verruiming van het aantal openingsuren hoeft te betekenen. De belangen van het winkelpersoneel ten aanzien van het werken op zondag worden geregeld in de Arbeidstijdenwet. De werknemer moet met arbeid op zondag instemmen en indien hij dat niet doet is dit geen gegronde reden voor ontslag. b. zondagsrust Voor de vaststelling van de Verordening winkeltijden gemeente Terneuzen is in 2004 een evaluatie uitgevoerd naar de maatschappelijke gevolgen van zondagopenstelling. Hiervoor heeft de gemeente wijk- en dorpsraden, kerken en middenstandsverenigingen rechtstreeks benaderd. Individuele burgers en andere dan de genoemde maatschappelijke verbanden zijn via een oproep in het regionale huis-aan-huisblad in de gelegenheid gesteld hun reactie kenbaar te maken aan de hand van een enquête. Op 15 september 2004 heeft er een hoorzitting plaatsgevonden, waarop de aanwezigen hun standpunt met betrekking tot de winkelopenstelling in de gemeente Terneuzen naar voren konden brengen en toelichten. Na deze inspraakmogelijkheid en een uitvoerige discussie heeft de gemeenteraad besloten tot vaststelling van de vigerende winkeltijdenverordening.
5
Lijst agendapunten nr. 15b
c. leefbaarheid, veiligheid en openbare orde In Zeeland is toerisme en recreatie een belangrijke pijler: veel Zeeuwen vinden in deze sector werk. Daarnaast zorgt het toerisme voor extra omzet en werkgelegenheid in veel andere sectoren, zoals de detailhandel, de bouw en de dienstverlening. Dankzij het toerisme is in veel kleine(re) kernen nog een gevarieerd winkelbestand aanwezig. Daarmee draagt het toerisme ook bij aan het behoud van het voorzieningenniveau en aan de leefbaarheid in veel plaatsen. Uitbreiding van het toerisme (en daardoor meer toeristische bestedingen) kan juist een oplossing bieden voor het wegvallen van draagvlak en bestedingen ten gevolge van de demografische ontwikkeling. Wat betreft veiligheid en openbare orde doen zich geen problemen voor in relatie tot zondagopenstelling. Er is evenmin aanleiding om te veronderstellen dat in de toekomst extra inspanningen op het vlak van toezicht en handhaving te verwachten zijn. 5. Afweging van de belangen Het doel van de Winkeltijdenwet is onder meer het borgen van de zondagsrust door zondagopenstelling van winkels te verbieden. Dit is de hoofdregel. Dit belang heeft de raad betrokken en gewogen. De Verordening winkeltijden gemeente Terneuzen dateert uit 2004; zoals blijkt uit artikel 7 is de toeristische aantrekkingskracht van de gemeente Terneuzen destijds reeds bij de besluitvorming betrokken. Wij komen tot de conclusie dat het toeristisch belang het zwaarste weegt.
Besloten in de openbare vergadering van de gemeenteraad d.d. 15 december 2011. griffier,
voorzitter (plv),
drs. T.A.M. Leeraert
N. Atmaç-Yigit
6
Lijst agendapunten nr. 15b
