Raad van commissarissen, bestuur, functionarissen en externe adviseurs

jaarverslag 2012

Inhoudsopgave

Raad van commissarissen, bestuur, functionarissen en externe adviseurs

2

Kerncijfers

3

Bericht van de raad van commissarissen

4

Personalia raad van commissarissen

6

Verslag van de directie

7

Governance en maatschappelijk beleid

18

Personalia dagelijkse beleidsbepalers op grond van de Wft

26

Financieel Jaarverslag

Geconsolideerde balans per 31 december

27

Geconsolideerde winsten verliesrekening over het jaar eindigend op 31 december 28

Geconsolideerd overzicht totaal resultaat

29

Geconsolideerd overzicht mutaties in het eigen vermogen

30

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

31

Toelichting op de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening

32

Toelichting bij de geconsolideerde balans

58

Toelichting bij de geconsolideerde winsten verliesrekening

71

Enkelvoudige balans per 31 december (na winstbestemming)

76

Enkelvoudige winsten verliesrekening over het jaar eindigend op 31 december

78

Mutaties in het eigen vermogen

79

Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening

80

Overige gegevens

Statutaire bepalingen over de winstverdeling

86

Besluit over de winstverdeling

86

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

87

1

Raad van commissarissen, bestuur, functionarissen en externe adviseurs

Raad van Commissarissen J.B. Pollock BcS1 (toegetreden) Prof. dr. R.G.C. van den Brink1 T.J. Breedon M.A. (Oxon) M.Sc. (teruggetreden) G.J. Hoskin (teruggetreden)

Management team Drs. A.T. Dolders2 P. Glas2 AAG M.I.F. van Dam MM R. van der Zande Mr. drs. H. van de Bunt (in dienst getreden in 2012) J. Revet M.Sc. F.R. Vanoni

Medisch adviseur Dr. J. Bronsema

Wiskundig adviseur Towers Watson

Externe accountants PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

1 2

Zie pagina 6 voor personalia raad van commissarissen. Zie pagina 26 voor personalia dagelijkse beleidsbepalers op grond van de Wft.

2

Kerncijfers

(in duizenden Euro’s)

2012 2011 2010** 2009 2008

Resultaat Resultaat voor belastingen

92.935

Belastingen

-605 23.400 7.229 14.564 3.274

528 32.127 56.987 12.839

Resultaat na belastingen

69.535 1.133 24.898 42.423 9.565

Productie Premieposten*

16.503 6.162 6.874 8.600 15.780

Koopsommen**

101.300 109.210 145.400 156.770 199.122

Totaal

117.803 115.372 152.274 165.370 214.902

Omzet Verdiende premies

198.326 210.068 252.795 289.418 338.649

Directe opbrengsten uit beleggingen 66.311 72.416 80.649 79.668 74.715 Overige opbrengsten Totaal

175 102 - - 264.812 282.586 333.444 369.086 413.364

Bedrijfskosten Provisie aan tussenpersonen 14.755 9.987 13.029 18.280 25.211 Overige bedrijfskosten

20.884

28.377

26.500

20.754

19.929

Mutatie acquisitiekosten

-6.215

6.277

8.233

7.100

252

Totaal

29.424 44.641 47.762 46.134 45.392

Solvabiliteit Benodigd

82.941 77.580 78.284 76.696 74.243

Aanwezig

205.377 166.787 244.827 201.322 167.266

Balansgegevens Technische voorzieningen e.r. 2.011.618 2.017.614 2.136.701 2.062.195 1.886.276 Beleggingen Eigen vermogen

2.267.529 2.195.466 2.334.560 2.219.241 1.647.430 180.836 133.972 184.891 170.568 130.893

Balanstotaal 2.337.588 2.249.512 2.392.011 2.295.867 2.077.037 Aantal medewerkers 194 175 181 155 170 (herrekend op fulltime basis en inclusief tijdelijke inhuurkrachten)

* Het betreft hier de in 2012 bijgeschreven standpremie uit hoofde van nieuwe productie van periodieke premieposten. ** Vanaf 2010 inclusief de productie direct ingaande lijfrenten uit eigen opbouwproducten.

3

Bericht van de raad van commissarissen

Aan de algemene vergadering van aandeelhouders Hierbij bieden wij u de jaarrekening over 2012 aan, zoals die werd opgesteld door de directie van Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. In het verslag is de goedkeurende accountantsverklaring van PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. opgenomen. De raad van commissarissen is drie maal bijeen geweest. In de voorjaarsvergadering is het financieel jaarverslag 2011 in aanwezigheid van de accountant besproken. Ook de onderliggende rapportages van de externe actuaris en de managementletter zijn onderwerp van gesprek geweest. Onderdeel van de jaarrekening waren mede de resultaten van Beleggingen B.V., een 100% deelneming van Legal & General ten behoeve van haar bancaire activiteiten. In deze vergadering is kennisgenomen van de uitkomst van het medewerkerstevredenheidsonderzoek eind 2011. Het was verheugend te constateren dat de algemene tevredenheid ten opzichte van de meting in 2009 is gestegen. In de zomervergadering is veel aandacht gegaan naar bespreking van de contouren voor het strategisch plan 2013-2015. Een definitief besluit daarover is genomen in de najaarsvergadering waarbij de uitkomsten van de Own Risk and Solvency Assessment (ORSA) mede bepalend zijn geweest voor de beslissing. De Audit Commissie, voorgezeten door prof. dr. R.G.C. van den Brink, vergaderde in het boekjaar 2012 drie maal. Naast de financiële- en audit rapportages is een aantal malen het beleggingsbeleid besproken in het licht van de financiële crisis. De leden van de commissie hebben in 2012 een interne training gevolgd over ORSA in het algemeen en de uitkomsten van de diverse assessments. Ook de uitkomsten van de Solvency Capital Requirement (SCR) berekeningen zijn onderwerp van gesprek geweest. De Risk Commissie, voorgezeten door G.J. Hoskin heeft eveneens drie maal vergaderd. In de vergaderingen zijn alle geïdentificeerde risico’s besproken en zijn de mitigerende maatregelen bewaakt. Er is ruim aandacht geweest voor de uitkomsten van de ORSA. Ook is nieuw beleid besproken, zoals die voor Asset en Liability Management (ALM) en Investment. De samenstelling van de raad en haar commissies is gewijzigd. De heer T.J. Breedon, voorzitter van de raad van commissarissen is, in verband met pensionering, teruggetreden. De heer G.J. Hoskin, lid van de raad en de Audit Commissie en voorzitter van de Risk Commissie, heeft eveneens in verband met pensionering afscheid genomen. In hun plaats is benoemd de heer J.B. Pollock. Legal & General Nederland is onderdeel van Legal & General Group. De nieuwe commissaris vanuit het moederbedrijf is benoemd vanuit zijn functionele verantwoordelijkheid voor het groepsonderdeel. Bij de selectie en benoeming van dit nieuwe lid hebben de bestaande verantwoordelijkheden de doorslag gegeven en niet een evenwichtige verdeling tussen man en vrouw. Bij volgende benoemingen zal gestreefd worden naar een evenwichtige verdeling. Wij stellen u voor uw goedkeuring aan de jaarrekening te verlenen. Deze goedkeuring strekt tot decharge van de directie voor het gevoerde beheer en eveneens tot decharge van de raad van commissarissen voor het in 2012 gehouden toezicht.

4

Wij stellen u bovendien voor om een dividend ter beschikking te stellen van 15 miljoen euro. Dit dividend is reeds uitgekeerd als interim dividend. Tot slot spreken wij graag onze waardering uit aan de directie, alsmede aan alle medewerkers van Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. voor de realisatie van de doelstellingen. 19 april 2013

J.B. Pollock Voorzitter

5

personalia raad van commissarissen

J.B. Pollock, BcS (54), voorzitter risk commissie Nationaliteit: Engelse Zittingsperiode: Toegetreden, eerste zittingsperiode tot 31 januari 2017 Huidige functie: Group Executive Director van Legal & General Group plc. en Chief Executive Risk Vorige functie: Managing Director, Legal & General Asia Nevenfuncties: Lid van het Practitioner Panel bij de de FSA en lid van Life Insurance Committee at Association of British Insurers

Prof. dr. R.G.C. van den Brink (65), voorzitter audit commissie Nationaliteit: Nederlandse Zittingsperiode: Benoemd in 2002; tweede zittingsperiode eindigt op 25 september 2014 Vorige functie: Lid van de Raad van Bestuur van ABN AMRO Bank Overige commissariaten: AkzoNobel; Nederlandse Waterschapsbank (voorzitter); Center Parcs Europe N.V. (voorzitter); Raad van Commissarissen KBC Bank (voorzitter)

Nevenfuncties: Buitengewoon hoogleraar Financial Institutions, faculteit economie en econometrie Universiteit van Amsterdam

6


Een succesvol jaar 2012 Het jaar 2012 is voor Legal & General op alle fronten een zeer succesvol jaar geweest. Legal & General is sterk gepositioneerd, de strategie is geformuleerd en de binding met het intermediaire kanaal is verstevigd. Grote investeringstrajecten hebben in 2012 resultaten opgeleverd, zodat de onderneming een geheel nieuwe set producten aan de markt heeft kunnen presenteren. En met succes.

Sterke groei nieuwe productie De eind 2011 geïntroduceerde nieuwe Legal & General Lifestyle overlijdensrisicoverzekering heeft in 2012 zijn vruchten afgeworpen. Legal & General heeft het marktaandeel in de markt voor overlijdensrisicoverzekeringen (ORV) in een jaartijd verviervoudigd (2012: 15,8%; 2011: 3,7%). Het aantal afgesloten verzekeringen is eveneens verviervoudigd tot een jaarvolume van ruim 30.000 posten. Voor collectief pensioen is een groot aantal offertes uitgebracht. De eerste contracten collectief pensioen zijn succesvol afgesloten. Ook met haar bancaire vermogensopbouw producten neemt Legal & General inmiddels een stevige positie in. Naast de bestaande beleggingsvarianten wordt nu ook een spaarvariant aangeboden. Hierdoor is het totale vermogen in bancaire producten in 2012 meer dan verviervoudigd. De gekozen positionering van Legal & General als breed georiënteerde financiële instelling met producten in zowel de individuele levensverzekeringsmarkt, de collectieve pensioenmarkt als de bancaire markt voor vermogensopbouw geeft de onderneming ook voor de toekomst een solide basis.

Mooie winstcijfers Legal & General heeft, evenals in voorgaande jaren, een stabiele stroom van positieve resultaten uit de in de loop der jaren opgebouwde portefeuille gegenereerd. Dit is een gezonde portefeuille met tevreden klanten, met een lager dan in de markt gebruikelijk verval. Good value for money en een excellente service vertalen zich in loyaliteit van klanten. Met als fraai resultaat ruim 69 miljoen euro na belasting. Daarbij dient meteen te worden vermeld dat onder IFRS de winsten verliesrekening, veel sterker dan voorheen, afhankelijk is van renteschommelingen. Geschoond voor deze schommelingen zou de winst 36 miljoen euro na belasting bedragen.

Een solide maatschappij met een sterke balans De kapitaalspositie van banken en verzekeraars is een belangrijk thema in de financiële sector. Het is cruciaal voor het vertrouwen van klanten en markten. Legal & General is altijd al een maatschappij geweest met een sterke balans. Door de positieve financiële resultaten van 2012 is deze balans verder verstevigd. Circa tweederde van de balans van Legal & General is gekoppeld aan een beleggingsverzekering. En dat betreft met name verzekeringen voor rekening en risico van de polishouder met externe beleggingsfondsen. De overige eenderde van de balans wordt gevormd door traditionele verzekeringen met een vorm van garantie. Van het geld dat de maatschappij ontvangt voor deze producten wordt het merendeel in staatsobligaties belegd en een deel in bedrijfsobligaties. Voor zover garanties zijn afgegeven, wordt er gestreefd naar een belegging met een op deze garantie afgestemd rendement en mijdt de maatschappij risicovolle beleggingen.

7


Legal & General heeft geen vastrentende waarden in portefeuille die gerelateerd zijn aan hypotheken en houdt evenmin instrumenten aan als Collaterlized Debt Obligations (CDO’s). Dit prudente beleggingsbeleid zorgt al jaren voor een gezonde solvabiliteit. Onder het huidige Solvency I regime bedraagt de solvabiliteit eind 2012 248% (2011: 215%). De maatschappij houdt dus bijna 2,5 maal zoveel eigen vermogen aan dan als minimum door de toezichthouder is gesteld. De onderneming heeft bovendien ook in 2012 een stabiel dividend aan haar aandeelhouder uitgekeerd ter grootte van 15 miljoen euro. Onder het toekomstige Solvency II regime, waarbij zowel beleggingen als verzekeringsverplichtingen volledig op marktwaarde worden berekend, laat de onderneming een nog veel sterkere solvabiliteit zien namelijk van 371%.

Verdieping van de crises De resultaten van Legal & General zijn nog positiever te noemen tegen de achtergrond van het sombere economische klimaat. De afwikkeling van de schuldencrises geeft een neerwaartse druk op de economische ontwikkeling in de Eurozone. Weliswaar is door het optreden van de Europese Centrale Bank het gevaar voor het uiteenvallen van de Eurozone afgewend, maar daar staat tegenover dat er fors wordt bezuinigd op de overheidsuitgaven. De bezuinigsoperaties van de Europese overheden remmen de economische ontwikkeling. Door een laag vertrouwen stellen huishoudens en bedrijven investeringsbeslissingen uit. Over geheel 2012 wordt een krimp verwacht in de Eurozone van iets minder dan 1%. De verschillen zijn echter groot, Duitsland blijft licht groeien, maar de PIIGS-landen laten een significante terugval zien. De effecten op de werkgelegenheid hiervan zijn aanzienlijk. De werkloosheid in de eurozone is in 2012 opgelopen tot 11,8%, met Spanje als koploper waar zelfs 26,6% van de beroepsbevolking werkloos is. Ook de Nederlandse economie is in een double-dip terechtgekomen. Na een aarzelend herstel krimpt de economie over geheel 2012 met circa 1%. De kurk van de economie is de export die nog licht groeit. Maar in andere sectoren is het zwaar weer. De bouwsector, als motor voor de binnenlandse groei, is door de malaise op de onroerend goedmarkt geheel stil gevallen. Mede door de sterk oplopende werkloosheid, die inmiddels 7,2% bedraagt, zijn consumenten pessimistisch over de nabije toekomst. Een kwart van de hypotheken staat ‘onder water’ hetgeen op langere termijn een grote druk legt op de bestedingsruimte van gezinnen. Ook de maatregelen uit het regeerakkoord van Rutte II hebben nog niet bijgedragen aan herstel van vertrouwen. De index voor consumentenvertrouwen staat op –39. Deze ontwikkelingen hebben hun weerslag op de financiële markten. De verzekeringsmarkt staat zwaar onder druk. De overcapaciteit aan de aanbodzijde vertaalt zich in heftige concurrentie en druk op de marges. Het provisieverbod 2013 heeft in 2012 tot veel onzekerheid geleid bij aanbieders en financieel adviseurs. De discussie over een level playing field met banken en directe aanbieders is heftig gevoerd.

8


Ontwikkelingen productmarkten Overlijdensrisicoverzekeringen De totale markt voor ORV’s is met ruim 30% gedaald. Dit is deels een prijseffect. Door transparantie van tarieven en het provisieverbod zijn prijsstelling, kwaliteit van het product, maar ook de efficiency van de processen de belangrijkste aspecten waarop aanbieders worden gekozen. De markt van niet-hypotheek gebonden risicoverzekeringen is redelijk op peil gebleven. Naar schatting zijn er 200.000 polissen afgesloten met een premievolume van 77 miljoen euro (-5% ten opzichte van 2011). De hypotheekgebonden productie staat echter zwaar onder druk. Weliswaar zijn door de beperkingen van de mogelijkheden voor renteaftrek per 2013 de laatste maanden van het jaar relatief veel woningen verkocht. Maar over het hele jaar gezien is de verkoop van het aantal huizen sterk gedaald. In combinatie met lagere verkoopprijzen en een druk op de premies is het premievolume van aan hypotheken gekoppelde overlijdensrisicoverzekeringen in 2012 gehalveerd tot een volume van minder dan 50 miljoen euro. Wel lijkt hier de bodem bereikt.

Vermogensopbouw De markt voor vermogensopbouw is ook in 2012 weer sterk gegroeid. Het totale spaarsaldo is met 6,5% gestegen tot circa 325 miljard euro. De inleg op bankspaarrekeningen heeft een groot aandeel in deze groei (totale inleg is ruim 4 miljard euro). Een belangrijk deel van de groei van het totale spaartegoed komt uit verzilvering van verkocht onroerend goed door ouderen of erfgenamen. Mede door positieve koersontwikkeling op de effectenbeurzen zijn, na jaren van daling, de totale beleggingen van consumenten gestabiliseerd. De totale markt bedraagt circa 90 miljard euro. De indextrackers maken hierbinnen een snelle groei door. De relatief lage kostenload werkt een verdere groei in de hand. In tegenstelling tot de florerende markten voor sparen en beleggen is de markt voor vermogensopbouw via individuele levensverzekeringen zwaar in de mineur. Dit geldt zowel voor euro- als voor beleggingsverzekeringen. De totale markt daalde in 2012 met 22% ten opzichte van het voorgaande jaar. Beleggingsverzekeringen als onderdeel daarvan daalden met bijna 25%. Het marktvolume voor individuele levensverzekeringen komt voor geheel 2012 uit op 3 miljard euro. De markt voor unit linked verzekeringen komt in 2012 uit op 229 miljoen euro, dat wil zeggen ongeveer acht procent van het totaal. Collectief pensioen Er is veel dynamiek in de wereld van collectief pensioen. Door onzekerheid over de hardheid van pensioenaanspraken en indexatie is er behoefte aan transparante regelingen met lagere kosten. De trends bewegen zich naar meer marktwerking en toenemende individualisering. In het midden- en kleinbedrijf resulteert dit in een aanzienlijke oversluitmarkt. Eind- en middenloonregelingen maken plaats voor beschikbare premieregelingen. Steeds meer werkgevers zien de pensioenregeling en de daaruit voortvloeiende premieverplichtingen als een mogelijkheid om de totale werkgeverslasten te drukken. Zeker in tijden van economische onzekerheid is het belangrijk om kosten goed te kunnen budgetteren. De opkomst van Premie Pensioen Instellingen (PPI’s) draagt ook bij aan deze ontwikkeling. In 2012 is het aantal PPI’s met een vergunning gegroeid tot 9 stuks. Dit aantal zal naar verwachting nog verder stijgen. De PPI’s hebben sterk ingezet op een prijsstrategie waardoor de concurrentie is toegenomen.

9


Strategische koers en positionering De core business van Legal & General is de verkoop van risicotechnische producten. Daarbij wordt een strategie gevoerd van diversificatie naar vermogensadvies en collectief pensioen voor het midden- en kleinbedrijf. Dit sluit volledig aan bij de missie: Legal & General Nederland verkoopt up market, winstgevende, financiële producten via het intermediaire kanaal op basis van good value for money en excellente service. De maatschappij hanteert een distributiemodel waarbij de producten uitsluitend via derden worden aangeboden. Het vrije intermediair, waaronder de hypotheekketens, is het belangrijkste distributiekanaal. Daarnaast worden producten aangeboden via bankkantoren. Direct contact met klanten blijft beperkt tot het verstrekken van informatie en service. De website en de portalen van Legal & General worden hiervoor ingezet. In 2012 is een start gemaakt om de onderneming ook bij consumenten en werkgevers nadrukkelijker te profileren als aanbieder van producten voor ORV’s, vermogensopbouw en pensioenvoorzieningen. Met de veranderingen in de markt en wijzigingen in het distributielandschap neemt het belang van merkbeleving toe. Het is daarom belangrijk om te bouwen aan naamsbekendheid, imago en merkvoorkeur bij de (potentiële) afnemers. Een aangescherpte positionering en de herziening van de corporate huisstijl zijn hiervoor in het afgelopen jaar ontwikkeld. In het najaar van 2012 is een geheel herziene corporate website landg.nl gelanceerd waarin een duidelijke scheiding is aangebracht in de content voor particuliere- en zakelijke klanten. Ook heeft de onderneming zich via internet, radio en advertenties gepresenteerd aan haar doelgroep. In de communicatie naar consumenten wordt de kwaliteit van de producten en diensten benadrukt alsmede de waarde van onafhankelijk en professioneel advies. De maatschappij wil consumenten verzekeren van een gezonde financiële toekomst.

Klantbelang centraal In het verlengde van de positionering naar klanten heeft Legal & General in 2012 een aantal nieuwe activiteiten ontwikkeld die bijdragen aan de verbetering van de klantbeleving. De ambitie is om de verwachtingen van klanten te overtreffen. Dit ligt in lijn met de governance principes van het Verbond van Verzekeraars. Een belangrijk uitgangspunt van de Code Verzekeraars is “het centraal stellen van de klant als voorwaarde voor continuïteit van de verzekeraar”. Met betrekking tot deze visie is Legal & General al sinds jaar en dag van mening dat het bestaansrecht van de onderneming bestaat uit het creëren van meerwaarde voor klanten en andere stakeholders. Good value for money is verankerd in de missie van Legal & General. Op basis van een onderzoek onder ruim 500 klanten zijn in 2012 vijf primaire processen doorgelicht. Naar aanleiding van de uitkomsten zijn procedures en communicatiemiddelen aangepast. Zo is specifiek voor de klachtafhandeling ingesteld dat elke klager meteen persoonlijk wordt gebeld door een case manager. En bij expiratie van een verzekering wordt een verzekeringnemer tijdig op de hoogte gesteld over het aflopen van de polis en de eventuele alternatieven. Voor advies hierover worden klanten verwezen naar het intermediair.

10


Periodiek wordt de kwaliteit van de processen doorgelicht en een overall rapportcijfer berekend. Voor 2013 is een target gesteld op de totaalscore voor klanttevredenheid. Verder is de invoering van de digitale gezondheidsverklaring een belangrijke mijlpaal. Klanten kunnen via internet een interactieve vragenlijst invullen over hun gezondheidssituatie voor de acceptatie van een levensverzekering. Dit vergroot het gemak en het verkort de doorlooptijd van de aanvraag aanzienlijk. Diverse webmodules en video’s zijn ontwikkeld om klanten te informeren over een aantal financiële situaties.Voor lancering worden de modules met pre-testing en middels panels met klanten doorgesproken. Dit is tevens onderdeel van het product goedkeuringsproces. Nieuwe producten en diensten (zoals webmodules en video’s) worden ondermeer getoetst aan de klantbehoeften en op transparantie.

Legal & General Nederland onderdeel van een sterke groep Legal & General is onderdeel van een van oorsprong Engelse financieel dienstverlener met wereldwijd ruim 8 miljoen klanten. Het bedrijf is actief in Engeland, USA, China, Frankrijk, India, enkele Golfstaten en Egypte. Legal & General is opgericht in 1836 in Londen en bestaat ruim 175 jaar. Een onderneming die zich in weer en wind staande houdt, dat geeft vertrouwen. De onderneming heeft 508 miljard euro aan beleggingen onder haar beheer. In 2012 bedroeg de omzet wereldwijd, uitgedrukt in annual premium equivalent, 2,6 miljard euro en de exploitatiewinst voor belasting, volgens IFRS, 1,3 miljard euro. Met de groep is er ondermeer kennisuitwisseling op het gebied van productontwikkeling, distributiebeleid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Legal & General is in Nederland actief sinds 1984 en bedient ruim 180.000 verzekeringnemers en verzekerden. De onderneming is gestart als een levensverzekeringsmaatschappij. Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. valt onder alle Nederlandse weten regelgeving en dus ook onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en Autoriteit Financiële Markten (AFM). Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. biedt sinds 2010 de mogelijkheid om naast levensverzekeringen, via een nieuwe tak, beleggingsrekeningen te openen. Aanbieder van de hiertoe opgerichte beleggersgiro en tevens beheerder van het Legal & General Paraplufonds is Legal & General Nederland Beleggingen BV. Legal & General Nederland heeft een slagvaardige en een leane organisatie met 179 vaste medewerkers die zoveel mogelijk is ingericht langs de business lines van de drie productmarkten.

Arno Dolders Managing Director

HUman resources

Michel van Dam

Pieter glas

Sales Director

Sales

marketing

INternal audit

rob van der zande

Finance Director

finance & control

actuarial department

customer services

Director Operations

ict

operations

business administration

facilities

legal & compliance

11


Legal & General een onderneming in beweging Algemeen Legal & General heeft zich in 2012 sterk gemaakt om het intermediair te informeren en waar nodig te ondersteunen over de veranderingen in de markt. Met name de voorbereiding op het provisieverbod is daarbij een belangrijk thema. In dit verband is een website Countdown ontwikkeld waar intermediairs bewust gemaakt werden van de komende veranderingen. Tools zijn aangeboden voor het tijdig aanpassen van de bedrijfsvoering en de verdienmodellen. Ook is een weblog “Over Waarde” gelanceerd waar met het intermediair de dialoog wordt aangegaan over actuele thema’s. Naast de generieke ondersteuning zijn er ook specifieke activiteiten door Legal & General ontwikkeld ten behoeve van de diverse deelmarkten. Overlijdensrisicoverzekeringen Vanaf 2011 is het Legal & General Lifestyle tarief toegankelijk voor iedereen, onafhankelijk van het inkomen van de verzekerde. In 2012 heeft deze benadering zijn vruchten afgeworpen. Het aantal afgesloten verzekeringen is meer dan verviervoudigd ten opzichte van het jaar daarvoor tot een jaarvolume van ruim 30.000 nieuwe posten. En met een verviervoudiging in omzet is het marktaandeel van Legal & General gestegen naar 15,8%. Het aantal klanten met een ORV is gestegen tot boven de 100.000. Het merendeel van de advieskantoren wordt op afstand bediend vanuit de afdeling Desk Account. Het aantal actieve kantoren is in 2012 fors gestegen. Deze groei is mede bewerkstelligd door een actief acquisitiebeleid. Een belangrijke ontwikkeling in 2012 is het sekseneutraal maken van de ORV. Op basis van Europese regelgeving wordt er bij de premiestelling geen rekening meer gehouden met verschillen tussen vrouwen en mannen. Ook na doorvoering van de nieuwe sekseneutrale tarieven heeft Legal & General scherpe tarieven kunnen handhaven. In 2012 heeft de maatschappij grote stappen gezet in de ontwikkeling van ketenintegratie en de digitale verwerking van aanvragen. Inmiddels wordt meer dan 80% van de aanvragen digitaal aangeleverd via Legal Online. Verder is een start gemaakt met de uitrol van de digitale gezondheidsverklaring. Dit web-based proces draagt bij aan een snellere doorlooptijd en een efficiëntere verwerking van ORV-aanvragen. Ook voor klanten is het invullen van een digitale vragenlijst veel gebruikersvriendelijker. Bij de uitrol zijn alle klanten ondervraagd over het gemak en de begrijpelijkheid van de digitale gezondheidsverklaring. Klanten geven hiervoor een rapportcijfer van bijna een acht. De ervaringen van klanten zijn gebruikt bij verdere fine tuning van de vragenlijst. Verder is in 2012 het RisicoAdviesProgramma doorontwikkeld. Met dit programma ondersteunt Legal & General het intermediair bij de advisering van ORV. Een nieuw onderdeel binnen dit programma is het aanbieden van een ORV-quiz. De vragen hadden betrekking op praktijksituaties en enkele kennis-vragen. Uit de resultaten blijkt dat de overlijdensrisicoverzekering toch ingewikkelder is dan vooraf gedacht. Dit is mede aanleiding om met het intermediair kennis te delen. Bijvoorbeeld door het aanreiken van een marktonderzoek over onderverzekering en door een dialoog op te zetten over de ORV-markt via een web-based masterclass (webinar). Aan dit webinar hebben 385 intermediairs deelgenomen.

12


Vermogensopbouw Sparen voor pensioen en het aflossen van de hypotheek vindt in toenemende mate plaats via bankspaarproducten. Hoewel garantieproducten het meest in trek zijn, heeft beleggen door de positieve koersontwikkelingen op de beurs in 2012 weer enigszins aan populariteit teruggewonnen. In 2012 is de inleg op bankspaarproducten bij Legal & General bijna verviervoudigd. Deze groei is met name te danken aan het sparen voor aanvullend pensioen. Door een intensieve samenwerking met Van Lanschot is in december 2012 een nieuw bankspaarproduct geïntroduceerd. Het merendeel van de 630 ‘Geselecteerde Vermogensadviseurs’ is inmiddels actief met de advisering van bankspaarproducten. In een dalende markt voor beleggingsverzekeringen is het marktaandeel van Legal & General in 2012 gestegen naar ruim 24% (2011: 21%). De ‘Geselecteerde Vermogensadviseurs’ worden dedicated bediend door accountmanagement met daarbij als ondersteuning het speciaal voor deze intermediairs ontwikkelde VermogensAdviesProgramma. In 2012 is een aantal nieuwe diensten toegevoegd aan dit programma, zo is een switch-service gelanceerd waarbij intermediairs worden ondersteund bij het informeren en adviseren van klanten over beleggingsverzekeringen en mogelijke alternatieven in de vorm van bankspaarproducten. Verder is er een website ontwikkeld voor consumenten over pensioenopbouw. In een informatieve video worden consumenten geïnformeerd over een eventueel pensioengat en mogelijke oplossingen om dat te voorkomen. Via deze website worden klanten geattendeerd op het belang van onafhankelijk advies over dit onderwerp. Op het gebied van kennis delen zijn, in samenwerking met ’s werelds grootste vermogensbeheerder BlackRock, masterclasses georganiseerd over indexbeleggen. Eind 2012 is Legal & General gestart met het actief benaderen van alle klanten met een beleggingsverzekering. Het doel hiervan is dat zij de waarde-ontwikkeling van hun polis vergelijken met het doelkapitaal dat ze willen opbouwen.

Collectief Pensioen In 2012 is het Prisma Pensioen actief op de markt gebracht. Er zijn 185 nieuwe kantoren opgeleid om Prisma Pensioen te adviseren. Dit heeft geleid tot het uitbrengen van een groot aantal offertes. Inmiddels zijn de eerste contracten succesvol afgesloten. Voor de marktintroductie zijn zowel de distributiepartners als de potentiële klanten (werkgevers) breed geïnformeerd. Intermediairs zijn opgeleid en hebben De Pensioencheck Kit ontvangen. Met als onderdelen een stappenplan en handige tools om bestaande contracten door te lichten. Voor het inzetten van de Pensioencheck moet er bij werkgevers allereerst bereidheid bestaan om het bestaande pensioencontract te laten checken. Daarom is er voor werkgevers een website ontwikkeld met informatie en achtergronden over het pensioen van hun werknemers. Aan de hand van een checklist kan een werkgever beoordelen of het zin heeft de bestaande regeling door te laten lichten. Voor dit doel is er ook een onderzoek uitgevoerd naar de wensen van medewerkers met betrekking tot arbeidsvoorwaarden en hun pensioenopbouw. Met radiocommercials en advertenties in vakbladen en dagbladen is Legal & General bij werkgevers gepositioneerd als pensioenaanbieder.

13


Beste Levensverzekeraar Individueel In 2012 is Legal & General voor de 10e keer uitgeroepen tot Beste Levensverzekeraar Individueel. Dit op basis van een onderzoek dat jaarlijks door Adfiz, de brancheorganisatie van financieel adviseurs, wordt uitgevoerd onder haar leden. In het 11-jarige bestaan van deze verkiezing, is het voor de 10e keer dat Legal & General deze eerste plaats behaalt. Met name de kwaliteit van de producten, de scherp geprijsde premies en de foutloze processen zijn aspecten die door het intermediair als sterk worden beoordeeld. Voor Legal & General is dit wederom een erkenning voor de wijze waarop wordt samengewerkt met het onafhankelijk intermediair en een stimulans om ook in de toekomst samen met het intermediair de kwaliteit van de keten te versterken.

Personeel en organisatie Legal & General heeft al vele jaren een uitstekend en gemotiveerd team van deskundige en betrokken medewerkers. De personele bezetting van de onderneming is in 2012 toegenomen van 159 naar 179 vaste medewerkers (fte). De verhouding tussen mannen en vrouwen blijft gelijk en is 59% respectievelijk 41%. In de directie van Legal & General zijn op dit moment geen vrouwen vertegenwoordigd. Bij het vertrek van een vrouwelijk directielid in 2011 is actief gezocht naar een vrouwelijke vervanging. Er is destijds geen geschikte kandidaat gevonden. Bij toekomstige wisselingen zal wederom expliciet rekening gehouden worden met de verhouding tussen mannen en vrouwen in het bestuur. Circa 30% van de medewerkers woont op een afstand van minder dan 10 km van het kantoor van Legal & General. Hiermee is Legal & General ook een belangrijke lokale werkgever. Dat de organisatie in 2012 wederom een groot aantal belangrijke projecten heeft kunnen realiseren is te danken aan de inzet van alle medewerkers. Legal & General is een organisatie met medewerkers die hart voor de zaak en voor elkaar hebben. De bereidheid van medewerkers om zich verder te ontwikkelen is hoog en zorgt ervoor dat de kwaliteit die de maatschappij wil leveren gewaarborgd blijft en dat talent optimaal wordt benut. In 2012 is 35% van de medewerkers gestart met een opleiding of heeft die inmiddels succesvol afgerond. Dit is ruim boven de gestelde doelstelling van 25%. Met betrekking tot de integriteit van medewerkers wordt in het kader van de beoordelingscyclus jaarlijks getoetst op de naleving van de Gedragscode Verzekeraars. Ook wordt jaarlijks bij de beoordeling de Verklaring Gedragscode Belangenverstrengeling en Marktmisbruik ondertekend door de medewerkers. Voor de inzet, flexibiliteit en loyaliteit van de medewerkers spreekt de directie haar grote waardering uit. Mede door de stijging van het ziekteverzuim in 2011 naar 4,6%, voornamelijk veroorzaakt door langdurig verzuim, is Legal & General in 2012 gestart met een pilot verzuimbeheersing. Het uitgangspunt van het verzuimbeheersingstraject is het voorkomen van verzuim, waarbij Legal & General zich vooral focust op een goed evenwicht tussen werk en persoon. De pilot is de eerste fase van het verzuimbeheersingstraject dat Legal & General voor de hele organisatie voor ogen heeft. In 2012 daalde het verzuimpercentage naar 3,1%. Ruim beter dan het target van 3,5%. De gemiddelde verzuimduur van 9,1 (2011: 12,7) en het langdurig verzuim van 1,1% (2011: 2,6) daalde ook ten opzichte van 2011. De meldingsfrequentie (1,1) bleef gelijk.

14


In november 2011 heeft Legal & General door haar arbodienst Medisch Consult de wettelijke Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) laten uitvoeren. Dit onderzoek is onderdeel van het arbobeleid van de maatschappij. De RI&E is een periodiek onderzoek naar arbeidsomstandighedenrisico’s in een bedrijf. In kaart gebrachte risico’s worden verwerkt in een rapport. Voor Legal & General kwam het rapport (februari 2012) er in grote lijnen op neer dat er geen knelpunten zijn gesignaleerd. Wel zijn bepaalde adviezen gegeven over het doorvoeren van verbeteringen in het arbobeleid van de maatschappij. Deze adviezen zijn opgepakt en verwerkt in een plan van aanpak. In toenemende mate is er vanuit de organisatie een behoefte geuit om thuis te kunnen werken. Ook binnen Werving & Selectie is het regelmatig een onderwerp van gesprek. Thuiswerken past binnen goed werkgeverschap als het in te richten is binnen de organisatie. Om eerst wat ervaring op te doen met dit onderwerp is Legal & General in december gestart met een pilot thuiswerken onder drie afdelingen. De intentie is om het thuiswerken in 2013 bedrijfsbreed uit te rollen. Tijdens de Pensioen3daagse in september heeft Legal & General, in samenwerking met het Verbond van Verzekeraars, voor haar eigen medewerkers een informatiebijeenkomst georganiseerd. Het doel was het verhogen van het pensioenbewustzijn. Een initiatief dat door de medewerkers als zeer geslaagd werd beoordeeld.

Legal & General in 2013 vast op koers Tegen de achtergrond van de economische ontwikkelingen en de veranderingen in de sector is Legal & General sterk gepositioneerd. De strategie is geformuleerd. De belangrijkste projecten zijn zo ver geïmplementeerd dat de onderneming met nieuwe producten in de markt staat. Al deze producten maken datgene waar de onderneming voor staat: good value for money. In 2012 heeft Legal & General de positie als een van de leidende partijen in de ORV-markt weer heroverd. De uitdaging voor 2013 is dit te continueren met behoud van winstgevendheid. Vermogensadvies loopt, en met de introductie van een nieuw bankspaarproduct wordt hier een doorstart gemaakt. En collectief pensioen is succesvol van start gegaan. Voor distributie zijn nieuwe initiatieven ontwikkeld die hun waarde moeten bewijzen in het provisieloze tijdperk. Ook in 2013 wordt opnieuw geïnvesteerd in het optimaliseren van de distributieketen. In samenhang hiermee wordt ook een programma gestart om de technische infrastructuur te vernieuwen en de backoffice beter te ontsluiten voor de distributiepartners. De afgelopen jaren heeft Legal & General bewezen een lerende organisatie te zijn en dat zal in 2013 niet veranderen. De uitdagende omgeving vereist een voortdurend optimalisatieproces. Voor de betrokken en enthousiaste medewerkers van de organisatie betekent dit extra mogelijkheden om zich te ontwikkelen. De financiële kengetallen van de maatschappij en het perspectief voor 2013 en verder zijn onveranderd gezond.

15


Meer dan ooit onafhankelijk advies noodzakelijk Het belang dat het financieel advies voor de oudedagsvoorziening een onafhankelijk advies is, wordt daarbij vaak onderschat. De adviseur neemt vaak niet de moeite om uitgebreid aan een klant uit te leggen dat hij onafhankelijk advies biedt en wat dit inhoudt. Het wordt wel voor de vorm in het introductiegesprek vermeld. En het staat ook keurig in de meeste dienstverleningsdocumenten. Maar daar houdt het dan ook op. De hele wereld van verschil die achter het woordje onafhankelijkheid schuil gaat, krijgt de klant niet te horen. Sterker nog in de “oude wereld” zag de klant de adviseur wellicht als verlengstuk van de aanbieder. Als verkoper van producten. Want de klant besefte natuurlijk prima dat ook de adviseur niet van de lucht en de liefde leeft. Ook al werd niet gesproken over beloning, die immers “verborgen” in het product zat. Na 1 januari 2013 is het voor de klant duidelijk dat hij moet betalen voor het advies. En juist dan is het belangrijk dat de klant de toegevoegde waarde van onafhankelijkheid ziet en ook bereid is daarvoor te betalen. De onafhankelijke adviseur gaat uit van de individuele klant. Van zijn unieke situatie. En daarover geeft hij een advies. Bij dat advies hoort een passende oplossing. En hij kiest uit een reeks van producten van verschillende aanbieders welk product het best past binnen het advies voor deze klant. En als het advies luidt dat er geen product nodig is, omdat in alles reeds is voorzien, is dat ook een mogelijke uitkomst. Deze onafhankelijke rol is echter moeilijk te vervullen als er slechts keuze is uit producten van één aanbieder en als de verkoper ook nog eens betaald wordt door diezelfde aanbieder. Dat is hetzelfde als een schoenenwinkel met één merk schoenen of een muziekwinkel met cd’s van één zanger. Meer en meer zal de onafhankelijke adviseur zich daarom ontwikkelen tot financieel regisseur van de klant, zijn vermogensvorming en financiële risico’s. Meer eigen verantwoordelijkheid betekent dat de klant behoefte heeft aan een centrale figuur die de ontwikkelingen bijhoudt en de verschillende doelkapitalen bewaakt.

Trots zijn op het vak Nu zijn de vooruitzichten voor diezelfde financieel dienstverlener niet rooskleurig. Sinds 2009 verkeert Nederland in crisis, maar nu blaft het beest niet alleen, het begint ook te bijten. De vooruitzichten voor de Europese Unie zijn somber, voor Nederland nog iets somberder dan het gemiddelde in de Eurozone. En voor de financiële sector zet het verval gewoon door. Maar goed, na regen komt zonneschijn. De echte ondernemers staan op, stropen de mouwen op, zetten de schouders eronder, doen er een tandje bij, kortom laten zich niet klein krijgen. En zo moet het ook. Belangrijker dan de economische crisis echter is het gebrek aan vertrouwen in de werking van de financiële sector. Sinds 2007 zit de financieel dienstverlener in de hoek waar de klappen vallen. Een woekerpolisaffaire die als een veenbrand voort woedt en af en toe oplaait. Omvallende banken en boze rekeninghouders. Koopsompolissen voor betalingsbeschermers met hoge bonussen. En al deze schandalen en schandaaltjes mogen op ruime media aandacht rekenen. Politici roepen om het hardst dat de sector de schuld is van de crisis en spreken van een graaicultuur die aan banden moet worden gelegd. Zij stapelen regel op regel en leggen steeds meer bevoegdheden bij de toezichthouder.

16


Het komend jaar wordt voor de hele financiële sector, zowel voor adviseurs als voor aanbieders een jaar vol met onzekerheden. Maar er zullen niet alleen bedreigingen zijn. Er zullen ook heel veel kansen komen. Legal & General is ervan overtuigd dat de deskundige, onafhankelijke adviseur klaar staat om deze kansen te pakken. Want de professionele adviseur is klaar voor de toekomst. Nu na 1 januari 2013 het provisieverbod een feit is, is het ook duidelijk aan wiens kant de onafhankelijke adviseur staat. Daarover kan geen discussie meer bestaan. De klant zal in toenemende mate het advies van deze adviseur zoeken. Een adviseur die ondernemend, deskundig en onafhankelijk is. Daarom gelooft Legal & General in de toekomst van het intermediair. Daarom zullen er altijd intermediairmaatschappijen zijn zoals Legal & General die naast de adviseur gaan staan om hem te helpen de behoefte van de klant in te vullen. Omdat de onderneming dit samen met het intermediair oppakt en zal blijven oppakken, mogen zij trots zijn op hun vak. De maatschappij en het intermediair leveren toegevoegde waarde aan de samenleving. Wonen, ondernemen en vermogensopbouw wordt mede mogelijk gemaakt. Legal & General biedt geen sexy producten met een hoge aaibaarheidsfactor, maar bouwstenen voor een welvarende samenleving. De producten van Legal & General zijn de smeerolie die de machine soepel draaiende houdt. En dat al sinds jaar en dag op een nette wijze. Daarom is Legal & General trots op haar vak en daarom zal zij ook in 2013 staan voor dat vak. 19 april 2013

drs. A.T. Dolders Algemeen directeur

17


Legal & General staat midden in de samenleving en wil op een maatschappelijk verantwoorde manier ondernemen met oog op het belang van klanten. De missie van Legal & General, good value for money, stelt de klant centraal. Dit is overeenkomstig de Code Verzekeraars (de Code). De missie, kernwaarden en strategie van Legal & General bevestigen de beginselen van de Code.

De Code De intentie van de Code is het vertrouwen in de financiële sector te herstellen en het functioneren van de sector te verbeteren. Legal & General onderschrijft dit streven en doet dat door de Code na te leven. In 2012 heeft Legal & General nieuwe initiatieven ondernomen om de in 2011 ingezette lijn voort te zetten. Ook is een aantal aanbevelingen vanuit de Code doorgevoerd. Enkele voorbeelden zijn: • Alle leidinggevenden van Legal & General hebben de moreel-ethische verklaring ondertekend. • In 2012 hebben de leden van directie en de raad van commissarissen permanente educatie gevolgd conform de Code. • Het Product Approval Proces van Legal & General is verder verbeterd. Jaarlijks wordt hier een audit op uitgevoerd. • Het beloningsbeleid van Legal & General voldoet aan de Code en de toepasselijke weten regelgeving.

Klant centraal De aanbevelingen over “klant centraal” zijn opgenomen in de strategie en cultuur van Legal & General. “Klant centraal” is onderdeel van de afdelingsdoelstellingen en de persoonlijke doelstellingen van medewerkers. Het is een vast agendapunt bij alle vergaderingen en een vast onderdeel van elk beslisdocument. Door het management is “klant centraal” scherp gedefinieerd, teneinde hier concreet invulling aan te kunnen geven.Voor het creëren van meer bewustwording bij dit thema voor alle medewerkers wordt een programma ontwikkeld. De uitvoering van de aanbevelingen over “klant centraal’ worden elders in het jaarverslag uitgebreid toegelicht.

Corporate Social Responsibility Onderdeel van de Code is de invulling van maatschappelijke betrokkenheid door de organisatie en de medewerkers. Al diverse jaren staat corporate social responsibility (CSR) hoog op de agenda. In 2012 is het beleid herijkt en zijn plannen ontwikkeld om dit breder op te pakken met daarbij een directe betrokkenheid van alle medewerkers. Uitgangspunt bij het formuleren van het CSR-beleid zijn de wensen van klanten en stakeholders op dit gebied en de richtlijnen van Legal & General Group. Ook zijn vanuit de groep diverse masterclasses georganiseerd over de diverse onderdelen van het CSR-beleid. Daarnaast is aansluiting gezocht bij hetgeen door het Verbond van Verzekeraars is opgenomen in de Code met betrekking tot maatschappelijk verantwoord ondernemen. De overtuiging is dat de economische

18


prestatie van de onderneming alleen kan verbeteren als CSR integraal onderdeel uitmaakt van de bedrijfsvoering. Klanten en stakeholders verwachten dit. Maar ook richting medewerkers ligt er een opdracht om breder te kijken naar arbeidsvoorwaarden en de invulling daarvan. CSR omvat een breed terrein met daarbinnen diverse aandachtsgebieden. Legal & General Group hanteert de volgende aandachtsgebieden: - Klant en markt - Medewerkers en maatschappij - Duurzaam beleggen - Ketenverantwoordelijkheid - Energie en grondstoffen Op elk van deze terreinen heeft Legal & General in 2012 activiteiten ontplooid en zijn plannen ontwikkeld voor verdere uitbreiding. De uitvoering van de activiteiten is belegd in een taskforce CSR waar managers als trekker zijn benoemd op elk een specifiek aandachtsgebied. De overall aansturing is belegd bij de commercieel directeur. Het beleid en de activiteiten over 2012 zijn bekeken met behulp van twee onafhankelijke assessments. Via Legal & General Group is deelgenomen aan de UN Global Compact Self Assessment Tool. Daarnaast is gebruik gemaakt van de survey van Business in the Community (BITC). Op een groot aantal aspecten worden in deze survey de CSR-inspanningen van de organisatie getoetst en wordt aangegeven op welke aspecten verbetering mogelijk is. Deze bevindingen zijn betrokken in de planvorming voor 2013. Hieronder volgt een samenvatting van de activiteiten in 2012.

Klant en markt De eerste opdracht van de organisatie is producten en diensten te ontwikkelen die aansluiten bij de behoeften van klanten en die bijdragen aan een gezonde financiële toekomst van de afnemers. Om klanten beter bewust te maken van hun financiële situatie en te helpen bij hun keuze, zijn diverse video’s en berekeningstools ontwikkeld. Deze middelen worden via de website van Legal & General en de sites van intermediairs beschikbaar gesteld. Ook heeft Legal & General communicatiematerialen ontwikkeld voor intermediairs om hun klanten voor te lichten over het provisieverbod per 2013 en het belang van onafhankelijk advies. Daarnaast wordt, op basis van klanttevredenheidsonderzoek, de ontevredenheid bij klanten opgelost, met name in de afhandeling van klachten. Plannen zijn ontwikkeld om de klantgerichtheid van medewerkers te vergroten. Medewerkers en maatschappij Naast de reguliere zaken ten behoeve van professionele ontwikkeling van personeel is een aantal nieuwe initiatieven ontplooid om medewerkers ook te ondersteunen in hun persoonlijke ontwikkeling. Er is in 2012 een start gemaakt met het faciliteren en stimuleren van medewerkers voor het leveren van een bijdrage aan maatschappelijke doelen. Lokaal is een samenwerking aangegaan met een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Met hen is een programma opgezet voor het verlenen van vrijwilligerswerk. Om gezond gedrag bij medewerkers te stimuleren is Legal & General een sponsorship aangegaan met de CityRun Hilversum.

19


Duurzaam beleggen Legal & General onderkent haar maatschappelijke verantwoordelijkheden als potentiële investeerder in landen en bedrijven. Daarom houdt de maatschappij bij haar beleggingsactiviteiten bewust en actief rekening met de invloed van maatschappelijke criteria, sociale aspecten en milieu afwegingen. De wijze waarop de onderneming hieraan uitvoering geeft, is vastgelegd in haar duurzaam beleggingsbeleid. Voor de eigen beleggingen is het uitgangspunt dat Legal & General niet belegt in landen en bedrijven die betrokken zijn bij, onder andere, vormen van corruptie, milieuvervuiling, kinder- en dwangarbeid en controversiële wapens. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt met een verbod om in landen te beleggen die een veroordeling van de Verenigde Naties achter hun naam hebben staan. Voor investeringen in bedrijven wordt gewerkt met een uitsluitingenlijst. Deze wordt jaarlijks bijgewerkt. Voor een groot gedeelte van de portefeuille maakt de onderneming gebruik van externe asset managers. Er worden afspraken gemaakt met deze partijen om minimaal hetzelfde stringente duurzaam beleggingsbeleid te volgen als Legal & General. Ketenverantwoordelijkheid Legal & General hecht veel waarde aan de kwaliteit van financieel advies. Er bestaat daarom een strikt aanstellingsbeleid voor adviseurs. De adviseur wordt getoetst op de professionele kwaliteit en deskundigheid, Wft-vergunning, integriteit. Via de adviesprogramma’s voor risicoverzekeringen, vermogensopbouw en pensioen wordt het intermediair actief ondersteund in het verder professionaliseren van de bedrijfsvoering. Daarnaast is beleid ontwikkeld voor het aangaan van leveranciersrelaties. Key Suppliers worden getoetst voordat een overeenkomst wordt gesloten. In het procurement beleid is dit uitgewerkt. Voor partijen die nog niet voldoen aan de standaard zal ondersteuning worden geboden om zich te verbeteren. Energie en grondstoffen Terugdringen van papiergebruik en energie zijn twee belangrijke pijlers van het milieubeleid. In 2012 is een belangrijke stap gezet in het verder digitaliseren van de processen en daarmee in de vermindering van papierverbruik. Vanaf april 2012 stuurt Legal & General op digitalisering van alle productaanvragen. Inmiddels wordt ruim 80% van de offertes digitaal uitgebracht. Om intermediairs te stimuleren om hun aanvragen digitaal in te sturen, is een incentive actie gevoerd waarbij een donatie is gedaan voor een natuurbrug van Natuurmonumenten. In het acceptatieproces is de introductie van de digitale gezondheidsverklaring een belangrijke mijlpaal. De gezondheidsvragen konden vanaf oktober 2012 door klanten via internet worden ingevuld. De landelijke uitrol is gestart in 2013 en is inmiddels voltooid. Ook dit heeft geleid tot een forse reductie van papiergebruik. Brochures en informatiematerialen zijn ook steeds meer digitaal beschikbaar en de wekelijkse nieuwsbrief per fax is in 2012 afgeschaft en wordt nu per mail verstuurd. Voor enveloppen en brieven wordt gebruik gemaakt van het FSC-keurmerk. Ook wordt de post CO2-neutraal verzonden. Het stimuleren van thuiswerken draagt bij aan vermindering van CO2-uitstoot door reductie van woonwerkverkeer. Verder worden medewerkers gestimuleerd om afval te scheiden. Legal & General heeft hiertoe een inzamelingspunt ingericht waar ook producten van thuis kunnen worden ingeleverd. Legal & General gebruikt groene stroom voor het kantoorpand. Er is beleid ontwikkeld om de medewerkers bewuster te laten omgaan met papier en elektriciteit. Zo wordt per medewerker een dashboard ingericht om het papiergebruik te volgen.

20


Energieverbruik kantoor Legal & General 2010 – 2012, totaal en per medewerker, elektriciteit in MWh en gas in M3.

Elektriciteit Elektriciteit

Gas totaal Gas

totaal per medewerker per medewerker 2010

510

3,1

47.500

290

2011

461

2,7

48.700

280

2012

483

2,5

41.600

210

Governance principes Onderdeel van de Code zijn richtlijnen voor de wijze waarop een onderneming goed, efficiënt en verantwoord moet worden geleid en op welke wijze hierover verantwoording wordt afgelegd. Op de website van Legal & General staat een actueel overzicht van de wijze waarop Legal & General de aanbevelingen van de Code toepast. Hieronder wordt meer specifiek ingegaan op de sturing op de kennis van de bestuurders, het risicomanagement, audit en beloningsbeleid.

Kennis directie en raad van commissarissen Volgens een vast programma bespreken directie en raad van commissarissen de ontwikkelingen in de financiële markten en wijzigingen in weten regelgeving. In een aparte boardmeeting is medio 2012 in aanwezigheid van het gehele management team de meerjaren strategie besproken. Standaard worden in elke boardmeeting marktontwikkelingen en zaken met betrekking tot weten regelgeving en toezicht besproken. De heer R.G.C. van den Brink heeft, als lid van de raad van commissarissen, deelgenomen aan een interne opleiding over Solvency II.

Risicomanagement Voor het management van Legal & General is het managen van risico’s een belangrijk onderdeel van zijn activiteiten. Daarbij worden niet alleen financiële risico’s beoordeeld maar ook risico’s zoals operationele risico’s, verkooprisico’s, reputatierisico, compliance risico’s en counterparty risico’s. Legal & General opereert volgens het “three lines of defence” model. De eerste “line of defence” zijn de operationele afdelingen die zelf verantwoordelijk zijn voor het beheren en beheersen van hun risico’s. Vanuit iedere overlegstructuur binnen de onderneming worden de geïdentificeerde risico’s aan de risk & compliance commissie, gekwalificeerd en gekwantificeerd, voorgelegd. De commissie beoordeelt deze risico’s en bewaakt de genomen maatregelen. Dit hele proces wordt ondersteund met een risicomatrix die alle categorieën risico’s onderling weegt.

21


De tweede “line of defence” vormt de gespecialiseerde afdelingen en functionarissen zoals riskmanagement, compliance en actuariaat. Vanuit hun specialisme ondersteunen zij de business bij het identificeren en mitigeren van risico’s en bij assessments. De raad van commissarissen en de door haar benoemde commissies, de audit commissie en de risk commissie vormen tezamen met de externe accountant en de internal auditor de derde “line of defence”. Per 1 februari 2012 heeft de maatschappij een internal audit functionaris aangetrokken. Zowel de audit commissie als de risk commissie zijn in het verslagjaar drie maal bijeen geweest. In de audit commissie is veelvuldig gesproken over de geboekte resultaten en de situatie op de financiële markt. Ook zijn de audit rapporten van externe reviews besproken en is de voortgang van de mitigerende maatregelen onderwerp van gesprek geweest. De risk commissie heeft alle gerapporteerde risico’s en voorgenomen beheersmaatregelen besproken. Daarnaast is aandacht besteed aan de good practices die De Nederlandsche Bank (DNB) heeft gepubliceerd naar aanleiding van hun onderzoek bij enkele maatschappijen naar de kwaliteit van riskmanagement. Dit heeft aanleiding gegeven tot enkele aanpassingen in het risk framework. De uitkomsten van de ORSA zijn besproken en opgenomen in de ORSA rapportage die naar DNB is toegezonden. Uit deze ORSA is gebleken dat Legal & General ook onder stress scenario’s voldoet aan de Solvency II criteria. Bij het formuleren van de scenario’s is ook rekening gehouden met risico’s als gevolg van marktontwikkelingen (waaronder concurrentieverhoudingen en distributie) en wijzigingen in weten regelgeving die van invloed zijn op de onderneming. Tevens is de opzet van een nieuwe risk appetite onderwerp van gesprek geweest. De financiële risico’s die Legal & General onderkent zijn het verzekeringsrisico, het renterisico, het kredietrisico, en het liquiditeitsrisico. De maatschappij beperkt het verzekeringsrisico primair door spreiding in de portefeuille en producten alsmede herverzekering. Renterisico wordt door middel van een zogenaamd ‘asset en liability’ (ALM) model zodanig bewaakt dat getracht wordt de rentegevoeligheid van bezittingen zo optimaal mogelijk op de rentegevoeligheid van de verplichtingen af te stemmen. Dit renterisico is grotendeels afgedekt. Begin 2012 heeft hierop een rentereview plaatsgevonden (zie paragraaf 5 van de jaarrekening voor een toelichting op de financiële instrumenten). Krediet-risico heeft een relatief beperkte impact op het risicoprofiel van de onderneming aangezien een groot gedeelte van de beleggingsportefeuille uit AAA staatsobligaties bestaat. Het liquiditeitsrisico beschouwt Legal & General als een laag risico omdat voldoende liquide beleggingen beschikbaar zijn om deze, indien noodzakelijk, snel om te zetten in liquide middelen. Omdat de onderneming voldoende cash capaciteit heeft, is geen behoefte aan externe financiering (zie het in de jaarrekening opgenomen kasstroomoverzicht voor een cijfermatige opbouw van de kasstromen 2011 en 2012).

Internal audit Legal & General Nederland heeft een fulltime internal audit functie ingericht. Deze internal auditor is in dienst van Legal & General en houdt zich bezig met het onafhankelijk toetsen van de processen binnen Legal & General Nederland. De internal audit functie is hiërarchisch gepositioneerd onder de algemeen directeur, en functioneel onder de audit commissie (onderdeel van de raad van commissarissen). De internal auditor stelt jaarlijks een auditplan op, met een horizon van drie jaar, naar aanleiding van zijn risicoanalyse en stemt de resultaten af met het management en de audit commissie. Alle activiteiten

22


van alle entiteiten binnen Legal & General zijn hierbij in scope. Het auditplan wordt jaarlijks vastgesteld door het management en de audit commissie. De rapportages met de bevindingen, alsmede de te nemen managementacties van de uitgevoerde audits, worden met het management en de audit commissie besproken. In 2012 zijn er diverse internal audits uitgevoerd op o.a. de thema’s product approval, actuariaat en operations. Als gevolg van de audits zijn bevindingen vastgesteld en besproken met het management. De internal auditor heeft geconstateerd dat over 2012 het management de vastgestelde bevindingen adequaat heeft opgevolgd. Daarnaast heeft er in het voorjaar van 2012 een IT audit plaatsgevonden, uitgevoerd door de IT auditors van de Legal & General Group. Deze audit werd uitgevoerd als onderdeel van een vierjarige cyclus, waarbij de auditors ieder jaar een ander thema (operations, IT, finance & control /actuariaat en sales & marketing / HR) onderzoeken binnen Legal & General. Vanuit deze audit zijn bevindingen geconstateerd die door het management zijn onderschreven en zijn opgevolgd in 2012.

Beloningsbeleid Het beloningsbeleid is een belangrijk onderdeel van de Governance Principes. Legal & General heeft in 2011 een beloningsbeleid opgesteld dat is goedgekeurd door de remuneratiecommissie van Legal & General en door DNB. De remuneratiecommissie van de ondernemening bestaat uit de drie leden van de raad van commissarissen van Legal & General. Naast het goedkeuren van het beloningsbeleid is de remuneratiecommissie verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging ervan en zorgt zij voor een periodieke toetsing. Tevens is de commissie verantwoordelijk voor het voorbereiden van beslissingen over belonen en houdt ze rechtstreeks toezicht op de beloning van de medewerkers in functies van identified staff. Het beloningsbeleid van Legal & General is zo opgesteld dat het een zorgvuldig, beheerst en duurzaam beloningsbeleid is dat in lijn is met de strategie en risicobereidheid, doelstellingen en waarden van Legal & General.

Identified staff Voor een aantal functies binnen Legal & General geldt dat de werkzaamheden die de medewerkers in die functies uitvoeren zodanig zijn dat ze het risicoprofiel van Legal & General materieel kunnen beïnvloeden. Deze functies zijn aangemerkt als identified staff. Ook de controlefuncties worden aangemerkt als identified staff. Legal & General heeft vastgesteld welke functionarissen dit betreft. Vaste beloning identified staff Voor het vaste onderdeel van het beloningsgedeelte gelden drie beoordelingscriteria: klantgerichtheid (inclusief zorgplicht), expertise en resultaatgerichtheid. Binnen deze beoordelingscriteria worden medewerkers gestimuleerd om: - zelf de kwaliteit van de dienstverlening te toetsen; - klantgericht te handelen vanuit de zorgplichtgedachte; - bij het realiseren van resultaten en het stellen van doelen alleen geoorloofde risico’s te nemen, integer te blijven en dit uit te dragen, ook bij interne druk op de resultaten.

23


De beoordeling voor het vaste deel van de beloning gebeurt door de leidinggevende in afstemming met zijn leidinggevende. Voor de algemeen directeur gebeurt dit door de remuneratiecommissie. De beoordelingen gaan van onvoldoende tot uitmuntend. De verhogingen behorend bij de beoordeling zijn identiek voor alle medewerkers van de organisatie en lopen van 0% tot 5% totdat het maximum van de schaal wordt bereikt.

Variabele beloning identified staff De prestatiecriteria van het variabele onderdeel van het beloningsbeleid zijn gekoppeld aan de strategische doelen en de daarvan afgeleide doelen van Legal & General. Dit onderdeel kent vier financiële doelstellingen en vijf persoonlijke doelstellingen, die overwegend kwalitatief van aard zijn. De parameters van de vier financiële doelstellingen zijn het IFRS resultaat, nieuwe productie, embedded value (EEV) en resultaat op eigen vermogen (ROI). Het opstellen en beoordelen van de doelstellingen voor medewerkers geschiedt door de direct leidinggevende en zijn leidinggevende. Voor het opstellen en beoordelen van de doelstellingen van de directie is de remuneratiecommissie verantwoordelijk. Voor het variabele onderdeel van het beloningsbeleid van Legal & General gelden de volgende uitgangspunten: - per functie bestaat een passende verhouding tussen vast salaris en variabele beloning; - de opbouw van de hoogte van de variabele beloning kent een lineaire of trapsgewijze vorm; - in de variabele beloning wordt gewerkt met meerdere doelstellingen en meerdere prestatieniveaus per doelstelling; - er wordt niet alleen gewerkt met individuele, maar ook met groeps- of bedrijfsdoelstellingen; - voor de medewerkers in controlefuncties geldt dat hun beloning gebaseerd is op de verwezenlijking van de doelstellingen waar hun functie op is gericht, onafhankelijk van de resultaten van de bedrijfs- onderdelen waar ze toezicht op houden; - er wordt rekening gehouden met het effect van de prestaties op lange termijn en in de variabele beloning kan worden ingegrepen.

Toekenningsbeleid variabele beloning identified staff De variabele beloning wordt voor 50% in geld en voor 50% in aandelen Legal & General uitgekeerd. Van de variabele beloning wordt in beginsel 60% onvoorwaardelijk uitgekeerd en 40% voorwaardelijk voor een periode van drie jaar. Na deze periode vindt een herbeoordeling plaatst om te bepalen of de variabele beloning onvoorwaardelijk wordt toegekend dan wel naar beneden moet worden bijgesteld. Voor de directieleden geldt dat wanneer het variabele deel van de beloning meer of gelijk is aan 75% van het vaste salaris, 40% onvoorwaardelijk wordt uitgekeerd en 60% voorwaardelijk voor een periode van drie jaar. Voor het variabele deel dat in aandelen wordt toegekend, geldt een retentieperiode van een jaar waarin de aandelen niet verzilverd mogen worden. Jaarlijks wordt de variabele beloning van de medewerkers vastgesteld door de remuneratiecommissie.

24


Dit toekenningsbeleid heeft in 2012 tot de volgende beloning geleid*: Beloning 2012 uitgesplitst naar vast en variabel Directie (4 mw) Senior management + Controle functies (6 mw) Totaal Variabele beloning uitgesplitst naar cash en aandelen Directie (4 mw) Senior management + Controle functies (6 mw) Totaal Voorwaardelijke toegekende beloning uitgesplitst naar verworven en niet verworven Directie (4 mw) Senior management + Controle functies (6 mw) Totaal

Vast 876.108 726.157 1.602.265

Variabel 448.596 170.220 618.816

Totaal 1.324.704 896.377 2.221.081

Cash 224.298 85.110 309.408

Aandelen 224.298 85.110 309.408

Totaal 448.596 170.220 618.816

Verworven

Niet verworven 179.438 68.088 247.526

Totaal

134.579 51.066 185.645

314.017 119.154 433.170

*Betreft beloning van per ultimo boekjaar in dienst zijnde Identified Staff medewerkers.

Legal & General heeft in 2012 geen betaling bij ontslag toegekend. Voor de vergoeding bij ontslag van één lid van de directie wordt van de Code afgeweken in die zin dat de exitregeling maximaal 100% van het vaste jaarsalaris van het voorgaande jaar bedraagt, aangevuld met de variabele beloning. Deze contractuele afspraak dateert van 2001 en is op deze wijze vormgegeven gezien de relatie tussen vast salaris en variabele beloning.

Risicoanalyse beloningsbeleid Legal & General heeft in 2011 door een externe partij een risicoanalyse laten uitvoeren op haar beloningsbeleid. In de conclusie van dit assessment wordt gesteld dat Legal & General medewerkers aanstuurt op klantgerichtheid en op een goede en begrijpelijke communicatie over de producten en dat medewerkers actief gericht zijn op risicobeheersing. Bovendien vindt er volgens het rapport een aanstellinggoedkeuring plaats voor assurantiekantoren en worden deze kantoren, indien aangesteld, getraind op het toepassen van de producten van de maatschappij. Verder wordt in het rapport opgemerkt dat het beloningsbeleid van Legal & General zes elementen bevat die volgens de principes van het beheerst beloningsbeleid als risicofactor kunnen worden gekwalificeerd. De opgevoerde risicofactoren zijn gemitigeerd of geaccepteerd. 19 april 2013

drs A.T. Dolders Algemeen directeur

25

personalia dagelijkse beleidsbepalers op grond van Wft

Drs. A.T. Dolders (58), algemeen directeur Nationaliteit: Nederlandse In functie: Sinds 2001 Opleiding: Cum laude afgestudeerd aan de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit te Utrecht en heeft vervolgens bedrijfseconomie en informatica gestudeerd Aandachtsgebieden: Eindverantwoordelijk voor de realisatie van de strategische en tactische doelstellingen; HRM; Compliance Nevenfuncties: Verbond van Verzekeraars; lid Sectorbestuur Arbeidsvoorwaarden

P. Glas, AAG (63), financieel directeur Nationaliteit: Nederlandse In functie: Sinds 2011 Opleiding: Actuariële Wetenschappen bij Stichting B.U.O.A.W. en aan Universiteit van Amsterdam Aandachtsgebieden: Finance & Control, Actuariaat, ICT en Riskmanagement Nevenfuncties: Lid Raad van Advies Masteropleiding Verzekeringskunde Universiteit van Amsterdam

26

Financieel jaarverslag Geconsolideerde balans per 31 december (in duizenden Euro’s)

Materiële vaste activa Vastgoedbeleggingen Geactiveerde acquisitiekosten

Toelichting 2012 2011 1 5.335 6.246 2 1.275 1.445 3 27.120 20.905

Financiële activa 4 Aandelen - Voor verkoop beschikbaar 0 31 - Tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening 665.458 643.838 Vastrentende waarden - Tot einde looptijd gehouden beleggingen 22.275 21.207 - Tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening 1.502.542 1.470.749 Leningen en vorderingen 40.556 49.329 Derivaten 5 36.376 10.312 Vorderingen op herverzekeraars Vennootschapsbelasting Liquide middelen

6 4.550 7 10.241 8 21.860

Totaal activa

2.337.588

4.538 4.570 16.342

2.249.512

Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal 9 19.059 19.059 Herwaarderingsreserves 10 649 1.192 Overige reserves 161.128 113.721 Totaal Eigen Vermogen

180.836

133.972

Verplichtingen Verzekeringscontracten 11 2.011.265 2.017.213 Beleggingscontracten 353 401 Pensioenverplichtingen 12 - Latente belastingen 13 39.085 19.600 Derivaten 5 55.889 29.569 Vennootschapsbelasting 7 - Handels- en overige crediteuren 14 50.160 48.757 Totaal verplichtingen

2.156.752

2.115.540

Totaal eigen vermogen en verplichtingen 2.337.588 2.249.512

De toelichtingen op pagina 32 t/m 75 vormen een integraal onderdeel van de jaarrekening.

27

Financieel jaarverslag Geconsolideerde winsten verliesrekening over het jaar eindigend op 31 december (in duizenden Euro’s)

Toelichting 2012 2011

Verdiende premies eigen rekening en andere omzet Bruto premies 16 211.438 Uitgaande herverzekeringspremies 16 -13.112 Overige opbrengsten 17 175 198.501

222.797 -12.729 102 210.170

Opbrengsten uit beleggingen Directe opbrengsten uit beleggingen 18 66.311 72.416 Gerealiseerde resultaten van vastrentende waarden tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening 9.259 -75 Herwaarderingen op vastrentende waarden tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening 57.861 7.556 Herwaardering derivaten tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening -255 -21.879 Gerealiseerde resultaten op aandelen tegen reële waarde met verwerking in de winst-en verliesrekening 820 -1.371 Herwaarderingen op aandelen tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening 55.230 -62.270 Netto-inkomsten 387.727

Uitkeringen en voorzieningen 19 Bruto uitkeringen Aandeel herverzekeraars Bruto mutatie voorziening voor levensverzekering Aandeel herverzekeraars Totale uitkeringen en voorzieningen

204.547

274.314 279.963 5.431 5.271 5.996 119.046 64 285 262.823 155.931

-

-

-

-

Kosten Acquisitiekosten voor verzekeringscontracten 20 21.366 23.616 Operationele kosten 21 8.078 21.025 Beleggingslasten 2.525 3.447 Totale kosten 31.969 48.088 Resultaat vóór belastingen Belasting op het resultaat 22 Resultaat na belastingen

92.935 23.400 69.535

528 -605 1.133

De toelichtingen op pagina 32 t/m 75 vormen een integraal onderdeel van de jaarrekening.

28

Financieel jaarverslag Geconsolideerd overzicht totaal resultaat (in duizenden Euro’s)


Resultaat boekjaar 69.535 1.133 Herwaardering gebouwen en terreinen, na belastingen 10 532 162 Herwaardering voor verkoop beschikbare aandelen, na belasting 10 -11 -7 Actuariële winsten en verliezen op pensioenverplichtingen, na belastingen 12 6.832 1.883 Overig -296 -

-

-

-

-

Overig totaal resultaat

-7.671

-2.052

Totaal resultaat

61.864

-919

Het resultaat boekjaar en het totaal resultaat komen volledig toe aan de aandeelhouders van Legal & General Nederland Levensverzekeringmaatschappij N.V.

De toelichtingen op pagina’s 32 t/m 75 vormen een integraal onderdeel van de jaarrekening.

29

Financieel jaarverslag Geconsolideerd overzicht mutaties in het eigen vermogen (in duizenden Euro’s)

Toelichting

Gestort en Herwaar- Overige opgevraagd derings- reserves kapitaal reserves

Totaal

2012 Balanswaarde 1 januari 19.059 1.192 113.721 133.972 Herwaardering gebouwen en terreinen, na belasting 10 -532 -532 Herwaardering voor verkoop beschikbare aandelen, na belasting -11 -11 10 Actuariële winsten en verliezen op -6.832 -6.832 pensioenverplichtingen, na belasting Overig -296 -296 -543 -7.128 -7.671 Overig totaal resultaat 23 Resultaat boekjaar 69.535 69.535 Totaal resultaat -543 62.407 61.864 12 Dividend -15.000 -15.000 19.059 649 161.128 180.836 Balanswaarde 31 december

2011 Balanswaarde 1 januari 19.059 1.361 164.474 184.891 Herwaardering gebouwen en -162 -162 terreinen, na belasting Herwaardering voor verkoop -7 -7 beschikbare aandelen, na belasting Actuariële winsten en verliezen op -1.883 -1.883 pensioenverplichtingen, na belasting 10 Overig totaal resultaat -169 -1.883 -2.052 Resultaat boekjaar 1.133 1.133 10 Totaal resultaat voor 2011 -169 -750 -919 12 Dividenden -50.000 -50.000 Balanswaarde 31 december

19.059

1.192

113.721

133.972

Geen van de door Legal & General Nederand als onderdeel van het totaal resultaat gepresenteerde posten die zijn verwerkt via het eigen vermogen komen in latere jaren in aanmerking voor verwerking via de winsten verliesrekening. De toelichtingen op pagina’s 32 t/m 75 vormen een integraal onderdeel van de jaarrekening.

30

Financieel jaarverslag Geconsolideerd kasstroomoverzicht (in duizenden Euro’s)


Kasstroom uit operationele activiteiten

Kasstromen uit hoofde van resultaat boekjaar Premieontvangsten Betaalde herverzekeringspremies Betaalde uitkeringen en claims Betaalde operationele kosten Betaalde commissie Ontvangen rente inkomsten Ontvangen dividenden Betaalde belastingen

210.212 -13.895 -266.090 -28.847 -13.856 55.786 10.420 -6.235

Netto toename/(afname) in werkkapitaal Aankopen financiële activa 4 Verkopen en lossingen financiële activa

-831.384 901.802

224.928 -11.899 -271.844 -34.256 -10.045 53.184 10.069 -3.277

-926.183 1.021.715

Overige 3.091 -3.094 Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

21.004

49.298

Vaste activa

-486

-172

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten

-486 -172

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Betaalde dividenden

-15.000

-50.000

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

-15.000

-50.000

Netto toe/(afname) liquide middelen Liquide middelen aanvang boekjaar 8

5.518

-874

16.342

17.216

Liquide middelen einde boekjaar

21.860

16.342

8

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. Met ingang van boekjaar 2012 zijn de kasstromen uit hoofde van beleggingen onder operationele activiteiten opgenomen. Tot boekjaar 2011 vormden deze onderdeel van de investeringsactiviteiten. De toelichtingen op pagina’s 32 t/m 75 vormen een integraal onderdeel van de jaarrekening.

31

Financieel jaarverslag Toelichting op de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening

Algemeen Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V., statutair en feitelijk gevestigd Laapersveld 68, 1213 VB te Hilversum (hierna te noemen Legal & General of Legal & General Nederland), is opgericht op 1 maart 1984 en is een 100%-dochter van Legal & General Overseas Holdings Ltd. te Londen, een onderdeel van Legal & General Group Plc. Legal & General Nederland houdt zich bezig met pensioenverzekering, levensverzekering- alsmede bancaire producten voor de Nederlandse markt. Met betrekking tot de vennootschappelijke jaarrekening is artikel 402 van Titel 9 BW2 toegepast.

Waarderingsgrondslagen De waarderingsgrondslagen worden hierna behandeld. Deze grondslagen zijn, tenzij anders vermeld, gedurende de gehele verslagperiode van toepassing geweest. De jaarrekening is opgesteld en goedgekeurd door de directie en Raad van Commissarissen voor publicatie op 29 april 2013.

Vergelijkende cijfers De vergelijkende cijfers zijn op een aantal onderdelen ter verduidelijking en consistentie aangepast. Deze aanpassingen hebben geen effect op het resultaat en vermogen.

Grondbeginselen Deze jaarrekening is opgesteld op grond van de IFRS zoals goedgekeurd door de Europese Unie en zoals deze standaarden van toepassing zijn op boekjaren beginnend op 1 januari 2012. De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld uitgaande van de Richtlijnen voor de Jaarverslaglegging. Legal & General heeft de volgende nieuwe (wijzigingen op) IFRS standaarden en IFRIC interpretaties in het onderhavige boekjaar toegepast: - Aanpassing IFRS 7 ‘Financiële instrumenten: toelichtingen’ Toepassing van deze standaarden heeft geen effect gehad op de financiële uitkomsten. Legal & General Nederland heeft geen standaarden vervroegd toegepast. Het betreft hier de volgende standaarden welke in komende boekjaren van kracht zullen worden. Per standaard is hierbij aangegeven welke impact deze op de huidige financiële uitkomsten zou hebben. De introductie van IFRS 9 ‘Financiële instrumenten: opname en waardering’ introduceert gewijzigde (striktere) voorwaarden waaronder financiële activa op geamortiseerde kostprijs en financiële verplichtingen op reële waarde kunnen worden verantwoord. Aangezien Legal & General nagenoeg al haar financiële activa reeds op reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winsten verliesrekening heeft staan en geen financiële verplichtingen op reële waarde verantwoord, heeft IFRS 9 naar verwachting beperkte impact. IFRS 9 is onderverdeeld in 3 fasen waarbij het vorenstaande fase 1 betreft. Fase 2 ziet op wijzigingen in impairment regelgeving terwijl fase 3 nieuwe regels aan hedge accounting gaat stellen. Beide elementen hebben een beperkte dan wel geen invloed op de financiële huishouding van Legal & General.

32

Financieel jaarverslag

De aanpassingen op IAS 1 ‘Presentatie van de jaarrekening’ ziet op de toelichting inzake het overzicht totaal resultaat (onderscheid tussen posten die in latere jaren wel c.q. niet alsnog via de winsten verliesrekening kunnen worden afgewikkeld). Dit onderscheid is in het geval van Legal & General Nederland niet relevant. De aanpassingen in IAS 1 zijn overigens nog niet door de EU voor toepassing goedgekeurd. De introductie van IFRS 10 ‘De geconsolideerde jaarrekening’ formuleert (ruimere) omstandigheden waaronder een onderneming ‘power of control’ heeft ten aanzien van een andere entiteit en deze in haar geconsolideerde jaarrekening moet betrekken. In boekjaren 2011 en 2012 heeft Legal & General haar consolidatiekring reeds onder toepassing van IAS 27 uitgebreid. IFRS 10 is door de EU voor toepassing goedgekeurd. De introductie van IFRS 11 ‘Joint arrangements’ en gelijktijdige aanpassing van IAS 28 ‘Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures’ betreft de opname en waardering van vormen van samenwerkingsverbanden in de jaarrekening. Legal & General kent geen samenwerkingsverbanden waarbij zij een contractuele overeenkomst met een derde partij is aangegaan om in gezamenlijke zeggenschap economische activiteiten te ontplooien. IFRS 11 zal dan ook geen impact hebben. IFRS 11 is door de EU voor toepassing goedgekeurd. De introductie van IFRS 12 ‘Toelichtingen op belangen in andere entiteiten’ betreft enerzijds de bundeling van reeds in andere standaarden opgenomen verplichtingen en anderzijds uitbreiding van de toelichtingsvereisten. Geen van de in IFRS 12 genoemde toelichtingsvereisten heeft betrekking op een van de deelnemingen van Legal & General. IFRS 12 is door de EU voor toepassing goedgekeurd. De introductie van IFRS 13 ‘Reële waarde bepaling’ betreft nadere aanwijzingen hoe reële waarde te bepalen. Hiermee beoogt de IASB een unieke definitie voor reële waarde bepaling te hanteren voor alle IFRSs en op specifieke deelgebieden nadere toelichting voor te schrijven. IFRS 13 schrijft geen significante veranderingen voor ten opzichte van de wijze waarop Legal & General op dit moment reeds reële waarden toepast en toelicht. IFRS 13 is door de EU voor toepassing goedgekeurd. De herziening van IAS 19 ‘Personeelsbeloningen’ brengt aanpassingen in de wijze waarop de effecten van toegezegde pensioenregelingen in de jaarrekening moeten worden verantwoord. De belangrijkste wijzigingen in IAS 19 betreft het verbod op toepassing van de zogenaamde ‘corridor’ methode om actuariële winsten en verliezen te verwerken. Aangezien Legal & General deze niet toepast, heeft het verbod ook geen effect op de jaarrekening. Daarnaast beperkt IAS 19 de elementen van de toegezegde pensioenregeling die in de winsten verliesrekening mogen worden verantwoord tot de huidige en gewezen service kosten, winsten en verliezen op waardeoverdrachten en netto rente-inkomsten of –uitgaven. Dit zal voor Legal & General slechts een beperkte impact op de toelichting van de toegezegde pensioenregeling betekenen. De herziene IAS 19 schrijft echter ook voor dat het verwachte lange termijn rendement op ‘plan assets’ niet hoger mag zijn dan de gehanteerde discontovoet. Dit zal een verhogend effect hebben op de over boekjaar 2013 te verantwoorden pensioenlast. Daarnaast is de mogelijkheid verdwenen om financiële effecten van aanpassingen van de pensioenregeling te activeren dan wel te passiveren en over de

33


resterende looptijd te amortiseren. Wijzigingen van pensioenregelingen moeten ineens ten laste van of ten gunste van de winsten verliesrekening worden gebracht. Legal & General Nederland heeft de per 1 januari aanstaande door te voeren wijziging van de pensioenregeling (verlaging van de indexatie ambitie) bij opmaak van de jaarrekening ook onder toepassing van IAS 19 reeds ineens ten gunste van haar resultaat 2012 gebracht. Tenslotte introduceert de herziene IAS 19 nadere voorschriften ten aanzien van gevoeligheidsanalyses op de toegezegde pensioenverplichting. Dit zal voor Legal & General uitbreiding inhouden ten opzichte van de huidig weergegeven toelichting in paragraaf 12. Legal & General Nederland zal de herziene IAS 19 vanaf haar effectieve ingangsdatum (boekjaren beginnend op of na 1 januari 2013) toepassen. De wijziging van IAS 32 ‘Financiële instrumenten: presentatie’ heeft betrekking op convergentie van de IASB en FASB regels ten aanzien van het gesaldeerd mogen presenteren van financiële activa en verplichtingen. Deze wijziging zal geen impact hebben op de door Legal & General Nederland in de balans of winsten verliesrekening gepresenteerde bruto en/of netto posities. Tenslotte is de aangekondigde wijziging van IFRS 1 ‘Eerste toepassing IFRS’ inzake overheidsleningen niet van toepassing aangezien Legal & General Nederland niet gefinancierd is met behulp van overheidsleningen. De jaarrekening is gebaseerd op historische kostprijs. Uitzonderingen hierop vormen de op marktwaarde gebaseerde herwaardering van gebouwen en terreinen, onroerend goed ten behoeve van verhuur (vastgoedbeleggingen), voor verkoop beschikbare financiële activa, financiële activa tegen reële waarde met verwerking van de waardeverandering in de winsten verliesrekening, derivaten, beleggingscontracten alsmede een gedeelte van de verzekeringsverplichtingen. De jaarrekening luidt in Euro. De Euro is zowel de functionele als de presentatievaluta. Alle bedragen luiden in duizenden Euro’s, tenzij anders vermeld.

Gebruik van schattingen Het opstellen van de jaarrekening brengt met zich mee dat Legal & General aannames, schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de gerapporteerde posten in de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening, en op de voorwaardelijke vorderingen en verplichtingen per de datum van de jaarrekening. Het betreft met name aannames, schattingen en veronderstellingen in het kader van vaststellen van voorzieningen uit hoofde van verzekeringscontracten (inclusief langleven risico), het bepalen van de reële waarde van activa en verplichtingen, het vaststellen van bijzondere waardeverminderingen (onder andere debiteuren), personeelsbeloningen en geactiveerde acquisitiekosten. De schattingen en veronderstellingen met betrekking tot actuele feiten, gebeurtenissen en, tot op zekere hoogte, toekomstige gebeurtenissen en handelingen zijn naar het beste weten van het management gemaakt. Wanneer belangrijke aannames zijn toegepast door het management dan is dit opgenomen in de betreffende paragraaf in de toelichting. De feitelijke uitkomsten kunnen uiteindelijk, en mogelijk in belangrijke mate, afwijken van die schattingen.

Consolidatie In de consolidatie worden de financiële gegevens opgenomen van Legal & General Nederland alsmede haar groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarover zij ‘control’ heeft. Dit kunnen groepsmaatschappijen zijn waarover zij hetzij overheersende zeggenschap kan uitoefenen, hetzij de centrale leiding heeft hetzij de organisatorische verbondenheid van dien aard is dat sprake is van feitelijke zeggenschap. Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen waarin Legal & General Nederland direct of 34


indirect overheersende zeggenschap kan uitoefenen doordat zij beschikt over de meerderheid van de stemrechten of op enig andere wijze de financiële en operationele activiteiten kan beheersen. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met potentiële stemrechten die direct kunnen worden uitgeoefend op balansdatum. Groepsmaatschappijen worden voor 100% in de consolidatie betrokken. Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. De volgende groepsmaatschappijen zijn in de consolidatie betrokken aangezien sprake is van overheersende zeggenschap (eerste 3 groepsmaatschappijen) of organisatorische verbondenheid (laatste 3 groepsmaatschappijen): • Legal & General Nederland Vastgoed Maatschappij B.V. (100%) • Legal & General Nederland Exploitatie Maatschappij B.V. (100%) (100%) • Legal & General Nederland Beleggingen B.V. • Stichting Beleggersgiro Legal & General Nederland • Stichting Bewaarder Legal & General Nederland • Stichting Personeelsaandelenplan Legal & General Nederland Alle rechtspersonen hebben statutaire zetel te Hilversum. De Stichtingen Beleggersgiro en Bewaarder zijn opgericht in verband met het aanbieden van de in het directieverslag genoemde (bancaire) vermogensopbouwproducten. Legal & General Nederland Beleggingen B.V. en beide stichtingen zijn op een aantal elementen dusdanig financieel en organisatorisch met elkaar verbonden dat sprake is van feitelijke overwegende zeggenschap. Om deze reden zijn beide stichtingen met ingang van boekjaar 2011 in de consolidatie van de groep betrokken. Consolidatie heeft geen effect op resultaat en vermogen. De Stichting Personeelsaandelenplan is ultimo 2012 opgericht teneinde het beheer van de aan personeel toegekende bonusaandelen in Legal & General Group Plc. in een onafhankelijke stichting onder te brengen. Ook voor deze stichting geldt echter dat op een aantal elementen dusdanige organisatorische verbondenheid aanwezig is dat sprake is van een groepsmaatschappij. Om deze reden is de Stichting Personeelsaandelenplan in de consolidatie betrokken.

Vreemde valuta De functionele valuta is de Euro. Transacties en de daaruit voortvloeiende baten en lasten in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers op transactiedatum. Monetaire activa en verplichtingen luidend in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Valutakoersverschillen ontstaan bij de omrekening van monetaire activa en verplichtingen worden in de winsten verliesrekening verantwoord. Er zijn geen niet monetaire activa en verplichtingen die in vreemde valuta luiden.

Materiële vaste activa De gebouwen en terreinen voor eigen gebruik worden gewaardeerd op actuele waarde zoals jaarlijks door externe onafhankelijke taxateurs bepaald. Winsten en verliezen ten gevolge van herwaardering worden toegevoegd respectievelijk onttrokken aan de via het eigen vermogen gevormde herwaarderingsreserve. Indien de actuele waarde onder de oor-

35


spronkelijke boekwaarde op basis van historische kostprijs uitkomt, wordt het meerdere ten laste van de winsten verliesrekening afgewaardeerd. De opstallen worden lineair afgeschreven over de gebruiksduur welke is gesteld op 30 jaar. Deze gebruiksduur wordt jaarlijks getoetst. Op de eigen grond wordt niet afgeschreven. De overige materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs verminderd met lineaire afschrijvingen gebaseerd op de geschatte gebruiksduur en de eventuele restwaarde van de desbetreffende activa. De geschatte gebruiksduur van de materiële vaste activa bedraagt voor: • kantoorinventaris 5 jaar • informatieverwerkende apparatuur 5 jaar • vervoermiddelen 5 jaar 5 jaar • overige Winsten en verliezen als gevolg van verkoop van materiële vaste activa worden verwerkt in de winsten verliesrekening.

Vastgoedbeleggingen Vastgoedbeleggingen zijn niet in gebruik bij de groep en worden aangehouden om lange termijn huurrendement te realiseren. Voltooide vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd op door marktgegevens ondersteunde reële waarde zoals bepaald door gekwalificeerde externe taxateurs. Reële waarde veranderingen worden opgenomen in de winsten verliesrekening en verantwoord onder opbrengst uit beleggingen.

Geactiveerde acquisitiekosten Kosten die direct zijn toe te rekenen aan de productie van nieuwe verzekeringscontracten worden geactiveerd, mits de kosten kunnen worden gedekt uit toekomstige marges uit deze contracten. De geactiveerde acquisitiekosten voor levensverzekeringscontracten worden afgeschreven over een periode van 10 jaar. Geactiveerde acquisitiekosten worden aan het eind van elke verslaggevingperiode beoordeeld en er vindt een bijzondere waardevermindering plaats voor zover ze niet langer als realiseerbaar worden beschouwd. Bij onnatuurlijk verval van polissen kan de betaalde afsluitprovisie worden teruggevorderd. Het terug te vorderen bedrag bestaat uit het niet afgeschreven gedeelte van de afsluitprovisie voor deze polissen.

Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa De vennootschap beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde.

36


Financiële activa Legal & General Nederland classificeert haar beleggingen óf als financiële activa, gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen via de winsten verliesrekening, óf als voor verkoop beschikbare financiële activa óf als beleggingen tot einde looptijd aangehouden óf als leningen en vorderingen (zie separate grondslag). De classificatie is afhankelijk van het doel waarvoor de beleggingen werden verkregen en wordt door Legal & General Nederland bepaald bij de eerste opname in de balans. Over het algemeen wordt de categorie ‘financiële activa tegen reële waarde met waardeveranderingen in de winsten verliesrekening’ gebruikt ter voorkoming van een waarderings- en resultaatverantwoordingsdiscrepantie tussen activa en verplichtingen. Een dergelijke discrepantie ontstaat voor verzekeringscontracten waarvan de verplichtingen gewaardeerd zijn op basis van de marktrente. De categorie ‘financiële activa tegen reële waarde met waardeveranderingen in de winsten verliesrekening’ kent twee subcategorieën: beleggingen die voldoen aan de definitie van beleggingen aangehouden voor handelsdoeleinden en beleggingen die Legal & General Nederland bij eerste opname verkiest aan te duiden als gewaardeerd tegen reële waarde met waardeveranderingen in de winsten verliesrekening (hierna ‘niet aangehouden voor handelsdoeleinden’ genoemd). Beleggingen gerubriceerd als ‘aangehouden voor handelsdoeleinden’, ‘niet aangehouden voor handelsdoeleinden’ en ‘beschikbaar voor verkoop’ worden gewaardeerd op hun reële waarde. Wijzigingen in de reële waarde van beleggingen aangehouden voor handelsdoeleinden en beleggingen die niet worden aangehouden voor handelsdoeleinden worden in de winsten verliesrekening opgenomen in de periode waarin deze optreden. Behoudens bijzondere waardeverminderingen worden wijzigingen in de reële waarde van beleggingen die worden gerubriceerd als beschikbaar voor verkoop via het overig resultaat verwerkt in een specifieke herwaarderingsreserve beleggingen. Onder beleggingen tot einde looptijd aangehouden vallen beleggingen met vaste of bepaalbare betalingen en een vaste looptijd waarvan de maatschappij stellig voornemens en in staat is deze aan te houden tot het einde van de looptijd. De portefeuille bestaat uitsluitend uit langjarige deposito’s. Eerste waardering vindt plaats tegen reële waarde. Aan- en verkopen van beleggingen worden op het moment van de transactie, dat wil zeggen de datum waarop Legal & General Nederland zich verplicht tot aankoop of verkoop van de activa, verwerkt tegen reële waarde. De transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de eerste verwerving van beleggingen worden afhankelijk van de gekozen waardering na de eerste verwerking als volgt opgenomen: • voor beleggingen geclassificeerd als reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen via de winsten verliesrekening in de winsten verliesrekening; • voor beleggingen geclassificeerd als voor verkoop beschikbaar worden de transactiekosten verwerkt in de eerste waardering. Bij verkoop worden de transactiekosten in de winsten verliesrekening verwerkt; • voor beleggingen geclassificeerd als tot einde looptijd aangehouden of als leningen en vorderingen worden de transactiekosten verwerkt in de eerste waardering. Door toepassing van de effectieve rentemethode worden de transactiekosten als onderdeel van de amortisatie in de winsten verliesrekening verwerkt. Bij obligaties en andere vastrentende beleggingen tegen reële waarde inclusief transactiekosten wordt de rentetoerekening jaarlijks in de winsten verliesrekening op basis van de geamortiseerde kostprijs

37


bepaald. Hierbij wordt het verschil tussen de aanvangswaarde en de toekomstige aflossing met behulp van de effectieve rentemethode in de vorm van amortisatie ten laste of ten gunste van de winsten verliesrekening gebracht. De geamortiseerde kostprijs wordt bij aanvang gelijk gesteld aan de reële waarde inclusief de transactiekosten. Beleggingen gewaardeerd tegen reële waarde worden gemeten met behulp van de reële waarde hiërarchie zoals verderop in deze grondslagen beschreven. De reële waarde van beleggingen wordt gebaseerd op genoteerde biedkoersen of ontleend aan kasstroommodellen. De reële waarde van niet-genoteerde aandelen wordt geschat met behulp van toepasselijke price/earnings- of price/cashflow ratio’s, die zijn aangepast voor de specifieke omstandigheden van de uitgevende instelling. Wanneer beleggingen gerubriceerd als beschikbaar voor verkoop worden verkocht of een bijzondere waardevermindering hebben ondergaan, worden de cumulatieve wijzigingen in de reële waarde overgeboekt van de herwaarderingsreserve beleggingen naar de winsten verliesrekening.

Leningen en vorderingen Leningen en vorderingen met vaste looptijd worden verwerkt op het moment dat de lening ter beschikking van de kredietnemer wordt gesteld. Waardering van deze leningen en vorderingen, met uitzondering van leningen welke bij initiële opname zijn aangewezen als ‘tegen reële waarde met verantwoording van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening’, vindt plaats tegen geamortiseerde kostprijs met gebruikmaking van de effectieve rentemethode, waar nodig rekening houdend met bijzondere waardeverminderingen. Oninbare leningen en vorderingen worden afgeboekt als bijzondere waardevermindering. Eventuele ontvangen bedragen na afboeking worden ten gunste van de winsten verliesrekening gebracht. Voor de verwerking van eventuele bijzondere waardeverminderingen op leningen en vorderingen wordt verwezen naar paragraaf a van de grondslag over “Bijzondere waardevermindering”.

Derivaten Onder afgeleide financiële instrumenten (derivaten) vallen renteswaps, constant maturity swaps en floors. De eerste verwerking van derivaten op de balans geschiedt tegen de reële waarde, die doorgaans gelijk is aan de verkrijgingsprijs. Transactiekosten vormen geen onderdeel van de verkrijgingsprijs. Daarop volgende waardeveranderingen worden in de winsten verliesrekening verantwoord. Reële waarden worden ontleend aan genoteerde marktprijzen of, indien deze niet beschikbaar zijn, met behulp van waarderingstechnieken zoals contante waardemethoden of optiewaarderingsmodellen. Derivaten worden opgenomen als activa in geval van een positieve reële waarde en als verplichtingen in geval van een negatieve reële waarde. De voor derivaten betaalde premies worden als een actief op de balans opgenomen vanaf de datum van aankoop en weerspiegelen de reële waarde op die datum. Derivatencontracten kunnen zowel ter beurze als niet ter beurze (over-the-counter of OTC) worden verhandeld. Ter beurze verhandelde derivaten zijn gestandaardiseerd en omvatten bepaalde optiecontracten. OTC derivaten komen op individuele basis tot stand door onderhandelingen tussen de contractpartijen en omvatten swaps. Derivaten zijn onderhevig aan verschillende risico’s, waaronder markt-, liquiditeits- en kredietrisico. Deze risico’s zijn vergelijkbaar met die van de onderliggende financiële instrumenten.

38


De nominale gecontracteerde bedragen van derivaten worden niet als activa of verplichtingen op de balans opgenomen, omdat zij niet de potentiële winsten of verliezen van dergelijke transacties weergeven. De gecontracteerde bedragen zijn vermeld in paragraaf 5 van de toelichting.

Reële waarde bepaling Financiële activa die in een actieve markt worden verhandeld zijn op basis van hun officiële notering gewaardeerd (“niveau 1” van de “Reële waarde hiërarchie”). De reële waarde van beleggingen is gebaseerd op hun biedkoersen. De niet genoteerde financiële activa zijn gewaardeerd op basis van een waarderingstechniek, waarbij marktconforme veronderstellingen worden gehanteerd (“niveau 2”). Legal & General classificeert voornamelijk enkele niet beursgenoteerde fondsen (onder aandelen) alsmede onderhandse leningen (onder vastrentende waarden) als “niveau 2” beleggingen. Zie de tabel zoals opgenomen onder paragraaf 4. Legal & General heeft geen financiële activa verantwoord op basis van een waarderingsmethode zonder gebruik van (significante) waarneembare marktvariabelen (“niveau 3”).

Gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten Ongerealiseerde resultaten als gevolg van reële waardeveranderingen worden bij financiële activa en derivaten tegen reële waarde met verwerking van de waardeverandering in de winsten verliesrekening, verwerkt in de winsten verliesrekening in de periode waarin deze plaatsvinden. Gerealiseerde resultaten worden hierbij bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde en de oorspronkelijke kostprijs. Ongerealiseerde resultaten als gevolg van reële waardeveranderingen van voor verkoop beschikbare financiële activa worden verwerkt in de herwaarderingsreserves onder het eigen vermogen, tenzij sprake is van een bijzondere waardevermindering. Indien sprake is van een bijzondere waardevermindering, worden de reële waardeveranderingen verwerkt in de winsten verliesrekening. Gerealiseerde herwaarderingen (bijvoorbeeld als gevolg van verkoop) worden vanuit het eigen vermogen verwerkt in de winsten verliesrekening.

Bijzondere waardevermindering Legal & General Nederland beoordeelt periodiek de boekwaarde van de beleggingen. Indien de boekwaarde van de belegging de reële waarde significant en/of gedurende een langere periode overtreft, wordt de boekwaarde verlaagd ten laste van de winsten verliesrekening in de periode waarin de waardevermindering is opgetreden. Voor de bepaling van de omvang van bijzondere waardeverminderingen worden de onderstaande grondslagen toegepast:

(a) Financiële activa opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs Een financieel actief of een groep van financiële activa opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs wordt geacht een bijzondere waardevermindering te hebben ondergaan, als er objectieve aanwijzingen zijn dat de waarde is verminderd als gevolg van gebeurtenissen die zich na de eerste verwerking in de balans hebben voorgedaan (een ‘tot verlies leidende gebeurtenis’) en als deze gebeurtenis invloed heeft op de geschatte toekomstige kasstromen. Onder objectieve aanwijzingen dat een financieel actief of een groep van financiële activa een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan, worden mede verstaan waarneembare feiten die onder de aandacht van Legal & General Nederland komen met betrekking tot de volgende tot verlies leidende gebeurtenissen: 39


• aanzienlijke financiële problemen van de uitgevende instelling of de schuldenaar; • contractbreuk, zoals wanbetaling of het herhaaldelijk niet nakomen van rente- of aflossings verplichtingen; • faillissement van de kredietgever of een financiële reorganisatie; • het wegvallen van een actieve markt voor dat specifieke actief vanwege financiële problemen; • waarneembare gegevens die erop wijzen dat er sprake is van een meetbare afname van de geschatte toekomstige kasstroom uit een groep van financiële activa sinds de eerste verwerking van deze activa in de balans, hoewel de afname nog niet is waar te nemen bij de afzonderlijke financiële activa van Legal & General Nederland, waaronder: - nadelige veranderingen in de betalingsstatus van kredietnemers van Legal & General Nederland; - nationale of economische omstandigheden die samenhangen met wanbetaling op activa van Legal & General Nederland Legal & General Nederland beoordeelt eerst of er objectieve aanwijzingen zijn voor bijzondere waardevermindering van financiële activa die ieder afzonderlijk significant zijn. Als Legal & General Nederland vaststelt dat er geen objectieve aanwijzingen zijn voor bijzondere waardevermindering van een individueel beoordeeld financieel actief, ongeacht of dit actief al dan niet significant is, wordt dit actief toegevoegd aan een groep financiële activa met vergelijkbare kenmerken qua kredietrisico, waarna deze groep collectief wordt beoordeeld op bijzondere waardevermindering. Activa die afzonderlijk op bijzondere waardevermindering worden beoordeeld en waarvoor een bijzondere waardevermindering wordt opgenomen, worden niet betrokken bij een collectieve beoordeling op bijzondere waardevermindering. Indien er objectieve aanwijzingen zijn dat zich een bijzondere waardevermindering heeft voorgedaan met betrekking tot kredieten en vorderingen die tegen geamortiseerde kostprijs zijn opgenomen, wordt het bedrag van de waardevermindering bepaald op het verschil tussen de boekwaarde van het actief en de contante waarde van de toekomstige geschatte kasstromen, verdisconteerd tegen de oorspronkelijk effectieve rentevoet van het financieel actief. Toekomstige kredietverliezen worden niet in aanmerking genomen. De waardevermindering wordt ten laste van de winsten verliesrekening gebracht. Voor een financieel actief met variabele rente wordt de actuele, in het contract vastgestelde effectieve rentevoet gebruikt als disconteringsvoet voor het bepalen van de bijzondere waardevermindering. Indien in een latere periode het bedrag van de bijzondere waardevermindering afneemt en de afname in verband kan worden gebracht met een gebeurtenis die zich na opname van de bijzondere waardevermindering in de balans heeft voorgedaan, wordt de voorheen opgenomen bijzondere waardevermindering teruggenomen ten gunste van de winsten verliesrekening.

(b) Financiële activa opgenomen tegen reële waarde Legal & General Nederland beoordeelt elk rapportagemoment of er objectieve aanwijzingen zijn voor bijzondere waardevermindering van een voor verkoop beschikbaar financieel actief. In het geval van eigen vermogeninstrumenten die gerubriceerd zijn als ‘voor verkoop beschikbaar’, is daarvan sprake als de reële waarde significant of duurzaam is gedaald tot onder de kostprijs.

40


Als de bijzondere waardevermindering structureel van aard blijkt te zijn, dan kan Legal & General Nederland beslissen tot bijzondere waardevermindering over te gaan. Bijzondere waardeverminderingen op eigen vermogeninstrumenten worden later niet meer teruggenomen via de winsten verliesrekening. Tegen reële waarde opgenomen financiële activa waarvoor wijzigingen in de reële waarde zijn verwerkt in de winsten verliesrekening, worden niet onderworpen aan een toets op bijzondere waardevermindering. In de reële waarde van deze activa komen mogelijke bijzondere waardeverminderingen reeds tot uitdrukking.

Saldering van financiële instrumenten Financiële activa en verplichtingen worden uitsluitend gesaldeerd in de balans opgenomen, indien er een wettelijk afdwingbare mogelijkheid bestaat om deze activa en verplichtingen gesaldeerd af te wikkelen en de maatschappij ook voornemens is om op een netto basis af te rekenen.

Herverzekering Legal & General Nederland heeft in het kader van de reguliere bedrijfsuitoefening uitgaande herverzekering, waarbij het eigen behoud varieert per soort verzekering. De kosten van de herverzekering met betrekking tot verzekeringscontracten worden verantwoord gedurende de looptijd van de onderliggende herverzekerde polissen. Hierbij worden veronderstellingen gebruikt die consistent zijn met de veronderstellingen die zijn gebruikt bij de verantwoording van de oorspronkelijke polissen. Activa uit hoofde van herverzekering bestaan voornamelijk uit vorderingen op herverzekeringsmaatschappijen inzake uitgaande herverzekering. Op herverzekeraars te verhalen bedragen worden geschat op een wijze die in overeenstemming is met de gehanteerde methode voor voorzieningen verzekeringsverplichtingen of afgewikkelde claims in verband met de oorspronkelijke polissen en met het desbetreffende herverzekeringscontract. Als een actief uit hoofde van herverzekering een bijzondere waardevermindering ondergaat, wordt de boekwaarde door Legal & General Nederland eveneens verlaagd, waarbij de waardevermindering ten laste van de winsten verliesrekening wordt gebracht. Van een bijzondere waardevermindering is sprake indien er objectieve aanwijzingen zijn dat Legal & General Nederland, als gevolg van een gebeurtenis na de eerste verwerking van dit actief, mogelijk niet alle volgens het contract aan haar verschuldigde bedragen zal ontvangen en de waardevermindering op betrouwbare wijze te bepalen is. Legal & General Nederland herverzekert haar contracten alleen bij herverzekeringsmaatschappijen die een rating hebben en/of waarvan het kredietrisico binnen het door Legal & General Group Plc gestelde valt. Premies afgedragen aan herverzekeraars en opbrengsten uit hoofde van herverzekeringspremies worden separaat binnen de winsten verliesrekening verantwoord.

Liquide middelen Onder liquide middelen zijn begrepen rekening-courantsaldi alsmede korte termijn deposito’s aangehouden bij diverse bankinstellingen.

Eigen vermogen Herwaarderingsreserve Hierin zijn begrepen de ongerealiseerde resultaten ten gevolge van herwaardering op voor verkoop beschikbare financiële activa alsmede op terreinen en gebouwen voor eigen gebruik, rekening houdend met latente vennootschapsbelasting. De activa zijn bestemd om duurzaam voor de bedrijfsuitoefening te worden ingezet. 41


Verzekeringscontracten De technische voorzieningen worden gewaardeerd op voor de bedrijfstak aanvaardbare grondslagen. De bepaling van de technische voorzieningen voor levensverzekering en van die voor periodiek te betalen uitkeringen geschiedt door de maatschappij. Voor de bepaling van de toereikendheid van de technische voorzieningen wordt door de maatschappij jaarlijks een onderzoek uitgevoerd. De certificerend actuaris gaat na of deze toets op adequate wijze is uitgevoerd. De technische voorziening verzekeringsverplichtingen, voor zover zij niet betrekking heeft op verzekeringen waarbij polishouders het risico dragen, is in principe gebaseerd op de actuariële en economische grondslagen die van toepassing waren op het moment van afsluiten van de polis. Hierdoor heeft een verandering in marktrente in principe geen invloed op de hoogte van deze voorzieningen, tenzij de uitkomsten van de toereikendheidstoets een wijziging van de grondslagen noodzakelijk zou maken. Uitzondering hierop vormt de voorziening Direct Ingaande Lijfrenten (DIL), die wel afhankelijk is van de marktrente. De technische voorziening verzekeringsverplichtingen eigen risico wordt voorzover zij niet betrekking heeft op verzekeringen waarbij polishouders het risico dragen, bepaald volgens de netto methode op basis van contante waarde lasten minus contante waarde baten. Ingeval van mogelijke winstdeling is de voorziening gelijk aan het maximum van depotwaarde of de netto voorziening op basis van contante waarde lasten minus contante waarde baten. De technische voorziening verzekeringsverplichtingen waarbij polishouders het risico dragen is bij inleg in de externe beleggingsfondsen gelijk aan de marktwaarde van de beleggingsfondsen waarin de polishouder belegt. Naast de externe beleggingsfondsen biedt de maatschappij enkele interne beleggingsfondsen aan, waarbij het rendement voor de polishouder gebaseerd is op een externe index. De maatschappij kent geen discretionaire winstdeling systematieken.

Beleggingscontracten De beleggingscontracten, verplichtingen aan polishouders jegens op beleggingsrekeningen namens hen aangehouden beleggingen, worden gewaardeerd tegen reële waarde op balansdatum.

Belasting op het resultaat Over het boekjaar verschuldigde of terug te vorderen belastingen zijn gebaseerd op het belastbare resultaat over het boekjaar, na eventuele correcties voor aanpassingen uit voorgaande jaren. Belasting wordt afzonderlijk berekend over het resultaat voor belastingen en over bedragen die ten laste of ten gunste van de reserves zijn gebracht.

Latente belastingverplichtingen Latente belastingverplichtingen en -vorderingen zijn opgenomen ten aanzien van tijdelijke verschillen tussen de fiscale waarde van activa en verplichtingen en de boekwaarde daarvan in de geconsolideerde jaarrekening. De belangrijkste tijdelijke verschillen vloeien voort uit de herwaardering van financiële activa en verplichtingen waaronder verplichtingen uit hoofde van verzekeringscontracten. 42


Bij het berekenen van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen wordt gebruik gemaakt van de belastingtarieven die zijn vastgesteld op balansdatum dan wel waartoe in principe reeds op balansdatum is besloten. Latente belastingvorderingen worden opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er in de toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn waartegen de tijdelijke verschillen kunnen worden afgezet. Latente belastingen met betrekking tot de herwaardering naar reële waarde van voor verkoop beschikbare financiële activa en overige bedragen die direct in het eigen vermogen worden verantwoord, worden in de balans opgenomen als een latente belastingvordering of -verplichting.

Verantwoording inkomsten en uitgaven Verdiende premies eigen rekening en andere omzet Premies voor levensverzekeringscontracten worden als inkomsten opgenomen zodra ze opeisbaar zijn, behoudens premies met betrekking tot contracten gekoppeld aan beleggingseenheden. Deze worden verantwoord als de desbetreffende verplichtingen worden opgenomen. Voor koopsompolissen is dit de ingangsdatum van de polis. Voor polissen met periodieke premiebetaling worden de premies opgenomen per de datum waarop deze verschuldigd zijn. Premies worden gepresenteerd vóór aftrek van provisies en/of heffingen. Indien polissen vervallen omdat betaling van premies achterwege blijft, worden alle verschuldigde premies vanaf de datum waarop de polissen verondersteld worden te zijn vervallen ten laste gebracht van de verdiende premies eigen rekening.

Uitkeringen en voorzieningen Claims uit hoofde van levensverzekeringscontracten betreffen de kosten van alle gedurende het jaar ontstane uitkeringsverplichtingen, inclusief behandelingskosten, alsmede opgebouwde, nog niet vastgestelde winstaandelen. Schadebehandelingskosten omvatten gemaakte interne en externe kosten in verband met de onderhandeling over en afwikkeling van schadeclaims. Onder de interne kosten vallen alle directe kosten van de schadeafdeling en het deel van de algemene beheerskosten dat direct aan dit onderdeel kan worden toegerekend.

Overig Herverzekering- en andere provisies worden als lasten verantwoord op de transactiedatum. Overige provisielasten en betaalde vergoedingen betreffen niet uitgestelde provisielasten betaald aan agenten, adviseurs, makelaars en handelaren (bijvoorbeeld prolongatieprovisie). Opbrengsten uit beleggingen Opbrengsten uit beleggingen bestaan uit aan het boekjaar toe te rekenen dividend, rente en huren, verkoopresultaten alsmede ongerealiseerde herwaarderingen van beleggingen. Dividend op aandelen wordt als baten verantwoord op de ex dividenddatum. Rentebaten worden opgenomen in de periode waarop deze betrekking hebben, waarbij rekening wordt gehouden met het effectieve rendement op de belegging. 43


Huurinkomsten worden toegerekend op basis van de verstreken huurperiode. Het gerealiseerde boekresultaat op de verkoop van een belegging is het verschil tussen de ontvangen opbrengsten, na aftrek van transactiekosten, en de oorspronkelijke (geamortiseerde) kostprijs. Herwaarderingen op beleggingen tegen reële waarde met verantwoording van waardeveranderingen in de winsten verliesrekening betreft het verschil tussen de boekwaarde aan het einde van het jaar minus de boekwaarde aan het einde van het voorgaande jaar dan wel de verkrijgingprijs gedurende het jaar, verminderd met de terugneming van voorheen opgenomen indirecte resultaten met betrekking tot verkopen gedurende het jaar.

Personeelsbeloningen De aanspraken van medewerkers op jaarlijks verlof worden opgenomen in de periode waarin deze rechten ontstaan. Een voorziening wordt getroffen voor de geschatte verplichtingen ten aanzien van jaarlijks verlof uit hoofde van door medewerkers tot de balansdatum verleende diensten. Er zijn geen materiële verplichtingen ten aanzien van jubileumgratificaties. Pensioenverplichtingen De maatschappij heeft een toegezegd pensioenregeling. De pensioenregeling is een geïndexeerde middelloonregeling waarbij een pensioen wordt toegezegd van 70% van het middelloon. Hierbij wordt rekening gehouden met de AOW franchise en overige specifieke voorwaarden. De indexering is vanaf 1 januari 2013 overigens voorwaardelijk. De pensioenverplichtingen en uitvoering van de pensioenen zijn ondergebracht bij Stichting Pensioenfonds Legal & General Nederland. Een deel van de pensioenregeling bestaat uit een toegezegde premieregeling. De maatschappij betaalt een bijdrage aan de Stichting Pensioenfonds Legal & General en heeft vervolgens geen financiële verplichtingen meer met betrekking tot dit deel van de pensioenregeling. Deze bijdrage wordt verantwoord als kosten op het moment dat zij betaalbaar zijn. De lasten van de toegezegde pensioenregeling worden berekend volgens de ‘projected unit credit’ methode. Dit houdt in dat de kosten van pensioenvoorzieningen ten laste van de winsten verliesrekening worden gebracht gedurende de actieve dienstjaren van medewerkers, overeenkomstig actuariële berekeningen. De verplichtingen worden berekend als het verschil tussen de contante waarde van de pensioenverplichtingen onder aftrek van de reële waarde van de aanwezige pensioenactiva. De contante waarde van de pensioenverplichtingen is bepaald door discontering van de verwachte toekomstige pensioenuitkeringen tegen de rendementsvoet van hoogwaardige bedrijfsobligaties in Euro’s die een vergelijkbare resterende duur tot afloop kennen als de pensioenuitkeringen. Het bepaalde tekort wordt opgenomen als een verplichting in de geconsolideerde balans, een surplus als een vordering. Een vordering wordt echter alleen dan in aanmerking genomen wanneer de onderneming het gemoeide voordeel rechtens kan afdwingen in de vorm van terugstortingen dan wel lagere toekomstige premies. Actuariële winsten en verliezen die voortvloeien uit afwijkingen ten opzichte van de verwachte ontwikkelingen en wijzigingen in de verwachte ontwikkelingen worden direct in het eigen vermogen verwerkt via het overzicht van het totaal resultaat (de zogenaamde ‘SORIE’ benadering, ‘Statement of Recognized Income and Expenses’).

44


Beloning in aandelen De beloningscommissie van Legal & General Group kent onder het Share Bonus Plan (SBP) aan de daarvoor geselecteerde werknemers van Legal & General Nederland (on)voorwaardelijke rechten op aandelen Legal & General Group toe. Tot over boekjaar 2010 toegekende rechten waren volledig voorwaardelijk. Zij werden onvoorwaardelijk en volledig afgewikkeld in aandelen indien de medewerker vanaf het moment van toekenning 3 jaar onafgebroken in dienst blijft van Legal & General Nederland. Met ingang van over boekjaar 2011 toegekende rechten geldt dat deze 60% onvoorwaardelijk en 40% voorwaardelijk zijn. Het 40% voorwaardelijke deel wordt over een periode van 3 jaar in evenredige gedeelten toegekend. Na afloop van deze 3 jaar wordt beoordeeld of het voorwaardelijke gedeelte van de aandelenbeloning onvoorwaardelijk wordt dan wel neerwaarts moet worden herzien. Op de toegekende (on)voorwaardelijke aandelen zit bovendien een retentie van 1 jaar. Legal & General Group belast gedurende de voorwaardelijke periode van de rechten de kosten voor de beloning van werknemers van Legal & General Nederland tijdsevenredig door. De overige niet onder het SBP vallende medewerkers kunnen onder het Personeel Aandelen Plan (PAP) eveneens aandelen van Legal & General Group toegekend krijgen. Deze worden op het moment van toekenning door het management ingekocht. PAP aandelen blijven overeenkomstig het SBP gedurende 3 jaren na toekenning voorwaardelijk voor in dienst zijn van de medewerker. De kosten van zowel SBP als PAP aandelen zijn bepaald op basis van de reële waarde van de rechten op de toekenningsdatum zoals van toepassing onder IFRS 2.

Leasing Leaseovereenkomsten waarbij de risico’s en voordelen met betrekking tot het eigendomsrecht voor een aanzienlijk deel door de lessor worden behouden, worden gerubriceerd als operationele lease. Leasebetalingen die in de hoedanigheid van lessee worden verricht inzake operationele leases worden ten laste van het resultaat gebracht gedurende de leaseperiode, onder aftrek van eventueel van de lessor ontvangen premies. De maatschappij is noch als lessor noch als lessee significante financiële leaseovereenkomsten aangegaan.

45


Risico- en kapitaalmanagement De maatschappij verkoopt producten waarbij het verzekerings- en/of financieel risico wordt overgenomen. De maatschappij streeft naar een gezonde balans tussen rendement en risico.

Verzekeringsrisico Verzekeringsrisico betreft het risico dat de daadwerkelijke uitkeringen op een hoger niveau liggen dan aangenomen toen het tarief werd vastgesteld. De portefeuille van de maatschappij bestaat voor een groot deel uit verzekeringen met positief overlijdensrisico. Voor een positief overlijdensrisico is de toename van de levensverwachting gunstig, omdat het verwachte uitkeringsmoment later in de tijd komt te liggen en het aantal overlijdensgevallen bij verzekeringen bij overlijden lager is dan verwacht. Trends in bevolking- en verzekerdensterfte worden gevolgd en de waargenomen sterfte in de portefeuille wordt bewaakt. Op basis van deze gegevens wordt de verwachte sterfte up-to-date gehouden, zodat de prijsstelling voor nieuwe risicoverzekeringen op de meest recente inzichten gebaseerd kan worden. Voor bestaande risicoverzekeringen zijn de grondslagen gegarandeerd. Lijfrenten kennen een negatief overlijdensrisico. Lijfrenten die gevoerd worden zonder winstdeling en tegen koopsom zouden bij toename van de gemiddelde levensverwachting een risico kunnen vormen. Dergelijke lijfrenten vormen een relatief beperkt deel van de portefeuille en hebben over het algemeen een korte looptijd. Binnen de portefeuille van de maatschappij is de omvang van het arbeidsongeschiktheidsrisico zeer beperkt. Om het sterfterisico van de overlijdensrisicoverzekeringen en het arbeidsongeschiktheidsrisico te beheersen is de maatschappij herverzekeringscontracten aangegaan. Belangrijk punt bij de selectie van herverzekeraars is de rating. De hoogte van de retentie wordt periodiek geëvalueerd. Indien de portefeuille het toelaat, wordt de retentie aangepast voor nieuwe productie. Binnen de portefeuille van de maatschappij is het verval ten opzichte van het marktgemiddelde relatief gering. Ook hier wordt jaarlijks onderzoek naar gedaan en de ontwikkelingen binnen de eigen portefeuille afgezet tegen de ontwikkelingen in de markt. Wettelijke wijzigingen, concurrentie en wijzigingen in het vertrouwen van consumenten in verzekeraars kunnen het verval beïnvloeden. Afkoop van een verzekering draagt in het jaar van afkoop over het algemeen licht positief bij aan het resultaat van de maatschappij, aangezien de afkoopwaarde niet groter is dan de aangehouden voorziening. De maatschappij loopt het risico dat de huidige voorzieningen niet voldoende zijn om toekomstige kosten te kunnen dekken. Hogere kosten of meer kosteninflatie dan verwacht zouden ertoe kunnen leiden dat een hogere voorziening noodzakelijk is. De maatschappij verkoopt haar verzekeringen uitsluitend in Nederland. Voor het overige loopt zij met haar verzekeringsportefeuille geen andere significante concentratierisico’s dan degene zoals hierboven behandeld, zijnde verkoop van levensverzekeringen met een overwegend positief overlijdensrisico alsmede verkoop uitsluitend in Nederland. Herverzekering wordt gebruikt om het (resterende) verzekeringsrisico te beperken. Dit ontlast de maatschappij echter niet van haar verplichtingen als primaire verzekeraar. Indien een herverzekeraar een claim niet honoreert, blijft de maatschappij verantwoordelijk voor de betaling aan de polishouder. De kredietwaardigheid van de herverzekeraars wordt gebaseerd op de rating informatie. 46


De verwachte kasstromen van de verzekeringscontracten (niet gedisconteerd) luidt als volgt: 31 december 2012 0-5 jaar Euro verzekeringen 303.126 Unit-Linked verzekeringen 800.024 Totaal 1.103.150 31 december 2011 Euro verzekeringen Unit-Linked verzekeringen

0-5 jaar 281.553 724.539

Totaal

6-10 jaar 227.081 486.796

16-20 jaar 77.841 164.801

>20 jaar 65.411 115.747

713.877

441.690

242.642

181.158

6-10 jaar 217.483 546.342

11-15 jaar 141.529 363.010

16-20 jaar 73.929 221.157

>20 jaar 62.646 167.878

1.006.092

11-15 jaar 152.581 289.109

763.825

504.539

295.086

230.524

Voor al deze contracten geldt dat deze binnen gestelde voorwaarden kunnen worden afgekocht. De afkoopwaarde is in principe lager dan de boekwaarde vanwege in rekening te brengen kosten.

Financieel risico De maatschappij loopt met name een financieel risico over het saldo van aangehouden financiële activa inclusief derivaten en de verplichtingen uit verzekeringscontracten onder aftrek van herverzekering. Het belangrijkste financiële risico dat door de maatschappij wordt gelopen is dat de opbrengsten van de financiële activa onvoldoende zijn om aan de verplichtingen uit hoofde van verzekeringscontracten te kunnen voldoen. De belangrijkste componenten van dit financiële risico zijn: marktrisico (renterisico), kredietrisico, liquiditeitsrisico en valutarisico. Deze risico’s ontstaan door het innemen van posities in zowel vastrentende als zakelijke waarden. De waarden van deze posities zijn onderhevig aan algemene en specifieke marktschommelingen.

Marktrisico (renterisico) De maatschappij dekt haar posities voornamelijk af door middel van toepassing van een ‘Asset en Liability’ model (ALM) dat ontwikkeld is om de marge tussen de te behalen rendementen uit bovengenoemde posities tegenover de verplichtingen uit hoofde van verzekeringscontracten positief te laten zijn. Legal & General is ultimo 2010 een hedge constructie aangegaan bestaande uit een mix van rentederivaten en een floor teneinde een deel van het renterisico af te dekken. Zie paragraaf 5 voor nadere toelichting op deze derivaten. De basistechniek die Legal & General hanteert bij het managen van haar markt- c.q. renterisico is het koppelen van beleggingen en verplichtingen in termen van in rentegevoeligheid uitgedrukte looptijd (‘duration’). Van specifieke groepen verplichtingen uit hoofd van verzekeringen, niet zijnde lijfrenten, wordt de duur bepaald (‘duration buckets’). De totale vastrentende beleggingsportefeuille wordt vervolgens op basis van vaste verdeelsleutels verdeeld naar deze ‘buckets’. De aldus tegenover elkaar gezette beleggingen en verplichtingen worden vergeleken. Tenslotte wordt de gemiddelde duration van de totale verplichtingen inclusief eigen vermogen vergeleken met die van de totale vastrentende beleggingsportefeuille. Voor de lijfrenten specifiek geldt dat deze op basis van kasstromen worden afgedekt. Het marktrisico op unit linked beleggingen is vrijwel nihil. 47


De volgende tabel toont de aansluiting van de balans met de categorieën uit het ALM raamwerk.

Toelichting bij de geconsolideerde balans (in duizenden Euro’s)

31 december 2012

Activa en Activa en Activa en Overige verplichtingen verplichtingen verplichtingen activa en rekening en rekening en rekening en verplichtingen** risico risico risico maatschappij polishouder aandeelhouder*

Aandelen Voor verkoop beschikbaar Beursgenoteerd 0 Reële waarde in de winsten verliesrekening Beursgenoteerd 622.959 Niet beursgenoteerd 42.499 Vastrentende waarden Tot einde looptijd aangehouden Niet beursgenoteerd 22.275

Reële waarde in de winsten verliesrekening Beursgenoteerd 433.826 845.669 217.185 Niet beursgenoteerd 5.862 Leningen en vorderingen 1.272 2.184 5.784 Te ontvangen rente 13.788 15.054 2.474 Derivaten 36.376 Herverzekeringscontracten 3.709 841 Liquide middelen 11.863 1.670 8.327 Overige activa** Totaal activa

492.595

1.567.252

233.770

Eigen vermogen 180.836 Verzekeringsverplichtingen tegen vaste en gegarandeerde voorwaarden 502.945 Verzekeringsverplichtingen voor rekening en risico polishouder 1.508.320 Beleggingscontracten 353 Derivaten 55.889 Overige verplichtingen** Totaal verplichtingen 502.945 1.564.562 180.836

43.971 43.971

89.245 89.245

* Betreft rekening en risico maatschappij, niet ter dekking van verplichtingen uit verzekeringscontracten. ** Overige activa en verplichtingen zijn niet in het ALM raamwerk specifiek toegewezen vorderingen en schulden.

48


Kredietrisico De maatschappij loopt kredietrisico, zijnde het risico dat een tegenpartij niet in staat is om aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. De maatschappij loopt dit risico ten aanzien van: – het herverzekeringsgedeelte van de verzekeringsverplichtingen – de te ontvangen bedragen van herverzekeraars inzake reeds betaalde claims – de te ontvangen bedragen van het intermediair – de te ontvangen bedragen uit hoofde van beleggingen (coupons en dergelijke) De maatschappij stuurt het kredietrisico door het stellen van limieten aan posities met individuele tegenpartijen, groepen van tegenpartijen, geografische verdeling en industriële sectoren. Onderstaande tabel toont uitgaande van classificatie naar rating het maximale kredietrisico.

31 december 2012

BBB

BB

810.233 271.940 140.073 287.616 Vastrentende waarden 5.617 2.893 5.941 Leningen en vorderingen 16.378 Intermediairs 4.550 Herverzekeringscontracten 8.462 1.652 10.689 Liquide middelen 826.971 290.569 144.618 304.426

AAA

AA

A

6.149 127

6.276

Geen rating

Totaal

8.804 1.524.815 9.240 40.556 273 273 4.550 877 21.860 19.194 1.592.054

31 december 2011

BBB

BB

Vastrentende waarden 1.033.873 96.638 209.296 135.913 Leningen en vorderingen 26.082 2.438 5.280 3.429 Intermediairs Herverzekeringscontracten 4.538 Liquide middelen 1.107 15.269 1.059.955 104.721 229.845 139.342

AAA

AA

A

7.452 188

Geen rating

Totaal

8.784 1.491.956 11.532 48.949 380 380 4.538 34 16.342 20.662 1.562.165

-

7.640

* In deze tabel zijn de derivatenposities ultimo 2011 en 2012 buiten beschouwing gelaten. Deze posities worden volledig door collateral gedekt zodat per saldo geen kredietrisico resteert. Zie paragraaf 5 voor nadere toelichting.

49


Liquiditeitsrisico De maatschappij loopt liquiditeitsrisico voornamelijk als gevolg van onzekerheid over de hoogte en het tijdstip van de uit te betalen bedragen als gevolg van claims en afkopen. Liquiditeitsrisico is verder het risico dat liquide middelen voor Legal & General niet tijdig beschikbaar zijn tegen een redelijke prijs om te kunnen voldoen aan haar verzekeringsverplichtingen. De maatschappij beheerst dit risico door allereerst een gedeelte van haar verplichtingen te herverzekeren. Zie de toelichting zoals gegeven onder verzekeringsrisico hierboven. Daarnaast heeft de maatschappij afdoende liquide beleggingen beschikbaar om deze ingeval betalingsverplichtingen op korte termijn tegen marktcondities om te kunnen zetten in liquide middelen. Valutarisico De bedrijfsactiviteiten vinden uitsluitend plaats in Nederland. De groep loopt valutarisico over de beleggingen en de beleggingsopbrengsten en de verplichtingen uit verzekeringscontracten. Dit valutarisico volgt met name uit koersbewegingen van GBP en USD ten opzichte van de EUR.

31 december 2012

GBP

USD

Totaal

Aandelen - voor verkoop beschikbaar - tegen reële waarde met verwerking in de W&V Totaal activa

- - 38.560 17.703 56.263 38.560 17.703 56.263

Verzekeringscontracten Totaal verplichtingen

38.171 17.612 55.783 38.171 17.612 55.783

31 december 2011

Aandelen - voor verkoop beschikbaar - tegen reële waarde met verwerking in de W&V Totaal activa Verzekeringscontracten Totaal verplichtingen

GBP

USD

Totaal

- - 33.320 19.784 53.194 33.320 19.784 53.194 33.327 19.842 53.169 33.327 19.842 53.169

Gevoeligheidsanalyse De tabel in deze paragraaf laat zien hoe gevoelig het resultaat en het eigen vermogen zijn voor wijzigingen in elementen van het verzekerings- en financieel risico. Voor het effect van elke gevoeligheidsfactor worden alle overige aannames gelijk verondersteld. In de praktijk zal dit waarschijnlijk niet het geval zijn. De verschillende gevoeligheden zijn:

Aandelen Een neerwaartse fluctuatie van 15% van de FTSE World Europe index.

50


Vastgoed Het effect van een verlaging van de prijzen van onroerend goed met 10%. Valuta Een verandering van 10% in de EUR/GBP en EUR/USD koers. Rentepercentage Het effect van een parallelle verlaging of verhoging in het (risicovrije) rentepercentage met 1%, bijvoorbeeld herziening naar 3,4% dan wel 5,4% indien het percentage 4,4% is. Sterfte/ziektecijfers Het effect van een verhoging van de verwachte sterfte- en ziektekansen met 5%. Kosten Het effect van een verlaging van de doorlopende kosten met 10%. Deze kosten hebben betrekking op de kosten voor het beheer van de in het verleden afgesloten verzekeringscontracten. De effecten van bovenstaande gevoeligheidsfactoren op de financiële uitkomsten van de onderneming zijn in de volgende tabel weergegeven. Bij de berekeningen is ervan uitgegaan dat genoemde effecten zich per ultimo boekjaar hebben voorgedaan. De bedragen zijn dan ook gebaseerd op de stand van de beleggings- en verzekeringsportefeuille aan het einde van het betreffende jaar. Allereerst is het effect op het eigen vermogen ultimo boekjaar opgenomen. Dit betreft de eenmalige impact op het eigen vermogen als de wijziging in de gevoeligheidsfactor zich voordoet. Dit wordt ook wel het ‘waarde’ effect of de ‘value-at-risk’ genoemd. Daarnaast is het effect op toekomstige perioderesultaten opgenomen. Dit toont de impact op het perioderesultaat van de onderneming nadat de wijziging in de gevoeligheidsfactor en het ‘waarde’ effect zich heeft voorgedaan. Deze indicatie wordt ook wel aangeduid als ‘earnings-at-risk’.

31 december 2012 Wijziging

Gevoeligheidsfactor (in miljoenen euro’s)

Aandelen Vastgoed Valuta Rentepercentage Rentepercentage Sterfte/ziektecijfers Kosten

-15% -15% 10% -1% +1% +5% +10%

Effect op eigen vermogen ultimo boekjaar 0 (0,6) 0 8,2 (14,1) 0 0

Effect op periode resultaat

0 0 0 (8,8) 7,7 (0,3) (0,9)

31 december 2011 Effect op eigen vermogen ultimo boekjaar 0 (0,7) 0 4,5 (9,8) 0 0

Effect op periode resultaat

0 0 0 (6,1) 6,3 (0,2) (0,7)

51


Aandelen De maatschappij houdt een te verwaarlozen aandelenpositie voor eigen rekening en risico aan. De in de balans verantwoorde aandelen staan tegenover verzekeringsverplichtingen voor rekening en risico polishouders. Vastgoed Het effect betreft uitsluitend de waardedaling ten aanzien van de vastgoedbelegging. De als perioderesultaat verantwoorde huuropbrengsten en –kosten van de belegging wijzigen niet. Valuta Zoals hierboven onder “Valutarisico” toegelicht voert de maatschappij een beperkt aantal aandelen (fondsen) in GBP en USD. Deze fondsen komen echter volledig voor rekening en risico van polishouders. Rentepercentage Een daling van de rente heeft per saldo een positief effect op het eigen vermogen als gevolg van de grotere rentegevoeligheid van de beleggingen dan de verzekeringsverplichtingen. Ingeval een rentedaling zal het resultaat van toekomstige perioden onder druk komen te staan, met name als gevolg van lagere verdiensten op de beleggingsportefeuille. Een stijging van de rente heeft in ons geval een negatief effect op het eigen vermogen. In deze situatie dalen de beleggingen sterker in waarde dan de verzekeringsverplichtingen. Doordat de waarde van de verzekeringsverplichtingen bij een rentestijging echter veel minder bewegen dan dat zij ingeval een rentedaling doen resteert per saldo een groter effect op het eigen vermogen van de maatschappij. Bovenstaande impliceert dat de rentegevoeligheden van beleggingen en verzekeringsverplichtingen niet in alle richtingen hetzelfde is. Dit speelt met name voor de verzekeringsverplichtingen en wordt veroorzaakt door de hierin opgenomen garanties en opties. Een rentestijging resulteert onverminderd in een opwaarts effect op toekomstig perioderesultaat door hogere beleggingsopbrengsten.

Sterfte/ziektecijfers Een verslechtering van sterfte/ziektecijfers heeft geen direct gevolg voor het eigen vermogen aangezien de aannames waarop de verzekeringsverplichtingen worden gebaseerd niet zullen wijzigen. Wel heeft een verslechtering van sterfte/ziektecijfers een geringe impact op het resultaat als gevolg van toegenomen claims. Kosten Indien doorlopende kosten hoger uitvallen dan verwacht, zal dit evenmin effect hebben op de verzekeringsverplichtingen zoals verantwoord. Er is derhalve geen sprake van een eenmalig effect op het eigen vermogen. Wel hebben hogere doorlopende kosten een negatief effect op toekomstige perioderesultaten. Beperkingen van de gevoeligheidsanalyse Bovenstaande tabel laat het effect zien van een wijziging in één van de hoofdaannames bij overigens ongewijzigde aannames. In werkelijkheid is het vanwege de correlatie tussen factoren zeer onwaarschijnlijk dat dit zich zal voordoen. Een voorbeeld van correlatie voor traditionele verzekeringen vormt het verband tussen afkooppercentage en sterftekans. Verzekerden met een slechte gezondheid zullen hun dekking vermoedelijk niet zo snel opzeggen.

52


Verder dient men zich te realiseren dat deze gevoeligheden niet-lineair zijn. Grotere en kleinere effecten kunnen niet gemakkelijk aan deze uitkomsten worden afgelezen. Bij de gevoeligheid met betrekking tot het rentepercentage is aangenomen dat alle rentepercentages zich over de gehele linie in dezelfde richting bewegen. In werkelijkheid zal het rentepercentage zich voor verschillende looptijden anders bewegen. Bovenstaande gevoeligheidsanalyse houdt verder geen rekening met het feit dat activa en passiva actief beheerd worden en kunnen variëren op het moment dat een bepaalde marktontwikkeling zoals een rentestijging of -daling zich voordoet. Bij de gevoeligheidsanalyse is ervan uitgegaan dat onder de beschreven gevoeligheden geen aanpassing noodzakelijk is van de grondslagen van de voorzieningen. Voor risicomanagement doeleinden worden de effecten op de verzekeringsverplichtingen uitgaande van hun marktwaarde in plaats van hun IFRS waarde beoordeeld. De gevoeligheden zijn ook alleen bepaald voor dat gedeelte van de voorzieningen waarbij de maatschappij risico loopt. Er is derhalve geen rekening gehouden met effecten op beleggingen en verplichtingen welke voor rekening en risico van de polishouder worden aangehouden.

Solvabiliteit Een belangrijke graadmeter in het kapitaalmanagement van Legal & General betreft haar solvabiliteit overeenkomstig de Wet Financieel Toezicht (Wft). Deze is ultimo boekjaar als volgt samengesteld: 2012 Benodigde solvabiliteit 82.941 Aanwezige solvabiliteit (1) 205.377 248% (1) De aanwezige solvabiliteit bestaat uit: • Eigen vermogen 180.836 • Af: boekwaarde deelneming Legal & General Nederland Beleggingen B.V. 956 • Overwaarde uit toereikendheidstoets na aftrek van (aanvullend) 12.337 prudentieel filter • Obligo Legal & General Group Plc 13.160 205.377

-

2011 77.580 166.787 215%

133.972 638

-

20.293 13.160 166.787

Legal & General streeft ernaar om de minimale solvabiliteit te houden op tenminste 150% van de benodigde solvabiliteit volgens de EU norm. Legal & General voldoet zowel ultimo 2012 als 2011 aan de gestelde kapitaalsvereisten. De onderneming heeft ervoor gekozen de overwaarde uit de toereikendheidstoets onder verplichte toepassing van het zogenaamde (aanvullende) prudentieel filter voor haar solvabiliteit bij te tellen. Zie paragraaf 11.2 voor een nadere toelichting op de toereikenheidstoets. Legal & General beschikt over een door de moedermaatschappij afgegeven garantie tot bijstorting aandelenkapitaal met een oneindige looptijd en zonder aanvullende beperkingen. DNB heeft toestemming verleend deze garantstelling voor 50% als obligo bij de solvabiliteit te mogen tellen. 53


Toelichting op de geconsolideerde balans (in duizenden Euro’s)

1. Materiële vaste activa 2012

Gebouwen Informatieen terreinen verwerkende apparatuur

Vervoermiddelen

Overige

Totaal

6.480 -1.370

3.335 -2.741

766 -348

1.934 -1.810

12.515 -6.269

5.110

594

418

124

6.246

Investeringen 204 203 58 Desinvesteringen -480 -163 -136 Herwaarderingen -708 Afschrijvingen -152 -257 -151 -75 Terugneming van afschrijvingen 480 130 136

465 -779 -708 -635 746

Aanschaf-/actuele waarde Cumulatieve afschrijving Boekwaarde 1 januari

Aanschafwaarde of waardering Cumulatieve afschrijving Boekwaarde 31 december

2011

5.772 -1.522 4.250

3.059 -2.518

806 -369

1.856 -1.749

11.493 -6.158

541 437 107 5.335

Gebouwen Informatieen terreinen verwerkende apparatuur

Vervoermiddelen

Overige

Totaal

6.403 -1.218

3.181 -2.418

783 -376

1.897 -1.638

12.264 -5.650

5.185

763

407

259

6.614

Investeringen 154 226 37 Desinvesteringen -243 Herwaarderingen 77 Afschrijvingen -152 -323 -150 -172 Terugneming van afschrijvingen 178

417 -243 77 -797 178

Aanschaf-/actuele waarde Cumulatieve afschrijving Boekwaarde 1 januari

Aanschafwaarde of waardering Cumulatieve afschrijving Boekwaarde 31 december

6.480 -1.370 5.110

3.335 -2.741

766 -348

1.934 -1.810

12.515 -6.269

594 418 124 6.246

54


Het saldo ‘Materiële vaste activa’ in de enkelvoudige jaarrekening betreft het saldo van informatie verwerkende apparatuur, vervoermiddelen en overige bij elkaar opgeteld.

Gebouwen en terreinen De gebouwen en terreinen zijn ultimo 2012 en 2011 gewaardeerd door een onafhankelijke taxateur c.q. beëdigd makelaar. De waardering is gebaseerd op de reële waarde afgeleid van in de markt vergelijkbare variabelen en prijzen. De waardeverandering ten gevolge van herwaardering van gebouwen en terreinen voor eigen gebruik is onder aftrek van de latent verschuldigde vennootschapsbelasting verantwoord onder de herwaarderingsreserve als onderdeel van het eigen vermogen. De afschrijving is verwerkt in de winsten verliesrekening. De op basis van historische kostprijzen herrekende boekwaarde luidt ultimo boekjaar als volgt:

Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijving Boekwaarde 31 december

2012

2011

4.906 1.522

4.906 1.370

-

3.384

3.536

2. Vastgoedbeleggingen De vastgoedbeleggingen zijn ultimo 2012 en 2011 gewaardeerd door een onafhankelijke taxateur c.q. beëdigd makelaar. De waardering is gebaseerd op de reële waarde. De waardeverandering ten gevolge van herwaardering van vastgoedbeleggingen is direct in de winsten verliesrekening verantwoord. De vastgoedbelegging bevindt zich in Nederland.

Boekwaarde 1 januari Bruto herwaardering Boekwaarde 31 december

2012

2011

1.445 170

1.615 170

-

-

1.275

1.445

De huuropbrengsten uit de vastgoedbelegging bedragen EUR 134.000 (2011: EUR 129.000) en zijn verantwoord onder opbrengsten uit beleggingen. Aan de vastgoedbelegging direct toe te rekenen operationele lasten (onroerende zaak belasting) bedragen EUR 1.439 (2011: EUR 1.950).

55


3. Geactiveerde acquisitiekosten 2012

2011

Geactiveerde acquisitiekosten Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde 1 januari

50.772 -29.867 20.905

65.498 38.315 27.183

Toevoegingen Afschrijvingen

21.352 -15.137 6.215

Desinvestering geactiveerde acquisitiekosten Terugneming afschrijvingen

-21.966 21.966 0

Geactiveerde acquisitiekosten Cumulatieve afschrijvingen

50.158 -23.038

Boekwaarde 31 december

27.120

-

9.580 15.858 -6.278

-

-24.306 24.306 0 50.772 29.867

-

20.905

Jaarlijks wordt als onderdeel van de toereikendheidstoets (zie paragraaf 11.2) beoordeeld of de geactiveerde eerste kosten kunnen worden terugverdiend uit de aanwezige tariefopslagen in de portefeuille. De boekwaarde van geactiveerde acquisitiekosten per 31 december wordt ten behoeve van de toereikendheidstoets dan ook in mindering gebracht op de netto verzekeringsverplichtingen. Deze systematiek is overeenkomstig voorgaande jaren. Indien blijkt dat deze terugverdiencapaciteit onvoldoende is, dan wordt het tekort direct ten laste van de winsten verliesrekening verwerkt.

56


4. Financiële activa De financiële activa van de maatschappij gerangschikt naar waarderingscategorie zijn als volgt: 2012

2011

0

31

Tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening - Aandelen, genoteerd - Aandelen, niet genoteerd - Vastrentende waarden, genoteerd - Vastrentende waarden, niet genoteerd

622.959 42.499 1.496.679 5.863

599.316 44.522 1.464.938 5.811

Totaal tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening

2.168.000

2.114.587

Tot einde looptijd gehouden - Vastrentende waarden, niet genoteerd

22.275

21.207

Leningen en vorderingen, inclusief herverzekering - Te ontvangen rente - Vorderingen op verzekeringnemers - Vorderingen op intermediairs - Voorziening voor oninbaarheid vorderingen op intermediairs - Te ontvangen uit verkoop van beleggingen - Overig

31.316 3.456 278 118 2.062 3.562

37.417 3.740 380 125 2.393 5.524

40.556

49.329

2.230.831

2.185.154

Voor verkoop beschikbaar - Aandelen genoteerd

Totaal financiële activa

-

-

Onder de tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening geclassificeerde genoteerde aandelen zijn EUR 415.468 aandelen Legal & General Group Plc verantwoord (2011: 208.947). Deze aandelen dienen volledig ter dekking van de aan werknemers (on)voorwaardelijk verschuldigde rechten aan bonusaandelen personeel. Het betreft hier rechten voortvloeiend uit het Personeel Aandelen Plan (PAP) zoals nader toegelicht onder “Personeelskosten” (paragraaf 21). Ultimo 2012 is de onafhankelijke Stichting Personeelsaandelenplan Legal & General Nederland opgericht. Deze stichting beheert vanaf deze datum de ten behoeve van werknemers aangeschafte bonusaandelen. Voorheen werden deze aandelen door Legal & General Nederland gehouden.

57


In de volgende tabel zijn de financiële activa naar categorie in de reële waarde hiërarchie ingedeeld: Boekwaarde van financiële activa naar waarderingsmethode per 31 december 2012 2012

Waarderings- Waarderingsmethode op methode met basis van waarneembare gepubliceerde marktprijzen variabelen

Waarderings- (Geamormethode zonder tiseerde) waarneembare kostprijs marktvariabelen

Totaal 2012

Aandelen - Voor verkoop beschikbaar 0 - Tegen reële waarde met verwerking in de W&V 622.959 42.499

0 665.458

Vastrentende waarden - Tot einde looptijd gehouden beleggingen 22.275 22.275 - Tegen reële waarde met 1.496.679 5.863 1.502.542 verwerking in de W&V Leningen en vorderingen

40.556

Totale financiële activa

62.834 2.230.831

2.119.638

48.362

0

40.556

Boekwaarde van financiële activa naar waarderingsmethode per 31 december 2011

2011

Waarderings- Waarderingsmethode op methode met basis van waarneembare gepubliceerde marktprijzen variabelen

Waarderings- (Geamormethode zonder tiseerde) waarneembare kostprijs marktvariabelen

Aandelen - Voor verkoop beschikbaar 31 - Tegen reële waarde met verwerking in de W&V 599.316 44.522

Totaal 2011

31 643.838

Vastrentende waarden - Tot einde looptijd gehouden beleggingen 21.207 21.207 - Tegen reële waarde met verwerking in de W&V 1.464.938 5.811 1.470.749 Leningen en vorderingen

49.329

Totale financiële activa

70.536 2.185.154

2.064.285

50.333

0

49.329

58


Voor de financiële activa tegen (geamortiseerde) kostprijs zijn er ten aanzien van de tot einde looptijd gehouden beleggingen ultimo 2012 en 2011 geen bijzondere waardeverminderingen en/of voorzieningen noodzakelijk geacht. Er zijn geen couponontvangsten verschuldigd gebleven. De reële waarde van de tot einde looptijd gehouden beleggingen bedraagt ultimo 2012 EUR 27,8 miljoen (2011: EUR 22,6 miljoen). Deze reële waarde is bepaald door de verwachte cashflow tegen de marktrentevoet van vergelijkbare genoteerde stukken te disconteren. Voor de leningen en vorderingen zijn er, met uitzondering van de vorderingen op intermediairs, evenmin bijzondere waardeverminderingen en/of voorzieningen van toepassing. Het verloopoverzicht van de voorziening voor oninbaarheid op vorderingen van intermediairs:

Boekwaarde begin boekjaar Dotatie Afboekingen Boekwaarde eind boekjaar

2012

2011

125

162

118 -125

125 -162

118

125

De reële waarde van de leningen en vorderingen ligt in lijn met de boekwaarde. Het verloop van de financiële beleggingen gedurende het boekjaar is als volgt:

Verloopstaat financiële beleggingen Tot einde looptijd gehouden beleggingen

Totaal

Saldo 1 januari 2011 475 2.251.511 32.355 Aankopen 493 925.500 190 Verkopen/lossingen -928 -1.007.710 -13.214 Renteaangroei 1.876 Herwaarderingen -9 -54.714 Bijzondere waardevermindering Saldo 31 december 2011 31 2.114.587 21.207

2.284.341 926.183 -1.021.852 1.876 -54.723 0 2.135.825

Aankopen 0 831.753 47 Verkopen/lossingen -31 -891.367 -268 Renteaangroei 1.289 Herwaarderingen 0 113.027 Bijzondere waardevermindering Saldo 31 december 2012 0 2.168.000 22.275

831.800 -891.666 1.289 113.027 0 2.190.275

Voor verkoop beschikbaar

Tegen reële waarde met verwerking in de W&V

59


5. Derivaten De maatschappij maakt gebruik van verschillende rentederivaten om een deel van het risico op waardemutaties in haar verplichtingen uit hoofde van verzekeringscontracten af te dekken. Het betreft hier met name verplichtingen gebaseerd op variabele indices en met rendementsgaranties. De positieve reële waarde van de derivaten is EUR 36.376.000, de negatieve reële waarde van de swaps is EUR 55.889.000. De derivaten kunnen verder als volgt worden gespecificeerd: 2012 Nominale bedrag Renteswaps 821.000 CMS 506.270 Floor 372.000 Totaal 1.699.270

2011 Reële waarde passief

Gem. looptijd (in jr.)

7.932 -55.889 15.604 - 12.840 - 36.376 -55.889

4 18,5 3,5

Reële waarde actief

Reële waarde passief

Gem. looptijd (in jr.)

Renteswaps 926.000 3.833 -29.569 CMS 506.270 410 - Floor 372.000 6.069 - Totaal 1.804.270 10.312 -29.569

5 19,5 4,5

Nominale bedrag

Reële waarde actief

De waardering van bovengenoemde derivaten wordt gemodelleerd met behulp van in de markt waarneembare variabelen. Zij behoren tot “niveau 2” in de “reële waarde hiërarchie”. De kostprijs van de floor bedraagt EUR 4.100.000. De renteswaps en CMS hebben geen kostprijs. Ten aanzien van de constant maturity swaps heeft de tegenpartij ultimo 2012 EUR 17.161.000 collateral gestort. Op de interest rente swaps heeft Legal & General EUR 35.668.000 collateral in depot gestort. Voor de floor wordt geen collateral gestort of ter beschikking gehouden. Het collateral wordt voldaan of aangehouden in de vorm van Duitse en Franse staatsobligaties.

6. Vorderingen op herverzekeraars De vorderingen op herverzekeraars kunnen ultimo boekjaar alsvolgt worden gespecificeerd:

2012 2011

Herverzekeringsdeel arbeidsongeschiktheidsrisico en premievrijstelling Herverzekeringsdeel vaste en gegarandeerde voorwaarden Vooruitbetaalde premies

2.518 442 1.590

2.363 534 1.641

Totaal vorderingen op herverzekeraars

4.550

4.538

Bedragen vorderbaar van herverzekeraars uit hoofde van reeds door de maatschappij uitbetaalde claims zijn opgenomen onder leningen en vorderingen. Deze vorderingen zijn direct opeisbaar. De rëele waarde van de herverzekeringscontracten is nagenoeg gelijk aan de boekwaarde.

60


7. Vennootschapsbelasting 2012 2011 Vennootschapsbelasting

10.241

4.570

Totaal 10.241 4.570 De te vorderen vennootschapsbelastingpositie ultimo 2012 bestaat uit de jaren 2011 en 2012 en heeft voornamelijk betrekking op teveel vooruitbetaalde vennootschapsbelasting over deze jaren. Voor 2012 moet de aangifte nog worden ingediend. Tot en met 2011 zijn voorlopige aanslagen conform aangifte ontvangen. Over 2008 en voorgaande jaren zijn definitieve aanslagen opgelegd.

8. Liquide middelen 2012

2011

Rekening-courantsaldi banken

21.860

16.342

Totaal

21.860

16.342

De liquide middelen staan ter vrije beschikking van Legal & General Nederland. 9. Gestort en opgevraagd kapitaal Het maatschappelijk en geplaatst kapitaal bedraagt EUR 45 miljoen, verdeeld in 100.000 gewone aandelen van EUR 454 nominaal waarvan opgevraagd en gestort EUR 19 miljoen.

10. Herwaarderingsreserves Gebouwen en terreinen voor eigen gebruik Saldo 1 januari Herwaardering lopend boekjaar Belasting op herwaardering Overig

2012 2011 1.181 -708 176 -

1.343 77 -19 -220

Saldo 31 december

649

1.181

Voor verkoop beschikbare financiële activa Saldo 1 januari Herwaardering lopend boekjaar Belasting op herwaardering

11 -14 3

18 -9 2

0

11

649

1.192

Saldo 31 december Totaal herwaarderingsreserves

61


Het gedeelte van de herwaarderingsreserve dat gerelateerd is aan gebouwen en terreinen voor eigen gebruik betreft een actief van de 100% deelneming Legal & General Nederland Exploitatie Maatschappij B.V. In de enkelvoudige balans van Legal & General Nederland zoals opgenomen op pagina 76/77 staat deze post niet als herwaarderingsreserve maar als reserve deelnemingen.

11. Verzekeringscontracten 2012 2011 Bruto Verzekeringscontracten tegen - arbeidsongeschiktheidsrisico en premievrijstelling 4.156 3.893 - nog te betalen claims 185 300 - vaste en gegarandeerde voorwaarden 498.604 494.367 1.518.653 - voor verzekeringen waarbij de polishouder het beleggingsrisico draagt 1.508.320 Totaal bruto verzekeringsverplichtingen 2.011.265 2.017.213 Vorderingen op herverzekeraars Herverzekeringsdeel arbeidsongeschiktheidsrisico en premievrijstelling 2.518 2.363 Herverzekeringsdeel vaste en gegarandeerde voorwaarden 442 534 Totaal vorderingen op herverzekeraars 2.960 2.897 Netto Verzekeringscontracten tegen - arbeidsongeschiktheidsrisico en premievrijstelling 1.638 1.530 - nog te betalen claims 185 300 - vaste en gegarandeerde voorwaarden 498.162 493.833 - voor verzekeringen waarbij de polishouder het beleggingsrisico draagt 1.508.320 1.518.653 Totaal netto verzekeringsverplichtingen 2.008.305 2.014.316

Opeisbaar < 1 jaar Opeisbaar > 1 jaar

170.017 1.838.288

165.188 1.849.128

Totaal netto verzekeringsverplichtingen

2.008.305

2.014.316

De post ‘Vooruitbetaalde premies’ is een direct opeisbare vordering op de herverzekeraars en uit dien hoofde anders van aard dan het overige gespecificeerde saldo uit herverzekeringscontracten.

62


11.1 Aannames in verzekeringsverplichtingen De maatschappij voert jaarlijks een toereikendheidstoets uit. Deze moet worden uitgevoerd om te bepalen of de voorziening toereikend is. De maatschappij heeft voor wat betreft de IFRS toereikendheidstoets, de zogenaamde ‘Liability Adequacy Test’ (LAT), aansluiting gezocht bij de Wft toereikendheidstoets. Deze wordt vanaf boekjaar 2007 uitgevoerd. De Wft toereikendheidstoets laat ultimo 2012 een overwaarde zien. Deze is, aangezien naar de situatie ultimo 2012 een (aanvullend) prudentieel filter niet langer van toepassing is, in zijn geheel meegenomen bij de bepaling van de aanwezige solvabiliteit. De uitkomst van de toereikendheidstoets wordt zoals gezegd ook gehanteerd als uitkomst voor de onder IFRS verplichte LAT. Aangezien voor de LAT de afkoopwaardevloer buiten beschouwing mag worden gelaten en deze in de Wft toereikendheidstoets is meegenomen, is de LAT prudent te noemen. Zo er sprake is van deficiëntie, Wft toereikendheidstoets laat een hogere (markt)waarde verzekeringsverplichtingen zien dan op basis van IFRS is berekend, worden de IFRS verplichtingen met hetzelfde verschil verhoogd. 11.2 Toereikendheidstoets Onderstaand worden de bij de toereikendheidstoets gehanteerde aannames beschreven. De voor de toereikendheidstoets gebruikte intrestaannames zijn afgeleid van de nominale rentetermijnstructuur (zero-coupon) van DNB ultimo december 2012 inclusief de Ultimate Forward Rate (UFR). Uitzondering vormt de kleine groep rentegarantpolissen, waarvoor het gematchte rendement op de beleggingsportefeuille van 8,24% voor koopsommen en 7,95% voor premieposten is gehanteerd. De kosten worden toegerekend op basis van een Activity Based Costing allocatiemethodiek. De verwachte sterfte varieert per product en is gebaseerd op de eigen ervaring van de maatschappij tezamen met markten herverzekeringsdata. De verwachte arbeidsongeschiktheid is gebaseerd op de eigen ervaring van de maatschappij. Het verwachte onnatuurlijke verval is gebaseerd op de eigen ervaring van de maatschappij. Jaarlijks wordt geëvalueerd of de gehanteerde aannames aanpassing behoeven. De risicomarge Wft is conform “Good Practices Toereikendheidstoets” opgesteld waarbij rekening is gehouden met zowel de onzekerheidsmarge (voor niet in de markt af te dekken risico’s) als de onder de Wft van toepassing zijnde afkoopwaarderestrictie. De toetsvoorziening is minstens gelijk aan de afkoopwaarde na verrekening van de terugboeking provisie (‘claw back’). Bij de bepaling van de toetswaarde is aanvullend rekening gehouden met de impact van de tijdswaarde van Financial Options and Guarantees. Overigens hebben we in 2012 voor wat betreft de indeling van de portefeuille in homogene risicogroepen aansluiting gezocht bij door DNB aangehouden indeling op basis van Solvency II. Hierbij is eveneens onderscheid gemaakt naar Beleggingen Collectief (zijnde ons collectieve pensioenproduct, Prisma). Gegeven de beperkte omvang van de per jaareinde uitstaande collectieve pensioenverplichtingen zijn zowel statutaire als toetsvoorziening gelijk gesteld aan de depotwaarde. De overwaarde is voor dit gedeelte van de portefeuille derhalve op nul gesteld.

63


11.3 Nog te betalen claims Herverzekerd

Netto

3.893 -2.363 300

1.530 300

4.193 -577 725

-2.363 383 538

1.830 -194 187

Saldo 31 december

4.341

-2.518

1.823

Eindstand in de invaliditeitsreserve Eindstand in de nog te betalen claims

4.156 -2.518 185

1.638 185

Saldo 31 december

4.341

-2.518

1.823

Bruto

Herverzekerd

Netto

4.098 -2.598 238

1.500 238

4.336 -566 423

-2.598 382 -147

1.738 -184 276

Saldo 31 december

4.193

-2.363

1.830

Eindstand in de invaliditeitsreserve Eindstand in de nog te betalen claims

3.893 -2.363 300

1.530 300

Saldo 31 december

4.193

1.830

Bruto 2012 Beginstand invaliditeitsreserve Beginstand nog te betalen claims Saldo 1 januari Afgehandelde claims lopend boekjaar Toename van de reserve

2011 Beginstand invaliditeitsreserve Beginstand nog te betalen claims Saldo 1 januari Afgehandelde claims lopend boekjaar Toename van de reserve

-2.363

64


11.4 Verzekeringsverplichtingen tegen vaste en gegarandeerde voorwaarden Saldo 1 januari

2012 2011 494.367 502.557

Ontvangen premies minus kosten Vrijval voorziening inzake uitkeringen aan polishouders Rentetoevoegingen/onttrekkingen Overige mutaties

91.801 -85.140 -18.840 16.416

86.613 -142.565 17.594 30.168

Saldo 31 december

498.604

494.367

Verzekeringsplichtingen tegen vaste en gegarandeerde voorwaarden zien op zogenaamde traditionele verzekeringen waarbij een vaste hoofdsom in euro’s is overeengkomen eventueel met een gegarandeerd (minimum) rendement. De post “Overige mutaties” ziet op het totaal van mutaties uit hoofde van overige assumpties als sterfte, arbeidsongeschiktheid, kosten, herverzekering en verval. 11.5 Verzekeringsverplichtingen voor verzekeringen waarbij de polishouder het risico draagt Saldo 1 januari Ontvangen premies minus kosten Onttrokken verzekeringspremies Vrijval voorziening inzake uitkeringen aan polishouders Waarderingsmutaties Overige mutaties Saldo 31 december

2012 2011 1.518.653 1.629.226 92.797 -7.106 -179.341 89.314 -5.997

104.851 -4.006 -180.868 -27.221 -3.329

1.508.320

1.518.653

12. Pensioenverplichtingen Toegezegde pensioenverplichtingen Reële waarde activa Effect ‘asset ceiling test’ Voorziening pensioenverplichtingen

2012 2011 27.605 19.207 -30.537 -25.326 2.932 6.119 0

0

De mutatie in de voorziening pensioenverplichtingen is per saldo als volgt samengesteld: • geboekt ten laste van het resultaat • geboekt via het eigen vermogen (totaal resultaat) • werkgeversbijdrage Mutatie voorziening pensioenverplichtingen

2012 2011 -7.417 712 9.108 2.511 -1.691 -3.223 0

0 65


De vordering die ultimo 2012 is ontstaan als gevolg van het positieve verschil tussen de reële waarde van de pensioenactiva en -verplichtingen ad EUR 2.932.000 is niet als zodanig in de jaarrekening verantwoord. Deze vordering is als onderdeel van de actuariële winsten en verliezen ten laste van het eigen vermogen afgewaardeerd. De onderneming beschikt namelijk niet over formele juridische mogelijkheden tot realisatie van deze vordering in de vorm van een restitutie ineens dan wel in de vorm van (toekomstige) lagere bijdragen (zogenaamde ‘Asset Ceiling test’). De totale direct via het eigen vermogen verwerkte actuariële winsten en verliezen zijn als volgt: 2012 2011 Actuariële winsten en verliezen, voor belasting -12.295 1.717 Asset Ceiling, voor belasting 3.167 -4.228 2.296 628 Belasting op pensioenverplichtingen Totaal resultaat boekjaar niet verwerkt in het resultaat -6.832 -1.883

De mutatie van de pensioenverplichting gedurende het jaar is als volgt: 2012 2011 Stand per 1 januari 19.207 18.296 Current service cost pensioenrechten 641 635 Rentelasten pensioenverplichting 1.143 1.070 Werknemersbijdrage 358 330 Actuariële winsten en verliezen 14.644 -815 Betaalde uitkeringen -329 -309 Aanpassing pensioenregeling (‘curtailment’) -8.059 Toegezegde pensioenverplichtingen per 31 december 27.605 19.207

De mutatie van de pensioenactiva gedurende het jaar is als volgt:

2012 2011 Stand per 1 januari 25.326 20.187 Betaalde uitkeringen -329 -309 Werkgeversbijdrage 1.691 3.223 Werknemersbijdrage 358 330 Verwacht rendement op de activa 1.142 993 Actuariële verschillen 2.349 902 Activa per 31 december 30.537 25.326

66


De pensioenlasten gedurende het jaar bedragen: 2012 2011 Current service cost pensioenrechten 641 635 Rentelasten 1.143 1.070 Verwacht rendement op de activa -1.142 -993 Aanpassing pensioenregeling (‘curtailment’) -8.059 0 Totaal ten laste van de winsten verliesrekening -7.417 712 Deze kosten zijn opgenomen in de post operationele kosten onder personeelskosten. Specifiek wordt de post “Aanpassing pensioenregeling (‘curtailment’)” ad EUR 8,1 miljoen baten toegelicht. De belangrijkste actuariële veronderstellingen zijn: Disconteringsvoet Verwacht rendement op activa Algemene salarisverhogingen Uitgestelde pensioenverhogingen

2012 2011 3,60% 6,00% 3,60% 4,40% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%

De disconteringsvoet is gebaseerd op het gemiddelde van AA EUR ondernemingsobligaties met een vergelijkbare looptijd als de uitstaande pensioenverplichtingen. Het verwachte rendement op activa is een gewogen gemiddelde van de lange termijn inschatting inzake de activa categorieën. Sterftetafel Voor de berekeningen wordt gebruik gemaakt van de prognosetafel 2012-2062, gecorrigeerd met het verschil in overlevingskansen tussen de werkenden bij de onderneming en de totale bevolking.

Verdeling pensioenactiva 2012 2011 Aandelen 4.483 3.079 Obligaties 25.185 19.696 Liquiditeiten 875 2.551 Overige -6 Totaal 30.537 25.326 Voor 2013 wordt een werkgeversbijdrage ad EUR 1.102.000 verwacht (2012: EUR 1.252.000).

67


Toegezegde pensioenverplichtingen Reële waarde activa Voorziening pensioenverplichtingen Werkelijk rendement op de activa Verwacht rendement op de activa

2012 2011 2010 2009 2008 27.605 -30.537 -2.932

19.207 -25.326 -6.119

18.296 -20.187 -1.891

16.922 -16.099 823

14.775 -15.281 -506

-3.271 1.142

-902 993

-1.247 726

-798 708

500 665

13. Latente belastingen 2012 2011 Latente vorderingen Saldo 1 januari 13.739 14.186 -5.962 -959 Mutatie via W&V rekening 2.281 512 Mutatie via reserves Overige 6 Saldo 31 december 10.064 13.739

Latente verplichtingen Saldo 1 januari -33.339 -31.936 Mutatie via W&V rekening -18.533 -1.236 Mutatie via reserves 215 -167 Overige 2.508 Saldo 31 december -49.149 -33.339 Totaal latente belastingen -39.085 -19.600

De latente belastingen hebben overwegend een looptijd langer dan 1 jaar. De latente belastingen worden uit hoofde van IAS 12.74 gesaldeerd verantwoord. De post “Overige” ziet op de in de loop van het boekjaar aangepaste beginstand van de latentie.

68


In onderstaande tabellen is het verloop van de latente belastingen over 2012 en 2011 zichtbaar. 2012 Saldo Toevoegingen Realisatie Saldo 1 januari 31 december

Latente vorderingen Geactiveerde acquisitiekosten Pensioenverplichtingen Latente verplichtingen Fiscale waarderingsverschillen van de beleggingen Fiscale waarderingsverschillen van de verzekeringsverplichtingen Overig Saldo 31 december Totaal latente belastingen

13.277 - -5.956 7.271 512 2.277 - 2.789 13.739 2.277 -5.956 10.060

-17.467

-18.457

-

-35.924

-14.977 -895 -33.339

- - -18.457

2.406 245 2.651

-12.571 -650 -49.145

-19.600

-16.180

-3.305

-39.085

2011 Saldo Toevoegingen Realisatie Saldo 1 januari 31 december

Latente vorderingen Geactiveerde acquisitiekosten Pensioenverplichtingen Latente verplichtingen Fiscale waarderingsverschillen van de beleggingen Fiscale waarderingsverschillen van de verzekeringsverplichtingen Overig Saldo 31 december Totaal latente belastingen

14.186 - 14.186

- 512 512

-959 13.227 - 512 -959 13.739

-12.680

-4.787

-

-17.467

-16.766 -2.490 -31.936

- - -4.787

1.789 1.595 3.384

-14.977 -895 -33.339

-17.750

-4.275

2.425

-19.600

69


14. Handels- en overige crediteuren

2012

2011

Intermediairs 2.429 1.249 Loonheffing en sociale lasten 3.353 3.517 Handelscrediteuren 1.098 1.786 Te betalen beleggingen 268 147 Polishouders 23.561 21.699 Te betalen personeelskosten 1.246 1.260 Te betalen rechten bonusaandelen personeel 1.276 509 Te betalen overige kosten 2.019 2.322 Premiedepot 533 656 Nog niet toegerekende premies 10.341 11.327 2.997 2.710 Te betalen claims Te betalen aan herverzekeraars 1.039 1.521 Overige - 54 Totaal handels- en overige crediteuren 50.160 48.757 Alle verplichtingen zijn gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs en zijn binnen 1 jaar opeisbaar. De reële waarde van de verplichtingen is nagenoeg gelijk aan de boekwaarde. Ten aanzien van de te betalen rechten bonusaandelen personeel heeft EUR 138.000 betrekking op rechten welke per balansdatum onvoorwaardelijk zijn (geworden).

15. Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Uit hoofde van terrorismeverzekering heeft Legal & General Nederland voor 2012 een obligo percentage van 1,087% in een Aggregate Reinsurance agreement. De omvang van de aansprakelijkheid in de rol van herverzekeraar beloopt EUR 1,4 miljoen, zijnde haar obligopercentage in een totaal van EUR 400 miljoen. Legal & General Nederland staat aan het hoofd van een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting met Legal & General Nederland Exploitatie Maatschappij B.V., Legal & General Nederland Vastgoed Maatschappij B.V. en Legal & General Nederland Beleggingen B.V. Zij is hoofdelijk aansprakelijk voor belastingverplichtingen van onderliggende entiteiten. Stichting Beleggersgiro en Stichting Bewaarder Legal & General Nederland hebben het juridische eigendom over de door haar in opdracht van rekeninghouders aangekochte beleggingen. Ultimo 2012 bedraagt de marktwaarde van het ten behoeve van beleggers geïnvesteerde vermogen EUR 21,0 miljoen. Legal & General Nederland kan niet rechtstreeks dan wel via een van beide stichtingen of Legal & General Nederland Beleggingen B.V. als beheerder enige invloed uitoefenen op de voor rekening en risico van rekeninghouders te behalen resultaten uit de beleggingen. De beleggingen zijn derhalve niet in de geconsolideerde balans per 31 december 2012 opgenomen.

70


Toelichting op de geconsolideerde winsten verliesrekening 16. Verdiende premies eigen rekening 2012 2011 Koopsommen 101.300 109.210 Premiebetalende posten 110.138 113.587 Uitgaande herverzekeringspremies -13.112 -12.729 Netto premie-inkomsten 198.326 210.068

17. Overige opbrengsten

2012 2011 Opbrengsten bancair 175 102 Overige opbrengsten 175 102 Dit betreft de door Legal & General Nederland Beleggingen B.V. gegenereerde opbrengsten uit hoofde van haar bancaire activiteiten.

18. Opbrengsten uit beleggingen

2012 2011

Tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening - Dividenden 12.341 11.110 - Rente-inkomsten (incl. derivaten) 50.539 56.812 Tot einde looptijd gehouden beleggingen - Rente-inkomsten 1.290 1.876 Liquide middelen - Rente-inkomsten 92 132 Ontvangen commissies 2.146 2.225 Overige -97 261 Totaal opbrengst uit beleggingen

66.311

72.416

Onder “Rente-inkomsten” (incl. derivaten) is in 2012 EUR 10.571.000 verschuldigde rente verantwoord. De post “Overige” omvat onder andere niet aan de andere categorieën toe te rekenen rente.

71


19. Uitkeringen en voorzieningen 2012 2011 Verzekeringscontracten tegen vaste en gegarandeerde voorwaarden - Expiraties, afkopen en claims 92.548 104.000 - Waarvan herverzekerd -4.829 -5.111 Voor verzekeringen waarbij de polishouder het beleggingsrisico draagt - Expiraties, afkopen en claims 181.766 175.963 - Waarvan herverzekerd -602 -160 Netto uitkeringen aan polishouders 268.883 274.692

20. Acquisitiekosten voor verzekeringscontracten 2012 2011 Amortisatie overlopende acquisitiekosten 15.127 15.858 Uitgestelde acquisitiekosten -21.352 -9.581 Netto acquisitiekosten -6.225 6.277 Provisies 14.755 9.987 Allocatie uit operationele kosten 12.836 7.352 Totaal acquisitiekosten voor verzekeringscontracten 21.366 23.616

21. Operationele kosten De operationele kosten kunnen als volgt naar soort worden gespecificeerd: 2012 2011 Afschrijvingen 636 797 Personeelskosten 7.422 12.817 Verkoop- & marketingkosten 1.627 1.107 Medische kosten 1.965 686 Advieskosten 4.586 9.497 Overige kosten 4.678 3.473 Bruto operationele kosten 20.914 28.377 Allocatie naar acquisitiekosten -12.836 -7.352 Totaal operationele kosten 8.078 21.025 Vermelding van het honorarium van de onafhankelijke accountant ex artikel 382a BW2 is achterwege gebleven daar deze is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Legal & General Group Plc.

72


Personeelskosten 2012 2011 Salarissen 11.645 9.550 Sociale lasten 1.542 1.197 Pensioenkosten -7.242 712 Beloning in aandelen 246 127 Overige personeelskosten 1.231 1.231 Totaal personeelskosten 7.422 12.817 In de post “Pensioenkosten” is een eenmalige bate van EUR 8.059.000 opgenomen in verband met wijziging van de pensioenregeling. Per 1 januari 2013 is de tot dan toe onvoorwaardelijke indexatieregeling gewijzigd in een voorwaardelijke. Legal & General Nederland heeft het effect van deze wijziging van de pensioenregeling (verlaging van de indexatie ambitie) uit hoofde van IAS 19.111b ineens ten gunste van het resultaat verantwoord. Het aantal bij de onderneming werkzame medewerkers (in fte) per einde boekjaar bedroeg: 2012 2011 Vaste medewerkers 179 159 Tijdelijke medewerkers 15 16 Totaal 194 175

Share Bonus Plan (SBP) / Personeel Aandelen Plan (PAP) De beloningscommissie van Legal & General Group Plc kent onder het Share Bonus Plan van de Group aan de daarvoor in aanmerking komende werknemers (de zogenaamde ‘Identified Staff’) voorwaardelijke en onvoorwaardelijke rechten op aandelen Legal & General Group Plc toe. Deze rechten worden voldaan door inkoop van eigen aandelen door Legal & General Group Plc waarvan de kosten vervolgens periodiek aan Legal & General Nederland op factuur worden doorbelast. Dit arrangement is in termen van IFRS 2 voor Legal & General Nederland derhalve een “cash settled” share-based payment. Vanaf de over boekjaar 2011 toegekende rechten is 60% onvoorwaardelijk. De overige 40% voorwaardelijke rechten worden evenredig over een periode van 3 jaar toegekend. Na afloop van deze 3 jaar wordt beoordeeld of de voorwaardelijke rechten in onvoorwaardelijk worden omgezet of dat neerwaartse bijstelling nodig is. Op toegekende aandelen zit bovendien 1 jaar retentie. Op tot over boekjaar 2010 toegekende rechten rusten dezelfde voorwaarden als ten aanzien van PAP. Voor de overige medewerkers is het Personeel Aandelen Plan (PAP) van toepassing, van waaruit een voorwaardelijk recht op aandelen wordt toegekend. Hiertoe worden op toekenningsdatum aandelen Legal & General Group Plc door de maatschappij ingekocht en afgerekend. Dit arrangement is in termen van IFRS 2 eveneens een “cash settled” share-based payment. De voorwaardelijke toekenningen worden 3 jaar na datum onvoorwaardelijk. De aandelen zijn wel stemgerechtigd, maar geven geen recht op dividend. Bij uitdiensttreding binnen 3 jaar vervalt het recht op de voorwaardelijke aandelen.

73


De reële waarde van de toegekende rechten is gelijk aan de beurswaarde van de aandelen op toekenningsdatum. Legal & General Group Plc brengt deze aankoopwaarde van de onder het SBP toegekende aandelen bij Legal & General Nederland in termijnen in rekening. Voor de onder het PAP toegekende aandelen rekent Legal & General Nederland de eigen aanschaf direct af. In 2012 zijn 136.621 SBP aandelen en 45.064 PAP aandelen over boekjaar 2011 toegekend, tegenover respectievelijk 145.923 en 49.109 in 2011. De maatschappij heeft in totaliteit EUR 266.200 (2011: EUR 181.000) voor beloningen in aandelen ten laste van het resultaat geboekt. De volgende tabel toont een samenvatting van de per ultimo boekjaar uitstaande voorwaardelijke en onvoorwaardelijke rechten op aandelen Legal & General Group Plc: PAP

SBP

2012 2011 2012 2011

Uitstaand op 1 januari 269.300 202.094 143.081 143.731 Toegekend 136.621 145.923 45.064 49.109 Vervallen/uitgekeerd -48.807 -24.131 -26.549 -24.053 Onvoorwaardelijk geworden -89.312 -54.586 -12.711 -25.706 Uitstaand op 31 december 267.802 269.300 148.885 143.081 Reële waarde per toekenning Reële waarde ultimo jaar

EUR 1,43 EUR 1,78

EUR 1,33 EUR 1,23

EUR 1,62 EUR 1,78

EUR 1,30 EUR 1,23

Bezoldiging bestuurders en key management Legal & General maakt gebruik van de vrijstelling ex artikel 383 lid 1 laatste zin van Titel 9 BW2 en heeft derhalve geen bezoldiging bestuur in haar jaarrekening vermeld. De commissarissen hebben over boekjaar 2012 circa EUR 54.000 (2011: EUR 57.000) bezoldiging ontvangen. De in het boekjaar ten laste van de onderneming gekomen bedragen ter bezoldiging van key management zijn:

2012 2011 Salarissen 1.611 1.202 Sociale lasten 56 48 Pensioenkosten 251 169 Beloning in aandelen 291 182 Totaal bezoldiging key management

2.209

1.601

74


22. Belasting op resultaat De belasting over het resultaat wordt berekend naar het voor het betreffende boekjaar geldende nominale tarief, rekeninghoudend met fiscale faciliteiten.

2012 2011 Acute vennootschapsbelasting -1.095 2.801 Latente vennootschapsbelasting 24.495 -2.196 Totaal belastingen 23.400 -605

Tarief acute vennootschapsbelasting Tarief latente vennootschapsbelasting

25,0% 25,0%

25,0% 25,0%

De effectieve belastingdruk bedraagt circa 25,2% (2011: -114,6%) en wijkt als gevolg van de volgende posten af van de nominale druk ad 25,0%: 2012 2011 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 92.935 528 Belasting berekend op basis van het geldende tarief voor vennootschapsbelasting (25,0%) 23.234 132 Aanpassingen als gevolg van: • Wijziging tarief • Afwaardering belastingvordering voorgaande jaren 161 • Herrekening egalisatiereserve voorgaande jaren - -737 • Overig 5 - Belastingen op resultaat 23.400 -605

75


Enkelvoudige balans per 31 december (na winstbestemming) (in duizenden Euro’s)

Activa


Beleggingen Vastgoedbeleggingen 2 1.275 1.445 Deelnemingen 23 5.247 5.447 Overige financiële beleggingen 4 - Aandelen - 31 - Vastrentende waarden - Tot einde looptijd gehouden beleggingen 22.275 21.207 - Tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening 1.502.540 1.470.749 - Andere financiële beleggingen 24 - 209 - Derivaten 5 36.376 10.312 Beleggingen voor rekening en risico polishouder

25

665.043

643.629

Vorderingen Leningen en vorderingen 26 42.460 50.288 Vorderingen op herverzekeraars 6 1.590 1.640 Vennootschapsbelasting 7 10.241 4.570 Overige activa Materiële vaste activa (ex gebouwen en terreinen) 1 1.085 1.136 Liquide middelen 27 18.820 14.600 Overlopende activa Geactiveerde acquisitiekosten 3 27.120 20.905 Totaal activa 2.334.072 2.246.168

76



Eigen vermogen en verplichtingen Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal 9 19.059 19.059 Herwaarderingsreserve 10 0 11 Reserve deelnemingen 10 649 1.181 Overige reserves 161.128 113.721 Totaal Eigen Vermogen 180.836 133.972 Technische voorzieningen 28 Verzekeringscontracten risico maatschappij a. Bruto 1.346.136 1.378.375 b. Herverzekeringsdeel -2.413 -2.374 1.343.723 1.376.001 Verzekeringscontracten risico polishouder a. Bruto 665.129 638.838 b. Herverzekeringsdeel -547 -524 664.582 638.314 Beleggingscontracten 353 401 Overige voorzieningen Pensioenverplichtingen 12 - Latente belastingen 13 39.085 19.600 Schulden Handels- en overige crediteuren 29 49.604 48.311 Derivaten 5 55.889 29.569 Vennootschapsbelasting 7 Totale verplichtingen 2.153.236 2.112.196 Totaal eigen vermogen en verplichtingen 2.334.072 2.246.168

77


Enkelvoudige winsten verliesrekening (in duizenden Euro’s)


Bedrijfsresultaat na belastingen Resultaat deelnemingen na belastingen 23

69.949 -414

1.648 -515

Totaal resultaat na belastingen

69.535

1.133

78

Financieel jaarverslag Mutaties in het eigen vermogen (in duizenden Euro’s)

Toelichting

Gestort en Herwaar- Overige opgevraagd derings- reserves kapitaal reserves*

2012 Balanswaarde 1 januari 19.059 Herwaarderingen gebouwen en 10 terreinen, na belasting Herwaardering voor verkoop 10 beschikbare aandelen, na belasting

1.192

Totaal

113.721 133.972

-532 - -532 -

-

11 11 Actuariële winsten en verliezen op pensioenverplichtingen na belasting 6.832 6.832

-

-

Overig -296 -296 Overig resultaat 543 7.128 7.671 23 Resultaat boekjaar 69.535 69.535

-

-

-

-

Totaal resultaat 543 62.407 61.864 12 Dividend 15.000 15.000 Balanswaarde 31 december 19.059 649 161.128 180.836

-

-

2011 Balanswaarde 1 januari 19.059 1.361 164.471 184.891 Herwaardering gebouwen en terreinen, na belasting 162 162 Herwaardering voor verkoop beschikbare aandelen, na belasting 7 7 Actuariële winsten en verliezen op pensioenverplichtingen na belasting 1.883 1.883 Overig resultaat 169 1.883 2.052 10

-

-

-

-

-

-

10 Resultaat boekjaar Totaal resultaat -169 12

-

1.133 750

1.133 919

Dividenden 50.000

-

-50.000

Balanswaarde 31 december

113.721

133.972

19.059

1.192

-

-

* Dit betreft de geconsolideerde herwaarderingsreserve welke in de enkelvoudige balans zoals opgenomen op pagina 76/77 gesplitst is verantwoord onder herwaarderingsreserve en reserve deelnemingen. Zie paragraaf 10 voor verdere toelichting over deze splitsing.

79

Financieel jaarverslag Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening (in duizenden euro’s)

Algemeen De enkelvoudige jaarrekening van Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 BW2. Aangezien de winsten verliesrekening over 2012 van Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. is verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening, is volstaan met weergave van de beknopte enkelvoudige winsten verliesrekening in overeenstemming met artikel 2:402 BW. Er is gebruik gemaakt van de mogelijkheid om zoals beschreven in artikel 2:362 BW in de enkelvoudige jaarrekening dezelfde grondslagen toe te passen als in de geconsolideerde jaarrekening. Derhalve komen de grondslagen in de enkelvoudige jaarrekening overeen met de grondslagen in de geconsolideerde jaarrekening zoals die vermeld zijn vanaf pagina 34. Voor de toelichtingen op posten van de enkelvoudige balans en winsten verliesrekening wordt derhalve zoveel mogelijk verwezen naar de toelichtingen op de geconsolideerde jaarrekening.

Deelnemingen Deelnemingen worden gewaardeerd op de netto vermogenswaarde volgens de grondslagen van waardering van activa en verplichtingen van toepassing in de geconsolideerde jaarrekening. Voor niet uitkeerbare resultaten en/of rechtstreekse vermogensvermeerderingen en –verminderingen wordt een wettelijke reserve deelnemingen gevormd. Het resultaat deelnemingen betreft het aan de maatschappij toe te rekenen resultaat. Andere financiële beleggingen Onder de andere financiële beleggingen worden de bonusaandelen in Legal & General Group Plc verantwoord die de werknemers van Legal & General Nederland uit hoofde van het Personeel Aandelen Plan (PAP) (on)voorwaardelijk toegekend hebben gekregen. Voor deze beleggingen gelden dezelfde grondslagen als in de geconsolideerde jaarrekening toegelicht onder financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen via de winsten verliesrekening. Beleggingen voor rekening en risico polishouder De beleggingen voor rekening en risico polishouders hebben betrekking op namens de polishouders door Legal & General Nederland aangehouden aandelen en belangen in beleggingsfondsen. Voor deze beleggingen gelden dezelfde grondslagen als in de geconsolideerde jaarrekening toegelicht onder financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen via de winsten verliesrekening. Leningen en vorderingen Hieronder worden opgenomen niet-afgeleide financiële activa met vaste of bepaalbare betalingen, die niet op een actieve markt zijn genoteerd. Leningen en vorderingen worden overeenkomstig toegelicht onder de grondslagen voor de geconsolideerde jaarrekening bij eerste waardering tegen reële waarde annex kostprijs opgenomen en bij vervolgwaarderingen tegen (geamortiseerde) kostprijs. Op eventueel oninbaar geachte leningen en vorderingen vindt een bijzondere waardevermindering plaats tegen de grondslagen als in de geconsolideerde jaarrekening.

80


Liquide middelen Onder liquide middelen zijn begrepen rekening-courantsaldi alsmede korte termijn deposito’s aangehouden bij diverse bankinstellingen. Technische voorzieningen De technische voorzieningen worden gewaardeerd op voor de bedrijfstak aanvaardbare grondslagen. De bepaling van de technische voorzieningen voor levensverzekering en van die voor periodiek te betalen uitkeringen geschiedt door de maatschappij. Voor de bepaling van de toereikendheid van de technische voorzieningen wordt door de maatschappij jaarlijks een onderzoek uitgevoerd. De certificerend actuaris gaat na of deze toets op adequate wijze is uitgevoerd. De technische voorziening verzekeringsverplichtingen, voor zover zij niet betrekking heeft op verzekeringen waarbij polishouders het risico dragen, is in principe gebaseerd op de actuariële en economische grondslagen die van toepassing waren op het moment van afsluiten van de polis. Hierdoor heeft een verandering in marktrente in principe geen invloed op de hoogte van deze voorzieningen, tenzij de uitkomsten van de toereikendheidstoets een wijziging van de grondslagen noodzakelijk zou maken. Uitzondering hierop vormt de voorziening Direct Ingaande Lijfrenten (DIL), die wel afhankelijk is van de marktrente. De technische voorziening verzekeringsverplichtingen eigen risico wordt voor zover zij niet betrekking heeft op verzekeringen waarbij polishouders het risico dragen, bepaald volgens de netto methode op basis van contante waarde lasten minus contante waarde baten. Ingeval van mogelijke winstdeling is de voorziening gelijk aan het maximum van depotwaarde of de netto voorziening op basis van contante waarde lasten minus contante waarde baten. De technische voorziening verzekeringsverplichtingen waarbij polishouders het risico dragen is bij inleg in de externe beleggingsfondsen gelijk aan de marktwaarde van de beleggingsfondsen waarin de polishouder belegt. Naast de externe beleggingsfondsen biedt de maatschappij enkele interne beleggingsfondsen aan, waarbij het rendement voor de polishouder gebaseerd is op een externe index. De maatschappij kent geen discretionaire winstdeling systematieken.

23. Deelnemingen De 100% deelnemingen in Legal & General Nederland Exploitatie Maatschappij B.V., Legal & General Nederland Vastgoed Maatschappij B.V., Legal & General Nederland Beleggingen B.V. en Stichting Personeelsaandelenplan Legal & General Nederland zijn tegen netto vermogenswaarde gewaardeerd. In het lopende boekjaar is Legal & General Nederland Vastgoed Maatschappij B.V. juridisch gefuseerd met Legal & General Exploitatiemaatschappij B.V.. De bezittingen en schulden van Legal & General Nederland Vastgoedmaatschappij B.V. zijn hierbij tegen boekwaarde in Legal & General Nederland Exploitatie Maatschappij B.V. ingebracht. Daarnaast is ultimo 2012 Stichting Personeelsaandelenplan Legal & General Nederland opgericht teneinde de aan het personeel toegekende bonusaandelen Legal & General Group Plc. toegekende bonusaandelen te beheren. De stichting heeft geen kapitaal. 81


Het verloop van de post “Deelnemingen” gedurende het boekjaar is verder als volgt geweest: 2012 2011 Balanswaarde 1 januari 5.447 4.765 Resultaat boekjaar -414 -515 Kapitaalstortingen Legal & General Nederland Beleggingen B.V. 1.000 1.100 Herwaardering materiële vaste activa -708 77 Overig -78 20 Balanswaarde 31 december 5.247 5.447 De post “Overig” betreft een neerwaartse aanpassing op het vermogen van Legal & General Nederland Beleggingen B.V. als gevolg van het afboeken van een belastingpositie over voorgaande jaren. Het resultaat boekjaar kan per deelneming als volgt worden gespecificeerd: 2012 2011 Legal & General Nederland Beleggingen B.V. -605 -704 Legal & General Nederland Exploitatiemaatschappij B.V. 191 188 Legal & General Nederland Vastgoedmaatschappij B.V. 0 1 Stichting Personeelsaandelenplan Legal & General Nederland 0 - Totaal resultaat deelnemingen -414 -515

24. Andere financiële beleggingen Tot en met eind 2012 werden de aan werknemers (on)voorwaardelijk toegekende bonusaandelen in Legal & General Group Plc direct door Legal & General Nederland gehouden. Per 28 december 2012 is de onafhankelijke Stichting Personeelsaandelenplan Legal & General Nederland opgericht met de taak de bonusaandelen te beheren. De aandelen zijn per dezelfde datum door Legal & General Nederland aan de stichting overgedragen en worden derhalve niet langer in de balans van Legal & General Nederland verantwoord.

25. Beleggingen voor rekening en risico polishouder De beleggingen voor rekening en risico polishouder maken in de geconsolideerde jaarrekening onderdeel uit van de aandelen tegen reële waarde met verwerking in de winsten verliesrekening.

82


26. Leningen en vorderingen

2012 2011

- Te ontvangen rente 31.310 37.417 - Vorderingen op verzekeringnemers 3.475 3.740 - Vorderingen op intermediairs 273 380 - Voorziening voor oninbaarheid vorderingen op intermediairs -118 -125 - Te ontvangen uit verkoop van beleggingen 2.400 2.393 - Overig 5.120 5.524 Totaal leningen en vorderingen 42.460 49.329

Voor de leningen en vorderingen zijn er, met uitzondering van de vorderingen op intermediairs, evenmin bijzondere waardeverminderingen en/of voorzieningen van toepassing. Het verloopoverzicht van de voorziening voor oninbaarheid op vorderingen van intermediairs: 2012 2011 Boekwaarde begin boekjaar 125 162 Dotatie 118 125 Afboekingen -125 -162 Boekwaarde eind boekjaar 118 125 De reële waarde van de leningen en vorderingen ligt in lijn met de boekwaarde.

27. Liquide middelen 2012 2011 Rekening-courantsaldi banken 18.820 14.600 Totaal liquide middelen 18.820 14.600 De liquide middelen staan ter vrije beschikking van Legal & General Nederland.

83


28. Technische voorzieningen De technische voorzieningen zijn als volgt te herleiden ten opzichte van de geconsolideerde jaarrekening: 2012 2011 Bruto Verzekeringscontracten tegen - arbeidsongeschiktheidsrisico en premievrijstelling 4.156 3.893 - nog te betalen claims 185 300 - vaste en gegarandeerde voorwaarden 498.604 494.367 - voor verzekeringen waarbij de polishouder het beleggingsrisico draagt 1.508.320 1.518.653 Totaal bruto verzekeringsverplichtingen 2.011.265 2.017.213 Vorderingen op herverzekeraars Herverzekeringsdeel arbeidsongeschiktheidsrisico en premievrijstelling 2.518 2.363 Herverzekeringsdeel vaste en gegarandeerde voorwaarden 442 534 Totaal vorderingen op herverzekeraars 2.960 2.897 Netto Verzekeringscontracten tegen - arbeidsongeschiktheidsrisico en premievrijstelling 1.638 1.530 - nog te betalen claims 185 300 - vaste en gegarandeerde voorwaarden 498.162 493.833 - voor verzekeringen waarbij de polishouder het beleggingsrisico draagt 1.508.320 1.518.653 Totaal netto verzekeringsverplichtingen 2.008.305 2.014.316

84


29. Handels- en overige crediteuren 2012 2011 Intermediairs 2.429 1.249 Loonheffing en sociale lasten 3.236 3.517 Handelscrediteuren 1.098 1.786 Te betalen beleggingen 219 147 Polishouders 23.561 21.699 Te betalen personeelskosten 2.639 1.769 Te betalen overige kosten 1.639 1.876 Premiedepot 533 656 Nog niet toegerekende premies 9.971 11.327 Te betalen claims 2.997 2.710 1.039 1.521 Te betalen aan herverzekeraars Overige 243 54 Totaal handels- en overige crediteuren 49.604 48.311 Alle verplichtingen zijn gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs en zijn binnen 1 jaar opeisbaar. De reële waarde van de verplichtingen is nagenoeg gelijk aan de boekwaarde.

85

OVERIGE GEGEVENS

Statutaire bepalingen over de winstverdeling In artikel 31 wordt over de winstverdeling het volgende bepaald: 1. De winst staat ter beschikking van de algemene vergadering. 2. Winstuitkeringen kunnen slechts plaats hebben tot ten hoogste het bedrag van de uitkeerbare reserves. 3. Uitkering van de winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. In artikel 1 sub c worden de uitkeerbare reserves als volgt gedefinieerd: “Uitkeerbare reserves zijn dat deel van het eigen vermogen, dat het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden, te boven gaat.”

Besluit over de winstverdeling Vooruitlopend op de beslissing van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders stelt de directie voor de winst aan de reserves toe te voegen. Het voorstel is verwerkt in de jaarrekening. Op 11 december 2012 heeft de Raad van Commissarissen het voorstel tot interim dividend ad EUR 15 miljoen goedgekeurd. De dividenduitkering heeft ultimo 2012 plaatsgevonden en is in het eigen vermogen verwerkt.

Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan.

Controleverklaring en actuariële verklaring inzake de voorzieningen De controleverklaring alsmede de actuariële verklaring inzake de voorzieningen zijn op de volgende pagina’s opgenomen.

86

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag op pagina 27 tot en met 85 opgenomen jaarrekening 2012 van Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. te Hilversum gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2012, de geconsolideerde winsten-verliesrekening, het geconsolideerde overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten, mutatieoverzicht eigen vermogen en kasstroomoverzicht over 2012 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31 december 2012 en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2012 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), alsmede voor het opstellen van het directieverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschikt-

87

heid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. per 31 december 2012 en van het resultaat en de kasstromen over 2012 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW. Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. per 31 december 2012 en van het resultaat over 2012 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amsterdam, 19 april 2013 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Origineel getekend door A.H. Zoon RA

88

Legal & General Nederland Levensverzekering Maatschappij N.V. Postbus 4, 1200 AA Hilversum / Telefoon (035) 6252525 / www.LandG.nl

Raad van commissarissen, bestuur, functionarissen en externe adviseurs

Recommend Documents