Quickscan taal- en leesonderwijs Gegevens school Naam school Adres school Plaats Telefoon e-mail
Datum invulling Ingevuld door Functie invuller
directie – IB-er – RT-er – taal/leescoördinator – leerkracht gr: 1-2 – 3 – 4 – 5-8
Invulinstructie Ieder teamlid vult alle relevante vragen van het algemene deel in en de specifieke vragenlijst voor de eigen groep. Door het invullen van de vragenlijst en het maken van een totaaloverzicht ontstaat er snel een goed beeld van het taal/leesonderwijs op uw school. Aan de hand van dit overzicht kunnen aanbevelingen voor het verbeteren van de opbrengsten van het taal- en leesonderwijs worden geformuleerd. Deze aanbevelingen kunnen bestaan uit: • het verbeteren van de organisatorische aspecten van het leesonderwijs • begeleiding bij keuze, invoer en implementatie van een nieuwe methode • het formuleren van schoolspecifiek leesbeleid • het verhogen van leerkrachtvaardigheden met eventueel begeleiding in de klassen • het begeleiden van een stuurgroep lezen en/of een interne leescoördinator
Nr
Algemene vragen
1
Hoeveel leerlingen heeft de school?
2
Hoeveel groepen zijn er?
3
Zijn er combinatiegroepen? Zo ja, welke?
4
5 6 7 8 9 10 11 12 13 13a 14 14a 15
Hoe kun je de leerlingpopulatie omschrijven? Hoeveel autochtone leerlingen, hoeveel allochtone leerlingen? Wat is de sociale achtergrond van de ouders? Heeft de school een werkgroep of stuurgroep taal/lezen en/of een eigen taal/leescoördinator? Heeft de school een specifiek taal/leesbeleidsplan? Voor welke periode? Wat is/zijn de belangrijkste doelstelling(en) uit het taal/leesbeleidsplan? Is het Protocol Leesproblemen en Dyslexie geïmplementeerd in groep 1-2? Worden in groep 3 de metingen volgens het Protocol Leesproblemen en Dyslexie uitgevoerd? Worden in groep 4 de metingen volgens het Protocol Leesproblemen en Dyslexie uitgevoerd? Is het Protocol Leesproblemen en Dyslexie ingevoerd in groep 5-8? Zijn er afspraken vastgelegd over het omgaan met mogelijk dyslectische leerlingen en/of leerlingen met een dyslexieverklaring? Is het niveau van de beginnende geletterdheid een essentiële voorwaarde voor de overgang van groep 2 naar groep 3? Wordt er een minimum leesnorm voor de overgang van groep 3 naar 4 gehanteerd? Welke norm? Is het aanvankelijk leesniveau een essentiële voorwaarde voor de overgang van groep 3 naar groep 4? Wordt er een minimum leesnorm voor de overgang van groep 4 naar 5 gehanteerd? Welke norm? Is het technisch leesniveau een essentiële voorwaarde voor de overgang van groep 4 naar groep 5? Wordt er een minimum leesnorm voor de overgang van groep 5 naar 6 gehanteerd? Welke norm?
+
+/-
-
Opmerkingen
Nr 15a 16
17
18
19
20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Algemene vragen Is het technisch en begrijpend leesniveau een essentiële voorwaarde voor de overgang van groep 5 naar groep 6? Heeft de school beleid geformuleerd voor het overgangstraject van leerlingen die niet voldoen aan de gestelde minimum leesnormen? Worden de opbrengsten van het leesonderwijs jaarlijks aan de hand van deze minimumnormen geëvalueerd en wordt het aanbod waar nodig bijgesteld? Heeft de schoolbibliotheek een ruim (circa 100 boeken per klas) aanbod van moderne, aantrekkelijke boeken? Voldoet het aanbod aan de criteria dat leesboeken niet ouder mogen zijn dan 10 jaar (de druk) en informatieve boeken niet ouder dan 8 jaar? Heeft de schoolbibliotheek behalve leesboeken ook voldoende aanbod van informatieve boeken, stripboeken, tijdschriften en/of kranten? Heeft iedere groep een eigen bibliotheek of is er een centrale schoolbibliotheek? Heeft de school een jaarlijks budget voor vervanging en uitbreiding van het boekenbestand? Hoe groot is het budget? Heeft de school heldere afspraken over het ruilen van boeken geformuleerd? Mag er geruild worden tijdens de (stil)leesmomenten? Zijn er op school afspraken geformuleerd over voorlezen? Welke afspraken zijn dat? Hebben de ouders een duidelijke rol in het hele leesproces? Zo ja, hoe? Worden de ouders structureel geïnformeerd over het grote belang van thuis (voor)lezen? Hanteert de school speciale computerprogramma’s voor het leesonderwijs? Welke? Is leerling-leerlinginteractie een structureel onderdeel van de (taal)lessen? Worden er op school structureel vormen van samenwerkend en/of coöperatief leren toegepast? Zo ja, welke?
+
+/-
-
Opmerkingen
Nr 31 32
33
34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45
Vragen voor groep 1-2 Heeft de school een methode voor (voorbereidend) taal/leesonderwijs in groep 1-2? Zo ja, welke methode? Wordt deze methode methodisch ingezet of als bronnenboek gebruikt? Hoeveel thema’s worden jaarlijks aangeboden? Hoeveel eigen thema’s worden daarnaast nog aangeboden? Zijn de eigen thema’s gebaseerd op dezelfde doelen als die van de niet aangeboden thema’s uit de methode? Wordt woordenschatonderwijs structureel aangeboden in groep 1-2. Heeft het programma een jaarlijks aanbod van ca 800-1000 woorden? Wordt het onderwijsaanbod afgestemd op de tussendoelen beginnende geletterdheid? Komen de tussendoelen 1 t/m 7(8) voldoende aan bod? Wordt er structureel aandacht besteed aan het fonemisch bewustzijn? Welke middelen/materialen worden hiervoor gebruikt. Heeft de school de leerlijnen voor taal/lezen voor groep 1-2 beschreven? Zijn deze gebaseerd op de tussendoelen beginnende geletterdheid? Wordt er in groep 1-2 met een “Letter- of ABC-muur”, “Lettertafel” of “Letter van de week/maand” gewerkt? Hoeveel letters worden er in groep 1-2 structureel aangeboden? Wordt hierin ook gedifferentieerd? Worden er toetsen en/of signaleringen voor taal/lezen gehanteerd in groep 1-2? Welke? Hoeveel tijd wordt er dagelijks aan voorbereidend taal/lezen besteed? Is “interactie in de kleine kring” hierbij een vast onderdeel? Hanteert de school een risicoscreening voor oudste kleuters? Worden er “voorschotbehandelingen” aan potentiële risicolezers gegeven? Krijgen oudste kleuters, die al veel letters kennen, materialen of methoden van groep 3 aangeboden? Wordt de computer structureel ingezet in het taal/leesaanbod van groep 1-2? Is er sprake van een geletterde leeromgeving in het lokaal? Waaruit bestaat die geletterde leeromgeving?
+
+/-
-
Opmerkingen
Nr 46 47
Vragen voor groep 3 Welke methode voor aanvankelijk lezen wordt in groep 3 gebruikt? Welke versie? Is er bij de start van groep 3 sprake van een gedifferentieerde instroom in de leesmethode? Zo nee, vanaf wanneer wordt er gedifferentieerd?
48
Worden alle thema’s, kernen of hoofdstukken in groep 3 behandeld?
49
Worden er LVS-toetsen voor taal/lezen in groep 3 afgenomen? Welke?
50
Wordt er extra instructie aan leesuitvallers georganiseerd?
51
Wordt hierbij het model van pre- en re-teaching toegepast?
52
Worden daar handelingsplannen voor geschreven?
53
Wie biedt de hulp en hoe vaak? Hoeveel tijd wordt er per week aan extra instructie besteed?
54
Wordt er in groep 3 (een voorloper van) een taalmethode gehanteerd?
55
Wordt woordenschatonderwijs structureel aangeboden in groep 3? Heeft het programma een jaarlijks aanbod van ca 800 -1000 woorden?
56
Is er een breed assortiment van aantrekkelijke leesboekjes in de groep?
57
Participeren leerlingen van groep 3, die al kunnen lezen, in het leesonderwijs van groep 4? Hoe wordt dit georganiseerd?
58
Met welk leesniveau zijn de leerlingen dit jaar naar groep 4 gegaan?
59
Hoeveel tijd staat er dagelijks op het rooster voor taal/lezen?
60
Wordt de computer structureel ingezet in het taal/leesaanbod van groep 3?
+
+/-
-
Opmerkingen
Nr
Vragen voor groep 4
61
Wordt er in groep 4 een methode voor Voortgezet Technisch Lezen gebruikt? Welke?
62
Wordt deze methode klassikaal of gedifferentieerd ingezet?
63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
Heeft groep 4 een organisatiemodel met meerdere leesvormen voor het VTL? Welke leesvormen worden dan aangeboden ? Zijn er horizontale leesmomenten? Zo ja, voor welke groepen en welke tijden? Wordt er dan groepsdoorbroken gelezen? Hoeveel tijd staat er in groep 4 wekelijks op het rooster voor taal? Hoeveel tijd staat er in groep 4 wekelijks op het rooster voor lezen? Wordt er extra instructie voor de leesuitvallers georganiseerd? Binnen of buiten de groep? Wordt hierbij Connect en/of Ralfi gebruikt? Hoeveel extra instructietijd krijgen de risicolezers per week? Worden hiervoor handelingsplannen geschreven? Met welk leesniveau zijn de leerlingen afgelopen jaar overgegaan naar groep 5? Worden er LVS-toetsen voor taal/lezen in groep 4 afgenomen? Welke? Hanteert de school een duidelijke verdeling in hardop en stillezen op basis van het leesniveau? Hoe wordt dit vastgesteld? Welke taalmethode heeft groep 4? Welke versie? Voldoet de kwaliteit van de methode? Welke methode voor spelling wordt gebruikt? Voldoet deze? Hoe zijn de opbrengsten? Wordt woordenschatonderwijs structureel aangeboden in groep 4? Heeft het programma een jaarlijks aanbod van ca 800-1000 woorden? Welke methode voor begrijpend lezen wordt gebruikt? Welke versie? Voldoet de kwaliteit van de methode? Wordt er in groep 4 meteen gestart met begrijpend lezen? Zo nee, wanneer dan?
+
+/-
-
Opmerkingen
Taal : Lezen:
Nr 76 77 78 79 80 81 82 83
84
85 86 87 88 89 90
Vragen groep 5-8 Welke taalmethode heeft groep 5-8? Welke versie? Voldoet de kwaliteit van de methode? Welke methode voor spelling wordt gebruikt? Voldoet deze? Hoe zijn de opbrengsten? Is het stelonderwijs voor groep 5-8 goed georganiseerd? Zijn de opdrachten functioneel en motiverend? Wordt woordenschatonderwijs in groep 5-8 structureel aangeboden? Heeft het programma een jaarlijks aanbod van ca 800-1000 woorden? Welke methode voor begrijpend lezen wordt gebruikt? Welke versie? Voldoet de kwaliteit van de methode? Hoeveel tijd staat er wekelijks op het rooster voor taal? Hoeveel tijd staat er wekelijks op het rooster voor lezen? Welke LVS-toetsen worden in groep 5-8 afgenomen voor taal/lezen? Wordt er extra instructie aan de leesuitvallers (VTL en BGL) van groep 5-8 georganiseerd? Wie biedt de hulp en hoe vaak? Hoeveel extra instructietijd krijgen de risicolezers per week? Worden hiervoor handelingsplannen geschreven? Welke methoden of methodieken (vb Ralfi) worden daarbij gebruikt? Worden er speciale activiteiten rondom de tussendoelen voor gevorderde geletterdheid uit het Protocol voor groep 5-8 georganiseerd? Heeft het stillezen een prominente plaats in het leesonderwijs? Hoe lang en hoe vaak wordt er stil gelezen? Op welke momenten? Is de leerkracht rolmodel tijdens het stillezen en leest hij/zij dus zelf ook stil? Worden er speciale activiteiten in het kader van de leesbeleving / leesstimulering georganiseerd? Welke? Worden de strategieën voor begrijpend lezen structureel toegepast in het zaakvakonderwijs? Wat is het beeld van de scores voor taal en begrijpend lezen op de Citoeindtoets van groep 8?
+
+/-
-
Opmerkingen
Taal : Lezen:
Suggesties voor aanvullingen op de scan:
Opmerkingen over het invullen van de scan:
Overige opmerkingen/suggesties:
Bronnen • Kerndoelen voor taal en lezen • Tussendoelen voor beginnende en gevorderde geletterdheid van het Expertisecentrum Nederlands • Inspectiebrochure: Iedereen kan leren lezen (2005) • Protocollen voor leesproblemen en dyslexie • Diverse gegevens uit wetenschappelijk onderzoek
