PV Praktijk elektriciteit TV Elektriciteit

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

Vakken:

PV Praktijk elektriciteit TV Elektriciteit

20/20 lt/w

Specifiek gedeelte Studierichting:

Elektrische installaties

Studiegebied:

Mechanica- elektriciteit

Onderwijsvorm:

BSO

Graad:

tweede graad

Leerjaar:

eerste en tweede leerjaar

Leerplannummer:

2012/018 (vervangt 2009/014)

Nummer inspectie:

2012/587/1//D (vervangt 2009 / 4 // 1 / N / SG / 2H / II / / V/12)

Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan 20 1000 Brussel

BSO – 2e graad – Specifiek gedeelte Elektrische installaties TV en PV Praktijk elektriciteit (1e jaar: 20 lestijden/week, 2e jaar: 20 lestijden/week)

1

INHOUD Visie....................................................................................................................................... 2 Visie op de studierichting..........................................................................................................................2 Visie op het leerplan .................................................................................................................................2 Schematisch: ............................................................................................................................................3

Beginsituatie......................................................................................................................... 4 Algemene doelstellingen ..................................................................................................... 5 BA4 / BA5 .................................................................................................................................................6 Taalontwikkelend vakonderwijs ................................................................................................................7

Leerplandoelstellingen / leerinhouden ............................................................................. 11 Ondersteunende leerplandoelstellingen .................................................................................................11 Specifieke leerplandoelstellingen ...........................................................................................................17

Pedagogisch-didactische wenken .................................................................................... 35 Algemene aandachtspunten ...................................................................................................................35 Geïntegreerde aanpak ............................................................................................................................35 Projectmatig werken ...............................................................................................................................35 Jaarplan ..................................................................................................................................................36 Vakoverschrijdende eindtermen .............................................................................................................36 Verklarende lijst van afkoringen .............................................................................................................39

Minimale materiële vereisten ............................................................................................. 40 Algemeen................................................................................................................................................40 Specifiek .................................................................................................................................................40

Evaluatie ............................................................................................................................. 42 Bibliografie ......................................................................................................................... 43 Boeken....................................................................................................................................................43 Enkele interessante websites .................................................................................................................44


2

VISIE VISIE OP DE STUDIERICHTING Leerlingen die kiezen voor de tweede graad BSO Elektrische installaties zijn aangetrokken door de wereld van de elektriciteit en de installatietechniek. Deze leerlingen zijn vooral geboeid door de praktische toepassingen en door de mogelijkheid om zelf praktische vaardigheden te kunnen ontwikkelen. Het is van kapitaal belang om dit enthousiasme levendig te houden zodat hun schoolcurriculum gedragen wordt door een motiverende interesse. Om dit te realiseren is, naast een praktische professionele benadering, een dynamische en aanschouwelijke aanpak vereist zodat de leergierigheid van deze leerlingen continu wordt aangemoedigd.

VISIE OP HET LEERPLAN De kunstmatige scheiding tussen theorie en praktijk werd in dit leerplan volledig opgeheven zodat duidelijk wordt gekozen voor de geïntegreerde aanpak. Ook de opdeling in subvakken werd om dezelfde reden opgeheven. Het blijvend motiveren van deze leerlingengroep is erg belangrijk en kan onder meer door: 

een ruim en gevarieerd aanbod te bieden;



de theoretische begrippen proefondervindelijk en praktijkgericht te benaderen;



te zorgen voor een krachtige en aantrekkelijke leeromgeving;



de praktijkopdrachten/ projecten aantrekkelijk en uitdagend te maken;



de verschillende beroepsmogelijkheden regelmatig toe te lichten (beroepenfilms, open bedrijvendagen …) en te concretiseren met werkplekleren.

De theoretische en technische begrippen van de elektriciteitsleer zijn voor deze leerlingen te beschouwen als de onderbouw voor de praktijk elektriciteit. Ze zullen daarom worden gegeven in functie van de praktijkoefeningen; het werken met projecten leent zich hier best voor. Het is aanbevolen om de lessen door één of twee leraren te laten geven. De leerplandoelstellingen en inhouden werden gegroepeerd in volgende delen: 



ondersteunende leerplandoelstellingen: 

overkoepelende leerplandoelstellingen/ competenties, verdeeld in twee clusters;



te integreren in alle andere leerplandoelstellingen.

specifieke leerplandoelstellingen: technisch proces en deelsystemen: 

de vakgerichte onderdelen, verdeeld in vijf clusters.

Het werken aan en/of het onderzoeken van residentiële elektrische (deel)systemen gebeurt via het technisch proces. Het onderzoekend leren wordt via het technisch proces uitgewerkt. Tijdens praktische opdrachten krijgen de leerlingen geregeld de kans om deze vaardigheden te oefenen. De leerkracht voorziet een opbouw in complexiteit van de (deel)systemen. De didactische aanpak waarbij de focus gelegd wordt op een welbepaalde fase van het technisch proces is cruciaal in het leerproces van leerlingen. Hierdoor wordt het belang van elke fase aangetoond/ervaren door de leerlingen en krijgen ze de kans om de methodiek binnen elke fase in te oefenen. Kader de gefaseerde aanpak steeds in het geheel van het technisch proces. Een didactische aanpak via projectwerking met contextrijke authentieke opdrachten is een voorwaarde opdat leerlingen de opeenvolgende stappen van het technisch proces integraal kunnen doorlopen. Deze projecten kunnen zowel klassikaal, in groep als individueel aan bod komen waarbij een toenemende graad van zelfstandigheid bij de leerlingen cruciaal is. Ook tijdens het uitvoeren van activiteiten op de stage zal de leerling de systematische aanpak van het technisch proces toepassen. De leerkracht toont het belang van methodisch werken aan. Leerlingen zijn reeds vertrouwd met het werken volgens het technisch proces. Naarmate leerlingen deze werkmethodiek zelfstandig beheersen, fungeert de leerkracht als coach.


3

SCHEMATISCH:

Taalontwikkelend vakonderwijs Ondersteunende leerplandoelstellingen context

taalsteun

interactie

Kwaliteitszorg, veiligheid, milieu en preventie

Loopbaanleren en een leven lang leren

Specifieke leerplandoelstellingen Voorbereidende werkzaamheden

Montage van elektrische installaties

Installatie van elektrische installaties

Montage en installatie van verdeelborden

Elektrische werkzaamheden

Het taalontwikkelend vakonderwijs 

deze competenties zijn gericht op taal als ondersteuning in het vak



het taalbeleid is niet alleen de taak van de taalleerkracht: taal is te belangrijk om deze enkel over te laten aan de leraar Nederlands. Het complementair gedeelte van het leerplan zal dienen om 

de leerplandoelstellingen te bereiken indien de leerlingengroep dit vereist;



of in te spelen op de regionale behoefte;

 of een aanbod te geven als aanvullende inhouden bij de opleiding. In dit leerplan worden een aantal competenties beoogd die eigen zijn aan een aantal beroepen uit de sector. Hiervoor werd gebruikgemaakt van: 

1

het beroepsopleidingsprofiel: residentieel elektrotechnisch installateur ;



de sectorcompetenties uitgeschreven door VORMELEK (in afwachting van de beroepscompetentieprofielen). Dit leerplan werd ontwikkeld aan de hand van het beroepscompetentieprofiel voor de residentieel elektrotechnisch installateur, opgemaakt door VORMELEK.

1

De elementen uit dit beroepsopleidingsprofiel die niet werden opgenomen in dit leerplan worden gerealiseerd in het leerplan voor de 3e graad Elektrische installaties.


4

BEGINSITUATIE De leerinhouden sluiten naadloos aan bij de inhouden die behandeld werden in het beroepsvoorbereidend leerjaar, beroepenveld elektriciteit. De leerlingen komen normaal uit het 2e jaar van de eerste graad. De leerlingen kunnen uit verschillende basis opties of beroepenvelden komen, waardoor er een verschillende voorkennis kan zijn. Hierdoor bestaat er inzake voorkennis een groot verschil tussen de verschillende leerlingen. Door middel van goed gekozen oefeningen en projecten, zal de leraar bij het begin van het schooljaar meteen het niveau van de leerlingen nagaan. Mocht blijken dat er voor sommigen een bijwerking nodig is, dan zal dit hoofdzakelijk moeten gebeuren door inhaallessen buiten het normale lessenrooster en/of door binnenklasdifferentiatie. De leraar zal echter steeds zorgen voor een gestructureerde bijwerking en voor een degelijke begeleiding van de leerling. Coördinatie met collega's zal zeker noodzakelijk zijn.


5

ALGEMENE DOELSTELLINGEN Dit leerplan van de tweede graad Elektrische installaties heeft als doel het verwerven van de technische en beroepscompetenties met betrekking tot residentiële elektrische installaties. Volgende competenties worden aangeleerd en ontwikkeld: 

onder begeleiding het eigen werk organiseren en plannen;



op basis ven een werkplanning de werkzaamheden voor de montage en installatie van residentiële elektrische installaties voorbereiden;



de geldende voorschriften op het vlak van veiligheid, hygiëne, milieu en ergonomie nauwgezet naleven;



efficiënt (economisch-ecologisch) en veilig werken zowel wat tijd, gereedschappen, toestellen en grondstoffen betreft;



diverse schema’s en plannen kunnen lezen en de nuttige gegevens voor de installatie en montage kunnen afleiden;



leidingen, dozen en voedingskabel voor residentiële elektrische installaties plaatsen en hiervoor draden en kabels trekken;



schakelmateriaal, contactdozen en verbruikers plaatsen en aansluiten;



verdeelborden monteren, bedraden, plaatsen en aansluiten;



metingen uitvoeren en de methodiek van foutzoeken systematisch toepassen;



elektrische werkzaamheden uitvoeren volgens de regels van goed vakmanschap;



kritisch reflecteren op de kwaliteit van de werkzaamheden en indien nodig bijsturen met het oog op het afleveren van een kwaliteitsvol resultaat;



de evolutie binnen de sector opvolgen.

Tijdens de opleiding wordt er via een geïntegreerde benadering naar gestreefd de leerling de noodzakelijke basiskennis en vaardigheden bij te brengen om uiteindelijk te voldoen aan het beroepsopleidingsprofiel van de studierichting. Bij alle leerinhouden – waar mogelijk – zal de nodige aandacht besteed worden aan het bijbrengen van de genormaliseerde eenheden bij de verschillende nieuwe begrippen en aan de voorschriften van ARAB, CODEX en AREI. Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan de volgende attitudes: Accuratesse:

erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien.

Contactvaardigheid:

in staat zijn om contact te leggen en eventueel te onderhouden, ook in moeilijke situaties (onder meer met mensen met verschillende opvattingen en achtergrond).

Een werkplan kunnen maken:

in staat zijn om op systematische wijze te beslissen welke stappen men bij de uitvoering van een taak zal zetten.

Empathie:

in staat zijn zich in te leven in iemands situatie, er begrip voor op te brengen en er tactvol mee om te gaan.

Kritische ingesteldheid:

in staat zijn zichzelf en zijn omgeving in vraag te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren, alvorens een stelling in te nemen.

Kunnen omgaan met informatie:

in staat zijn om informatie te verzamelen, te verwerken en te verstrekken.

BSO – 2e graad – Specifiek gedeelte Elektrische installaties TV en PV Praktijk elektriciteit (1e jaar: 20 lestijden/week, 2e jaar: 20 lestijden/week) Kwaliteitsbewustzijn:

in staat zijn om in te schatten aan welke vereisten een product of een dienst moet voldoen en in staat zijn om aan die vereisten tegemoet te komen.

Leerbekwaamheid:

in staat zijn om, via geëigende leerprocessen, zijn competenties te verbreden en te verdiepen.

Leergierigheid:

in staat zijn om actief te zoeken naar situaties om zijn competenties te verbreden en te verdiepen.

Omgaan met stress:

in staat te leven met een aanvaardbare werkdruk, ook in moeilijke arbeidsomstandigheden (onder meer aard van het werk, de werkomgeving, tegenslagen en kritiek).

Veiligheids- en milieubewust:

in staat zijn om actief en proactief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden.

Verantwoordelijkheidszin:

aandacht hebben voor de consequenties van een taak en beslissingen nemen op basis van mogelijke consequenties ervan.

Zin voor samenwerking:

in staat zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken, coöperatief leren, samen met anderen de installatie realiseren, overleggen.

6

BA4 / BA5 Er kunnen opleidingen aan geboden worden die als onderdeel moeten beschouwd worden van vereiste kennis, en waarbij de werkgever geoordeeld heeft dat de inhouden van de aangeboden cursus relevant is. Dergelijke algemene (generieke) opleidingen kunnen verwijzen naar bv. de vereiste vaktechnische competenties, het begrijpen van de risicofactoren, algemene inzichten over veilige werkprocedures (de 8 gouden regels …). Maar de werkgever zal tenslotte zelf bijkomende noodzakelijke informatie moeten geven die vereist is om te voldoen aan de voorwaarden zoals omschreven in art. 47 van het AREI, inspelend op de situationele toestand van zijn elektrische installatie op een locatie in zijn bedrijf. Deze aanvullende vereiste kennis, alsnog door de werkgever te verschaffen, als de specifieke opleiding, omvat minstens: 

de kennis van de risico’s van zijn installatie (toepassing van de Wet Welzijn op het werk: de risicoanalyse, waarbij bv. ook de plaatselijke externe invloeden in rekening worden gebracht).



de werkprocedures, rekening houdend met een strikte hiërarchie in de te nemen preventiemaatregelen: collectieve preventiemaatregelen primeren op het persoonlijke; het gebruik van PBM.



de aard van de installatie: bv.:





welk soort elektrisch netstelsel is van toepassing?



Onderscheid tussen laagspanning- hoogspanning?  Welk onderdeel van de installatie is toegankelijk voor de betrokkene?

de aard van de toegelaten werkzaamheden:

 welke handelingen mag de betrokkene expliciet uitvoeren? De bevoegdheidsverklaring is bijgevolg “situationeel”: d.w.z. afhankelijk van de plaatselijke elektrische situatie, en werkomstandigheden en de taken.


7

TAALONTWIKKELEND VAKONDERWIJS Taal, leren en denken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Taalontwikkeling realiseer je niet alleen door taalvakken, maar door alle vakken met de Nederlandse taal te doordrenken. Er wordt tegelijkertijd aan de onderwijsdoelen van het vak en aan de talige doelen gewerkt. Dat vraagt inspanningen van alle leden van het schoolteam, ook van diegenen die zichzelf niet zo “talig” vinden. Een school moet, in alle lokalen en in alle vakken, een krachtige, interactieve taalomgeving worden. Dat .2: vraagt voor een aantal leraren een nieuw denkkader en een nieuw handelingskader 

deze competenties zijn gericht op taal als ondersteuning in het vak,



het taalbeleid is niet alleen de taak van de taalleerkracht: taal is te belangrijk om dit enkel over te laten aan de leraar Nederlands,



de drie pijlers van taalontwikkelend vakonderwijs zijn het aanbieden van voldoende context, interactie en taalsteun in de vaklessen.

2

Bron: Talennota 2011- departement Onderwijs en Vorming.


CLUSTER

1

8

CONTEXTRIJK LEREN

TAALCOMPETENTIES

CONTEXT

1

de leraar schept betekenisvolle contexten, aansluitend bij (talige) voorkennis van leerlingen.

2

de leraar schept een rijke taalomgeving met een variatie aan leermiddelen.

3

er wordt geleerd met verschillende zintuigen.

4

er wordt in context getoetst.

Contexten geven betekenis aan het leerproces: de leerling kan zich een beeld vormen van de situatie waarin vakinhouden worden aangeboden. Het is nodig de context te verkennen, want de gebruikte contexten zijn niet aan iedereen bekend. Daarnaast is het van belang dat de leraar de talige aspecten van de context toegankelijk maakt voor de leerlingen: zowel het schriftelijke taalaanbod (in boeken, op werkblaadjes) als het mondelinge taalaanbod (dat wat de leerkracht zegt).

Pedagogisch-didactische wenken 

de leraar geeft/vraagt naar voorbeelden uit de leefwereld van de leerlingen.



de leraar zorgt ervoor dat leerlingen passages in tekstmateriaal aan elkaar kunnen verhelderen.



de leraar zorgt voor activerende werkvormen.



de leerlingen mogen samenwerken bij het uitvoeren van opdrachten



de leraar geeft heldere en begrijpbare instructies.



de leraar stelt open en uitdagende vragen; hij lokt interactie uit.


CLUSTER

2

9

INTERACTIE

TAALCOMPETENTIES

CONTEXT

5

leerlingen worden aangezet tot praten en schrijven over de leerstof:

5.1



manieren om lesinhouden te verdiepen

5.2



manieren om groeperingsvormen effectief in te zetten

5.3



bewust hanteren van denktijd en begripscontrole in gesprekken

5.4



bevorderen van een respectvol klasklimaat om interactie te bevorderen

5.5



gelegenheid bieden tot reflectie.

Leren is een interactief proces: kennis komt tot stand doordat je er met anderen over praat. Het actief gebruiken van de taal stimuleert de taalontwikkeling. Daarom moeten leerlingen in de klas de gelegenheid krijgen voor talige inbreng, voor taalproductie zowel mondeling als schriftelijk. Leerlingen moeten kunnen praten en schrijven in de les. De leraar heeft hierbij een stimulerende functie door het gesprek op gang te brengen en te begeleiden en te reageren op de inbreng van leerlingen. Verder kunnen leerlingen veel taal leren door in groepjes of in duo’s samen te werken en te praten over de leerstof.

pedagogisch-didactische wenken 

de leraar geeft/vraagt naar voorbeelden uit de leefwereld van de leerlingen.



de leraar zorgt ervoor dat leerlingen passages in tekstmateriaal aan elkaar kunnen verhelderen.



de leraar zorgt voor activerende werkvormen.



de leerlingen mogen samenwerken bij het uitvoeren van opdrachten



de leraar geeft heldere en begrijpbare instructies.



de leraar stelt open en uitdagende vragen; hij lokt interactie uit.

BSO – 2e graad – Specifiek gedeelte Elektrische installaties TV en PV Praktijk elektriciteit (1e jaar: 20 lestijden/week, 2e jaar: 20 lestijden/week) 3

CLUSTER

10

TAALSTEUN

TAALCOMPETENTIES

CONTEXT

6

leerlingen worden ertoe aangezet om hun taalvaardigheid verder uit te bouwen

6.1



de leraar expliciteert (vak)taaldoelen en vakconcepten van een les(senreeks) door ze bijvoorbeeld op het bord te schrijven

6.2



de leraar biedt de leerlingen steun bij het lezen en luisteren, bijvoorbeeld via sleutelschema's en bij het produceren van vaktaal (pratend en schrijvend), bijvoorbeeld via schrijfkaders

6.3



de leraar geeft vaktaalgerichte feedback op inbreng van de leerlingen.

Dit betreft steun bij het begrijpen en produceren van taal. Taalsteun kan op diverse manieren geboden worden: steun bij teksten en nieuwe woorden, steun bij het zelf praten en schrijven, en soms steun in de vorm van ‘taallesjes’, zoals taaloefeningen rondom nieuwe formuleringen in vaktaal.


de leraar geeft duidelijk aan in welke (mondelinge of schriftelijke) (taal)taak de leerstof geoefend, herhaald of getoetst zal worden.



de leraar geeft duidelijk aan welke kernbegrippen of nieuwe woorden beheerst zullen moeten zijn.



de leraar moedigt alle leerlingen aan om de nieuwe begrippen te gebruiken in een zin, in een parafrase, in de toelichting van een antwoord of van een stukje lectuur.



de leraar gebruikt algemeen en voldoende correct Nederlands.



het taalgebruik van de leraar sluit aan bij (is van een iets hoger niveau dan) dat van de leerlingen.



de leraar neemt initiatieven die ertoe bijdragen dat leerlingen de vaktermen kennen en kunnen gebruiken



de leraar besteedt aandacht aan niet vakgebonden schooltaal.



de leraar zorgt ervoor de (beluisterde, gelezen) informatie visueel te maken door middel van voorwerpen, foto's, prenten, schematische voorstellingen e.d.



de leraar stimuleert de leerlingen om te reageren op mekaars antwoorden, om in overleg te gaan e.d.



de leraar biedt hulplijnen aan (bepaalde) leerlingen: toelichting door taalsterke leerlingen; extra hulpmiddelen zoals samenvattend kader; begrippenlijst met verwante woorden; schrijfkaders; voorbeeldformuleringen; woordenboek.



de leraar geeft extra instructie en uitleg aan leerlingen die minder taalvaardig zijn


11

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN ONDERSTEUNENDE LEERPLANDOELSTELLINGEN CLUSTER

1

KWALITEITSZORG, VEILIGHEID, MILIEU EN PREVENTIE

DE LEERLING VOERT KWALITEITSCONTROLES UIT, WERKT VEILIG, WERKT MILIEUBEWUST EN RAPPORTEERT VOLGENS DE AFSPRAKEN IN EEN RESIDENTIËLE ELEKTROTECHNISCHE CONTEXT. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 1

2

3

onder begeleiding het werkstuk en het werkproces op geregelde tijdstippen beoordelen op kwaliteit en bijsturen indien nodig.

de regelgeving m.b.t. welzijnswetgeving, codex, ARAB en AREI toepassen tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden.

potentiële gevaren herkennen en de interne procedure inzake het melden van incidenten, ongevallen en/of gevaarlijke situaties toepassen.

LEERINHOUDEN 



kwaliteitszorg: proces en product 

de kwaliteitscriteria



kwaliteitscontrole



correct gebruik van meet - en controle-instrumenten



bijsturen van afwijkingen



registratie van resultaten

regelgeving in functie van de uit te voeren opdrachten: 

welzijnswetgeving



ARAB



AREI



codex



de terminologie



de risico’s die voortvloeien uit de activiteiten



de gevaren van elektriciteit voor de mens (en omgeving) en de effecten ervan op het lichaam 

verschil elektrocutie en elektrisering, rechtstreeks en onrechtstreeks aanraking



kortsluiting


CLUSTER

1

12


DE LEERLING VOERT KWALITEITSCONTROLES UIT, WERKT VEILIG, WERKT MILIEUBEWUST EN RAPPORTEERT VOLGENS DE AFSPRAKEN IN EEN RESIDENTIËLE ELEKTROTECHNISCHE CONTEXT. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

4

de bescherming- en beveiligingstechnieken tijdens de werkzaamheden toepassen.

LEERINHOUDEN 

spanningsloos fouten in eenvoudige schakelingen opsporen en verhelpen



met elektrisch testgereedschap spanning detecteren



branddriehoek



nood – en evacuatieplan, basisbrandblustechnieken



gevaaraanduidingen en gevaarsymbolen



veiligheidsnormen en reglementering



de vitale 5: vrijschakelen, vergrendelen, meten, aarden, afbakenen



de 8 gouden regels: werkvoorbereiding, vrijschakelen, vergrendelen, meten, aarden en kortsluiten, afbakenen van de werkzone, de vrijgave, het terug onder spanning brengen na akkoord van de installatieverantwoordelijke

5

tijdens de werkzaamheden aandacht besteden aan de persoonlijke en collectieve veiligheid volgens de gegeven instructies.



omgaan met pbm’s en cbm’s

6

de machines en het gereedschap volgens instructies op een veilige en efficiënte manier gebruiken, onderhouden en opbergen.



machines en gereedschappen



meet- en controle-instrumenten



veiligheidinstructies en -procedures



onderhoud en opbergen van gereedschappen


CLUSTER

1

13


DE LEERLING VOERT KWALITEITSCONTROLES UIT, WERKT VEILIG, WERKT MILIEUBEWUST EN RAPPORTEERT VOLGENS DE AFSPRAKEN IN EEN RESIDENTIËLE ELEKTROTECHNISCHE CONTEXT. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 7

8

9

in staan voor de orde en netheid van de werkomgeving.

milieubewust werken en de milieuvoorschriften respecteren.

economisch en ecologisch verantwoord omgaan met grondstoffen en elektrische energie.

LEERINHOUDEN 

orde en netheid – preventiemaatregelen tegen ongevallen



aandacht voor verlengsnoeren en - haspels



de veiligheidsvoorschriften voor de werkplek



het werkplaatsreglement



voorschriften met betrekking tot afvalbeheer en afvalverwijdering



identificatie van afval



verzamelen en sorteren van afval en restproducten



veilig manipuleren en transporteren van afval



verantwoord omgaan met elektrische energie,



de instructies om met grondstoffen om te gaan



recuperatie van materialen

10

de nieuwe vakbegrippen gebruiken, mondeling en/of schriftelijk omschrijven.



vakterminologie

11

op basis van een aangegeven structuur over de uitgevoerde werkzaamheden schriftelijk/mondeling rapporteren.



opsporen en signaleren van problemen



problemen bespreekbaar maken



registreren van de uitgevoerde werkzaamheden



werkfiche



beheren en invullen van opvolgingsdocumenten



duidelijke en volledige informatie doorgeven voor de verdere uitvoering van de installatie



ICT gebruik

12

gebruik maken van ICT ter ondersteuning van diverse activiteiten.


CLUSTER

1

14


DE LEERLING VOERT KWALITEITSCONTROLES UIT, WERKT VEILIG, WERKT MILIEUBEWUST EN RAPPORTEERT VOLGENS DE AFSPRAKEN IN EEN RESIDENTIËLE ELEKTROTECHNISCHE CONTEXT. LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen

Pedagogisch-didactische wenken Kwaliteit 

criteria: bv.: plaats van leidingen, dozen, afstanden, diepte ….



controle: van afmetingen, instellingen, werkomgeving, toleranties, het eigen werk



meet- en controle instrumenten; bv.: meter, waterpas, laser, smetkoord, IR camera …



aandacht voor de verschillende zintuigen: visueel, auditief, geur, tast …

Veiligheid 

veiligheid is niet enkel kennis, eerder een attitude



het verband aantonen tussen welzijnswetgeving en het AREI



de nodige aandacht voor ergonomie



raadpleeg het filmmateriaal dat ter beschikking wordt gesteld door o.a. DNB



nood- en evacuatieplan, kennis van brandblusprocedure, EHBO, reanimatie …



filmmateriaal bij Eandis …



potentiële gevaren en de interne procedure inzake het melden van incidenten, ongevallen of gevaarlijke situaties



benadruk de werkprocedures (o.a. de 8 gouden regels en de vitale 5) voor veilig werken en daaraan gekoppelde werkinstructies en verwijs systematisch naar de Welzijnswet, de CODEX welzijn op het werk, het AREI en het ARAB



op de website van de federale overheid (FOD- WASO) en onderwijs Vlaanderen vind je over dit onderwerp veel informatie



PBM’s gebruiken, o.a. werkkledij, veiligheidsschoenen, aangepaste veiligheidsbril, aangepaste handschoenen, veiligheidshelm, indien de werkomstandigheden dit vereisen



de literatuur van VCA kan gebruikt worden als informatiedocument voor de leraar.



bijzondere aandacht voor gereedschap met doorslagweerstand.


CLUSTER

1

15


DE LEERLING VOERT KWALITEITSCONTROLES UIT, WERKT VEILIG, WERKT MILIEUBEWUST EN RAPPORTEERT VOLGENS DE AFSPRAKEN IN EEN RESIDENTIËLE ELEKTROTECHNISCHE CONTEXT. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

Preventie 

het werkplaatsreglement zodanig opstellen dat het haalbaar is: bv. max. 7 artikels



de werkplek ordelijk houden betekent: opruimen om vallen, struikelen en uitglijden te voorkomen



omgaan met formele en informele afspraken, regels en procedures



beheersmaatregelen voor struikelen, uitglijden en vallen toepassen

Milieu 

kunststoffen en metalen afzonderlijk verzamelen, stockeren en afvoeren



H- en P- zinnen (gevaren- en voorzorgsmaatregelen); zullen de R- en S- zinnen vervangen



voorziet de draadreserve conform de instructie (regels van goed vakmanschap)

 aandacht voor Koper, draden en kabels Informatie verwerken 

verwerven en verwerken van informatie door bv.: raadplegen van catalogi, handleidingen, schrijven van rapporten, tekstverwerking, rekenbladen, maken van presentaties …



in samenwerking met PAV



de CLIM (coöperatief leren in multiculturele groepen (www.steunpuntdiversiteit.be) methodiek om op een gestructureerde wijze coöperatief leren te implementeren in de klaspraktijk.


CLUSTER

2

LOOPBAANLEREN EN EEN LEVEN LANG LEREN

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 13

16

verschillende beroepsmogelijkheden, vervolgopleidingen die gelinkt zijn aan de studierichting elektrische installaties herkennen en toelichten.



beroepsmogelijkheden



bedrijven



vervolgopleidingen

14

een realistisch beeld vormen van de elektrotechnische sector.



werkomgeving van de elektrotechnische sector

15

rekening houden met hun eigen interesses en mogelijkheden bij hun studiekeuze.



zelfbeeld



studiekeuze

actuele ontwikkelingen en trends in het vakgebied opvolgen.



nieuwe technieken



ontwikkelingen en trends in het vakgebied

16


films ter beschikking bij: Vormelek (stroomopwaarts), VDAB, Werk voor durvers (www.durvers.be ), VOKA, EANDIS …)



studiewijzer, www.ond.vlaanderen.be studieaanbod …



nieuwe technieken, materialen … met specifieke aandacht voor duurzaamheid, maatschappelijke gevolgen.



verschillende systemen van hernieuwbare energievoorziening (zonneboiler, zonnepanelen …)



deze nieuwe ontwikkelingen indien mogelijk in de klas brengen.



informatieverwerving via beurzen, catalogi, internet … via bv het aanleggen van een documentatiemap.



in concrete voorbeelden aangeven wat de positieve en negatieve effecten van technische systemen zijn op maatschappelijk leven en op de natuur.



de risico’s verbonden aan het gebruik van bepaalde toestellen en productieprocessen inschatten


17

SPECIFIEKE LEERPLANDOELSTELLINGEN Technische (deel)systemen onder begeleiding plaatsen en aansluiten waarbij de opeenvolgende stappen van het technisch proces worden doorlopen 

in dit leerplan betekent een technisch (deel-)systeem: m.b. leidingen, dozen, draden, kabels, contactdozen, voedingskabels, schakelmateriaal, verbruikers (verlichting, parlofonie, belinstallatie …), verdeelborden, aardingssysteem voor residentiële toepassingen



werken volgens het technisch proces: 

probleem/behoefte



ontwerpen



maken



in gebruik stellen



evalueren

CLUSTER

1

VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN

DE LEERLING BEREIDT DE WERKZAAMHEDEN VOOR. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 17

18

op basis van een ter beschikking gestelde planning het eigen werk onder begeleiding efficiënt plannen en opvolgen.

de gepaste onderdelen en gereedschappen volgens instructies bepalen en verzamelen in functie van de werkopdracht.

LEERINHOUDEN 

ergonomisch verantwoorde werkplek



analyse van het probleem/ de behoefte: 

basisbegrippen: spanning, stroom, weerstand, verbruiker, vermogen, arbeid, wisselspanning, gelijkspanning, isolerende materialen



elektrische grootheden, eenheden



lezen en interpreteren van schema’s, plannen en tekeningen



ontwerpen: tekenen en schetsen



plannen, organiseren en opvolgen van het eigen werk



verzamelen van het benodigd materiaal en materieel voor het uitvoeren van montagewerkzaamheden



wet van ohm



selectie materialen in functie van het vermogen en/ of stroom


CLUSTER

1

18

VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN

DE LEERLING BEREIDT DE WERKZAAMHEDEN VOOR. LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN




materiaal en materieel correct stockeren



soorten residentiele lampen 

19

de voorbereidende werkzaamheden uitvoeren

technische specificaties



factoren die de keuze van de lamp bepalen



afbraak en/of demontage van de oude installatie



werkmethode voor het gebruik van ladders


vertrekken van een eenvoudig bestaand bouwplan



tekenen/schetsen van leiding-, bedrading-, stroombaan- en installatieschema’s



voor het tekenen wordt aanbevolen om een CAD programma te gebruiken (E-plan, Caddy ++ …)



voorstellen van gebruik van kleuren: zie VORMELEK



aandacht voor de risico’s verbonden aan het gebruik van bepaalde toestellen, stoffen en procedures



laat de leerlingen via een proef de wet van ohm vaststellen



ladders: gebruik, rechtzetten en vastleggen, beklimmen en afdalen, beperkt werken op de ladder



voor gebruik van ladders: info bij bijvoorbeeld ALTREX en beperkt aanbod



werken op hoogte is een opleiding die best gevolgd wordt door de leraar


CLUSTER

2

19

MONTAGE VAN ELEKTRISCHE INSTALLATIES

DE LEERLING PLAATST LEIDINGEN, DOZEN EN VOEDINGSKABEL, TREKT DRADEN EN KABELS LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

20

een werfkast aan de hand van gegeven schema’s selecteren



de werfkast

21

de verschillende basiscomponenten van een werfkast herkennen



vermogen van de woning



wet van Pouillet / spanningsval



procedure aanvraag aanmaak dossier



de verliesstroombeveiliging



de aarding



keuring



tijdelijke aansluiting-aansluitkabel

22

een werfkast voor een woning in aanbouw installeren en de keuring opvolgen

23

de richtlijnen van de distributienetbeheerder (dnb) voor het juiste gebruik toepassen



energiesteen



aansluitbocht

24

de aansluitkabel volgens de instructies van de distributienetwerkbeheerder (DNB) plaatsen met voldoende kabel reserve



wachtbuis



de instructie van de distributie netwerkbeheerder



de tellerkast:



kenmerken van de meters i.f.v. de tarieven en het vermogen



plaatsing

25

het situatie- en ééndraadschema tekenen en gebruiken om leidingen uit te zetten



elektrische symbolen



kabelgoten

26

de componenten uit de schema’s aftekenen in verhouding met de pas en het schema



volumes badkamer



plaatsing van leidingen en toestellen

27

de assen van de inbouwdozen aftekenen



de plaats van leidingen, stopcontacten, schakelaars

28

leidingtracés omzetten in materialenlijst met componenten



de aftekenmethode



de benodigde componenten voor residentiele installatie


CLUSTER

2

20


DE LEERLING PLAATST LEIDINGEN, DOZEN EN VOEDINGSKABEL, TREKT DRADEN EN KABELS LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 29

LEERINHOUDEN

opbouw- en inbouwdozen plaatsen in functie van de uitwendige invloeden van  toepassing op de installatie

30

diverse soorten buizen en draden voor elektrische toepassingen onderscheiden en hun toepassingsgebied weergeven

31

de juiste elektriciteit buis en wandgootsysteem kiezen in functie van de toepassing

installaties: 

inbouwinstallaties



installaties in holle wanden



opbouwinstallaties



wandgoten



soorten dozen: opbouwdozen, inbouwdozen, aftakdozen, niet spatwaterdicht en spatwaterdicht, horizontaal/ verticaal



rekening houden met gebruikte bouwmaterialen: baksteen, beton, gipsplaat, cement, plaaster



isolatieklassen van de materialen (beschermingswaarden- ip waarden)



dichten van sleuven en vastzetten van inbouwdozen met cement of gips (u)



soorten buizen: tth, tal, pvc, flexibele buis (geribd en glad), voorbedraad: handelsmaten en toebehoren



wandgootsystemen



normalisatie en harmonisatie types draden en kabels:





h07v-u



h07v-r



xvb-f2



UTP, FTP, coax

verschil thermoplast en thermoharders


CLUSTER

2

21


DE LEERLING PLAATST LEIDINGEN, DOZEN EN VOEDINGSKABEL, TREKT DRADEN EN KABELS LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 32

verschillende soorten draden kabels, elektriciteitsbuizen en wandgootsysteem voor residentiele installaties bewerken

33

draden en kabels kiezen in functie van de toepassing en verbruikers

LEERINHOUDEN 



34

35

buizen, kabels en wandgootsystemen voor residentiele installaties (inbouw of opbouw) met de geëigende hulpstukken aanleggen en bevestigen volgens de richtlijnen van goed vakmanschap

de procedure voor het plaatsen van een aardingslus en het inslaan van de aardelektrode beschrijven

doorsneden en kleuren van draden en kabels (opsomming) 

gereglementeerde en afgesproken kleuren



snoeren

bewerkings- en verbindingstechnieken: o kabel en draad: draad trekken, knippen, ontmantelen, verbinden (lasdoppen- steekklemmen- kroonsteen …) o buis: afkorten, buigen, verbinden o wandgoot: afkorten, verbinden



kabelwartels



bevestigingsmateriaal



het plaatsen van opbouwleidingen



installatiegereedschap



correcte invoering van kabels in toestellen met de nodige draadreserve



bundelen en labelen van de draden



aardingsysteem



de aardingslus



de aardelektrode: staven, pennen of metalen geleiders


CLUSTER

2

22


DE LEERLING PLAATST LEIDINGEN, DOZEN EN VOEDINGSKABEL, TREKT DRADEN EN KABELS LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN




hoofdbeschermingsgeleider



hoofdaardingsklem



beschermingsgeleider



draaddoorsneden



aardingsonderbreker

de equipotentiale verbindingen conform het arei plaatsen en de functie ervan bespreken.



hoofd equipotentiale verbinding



bijkomende equipotentiale verbinding

38

de spreidingsweerstand meten



spreidingsweerstand

39

de oplossingen bij een te hoge spreidingsweerstand toelichten.



aardingsmeter



verliesstroomschakelaar

36

37

de aardingsinstallatie conform het arei plaatsen en de functie ervan beschrijven.


gebruik catalogi om de werfkasten te selecteren



geen wetten als kennis- toepassen is belangrijker



om deze kabels te bewerken; neem contact op met bedrijven (werkplekleren) of via stage



voor instructies zie website DNB (bv. www.eandis.be, www.infrax.be …)



rekening houden met de nutsvoorzieningen



nieuwe technieken van intelligente meters



aandacht het juiste gereedschap gebruiken om leidingaanleg uit te voeren (waterpas, laser, pasdarm, smetkoord)



gebruik AREI als leidraad



voorbeelden van componenten zijn: schakelmateriaal, verbruikers, verdeeldozen …



alle technieken toepassen in de verschillende installaties



buizen plooien zodat de buigradius gerespecteerd wordt



buizen vlak en met zo weinig mogelijk bochten aanleggen


CLUSTER

2

23


DE LEERLING PLAATST LEIDINGEN, DOZEN EN VOEDINGSKABEL, TREKT DRADEN EN KABELS LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 

samenwerking met PAV voor wiskunde



data- en stroomleidingen over lange lengtes gescheiden aanleggen



gebruik didactische opstellingen voor de aardingen



enkel toepassen op een TT net

LEERINHOUDEN


CLUSTER

3

24

INSTALLATIE VAN ELEKTRISCHE INSTALLATIES

DE LEERLING SLUIT AAN EN PLAATST SCHAKELMATERIAAL, CONTACTDOZEN EN VERBRUIKERS LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

40

het materiaal kiezen in functie van de uitwendige invloeden, rekening houdend  met de luchtdichtheid van het gebouw

elektrische materiaal voor laagspanning (50 - 500 V) voor residentiele toepassingen

41

plaatsen en aansluiten van schakelmateriaal, contactdozen en verbruikers



schakelaars en contactdozen (inbouw en/of opbouw)



aansluitdozen voor toestellen met een vaste standplaats (inbouw en/of opbouw)



schakelaars en contactdozen in spatwaterdichte uitvoering



schakelaars uitmeten naar klemmen en functie



basisschakelingen en wandcontactdozen





de eenpolige schakeling



de tweepolige schakeling



de dubbele aansteking



de wisselschakeling



dubbele wisselschakeling



de kruisschakeling



combinatieschakelingen



toepassingen met signalisatie- en oriëntatielampjes

basis comfortschakelingen 

impulsrelais



trappenhuisautomaat



schakelklok



bewegingsmelder



dimmer



de verbindingen


CLUSTER

3

25



42

kabeldistributie en communicatiesystemen conform de specificaties van de leverancier plaatsen en aansluiten

LEERINHOUDEN 

principe van de luchtdichtheid van het gebouw



afdekplaten en toetsen, horizontaal en verticaal



schakelen van weerstanden: vermogenmetingen + wet van vermogen



plaatsing en aansluiting van communicatiesystemen: 

parlofonie, videofonie, belinstallatie, data, tv kabeldistributie, signalisatie, digitale communicatie-uitrusting en telefonie



contactdozen:    



residentiele telefooncentrales



kabels:   

43

verlichtingsarmaturen volgens de montagevoorschriften van de fabrikant plaatsen en aansluiten

telefonie tv-kabeldistributie, pc netwerk outlets voor telefonie, tv- en datadistributie luidsprekers

telefoonkabels coaxkabel luidsprekerkabel



uitmeten van coaxkabel en UTP met specifieke testtoestellen



residentiele verlichtngsarmaturen en de bijbehorende lampen: 

gloei- en halogeenlampen.



fluorescentielampen



duurzame technologieën



led verlichting


CLUSTER

3

26



44

elektrische verwarming plaatsen en aansluiten

LEERINHOUDEN 

lampvoeten



buitenverlichting residentieel



armaturen voor railsystemen



materiaal voor zeer lage spanning (ZLS)



varianten met dimmers



keuze van het materiaal in functie van de uitwendige invloeden (badkamervolumes + buitenverlichting )



directe elektrische verwarmingstoestellen



soorten thermostaten 

mechanische



elektronische



programmeerbare



opbouw en modulaire inbouw



vaste aansluiting en stopcontactaansluiting (inbouw en/of opbouw)



elektrische boilers



voorrangrelais + voorkeurreleais (U)

Pedagogisch-didactische wenken Schakelmateriaal 

residentiele toepassingen van verbruikers zijn bijvoorbeeld: ventilatie -unit, fornuis, rolluikbediening, automatische zonnewering ….



laat de leerlingen via eenvoudige laboproeven het schakelen van weerstanden zaken vaststellen, daarna kan overgegaan worden tot het opstellen van formules (bv.: P = U xI)



gebruik voor alle demonstratie s en aansluitingen bij voorkeur ZLVS (bv. 24 V )


CLUSTER

3

27



LEERINHOUDEN

Kabeldistributie en communicatiesystemen 

beperkt in aanbod tot residentieel gebruik



gebruik catalogi, op papier en digitaal



aandacht voor de connectors



gebruik van satelliettoestellen i.f.v. andere aansluitingen



solderen beperken tot het functionele



om elektrocutierisico’s te vermijden door beschadiging van het aansluitsnoer (contact met warme boutkop) is het aangewezen om soldeerbouten ter beschikking te stellen op ZLVS (24 V)



een goede ruimtelijke ventilatie van het lokaal (30 m³ lucht/min./aanwezige persoon) is noodzakelijk en geen overbodige luxe. maak gebruik van minder schadelijke soldeerproducten bv. cusn of agsn en correcte beitsmiddelen.



hou rekening absolute conventionele grensspanning (toestand menselijk lichaam: droog – nat)



stel je praktijkopdracht met aandacht voor werkprocedures en werkinstructies op alsof het een werkopdracht voor een installateur zou zijn.

Verlichtingsmateriaal: 

bepaling van de draadsecties van de draden naar verbruikers conform de regels van goed vakmanschap



diverse schakelingen en voorschakelapparatuur van fluorescentielampen



aansluitingen in functie van residentiele toepassingen

Elektrische verwarming: 

aandacht voor de afstraffing in EPB wetgeving: geen accumulatiekachels opnemen



huidige technologie gebruiken


CLUSTER

4

28

MONTAGE EN INSTALLATIE VAN VERDEELBORDEN

DE LEERLING MONTEERT EN BEDRAADT VERDEELBORDEN; PLAATST EN SLUIT DEZE AAN, MEET SPANNINGLOOS UIT EN REALISEERT HET AARDINGSYSTEEM EN DE EQUIPOTENTIALE VERBINDINGEN

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 45

bordcomponenten volgens de bord lay-out van het verdeelbord bedraden, rekening houdend met de geldende regelgeving

LEERINHOUDEN 





46

montagecomponenten en onderdelen in de kast plaatsen volgens een logische volgorde afhankelijk van een situatie (droge en vochtige lokalen)

begrippen en eigenschappen 

magnetisme



elektromagnetisme



joule effect

beveiligingen 

soorten zekeringen



overbelasting



kortsluiting

bordcomponenten 

schakeltoestellen



differentieels aansluitvolgorde van de klemmen van de differentieelschakelaars



bedrading schakeltoestellen



installatie automaten



plaatsing van de montagecomponenten en onderdelen 

verbindingsrails



bordbedrading



montageraam of montageprofielen



deur (links of rechts draaiend)



aardingsrail


CLUSTER

4

29



LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 47

residentiële verdeelborden plaatsen en aansluiten

LEERINHOUDEN 

montage/bevestigingstechnieken voor verschillende types verdeelkasten (opbouw - inbouw - metaal kunststof) 

48

het aardingsysteem en de equipotentiale verbindingen aansluiten

mechanische technieken: zagen, boren, snijden, plooien in het kader van metalen verdeelkasten bewerken



plaatsing van het bord volgens de instructie van de producent



soorten en types voedingskabel met trekontlasting



aansluiting van de hoofdbeschermingsgeleider op de aardrail



aansluitingen aan het bord in functie van de leidingaanleg (opbouw- inbouw- kabelgoten )



noodzaak beschermkap (vingerveiligheid)



etiketteren van stroomkringen en de voedingsspanning



selectie van de aardingsgeleiders



het aardingsysteem: 

de aardingsonderbreker



de aardingslus



aardingsstaaf



de hoofdbeschermingsgeleider



aardingsklemmen en aansluiten van de hoofdequipotentiale verbindingen ( gas, water, verwarming)


CLUSTER

4

30



LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN


49

50

residentiële verdeelborden uitmeten (isolatie- en spreidingsweerstandsmetingen)

de tellerkast en de kabel plaatsen voor de standaardaansluiting



de bijkomende equipotentiale verbinding (bv.: badkamer)



uitmetingen: 

naar functionering



op kortsluiting



op continuïteit van de aarding



de spreidingsweerstand van de installatie



functionaliteit



isolatie



elektrische arbeid



aanvraag van de structuur bij dnb



aansluitvermogen voor residentiele installaties



standaardaansluiting van de tellerkast



keuze van de aansluitkabel

Pedagogisch-didactische wenken Montagecomponenten 

klemtoon op monofase aansluiting



de uitgewerkte uitgaven van de normen EN 61439 en 60204 zijn een handig hulpmiddel voor het bedraden van de verdeelborden



gebruik schroevendraaiers, aangepast aan de schroeven van de beveiligingstoestellen aan( automaten en differentieelschakelaars) conform de instructie van de producent


CLUSTER

4

31



LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

Verdeelborden: 

verschillende bevestigingstechnieken gebruiken in functie van de ondergrond



mogelijk kunnen ook enkele eenvoudige lastechnieken aangeleerd worden in functie van het maken van steunen

Aardingssysteem 

aandacht voor toestellen klasse 1



gebruik het AREI

Uitmeten 

maatregelen te nemen bij te hoge spreidingsweerstanden



bord eerst spanningsloos uitmeten, daarna onder spanning



aandacht voor veiligheid en PBM

Tellerkast en kabel 

informatie vind je op de websites van de DNB



hecht veel belang aan de keuze van de aansluitkabel



gebruik van films op de website van vb.: EANDIS voor de aansluitingen



laat de elektriciteitsfactuur analyseren: hieruit kan men heel wat leren



bijzondere aandacht is vereist voor de organisatie (werkprocedures) en werkinstructies (gouden 8, vitale 5)


CLUSTER

5

32

ELEKTRISCHE WERKZAAMHEDEN

DE LEERLING STELT IN BEDRIJF, ZOEKT FOUTEN EN HERSTELT. VOERT ELEKTRISCHE WERKZAAMHEDEN UIT AAN DE ELEKTRISCHE INSTALLATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN 

51

het verdeelbord systematisch uitmeten.

52

stroomkringen spanningsloos uitmeten.



doormeting van kringen

de stroomkringen systematisch onder spanning brengen en uitmeten.



isolatiemeting



weerstandsmeting



meting op kortsluiting



meting op functionering

53

soorten metingen:



stroomkringen



stroommetingen 

het gebruik van meetinstrumenten



de normale en abnormale meetwaarden



de driepunt methode bij spanningsmeting



de stroomkringen systematisch onder spanning brengen en uitmeten



stroomkringen indien nodig spanningsloos uitmeten



de procedure van werkzaamheden onder spanning en in werkingstelling van de verbruikers



visuele controle op de werking toepassen



de verbruikers in werking stellen (spanning voerend en stroomvoerend)

54

de procedure voor werkzaamheden onder spanning bij het foutzoeken toepassen



een systematiek voor foutzoeken



elektrische schema’s van de elektrische installatie

55

via waarneming verschillende soorten fouten in de werking van de installatie beveiligingen lokaliseren



de procedure voor werkzaamheden onder spanning bij het foutzoeken toepassen



de soort fouten:


CLUSTER

5

33


DE LEERLING STELT IN BEDRIJF, ZOEKT FOUTEN EN HERSTELT. VOERT ELEKTRISCHE WERKZAAMHEDEN UIT AAN DE ELEKTRISCHE INSTALLATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN




56

residentiële elektrische installaties herstellen volgens de procedures

57

elektrische werkzaamheden uitvoeren aan de elektrische installatie

installatiefout, kortsluiting, overbelasting, isolatiefout en aardlekfout



de geijkte meetmethode: spanningmeting, weerstandmeting, isolatie meting, stroommeting



de procedure: 

buiten spanning stellen



werkzaamheden in de nabijheid zone onder spanning



de bevoegdheid om een fout te herstellen (aan een installatie te werken)



herstellen en/of vervangen van componenten



uitbreiding van een elektrische installatie met een stroomkring of stroomkringen



uitvoeren van proefnemingen en metingen



regels van goed vakmanschap

Pedagogisch-didactische wenken Uitmeten 

pas het weet wat je meet principe toe



pas de klasse van het meettoestel aan de plaats van de meting



volgens de regels van goed vakmanschap

Foutzoeken 

gebruik maken van de schema’s, eendraadschema’s en situatieschema’s, aansluitschema’s, stroomkringschema’s om tot een beredeneerde elektrische oplossing te komen



systematisch uitmeten om de juiste plaats (component) en klem of draad te lokaliseren waar de fout zich voordoet


CLUSTER

5

34


DE LEERLING STELT IN BEDRIJF, ZOEKT FOUTEN EN HERSTELT. VOERT ELEKTRISCHE WERKZAAMHEDEN UIT AAN DE ELEKTRISCHE INSTALLATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN



soorten metingen: spanningsmeting, weerstandmeting, isolatie meting, stroommeting



gebruik voor het foutzoeken bij voorkeur zlvs (bv. 24 v)



om de fouten op te sporen kan je gebruik maken van een ir camera of meettoestel



bijzondere aandacht is vereist voor de procedures en werkinstructies van de praktijklessen. (gouden 8, vitale 5)

Herstellen en werken uitvoeren 

de bevoegdheden ba4/ ba5



proefnemingen en metingen: verificatie van de elektrische, mechanische of thermische toestand van de installatie


35

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN Via een geïntegreerde en projectmatige aanpak wordt de formele scheiding tussen theorie en praktijk losgelaten. Het is dan ook sterk aan te raden om de realisatie van dit leerplan toe te vertrouwen aan één leerkracht (per leerjaar). Een goede coördinatie binnen de vakgroep zal ook noodzakelijk zijn. Er wordt uitgegaan van 25 effectieve lesweken per schooljaar. Overblijvende weken kunnen worden besteed aan een verder uitdiepen van de leerstof of voor uitbreidingen. Ook nieuwe ontwikkelingen kunnen hier eventueel aan bod komen. Leerlingen uit de studierichting Elektrische installaties zullen in eerste instantie hun projecten begeleid verwezenlijken waarbij 25 % van de beschikbare tijd gaat naar het conceptuele en 75 % naar uitvoering. Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof systematisch te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden, wordt het gebruik van een goed handboek of van een zelf gemaakte cursus expliciet aanbevolen. In het BSO mag verwacht worden dat de theorie gegeven wordt in functie van datgene wat van de leerling verwacht wordt bij het uitvoeren van de diverse praktijkoefeningen. Het is zeker niet de bedoeling om formules te bewijzen of te laten memoriseren. Van de leerling wordt enkel verwacht dat zij/hij de formules (waar zij/hij steeds moet over kunnen beschikken) tijdens de oefeningen kan gebruiken. Wetten en formules zullen zoveel als mogelijk proefondervindelijk aangebracht worden door metingen op didactische of praktische opstellingen. De nodige aandacht zal besteed worden aan het gebruik van de correcte notaties en aan het gebruik van de correcte eenheden. Bij alle onderdelen - waar mogelijk - zal de nodige aandacht besteed worden aan veiligheid, gezondheid, hygiëne en zorg voor het milieu.

GEÏNTEGREERDE AANPAK Inleiding Door de grotere nood aan ervaringsgericht onderwijs is het belang van de relatie tussen theorie en praktijk toegenomen. Het leren wordt opgevat als een proces waarbij er een afwisseling is tussen het opdoen van ervaringen en het ontwikkelen van competenties. De lessen sluiten zou nauw mogelijk aan bij de leefwereld van de leerlingen zodat de theorie niet abstract overkomt, maar een concrete betekenis krijgt. Theorie en praktijk zijn geen eilanden en kunnen dus moeilijk gescheiden aangeboden worden. Waarom een geïntegreerde aanpak? Omwille van: 

didactisch meerwaarde: het geïntegreerd werken zal het leer- en probleemoplossend denken optimaal ondersteunen;



grotere motivatie van de leerlingen;



leerlingen krijgen de mogelijkheid een eigen inbreng te doen.

Pedagogische aanpak In het leerplan wordt geen onderscheid gemaakt tussen PV en TV. Hoe en wanneer de leerplandoelstellingen gerealiseerd worden, kan uitgestippeld worden door de vakgroep.

PROJECTMATIG WERKEN In dit leerplan wordt gewerkt aan een globaal project: de realisatie van de residentiële elektrische installaties.


36

Zowel cognitieve als meer uitvoeringsgerichte doelstellingen komen bij het projectmatig werken aan bod. Elk project start vanuit een duidelijke probleemomschrijving en verloopt volgens het technologisch proces waardoor de leerlingen regelmatig zichzelf en hun realisaties dienen te evalueren. Geschikte projecten voldoen aan volgende criteria: 

ze realiseren de leerplandoelstellingen;



ze zijn zinvol, vermijd in ieder geval opdrachten waar enkel de “vaardigheid op zich” centraal staat;



ze vertrekken steeds vanuit een duidelijke probleemomschrijving en er wordt ruime aandacht besteed aan de voorbereiding en planning;



de moeilijkheidsgraad neemt geleidelijk toe;



elk nieuw project refereert enerzijds naar kennis en vaardigheden uit vorige projecten maar biedt anderzijds ook telkens iets nieuws aan;



ze zijn beperkt in de tijd.

JAARPLAN Van elke leraar wordt verwacht dat zij/hij in het begin van het schooljaar een jaarplanning maakt. Die planning kan gemaakt worden volgens het bijgevoegd model (zie bijlage). Eenvormigheid is een noodzaak voor de verschillende collega’s binnen eenzelfde vakgroep. De volgorde van de leerstofonderdelen is niet bindend. De projectmatige aanpak laat toe dat de leerplandoelstellingen worden gerealiseerd los van de volgorde zoals ze in dit leerplan worden vermeld. Wanneer alle projecten afgewerkt zijn dienen alle leerplandoelstellingen één of meerdere malen aan bod te zijn gekomen. Uiteraard moet er steeds worden over gewaakt dat de nodige voorkennis aanwezig is.

VAKOVERSCHRIJDENDE EINDTERMEN Wat en waarom? 3

Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) zijn minimumdoelen die, in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen, niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar door meerdere vakken en/of vakoverschrijdende onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOET geven scholen de opdracht om jongeren te vormen tot de actieve burgers van morgen! Zij moeten jongeren in staat stellen om die sleutelcompetenties te verwerven die een zinvolle bijdrage leveren aan het uitbouwen van een persoonlijk leven en aan de opbouw van de samenleving. Het ordeningskader van de VOET bestaat uit een samenhangend geheel dat deels globaal en deels per graad geformuleerd wordt. Globaal: 

een gemeenschappelijke stam met 27 sleutelvaardigheden Deze gemeenschappelijke stam is een opsomming van vrij algemeen geformuleerde eindtermen, los van elke context. Ze zijn toepasbaar in alle opvoedings- en onderwijsactiviteiten van de school. Ze kunnen, afhankelijk van de keuze van de school, in samenhang met alle andere vakgebonden of vakoverschrijdende eindtermen worden toegepast;



zeven maatschappelijk relevante toepassingsgebieden of contexten: 

3

lichamelijke gezondheid en veiligheid,

In de eerste graad B-stroom spreekt men over vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen (VOOD). Aangezien zowel VOET als VOOD na te streven zijn, beperken we ons in de tekst tot de term VOET, waarbij we zowel naar het begrip vakoverschrijdende eindtermen als vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen verwijzen.

BSO – 2e graad – Specifiek gedeelte Elektrische installaties TV en PV Praktijk elektriciteit (1e jaar: 20 lestijden/week, 2e jaar: 20 lestijden/week) 

mentale gezondheid,



sociorelationele ontwikkeling,



omgeving en duurzame ontwikkeling,



politiek-juridische samenleving,



socio-economische samenleving,

 Per graad:

37

socioculturele samenleving.



leren leren,



ICT in de eerste graad,



technisch-technologische vorming in de tweede en derde graad ASO.

Een zaak van het hele team De VOET vormen een belangrijk onderdeel van de basisvorming van de leerlingen in het secundair onderwijs. Om een brede en harmonische basisvorming te waarborgen moeten de eindtermen van de gemeenschappelijke stam, contexten, leren leren, ICT en technisch-technologische vorming in hun samenhang behandeld worden. Het is de taak van het team om - vanuit een visie en een planning vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen te combineren tot zinvolle gehelen voor de leerlingen. Door de globale formulering krijgen scholen meer autonomie bij het werken aan de vakoverschrijdende eindtermen, waardoor de school meer mogelijkheden krijgt om het eigen pedagogisch project vorm te geven. Het team zal keuzes en afspraken moeten maken over de VOET. De globale formulering over de graden heen betekent niet dat alle eindtermen in alle graden moeten aan bod komen, dit zou een onbedoelde verzwaring van de inspanningsverplichting tot gevolg hebben. Bij het maken van de keuzes wordt verwacht dat elke graad in elke school een redelijke inspanning doet ten opzichte van het geheel van de VOET, rekening houdend met wat in de andere graden aan bod komt. Doordat de VOET niet louter graadgebonden zijn, krijgt de school/scholengemeenschap de mogelijkheid om een leerlijn over de graden heen uit te werken.

HET OPEN LEERCENTRUM EN DE ICT-INTEGRATIE Het gebruik van het open leercentrum (OLC) en de ICT-integratie past in de totale visie van de school op leren en op het werken aan de leervaardigheden van de leerlingen. De inzet en het gebruik van ICT en van het OLC zijn geen doel op zich maar een middel om het onderwijsleerproces te ondersteunen. Door de snelle evolutie van de informatietechnologie volgen nieuwe ontwikkelingen in de maatschappij elkaar in hoog tempo op. Kennis en inzichten worden voortdurend verruimd. Er komt een enorme hoeveelheid informatie op ons af. De school zal de leerlingen moeten leren hier zinvol en veilig mee om te gaan. Zelfstandig kunnen werken, in staat zijn eigen initiatieven te ontplooien en over het vermogen beschikken om nieuwe ideeën en oplossingen in samenwerking met anderen te ontwikkelen, zijn essentieel. Voor het onderwijs betekent dit een ingrijpende verschuiving: minder aandacht voor de passieve kennisoverdracht en meer aandacht voor de actieve kennisconstructie binnen de unieke ontwikkeling van elke leerling. Die benadering nodigt leraren en leerlingen uit om voortdurend met elkaar in dialoog te treden, omdat je de ander nodig hebt om te kunnen leren. Het traditionele beeld van onderwijs zal steeds meer verdwijnen en veranderen in een dynamische leeromgeving waar leerlingen in eigen tempo en in wisselende groepen onderwijs zullen volgen. Dergelijke leerprocessen worden bevorderd door gebruik te maken van het OLC en van ICT-integratie als onderdeel van deze rijke gedifferentieerde leeromgeving. Het open leercentrum als krachtige leeromgeving Een open leercentrum (OLC) is een ruimte waar leerlingen, individueel of in groep, zelfstandig, op hun eigen tempo en op hun eigen niveau kunnen leren, werken en oefenen. Om een krachtige leeromgeving te zijn, is een open leercentrum

BSO – 2e graad – Specifiek gedeelte Elektrische installaties TV en PV Praktijk elektriciteit (1e jaar: 20 lestijden/week, 2e jaar: 20 lestijden/week) 

uitgerust met voldoende didactische hulpmiddelen,



ter beschikking van leerlingen op lesmomenten en daarbuiten,

38

 uitgerust in functie van leeractiviteiten met pedagogische ondersteuning. In ideale omstandigheden zou de ganse school een open leercentrum kunnen zijn. In werkelijkheid kan in een school echter niet op elke plaats en op elk moment een dergelijke leeromgeving gewaarborgd worden. Daarom kiezen scholen ervoor om een aparte ruimte als OLC in te richten om zo de leemtes in te vullen. Voor de meeste leeractiviteiten volstaat een klaslokaal of informaticalokaal. Wanneer is het echter nuttig om over een OLC te beschikken? 

Bij een gedifferentieerde aanpak waarbij verschillende leerlingen bezig zijn met verschillende leeractiviteiten, kan het klaslokaal op vlak van zowel ruimte als middelen niet meer als enige leeromgeving voldoen. Dit is zeker het geval bij begeleid zelfstandig leren, vakoverschrijdend leren, projectmatig werken ... Vermits leerlingen bij deze leeractiviteiten een zekere vrijheid krijgen in het plannen, organiseren en realiseren van het leren, is de beschikbaarheid van extra ruimte en middelen soms noodzakelijk.



Het leren van leerlingen beperkt zich niet tot de eigenlijke lestijden. Voor sommige opdrachten moeten zij beschikken over aangepaste leermiddelen buiten de eigenlijke lestijden. Niet iedereen heeft daar thuis de mogelijkheden voor. In functie van gelijke onderwijskansen, lijkt het zinvol dat een school ook momenten buiten de lessen voorziet waarop leerlingen van een OLC gebruik kunnen maken. Om hieraan te voldoen, beschikt een OLC minimaal over volgende materiële mogelijkheden: 

ruim lokaal met een uitnodigende inrichting die een flexibele opstelling toelaat (bijv. eilandjes om in groep te werken);



ICT: computers met internetverbinding, printmogelijkheid, oortjes, microfoons …



digitaal leerplatform waar alle leerlingen toegang toe hebben;



materiaal waarvan de vakgroepen beslissen dat het moet aanwezig zijn om de leerlingen zelfstandig te laten werken/leren (software, papieren dragers …) en dat bewaard wordt in een openkastsysteem;

 kranten en tijdschriften (digitaal of op papier). In het ideale geval is er nog een bijkomende ruimte beschikbaar (liefst ook met ICT-mogelijkheden) die zowel kan gebruikt worden als ‘stille’ ruimte of juist omgekeerd om bijvoorbeeld leerlingen presentaties te laten oefenen (de grote ruimte is in dat geval de stille ruimte) of voor groepswerk (discussiemogelijkheid). Op organisatorisch vlak is het van belang dat met het volgende rekening wordt gehouden: 

het OLC wordt bij voorkeur gebruikt voor werkvormen en activiteiten die niet in het vaklokaal kunnen gerealiseerd worden;



het is belangrijk dat bij een leeractiviteit begeleiding voorzien wordt. Deze begeleiding kan zowel gebeuren door de actieve aanwezigheid van een leraar als ook ‘van op afstand’ door middel van gerichte opdrachten, stappenplannen, studietips …;



het OLC is toegankelijk buiten de lesuren (bijv. tijdens de middagpauze, een bepaalde periode voor en/of na de lesuren). Voor het welslagen is het aan te bevelen dat een OLC-beheerder aangesteld wordt. Deze beheerder zorgt o.a. voor inchecken, bewaren van orde, beheer van het materiaal en praktische organisatie en wordt bijgestaan door een ICT-coördinator voor de technische aspecten. Door het specifieke karakter van het OLC is deze ruimte bij uitstek geschikt voor de realisatie van de ICT-integratie binnen de vakken maar deze integratie mag zich niet enkel tot het OLC beperken. ICT-integratie als middel voor kwaliteitsverbetering Onder ICT-integratie verstaan we het gebruik van informatie- en communicatietechnologie ter ondersteuning van het leren. ICT-integratie kan op volgende manieren gebeuren: 

Zelfstandig oefenen in een leeromgeving Nadat leerlingen nieuwe leerinhouden verworven hebben, is het van belang dat ze voldoende mogelijkheden krijgen om te oefenen bijvoorbeeld d.m.v. specifieke pakketten. De


39

meerwaarde van deze vorm van ICT-integratie kan bestaan uit: variatie in oefenvormen, differentiatie op het vlak van tempo en niveau, geïndividualiseerde feedback, mogelijkheden tot zelfevaluatie. 

Zelfstandig leren in een leeromgeving Een mogelijke toepassing is nieuwe leerinhouden verwerven en verwerken, waarbij de leerkracht optreedt als coach van het leerproces (bijvoorbeeld in het open leercentrum). Een elektronische leeromgeving (ELO) biedt hiertoe een krachtige ondersteuning.



Creatief vormgeven Leerlingen worden uitgedaagd om creatief om te gaan met beelden, woorden en geluid. De leerlingen kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die o.a. allerlei tekst-, beelden tekenprogramma’s bieden.



Opzoeken, verwerken en bewaren van informatie Voor het opzoeken van informatie kunnen leerlingen gebruik maken van o.a. cd-roms, een ELO en het internet. Verwerken van informatie houdt in dat de leerlingen kritisch uitmaken wat interessant is in het kader van hun opdracht en deze informatie gebruiken om hun opdracht uit te voeren. De leerlingen kunnen de relevante informatie ordenen, weergeven en bewaren in een aangepaste vorm.



Voorstellen van informatie aan anderen Leerlingen kunnen informatie aan anderen meedelen of tonen met behulp van ICTondersteuning met tekst, beeld en/of geluid onder de vorm van bijvoorbeeld een presentatie, een website, een folder …



Veilig, verantwoord en doelmatig communiceren Communiceren van informatie betekent dat leerlingen informatie kunnen opvragen of verstrekken aan derden. Dit kan via e-mail, internetfora, ELO, chat, blog …



Adequaat kiezen, reflecteren en bijsturen De leerlingen ontwikkelen competenties om bij elk probleem verantwoorde keuzes te maken uit een scala van programma’s, applicaties of instrumenten, al dan niet elektronisch. Daarom is het belangrijk dat zij ontdekken dat er meerdere valabele middelen zijn om hun opdracht uit te voeren. Door te reflecteren over de gebruikte middelen en door de bekomen resultaten te vergelijken, maken de leerlingen kennis met de verschillende eigenschappen en voor- en nadelen van de aangewende middelen (programma’s, applicaties …). Op basis hiervan kunnen ze hun keuzes bijsturen.

VERKLARENDE LIJST VAN AFKORINGEN 

DNB= distributie net beheerder



PW= pedagogische wenken



PBM= persoonlijke beschermingsmiddelen



CBM = collectieve beschermingsmiddelen



FOD= federale overheid



ZLVS= zeer lage veiligheidsspanning



CODEX = De codex over het welzijn op het werk vervangt het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming. Deze codex is echter veel meer dan een verderzetting van het ARAB, aangezien er een nieuwe notie wordt ingevoerd: welzijn op het werk


40

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN4 ALGEMEEN 

Vaste beamer + projectiescherm



Centrale PC aangesloten op het internet + (laser)printer



Werkbanken met bankschroef



kleine trapladder



Om de leerplandoelstellingen geïntegreerd te realiseren is het noodzakelijk dat de lessen steeds gegeven worden in een daartoe aangepast vaklokaal



De inrichting van de vaklokalen zal de leerlingen inspireren tot een algemene attitude van netheid, zorg en veiligheid



PC’s (voldoende aantal) met aangepast software (o.m. CAD programma)



Recente catalogi



een voorbeeld van de verschillende besproken toestellen



kopieën van bijgeleverde aansluitschema's



geïnstalleerde werkboxen met spanningsvoorziening, voorzien van de benodigde beveiliging en best met een sleutelcontact, zodat de leraar de opstelling zelf kan bedienen



Set didactische componenten om de verschillende formules (wet van Ohm, vermogen, weerstand van geleiders, schakelen van weerstanden) te kunnen afleiden



Set didactische componenten om de eigenschappen van het magnetisme, het elektromagnetisme, de elektromagnetische krachtwerking en de elektromagnetische inductie aan te tonen

SPECIFIEK 

set geïsoleerde schroevendraaiers



set platte steeksleutels,



set ringsleutels,



set inbussleutels,



set geïsoleerde tangen (combinatie, zijkniptang, striptang, bektang …)



ontmanteltang voor kabel,



tang voor drukverbindingen,



gereedschap voor het aansluiten en bewerken van data- en telefoniekabels,



hamer,



juniorbeugelzaag,



metaalbeugelzaag,

4

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: -

Codex ARAB AREI Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: -

de uitrusting en inrichting van de lokalen; de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat: -

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden;

-

de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

BSO – 2e graad – Specifiek gedeelte Elektrische installaties TV en PV Praktijk elektriciteit (1e jaar: 20 lestijden/week, 2e jaar: 20 lestijden/week) 

elektricien mes, JOKARI mes



vijlen.



rolmeter of vouwmeter,



pasdarm,



smettouw,



waterpas (eventueel laserwaterpas),



lichte soldeerbouten; liefst op ZLVS (vb. 24 V),



hete luchtblazer voor krimpkous,



elektrische schroevendraaier,



boormachine,



set boren,



klokboor,



universeel meettoestel,



isolatie en aardingsmeter,



plooiveer,



trekveer,



waterpas;



verbruiks- en installatiemateriaal afhankelijk van de uitgevoerde oefeningen 

aardingssystemen



verlichtingsarmaturen



communicatiesystemen



verwarmingstoestellen (directe, rekening houdend met EPB)



schakelmateriaal



elektrische veiligheidscomponenten



wandgootsystemen



bevestigingsmaterialen



PBM en CBM in functie van de risicoanalyse.

41


42

EVALUATIE DOELSTELLING VAN EVALUEREN Evaluatie wordt beschouwd als de waardering van het werk waarmee leraar en leerlingen samen bezig zijn. Het is de bedoeling dat zowel de leraar als de leerling informatie krijgen over het bereiken van de leerplandoelstellingen en over het leerproces. Daarenboven is evaluatie – de evaluatie- en rapporteringspraktijk - een belangrijke pijler binnen de kwaliteitszorg van de school en als dusdanig spoort de evaluatie met de schoolvisie op leren. Omdat evaluatie naar de leerlingen toe eenvormigheid moet vertonen over de vakken en de leerjaren heen, is het logisch dat: 

de school hierover haar visie ontwikkelt;



de betrokken leerkrachten deze visie concretiseren voor hun vak in de vakgroepwerking.

PROCESEVALUATIE Dit luik van evaluatie heeft tot doel de leerling en zijn ouders tussentijds in te lichten over de vordering van de realisatie van de kennis, de verschillende vaardigheden, de vakgebonden - en de leerattitudes om hun leertraject bij te sturen. In deze evaluatie staat het leerproces dat de leerlingen doorlopen centraal. De evaluatie moet aan de leerkracht de nodige feedback geven over zijn gehanteerde methode. De leerkracht beschikt daarvoor over de volgende middelen: 

observatie in de klas,



reflectiegesprekken,



zelf-, peer-, co-evaluatie,



oefeningen en opdrachten die in de klas worden uitgevoerd, individueel of in groep,



mondelinge en schriftelijke overhoringen,



huistaken,

 … Het opvolgen van de attitudes hoort ook onder dit aspect van de evaluatie. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vak- en leerattitudes. De vakattitudes staan expliciet in de leerplannen vermeld. De leerattitudes worden op schoolniveau bepaald en vormen de randvoorwaarden om te leren. Attitudes kunnen nauwelijks in cijfers worden uitgedrukt. Er kan best gewerkt worden met rubrieken (SAM-schalen) die de attitudes omzetten in waarneembaar gedrag. Bij de weging wordt dan niet zozeer het gedrag dan wel de evolutie in rekening gebracht.

PRODUCTEVALUATIE Producten, zoals herhalingstoetsen en examens, beogen de evaluatie van het realiseren van de leerplandoelen. De verschillende vaardigheden en de onderliggende kenniselementen komen aan bod.

RAPPORTEREN De geregelde rapportering heeft tot doel de leerling en zijn ouders tussentijds in te lichten over de vordering in het realiseren van de doelstellingen. De rapportering moet ook aandacht schenken aan remediëren. De school bepaalt de vorm en de frequentie van rapporteren.


43

BIBLIOGRAFIE Op de virtuele klas van SMARTSCHOOL vind je een actuele lijst van boeken en websites, evenals informatie die je kan gebruiken voor de aanmaak van lesmateriaal of projecten.

BOEKEN CLAERHOUT, L., Elektriciteit 1 en 2, Wolters Plantyn CLAERHOUT, L; Elektrotechnische begrippen 1 en 2, Wolters Plantyn DE BRUYN, Elektrotechnisch Tekenen schema’s lezen 1&2, Wolters Plantyn DEKELVER, FICHFET, VAN OPSTAL; Technologie Installatieleer 1&2, Wolters Plantyn BAELE, D., BOODTS, W, CLERBOUT, A, Elektra, Wolters Plantyn FORTUIN, A., Installatietechnieken 1, 2, 3. Nijgh-Van Ditmar GOES, P., Basiselektriciteit, die keure RYMENANTS/VRANCKEN, Elektriciteit Theorie en Lab proefondervindelijk(1 & 2) Wolters Plantyn RYMENANTS/VRANCKEN/THOMAS, Naslagwerk (project), Wolters Plantyn STANDAERT, K. EN VAN DER BORGHT, F., Gedifferentieerd leerpakket elektriciteit, De Boeck AIB-VINÇOTTE, AREI, Brussel CD-rom, Modulaire databanken veiligheid en milieu. Kluwer Handleiding kleine elektrische herstellingen - herstelinstructiekaarten om veilig te werken- Kluwer Reeks Project huisinstallatie - Plantijn Naslagwerk; Plantijn ISBN: 978-90-301-9838-3 Elektriciteit en lab proefondervindelijk deel 2; ISBN: 978-90-301-7951-1 Installatiemethoden en Praktijkboek deel 1; ISBN: 978-90-301-9435-4 Installatiemethoden en Praktijkboek deel 2 Nieuw ;; ISBN: 978-90-301-9980-9 Elektriciteit Theorie en lab proefondervindelijk deel 2 Nieuw ; ISBN:978-90-301-9974-8 Elektriciteit Theorie en lab proefondervindelijk deel 1; ISBN:978-90-301-9850-5 Elektriciteit en lab proefondervindelijk deel 1 Handleiding (incl. cd-rom) ; ISBN: 978-90-301-9930-4 Elektriciteit en lab proefondervindelijk deel 2 Handleiding (incl. cd-rom) ; ISBN:978-90-301-8153-8 Elektriciteit Praktijk Projectmatig deel 2 Handleiding (incl. cd-rom) ; ISBN:978-90-301-8155-2 Installatiemethoden en Praktijkboek deel 1 Handleiding (incl. online ICT) ; ISBN:978-90-301-9436-1 Naslagwerk illustratiecd-rom; ISBN: 978-90-301-9931-1 Elektriciteit Praktijk Projectmatig deel 2 Handleiding online Nieuw ; ISBN:978-11-301-1967-1 Ektriciteit theorie en lab proefondervindelijk deel 2 Handleiding online Nieuw ; ISBN: 978-11-3011966-4 Reeks: Watt nu!? – Auteur: MICHILS – Plantyn . ISBN 978-90-301-8130-9 Het installatiehandboek – Auteur: THOMAS Y., GE Industrial Belgium Watt met elektriciteit 1 en 2 – Auteurs: DE DONDER B., HELLEMANS P. – De Boeck ISBN 9789045530123 Klein AREI – Auteurs: ADAMS C., DE POTTER P., NUYTTENS R., VAN LEE A., WOUTERS K. – Kluwer – ook cd-rom beschikbaar ISBN 9789046527665 Basisveiligheid VCA – uitgave van het Provinciaal Veiligheidsinstituut Antwerpen


ENKELE INTERESSANTE WEBSITES http://www.stroomopwaarts.be/stroomopwaarts/home.html http://www.eandis.be/nl/onderwijs.aspx http://www.vormelek.be http://www.energiesparen.be CREG - Bienvenue - Welkom http://www.vreg.be/nl/index.asp http://www.vei.be/ http://www.walter-fendt.de/ph14nl/ http://www.leerhof.be (mindmap- gratis software) http://www.safestart.be (oa: E- learning voor VCA, veiligheidsfilmpjes, leer veilig werken … )

44


45

PV Praktijk elektriciteit TV Elektriciteit

Recommend Documents