april 2013 Jaargang 1 - Nummer 1
Expertisecentrum Melkveehouderij & Melkverwerking
PTC Oenkerk is alive! +
In dit nummer o.a.:
‘Hier moeten ze onder de koeien’ ‘Klauw bekappen is veel meer dan snijden’ ‘Trainers van PTC+ zijn echte vakmensen’
april 2013
Businessmanager Arjen Heerema
‘It’s alive’
Jaargang 1 - Nummer 1
COW+ Magazine Inhoud 3 4
Het bord met daarop het logo van PTC+ staat nog
‘It’s alive’ Businessmanager Arjen Heerema ‘Kreupelheid is een onderschat probleem’ Trainer klauw bekappen Piet Kloosterman
5
Niet alleen tussen de koeien Managementtrainer Theun Brouwer
6
Duurzaamheid voorop bij CONO Kaasmakers ‘Trainers van PTC+ zijn echte vakmensen’
gewoon aan de Sanjesreed. En er lopen nog steeds cursisten rond. Het klopt wat de media een jaar geleden
Learning by doing
berichtten: ‘Oenkerk’ stond te koop. Maar dat was het agrarisch bedrijf. Het expertisecentrum is nog
Ik heb goed nieuws voor u. PTC is alive en dat geldt zeker ook voor ons expertisecentrum Melkveehouderij & Melkverwerking in Oenkerk. In dit eerste nummer van Cow+ leest u wat Oenkerk te bieden heeft. Verhalen over onze vernieuwde strategie en toekomstplannen, over de trainingspraktijk en de ervaringen van een tevreden klant. Ik kan ze u van harte aanbevelen.
springlevend.
De ontwikkelingen in de melkveehouderij en melkverwerking gaan snel. Klauwgezondheid, adequate huisvesting, voerefficiëntie, milieuwetgeving, en graslandbeheer… Daarmee is de opsomming van actuele thema’s nog verre van volledig. Voor bedrijven en het onderwijs is het een belangrijke uitdaging om bij te blijven. Dat vraagt om een directe vertaling van de vakkennis van de markt in heel praktische trainingen waarin deelnemers ervaren, leren en toepassen in de praktijk. Dat is waar PTC+ in Oenkerk goed in is. Ik ben er daarom van overtuigd dat we een onmisbare schakel zijn tussen onderwijs en bedrijfsleven in het opleiden van vakmensen
Het agrarisch bedrijf en het expertisecentrum zijn gesplitst. Het bedrijf is verkocht en het expertisecentrum is nog steeds in handen van PTC+. Businessmanager Arjen Heerema legt uit: “Wij vroegen onszelf af: waar zijn wij goed in? Dat is het verzorgen van trainingen over alles wat met melkveehouderij te maken heeft. Wij zijn goed in schakelen tussen groepen. Het ene moment staan onze trainers tussen jong volwassenen uit het mbo, dan tussen managers of werknemers in de sector en het volgende moment tussen universitair geschoolden uit Ontwikkelingslanden. Trainen is ons specialisme, snel schakelen en aanpassen aan de vraag van de klant en een maximaal rendement genereren; dat vraagt en dat verwacht de klant ook van ons.” PTC+ huurt het bedrijf nu: de veestapel, de data en de lokalen voor de trainingen. Het heeft daarvoor goede afspraken met de huidige eigenaar. “Alle data zijn nog steeds beschikbaar voor de trainingen. De samenwerking is optimaal.”
bedrijf en er allerlei simulaties kunnen worden uitgevoerd . “Leerlingen van aoc’s en van de hogescholen krijgen dan een programma dat we in nauw overleg met onze klant samenstellen. Of onze trainers gaan naar de klant toe, gaan daar de diepte in met de gegevens van dit bedrijf. We verzorgen die trainingen ook voor buitenlandse cursisten die veelal een universitaire opleiding hebben maar de praktijk niet kennen. Hier moeten ze onder de koeien. Als ze straks weer thuis zijn, kunnen ze een brug slaan tussen hun theoretische kennis en de lokale boeren omdat ze de dagelijkse problemen van de boer herkennen en daardoor beter kunnen adviseren.
Geoliede machine
Eén plek
Ondertussen heeft PTC+ ook een overgang doorgemaakt van aanbodgericht naar vraaggestuurd werken. Dat creëert pieken en dalen. “Wij werken nu met een vast team van specialisten Daarnaast huren we gasttrainers in met een bepaalde expertise. Zo komt er ook nieuwe actuele kennis binnen. PTC+ maakt gebruik van een uitgebreid netwerk van gastbedrijven waar diverse trainingen worden verzorgd. Samen met de gasttrainers en gastbedrijven vormt PTC+ een geoliede machine. Het betekent dat onze trainers zich moeten afvragen: welke doelgroep hebben we en wat is nodig? Dat is veeleisend. Maar het houdt ze actueel.”
Heerema gaat ervan uit dat PTC+ nog lang springlevend blijft, maar erkent ook dat de toekomst spannend is. Hij denkt dat er een markt blijft voor specialistische vragen op hoog niveau, zoals de opleiding tot rundveepedicure of managementtrainingen. “Eén plek daarvoor in Nederland is voldoende. Daarnaast moeten we ook de korte trainingen blijven aanbieden, zoals twee dagen klauw bekappen voor het mbo, maar wel verzorgd door een expert!” De toekomst is ook dat nabij Leeuwarden, Wageningen Universiteit de Dairy Campus ontwikkelt. Een onderzoeksinstituut voor melkvee waarbij innovatie een belangrijk item is. Heerema ziet kansen. “Prachtig om straks zo’n bedrijf in de buurt te hebben. We voeren momenteel het gesprek over hoe we kunnen samenwerken, om goede trainingen te blijven geven en aan te sluiten bij de laatste ontwikkelingen. Hoe kunnen we elkaars kwaliteit zo goed mogelijk benutten? Dat geldt volgens mij voor beide partijen.”
+
Analyse van de markt maakt duidelijk dat onderwijs en bedrijfsleven behoefte hebben aan de expertise van PTC+ Oenkerk die de volle breedte van de dairy bestrijkt. We hebben de kennis – onze trainers komen uit de praktijk, hebben verstand van het vak en volgen de nieuwste ontwikkelingen nauwgezet – en we hebben een uniek didactisch concept Learning by doing. Deze combinatie staat garant voor vandaag in een echte praktijksituatie leren en morgen toepassen. Die boodschap wil ik u graag meegeven in deze eerste aflevering van Cow+. COW+ is een uitgave van PTC+ PTC+ Oenkerk Sanjesreed 4, 9061 EK Oenkerk Postbus 85, 9061 ZJ Oenkerk
Tel: 088 020 6400 Fax: 088 020 6401 E-mail:
[email protected] Internet: www.ptcplus.com
Colofon
Ik wens u veel leesplezier.
Jenny van den Bovenkamp Directeur PTC+
Gesprek met de boer
Redactie: Silo Fotografie: Silo, PTC+ Vormgeving: Tim Aarnink Druk: Senefelder Misset, Doetinchem
2
Zowel scholen als bedrijven kunnen bij PTC+ aankloppen voor specialistische trainingen. Dit kan op deelgebieden, maar vooral ook op het gebied van management omdat er veel data beschikbaar zijn van het COW+ Magazine
Nr. 1 - april 2013
3
Trainer klauw bekappen Piet Kloosterman
Managementtrainer Theun Brouwer
‘Kreupelheid is een onderschat probleem’
Niet alleen tussen de koeien
“Het mooiste van het werk is dat de cursisten ervan genieten. Nee, het mooiste is dat je met de gezondheid van de koe
Theun Brouwer werkt sinds 1985 op ‘de praktijkschool’, nu
bezig bent. En dat je dat overbrengt op de leerlingen. Die merken dat ze kreupelheid kunnen genezen en dat geeft ook
PTC+. Toen als instructeur, nu als trainer. Er is in dertig jaar
hen een goed gevoel. Bij de beroepsmensen is het mooi om te zien hoe ze groeien, een bedrijf opzetten, er een inkomen
veel veranderd. “We hebben nu veel meer te bieden.”
uit halen.” Wat is er veranderd? doen we veel meer aan maatwerk. Dat vraagt meer voorbereiding, maar daardoor is het werk nog afwisselender.” Ook de inhoud is veranderd. “We zijn tegenwoordig veel meer adviserend naar de boer. Vroeger was het alleen snijden. Nu gaat het ook over wat je kunt doen om kreupelheid te voorkomen.” Kreupelheid is een onderschat probleem, vindt Kloosterman. “Boeren zijn vooral bezig met uierontsteking en vruchtbaarheid. Maar de kosten van kreupelheid zijn enorm. De koeien bewegen minder, eten dus minder, ze blijven langer liggen waardoor de boxen vervuilen en de koeien eerder uierontsteking krijgen. Kreupelheid heeft invloed op uierontsteking en op de vruchtbaarheid.”
Managementtraining, hoe ziet dat eruit?
Spannend
Piet Kloosterman is trainer bij PTC+ in Oenkerk. Hij verzorgt trainingen voor scholieren en voor professionals in Oenkerk, Canada, Italië, Japan; overal is zijn expertise welkom. Die expertise is klauw bekappen. “Maar het is veel meer dan snijden. Het is ook de verzorging. De boer zorgt dagelijks voor de koeien. De voeding, de huisvesting, de hygiëne, het wel of niet weiden, dat heeft allemaal gevolgen voor de klauwen. Daarom besteden we naast het bekappen ook veel aandacht aan de gezondheid.”
Adviserend Klauw bekappen is klauw bekappen. Ja, de slijptol heeft zijn intrede gedaan, maar verder is er weinig nieuws. Toch is het werk van Kloosterman in de loop van de jaren veranderd. “Je werkt steeds met verschillende groepen, van verschillende leeftijd en opleidingsniveau en van veehouder tot medewerkers en beroepspedicures. De laatste jaren
“Deze training is een goede voorbereiding voor het beroep klauwverzorger en een must voor een ieder die dit prachtige beroep wil gaan uitoefenen.“ (Arjan Catsburg, zelfstandig klauwverzorger in Denemarken over de Beroepsopleiding Rundveepedicure)
4
“Toen waren er elke week wel 200 cursisten. Een volle bak. Die kregen in groepjes van zes training in melken, kalveropfok, klauw bekappen. Losse stukjes praktijk. Dat beeld leeft nog steeds maar dat doen we tegenwoordig anders. Die losse praktijkinstructie organiseren de scholen nu veelal zelf in de regio. Dat is prima. Wij hebben hier de beschikking over een compleet melkveebedrijf, met heel veel data. Gegevens die een melkveehouder ook moet hebben, plus nog data die niet echt noodzakelijk zijn, maar om het bedrijf te kunnen analyseren wel heel handig zijn. Daar kun je dus heel veel van leren. Met name richting management. Wij bieden het totaalplaatje.”
In Oenkerk en omgeving leert hij jong en oud de kneepjes van het vak. De beginnerstraining is vooral voor medewerkers van veehouderijbedrijven.Er wordt ook een training verzorgd voor mensen die er hun beroep van willen maken. “Een interessante groep, die komen met heel gerichte vragen.” PTC+ Oenkerk heeft een netwerk van zo’n 25 bedrijven in de omgeving waar cursisten aan de slag kunnen. De trainingen spelen zich vooral daar af. Acht cursisten werken verdeeld over twee boxen een dag op zo’n bedrijf. Kloosterman houdt toezicht en geeft aanwijzingen. “Dan hebben we het natuurlijk ook over hoe het komt dat een koe kreupel is, dus dan analyseren we direct de situatie. In het begin vinden mensen het spannend, dat snijden. Maar halverwege de training, op woensdag zeg maar, krijgen ze zelfvertrouwen en dan gaat het wel eens mis. Woensdag is de gevaarlijkste dag.” Maatwerk is bijvoorbeeld de training Grip op Klauwen, een training van ZLTO waarin rundveepedicures, veeartsen en voedingsspecialisten samen met de boer het probleem analyseren, registreren en met oplossingen komen. “Nieuw daaraan is dat ze met elkaar om tafel zitten en dus niet meer naar elkaar kunnen wijzen als iets fout gaat. Het gaat erom samen een oplossing te vinden.
“Door deze gegevens kunnen we een goede sterkte-zwakte-analyse maken. We gaan met cursisten aan de slag met die gegevens. Wat is het probleem? We analyseren de gegevens en daar komt een conclusie uit. Dan rijst de vraag: wat gaan we aanpakken, wat willen we verbeteren, en hoe dan? Dat kan te maken hebben met de opbrengst van de grond, met het vee, met de voeding, de huisvesting. En er is natuurlijk de maatschappelijke context, de Nederlandse regelgeving die vooral met het milieu te maken heeft, en de Brusselse maatregelen waar je op in moet spelen, zoals het subsidiebeleid. De vraag is onder welke randvoorwaarden je opereert. Cursisten komen hier met de vraag: hoe manage ik een bedrijf? En dat is leuker.”
Aan wie geven jullie deze trainingen? “Vroeger waren het vooral cursisten en studenten, nu zijn het ook ondernemers, werknemers in de sector en ook docenten. Zo hadden we hier een training over rundveevoeding. Daar zitten veehouders, docenten en mensen uit de voedingsbranche in. De training gaat over voer van het land, de samenstelling, voerefficiëntie, het kostenplaatje. We gaan in op de vertering van de koe en hoe dat uitpakt, de penswerking. Veehouders zeggen: “De vertegenwoordigers van de voedingsbranche gooien met allerlei afkortingen en begrippen, we zijn geen gesprekspartner meer. Door deze training zijn we dat weer wel”.”
Diploma
Wat hebben jullie startende ondernemers te bieden? In de wintermaanden verzorgen wij een training management (de MTM). Daar doen vooral jongens en meiden aan mee die bedrijfsopvolger zijn. De training duurt 25 weken, drie dagen in de week. Een hele investering, ook financieel. Maar ze worden intensief begeleid, ze hebben de beschikking over alle data van dit bedrijf en ze krijgen de kans het geleerde door middel van opdrachten toe te passen op andere bedrijven, waardoor ze bedrijven kunnen vergelijken. Ze zitten dus niet alleen tussen de koeien. Management is afstand nemen, met een brede blik kijken, beslissingen nemen die je goed kunt onderbouwen. Zij zeggen over de training: “Wij weten nu hoe alles samenkomt, op school kregen we vooral losse stukjes.”
“Ik heb nu meer gevoel waar ik mee bezig ben en hoe de koe reageert op een kilootje meer van dit of minder van dat.” (Melkveehouder Gijs Opdam over de training Rundveevoeding)
Andere voorbeelden van jullie maatwerk? “Vrouwen van melkveehouders die geen agrarische achtergrond hebben bieden wij een brede inkijk in het melkveehouderijbedrijf. Of een technische training over de werking van de melkrobot voor mensen van de bedrijfsverzorging. Zij krijgen instructie in de twee belangrijkste systemen: hoe werkt het, hoe ga ik er mee om?”
Hoe blijven jullie actueel?
Kloosterman is secretaris van de Nederlandse vereniging van Beroeps Rundveepedicures. Op de website van de vereniging kunnen pedicures die een diploma hebben en/of gecertificeerd zijn zich registreren. “Boeren letten vaak te weinig op wat de kwaliteit van de pedicures is. Iedereen mag zich zo noemen. Via de site kunnen ze dat inzien. Het is niet voor niets dat verzekeraars willen dat rundveepedicures het diploma hebben.” COW+ Magazine
“Ik ben nu meer zelfverzekerd over het onderwerp omdat ik nu een beter beeld heb van de rundveevoeding. “ (Sandra Brouwer, docent Veehouderij AOC de Groene Welle te Hardenberg over de training Rundveevoeding)
Nr. 1 - april 2013
“Door de trainingen voor veehouders en werknemers in de sector hoor je wat er leeft. We organiseren zo nu en dan een studiemiddag waarop een van de trainers vertelt over de nieuwste ontwikkelingen in zijn vak. De gastsprekers in de trainingen zorgen ook voor nieuwe input. Die lezingen staan open voor alle trainers. We zijn een klein team, met elk zijn eigen specialisme. Dat betekent dat je zelf bovenop de actualiteit moet zitten.”
5
“Trainers van PTC+ zijn echte vakmensen”
waarna de boeren ’s middags de stal of de wei ingaan. Bijvoorbeeld met de klauwgezondheid-expert van PTC+, op wie CONO regelmatig een beroep doet. “Met hem pakken ze dan een paar koeien letterlijk bij de poot”, beschrijft Hoekstra. “En mocht de boer bij wie de training wordt gegeven zelf geen klauwbekapbox hebben, dan neemt de trainer van PTC+ hem wel mee.”
Duurzaamheid voorop bij CONO Kaasmakers
“Trainers van PTC+ staan midden in de praktijk van het bedrijf en spreken dezelfde boerentaal”
Koe-Kompas
CONO Kaasmakers wil koploper zijn op het gebied van duurzaamheid. Om dat te bereiken organiseert de coöperatie jaarlijks zo’n 150 workshops voor haar leden. Die trainingen worden deels uitgevoerd door PTC+. “Het zijn echte praktijkmensen die ook over de didactische vaardigheden beschikken om het goed over te brengen.” “Blije koeien, blije boeren en blije aarde. Dat is wat we willen”, vertelt Grietsje Hoekstra, duurzaamheidmanager bij CONO Kaasmakers. De coöperatie, bekend van de Beemster kaas, startte daarom vijf jaar geleden met Caring Dairy, een programma dat gericht is op het verduurzamen van de hele keten van koe tot kaas. “Blije koeien zijn voor ons koeien die in de wei staan en in de stal maximaal verzorgd worden. En bij blije aarde gaat het er om hoe je als veehouder omgaat met de mineralenkringloop van mest en voer, maar ook met energie”, legt Hoekstra uit. “En blije boeren krijg je als ze lekker in hun vel zitten, het economisch goed gaat en ze plezier in het werk hebben.”
Trainingen Zowel uit diervriendelijkheids-, als uit milieu- en economisch perspectief, is het gewenst dat een koe lang meegaat. En omdat voorkomen altijd beter is dan genezen geeft CONO in het kader van Caring Dairy
trainingen aan veehouders. “We willen niet voor een veehouder bepalen wat hij exact in zijn bedrijf moet doen, maar we willen hem zoveel mogelijk begeleiden om het beter te doen”, zegt Hoekstra. Welke trainingen worden gegeven, wordt samen met de veehouders bepaald. Vervolgens huurt CONO experts in om ze te verzorgen. “Daarbij komen we geregeld uit bij PTC+”, vertelt Hoekstra. “Het grote voordeel van PTC+ is dat ze niet alleen experts op diverse vakgebieden in huis hebben, maar dat die ook over de didactische vaardigheden beschikken om het goed over te brengen. Net als melkveehouders zijn de trainers van PTC+ echte vakmensen. Ze staan midden in de praktijk van het bedrijf en spreken dezelfde boerentaal.”
Klauwproblemen Trainingen vinden in groepjes van tien plaats op de boerderij van een van de melkveehouders. ’s Ochtends wordt dan de theorie behandeld,
CONO Kaasmakers
CONO Kaasmakers is een coöperatie van ongeveer vijfhonderd veehouders in Noord-Holland en in de omgeving van Ommen (Overijssel). Op ruim 92% van de aangesloten bedrijven lopen de koeien buiten. De melk van de Noord-Hollandse weidegangkoeien wordt gebruikt voor Beemster Kaas. De melk van de koeien in de regio Ommen gaat grotendeels naar ijsmaker Ben en Jerry’s. Leden die meedoen met Caring Dairy krijgen 75 cent per 100 kilo melk extra. De bonus voor weidegangkoeien is 1 euro per 100 kilo melk. CONO Kaasmakers loopt op het gebied van duurzaamheid voorop in de sector. Diverse initiatieven van deze coöperatie hebben inmiddels navolging gekregen bij ander zuivelondernemingen.
6
COW+ Magazine
Blije koeien. Dat klinkt leuk, maar hoe weet je nou of een koe blij is? Om dat te meten ontwikkelde CONO het Koe-Kompas, een hulpmiddel om naar meer dan 40 risicocontrolepunten te kijken. Deze punten hebben betrekking op de manier waarop melk wordt geproduceerd, zoals huisvesting, voeding, water, jongvee-opfok en werkroutines, maar ook op het welzijn en de gezondheid van de koeien. “Eigenlijk gaat het erom dat je gaat voorkomen dat een koe ziek wordt, in plaats van dat je weet wat je moet doen als een koe ziek is.” legt Hoekstra uit. Als voorbeeld noemt de duurzaamheidmanager een koe die in een overbezette stal onderaan de pikorde staat. “De kans bestaat dan dat ze te laat bij het voerhek komt, minder gaat eten, begint te kreupelen of gevoelig wordt voor mastitis. Met het Koe-Kompas worden alle risicofactoren gecombineerd om te voorkomen dat een koe op den duur echt ziek wordt.”
Duurzaamheid Voor melkveehouders is duurzaamheid een koe die in goede gezondheid en met goede producties oud wordt, stelt Hoekstra. “Een koe binnen een paar jaar afvoeren omdat zij niet genoeg melk meer geeft, kreupel is of mastitis heeft, wil geen enkele veehouder.” Maar ook blije-aarde thema’s zijn belangrijk zoals bemesting en graslandbeheer om de bodemvruchtbaarheid te vergroten. “Dat is weer van belang voor de eigen voerproductie voor de koeien. Hierdoor ben je minder afhankelijk van externe input als krachtvoer en kunstmest.” Blije koeien en blije aarde resulteren in een gezonde veestapel, die niet alleen de veehouder werkplezier geeft, maar die ook bedrijfseconomisch van groot belang is. “En daar krijg je blije boeren van”, besluit Hoekstra.
www.ptcplus.com Alle informatie over de organisatie PTC+ • Onze vijf expertisecentra: - Melkveehouderij & Melkverwerking (Oenkerk) - Buitengebied & Dierhouderij (Horst) - Koudetechniek (Ede) - Mobiele Techniek (Ede) - Varkens, Pluimvee & Diervoeders (Barneveld) • Trainingsaanbod doorzoeken en direct inschrijven • Informatie overige activiteiten • PTC+ Nieuws U vindt PTC+ ook op Facebook, YouTube en Twitter
Nr. 1 - april 2013
7
Schrijf je in
voor de training Start sept e m ber 2013 Middelbaar Kader Melkveehouderij (MKM)
Op basis van onze langdurige ervaring met vervolgtrainingen aansluitend op het MBO gaat PTC+ Oenkerk de MTM (Management Training Melkveehouderij) onder de oude merknaam aanbieden ‘Middelbaar Kader Melkveehouderij (MKM). De uitgangspunten van het bekende Middelbaar Kader worden hierbij weer centraal gesteld. Tijdens de training staat het didactisch concept Learning by doing centraal. Dit betekent dat alle vaardigheden die tijdens de training worden behandeld, de volgende dag direct toepasbaar zijn in de praktijk.
Voor wie is de training geschikt?
• Toekomstige bedrijfsopvolgers die na hun 4-jarige MBO-opleiding verdieping in hun vakgebied willen • Mensen met ambitie voor bedrijfsleider, herdmanager of voorlichter • Toekomstige bedrijfsopvolgers die na hun 3-jarige NIEUW MBO-opleiding verdieping in hun vakgebied willen (toelatings- & motivatiegesprek vereist)
Uitspraak van Gerjan Kamphuis, deelnemer MTM 2012 2013: “Ik wilde een vervolgopleiding doen omdat ik als toekomstige bedrijfsopvolger er van overtuigd ben dat ik extra kennis en vaardigheden nodig heb om een goed gesprekspartner te zijn voor vertegenwoordigers en de bank. MKM biedt dat in een zeer compact traject.”
Inhoud van de training
• Belangrijke melkveehouderij thema’s zoals voederproductie, veevoeding, diergezondheid en veeverbetering • Bedrijfsbeoordeling melkveehouderij • Financieel en fiscaal management melkveehouderij • Managen van een melkveehouderijbedrijf • Communicatieve vaardigheden
Duur
13 weken (om de week 3,5 dag training)
Locatie
PTC+ Oenkerk
Prijs
€ 5.900,-
Specificatie kosten
Inclusief lesmateriaal, koffie/thee en lunch
Erkenning
Certificaat MKM
Voorlichtingsmiddag Donderdag 6 juni 2013 in Oenkerk van 13.00 tot 15.00 uur met aansluitend excursie op ons praktijkbedrijf.
Aanmelden via www.ptcplus.com Expertisecentrum Melkveehouderij & Melkverwerking
Praktijkbedrijf Oenkerk Dijkstra-Lub Totale oppervlakte: 117 ha Oppervlakte gras: 99 ha Oppervlakte maïs: 18 ha 174 melkkoeien 110 stuks jongvee 3 melkrobots Quotum: 1,7 miljoen kg, 4,30% vet MPR rjg 9822 kg 4,28%v 3,45%e
Informatie: Theun Brouwer:
[email protected] of Johan Salverda:
[email protected]
Trainen bij PTC+ is altijd écht www.ptcplus.com
