PSYCHOLOGIE, WAARHEIDSVINDING & HET INTERVIEW ALS OPSPORINGSMIDDEL
Bram B. Van der Meer Recherchepsycholoog PIV Conferentie 2016 – “Onderweg naar overmorgen” Apeldoorn, 18 Maart 2016
INTERVIEW VAARDIGHEID
INTRODUCTIE
Recherchepsycholoog Waarheidsvinding Opsporing Achtergrond
Forensische psychiatrie Nationale en internationale recherche onderzoeken Eigen praktijk sinds 2011 www.vdm-ip.com www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
CONSULTATIE & TRAINING
Daderprofilering Beoordeling van risico in geval van problematisch gedrag Psychologisch diagnostisch integriteitsonderzoek Betrouwbaarheidsonderzoek
Interviewtechniek
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
Ontstaansgeschiedenis
Feiten & Reconstructie Scepticisme Alternatieve Scenario’s
Motief ‘Neutral, Objective Fact Finding’ www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
GEHEUGENVERLIES
Volledige amnesie na stoten van het hoofd en verlies van bewustzijn Medisch onverklaarbaar Psychologisch onverklaarbaar Geen getuigen
Inconsistente verklaringen Tegenstrijdige verklaringen Leugenachtigheid Alternatief scenario lijkt meer voor de hand liggend www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
WAT IS NODIG OM EEN CLAIM ALS ‘ONZIN’ TE BESTEMPELEN?
Een overdreven ‘respect’ voor elkaars mening? Gebrek aan inzicht: ‘state of the art science’ versus kwakzalverij en pseudowetenschap? Gebrek aan forensisch, klinisch psychologisch en medisch inzicht? Angst voor de consequenties?
Gebrek aan heldere criteria waar een claim aan moet voldoen? Een falend juridisch-maatschappelijk systeem?
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
GEHEUGEN, WAARNEMING EN PSYCHOTRAUMA
Geen evidentie dat inconsistente verklaringen toch waarheidsgetrouw kunnen zijn Het geheugen slaat gebeurtenissen niet op als een videorecorder Herinneringen zijn altijd verbonden met fantasie, verdraaiing en andere herinneringen Zonder objectieve feiten kunnen ware herinneringen niet van fictieve gescheiden worden
Een geclaimde herinnering moet ondersteund worden door feiten uit onafhankelijke bron Zintuiglijkheid, gedetailleerdheid en begeleidende lichamelijke reactie zijn geen aanwijzing voor betrouwbaarheid
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
GEHEUGEN, WAARNEMING EN PSYCHOTRAUMA
Emotionele ervaringen worden goed opgeslagen Primaire details worden goed onthouden Toegang krijgen tot deze herinneringen is goed mogelijk Er is geen wetenschappelijke evidentie voor ‘verdringing’
Pijnlijke herinneringen kenmerken zich door ‘opdringerigheid’ Een emotionele ervaring verhoogd de subjectieve beleving Beïnvloeding door de omgeving Problemen met de objectieve correctheid www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
FALSE VICTIMISATION
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
FALSE VICTIMISATION - MOTIEVEN
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
FALSE VICTIMISATION - INDICATOREN
Stellige overtuiging Een veeleisende, opdringerige houding ten opzichte van onderzoekers Activiteit in plaats van passiviteit Ontbreken van bijbehorende emotie
Inconsistentie en tegenstrijdigheid Focus op subjectieve beleving in plaats van onderzoekbare feiten Tegenwerken van onderzoek Atypische patronen en gebeurtenissen www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
FALSE VICTIMISATION - INDICATOREN
Late melding of aangifte Een ‘groeiend dossier’ - nieuwe informatie wordt toegevoegd Inconsistente werking van het geheugen
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
MALINGERING
De opzettelijke productie van valse of sterk overdreven lichamelijke of psychische symptomen, gemotiveerd door externe prikkels, zoals het vermijden van werk of militaire dienst, het verkrijgen van drugs of financiële compensatie, of ontwijken van een strafrechtelijke vervolging.
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
MALINGERING BIJ PTSS - INDICATOREN
Niet willen meewerken aan evaluatie en behandeling Onbeleefd en moeilijk in de omgang Minimaliseren van eigen verantwoordelijkheid Capaciteit voor recreatie maar niet voor werk
Klachten komen niet overeen met gedragsobservaties Hoge angst en ernstige depressie - contrast met het klinisch interview Wil graag de trauma’s bespreken maar ontwijkt gesprek over verifieerbare feiten Onderprestatie op symptoomvaliditeitstesten www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
VERDIEPING IN DE MATERIE
Gedegen dossierkennis – feiten en omstandigheden Weten wat er ontbreekt en wat nog moet worden vastgesteld Formulering van een doelstelling Toedracht bepalen?
Letsel en het omgaan daarmee vaststellen? Feiten toetsen en vergelijken met wat anderen verklaren?
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
VERDIEPING IN HET INDIVIDU
Emotioneel psychisch
Cultureelmaatschappelijk
Situationele factoren
BENADERING
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
DRUK
Financiele problemen Invloed partner Status
MOTIEF
GELEGENHEID
RATIONALISATIE
Eenvoudig om op te lichten Afwezigheid schuld en schaamte
‘Ik betaal al jarenlang verzekeringspremie‘
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
HET COGNITIEVE INTERVIEW
INTERVIEW VAARDIGHEID
HET COGNITIEVE INTERVIEW: ALGEMEEN
Doel: relevante en betrouwbare informatie verzamelen Focus: bereidwilligheid en samenwerking van het subject Benadering: neutraal, objectief, vriendelijk, kalm Rapport vormt de basis voor latere openheid
Een open, niet suggestieve vraagstelling
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
HET COGNITIEVE INTERVIEW: FASEN
Introductie Voorstructurering Indirecte (semi-zaakgerelateerde) onderwerpen Directe (zaakgerelateerde) onderwerpen
Bevragen van onduidelijkheden, onvolledigheden en / of inconsistenties Samenvatting van relevante thema’s Afronding en afspraken
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
SUCCESVOLLE INTERVIEWERS Bull & Walsh (2011)
Interview planning
Rapport Behouden van rapport gedurende het gehele interview Luisteren, de geïnterviewde laten (uit)praten Een rustige, vriendelijke stijl van ondervragen
Geen vooroordelen Goed georganiseerde opbouw van bevraging en informatie presentatie
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
INTERVIEW VAARDIGHEID
NIET-SUCCESVOLLE INTERVIEWERS Bull & Walsh (2011)
Gebrekkige dossierkennis – gemiste kansen
Gebrek aan strategie (‘strategic information release’) Een agressieve, vijandige interviewstijl Inflexibele interviewstijl – sluit niet aan bij emotionele behoeften van subject
www.vdm-ip.com
Psychologische Aspecten van Waarheidsvinding
Bram B. Van der Meer, MSc. Van der Meer Investigative Psychologists Tel. +316 2703 8865 (mobile) Tel. +317 041 29712 (office) Mail:
[email protected] www.vdm-ip.com
